TS en 61869 3 Turkce 02 2014

TÜRK STANDARDI
TS EN 61869-3
Mart 2012
TS 718 EN 60044-2:2004 yerine
ICS 17.220.20
Ölçü transformatörleri - Bölüm 3: Endüktif gerilim transformatörleri

için ilave kurallar
Instrument transformers - Part 3: Additional requirements for inductive voltage

transformers
(IEC 61869-3:2011)
Transformateurs de mesure - Messwandler -

Partie 3: Exigences supplémentaires Teil 3: Zusätzliche Anforderungen für
concernant les transformateurs inductifs induktive Spannungswandler
de tension (IEC 61869-3:2011)
(CEI 61869-3:2011)
EN 61869-3:2011 standardının Türkçe tercümesidir.
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ESiTAS ELEKTRiK SANAYAi VE TiCARET A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 17.09.2014
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 17.220.20 TÜRK STANDARDI TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
Milli Önsöz
- Bu standard; CENELEC tarafından onaylanan ve Mart 2012’de TS EN 61869-3: 2012 numaralı Türk
standardı olarak kabul edilen EN 61869-3: 2011 standardı esas alınarak, Türk Standardları Enstitüsü
Elektrik İhtisas Kurulu’na bağlı TK04 Elektrik Üretim, İletim ve Dağıtım Teknik Komitesi marifetiyle
Türkçeye tercüme edilmiş TSE Teknik Kurulu’nun 13 Şubat 2014 tarihli toplantısında kabul edilerek
yayımına karar verilmiştir.
- Bu standard yayınlandığında TS 718 EN 60044-2:2004’ün yerini alır.
- CENELEC resmi dillerinde yayınlanan diğer standard metinleri ile aynı haklara sahiptir.
- Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent
hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
- Bu standardda atıf yapılan standardların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir.
EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

vb.No (İngilizce) (Türkçe)
IEC 60028 International Standard of resistance
for copper
IEC 60038 IEC standard voltages TS EN 60038 CENELEC standard gerilimler
IEC 61869-1: Instrument transformers – Part 1: TS EN 61869-1: Ölçü transformatörleri - Bölüm 1:

2007 General requirements 2010 Genel kurallar
TS EN 61869-3: 2012 standardı, EN 61869-3: 2011 standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Elektroteknik Standardizasyon Komitesi’nin
(CENELEC, Avenue Marnix 17 B-1000 Brussels) izniyle basılmıştır.
Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Elektroteknik Standardizasyon Komitesi
(CENELEC) ve üye ülkelerine aittir. TSE kanalıyla CENELEC’den yazılı izin alınmaksızın çoğaltılamaz.
AVRUPA STANDARDI
EUROPEAN STANDARD
NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM
TS EN 61869-3:2012-03
EN 61869-3: 2011
ICS 17.220.20
Ölçü transformatörleri - Bölüm 3: Endüktif gerilim transformatörleri için

ilave kurallar
Instrument transformers - Part 3: Additional requirements for inductive voltage

transformers
(IEC 61869-3:2011)
Transformateurs de mesure - Messwandler -

Partie 3: Exigences supplémentaires Teil 3: Zusätzliche Anforderungen für
concernant les transformateurs inductifs induktive Spannungswandler
de tension (IEC 61869-3:2011)
(CEI 61869-3:2011)
Bu Avrupa Standardı CENELEC tarafından 17-08-2011 tarihinde onaylanmıştır. CENELEC üyeleri, bu

Avrupa Standardına hiçbir değişiklik yapmaksızın ulusal standard statüsü veren koşulları öngören
CEN/CENELEC İç Tüzüğüne uymak zorundadırlar.
Bu tür ulusal standardlarla ilgili güncel listeler ve bibliyografik atıflar, Merkez Sekretarya’ya veya herhangi bir
CENELEC üyesine başvurarak elde edilebilir.
Bu Avrupa Standardı, üç resmi dilde (İngilizce, Fransızca, Almanca) yayınlanmıştır. Başka herhangi bir dile
tercümesi, CENELEC üyesinin sorumluluğundadır ve resmi sürümleri ile aynı statüde olduğu Merkez
Sekretarya’ya bildirilir.
CENELEC üyeleri sırasıyla, Almanya, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Büyük Britanya, Çek Cumhuriyeti,
Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya,
İzlanda, Kıbrıs (Güney Kıbrıs Rum Yönetimi), Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Norveç,
Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan’ın milli elektroteknik komiteleridir.
CENELEC
Avrupa Elektroteknik Standardizasyon Komitesi
European Committee for Electrotechnical Standardization
Comité Européen de Normalisation Electrotechnique
Europäisches Komitee für Elektrotechnische Normung
Yönetim Merkezi: Avenue Marnix 17, B - 1000 Brussels
© 2011 CENELEC - Dünya genelinde herhangi bir şekilde veya herhangi bir yolla
tüm kullanım hakları CENELEC üyelerine saklıdır. Ref. No. EN 61869-3: 2011 E
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
Önsöz
IEC/TC 38 ‘Ölçü transformatörleri’ komitesi tarafından hazırlanan IEC 61869-3’ün gelecek 1. Baskısı olan
38/410/FDIS dokümanının metni, IEC-CENELEC paralel oylamasına gönderilmiş ve CENELEC tarafından
EN 61869-3:2011 olarak kabul edilmiştir.
Aşağıdaki tarihler tespit edilmiştir:
- Özdeş ulusal standart olarak yayınlayarak veya

onay duyurusu yaparak EN’nin ulusal düzeyde
uygulamaya konması gereken en son tarih (dop) 17-05-2012
- EN ile çelişen ulusal standartların yürürlükten

kaldırılması gereken en son tarih (dow) 17-08-2014
Bu Avrupa Standardı EN 60044-2:1999 + A1:2000 + A2:2003 standardının yerine geçmiştir.
EN 61869-3:2011 standardı, EN 61869-1:2009 ‘Ölçü transformatörleri – Bölüm 1: Genel kurallar’ standardı

temel alınarak hazırlanmış olup bu standardla birlikte okunmalıdır.
Bu standard, EN 61869-1 standardının yapısını takip eder ve karşılık gelen maddelerinde ilaveler veya
değişiklikler yapar.
EN 61869-1 standardının özel bir maddesi/alt maddesi EN 61869-3 standardında belirtilmemişse, bu

madde/alt madde mümkün olduğu kadar makul bir biçimde uygulanır. Bu standardda “ilave”, “değişiklik” veya
“yeniden düzenleme” ifadeleri bulunduğunda EN 61869-1 standardının ilgili metni uygun biçimde adapte
edilmelidir.
İlave maddeler, alt maddeler, şekiller, çizelgeler, ekler veya notlar için aşağıdaki numaralandırma sistemi
kullanılır:
- 301’den başlayarak numaralandırılan maddeler, alt maddeler, çizelgeler, şekiller ve notlar EN 61869-1
standardındakilere ilave edilmiştir;
- İlave ekler 3A, 3B vb. biçimde belirtilir.
EN 61869-1 standardında bulunan Ek ZZ, serinin bu bölümü için uygulanmaz.
Aşağıda, bu dokümanın yayımlanma tarihinde planlanan standard grubuyla ilgili bir özet verilmiştir. IEC
TC38 komitesi tarafından hazırlanan güncelleştirilmiş standardlar listesine www.iec.ch. web adresinden
ulaşılabilir.
IEC TC38 komitesi tarafından hazırlanan ve CENELEC tarafından onaylanan güncelleştirilmiş standardlar
listesine www.cenelec.eu. web adresinden ulaşılabilir.
Bu dokümanın bazı unsurlarının patent haklarına konu olabileceğine dikkat edilmelidir. Böyle herhangi bir
patent hakkının belirlenmesi durumunda CEN ve CENELEC sorumlu tutulamaz.
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
ÜRÜN AİLESİ STANDARDLARI ÜRÜN ÜRÜNLER ESKİ

STANDARDI STANDARD
61869-2 AKIM TRANSFORMATÖRLERİ 60044-1

İÇİN İLAVE KURALLAR
61869-3 ENDÜKTİF GERİLİM 60044-2
TRANSFORMATÖRLERİ İÇİN
İLAVE KURALLAR
- 61869-4 BİRLEŞİK TRANSFORMATÖRLER 60044-3
61869-1 61869-5 KAPASİTİF GERİLİM 60044-5
ÖLÇÜ İLAVE KURALLAR
TRANSFORMAT 61869-6 61869-7 ELEKTRONİK GERİLİM 60044-7
ÖRLERİ İÇİN TRANSFORMATÖRLERİ İÇİN
GENEL ELEKTRONİK İLAVE KURALLAR
KURALLAR ÖLÇÜ
TRANSFORMATÖ 61869-8 ELEKTRONİK AKIM 60044-8
RLERİ VE DÜŞÜK TRANSFORMATÖRLERİ İÇİN
GÜÇLÜ İLAVE KURALLAR
BAĞIMSIZ
ALGILAYICILAR 61869-9 ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİ
İÇİN İLAVE İÇİN SAYISAL ARABİRİM
GENEL KURAL 61869-10 DÜŞÜK GÜÇLÜ BAĞIMSIZ AKIM
ALGILAYICILARI İÇİN İLAVE
KURALLAR
61869-11 DÜŞÜK GÜÇLÜ BAĞIMSIZ 60044-7
GERİLİM ALGILAYICISI İÇİN İLAVE
KURALLAR
61869-12 BİRLEŞİK ELEKTRONİK ÖLÇÜ
TRANSFORMATÖRÜ VEYA
BİRLEŞİK BAĞIMSIZ
ALGILAYICILAR İÇİN İLAVE
KURALLAR
61869-13 BAĞIMSIZ BİRLEŞTİRME BİRİMİ
Onay bilgisi
IEC 61869-3: 2011 Uluslararası Standardının metni, CENELEC tarafından herhangi bir değişiklik
yapılmaksızın Avrupa Standardı olarak onaylanmıştır.
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
Ek ZA
(Normatif)
Karşılık gelen Avrupa yayınları ile beraber uluslararası yayınların
normatif atıfları
Aşağıdaki atıf dokümanları, bu dokümanın uygulaması için zaruridir. Tarihli atıflar için, atıflı dokümanın
(tadiller dâhil) son baskısı geçerlidir.
Not - Uluslararası yayın, (mod) kısaltmasıyla gösterilen ortak değişikliklerle değiştirilirse, buna uygun EN/HD
geçerlidir.
.
EN 61869-1:2009 standardının Ek ZA’sı aşağıdaki ilavelerle uygulanır:
Yayın Yıl Başlık EN/HD Yıl

IEC 60028 - International standard of resistance - -
for copper
IEC 60038 - IEC standard voltages EN 60038 -
IEC 61869-1 (mod) - Instrument transformers - EN 61869-1 2009
Part 1: General requirements
® IEC 61869-3
1. Baskı 2011-07
ULUSLARARASI
STANDARD
INTERNATIONAL
STANDARD
NORME
INTERNATIONALE
Ölçü transformatörleri – Bölüm 3: Endüktif gerilim transformatörleri için
ilave kurallar
Instrument transformers –
Part 3: Additional requirements for inductive voltage transformers
Transformateurs de mesure –
Partie 3: Exigences supplémentaires concernant les transformateurs inductifs
de tension
BU YAYIN, TELİF HAKKI KORUMALIDIR.
Copyright © 2011 IEC, Geneva, Switzerland
Tüm hakları saklıdır. Aksi belirtilmedikçe, bu yayının herhangi bir bölümü herhangi bir şekilde ya da fotokopi ve mikrofilm dahil aşağıda
adresi verilen IEC’den yazılı izin alınmaksızın ya da dokümanı talep edenin ülkesindeki IEC üyesi Ulusal Komitenin yazılı izni olmaksızın
elektronik veya mekanik herhangi bir yolla çoğaltılamaz ya da kullanılamaz.
IEC telif hakları ile ilgili herhangi bir sorunuz olması halinde ya da bu yayınla ilgili ilave haklar konusunda bilgi talebiniz olması halinde,
detaylı bilgi için lütfen aşağıdaki adresle veya IEC üyesi Ulusal Komitenizle temasa geçiniz.
IEC Merkez Ofis

3, rue de Varembé
CH-1211 Geneva 20
İsviçre
e-posta: inmail@iec.ch
Web: www.iec.ch
IEC hakkında
Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (IEC), tüm elektrik, elektronik ve ilgili teknolojiler konusunda Uluslararası Standartlar hazırlayan ve
yayınlayan önde gelen(lider) küresel kuruluştur.
IEC yayınları hakkında

IEC yayınlarının teknik muhtevası, IEC tarafından sürekli gözden geçirilmektedir. En son baskıyı aldığınızdan emin olun, bir düzeltme ya
da tadil yayınlanmış olabilir.
IEC Yayınları kataloğu için: www.iec.ch/searchpub
IEC on-line kataloğu, çeşitli kriterlerle (atıf numarası, metin, teknik komite) arama yapabilmenizi sağlar. Ayrıca projeler, yürürlükten
kaldırılmış ve yerine geçen yayınlar konusunda da bilgi verir.
IEC Just Published: www.iec.ch/online_news/justpub
Tüm yeni IEC yayınlarını hakkında bilgi sahibi olun. Just Published, yeni çıkan tüm yayınları ayda iki kez detaylı olarak verir. On-line ya
da e-posta yoluyla da mevcuttur.
Electropedia: www.electropedia.org
İngilizce ve Fransızca 20 000’in üzerinde terim ve tanımı kapsayan dünyanın önde gelen çevrimiçi elektronik ve elektrik terimleri
sözlüğü. Online Uluslararası Elektroteknik Sözlük olarak da bilinir.
Müşteri Hizmetleri Merkezi: www.iec.ch/webstore/custserv
Bu yayınla ilgili düşüncelerinizi iletmek isterseniz ya da daha fazla yardıma ihtiyacınız varsa, lütfen Müşteri Hizmetleri Merkezi Sık
Sorulan Soruları ziyaret ediniz ya da bizimle temas kurunuz:
e-posta: csc@iec.ch
Tel.: +41 22 919 02 11
Faks: +41 22 919 03 00
® IEC 61869-3
1. Baskı 2011-07
ULUSLARARASI
STANDARD
INTERNATIONAL
STANDARD
NORME
INTERNATIONALE
Ölçü transformatörleri – Bölüm 3: Endüktif gerilim transformatörleri için

ilave kurallar
Instrument transformers –
Part 3: Additional requirements for inductive voltage transformers
Transformateurs de mesure –
Partie 3: Exigences supplémentaires concernant les transformateurs inductifs
de tension
ULUSLARARASI
ELEKTROTEKNİK
KOMİSYONU
INTERNATIONAL
ELECTROTECHNICAL
COMMISSION
COMMISSION
ELECTROTECHNIQUE
INTERNATIONALE
PRICE CODE
CODE PRIX U
ICS 17.220.20 ISBN 978-2-88912-544-9
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
İçindekiler
Sayfa
ÖN SÖZ ............................................................................................................................................................. 4
1 Kapsam ...................................................................................................................................................... 7
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ............................................................................................ 7
3 Terimler, tarifler ve kısaltmalar ............................................................................................................... 7
3.1 Genel tarifler ........................................................................................................................................ 7
3.2 Dielektrik karakteristikleriyle ilgili tarifler .............................................................................................. 8
3.4 Doğrulukla ilgili tarifler ......................................................................................................................... 8
3.5 Diğer beyan karakteristikleriyle ilgili tarifler ......................................................................................... 8
3.7 Kısaltmalar dizini ................................................................................................................................. 9
5 Beyan karakteristikleri ............................................................................................................................. 9
5.3 Beyan yalıtım seviyeleri ...................................................................................................................... 9
5.5 Beyan çıkış gücü ................................................................................................................................. 9
5.5.301 Beyan çıkış gücü değerleri ....................................................................................................... 9
5.5.302 Sınır beyan ısıl gücü ............................................................................................................... 10
5.5.303 Artık gerilim sargıları için beyan çıkış gücü ............................................................................ 10
5.5.304 Artık gerilim sargıları için sınır beyan ısıl gücü ....................................................................... 10
5.6 Beyan doğruluk sınıfı ........................................................................................................................ 10
5.6.301 Bir fazlı endüktif, ölçme amaçlı gerilim transformatörleriyle ilgili doğruluk kuralları ............... 10
5.6.302 Bir fazlı endüktif koruma amaçlı gerilim transformatörleri için ilave kurallar .......................... 11
5.301 Beyan gerilimlerin standart değerleri................................................................................................. 12
5.301.1 Beyan primer gerilimleri .......................................................................................................... 12
5.301.2 Beyan sekonder gerilimleri ..................................................................................................... 12
5.301.3 Artık gerilim sargıları için beyan gerilimleri............................................................................. 13
5.302 Beyan gerilim faktörünün standart değerleri .................................................................................. 13
6 Tasarım ve yapılış................................................................................................................................... 13
6.4 Bölümler ve bileşenlerdeki sıcaklık artışıyla ilgili kurallar.................................................................. 13
6.4.1 Genel .......................................................................................................................................... 13
6.13 İşaretlemeler...................................................................................................................................... 14
6.13.301 Bağlantı ucu işaretlemeleri ..................................................................................................... 14
6.13.302 Beyan karakteristikleri plakası işaretlemeleri ......................................................................... 18
6.301 Kısa devre dayanımı ...................................................................................................................... 19
7 Deneyler .................................................................................................................................................. 19
7.1 Genel ................................................................................................................................................. 19
7.1.2 Deneyler listesi ........................................................................................................................... 19
7.2 Tip deneyleri ...................................................................................................................................... 20
7.2.2 Sıcaklık artışı deneyi .................................................................................................................. 20
7.2.3 Primer bağlantı uçlarında darbe gerilimi dayanım deneyi ......................................................... 21
7.2.5 Elektromanyetik uyumluluk (EMU) deneyleri ............................................................................. 22
7.2.6 Doğruluk deneyi ......................................................................................................................... 22
7.2.301 Kısa devre dayanım deneyi .................................................................................................... 22
7.3 Rutin deneyler ................................................................................................................................... 23
7.3.1 Primer bağlantı uçlarında şebeke frekanslı gerilim dayanım deneyleri ..................................... 23
7.3.2 Kısmi boşalma ölçmesi .............................................................................................................. 26
7.3.5 Doğruluk deneyi ......................................................................................................................... 26
7.4 Özel deneyler .................................................................................................................................... 26
7.4.3 Kapasitans ve dielektrik kayıp faktörü ölçmesi .......................................................................... 26
7.4.6 Dâhili ark arıza deneyi ............................................................................................................... 26
Kaynaklar ........................................................................................................................................................ 27
Şekil 301 - Tam olarak yalıtılmış bağlantı uçlarına ve bir adet sekonder devreye sahip olan bir fazlı
transformatör ................................................................................................................................................... 15
Şekil 302 - Azaltılmış yalıtımlı nötr primer bağlantı ucuna ve bir adet sekonder devreye sahip olan bir fazlı
transformatör ................................................................................................................................................... 15
2
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
Şekil 303 - Bir adet sekonder devreye sahip olan üç fazlı grup ...................................................................... 15
Şekil 304 - İki adet sekonder devreye sahip olan bir fazlı transformatör ........................................................ 16
Şekil 305 - İki adet sekonder devreye sahip olan üç fazlı grup....................................................................... 16
Şekil 306 - Birden fazla kademesi bulunan bir adet sekonder devreye sahip olan bir fazlı transformatör ..... 16
Şekil 307 - Birden fazla kademesi bulunan bir adet sekonder devreye sahip olan üç fazlı transformatör ..... 16
Şekil 308 - Birden fazla kademesi bulunan iki adet sekonder devreye sahip olan bir fazlı transformatör ...... 17
Şekil 309 - Bir adet artık gerilim sargısına sahip olan bir fazlı transformatör ................................................. 17
Şekil 310 - Bir adet artık gerilim sargısına sahip olan üç fazlı transformatör .................................................. 17
Şekil 311 - Tipik beyan karakteristikleri plakası örneği ................................................................................... 19
Şekil 312 - Tipik verilerin bulunduğu beyan karakteristikleri plakası örneği ................................................... 19
Şekil 313 - Ortak mod (ayrı kaynak) deney geriliminin uygulanması .............................................................. 25
Şekil 314 - Farklı mod (endüklenen) deney geriliminin uygulanması - Primer uyartım .................................. 25
Şekil 315 - Farklı mod (endüklenen) deney geriliminin uygulanması - Sekonder uyartım ............................. 25
Çizelge 301 - Ölçme amaçlı gerilim transformatörleri için gerilim hatası ve faz farkı sınırları…………………11
Çizelge 302 - Koruma amaçlı gerilim transformatörleri için gerilim hatası ve faz farkı sınırları……………….12
Çizelge 303 - Artık gerilim üretmesi amaçlanan sekonder sargılar için beyan gerilimleri……………………..13
Çizelge 304 - Beyan gerilim faktörlerinin standart değerleri………………………………………………………13
Çizelge 10 - Deneyler listesi………………………………………………………………………………………….20
Çizelge 305 - Doğruluk deneyleri için yük aralıkları………………………………………………………………..22
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
ULUSLARARASI ELEKTROTEKNİK KOMİSYONU

____________
ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİ -
Bölüm 3: Endüktif gerilim transformatörleri için ilave kurallar
ÖN SÖZ
1) Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (IEC), tüm ulusal elektroteknik komitelerden (IEC Ulusal Komiteler) oluşan dünya çapında bir
standardizasyon kuruluşudur. IEC’nin amacı, elektrik ve elektronik alanlarda standardizasyonla ilgili tüm sorulara dair uluslararası
işbirliğini desteklemektir. IEC, bu amacı gerçekleştirmek için ve diğer faaliyetlerine ek olarak Uluslararası Standardlar, Teknik
Spesifikasyonlar, Teknik Raporlar, Herkesin Kullanımına Açık Spesifikasyonlar (PAS) ve Rehberler (bundan böyle ‘IEC Yayını/ları’
olarak anılacaktır.) yayınlar. Yayınların hazırlanması görevi teknik komitelere verilmiştir; üzerinde çalışma yapılan konu ile ilgilenen
herhangi bir IEC Ulusal Komitesi, bu hazırlık çalışmasına katılabilir. IEC ile işbirliği içindeki Uluslararası kuruluşlar, kamu kuruluşları
ve sivil toplum kuruluşları da bu hazırlık çalışmalarına katılabilir IEC, iki kuruluş arasındaki anlaşma çerçevesinde belirlenen şartlara
uygun olarak Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu (ISO) ile yakın işbirliği içindedir.
2) IEC’nin teknik konulara dair resmi kararları veya mutakabatları, teknik komitelerin konuyla ilgilenen tüm IEC Ulusal Komitelerinden
üyeleri olduğu için, mümkün olduğunca ilgili konulardaki uluslararası fikir birliği anlamına gelir.
3) IEC Yayınları, uluslararası kullanım için tavsiyeler şeklindedir ve IEC Ulusal Komiteleri tarafından da bu anlamda kabul edilirler. IEC
Yayınlarının teknik muhtevasının doğru olmasını sağlamak için her türlü gayret gösterilmiş olsa da, IEC yayınlarının nihai kullanıcı
tarafından kullanım yolları ya da nihai kullanıcıların yanlış yorumlamaları konusunda sorumlu tutulamaz.
4) IEC Ulusal Komiteleri, uluslararası tektipliği desteklemek için IEC yayınlarını kendi ulusal ve bölgesel yayınlarına azami ölçüde
şeffaf bir biçimde uygulamayı taahhüt ederler. .Herhangi bir IEC Yayını ile karşılık gelen ulusal veya bölgesel yayın arasındaki
herhangi bir farklılık, ulusal veya bölgesel yayında açıkça belirtilmelidir.
5) IEC, uygunluk onaylaması yapmaz. Bağımsız belgelendirme kuruluşları uygunluk değerlendirmesi hizmeti verir ve bazı alanlarda
IEC uygunluk markalarını kullanır. IEC, bağımsız belgelendirme kuruluşlarının gerçekleştirdiği herhangi bir hizmetten sorumlu
tutulamaz.
6) Tüm kullanıcılar, bu yayının son baskısına sahip olduklarından emin olmalıdırlar.
7) Herhangi bir kişisel yaralanma, mal hasarı ya da herhangi bir diğer hasardan ve bu IEC yayınının ya da diğer herhangi bir IEC
yayınının yayınlanmasından, kullanımdan, ya da buna dayanılmasından kaynaklanan masraflar (yasal ücretler dahil) veya
harcamalardan dolayı IEC ve IEC’nin yöneticileri, çalışanları, hizmetlileri veya teknik komitelerinin üyeleri ve uzmanları ve IEC
Ulusal Komiteleri dahil temsilcileri doğrudan ya da dolaylı olarak sorumlu tutulamaz.
8) Bu yayında verilen Normatif atıflara dikkat edilmelidir. Atıf yapılan yayınların kullanımı, bu yayının doğru uygulaması için
kaçınılmazdır.
9) Bu IEC Yayınının bazı unsurlarının patent haklarına konu olma ihtimaline dikkat edilmelidir. IEC bu tür herhangi bir ya da tüm patent
haklarının belirlenmesi durumunda sorumlu tutulamaz.
IEC 61869-3 Uluslararası Standardı, IEC TC 38 ‘Ölçü transformatörleri’ alt komitesi tarafından hazırlanmıştır.
Bu standard IEC 60044-2: Endüktif Gerilim Transformatörleri standardının yerine geçmiştir.
Bu standard metni aşağıdaki dokümanlara dayalıdır:
FDIS Oylama raporu

38/410/FDIS 38/413/RVD
Bu standardın onaylanması ile ilgili oylamaya dair bilgi, yukarıdaki tabloda gösterilen oylama raporunda
bulunabilir.
Bu yayın, ISO/IEC Direktifleri, Bölüm 2’ye uygun olarak yazılmıştır.
Bu standard, Ölçü transformatörleri genel başlığı altında yayımlanan IEC 61869 standardının 3. Bölümüdür.
Bu bölüm 3, IEC 61869-1, Genel Kurallar – ilk baskı (2007) temel alınarak hazırlanmış olup bu standardla
birlikte okunmalıdır. Ancak okuyucunun en güncel baskıyı kullanması teşvik edilmelidir.
Bu bölüm 3, IEC 61869-1 standardının yapısını takip eder ve karşılık gelen maddelerde ilaveler veya
değişiklikler yapar.
4
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
Bölüm 1’in özel bir maddesi/alt maddesi Bölüm 3’te belirtilmemişse, bu madde/alt madde mümkün olduğu
kadar makul bir biçimde uygulanır. Bu standardda “ilave”, “değişiklik” veya “yeniden düzenleme” ifadeleri
bulunduğunda Bölüm 1’in ilgili metni uygun biçimde adapte edilmelidir.
İlave maddeler, alt maddeler, şekiller, çizelgeler, ekler veya notlar için aşağıdaki numaralandırma sistemi
kullanılır:
- Bölüm 1’dekilere ilave edilen maddeler, alt maddeler, çizelgeler, şekiller ve notlar 301’den başlayarak
numaralandırılır
- İlave ekler 3A, 3B vb. biçimde belirtilir.
Aşağıda, bu dokümanın yayımlanma tarihinde planlanan standard grubuyla ilgili bir özet verilmiştir. IEC
TC38 komitesi tarafından sunulan güncelleştirilmiş standardlar listesine www.iec.ch. web adresinden
ulaşılabilir.
5
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
ÜRÜN AİLESİ STANDARDLARI ÜRÜN ÜRÜNLER ESKİ

STANDARDI STANDARD
61869-2 AKIM TRANSFORMATÖRLERİ 60044-1

61869-3 ENDÜKTİF GERİLİM 60044-2
İLAVE KURALLAR
- 61869-4 BİRLEŞİK TRANSFORMATÖRLER 60044-3
61869-1 61869-5 KAPASİTİF GERİLİM 60044-5
ÖLÇÜ İLAVE KURALLAR
TRANSFORMA- 61869-6 61869-7 ELEKTRONİK GERİLİM 60044-7
TÖRLERİ İÇİN TRANSFORMATÖRLERİ İÇİN
GENEL ELEKTRONİK İLAVE KURALLAR
KURALLAR ÖLÇÜ
TRANSFORMA- 61869-8 ELEKTRONİK AKIM 60044-8
TÖRLERİ VE TRANSFORMATÖRLERİ İÇİN
DÜŞÜK GÜÇLÜ İLAVE KURALLAR
BAĞIMSIZ
ALGILAYICILAR 61869-9 ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİ
İÇİN İLAVE İÇİN SAYISAL ARABİRİM
GENEL KURAL
61869-10 DÜŞÜK GÜÇLÜ BAĞIMSIZ AKIM
ALGILAYICILARI İÇİN İLAVE
KURALLAR
61869-11 DÜŞÜK GÜÇLÜ BAĞIMSIZ 60044-7
GERİLİM ALGILAYICISI İÇİN
İLAVE KURALLAR
61869-12 BİRLEŞİK ELEKTRONİK ÖLÇÜ
TRANSFORMATÖRÜ VEYA
BİRLEŞİK BAĞIMSIZ
ALGILAYICILAR İÇİN İLAVE
KURALLAR
61869-13 BAĞIMSIZ BİRLEŞTİRME BİRİMİ
Komite, yayınlarla ilgili bilgilerin yer aldığı “http://webstore.iec.ch” web adresinde gösterilen değişmezlik
tarihine kadar, bu yayının muhtevasının değişmemesine karar vermiştir. Bu tarihte, yayın:
• yeniden onaylanır,
• yürürlükten kaldırılır,
• revize bir baskı ile yer değiştirilir, veya
• tadil edilir.
6
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİ -
Bölüm 3: Endüktif gerilim transformatörleri için ilave kurallar
1 Kapsam
Bu standard, 15 Hz ile 100 Hz arasındaki frekanslarda elektriksel ölçme aygıtlarıyla ve elektriksel koruma
düzenleriyle birlikte kullanılması amaçlanan yeni endüktif gerilim transformatörlerini kapsar.
Not 301 - Üç fazlı gerilim transformatörlerine ait özel kurallar bu standard kapsamında değildir. Ancak ilgili
oldukları kadar Madde 4 ile Madde 10 arasındaki kurallar bu transformatörlere uygulanır ve bu
maddelerde bu transformatörlere birkaç atıf yapılmaktadır.
Tüm ölçü transformatörleri ölçme amaçları için uygun olmalıdır. İlave olarak bazı tipler koruma amaçları için
de uygun olabilir. Hem ölçme hem de koruma amacıyla kullanılan transformatörler bu standardın tüm
maddeleriyle uyumlu olmalıdır.
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

IEC 61869-1: 2007’nin Madde 2’si aşağıdaki ilavelerle uygulanır.
IEC 60028, International Standard of resistance for copper (Bakır için uluslararası direnç standardı)
IEC 60038, IEC standard voltages (IEC standard gerilimleri)
IEC 61869-1:2007, Instrument transformers – Part 1: General requirements (Ölçü transformatörleri – Bölüm
1: Genel kurallar)
3 Terimler, tarifler ve kısaltmalar

Bu standardın amaçları bakımından, IEC 61869-1: 2007’nin terimler ve tarifleri aşağıdaki ilavelerle uygulanır.
3.1 Genel tarifler
3.1.301 Gerilim transformatörü

Normal kullanım şartlarında sekonder gerilimi primer gerilime göre büyük ölçüde orantılı olan ve uygun
bağlantı yönü için bu iki gerilim arasındaki faz farkı yaklaşık sıfır derece olan ölçü transformatörü.
[IEC 60050-321:1986, 321-03-01]
3.1.302 Topraklanmamış gerilim transformatörü

Bağlantı uçları dâhil primer sargısının tüm bölümleri, beyan yalıtım seviyesine karşılık gelen bir seviyeye
göre topraktan yalıtılan gerilim transformatörü.
3.1.303 Topraklanmış gerilim transformatörü

Primer sargısının bir ucunun doğrudan topraklanması amaçlanan bir fazlı gerilim transformatörü veya primer
sargısının yıldız noktasının doğrudan topraklanması amaçlanan üç fazlı gerilim transformatörü.
3.1.304 Ölçme amaçlı gerilim transformatörü

Ölçme aletlerine, entegre sayaçlara ve benzer başka cihazlara bir bilgi işareti iletmek için amaçlanan gerilim
transformatörü.
[IEC 60050-321:1986, 321-03-04 değiştirilmiş]
3.1.305 Koruma amaçlı gerilim transformatörü

Elektriksel koruma ve kumanda düzenlerine bir bilgi işareti iletmek için amaçlanan gerilim transformatörü.
[IEC 60050-321:1986 , 321-03-05]
7
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
3.1.306 Primer sargı

Dönüştürülecek gerilimin uygulandığı sargı.
3.1.307 Sekonder sargı

Ölçme aletlerinin, sayaçların, rölelerin veya benzer cihazların gerilim devrelerini besleyen sargı.
3.1.308 Artık gerilim sargısı

Aşağıdaki amaçlar için açık üçgen bağlantı yapılması tasarımlanan, üç adet bir fazlı transformatör grubu
içerisindeki bir fazlı gerilim transformatörü sargısı.
a) Toprak arızası durumunda bir artık gerilim üretilmesi,

b) Serbest salınımların (ferro-rezonans) sönümlenmesi
3.2 Dielektrik karakteristikleriyle ilgili tarifler
3.2.301 Beyan primer gerilimi (Upr)

Transformatörün gösterilişinde yer alan ve transformatörün performansının dayalı olduğu primer gerilim
değeri.
[IEC 60050-321: 1986, 321-01-12, değiştirilmiş]
3.2.302 Beyan sekonder gerilim

Transformatörün gösterilişinde yer alan ve transformatörün performansının dayalı olduğu sekonder gerilim
değeri.
[IEC 60050-321:1986, 321-01-16, değiştirilmiş]
3.2.303 Beyan gerilim faktörü (Fv)

Bir transformatörün, ilgili doğruluk kurallarıyla ve belirtilen bir süre için ilgili ısıl kurallarla uyumlu olması
gerektiği en yüksek gerilimin belirlenmesi için beyan primer gerilimine uygulanan çarpan faktörü.
3.4 Doğrulukla ilgili tarifler
3.4.3 Oran hatası (𝛆)

IEC 61869-1:2007 Madde 3.4.3’teki tarif aşağıdaki ilave metinle birlikte uygulanır:
Yüzde olarak oran hatası (gerilim hatası) aşağıdaki formülle verilir:
k r  Us  U p
%   100
Up
Burada:
kr Beyan dönüştürme oranı,
Up Gerçek primer gerilimi,
Us Ölçme şartları altında Up uygulandığında elde edilen gerçek sekonder gerilimi
dir.
3.5 Diğer beyan karakteristikleriyle ilgili tarifler
3.5.301 Sınır ısıl gücü

Sıcaklık artış sınırlarını aşmaksızın sekonder bir sargıdan alınabilen beyan gerilimindeki görünür güç değeri.
Not 301 - Bu durumda tüm sekonder sargılar için gerilim hatası ve faz farkı sınırları büyük olasıkla aşılabilir.
Not 302 -Birden fazla sekonder sargı olması durumunda sınır ısıl gücü her bir sargı için ayrı ayrı verilmelidir.
8
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
3.7 Kısaltmalar dizini

IEC 61869-1 Madde 3.7 aşağıdakiyle değiştirilmiştir.
IT Ölçü transformatörü
CT Akım transformatörü
CVT Kapasitif gerilim transformatörü
VT Gerilim transformatörü
AIS Hava yalıtımlı anahtarlama düzeni
GIS Gaz yalıtımlı anahtarlama düzeni
k Gerçek dönüştürme oranı
kr Beyan dönüştürme oranı
ε Oran hatası
∆φ Faz farkı
Sr Beyan çıkış gücü
Usys Sisteme ait en yüksek gerilim
Um Donanıma ait en yüksek gerilim
UPr Beyan primer gerilimi
USr Beyan sekonder gerilimi
FV Beyan gerilim faktörü
fR Beyan frekansı
F Mekanik yük
Frel Bağıl sızıntı hızı
5 Beyan karakteristikleri
IEC 61869-1 Madde 5 aşağıdaki değişikliklerle uygulanır:
Not 301 - Madde 5.2: “Donanıma ait en yüksek gerilim” ile birlikte göz önüne alınacak diğer gerilim
değerlerinin, Madde 5.301: “Beyan gerilimlerin standart değerleri”nde verildiğine dikkat
edilmelidir. IEC 61869’un gelecekteki revizyonlarında bu madde yeniden düzenlenecektir.
5.3 Beyan yalıtım seviyeleri
5.3.3.301 Topraklanmış bağlantı uçları için şebeke frekanslı dayanım gerilimi

Beyan şebeke frekanslı kısa süreli dayanım gerilimi 3 kV (etkin) olmalıdır.
5.5 Beyan çıkış gücü
5.5.301 Beyan çıkış gücü değerleri

Güç faktörü 1’e eşit olduğunda, voltamper cinsinden ifade edilen, standart beyan çıkış gücü değerleri:
1,0 - 2,5 - 5,0 - 10 VA (yük aralığı I)
Güç faktörü 0,8 geri olduğunda, voltamper cinsinden ifade edilen, standart beyan çıkış gücü değerleri:
10 - 25 - 50 - 100 VA (yük aralığı II)
Üç fazlı bir transformatörün beyan çıkış gücü, faz başına beyan çıkış gücü olmalıdır.
Not 301 - Verilen bir transformatör için beyan çıkış gücü değerlerinden birinin standart olması ve standart bir
doğruluk sınıfıyla ilişkili olması şartıyla, standart olmayan ancak başka standart doğruluk sınıflarıyla
ilişkili olan başka beyan çıkış güçlerinin beyan edilmesi engellenmez.
9
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
5.5.302 Sınır beyan ısıl gücü

Sınır beyan ısıl gücü voltamper cinsinden belirtilmelidir. Standart değerler:
25 - 50 - 100 VA ve bunların onluk katları
1’e eşit güç faktöründeki beyan sekonder gerilime uygulanır.
5.5.303 Artık gerilim sargıları için beyan çıkış gücü

Bir artık gerilim üretmek için benzer sargılarla açık üçgen bağlanması amaçlanan sargıların beyan çıkış gücü
voltamper cinsinden ifade edilmeli ve bu değer Madde 5.5.301’de belirtilen değerlerden seçilmelidir.
5.5.304 Artık gerilim sargıları için sınır beyan ısıl gücü

Artık gerilim sargısı için sınır beyan ısıl gücü voltamper cinsinden ifade edilmelidir. Standart değerler:
25 - 50 - 100 VA ve bunların onluk katları
1’e eşit güç faktöründeki beyan sekonder gerilime uygulanır.
Not 301 - Açık üçgen bağlantılı artık gerilim sargısında sınır ısıl güç belirtildiğinde, bu sargılara yalnızca
arıza şartları altında ve dolayısıyla sınırlı bir süre boyunca yük uygulandığına dikkat edilmelidir.
Madde 3.5.301’deki tarifin dışında artık gerilim sargısı, beyan ısıl çıkış gücünü 8 saat boyunca
vermelidir.
5.6 Beyan doğruluk sınıfı
5.6.301 Bir fazlı endüktif, ölçme amaçlı gerilim transformatörleriyle ilgili doğruluk kuralları
5.6.301.1 Ölçme amaçlı gerilim transformatörleri için doğruluk sınıflarının gösterilişi

Ölçme amaçlı gerilim transformatörleri için doğruluk sınıfı, dikkate alınan bu doğruluk sınıfı için belirtilen,
beyan geriliminde ve beyan yükte yüzde cinsinden ifade edilen, izin verilebilir en yüksek gerilim hatasıyla
gösterilir.
5.6.301.2 Ölçme amaçlı gerilim transformatörleri için standart doğruluk sınıfları

Bir fazlı endüktif, ölçme amaçlı gerilim transformatörleri için standart doğruluk sınıfları:
0,1 – 0,2 – 0,5 – 1,0 – 3,0
dır.
Not 301 - Uygun doğruluk sınıfları hakkındaki kılavuz gelecekte yapılacak bir Ek içerisine dâhil edilecektir.
5.6.301.3 Ölçme amaçlı gerilim transformatörleri için gerilim hatası ve faz farkı sınırları
Beyan frekansındaki gerilim hatası ve faz farkı, beyan geriliminin % 80’i ile % 120’si arasındaki herhangi bir
gerilimde ve aşağıda belirtilen yüklerde Çizelge 301’de verilen değerleri aşmamalıdır:
 Yük arağı I için güç faktörü 1 olduğunda 0 VA ile beyan yükün % 100’ü arasındaki herhangi bir değer,
 Yük arağı II için güç faktörü 0,8 geri olduğunda beyan yükün % 25’i ile % 100’ü arasındaki herhangi bir
değer,
Hatalar, transformatörün bağlantı uçlarında belirlenmeli ve transformatörün ayrılmaz bir bölümü olarak
sağlandığından tüm sigortalar veya dirençlerin etkileri bu hatalar içerisine dâhil edilmelidir.
Başkaca belirtilmedikçe sekonder sargıda basamak uçlarına sahip olan transformatörler için doğruluk
kuralları en yüksek dönüştürme oranı için geçerlidir.
10
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
Çizelge 301 - Ölçme amaçlı gerilim transformatörleri için gerilim hatası ve faz farkı sınırları
Doğruluk sınıfı Gerilim (oran) hatası εu Faz farkı Δφ

±% ± Dakika ± Santiradyan
0,1 0,1 5 0,15
0,2 0,2 10 0,3
0,5 0,5 20 0,6
1,0 1,0 40 1,2
3,0 3,0 Belirtilmemiş Belirtilmemiş
Not - Transformatörlerin iki ayrı sekonder sargıya sahip olduğu yerde karşılıklı bağımlılığa izin verilmelidir.
Deney altında her bir sargı için bir çıkış gücü aralığı belirtilmesi gerekir ve her bir sargı, sıfırdan beyan
değere kadar olan herhangi bir yükte deneye tabi tutulmayan sargılarla bu çıkış gücü aralığı içerisinde
doğruluk kurallarını karşılamalıdır.
Hiçbir çıkış gücü aralığı verilmezse, deneye tabi tutulan sargıya ait bu aralık her bir sargı için beyan çıkış
gücünün % 25’i ile % 100’ü arasında olmalıdır.
Sargılardan biri yalnızca ara sıra kısa periyotlar için yüklenirse veya yalnızca bir artık gerilim sargısı olarak
kullanılırsa bu sargının diğer sargıların üzerindeki etkisi ihmal edilebilir.
5.6.302 Bir fazlı endüktif koruma amaçlı gerilim transformatörleri için ilave kurallar
5.6.302.1 Koruma amaçlı gerilim transformatörleri için doğruluk sınıfı gösterilişi

Artık gerilim sargıları dışında koruma amaçlı tüm gerilim transformatörleri için Madde 5.6.301.1 ve Madde
5.6.301.2’ye uygun olarak bir ölçme doğruluk sınıfı beyan edilmelidir. İlave olarak bu transformatörler Madde
5.6.302.2’de belirtilen doğruluk sınıflarından biriyle beyan edilmelidir.
Koruma amaçlı gerilim transformatörleri için belirtilen doğruluk sınıfı, beyan gerilimin % 5’i ile beyan gerilim
faktörüne karşılık gelen bir gerilim değeri (bk. Madde 5.302) arasında yüzde cinsinden ifade edilen izin
verilebilir en büyük gerilim hatasıyla gösterilmelidir. Bu ifadenin ardından P harfi gelir.
5.6.302.2 Koruma amaçlı gerilim transformatörleri için standart doğruluk sınıfları

Koruma amaçlı gerilim transformatörleri için standart doğruluk sınıfları 3P ve 6P’dir ve gerilim hatasının ve
faz farkının aynı sınırları normal olarak beyan gerilimin % 5’inde ve beyan gerilim faktörüne karşılık gelen bir
gerilim değerinde uygulanmalıdır. Beyan gerilimin % 2’sindeki hata sınırları, beyan gerilimin % 5’indekinden
iki kat daha yüksek olacaktır.
5.6.302.3 Koruma amaçlı gerilim transformatörleri için gerilim hatası ve faz farkı sınırları
Beyan frekansında gerilim hatası ve faz farkı, aşağıdaki yüklerle birlikte beyan gerilimin % 5’inde ve beyan
gerilim faktörüyle (1,2, 1,5 veya 1,9) çarpılan beyan geriliminde Çizelge 302’de verilen değerleri
aşmamalıdır:
 Yük arağı I için güç faktörü 1 olduğunda 0 VA ile beyan yükün % 100’ü arasındaki herhangi bir değer,
 Yük arağı II için güç faktörü 0,8 geri olduğunda beyan yükün % 25’i ile % 100’ü arasındaki herhangi bir
değer.
Beyan gerilimin % 2’sindeki gerilim hatası ve faz farkı sınırları Çizelge 302’de verilenlerden iki kat daha
yüksek olacaktır.
11
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
Çizelge 302 - Koruma amaçlı gerilim transformatörleri için gerilim hatası ve faz farkı sınırları
Sınıf Gerilim (oran) hatası εu Faz farkı Δφ

±% ± Dakika ± Santiradyan
3P 3,0 120 3,5
6P 6,0 240 7,0
Not - İki ayrı sekonder sargıya sahip olan transformatörleri sipariş ederken bu transformatörlerin karşılıklı
bağımlılığı nedeniyle kullanıcının, her bir sargı için bir çıkış gücü aralığı olmak üzere iki çıkış gücü aralığı
belirtmesi gerekir. Her bir çıkış gücü aralığının üst sınırı standart beyan çıkış gücü değerine karşılık gelir.
Her bir sargı, kendi çıkış gücü aralığı içindeki kendi ilgili doğruluk kurallarını karşılarken diğer sargı aynı
zamanda sıfır ile kendi çıkış gücü aralığının üst sınırının % 100’ü arasında herhangi bir çıkış gücü değerine
sahip olmalıdır. Bu kurala uygunluğun kanıtlanması için yalnızca uç değerlerde deney yapılması yeterlidir.
Hiçbir çıkış gücü aralığı verilmezse bu aralıkların her bir sargı için beyan çıkış gücünün % 25’i ile % 100’ü
arasında olduğu kabul edilir.
5.6.302.4 Artık gerilim sargıları için doğruluk sınıfı

Bir artık gerilim sargısı için doğruluk sınıfı, Madde 5.6.302.1 ve Madde 5.6.302.2’de tanımlandığı gibi 6P
veya daha iyisi olmalıdır.
Not 301 - Bir artık gerilim sargısı özel amaçlar için kullanılırsa, Madde 5.6.301.1, Madde 5.6.301.2, Madde
5.6.302.1 ve Madde 5.6.302.2’ye uygun olarak başka standart doğruluk sınıfı hususunda imalatçı
ile alıcı arasında anlaşma sağlanabilir.
Not 302 - Bir artık gerilim sargısı yalnızca sönümleme amaçları için kullanılırsa, doğruluk sınıfı gösterilişi
zorunlu değildir.
5.301 Beyan gerilimlerin standart değerleri
5.301.1 Beyan primer gerilimleri

Bir fazlı sistemde veya üç fazlı sistemin fazları arasında kullanılması amaçlanan üç fazlı ve bir fazlı
transformatörlerin beyan primer geriliminin standart değerleri, IEC 60038’deki genel değerler gibi gösterilen
beyan sistem gerilimi değerlerinden biri olmalıdır. Üç fazlı sistemin bir fazıyla toprak arasına veya sistemin
nötr noktası ile toprak arasına bağlanan bir fazlı transformatörlerin beyan primer geriliminin standart
değerleri, beyan sistem gerilimi değerlerinden birinin 1/ 3 katı olmalıdır.
Not 301 - Beyan yalıtım seviyesi, IEC 60038’deki donanıma ait en yüksek gerilimlerden birine dayalı iken, bir
gerilim transformatörünün ölçme veya koruma amaçlı transformatör olarak çalışması beyan primer
gerilimine dayalıdır.
5.301.2 Beyan sekonder gerilimleri

Beyan sekonder gerilimi, transformatörün kullanılacağı yerdeki uygulamaya göre seçilmelidir. Aşağıda
verilen değerler, üç fazlı transformatörler için ve bir fazlı sistemlerdeki veya üç fazlı sistemlerde faz-faz
arasına bağlanan bir fazlı transformatörler için standart değerler olarak kabul edilir.
a) Bir grup Avrupa ülkesinin mevcut uygulamasına dayanarak:

- 100 V ve 110 V,
- Genişletilmiş sekonder devreler için 200 V,
b) Birleşik Devletler ve Kanada’daki mevcut uygulamaya dayanarak:
- Dağıtım sistemleri için 120 V,
- İletim sistemleri için 115 V,
- Genişletilmiş sekonder devreler için 230 V.
Üç fazlı sistemlerde faz-toprak arasına bağlanması amaçlanan ve beyan primer gerilimi √3 ile bölünen bir
sayıya eşit olan bir fazlı transformatörler için beyan sekonder gerilimi, beyan dönüştürme oranı değeri
muhafaza edilecek biçimde önceden bahsedilen değerlerden birinin √3 ile bölümü olmalıdır.
Not 301 - Artık sekonder gerilim üretmesi amaçlanan sargılar için beyan sekonder gerilimi Madde 5.301.3’te
verilmiştir.
12
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
5.301.3 Artık gerilim sargıları için beyan gerilimleri

Artık gerilim üretmek için benzer sargılarla açık üçgen bağlanması amaçlanan sargıların beyan sekonder
gerilimleri Çizelge 303’te verilmiştir.
Çizelge 303 - Artık gerilim üretmesi amaçlanan sekonder sargılar için beyan gerilimleri
Alternatif (tercih edilmeyen)

Tercih edilen değerler
değerler
V
V
100 110
200
100 110
200
3 3
3
Not - Beyan sekonder gerilimlerin tercih edilen değerlerinin, çok düşük bir artık gerilim ürettiği sistem
şartlarında, tercih edilmeyen değerler kullanılabilir. Ancak güvenlik amaçları için önlemler alınması
gerektiğine dikkat edilmelidir.
5.302 Beyan gerilim faktörünün standart değerleri

Gerilim faktörü en yüksek çalışma gerilimiyle belirlenir. Bu gerilim sırasıyla sisteme ve gerilim
transformatörünün primer sargısının topraklama şartlarına bağlıdır.
Farklı topraklama şartlarına uygun standart gerilim faktörleri, izin verilebilir en yüksek çalışma gerilimi
süresiyle (başka bir deyişle beyan süresi) birlikte Çizelge 304’te verilmiştir.
Çizelge 304 - Beyan gerilim faktörlerinin standart değerleri
Beyan gerilim
Beyan süresi Primer sargının bağlantı yöntemi ve sistem topraklama şartları
faktörü
1,2 Sürekli Herhangi bir şebekede fazlar arasına
Herhangi bir şebekede transformatörün yıldız noktası ile toprak arasına
1,2 Sürekli Etkin bir biçimde topraklanmış nötr sistemde faz ile toprak arasına (IEC
1,5 30 s 61869-1: 2007 Madde 3.2.7a)
1,2 Sürekli Etkin bir biçimde topraklanmamış nötr sistemde faz ile toprak arasına
1,9 30 s (IEC 61869-1: 2007 Madde 3.2.7b)
1,2 Sürekli Toprak arızasında otomatik olarak açma meydana gelmeyen yalıtılmış
1,9 8h bir nötr sistemde (IEC 61869-1: 2007 Madde 3.2.4) veya toprak
arızasında otomatik olarak açma meydana gelmeyen, söndürme
bobiniyle kompanze edilmiş sistemde (IEC 61869-1: 2007 Madde
3.2.5) faz ile toprak arasına
Not 1 - Endüktif gerilim transformatörünün en yüksek sürekli çalışma gerilimi, donanıma ait en yüksek
gerilimden (üç fazlı bir sistemin bir fazı ile toprak arasına bağlanan transformatörler için √3 ile bölünür) veya
1,2 faktörüyle çarpılan beyan primer geriliminden düşük olanına eşittir.
Not 2 - İmalatçı ile alıcı arasındaki anlaşmayla azaltılmış beyan sürelere izin verilebilir.
6 Tasarım ve yapılış
6.4 Bölümler ve bileşenlerdeki sıcaklık artışıyla ilgili kurallar
6.4.1 Genel
IEC 61869-1:2007 Madde 6.4.1 aşağıdaki ilave metinle uygulanır:
Başkaca belirtilmedikçe beyan frekansında, belirtilen gerilimde ve beyan yükünde veya birkaç tane beyan
yükü varsa en yüksek beyan yükünde, 0,8 geri ile 1 arasındaki herhangi bir güç faktöründe bir gerilim
transformatörünün sıcaklık artışı IEC 61869-1: 2007 Çizelge 5’te verilen uygun değeri aşmamalıdır.
13
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
Transformatör, bir genleşme tankı ile donatılırsa veya yağ üzerinde bir asal gaz bulunursa veya
transformatörün hermetik olarak sızdırmazlığı sağlanırsa genleşme tankının veya mahfazanın en üst
bölümünde ölçülen yağın sıcaklık artışı 55 K’i aşmamalıdır.
Transformatör bu şekilde donatılmazsa veya düzenlenmezse kazanın veya mahfazanın en üst bölümünde
ölçülen yağın sıcaklık artışı 50 K’i aşmamalıdır.
Yalıtımla veya sargılarla temas halinde bulunan veya bunlara komşu olan diğer metal bölümlerin ve
çekirdeğin dış yüzeyinde ölçülen sıcaklık artışı IEC 61869-1:2007 Çizelge 5’te verilen uygun değeri
aşmamalıdır.
6.13 İşaretlemeler
6.13.301 Bağlantı ucu işaretlemeleri
6.13.301.1 Genel kurallar

Bu işaretlemeler, bir fazlı gerilim transformatörlerine ve bir ünite olarak birleştirilen ve üç fazlı bir gerilim
transformatörü gibi bağlanan bir fazlı gerilim transformatörleri grubuna veya üç faz için ortak bir çekirdeğe
sahip olan üç fazlı bir gerilim transformatörüne uygulanır.
6.13.301.2 İşaretleme yöntemi

A, B, C ve N büyük harfleri primer sargı bağlantı uçlarını ve a, b, c ve n küçük harfleri primer uçlara karşılık
gelen sekonder sargı bağlantı uçlarını belirtir.
A, B ve C harfleri, tam olarak yalıtılmış bağlantı uçlarını ve N harfi, topraklanması amaçlanan ve yalıtımı
diğer bağlantı ucundan/uçlarından az olan bir bağlantı ucunu belirtir.
da ve dn harfleri bir artık gerilim sağlaması amaçlanan sargıların bağlantı uçlarını belirtir.
6.13.301.3 Kullanılacak işaretlemeler

İşaretlemeler Şekil 301 ila Şekil 310’dan uygun olanına göre yapılmalıdır.
14
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
Şekil 301 - Tam olarak yalıtılmış bağlantı uçlarına Şekil 302 - Azaltılmış yalıtımlı nötr primer bağlantı
ve bir adet sekonder devreye sahip olan bir fazlı ucuna ve bir adet sekonder devreye sahip olan bir
transformatör fazlı transformatör
Şekil 303 - Bir adet sekonder devreye sahip olan üç fazlı grup
15
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
Şekil 304 - İki adet sekonder devreye sahip olan bir Şekil 305 - İki adet sekonder devreye sahip olan üç
fazlı transformatör fazlı grup
Şekil 306 - Birden fazla kademesi bulunan bir adet Şekil 307 - Birden fazla kademesi bulunan bir adet
sekonder devreye sahip olan bir fazlı transformatör sekonder devreye sahip olan üç fazlı transformatör
16
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
Şekil 308 - Birden fazla kademesi bulunan iki adet sekonder devreye sahip olan bir fazlı transformatör
Şekil 309 - Bir adet artık gerilim sargısına sahip olan Şekil 310 - Bir adet artık gerilim sargısına sahip olan
bir fazlı transformatör üç fazlı transformatör
6.13.301.4 Bağıl polaritelerin gösterimi

Birbirine karşılık gelen büyük ve küçük harf işaretlemeleri bulunan bağlantı uçları, aynı anda aynı polariteye
sahip olmalıdır.
17
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
6.13.302 Beyan karakteristikleri plakası işaretlemeleri
6.13.302.1 Genel
IEC 61869-1: 2007 Madde 6.13’te belirtilen bu işaretlemelere ilave olarak tüm gerilim transformatörleri
aşağıdaki işaretlemeleri taşımalıdır:
a) Beyan primer ve sekonder gerilimi (örneğin 66/0,11 kV),

b) Beyan çıkış gücü ve karşılık gelen doğruluk sınıfı (örneğin 50 VA Sınıf 1,0),
Not 301 - İki ayrı sekonder sargı sağlandığında işaretleme, her bir sekonder sargının VA cinsinden çıkış gücü
aralığını, karşılık gelen doğruluk sınıfını ve her bir sargının beyan gerilimini göstermelidir.
İlave olarak aşağıdaki bilgi işaretlenmelidir:
c) Beyan gerilim faktörü ve karşılık gelen beyan süresi.
Not 302 - Gaz yalıtımlı gerilim transformatörleri için gerilim transformatörünün en yüksek gerilimi, donanıma
ait beyan gerilimi olarak beyan karakteristikleri plakasında gösterilmelidir.
Yük aralığı I’e ait olan gerilim transformatörleri için bu beyan karakteristiği yük gösteriminden hemen önce
gösterilmelidir (örnek olarak 0 VA - 10 VA sınıf 0,2).
Not 303 - Beyan karakteristikleri plakasında, transformatörün sağlayabileceği çıkış gücü ve doğruluk sınıfının
çeşitli kombinasyonlarıyla ilgili bilgiler bulunabilir.
Şekil 311’de tipik beyan karakteristikleri plakasına ve Şekil 312’de tipik verileri gösteren bir beyan
karakteristikleri plakasına örnek verilmiştir.
6.13.302.2 Ölçme amaçlı bir gerilim transformatörünün beyan karakteristikleri plakası

işaretlemesi
Beyan karakteristikleri plakası Madde 6.13.302.1’e göre uygun bilgileri taşımalıdır.
Doğruluk sınıfı, karşılık gelen beyan çıkış gücünden sonra gösterilmelidir (örneğin 100 VA, Sınıf 0,5).
6.13.302.3 Koruma amaçlı bir gerilim transformatörünün beyan karakteristikleri plakası

işaretlemesi
Beyan karakteristikleri plakası Madde 6.13.302.1’e göre uygun bilgileri taşımalıdır. Sınırlı alana sahip küçük
gerilim transformatörleri durumunda veriyi sınırlandırmak ve/veya ayrı etiketlere bölmek gerekebilir.
Doğruluk sınıfı, karşılık gelen beyan çıkış gücünden sonra gösterilmelidir.
18
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
İMALATÇININ ADI GERİLİM TRANSFORMATÖRÜ TİPİ
YIL SERİ NO KÜTLE kg

A-N /√3 kV 1a - 1n V 2a - 2n V da - dn V
VA VA VA
Sınıf Sınıf Sınıf
Frekans Hz Um kV LI/SI/AC ___ kV/ ____kV / kV __sn
kN Ölçü Sınıfı
Mekanik Sıcaklık -___/+___0C Fv ___ için ____
Gerektiğinde ilave işaretlemeler
Dolum sıvısı
Dolum basıncı __kPa Asgari basınç kPa Sıvı hacmi __ litre
Şekil 311 - Tipik beyan karakteristikleri plakası örneği
İMALATÇININ ADI GERİLİM TRANSFORMATÖRÜ TİPİ Tip gösterilişi

YIL 2007 SERİ NO gerektiği şekilde KÜTLE 500 kg
1a - 1n 63,5 V 2a - 2n - V da - dn 110 V
A-N 220/√3 kV VA 25/50* VA - VA 25

Sınıf 0,5/3P Sınıf - Sınıf 6P
Frekans 50 Hz Um 245 kV LI/SI/AC 1050 kV / --- kV / 460 kV 60sn
Mekanik 1,25 kN Sıcaklık - 25/+ 40 oC Fv 30 s için 1,5 Ölçü Sınıfı A
Dolum sıvısı Yağ Dolum 120 Asgari 100 Sıvı hacmi 300
Tipi (Kalite) basıncı kPa basınç kPa litre
Not* - Sınır ısıl yük 100 VA Sızdırmazlığı sağlanmış birim - Kurcalamayın
Şekil 312 - Tipik verilerin bulunduğu beyan karakteristikleri plakası örneği
(Bu durumda: iki sekonder sargıya sahip 220 kV’luk birim)
6.301 Kısa devre dayanımı

Gerilim transformatörü, beyan geriliminde enerjilendirildiğinde, 1 saniye süren harici kısa devrenin mekanik
ve ısıl etkilerine hasar görmeksizin dayanabilecek biçimde tasarımlanmalı ve yapılmalıdır.
7 Deneyler
7.1 Genel
7.1.2 Deneyler listesi

IEC 61869-1:2007 Çizelge 10 aşağıdakiyle değiştirilmiştir:
19
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
Çizelge 10 - Deneyler listesi
Deneyler Madde numarası
Tip deneyleri 7.2

Sıcaklık artışı deneyi 7.2.2
Primer bağlantı uçlarında darbe gerilimi dayanım deneyi 7.2.3
Bina dışı tip transformatörler için yaşta deney 7.2.4
Elektromanyetik uyumluluk (EMU) deneyleri 7.2.5
Doğruluk deneyi 7.2.6
Mahfazalarla sağlanan koruma derecesinin doğrulanması 7.2.7
Ortam sıcaklığında mahfaza sızdırmazlık deneyi 7.2.8
Mahfaza için basınç deneyi 7.2.9
Kısa devre dayanım deneyi 7.2.301
Rutin deneyler 7.3
Primer bağlantı uçlarında şebeke frekanslı gerilim dayanım deneyleri 7.3.1
Kısmi boşalma ölçmesi 7.3.2
Bölümler arasında şebeke frekanslı gerilim dayanım deneyleri 7.3.3
Sekonder bağlantı uçlarında şebeke frekanslı gerilim dayanım deneyleri 7.3.4
Doğruluk deneyi 7.3.5
İşaretlemelerin doğrulanması 7.3.6
Ortam sıcaklığında mahfaza sızdırmazlık deneyi 7.3.7
Mahfaza için basınç deneyi 7.3.8
Özel deneyler 7.4
Primer bağlantı uçlarında kesik darbe gerilimi dayanım deneyi 7.4.1
Primer bağlantı uçlarında çoklu kesik darbe deneyi 7.4.2
Kapasitans ve dielektrik kayıp faktörü ölçmesi 7.4.3
İletilen aşırı gerilim deneyi 7.4.4
Mekanik deneyler 7.4.5
Dâhili ark arıza deneyi 7.4.6
Düşük ve yüksek sıcaklıklarda mahfaza sızdırmazlık deneyi 7.4.7
Gazın çiy noktası deneyi 7.4.8
Korozyon deneyi 7.4.9
Yangın tehlikesi deneyi 7.4.10
Numune deneyleri 7.5
7.2 Tip deneyleri
7.2.2 Sıcaklık artışı deneyi

IEC 61869-1:2007 Madde 7.2.2 aşağıdaki ilaveyle birlikte uygulanır:
İmalatçı ile alıcı arasında başkaca bir anlaşma olmadıkça birden fazla sekonder sargı bulunduğunda bu
deney her bir sekonder sargıya bağlı uygun beyan yüküyle yapılmalıdır. Artık gerilim sargısı Madde 6.4.1’e
uygun olarak yüklenmelidir.
Üç fazlı gaz yalıtımlı metal mahfazalı anahtarlama düzenlerinde kullanılan gerilim transformatörleri için üç
fazın tümü aynı anda deneye tabi tutulmalıdır.
Gerilim transformatörü işletmedeki montajı temsil edecek biçimde monte edilmelidir. Ancak gerilim
transformatörünün her bir anahtarlama düzenin içerisindeki konumu farklı olduğu için deney düzenlemesinin
konfigürasyonuna imalatçı karar vermelidir.
Transformatöre uygulanacak gerilim, aşağıdaki a), b) veya c) bendlerinden uygun olanına göre olmalıdır.
20
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
a) Tüm gerilim transformatörleri gerilim faktörüne ve beyan süresine bakılmaksızın beyan primer geriliminin
1,2 katında deneye tabi tutulmalıdır.
Sınır ısıl çıkış gücü belirtilirse transformatör, artık gerilim sargısını yüklemeksizin beyan primer
geriliminde, sınır ısıl çıkış gücüne karşılık gelen bir yükte ve bire eşit güç faktöründe deneye tabi
tutulmalıdır.
Birden fazla sekonder sargı için sınır ısıl çıkış gücü belirtilirse transformatör, bire eşit güç faktöründe ilgili
sınır ısıl çıkış gücüne karşılık gelen bir yükte, her seferinde sekonder sargılardan biri bağlanacak biçimde
ayrı ayrı deneye tabi tutulmalıdır.
Deney, transformatörün sıcaklığı kararlı duruma ulaşıncaya kadar devam etmelidir.
b) 30 s için 1,5 veya 30 s için 1,9 gerilim faktörüne sahip transformatörler, beyan geriliminin 1,2 katında
kararlılığa ulaştıktan sonra başlamak üzere 30 s boyunca ilgili gerilim faktöründe deneye tabi tutulmalıdır.
Sıcaklık artışı IEC 61869-1: 2007 Çizelge 5’te belirtilen değerleri 10 K’den daha fazla aşmamalıdır.
Not 301 - Aşırı gerilim için bağıl olarak kısa bir süre olan 30 saniyede, beyan gerilimde yapılan ölçmenin
ardından ölçülebilecek kadar bir sıcaklık artışının üretilmesi çok düşük bir ihtimaldir. Bu nedenle
transformatör üzerinde aşırı gerilimden kaynaklanan herhangi bir zararlı etki en iyi biçimde,
dielektrik tip deneyleri sırasında gözlemlenen eksikliklerden yola çıkılarak dolaylı olarak
değerlendirilebilir.
c) 8 h boyunca 1,9 gerilim faktörüne sahip transformatörler, beyan gerilimin 1,2 katında kararlılığa ulaştıktan
sonra 8 h boyunca beyan gerilimin 1,9 katında deneye tabi tutulmalıdır. Sıcaklık artışı, IEC 61869-1: 2007
Çizelge 5’te belirtilen değerleri 10 K’den daha fazla aşmamalıdır.
Sekonder sargılardan biri artık gerilim sargısı olarak kullanılırsa transformatör, yukarıda açıklanan deney
işlemlerine uygun olarak, beyan primer gerilimin 1,2 katında a) bendindeki kurallara göre ve arkasından
doğrudan c) bendindeki kurallara göre yapılacak bir deneye tabi tutulmalıdır.
Beyan primer geriliminin 1,2 katı bir gerilimle yapılacak ön şartlandırma deneyi sırasında, artık gerilim sargısı
yüklenmemelidir. Deney sırasında, 8 saat boyunca beyan primer geriliminin 1,9 katında artık gerilim sargısı,
sınır beyan ısıl güce (bk. Madde 5.5.304) karşılık gelen yükle yüklenirken diğer sargılar beyan yükle
yüklenmelidir.
Not 302 - Gerçek sekonder gerilim, gerilim faktörüyle çarpılan beyan sekonder gerilimden oldukça düşük
olabileceği için gerilim ölçmesi primer sargıda yapılmalıdır.
7.2.3 Primer bağlantı uçlarında darbe gerilimi dayanım deneyi
7.2.3.1 Genel
IEC 61869-1:2007 Madde 7.2.3.1 aşağıdaki ilaveyle birlikte uygulanır.
Deney gerilimi, primer sargının her bir faz bağlantı ucu ile toprak arasına uygulanmalıdır. Primer sargının
toprak bağlantı ucu veya topraklanmamış gerilim transformatörünün deneye tabi tutulmayan faz bağlantı
ucu, her bir sekonder sargının en azından bir adet bağlantı ucu, şase, kasa (varsa) ve çekirdek
(topraklanması amaçlanıyorsa) deney sırasında topraklanmalıdır.
Not 301 - Toprak bağlantıları, uygun akım kaydetme düzenleri üzerinden yapılabilir.
Gaz yalıtımlı transformatör merkezlerinde kullanılan üç fazlı gerilim transformatörleri için tüm fazlar arka
arkaya deneye tabi tutulmalıdır. Her bir faz deneye tabi tutulurken diğer tüm fazlar topraklanmalıdır.
Gaz yalıtımlı, metal mahfazalı gerilim transformatörlerinin kabul kriterleri için IEC 62271-203: 2003 Madde
6.2.4’e bakılmalıdır.
21
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
7.2.3.2 Primer bağlantı uçlarında yıldırım darbe gerilimi deneyi
7.2.3.2.1 Um < 300 kV olan ölçü transformatörleri

IEC 61869-1:2007 Madde 7.2.3.2.1 aşağıdaki ilaveyle birlikte uygulanır.
Topraklanmamış gerilim transformatörleri için yaklaşık olarak darbelerin sayısının yarısı, sırasıyla her bir faz
bağlantı ucuna uygulanırken diğer faz bağlantı ucu toprağa bağlanmalıdır.
7.2.3.3 Anahtarlama darbe gerilimi deneyi
7.2.3.3.1 Genel
IEC 61869-1:2007 Madde 7.2.3.3.1 aşağıdaki ilaveyle birlikte uygulanır:
Not 301 - Çekirdeğin doyumunun etkisini gidermek için, ardışık darbeler arasında uygun bir işlemle
çekirdeğin manyetik şartlarının değiştirilmesine izin verilir.
7.2.5 Elektromanyetik uyumluluk (EMU) deneyleri
7.2.5.2 Bağışıklık deneyi

Uygulanmaz
7.2.6 Doğruluk deneyi
7.2.6.301 Ölçme amaçlı gerilim transformatörlerinin doğruluğuyla ilgili tip deneyleri

Madde 5.6.301.3’le uyumluluğu ispat etmek için tip deneyleri, beyan gerilimin % 80’inde, % 100’ünde ve %
120’sinde, beyan frekansında ve 1 güç faktöründe (yük aralığı I) veya 0,8 geri (endüktif) güç faktöründe (yük
aralığı II) Çizelge 305’e uygun çıkış gücü değerleriyle yapılmalıdır.
Çizelge 305 - Doğruluk deneyleri için yük aralıkları
Yük aralığı Tercih edilen beyan çıkış gücü Deney çıkış gücü değerleri
değerleri
VA % (beyan değerin yüzdesi)

I 1,0 - 2,5 – 5 - 10 0 ve 100
II 10 – 25 – 50 - 100 25 ve 100
7.2.6.302 Koruma amaçlı gerilim transformatörlerinin doğruluğuyla ilgili tip deneyleri

Madde 5.6.302.3’le uyumluluğu ispat etmek için tip deneyleri, beyan gerilimin % 2’sinde, % 5’inde ve %
100’ünde ve beyan gerilim faktörüyle (1,2, 1,5 veya 1,9 ) çarpılan beyan gerilimde ve 1 güç faktöründe (yük
aralığı I) veya 0,8 geri (endüktif) güç faktöründe (yük aralığı II) Çizelge 305’e uygun çıkış gücü değerleriyle
yapılmalıdır.
Transformatör birkaç sekonder sargıya sahip olduğunda bu sargılar Çizelge 302’deki Not’ta belirtildiği gibi
yüklenmelidir.
Artık gerilim sargısı, beyan gerilimin % 100’üne kadar olan gerilimlerle yapılan deneyler sırasında
yüklenmemeli ve beyan gerilimin beyan gerilim faktörüyle çarpılmasıyla elde edilen değere eşit bir gerilimle
yapılan deney sırasında beyan yüküyle yüklenmelidir.
7.2.301 Kısa devre dayanım deneyi

Bu deney Madde 6.301’le uyumluluğun ispatlanması için yapılmalıdır.
Bu deney için transformatör başlangıçta 10 °C ile 30 °C arasında bir sıcaklıkta olmalıdır.
Gerilim transformatörü, primer taraftan enerjilendirilirken sekonder bağlantı uçları arasına kısa devre
uygulanmalıdır.
Kısa devre 1 saniye süreyle uygulanmalıdır.
22
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
Not 301 - Bu kural sigortaların, transformatörün ayrılmaz bir bölümü olduğu yerde de uygulanır.
Kısa devre sırasında transformatör bağlantı uçlarında uygulanan gerilimin etkin değeri beyan gerilimden az
olmamalıdır.
Transformatör, birden fazla sekonder sargıdan veya sekonder sargı bölümünden veya sekonder sargı
kademelerinden oluşuyorsa imalatçı ile alıcı arasında deney bağlantısı hususunda anlaşma sağlanmalıdır.
Not 302 - Endüktif tip transformatörler için bu deney, sekonder sargı enerjilendirilerek ve primer bağlantı
uçları arasına kısa devre uygulayarak yapılabilir.
Soğuyarak ortam sıcaklığına ulaştıktan sonra aşağıdaki kuralları karşılayan transformatörün deneyi geçtiği
kabul edilmelidir:
a) Gözle görülür bir hasar olmamalıdır,

b) Hataları, deneylerden önce kaydedilen hatalardan kendi doğruluk sınıfına ait hata sınırlarının yarısından
daha fazla farklı olmamalıdır,
c) Madde 7.3.1, Madde 7.3.2, Madde 7.3.3 ve Madde 7.3.4’te belirtilen dielektrik deneylerine dayanmalıdır.
Ancak bu deneyler, bu maddelerde verilen değerlerin % 90’ına azaltılmış deney geriliminde yapılmalıdır,
d) İnceleme neticesinde, primer ve sekonder sargıların her ikisinin yüzeyine yakın olan yalıtımda önemli
ölçüde bir bozulma (örneğin kömürleşme) görülmemelidir.
Sargının, IEC 60028’de verilen değerin % 97’sinden az olmayan iletkenliğe sahip bakırdan yapıldığı yerde
sargıdaki akım yoğunluğu 180 A/mm 2’yi aşmazsa d) bendindeki inceleme gerekli değildir. Akım yoğunluğu,
sekonder sargıda ölçülen simetrik etkin kısa devre akımını (primer sargıda beyan dönüştürme oranına
bölünür) esas almalıdır.
7.3 Rutin deneyler
7.3.1 Primer bağlantı uçlarında şebeke frekanslı gerilim dayanım deneyleri

IEC 61869-1: 2007 Madde 7.3.1 aşağıdakiyle değiştirilmiştir:
7.3.1.301 Genel
Şebeke frekanslı dayanım deneyleri IEC 60060-1’e uygun olarak yapılmalıdır.
Endüktif gerilim transformatörleri aşağıdaki deneylere tabi tutulmalıdır:
a) Primer bağlantı uçlarında ortak modlu (ayrı kaynak) şebeke frekanslı dayanım deneyi,
b) Primer bağlantı uçlarında farklı modlu (endüklenen) a.a. gerilim deneyi
Deney geriliminde herhangi bir çökme olmazsa bu deneyin başarılı olduğu kabul edilir.
Primer bağlantı uçlarında tekrar edilecek şebeke frekanslı deneyler, belirtilen deney geriliminin % 80’inde
yapılmalıdır.
7.3.1.302 Ortak modlu (ayrı kaynak) şebeke frekanslı dayanım deneyi
7.3.1.302.1 Genel
Ortak modlu dayanım deneyi için deney süresi 60 s olmalıdır.
Deney gerilimi, primer bağlantı uçları ile toprak arasına uygulanmalıdır. Sekonder bağlantı uçları, şase, kasa
(varsa) ve çekirdek (özel toprak bağlantı ucu varsa) toprağa bağlanmalıdır.
Ayrıca Şekil 313’e bakılmalıdır.
7.3.1.302.2 Topraklanmamış gerilim transformatörleri

Um < 300 kV olan sargılara sahip topraklanmamış gerilim transformatörleri için deney gerilimleri, donanıma
ait en yüksek gerilime bağlı olarak IEC 61869-1: 2007 Çizelge 2’de verilen uygun değerlerde olmalıdır.
23
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
7.3.1.302.3 Topraklanmış gerilim transformatörleri

Topraklanmış gerilim transformatörleri için deney gerilimi, Madde 5.3.3.301’de verilen uygun değerlerde
olmalıdır.
7.3.1.303 Farklı modlu (endüklenen) a.a. gerilim deneyi
7.3.1.303.1 Genel
Farklı modlu a.a gerilim deneyi için deney geriliminin frekansı, çekirdeğin doymasını engellemek için beyan
değerin üzerine çıkarılabilir. Deneyin süresi 60 s olmalıdır. Ancak deney frekansı beyan frekansın iki katını
aşarsa, deneyin süresi aşağıdaki gibi 60 s’den en düşük 15 s’ye kadar azaltılabilir:
(beyan frekansının iki katı )

deneyin süresi   60 [s ]
deney frekansı
Deney gerilimi primer bağlantı uçları arasına uygulanmalıdır.
İmalatçının isteğine bağlı olarak deney, belirtilen deney gerilimini primer sargıda endüklemek için yeterli
büyüklükteki bir gerilimle sekonder sargıda uyartım sağlayarak veya belirtilen deney geriliminde doğrudan
primer sargıda uyartım sağlayarak yapılabilir.
Deney gerilimi her bir durumda yüksek gerilim tarafında ölçülmelidir. Şase, kasa (varsa), çekirdek
(topraklanması amaçlanıyorsa), her bir sekonder sargının bir adet bağlantı ucu ile primer sargının diğer
bağlantı ucu birleştirilerek toprağa bağlanmalıdır.
Ayrıca Şekil 314 ve Şekil 315’e bakılmalıdır.
Um < 300 kV olan sargılara ait deney gerilimleri, donanıma ait en yüksek gerilime bağlı olarak IEC 61869-1:
2007 Çizelge 2’de verilen uygun değerlerde olmalıdır.
Donanıma ait belirtilen en yüksek gerilim (Um) ile belirtilen beyan primer gerilimi arasında önemli bir fark
varsa endüklenen gerilim, beyan primer geriliminin beş katıyla sınırlandırılmalıdır.
Um > 300 kV olan sargılara ait deney gerilimi, beyan yıldırım darbe dayanım gerilimine bağlı olarak IEC
61869-1: 2007 Çizelge 2’de verilen uygun değerlerde olmalıdır.
7.3.1.303.2 Topraklanmamış gerilim transformatörleri

Topraklanmamış gerilim transformatörleri için deney, her bir bağlantı ucu için en azından 15 s olmak üzere,
deney geriliminin, gerekli sürenin yarısı boyunca her bir faz bağlantı ucuna uygulanmasıyla yapılmalıdır.
7.3.1.303.3 Topraklanmış gerilim transformatörleri

Topraklanmış gerilim transformatörleri için işletmedeyken topraklanması amaçlanan primer gerilim bağlantı
ucu deney sırasında topraklanır.
24
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
Açıklama:
EUT: Deneye tabi tutulan donanım,
G: Deney gerilimi jeneratörü
Şekil 313 - Ortak mod (ayrı kaynak) deney geriliminin uygulanması
Şekil 314 - Farklı mod (endüklenen) deney geriliminin uygulanması - Primer uyartım
Şekil 315 - Farklı mod (endüklenen) deney geriliminin uygulanması - Sekonder uyartım
25
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
7.3.2 Kısmi boşalma ölçmesi
7.3.2.1 Deney devresi ve ölçme cihazları
7.3.2.2 Kısmi boşalma deney işlemi

IEC 61869-1: 2007 Madde 7.3.2.2 aşağıdaki ilaveyle birlikte uygulanır.
Not 301 - Bir gerilim transformatörünün beyan gerilimi, kendi en yüksek sistem geriliminden (Um) önemli
ölçüde düşük olduğunda daha düşük ön zorlama gerilimleri ve ölçme gerilimleri hususunda
imalatçı ile alıcı arasında anlaşma sağlanabilir. Bu uygulandığında PD deney gerilimi, ön zorlama
gerilimiyle aynı oranda azaltılmalıdır.
Topraklanmamış gerilim transformatörlerine ait deney devresi, topraklanmış gerilim transformatörleriyle aynı
olmalıdır. Ancak bu iki deney, değişimli olarak, yüksek gerilim bağlantı uçlarından biri bir alçak gerilim
bağlantı ucuna, şaseye ve kasaya (varsa) bağlıyken, diğer yüksek gerilim bağlantı ucuna gerilimlerin
uygulanması suretiyle yapılmalıdır. IEC 61869-1:2007 Şekil 5 ve Şekil 6’ya bakılmalıdır.
7.3.5 Doğruluk deneyi
7.3.5.301 Ölçme amaçlı gerilim transformatörlerinin doğruluğuyla ilgili rutin deneyler

Doğruluğun belirlenmesi için yapılacak rutin deneyler Madde 7.2.6.301’deki tip deneyleriyle prensip olarak
aynıdır. Ancak azaltılmış sayıdaki deneylerin Madde 5.6.301.3’le uyumluluğu ispatlamaya yeterli olduğunun,
benzer bir transformatör üzerinde yapılmış tip deneyleriyle gösterilmesi şartıyla rutin deneylerde gerilimlerin
ve/veya yüklerin sayısının azaltılmasına izin verilebilir.
7.3.5.302 Koruma amaçlı gerilim transformatörlerinin doğruluğuyla ilgili rutin deneyler

Doğruluğun belirlenmesi için yapılacak rutin deneyler Madde 7.2.6.302’deki tip deneyleriyle prensip olarak
aynıdır. Ancak azaltılmış sayıdaki deneylerin Madde 5.6.302.3’le uyumluluğu ispatlamaya yeterli olduğunun,
benzer bir transformatör üzerinde yapılmış tip deneyleriyle gösterilmesi şartıyla rutin deneylerde gerilimlerin
ve/veya yüklerin sayısının azaltılmasına izin verilebilir.
7.4 Özel deneyler
7.4.3 Kapasitans ve dielektrik kayıp faktörü ölçmesi

IEC 61869-1: 2007 Madde 7.4.3 aşağıdaki ilaveyle birlikte uygulanır:
Köprü yöntemi önerilmekle birlikte, deney devresi hususunda imalatçı ile alıcı arasında anlaşma
sağlanmalıdır.
Gerilim transformatörünün primer sargısı çoklu bobin sargısı olarak yapılırsa ve her bir bobin ana yalıtım
içinde karşılık gelen seviye katmanına bağlanırsa yalnızca yalıtımın, toprak potansiyeline bağlanan bobine
ilişkin bölümü kontrol edilir. Bu durumda IEC 61869-1: 2007 Madde 7.4.3’te verilen deney gerilimleri
azaltılmalıdır. Dielektrik kayıp faktörü, bobinin direnci hesaba katılarak düzeltilmelidir.
7.4.6 Dâhili ark arıza deneyi

IEC 61869-1: 2007 Madde 7.4.6 aşağıdaki ilaveyle birlikte uygulanır.
Not 301 - Direk tipi yağa daldırılmış gerilim transformatörlerinin çoğu için primer yalıtımın arızaya en çok
maruz kalan yeri, primer sargı ile primer iletken arasındaki geçiş bölgesidir.
26
ICS 17.220.20 TS EN 61869-3: 2012-03
EN 61869-3:2011
Kaynaklar
IEC 61788-5, Superconductivity – Part 5: Matrix to superconductor volume ratio measurement – Copper to
superconductor volume ratio of Cu/Nb-Ti composite superconductors
ISO 3611:2010, Geometrical product specifications (GPS) – Dimensional measuring equipment: Micrometers
for external measurements –Design and metrological characteristics
27

TS en 61869 3 Turkce 02 2014

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

TS en 61869 3 Turkce 02 2014

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS en 61869 3 Turkce 02 2014

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRK STANDARDI

Ölçü transformatörleri - Bölüm 3: Endüktif gerilim transformatörleri

Instrument transformers - Part 3: Additional requirements for inductive voltage

Transformateurs de mesure - Messwandler -

EN 61869-3:2011 standardının Türkçe tercümesidir.

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

- Bu standard yayınlandığında TS 718 EN 60044-2:2004’ün yerini alır.

- Bu standardda atıf yapılan standardların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir.

EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

IEC 61869-1: Instrument transformers – Part 1: TS EN 61869-1: Ölçü transformatörleri - Bölüm 1:

Ölçü transformatörleri - Bölüm 3: Endüktif gerilim transformatörleri için

Instrument transformers - Part 3: Additional requirements for inductive voltage

Transformateurs de mesure - Messwandler -

Bu Avrupa Standardı CENELEC tarafından 17-08-2011 tarihinde onaylanmıştır. CENELEC üyeleri, bu

Yönetim Merkezi: Avenue Marnix 17, B - 1000 Brussels

Aşağıdaki tarihler tespit edilmiştir:

- Özdeş ulusal standart olarak yayınlayarak veya

- EN ile çelişen ulusal standartların yürürlükten

Bu Avrupa Standardı EN 60044-2:1999 + A1:2000 + A2:2003 standardının yerine geçmiştir.

EN 61869-3:2011 standardı, EN 61869-1:2009 ‘Ölçü transformatörleri – Bölüm 1: Genel kurallar’ standardı

EN 61869-1 standardının özel bir maddesi/alt maddesi EN 61869-3 standardında belirtilmemişse, bu

EN 61869-1 standardında bulunan Ek ZZ, serinin bu bölümü için uygulanmaz.

ÜRÜN AİLESİ STANDARDLARI ÜRÜN ÜRÜNLER ESKİ

61869-2 AKIM TRANSFORMATÖRLERİ 60044-1

61869-13 BAĞIMSIZ BİRLEŞTİRME BİRİMİ

Yayın Yıl Başlık EN/HD Yıl

IEC Merkez Ofis

IEC yayınları hakkında

Ölçü transformatörleri – Bölüm 3: Endüktif gerilim transformatörleri için

ULUSLARARASI ELEKTROTEKNİK KOMİSYONU

Bölüm 3: Endüktif gerilim transformatörleri için ilave kurallar

Bu standard IEC 60044-2: Endüktif Gerilim Transformatörleri standardının yerine geçmiştir.

Bu standard metni aşağıdaki dokümanlara dayalıdır:

FDIS Oylama raporu

Bu yayın, ISO/IEC Direktifleri, Bölüm 2’ye uygun olarak yazılmıştır.

ÜRÜN AİLESİ STANDARDLARI ÜRÜN ÜRÜNLER ESKİ

61869-2 AKIM TRANSFORMATÖRLERİ 60044-1

61869-13 BAĞIMSIZ BİRLEŞTİRME BİRİMİ

Bölüm 3: Endüktif gerilim transformatörleri için ilave kurallar

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

IEC 60038, IEC standard voltages (IEC standard gerilimleri)

3 Terimler, tarifler ve kısaltmalar

3.1 Genel tarifler

3.1.301 Gerilim transformatörü

[IEC 60050-321:1986, 321-03-01]

3.1.302 Topraklanmamış gerilim transformatörü

3.1.303 Topraklanmış gerilim transformatörü

3.1.304 Ölçme amaçlı gerilim transformatörü

[IEC 60050-321:1986, 321-03-04 değiştirilmiş]

3.1.305 Koruma amaçlı gerilim transformatörü

[IEC 60050-321:1986 , 321-03-05]

3.1.306 Primer sargı

3.1.307 Sekonder sargı

3.1.308 Artık gerilim sargısı

a) Toprak arızası durumunda bir artık gerilim üretilmesi,

3.2 Dielektrik karakteristikleriyle ilgili tarifler

3.2.301 Beyan primer gerilimi (Upr)

[IEC 60050-321: 1986, 321-01-12, değiştirilmiş]