Sınıf Tarih Özet Ve Sınava Hazırlık

Kavram Haritası
1. ÜNİTE
Bahçesaray (1681)
Hotin (1621) Rusya
İstanbul (1700)
Bucaş (1672) Lehistan
Karlofça (1699)
OSMANLI
DEVLETİ
Kutsal İttifak Karlofça (1699)
Zitvatorok (1606)
Ferhat Paşa (1590)
Vasvar (1664) Avusturya
Nasuh Paşa (1612)
Karlofça (1699) İran
Serav (1618)
Kasr-ı Şirin (1639)

Karlofça (1699) Venedik
OSMANLI
DEVLETİ
Fransa El–Ariş (1801)

Pasarofça (1718) Venedik
Prut (1711)
Pasarofça (1718)
Belgrat (1739)
Belgrat (1739) Avusturya
Rusya Küçük Kaynarca (1774)
Ziştovi (1792)
Aynalıkavak (1779)
İran
Yaş (1792)
Ahmet Paşa (1732)
İstanbul (1724)
Kasr-ı Şirin (1746)
10 1. ÜNİTE 11 Tarih Soru Bankası

Kavram Sözlüğü
1. ÜNİTE
Anglikanizm: İngiliz kilisesinin itikadi görüşü. Kalvenizm: Tanrı ile kul arasına hiçbir otoritenin gireme-
Bahçesaray Antlaşması (1681): Osmanlı Devleti ile Rusya yeceğini, Hristiyanlığın eski sadeliğine dönmesini savunan
arasında imzalanan ilk resmi antlaşmadır. Kalven tarafından ileri sürülen Protestanlığın özel bir kolu.
Belgrat Antlaşması: Gerileme Döneminde (18. yüzyıl) im- Kalyon: Top ambarı olan, yelkenli, bir sıra kürekli savaş ge-
zalanan son kazançlı antlaşma. misi.
Bucaş Antlaşması: Osmanlıların Avrupa’da en geniş sınır- Kapitülasyon: Bir devletin, bir antlaşmaya bağlı olarak baş-
lara ulaştığı ve topraklarına yeni toprak ilave ettikleri en son ka devletlere tanıdığı iktisadi ve sosyal ayrıcalıklar.
antlaşmadır. Podolya arazisi de yeni alınan son topraktır. Karlofça Antlaşması: Osmanlı Devleti’nin Duraklama Dev-
Çar: Rus imparatorlarına verilen unvan. ri’nin sona ermesine, Gerileme Devri’nin başlamasına neden
olan antlaşma.
Çeşme Baskını (1770): Akdenizde faaliyet gösteren Rus
donanmasının 1770’te Çeşme Limanı önlerinde Osmanlı Kasr-ı Şirin Antlaşması: Günümüzde de geçerli olan
donanmasını yaktığı deniz savaşı. Türk-İran sınırının temelini oluşturan antlaşma.
Feodalite: Siyasî ve askeri gücü elinde bulunduran, toprağın Katoliklik: Papayı baş olarak tanıyan Hristiyanlık mezhebi.
mülkiyetine yahut imtiyazına sahip senyörler (derebeyler) sı- Kutsal İttifak: II. Viyana Kuşatması’nın bozgunla sonuçlan-
nıfı ile bu sınıfa bağımlı bir köleler sınıfının olduğu düzen. ması üzerine Papa’nın teşvikiyle bazı Avrupa devletlerinin
Ferhat Paşa Antlaşması: Osmanlı Devleti’nin doğuda en (Avusturya, Venedik, Lehistan, Rusya ve Malta) Osmanlı
geniş sınırlarına ulaştığı antlaşma. Devleti’ne karşı birleşmesi.
Girit’in Fethi: 1645 yılında Sultan İbrahim döneminde ku- Küçük Kaynarca Antlaşması: Osmanlı Devleti’nin 18. yüz-
şatma başlamış ve tam 24 yıl sonra IV. Mehmet döneminde yılda imzaladığı şartları en ağır antlaşmadır.
Girit adası alınabilmiştir. Girit’in fethinin bu kadar uzun sür- Levnî: Lale Devri’nin ünlü minyatür sanatçısıdır.
mesi Osmanlı deniz gücündeki yavaşlama ve dünya stan- Otuz Yıl Savaşları: Alman imparatorunun Protestanlığı or-
dartlarına ayak uyduramaması olarak nitelendirilmiş, seferin tadan kaldırmak istemesi üzerine yaşanan savaşlar.
YAYIN DENİZİ
başladığı tarihlerde çıkan isyanlar ve Venediklilerin Çanak-

Pasarofça Antlaşması: Batı’nın üstünlüğünün kabul edildi-
kale boğazını işgal etmesi, kuşatmanın bu kadar uzun sür-
ği, batıya karşı genişleme politikasından vazgeçildiği ve Os-
mesine sebep olmuştur.
manlı’nın Orta Avrupadaki varlığının sona erdiği antlaşma.
Hotin Seferi (1621): II. Osman, Hotin Seferinde Yeniçerile-
Patrona Halil İsyanı: Osmanlı Devleti’nde donanmada gö-
rin durumunu yakından görünce, Yeniçeri Ocağını kaldıra-
revli yüksek rütbeli subaylara Patrona unvanı verilirdi. Lale
rak yeni bir ordu kurmaya karar vermiştir. Fakat bu niyetini
Devri’nde, saray halkının lüks içinde yaşaması ve halkın
anlayan yeniçeriler daha önce davranarak II. Osman’ı 1622
sorunları ile ilgilenilmemesi üzerine esnaf ve yeniçerileri et-
yılında öldürmüşlerdir.
rafında toplayan Patrona Halil, isyan etti. III. Ahmet isyan-
II. Viyana Kuşatması (1683): Katolik Avusturya’nın, Pro- cıların isteğini kabul etti ve olaylardan sorumlu tutulan sad-
testan Macarlara dini ve siyasi baskı uygulamasıyla Erdel razam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’yı öldürttü. İsyancılar
Bey’i Tökeli İmre’nin Osmanlıdan yardım istemesi üzerine bununla yetinmeyerek III. Ahmet’i tahttan indirdiler, yerine I.
Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa IV. Mehmet’i ikna Mahmut’u padişah yaptılar.
ederek Viyana üzerine yürüdü. Kuşatma iki ay sürdü. Kırım
Protestanlık: Papa’nın dinsel başkanlığını ve katolik kural-
Hanı Murat Giray, Leh ordusunun Tuna’yı geçmesine engel
larını tanımayan bir Hristiyan mezhebi.
olamayınca kuşatmayı sürdüren Osmanlı ordusu iki ateş
arasında kaldı. Haçlı ordusu ile yapılan şiddetli çarpışmalar Prut Antlaşması: Osmanlı Devleti’nin Karlofça Antlaşması
sonucu Osmanlı ordusu dağıldı. Bu yenilgi, Osmanlıların, ile diğer devletlere karşı kaybettiği yerleri geri alma ümidini
Sakarya Savaşı’na (1921) kadar sürecek olan Avrupalılar doğuran, Rusya ile imzalanan antlaşma.
karşısındaki geri çekilmesinin başlangıcı oldu. Vasvar Antlaşması: Duraklama Dönemi’nde Osmanlı Dev-
İstanbul Antlaşması (1724): Tarihteki ilk Osmanlı – Rus leti’nin Avusturya karşısındaki yeni toprak ve tazminat aldığı
ittifakıdır. son antlaşmadır.
İstanbul Antlaşması: Karlofça Antlaşması’nı tamamlayan, Westphalia Antlaşması: Otuz Yıl Savaşları sonucunda
Ruslarla imzalanan antlaşma. imzalanan bu antlaşma ile Avrupa halkına mezhep seçme
özgürlüğü verilmiştir.
Kadırga: Hem yelken hem de kürekle yol alan, özellikle Ak-
deniz’de kullanılmış bir savaş gemisi. Zitvatorok Antlaşması:Osmanlı Devleti’nin 1533 İstanbul
Antlaşması’yla kazandığı Avusturya karşısındaki üstünlüğü-
nün ve yaptırım gücünün sona erdiği antlaşma.
11 Tarih Soru Bankası 1. ÜNİTE • Değişen Dünya Dengeleri Karşısında Osmanlı Siyaseti (1595 - 1774) 11
Tarih Şeridi
1. ÜNİTE
1590
Ferhat Paşa (İstanbul) Antlaşması
1596
Haçova Muharebesi
1590 -1620
1606
Zitvatarok Antlaşması
1612
Nasuh Paşa Antlaşması
1618
Serav Antlaşması
1621
1620 - 1650
Hotin Antlaşması
1622
II. Osman’ın Yeniçeriler tarafından öldürülmesi
1639
Kasr-ı Şirin Antlaşması
1656
1650 - 1680
Vaka-yı Vakvakiye (Çınar Vakası)
1664
Vasvar Antlaşması
1669
Girit’in Fethi
1676
Bucaş Antlaşması
1681
(Çehrin) Bahçesaray Antlaşması
1680 - 1710
1683
II. Viyana Kuşatması
1699
Karlofça Antlaşması
1700
1703 İstanbul Antlaşması
Edirne Olayı sonucu II. Mustafa’nın
tahttan indirilmesi
1711
Prut Antlaşması
1718
1710 - 1740
Pasarofça Antlaşması
1730
Patrona Halil İsyanı
1732
Ahmet Paşa Antlaşması
1739
Belgrat Antlaşması
1740 - 1770
1740
Kapitülasyonların sürekli hâle getirilmesi
1746
Kerden (II. Kasr-ı Şirin Antlaşması)
1770 - 1800
1770
Çeşme Baskını
1774
Küçük Kaynarca Antlaşması

Kavramları
Üniteyi Ne Kadar Kavradığımızı Ölçelim 1. ÜNİTE
Kullanalım
Lale II. Osman Venedik Fransa Westphalia Kutsal İttifak
Küçük Kaynarca Avusturya Zitvatorok Bucaş Karlofça Rusya
halifelik Osmanlı Bahçesaray İstanbul I. Mahmut Avusturya
Rusya Kasr-ı Şirin Poltova Gerileme Dönemi
I. Aşağıda verilen cümlelerdeki boşlukları uygun şekilde doldurunuz.

1. Günümüzdeki Türkiye–İran sınırını büyük ölçüde belirleyen antlaşma .................................. Antlaşması’dır.
2. .................................. ilk kez Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasını planlayan Osmanlı padişahıdır.
3. Osmanlı Devleti, Avusturya karşısındaki siyasi üstünlüğünü .................................. Antlaşması ile kaybetmiştir.
4. .................................. Antlaşması, Osmanlı Devleti’nin Avrupa’da en geniş sınırlara ulaştığı ve topraklarına yeni toprak
ilave ettikleri en son antlaşmadır.
5. Osmanlı Devleti, Avrupa karşısındaki siyasi üstünlüğünü .................................. Antlaşması ile kaybetmiştir.
6. .................................., İstanbul Antlaşması (1700) ile Azak Kalesi’ni alarak Karadeniz’de üs elde etmiştir.
7. Karlofça Antlaşması ile Duraklama Dönemi sona ermiş, ................................................ başlamıştır.
8. Osmanlı Devleti’ni Avrupa’dan tamamen atmak hevesiyle bir araya gelen devletlerin kurduğu birliğe ................................
denilmiştir.
9. Karlofça Antlaşması, ..................................’nın garantörlüğü altında olacaktır.
10. .................................. Antlaşması, Osmanlı Devleti ile Rusya arasındaki ilk resmi antlaşmadır.
11. Otuz Yıl Savaşları sonucunda .................................. Antlaşması imzalanmıştır.
12. 1739 Belgrat Antlaşması ..................................’nın arabuluculuğunda gerçekleştirilmiş ve bu yüzden bu ülkeye tanınan
kapitülasyonlar sürekli hâle getirilmiştir.
13. Osmanlı Devleti 18. yüzyılın başlarında kaybettiği yerleri geri almak amacıyla Rusya, .........................., ..........................
ve İran ile savaşmıştır.
14. Pasarofça Antlaşması ile Batı’nın üstünlüğü kabul edilmiş ve ............................. Devri başlamıştır.
15. 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ile .................................. ilk defa siyasi bir amaç için kullanılmıştır.
16. Osmanlı Devleti tarihte ilk defa savaş tazminatını ...............................’ya ödemiştir.
17. ........................................... Antlaşması Osmanlı Devleti’nin 18. yüzyılda imzaladığı şartları en ağır antlaşmadır.
18. İlk Osmanlı – Rus işbirliği 1724 ............................ Antlaşması’dır.
19. Padişah ............................ Dönemi’nde ıslahatlarda ilk kez Batı’nın askeri uzmanlarından yararlanma yoluna gidildi.
20. İsveç Kralı XII. Karlos (Demirbaş Şarl) 1709 ............................ Savaşı’nda Ruslara yenilmiş ve ............................ Devle-
ti’ne sığınmıştır.
Kavramları
1. ÜNİTE Üniteyi Ne Kadar Kavradığımızı Ölçelim
Kullanalım
II. Aşağıdaki cümlelerin başına doğru ise “D” yanlış ise “Y” yazınız.
1. Zitvatorok Antlaşması Osmanlı Devleti ile Rusya arasında yapılmıştır.
2. Ferhat Paşa Antlaşması ile Osmanlı Devleti doğuda en geniş sınırlarına ulaşmıştır.
3. Osmanlı Devleti’ne karşı kurulan “Kutsal İttifak’ta, Avusturya, Venedik, Lehistan, Malta ve Rusya bulunmaktaydı.
4. Zivatorok Antlaşması ile Avusturya arşidükü, protokolde Osmanlı padişahına denk sayılmıştır.
5. Viyana Bozgunu’yla başlayan batı karşısındaki geri çekilme süreci 1921’deki Sakarya Zaferi’yle sona ermiştir.
6. Osmanlı Devleti, 24 yıllık kuşatma sonrasında Kıbrıs Adası’nı ele geçirmiştir.
7. 1618 – 1648 Otuz Yıl Savaşları sonucunda en çok zarar gören devlet Almanya’dır.
8 17. yüzyıl ıslahatlarında Batı örnekli reformlar görülür.
9. Avrupalı devletler dış politikadaki hedeflerini gerçekleştirebilmek için her türlü araca başvurmanın uygun olduğunu
savunan Makyavelizm anlayışıyla hareket ettiler.
10. İngiltere sömürgelerini korumak, Rusya sıcak denizlere inmek, Avusturya Orta Avrupa’ya egemen olmak, Fransa ise
Osmanlı topraklarına yayılmak amacıyla çıkarlarını korumak istemişlerdir.
11. 1718 Pasarofça Antlaşması, İngiltere ve Hollanda’nın arabuluculuğunda imzalanmıştır.
12. 18. yüzyıl Osmanlı – İran savaşlarının genel nedenleri, mezhep çatışması (sünni – şii) ve sınır sorunlarıdır.
13. 1768 – 1774 Osmanlı – Rus Savaşları sırasında Rusya, İnebahtı’da Osmanlı donanmasını yakmıştır.
14. 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ile Rusya, Osmanlı uyruğundaki Ortodoksların koruyuculuğunu üstlenmiştir.
15. 18. yüzyıl başlarında Padişah II. Mustafa’nın sürekli Edirne’de yaşaması halkta, başkentin İstanbul’dan Edirne’ye
taşınacağı endişesini yaratmıştır.
16. Belgrad Antlaşmaları Osmanlı Devleti’nin 18. yüzyılda imzaladığı son kazançlı antlaşmalardır.
17. Rusya, Küçük Kaynarca Antlaşması ile kapitülasyonlardan yararlanma hakkını elde etmiştir.
18. 18. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin temel politikası yeni fetihlerle toprak alarak sınırlarını genişletmektir.
19. Osmanlı Devleti, Karlofça Antlaşması ile Venedik’e bıraktığı Mora Yarımadası’ndaki halkın Venedik tarafından zorla
Katolik yapılmak istenmesi üzerine Venedik’e savaş açmıştır.
20. Pasarofça Antlaşması Osmanlı Devleti ile Rusya arasında imzalanmıştır.

Kavramları
Kullanalım
III. Aşağıda verilenleri uygun şekilde eşleştiriniz.
1. Lale Devri a. Osmanlı Devleti’nin 1533 İstanbul Antlaşması’yla Avusturya karşısında

elde ettiği üstünlüğü ve yaptırım gücünü kaybettiği antlaşma.
2. Patrona Halil İsyanı b. Saray dışından evlilik yaparak, saray kadınlarının yönetim üzerindeki
etkinliğini azaltmayı amaçlayan Osmanlı padişahı.
3. Rusya c. Osmanlı Devleti batıda Avusturya, doğuda İran ile savaşırken Anadolu’da
çıkan isyanlar.
4. Zitvatorok d. “Bağdat Fatihi” olarak anılan Osmanlı padişahı.
5. II. Osman e. Kendisine uygun bir çalışma ortamı oluşturmak amacıyla bazı şartlar ileri
sürerek sadrazam olan kişi.
6. Celali f. Osmanlı Devleti’nin, batılı devletler ile tarihinde uzun sayılabilecek bir
barış döneminin yaşanmasına sebep olan antlaşma.
7. IV. Murat g. Rus Çarı’nın, protokol bakımından Avusturya imparatoru ve Fransa kralı-
na denk sayıldığı antlaşma.
8. Köprülü Mehmet Paşa h. Kıtalara yayılmış geniş toprakları, güçlü donanması ve siyasi nüfuzu ile
“ufuklarında güneş batmayan imparatorluk” olarak adlandırılan devlet.
9. İsveç ı. 1756 – 1763 Yedi Yıl Savaşlarıyla sömürgelerini kaptıran, Osmanlı

Devleti’nin 18. yüzyılda müttefiki olan, ancak yüzyılın sonunda Mısır’ı işgal
eden devlet
10. Belgrat
i. Slav birliğini öne sürerek Balkanlarda yayılma politikası güden, açık deniz-
lere inme hedefini ısrarla kollayan devlet.
11. Denge
j. Bugünkü Polonya’nın eski adı.
12. Nevşehirli Damat İbrahim Paşa k. Katolik olan Fransa ile Protestan olan Kutsal Roma Germen İmparatorluğu
arasındaki savaşlar.
13. Westphalia l. Avrupa halkının mezhep seçme hakkını elde ettiği anlaşma.
14. Rusya m. Lale Devri’nin sadrazamı.
15. Fransa n. Osmanlı Devleti’nin topraklarını tek başına koruyamayacağını anladığın-

dan dolayı izlemeye başladığı siyaset.
16. İngiltere o. Osmanlı Devleti’nin Karadeniz’deki Türk egemenliğinin son kez onaylan-
dığı antlaşma.
17. Pasarofça ö. Rusya’nın Baltık Denizi’ne ulaşmak için savaştığı devlet.
18. Belgrat p. Osmanlı Devleti’nin 18. yüzyılda en çok savaştığı devlet.
19. Lehistan r. Lale Devri’ni sona erdiren olay.
20. Otuz Yıl Savaşları s. Batı’ya ilk kez geçici elçilerin gönderildiği dönem.
Kavramları
Kullanalım
IV. Aşağıda yer alan soruların cevaplarını altlarına yazınız.
1 2
Kanije ve Estergon kalelerinin ele geçirildiği, Avusturya Ordunun başında sefere çıkmayan ilk padişah
ile yapılan meydan savaşı (1596)
3 4
XVII. yüzyılın sonlarına kadar Osmanlı donanmasının bel Martin Luther’e taraftar olan Hristiyanlara verilen isim
kemiğini oluşturan gemiler
5 6
Almanya’daki prenslere istediği mehzebi seçme özgürlü- İran’da 1736 yılında Safevi hanedanlığının yerine yöneti-
ğü verilen antlaşma mi ele alan hanedanlık
7 8
Avrupa’da modern devlet anlayışının ortaya çıktığı ant- Zitvatorok Antlaşması ile Osmanlı Devleti’nin Avrupa dip-
laşma lomasisinde kabul ettiği esas
9 10
Bir devletin içinde bulunduğu durum ve şartlarını menfa- Nef’i, Hezarfen Ahmet Çelebi, Lagari, Hasan Çelebi, Evli-
atleri doğrultusunda gözeterek kurduğu dostluk ilişkileri- ya Çelebi, Şeyhülislam Yahya, Koçi Bey gibi şahsiyetlerin
ne verilen isim yaşadığı padişah dönemi

Yazılıya Girme Zamanı
1. ÜNİTE
1. 17. yüzyılda İran – Osmanlı savaşlarının nedenlerini açıklayınız. (10 Puan)
2. Osmanlı Devleti’nin Avusturya karşısındaki üstünlüğünü kaybettiği antlaşmanın adını ve maddesini belirtiniz.
(10 Puan)
3. 17. yüzyılda Osmanlı Devleti ile Lehistan arasında yapılan antlaşmaların isimlerini açıklayınız. (10 Puan)
4. Otuz Yıl Savaşları Avrupa’da güçler dengesini nasıl etkilemiştir? (10 Puan)
5. Osmanlı Devleti’nin, II. Viyana Kuşatması’nda başarısız olmasının nedenlerini yazınız. (10 Puan)
1. ÜNİTE
6. 1718 Pasarofça Antlaşması ile Belgrat’ın kaybedilmesinin Osmanlı Devleti açısından önemi nedir?
(10 Puan)
7. Küçük Kaynarca Antlaşması hangi yönüyle Osmanlı Devleti açısından ağır hükümler içerir? (10 Puan)
8. 1739 Belgrat Antlaşması’nın hangi maddesiyle Rusya, Karadeniz’in bir Türk gölü olduğunu kabul etmiştir?
Açıklayınız. (10 Puan)
9. 18. yüzyılda Rusya’nın devlet politikaları nelerdir? Yazınız. (10 Puan)
10. Osmanlı ordusunun düzenlenmesinde etkili olan, Avrupa’dan getirilen yabancı askerî uzmanları yazınız.
(10 Puan)

Kavram Haritası
2. ÜNİTE
RÖNESANS VE
REFORM SÜRECİ
Haçlı Seferleri’nin
Teknolojik Gelişme
Teknik ve Kültürel
Sonuçları
Barut
Pusula
Kâğıt ve Matbaa
Feodalite rejiminin zayıflayıp

merkezi krallıkların güçlenmesi
Coğrafi Keşiflerin başlaması
Kültürel etkileşim sürecinin

hızlanması
Siyasi, ekonomik ve
kültürel gelişmeler İslam Kültürünün
Avrupa’yı etkilemesi
Rönesans Hareketlerinin Başlaması
Skolastik Düşüncenin
Zayıflaması ve Pozitif
Bilimlerin Önem Kazanması
Hümanizm ve özgür düşüncenin yayılması
İncil’in Latinceye tercüme edilmesi
Kilisenin doğru olmayan uygulamalarının ortaya çıkması
Reform Hareketlerinin Başlaması
Protestanlık, Kalvenizm, Anglikanizm, Presbiteryenlik

gibi yeni mezheplerin ortaya çıkması
Avrupa’da mezhep birliğinin bozulması
Laikleşme sürecinin başlaması
Papalığın siyasi ve ekonomik gücünü kaybetmesi
AVRUPA’DA AYDINLANMA ÇAĞI

Kavram Sözlüğü
2. ÜNİTE
Aforoz: Hristiyanlıkta kilise tarafından verilen, cemaatten kovma isim. (1718 - 1730)
cezası. Layiha: Herhangi bir konuda bir görüş ve düşünceyi bildiren yazı.
Aristokrat: Siyasi iktidarı elinde bulunduran soylu sınıf. Makyavel: Rönesans hümanizminin önemli isimlerinden ve
Aydınlanma Çağı: 18. yüzyıl Avrupasında düşüncenin bütün bas- modern siyaset biliminin kurucularındandır.
kılarından kurtularak aklın kılavuzluğunda bağımsızlığa kavuştuğu Malikane: Osmanlı Devleti’nde yararlılıkları görülen komutanlara,
dönem. görevlilere, memurlara ve diğer emeği geçenlere, mülk gibi kul-
Burjuva: Avrupa’da işçi sınıfıyla aristokrasi arasındaki sınıftan, lanılmak üzere, kullanılma hakkı devredilen toprak veya çiftlikler.
tüccar ve sanayici sınıfı Merkantilizm: Ülkenin refahını sahip olduğu altın, gümüş vb.
Celali İsyanları: 17. yüzyılda Anadolu’da çıkan isyanlara genel değerli madenlere bağlayan, ülkedeki değerli maden yataklarının
olarak verilen isim. En önemli Celali İsyanları; Karayazıcı, Abaza işletilmesine önem veren ve ihracatı artırıp, ithalatı azaltmaya
Mehmet Paşa, Vardar Ali Paşa, Canbolatoğlu, Deli Hasan, çalışan iktisat öğretisi.
Kalenderoğulu, Katırcıoğlu ve Gürcü Nebi gibi kişiler tarafından Mesen: Rönesans devrinde fikir ve sanat adamlarını koruyan
çıkarılmıştır. nüfuzlu kişiler.
Coğrafi Keşifler: 15. yüzyılın son yarısında başlayan ve 16. Mezhep: Bir dinin görüş ve anlayış ayrılıkları sebebiyle ortaya
yüzyıl boyunca devam eden, yeni kıtaların ve yeni yerlerin keşfe- çıkan kollarından her biri.
dilmesi hareketidir. Montesquieu: Aydınlanma Dönemi’nin öncüsü olan Fransız
Copernic: Evrende güneş merkezli bir sistemin olduğunu ve düşünürlerindendir. Mutlak monarşiyi eleştirerek özgürlüklerin
Dünya’nın Güneş etrafında döndüğünü ispat eden Polonyalı kanuni güvence altına alınması gerektiğini yani anayasal monar-
bilgin. şiyi savundu.
Dogmatizm: Etkin olan gücün ileri sürdüğü her türlü düşünce veya Mukataa: Osmanlı İmparatorluğu’nda iltizam yöntemine göre kira-
ilkeyi bilimsel ölçülere dikkat etmeksizin kabullenen görüş tarzı. lanan kaynaklara verilen ad.
Ekber ve Erşet Sistemi: Saltanat ailesinin yaşça en büyüğünün Mutlakiyet: Hükümdarın bütün siyasal kudreti elinde bulundurdu-
ve en olgununun tahta geçmesi. ğu yönetim biçimi.
Endüljans: Katolik Kilisesi’nin günahlarından arınmak için halka Mültezim: İltizam yöntemine göre kendi nam ve hesabına vergi
sattığı af kağıdı. toplama görev ve yetkisi verilen kişi.
Engizisyon: Orta Çağ’da, Katoliklerde katı din inançlarına karşı Naima: 17. yüzyılda yaşamış ünlü Türk tarihçisi.
gelenleri cezalandırmak için kurulan kilise mahkemeleri.
YAYIN DENİZİ
Newton: Işığın parçacıklardan oluştuğu teorisi, ilk yansıtmalı

Enterdi: Papa’nın, Hristiyan bir ülkeyi, kralı ve halkıyla birlikte teleskopun gelişmesine neden oldu. Yer çekimi kanununu buldu.
dinden çıkarması. “Doğa Felsefesinin Matematiksel İlkeleri” adlı eseriyle de mekanik
Evliya Çelebi: Seyahatname adlı eserin sahibi olan ünlü Osmanlı biliminin temellerini attı.
seyyahı. Rasyonalizm: Her şeyi akılla izah eden, her şeyin akılla kavrana-
Galileo: Gezegenler ve diğer gök cisimleri ile ilgili çalışmalarıy- bileceğini öne süren akım, akılcılık.
la tanındı. Teleskop ve mikroskobun geliştirilmesi, ısı ölçmeye Reform: 16. yüzyılda Avrupa’da Hristiyanların bir bölümünün,
yarayan termoskobu ve kalp atışlarını ölçen sarkacı icad etti. Katolik Kilisesi’nden ayrılarak mezhepler kurmalarına sebep olan
Çalışmalarını “İki Kainat Sistemi Üzerine Konuşmalar” adlı eserde dini hareket.
toplayan bu İtalyan bilim insanı bilim çevrelerinde modern bilimin Rönesans: Yeniden doğuş, 16. yüzyılda İtalya’da başlayan ve
kurucusu olarak kabul edilmektedir. diğer Avrupa devletlerine yayılan bilim, edebiyat, resim ve müzik
Hümanizm: İnsancıllık, insanları sevme ülküsü. 15. yüzyılda gibi alanlarda meydana gelen gelişmeler.
Avrupa’da Orta Çağ’ın skolastik düşüncesine karşı çıkan felsefe, Sekülerleşme: Dünyevileşme, laik.
bilim ve sanat alanlarında yeni görüşler ileri süren düşünce akımı.
Skolastik: Aristotalesin yapıtlarından alınıp Hristiyan kilisesi anla-
İltizam: 17. yüzyıldan itibaren devlete gelir getiren kaynakların yışına göre değiştirilmiş olan ve Orta Çağ boyunca Batı üniversite-
belli bir bedel karşılığında şahıslara verilme usulü. lerinde okutulan biçimci ve gelenekçi felsefe.
İmanuel Kant: Alman felsefesinin kurucu isimlerindendir. Felsefe Suhte İsyanları: Medrese bitirip iş bulamayanların çıkardığı
tarihinin kendisinden sonraki dönemini belirleyici olarak etkile- ayaklanmalar.
miştir.
Şövalye: Orta Çağ Avrupası’nda özel eğitimle yetişmiş, belli ülkü-
İstanbul (Yeniçeri) İsyanları: İstanbul’da Kapıkulu Askerleri tara- ler taşıyan soylu atlı savaşçı.
fından çıkarılan isyanlar.
Thomas More: Ütopya adlı yapıtı ile ideal hayali bir ada ülkesinin
Jean Jack Rousseau: Fransız düşünürdür. Siyaset, toplum ve siyasi sistemini tarif eden ünlü İngiliz düşünür.
eğitimle ilgili düşünceleri Aydınlanma Çağı üzerinde belirleyici
Voltaire: Fransız düşünürdür. Düşünce ve vicdan özgürlüğünü
oldu. “Toplumsal Sözleşme” adlı eserinde ulusal egemenliği
savundu. Kralların ilahi haklara sahip olduğu görüşüne karşı çıktı.
savundu.
Yanyalı Esat Efendi: Lale Devri’nin en önemli ilim ve fikir adamla-
Katip Çelebi: Tarih, coğrafya, denizcilik, din, felsefe ve biyografi
rındandır. Aristo’nun bazı eserlerini Grekçe’den Arapça’ya çevirip
alanlarında önemli eserler veren 17. yüzyılda yaşamış Osmanlı
şerhetmesiyle tanınır. Bilgi ve birikimiyle ulema arasında “mual-
bilgini.
lim-i sâlis” unvanıyla tanınır.
Lale Devri: Osmanlı Devleti’nin Pasarofça Antlaşması’ndan son-
Yeni Çağ: İstanbul’un 1453’te Türkler tarafından fethiyle başlar,
raki dönemde savaştan kaçınma siyaseti izleyerek, yeni fetihler
1789 Fransız İhtilali’yle sona erer.
yapmak yerine, elindeki toprakları korumaya çalıştığı, Avrupa’nın
siyasetini ve kültürünü anlamaya önem verdiği döneme verilen
11 Tarih Soru Bankası 2. ÜNİTE • Değişim Çağında Avrupa ve Osmanlı 39

Tarih Şeridi
2. ÜNİTE
XVIII. YÜZYILDA GERÇEKLEŞTİRİLEN BAZI BULUŞLAR
1701
Tohum makinesi üretildi.
1700 - 1724
1705
Buhar makinesi üretildi.
1714
Civalı termometre bulundu.
1721
Çiçek aşısı üretildi.
1728
Işık sapması keşfedildi.
1732
1725 - 1749
Pozitif ve negatif akım keşfedildi.
1740
Çelik eritildi.
1740
Sülfürik asit üretildi.
1750
Deniz kronometresi bulundu.
1759
Samanyolu galaksisi bulundu.
1750 - 1774
1764
Buhar makinesi geliştirildi.
1766
Hidrojen keşfedildi.
1779
Çıkrık makinesi bulundu.
1783
Buharlı gemi yapıldı.
1775 - 1800
1788
Harman makinesi yapıldı.
1800
Pil üretildi.

Kavramları
Kullanalım
a
stury i Ca
mi
ekber iya t
endülja
ns Avu kulu mukata
a
Mav
edeb kapı
lığı en
k ul ema i Mes
erşed kağıt beşi Augsbu
rg ans les
Rönes y Risa
i Be
Koç kane
u ther mali
İran rtin L m nizm aanın ulü
Ma esha Hüma matb s us
kafe astik
skol
ii
et Cam
n Ahm Kalvenizm, Anglikanizm Michelangelo, Leonardo da Vinci III. Ahmet
Sulta
1. 15. ve 16. yüzyıllarda Avrupa’da bilim, sanat ve edebiyatta ortaya çıkan gelişmelere ................................ denir.
2. ................................ sınıfı Coğrafi Keşiler sonucu Avrupa’da sanat ve edebiyattan anlayan kişilerin oluşturduğu topluluktur.
3. İtalya’da Rönesans hareketinin ilk etkili olduğu alan ..........................................’tır.
4. Resim ve heykeltraşlıkta yetişmiş en önemli Rönesans sanatçıları ............................., ........................................... ve

Rafael’dir.
5. Rönesans hareketleri ile birlikte ................................ düşüncenin yerini pozitif düşünce almıştır.
6. Rönesans ve Reformun oluşmasına etki eden en önemli gelişmeler ............................. ve ............................. kullanılma-
sıdır.
7. Reform hareketleri sonucunda ortaya çıkan mezhepler ................................, ................................ ve Protestanlıktır.
8. Reform Hareketlerinin başlamasına öncülük eden kişi ................................’dir.
9. ................................ doğayı, insanı ve aklı ön plana çıkaran bir düşünce sistemidir.
10. Orta Çağ’da, Katolik Kilisesi, insanları günahlarından arındırmak için para alarak, onlara ..................... belgesi (af kağıdı) satı-
yorlardı.
11. Almanya’da Reform Hareketleri iç savaşa neden olmuş ve bu iç savaş sonunda 1555’te ..................... Antlaşması imza-
lanmıştır.
12. I. Ahmet Dönemi’nde veraset sisteminde yapılan düzenlemeyle “kardeş katli” yerine “.............. ve .............. ” kuralı, “san-
cağa çıkma usulü” yerine “................................” getirilmiştir.
13. 17. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde görülen İstanbul Ayaklanmaları ............................... askerlerinin çıkardığı ayaklanmalar-
dır.
14. Celali İsyanları’ndan dolayı Osmanlı Devleti, ................. ve ................. savaşlarına gerekli kararlılık ve ciddiyet göstere-
memiştir.
15. 17. yüzyılda Osmanlı mimari eserlerinin en önemlisi 1609 – 1616 yılları arasında inşa edilen ...............................’dir.
Avrupalılarca “.......................................” olarak bilinen caminin mimarı Sedefkâr Mehmet Ağa’dır.
16. Osmanlılarda, III. Mustafa Dönemi’nde ............................................. adlı hisse senetleriyle devlet iç borçlanmaya gitmiştir.
17. Osmanlı Devleti’nde iltizam sisteminde bir yıllığına kiralanan ........................ topraklar, 18. yüzyıldan itibaren ........................
adıyla mültezimlere hayat boyu verilmeye başlandı.
18. Osmanlı Devleti’nde Batı’nın üstünlüğünü kabul ederek ilk Batı tarzı yenilikleri başlatan padişah, ....................................’tir.
19. IV. Murat’ın emriyle hazırlanan ve devletin sorunlarını ele alan rapor .................................. Risalesi’dir.
20. Ulemanın çocuğunun da ulema kabul edilip maaş bağlanmasına ................................. denir.
Kavramları
Kullanalım
II. Aşağıda verilen bilgileri “D” veya “Y” olarak işaretleyiniz.
1. Yeni Çağ Avrupası’nda feodal rejimler zayıflarken, merkezî krallıklar güçlenmiştir.
2. Rönesans’ın İtalya’daki güzel sanatlar alanında en tanınmış öncüsü Shakespeare’dir.
3. Reform’un Fransa’daki öncüsü Martin Luther’dir.
4. Rönesans döneminde ünlü İngiliz edebiyatçısı William Shakesperare; Hamlet, Othello, Kral Lear, Romeo ve
Julyet gibi tiyatro eserlerini dünya edebiyatına kazandırmıştır.
5. 17. yüzyıl eyalet isyanları, Fransız İhtilali ile yayılan milliyetçilik akımının etkisiyle çıkmıştır.
6. Ulufe dağıtımındaki aksaklıklar yeniçeri isyanlarına yol açmıştır.
7. 17. yüzyıl ıshalatçılarından Tarhuncu Ahmet Paşa ilk denk bütçeyi hazırlayan kişi olmuştur.
8. İçki, tütün ve sokağa çıkma yasağını uygulayan padişah Genç Osman’dır.
9. Köprülü Fazıl Ahmet Paşa, İstanbul Çemberlitaş’ta kütüphane yaptırmıştır.
10. III. Mustafa Avrupa tarzında toplar döktürmek ve topçular yetiştirmek üzere Baron dö Tot adında bir Fransız
subayı görevlendirmiştir.
11. III. Selim dönemi ıslahatlarına verilen genel ad Nizam-ı Cedit’tir.
12. Lale Devri’nin sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, ünlü şairi ise Nedim’dir.
13. Yapacağı ıslahatlara önceden yerli - yabancı raporlar (lahiyalar) hazırlatarak zemin hazırlayan ilk Osmanlı
padişahı I. Ahmet’tir.
14. Osmanlı Devleti ilk savaş tazminatını İngiltere’ye vermiştir.
15. Koçi Bey Risalesi, devlet kurumlarındaki bozulmaların nedenlerini ortaya koyan bilimsel bir rapordur.
16. Deniz kuvvetlerinin subay ihtiyacını karşılamak için Mühendishane-i Bahrî Hümayun adıyla denizcilik okulu
III. Mustafa Dönemi’nde açılmıştır.
17. Devletin nakit paraya olan ihtiyacının artması iltizam sistemini yaygınlaştırmıştır.
18. Tımar sisteminin bozulması ile köylerden kentlere göçler olmuş, köy nüfusu azalmış ve tarımsal üretim düş-
müştür.
19. Köprülüler Devri, Osmanlı Devleti’nin duraklama döneminde yükselme özelliği taşır.
20. III. Selim döneminde, kapitülasyonların zararlı etkilerini azaltmak için, yerli malı kullanımı teşvik edilmiştir.

Kavramları
Kullanalım
1. Makyavel a. “Hükümdar” adlı ünlü eserinde devletle ilgili yasaların dinden değil, akıl ve deneyimden
çıkarılması gerektiğini savunarak devlet yönetimine ilişkin tavsiyelerde bulunan İtalyan
hümanist.
2. Koçi Bey
b. “Davut” ve “Musa” heykellerinin yanı sıra yaptığı duvar süslemeleriyle dönemin önde
gelen sanatçıları arasına giren İtalyan mimar.
3. Kafes Usulü
c. Kilisenin savunduğu “Dünya merkezli evren” teorisini çürüterek “Güneş merkezli evren”
teorisini ortaya atan, Dünya’nın kendi ekseni ve Güneş ekseni etrafında olmak üzere iki
4. Suhte İsyanları
türlü hareketi olduğunu kanıtlayan Polonyalı bilgin.
d. “Hristiyan Şövalyesinin El Kitabı” adlı eseriyle Hristiyanlığın papaların sözlerinde değil,
5. Ayan İncil’de aranması gerektiğini söyleyen, ayrıca Allah ile insanlar arasında aracılık yapma-
ya kimsenin hakkı olmadığını savunan Hollandalı hümanist.
6. Bucaş e. “Devlet ocak içindir.” anlayışı ile isyan edenler.
f. Devlet düzenini değiştirmeyi amaçlamayan, sadece kötü devlet yönetimine karşı çıkan
7. Itrî sosyal ve ekonomik nitelikli isyanlar.
g. Dirlik ve düzeni bozulan köylülerin topraklarını bırakıp şehirlere göç etmek üzere köyle-
8. Katip Çelebi rini terk etmeye başlaması.
h. Herhangi bir uygulamanın veya kurumun bozulan, aksayan yanlarını düzeltmek için
yapılan iyileştirmelerdir.
9. Tımar
ı. Fatih devrinden beri devam eden “saraydan evlilik” geleneği yerine saray dışından evlilik
yapan ve halk ile devlet arasındaki kopukluğu gidermeyi amaçlayarak sosyal alanda
10. Kösem Sultan
ıslahat yapan ilk padişah.
i. 1639 Kasr-ı Şirin Antlaşması’yla Zağros Dağları’nın sınır olarak kabul edildiği devlet.
11. Büyük Kaçgun
j. Tımarlı Sipahi adı da verilen dirlik sahibinin topladığı vergi gelirleri ile yetiştirdiği atlı
askerler.
12. Islahat
k. Taşra’da zenginleşen mültezimlerin Osmanlı merkezi otoritesinin ve denetim gücünün
zayıflığından yararlanarak bulundukları yerlerde birer derebeyi gibi davranmalarına
13. II. Osman
verilen ad.
l. Osmanlı Devleti’nin Batı’da topraklarına yeni bir toprak parçası kattığı son antlaşma.
14. İran
m. Günümüzde bütün İslam dünyasında yaygın olarak söylenen segah makamındaki bay-
ram tekbirinin bestekarı.
15. Cebelü
n. “Keşfüz-Zünun” ve “Cihannüma” adlı eserleriyle bilim hayatına katkılar sunan Türk bilim
insanı.
16. Kopernik
o. Osmanlı Devleti’nde, mîrî topraklardan alınacak vergi gelirlerinin, hizmetleri karşılığında
sivil veya asker kamu görevlilerine bırakılmasına verilen ad.
17. Erasmus
ö. IV. Murat’ın saltanatın ilk yıllarında devlet yönetiminde etkin olan annesi.
p. Celalî Ayaklanmalarına katılan medrese öğrencilerinin çıkardığı isyanlar.
18. Yeniçeriler
r. IV. Murat’ın emriyle devletin sorunlarını ve bu sorunların çözüm yollarıyla ilgili raporlar
sunan devlet adamı.
19. Celali
s. I. Ahmet Dönemi’nde sancağa çıkma usulü yerine getirilen ve şehzadelerin yönetim
tecrübesinden uzak kalmasına neden olan sistem.
20. Michelangelo

Kavramları
Kullanalım
1 2
Kütle çekim yasası, astronomi ve fizik tarihinde bir dönüm XVIII. yüzyılda yaşayan, halkın iktidarını, her alanda eşit-
noktası olan bilim insanı liğini ve mutlak demokrasiyi savunan Fransız düşünür.
3 4
Osmanlı Devleti’nin para birimi MS 105’te kağıt nerede icat edilmiş
5 6
Avrupa ile Osmanlı ilim dünyası arasındaki açığı fark Osmanlı Devleti’nin ilk vakanüvisti
eden ve Avrupa’da “Hacı Kalfa” ismi ile tanınan Osmanlı
âlimi
7 8
Lale Devri’nin minyatür sanatçısı 1748-1755 yılları arasında inşa edilen ilk Barok tarzı cami
9 10
“Lale Devri” tabirini ilk defa kullanan Geliri doğrudan merkez hazinesine aktarılan vergilere ve
vergi kaynaklarına verilen isim

2. ÜNİTE
1. Rönesans Hareketleri’nin sonuçlarını yazınız. (10 Puan)
2. Reform Hareketleri’nin sonuçlarını yazınız. (10 Puan)
3. Rönesans’ın İtalya’da başlamasının nedenlerini açıklayınız. (10 Puan)
4. 17. yüzyılda ordunun bozulmasının nedenlerini yazınız. (10 Puan)
5. Celalî İsyanları’nın sonuçlarını yazınız. (10 Puan)

2. ÜNİTE
6. Merkantilist ekonominin Osmanlı ekonomisine etkilerini açıklayınız. (10 Puan)
7. 17. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde yönetimde neden sadrazamlar ön plana çıkmıştır? (10 Puan)
8. 17. yüzyılda Osmanlılarda görülen ıslahatların özellikleri nelerdir? Yazınız. (10 Puan)
9. 17. yüzyılda, Osmanlı Devlet gelirlerinin azalması sonucu tımar topraklarının iltizama çevrilmesinin askerî
yapı üzerindeki etkisi ne olmuştur? (10 Puan)
10. 17. yüzyılda Osmanlıların, İngiltere ve Hollanda’ya ticari ayrıcalıklar vermesinin nedeni nedir? (10 Puan)

Kavram Haritası
3. ÜNİTE
Osmanlı Devleti ilk kez Mısır’ı işgal eden Fransa’ya karşı İngiltere ve
Rusya’nın desteğini alarak denge politikası uygulamıştır. XIX. yüzyılda da
OSMANLI Osmanlı Devleti ilkarasındaki
Avrupa devletleri kez Mısır’ıçıkar
işgalçatışmalarından
eden Fransa’ya yararlanarak
karşı İngilterevarlığını
ve
Rusya’nın
devam ettirmeye çalışmıştır. Büyük toprak kayıplarının yaşanmasıyla da
desteğini alarak denge politikası uygulamıştır. XIX. yüzyılda
DENGE POLİTİKASI
OSMANLI Avrupa devletleri arasındaki zaman
çıkar çatışmalarından
birlikte Avrupa devletleriyle zaman ittifaklaryararlanarak
kurma yolunavarlığını
gitmiştir.
DENGE POLİTİKASI devam ettirmeye çalışmıştır. Büyük toprak kayıplarının yaşanmasıyla
birlikte Avrupa devletleriyle zaman zaman ittifaklar kurma yoluna gitmiştir.
Denge Politikasını Zorunlu Hâle Getiren Gelişmeler

Denge Politikasını Zorunlu Hâle Getiren Gelişmeler
Karlofça Antlaşması (1699): Osmanlı Devleti Avrupa’da büyük oranda ilk kez toprak kaybetti.
Karlofça Antlaşması (1699): Osmanlı Devleti Avrupa’da büyük oranda ilk kez toprak kaybetti.
Prut Antlaşması (1711): Kaybedilen toprakların geri alınabileceği düşüncesi doğdu.
Prut Antlaşması (1711): Kaybedilen toprakların geri alınabileceği düşüncesi doğdu.
Pasarofça Antlaşması(1718): Kaybedilen toprakların geri alınamayacağı anlaşıldı. Elde kalan toprakların korun-
ması yoluna gidildi.
Pasarofça Antlaşması(1718): Kaybedilen toprakların geri alınamayacağı anlaşıldı. Elde kalan toprakların korun-
ması yoluna gidildi.
Küçük Kaynarca Antlaşması(1774): Kırım elden çıktı ve yeni toprak kayıpları yaşanmaya başlandı.
Küçük Kaynarca Antlaşması(1774): Kırım elden çıktı ve yeni toprak kayıpları yaşanmaya başlandı.
Fransa’nın Mısır’ı işgale kalkışması (1798): Fransa’ya karşı Rusya ve İngiltere ile ittifak yapılarak
denge politikasının ilk adımı atıldı.
Fransa’nın Mısır’ı işgale kalkışması (1798): Fransa’ya karşı Rusya ve İngiltere ile ittifak yapılarak
denge politikasının ilk adımı atıldı.
Kırım Savaşı (1856): Osmanlı Devleti denge politikasını temel politika olarak kullanmaya başladı.
Kırım Savaşı (1856): Osmanlı Devleti denge politikasını temel politika olarak kullanmaya başladı.
Berlin Antlaşması (1878): Berlin Konferansı sonrasında İngiltere’nin Osmanlı toprak bütünlüğünü koruma politika-
sından vazgeçmesi üzerine Osmanlı Devleti, kendisine yakınlık gösteren Almanya ile
Berlin Antlaşması (1878): Berlin Konferansı
yakınlaşmaya sonrasında
başlamıştır. İngiltere’nin
İngiltere Osmanlı
değişen toprak
siyasetinin bütünlüğünü
sonucu koruma
olarak Kıbrıs vepolitika-
Mısır’ı
sından vazgeçmesi üzerine Osmanlı Devleti, kendisine yakınlık gösteren Almanya ile
işgal etmiştir.
yakınlaşmaya başlamıştır. İngiltere değişen siyasetinin sonucu olarak Kıbrıs ve Mısır’ı
işgal etmiştir.
Osmanlı Devleti’nde Milliyetçilik Hareketleri ve İsyanları

Avrupa Devletlerinde Sömürgeciliğin Gelişimi
Avrupa Devletlerinde Sömürgeciliğin Gelişimi
1789 Fransız İhtilali ve Milliyetçilik Akımı
1789 Fransız İhtilali ve Milliyetçilik Akımı
Osmanlı Devleti’nde Azınlık Ayaklanmaları
Osmanlı Devleti’nde Azınlık Ayaklanmaları
Avrupa Devletleri ve Balkanlarda Osmanlı – Rus,
Rusya’nın Kışkırtmaları Avusturya savaşları
Avrupa Devletleri ve Balkanlarda Osmanlı – Rus,
ve istikrarsızlık
Rusya’nın Kışkırtmaları Avusturya savaşları
ve istikrarsızlık
1812 Bükreş Antlaşması ile Sırbistan’a imtiyaz verildi.
1812
1829 Bükreş Antlaşması ile
Edirne Antlaşması ile Sırbistan’a
Yunanistanimtiyaz verildi.
bağımsız oldu.
1829 Yunanistan bağımsız
veoldu.
1878 Edirne Antlaşması ile
Berlin Antlaşması ile Sırbistan, Karadağ Romanya bağımsız oldu.
1878 Berlin Antlaşması ile Sırbistan,
Bulgaristan Karadağ ve oldu.
bağımsız Romanya bağımsız oldu.
II. Meşrutiyetin ilanı ile
Avusturya – Macaristan, Bosna – Hersek’i işgal
II. Meşrutiyetin ilanı ile Bulgaristan bağımsız oldu.
etti. Girit, Yunanistan’a bağlandı.
Avusturya – Macaristan, Bosna – Hersek’i işgal
etti. Girit, Yunanistan’a bağlandı.
I. Balkan Savaşından sonra Arnavutluk bağımsız oldu.
I. Balkan Savaşından sonra Arnavutluk bağımsız oldu.

Kavram Sözlüğü
3. ÜNİTE
Denge Politikası: Osmanlı Devleti’nin, zayıflamasıyla bir- Kavalalı Mehmet Paşa: Mısır valisidir. Yunan isyanlarının
likte uyguladığı politikadır. Devlete karşı ortaya çıkan tehdit bastırılamaması üzerine II. Mahmut, Kavalalı Mehmet Ali
veya işgallere karşı, tehdit veya işgal eden devletin siyasi Paşa’dan yardım istemiştir. Şartlı olarak yardımı kabul eden
rakibinden destek alınmasına denir. Osmanlı Devleti ilk Mehmet Ali Paşa, isyanın bastırılmasından sonra beklediği
defa 1798 yılında Fransa’nın Mısır’ı işgalinde İngiltere ve valiliklerin verilmemesini bahane ederek Osmanlı Devleti’ne
Rusya’dan yardım isteyerek bu politikayı uygulamıştır. isyan etmiştir. Kavalalı’nın isyanı Osmanlı Devleti’nin iç
1815 Viyana Kongresi: 1792 – 1815 yılları arasında ger- sorunuyken, Avrupalı devletlerin karışmasıyla dış sorun
çekleşen Napolyon Savaşları’ndan sonra bozulan Avrupa hâline gelmiş ve Mısır’ın kaybedilmesiyle sonuçlanmıştır.
haritasını yeniden çizmek ve bozulan dengeyi sağlamak Meşrutiyet: Hükümdarın başkanlığı altında parlamentolu
amacıyla İngiltere, Prusya, Rusya ve Avusturya’nın katılı- (meclisli) yönetim biçimi.
mıyla gerçekleşen kongre. Mithat Paşa: Osmanlı Devleti’nin anayasası olan Kanun-i
1829 Edirne Antlaşması: Rusya ile imzalanan bu antlaşma Esasi’yi hazırlayan kurulun başkanlığını yapmış ve
ile ilk defa bir azınlık Osmanlı Devleti’nden ayrılarak bağım- I. Meşrutiyet’in ilanında önemli rol oynamıştır.
sız olmuştur. (Yunanistan) Mustafa Reşit Paşa: Sultan Abdülmecit döneminde Hariciye
1833 Hünkar İskelesi Antlaşması: Osmanlı Devleti, Nazırlığı (Dışişleri Bakanlığı) görevine getirilmiştir. Mustafa
Rusların koruyuculuğu altına girmiştir. Rusların Boğazlar Reşit Paşa, Osmanlı Devleti’nin bir Avrupa devleti olabilme-
üzerinde etkin olması İngiltere ve Fransa’nın çıkarlarını teh- si için Avrupa’daki hukuk, yönetim ve toplumsal alandaki
likeye düşürdüğü için endişelendirmiş ve Boğazlar Sorunu yeniliklerin Osmanlı bünyesinde uygulanmasını istemiştir.
ortaya çıkmıştır. Mustafa Reşit Paşa’nın bu düşünce ile hazırladığı ıslahat
1838 Balta Limanı Ticaret Antlaşması: İngiltere, Doğu raporu, padişah fermanı şeklinde Gülhane’de yabancı elçi-
Akdeniz’de güçlü bir Mehmet Ali Paşa istemediği için ler, devlet adamları ve halkın huzurunda okunmuştur(1839).
Osmanlı’ya yakınlaşmış ve Osmanlı Devleti’nin zor duru- Gülhane Hatt-ı Hümayun’u denilen bu ferman Tanziman
mundan yararlanarak bu antlaşmayı imzalatmayı başar- Fermanı adıyla da anılır.
mıştır. Bu antlaşma ile Osmanlı pazarlarına yabancı mallar Mülteci: Bir gücün koruması altına girme durumuna “iltica”,
egemen olmuş ve Osmanlı, ekonomik yönden dışa bağımlı sığınan kimseye de “mülteci” denir.
hale gelmiştir. Nene Hatun: 1877 – 1878 Osmanlı Rus Savaşı’nda (93 Harbi)
YAYIN DENİZİ
1856 Paris Antlaşması: Bu antlaşma 19. yüzyılda Osmanlı Rusların Erzurum’u işgalini engellemek için savaşmıştır.
Devleti’nin imzaladığı ilk ve tek kazançlı antlaşmadır. Osmanlıcılık: Osmanlı İmparatorluğu içindeki bütün ulusları
1908 Reval Görüşmesi: Rus Çarı ile İngiliz Kralının Eston- ve unsurları Osmanlılık ruhu içinde birleştirmeyi amaçlayan
ya’nın başkenti Reval’de bir araya gelerek Osmanlı’nın düşünce akımı.
paylaşılması planlarının görüşülmesi. Özerklik: Bir topluluğun ayrı bir yasaya bağlı olarak kendi
93 Harbi: 1877 – 1878 Osmanlı – Rus Savaşı’nın Rumî tarih- kendini yönetmesi hakkına denir. (Muhtariyet, otonomi)
teki karşılığı. (1293) Panislamizm: Bütün Müslümanları aynı yönetim altında
Ahmet Cevdet Paşa: Osmanlı Devleti’nin ilk medeni kanu- toplama amacını güden politik akım ve hareket. İslamcılık,
nu olarak adlandırılan Mecelle’yi hazırlayan Osmanlı hukuk- ümmetçilik.
çusudur. Panislavizm: Bütün slavları yabancı egemenliğinden ve
Babıâli Baskını: İktidarda bulunan Hürriyet ve İtilaf özellikle Osmanlı yönetiminden kurtarmak için Rusya’nın
Fırkası’nın I. Balkan Savaşı’nda alının yenilgi sonrasında çıkarları doğrultusunda uyguladığı politikaya denir.
İttihat ve Terakki Fırkası tarafından düzenlenen bir hükümet Pantürkizm: Osmanlı Devleti’nin son yıllarında ortaya
darbesi ile devrilmesi olayıdır. çıkan, Osmancılık ve İslamcılık akımları karşısında bütün
Batıcılık: Osmanlı İmparatorluğu’nun Batı karşısında geri Türklerin tek vatanda ve tek bayrak altında birleşmesini
kalmış olduğunu vurgulayarak devletin devamlılığı için her amaçlayan akım. Türkçülük.
tür alanda Batı medeniyetinin örnek alınmasını, Avrupa Slav: Rus, Leh, Sırp, Hırvat, Çek ve Bulgar gibi uluslara
devletleri ile yakın ve iyi ilişkiler kurulmasını zorunlu gören dillerindeki yakınlık dolayısıyla verilen ortak isim.
siyasi düşünce.
Şark Meselesi: İlk olarak Viyana Kongresi’nde (1815) siyasi
Gazi Osman Paşa: 1877 – 1878 Osmanlı Rus savaşlarında bir terim olarak kullanılan Şark Meselesi, 19. yüzyılın ilk yarı-
Rumeli cephesindeki Plevne’de Rus işgaline karşı beş ay sında Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünün korunması,
süreyle direnen ve tarihin en ünlü savunmalarından birini aynı yüzyılın ikinci yarısında Avrupadaki topraklarının pay-
veren komutandır. laşılması, 20. yüzyılda ise bütün topraklarının paylaşılması
Hidiv: Osmanlı Devleti’nde Kavalalı Mehmet Ali Paşa’dan anlamında kullanıldı.
sonra Mısır valilerine verilen unvandır. Farsça, hükümdar, Üçlü İtilaf (Anlaşma): 1907’de oluşturulan İngiltere, Fransa
vezir anlamlarına gelmektedir. ve Rusya’nın bir araya gelmesi.
İmtiyaz: Diğerlerine tanınmayan, sadece verilen devlete Üçlü İttifak (Bağlaşma): 1882’de oluşturulan Almanya,
tanınan ayrıcalıktır. Avusturya – Macaristan İmparatorluğu ve İtalya’nın bir araya
İttihat ve Terakki Partisi: Osmanlı Tarihinin ilk siyasi gelmesi.
partisi.
11 Tarih Soru Bankası 3. ÜNİTE • Uluslararası İlişkilerde Denge Stratejisi 81

Tarih Şeridi
3. ÜNİTE
1774
Küçük Kaynarca Antlaşması
1774 - 1804
1779 1783
Aynalıkavak Tenkihnamesi Kırım’ın Rusya tarafından ilhakı
1789 1791
Fransız İhtilali Ziştovi Antlaşması
1792 1798
Yaş Antlaşması Mısır’ın Fransa tarafından işgali
1801 1804
El-Ariş Antlaşması Sırp İsyanı
1808
1804 - 1834
Sened-i İttifak 1812
Bükreş Antlaşması
1815
Viyana Kongresi
1821
Rum İsyanı
1827
Navarin Olayı
1829
1830 Edirne Antlaşması
Fransızların Cezayir’i alması
1833
1833 Kütahya Antlaşması
Hünkar İskelesi Antlaşması
1839 1838
Balta Limanı Antlaşması
1834 - 1864
Nizip Muharebesi
1840 1839
Londra Antlaşması Tanzimat Fermanı
1853-1856 1841
Kırım Savaşı Londra Boğazlar Sözleşmesi
1856 1856
Paris Antlaşması Islahat Fermanı
1869
1876 Süveyş Kanalı’nın açılması
Kanun-i Esasi’nin ilanı
1864 - 1894
1877-1878
1878 Osmanlı - Rus Savaşı
Ayastefanos Antlaşması
1878
1878 İngilizlerin Kıbrıs’ı işgali
Berlin Antlaşması
1881 1881
Duyun-ı Umumiye İdaresi’nin Kurulması Fransızların Tunus’u işgali
1882 1882
İngilizlerin Mısır’ı işgali Üçlü İttifak’ın kurulması
1908 1907
II. Meşrutiyet’in ilanı Üçlü İttifak’ın kurulması
1908
1908 Bulgaristan’ın bağımsız olması
Girit’in Yunanistan tarafından işgali
1894 - 1924
1908
1909 Bosna Hersek’in, Avusturya-Macaristan
31 Mart Olayı
İmparatorluğu tarafından ilhakı
1912 1911
Uşi Antlaşması Trablusgarp Savaşı
1913 1912
Londra Antlaşması I. Balkan Savaşı
1913
1913 Bâbıâli Baskını
II. Balkan Savaşı
1913
Atina Antlaşması
1913
İstanbul Antlaşması 1913
Bükreş Antlaşması

Kavramları
Kullanalım
Rusya Küçük Kaynarca Kırım denge Kabakçı Mustafa Edirne
Bulgaristan Kırklareli Yunanistan panslavizm Yaş
Boğazlar Kırım Paris Hünkar İskelesi Ermeni Navarin
Filik-i Eterya Cemiyeti Balta Limanı Ticaret
1. 1774 yılında imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması ile ......................................... bağımsız hale gelmiştir.
2. Osmanlı Devleti’nin 18. yüzyılda imzaladığı en ağır şartlı antlaşma ......................................... Antlaşması’dır.
3. III. Selim, .................................. Ayaklanması sonucu tahttan indirilmiştir.
4. 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin İngiltere ile Kale-i Sultaniye (Çanakkale) Antlaşması’nı imzalamasında, ..........................
......... ile Fransa’nın yakınlaşması etkili olmuştur.
5. 1829 yılında Rusya ile imzalanan Edirne Antlaşması’yla .................................. bağımsızlığına kavuşmuştur.
6. Osmanlı Devleti, ......................................... Antlaşması ile ilk defa bir Avrupa devleti sayılmış ve Avrupa hukukundan
yararlanma hakkı kazanmıştır.
7. Hünkar İskelesi Antlaşması, Osmanlı Devleti’nin ......................................... üzerindeki egemenlik hakkını tek başına kul-
landığı son antlaşmadır.
8. Osmanlı Devleti ......................................... Savaşı sırasında ilk kez İngiltere’den dış borç almıştır.
9. 1878’de imzalanan Berlin Antlaşması, ......................................... Sorunu’nun başlamasına neden olmuştur.
10. Osmanlı Devleti 19. yüzyıl boyunca varlığını sürdürebilmek için ......................................... politikası izlemiştir.
11. 1878’de imzalanan Berlin Antlaşması, Rusya’nın .................................. politikası doğrultusunda elde ettiği siyasi bir zafer-
dir.
12. İngiltere ile 1838’de imzalanan ....................................................... Antlaşması, Osmanlı ekonomisinin çökmesine ve tama-
men dışa bağımlı hale gelmesine neden olmuştur.
13. II. Meşrutiyet’in ilan edildiği sırada Osmanlı Devleti’ndeki iç karışıklıklardan yararlanan .................................. bağımsızlı-
ğını ilan etti.
14. Osmanlı Devleti’nin “Yunanistan’a özerklik verilmesi” isteğini kabul etmemesi üzerine İngiltere, Fransa ve Rusya isteklerini
zorla kabul ettirmek için ..................................’de Osmanlı – Mısır ortak donanmasını yakmışlardır.
15. Osmanlı Devleti Kırım’ın Rusya’ya ait olduğunu .................................. Antlaşması’yla kabul etmiştir.
16. Yunan isyanı 1814’te Odessa’da kurulan ..................................................... tarafından başlatıldı.
17. Osmanlı Devleti, Boğazlar üzerindeki egemenlik hakkını son kez tek başına ................................ Antlaşması ile kullan-
mıştır.
18. II. Balkan Savaşı sırasında Osmanlı Devleti, .................................. ve ..................................’yi geri aldı.

Kavramları
Kullanalım
1. Osmanlı Devleti, Küçük Kaynarca Antlaşması’yla Kırım’ın Rusya’ya ait olduğunu kabul etmiştir.
2. 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması’yla Rusya’ya kapitülasyonlardan yararlanma hakkı verilmiştir.
3. Napolyon’un Mısır’ı işgali sırasında Rusya, ilk defa savaş gemilerini Boğazlardan geçirmiştir.
4. Osmanlı Devleti’nden ayrılmak için isyan eden ilk toplum Yunanlılardır.
5. Osmanlı Devleti, 1878 yılından sonra İngiltere’ye yakınlaşmaya başlamıştır.
6. 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi ile Boğazlar ilk defa uluslararası bir statü kazanmıştır.
7. Şark Meselesi tabiri ilk kez Viyana Kongresi’nde Rus Çarı tarafından kullanılmıştır.
8 “Kutsal Yerler Sorunu” Osmanlı ile İngiltere arasında yaşanmıştır.
9. Kırım Savaşı sırasında Ruslar, 1853’te Sinop’ta Osmanlı donanmasını yakmıştır.
10. Osmanlı Devleti, Paris Antlaşması ile kendisini koruyamayacak kadar zayıfladığını kabul etmiştir.
11. Cezzar Ahmet Paşa komutasındaki Osmanlı Nizam-ı Cedit Ordusu, Akka Kalesi’nde Napolyon’un ordusunu
yenilgiye uğratmıştır.
12. 19. yüzyılın en güçlü devleti büyük bir sömürge imparatorluğuna sahip olan İngiltere’dir.
13. Osmanlı Devleti’nde Yunan İsyanı, Mısır Sorunu’na; Mısır Sorunu da, Boğazlar Sorunu’na neden olmuştur.
14. Berlin Antlaşması ile Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız olmuştur.
15. Avusturya – Macaristan İmparatoru ve Rus Çarı’nın 1908’de Osmanlı Devleti ile ilgili yaptığı görüşmelere
Reval Görüşmeleri denir.
16. Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika’daki son toprak parçası olan Trablusgarp, Uşi Antlaşması ile İtalyanlara
bırakılmıştır.
17. Balkan Savaşları’ndan günümüzü kadar gelen sorun, Batı Trakya Türklerinin hakları sorunudur.
18. I. Dünya Savaşı’nın ekonomik nedeni ham madde ve pazar arayışı ile ortaya çıkan sömürgecilik yarışıdır.
19. Osmanlı Devleti’ne bağlılıkları ve Türk toplumuyla kaynaşmış olmaları nedeniyle Rumlara “Millet-i Sadıka”
denilmiştir.
20. I. Dünya Savaşı’nın yaklaştığı günlerde Osmanlı tahtında V. Mehmet Reşat, hükümette ise İttihat ve Terakki
Partisi bulunuyordu.

Kavramları
Kullanalım
1. Fransa a. Osmanlı Devleti’ne karşı ilk ayaklanan ulustur.
2. Tehcir b. Bizans İmparatorluğu’nu canlandırma ülküsü.
3. İngiltere c. Sultan Abdülmecit’ten sonra tahta geçen padişah.
4. Girit d. Cezayir, Tunus ve Fas’ı işgal eden devlet.
5. Grek Projesi e. Osmanlı tarihinde seyahat amacıyla yabancı ülkeleri ziyaret

eden ilk ve son padişah.
6. Bulgaristan f. Balkan Savaşları sonucu Osmanlı Devleti ile Yunanistan arasın-

da yapılan antlaşma.
7. Üçlü İttifak g. Trablusgarp Savaşı’nı sonlandıran antlaşma.
8. II. Abdülhamit h. XX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin en yakın müttefiki olan devlet.
9. Almanya ı. XX. yüzyılın başlarında Osmanlı siyasetine yön veren parti.
i. 1815 Viyana Kongresi ile başlayıp 1827’ye kadar devam eden

10. Uşi
döneme Avrupa’da verilen isim.
j. “Denize düşen yılana sarılır.” anlayışıyla II. Mahmut’un yardım

11. Atina
istediği devlet.
k. Osmanlı Devleti’nin galip gelerek imzaladığı son antlaşma.

12. Rusya
l. Alman elçisine söylediği “Ölürüm de Ermenilere muhtariyet

13. Restorasyon Dönemi
hakkı tanıyan Berlin Antlaşması’nın 61. maddesini uygulatmam.”
sözüyle bu konudaki kararlılığını vurgulayan padişah.
14. İttihat ve Terakki m. II. Meşrutiyet’in ilanı sürecinde yaşanan iç karışıklıklardan yarar-
lanarak bağımsızlığını ilan eden devlet.
15. Abdülaziz n. 1882’de Almanya, Avusturya – Macaristan İmparatorluğu ve
İtalya’nın oluşturduğu grup.
16. Fransa o. 1870 yılında Almanya’nın Sedan Savaşı ile Alsas – Loren
Bölgesi’ni aldığı devlet.
17. Megali İdea ö. 27 Mayıs 1915’te çıkarılan kanun ile Ermenilerin Doğu Anadolu
topraklarından sürgün edilmesi.
18. Sırplar p. Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’nda Almanya’nın yanında

savaşa girmesiyle 5 Kasım 1914’te Kıbrıs’ı ilhak eden devlet.
19. Abdülaziz r. 1908’de özerklik verilen, 1913’te de Yunanistan’a ilhak edilen

ada.
20. Paris s. Rusya’nın Avusturya ile birleşerek Osmanlı topraklarını paylaş-

mak için hazırladığı plana verilen isim.

Kavramları
Kullanalım
1 2
XVIII. yüzyıldan I. Dünya savaşı’na kadarki dönemde Avru- 93 Harbi’nde Balkanlar’daki muharebelerde Rus birlikleri-
pa’nın büyük devletlerine (İngiltere, Rusya, Prusya, Avustur- ne karşı 145 gün Plevne’yi savunan komutan
ya ve Fransa) Osmanlı’nın verdiği isim
3 4
Rûmi takvime göre 1293 yılına rastlayan savaş 1877’deki Türk-Rus Savaşı’nda gösterdiği mücadele ile
destanlaşan kadın kahramanımız
5 6
Girit’in Yunanistan’a ait olduğunun resmen kabul edildiği İngiltere Kralı VII. Edward ile Rus Çarı II. Nikola arasında
antlaşma 1908’de gerçekleşen görüşme
7 8
XVIII. yüzyılda Suudi Arabistan’da ortaya çıkan dini akım Üçlü İtilaf (Anlaşma) Devletleri
9 10
Alman siyasi birliğini 1871’de sağlayan lider Balkan Savaşları sürecinde Osmanlı’dan ayrılan son Bal-
kan devleti

3. ÜNİTE
1. Rusya, Balkan uluslarını neden Osmanlı Devleti’ne karşı kışkırtmıştır? (5 Puan)
2. İngiltere dış politikada Osmanlı Devleti’ne neden yakınlaşmıştır? (10 Puan)
3. Süveyş Kanalı’nın açılmasının önemi nedir? (10 Puan)
4. Almanya’nın Osmanlı Devleti’ni I. Dünya Savaşı sürecinde kendi yanında savaşa çekmesinin nedenlerini
yazınız. (10 Puan)
5. Savaş öncesinde devletler nasıl bloklaşmıştır? (10 Puan)
6. Osmanlı Devleti’nin dağılmasını hızlandıran gelişmeler nelerdir? Yazınız. (10 Puan)

3. ÜNİTE
7. Yunan İsyanı’nın nedenlerini yazınız. (10 Puan)
8. 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi’nin sonuçlarını yazınız. (10 Puan)
9. Avrupalıların “Şark Meselesi”ni sürdürme aşamaları nelerdir? (10 Puan)
10. Kırım Savaşı’nda Osmanlı Devleti’ni destekleyen devletler hangileridir? (5 Puan)
11. Berlin Antlaşması’yla bağımsızlığını kazanan devletler hangileridir? (5 Puan)
12. I. Balkan Savaşı’ndan sonra toplanan Londra Konferansı’nın belirlediği Osmanlıların batı sınırı neresidir?
(5 Puan)

Kavram Haritası
4. ÜNİTE
DEVRİMLER
ÇAĞI
Sanayi İnkılabı Fransız İhtilali
İnsan hakları, demokrasi, eşitlik ve milliyetçilik kav-

Üretim arttı, refah düzeyi yükseldi.
ramları yaygınlaştı.
Büyük sanayi kentleri ortaya çıktı. Çok uluslu devletler (İmparatorluklar) yıkıldı.
İşçi sınıfı hakları (sendikal haklar) önem kazandı. Meşrutiyet ve cumhuriyet rejimleri yaygınlıştı.
Kapitalizm, liberalizm ve sosyalizm gibi ekonomik 1815 Viyana Kongresi ile Avrupalı devletler kendi
düzenler ortaya çıktı. topraklarında milliyetçiliği önlemeye çalıştı.
Sömürgecilik yaygınlaştı. 1830 ve 1848 ihtilalleri çıktı.
Bloklaşmalar yaşandı.
I. Dünya Savaşı çıktı.
Mutlak Monarşiyi Sınırlandıran Belgeler

(Demokratikleşme Aşamaları)
1808 Sened-i İttifak
1839 Tanzimat Fermanı’nın ilanı ve hukukun üstünlüğü ilkesinin getirilmesi
1856 Islahat Fermanı ile azınlıkların haklarının genişletilmesi
1876 I. Meşrutiyetin ilanı, Âyan ve Mebusan Meclisi’nin açılışı, Kanuni Esasi

ile anayasal sisteme geçiş
1908 II. Meşrutiyetin ilanı ve çok partili sisteme geçiş
1909 Kanuni Esasi değişikliği ile padişahın yetkilerinin kısıtlanması

Kavram Sözlüğü
4. ÜNİTE
1830 İhtilalleri: Fransa kralının mutlak monorşi rejimini geri Komünizm: İşçi sınıfının sömürülmesine karşı çıkan sistem.
getirmek istemesi sonucu Fransa’da başlayan ihtilallerdir. Liberalizm: Kişi özgürlüğü demektir. Daha çok ekonomik
1848 İhtilalleri: Milliyetçilik ilkesinin bağımsız olmayan mil- alanda özel teşebbüslerin özgürlüğü anlamında kullanıl-
letleri etkilemesi ve işçi sınıfının yeni haklar istemesi sonucu maktadır.
Fransa’da başlayan ihtilallerdir. Meşrutiyet: Hükümdarın başkanlığı altında parlamentolu
31 Mart Olayı: 31 Mart 1325’te (miladi takvime göre 13 (meclisli) yönetim biçimi. Osmanlı Devleti’nde 1876’dan
Nisan 1909’da) meşrutiyet yönetimine karşı çıkan gerici bir sonra kesintilerle beraber yıkılışa kadar meşrutiyet yönetimi
isyandır. devam ettirilmiştir.
Asâkir-i Mansure-i Muhammediye: II. Mahmut’un 1826’da Mutlak monarşi (mutlakiyet): Merkezi otoritenin güçlü
Yeniçeri Ocağı’nı kaldırdığı zaman yerine kurduğu yeni olduğu ve kralların tek başına yönetimde bulunduğu yönetim
askeri teşkilat. biçimine denir.
Bâbıâli Baskını: İktidarda bulunan Hürriyet ve İtilaf Nizam-ı Cedit: III. Selim Dönemi’nde, Avrupa usulüyle
Fırkası’nın, I. Balkan Savaşı’nda alınan yenilgi sonrasında yetiştirilmek şartıyla kurulmak istenen ordu. Nizam-ı Cedit
İttihat ve Terakki Fırkası tarafından düzenlenen bir hükümet askeri, ilk başarısını Akka’da Napolyon’a karşı kazandı.
darbesi ile devrilmesi olayıdır. Özerklik (Muhtariyet): Bir bölgeye içişlerinde bağımsız
Bedel-i Askerî: 1856 Islahat Fermanı ile cizye kaldırılmış olma hakkının verilmesi. Özerklik tanınan bölge içişlerinde
ve askerlik hizmetine karşılık, gayrimüslimlerden nakdî bir bağımsız, dış işlerinde ise kendisine özerklik tanıyan ülkeye
bedel alınması usulü kabul edilmiştir. bağlıdır.
Bolşevik İhtilali: Ekim devrimi olarak da anılır. Çarlık Rejim: Bir devletin yönetim biçimi.
Rusyası’nda etkili olan otokratik (yönetimde tüm yetkinin Sanayi Devrimi: Rönesans hareketleri ve Aydınlanma
tek bir kişi ya da grubun elinde olması), I. Dünya Savaşı’nın Çağı’nın etkisiyle 18. yüzyıl Avrupasında her türlü üretim
olumsuz etkileri, imparatorluktaki farklı ulusların gördüğü faaliyetlerinde kol gücünün yerini makine gücünün alması-
baskıcı yönetim, ekonominin gittikçe kötüye gitmesi ve buna dır. Sanayi İnkılabı İngiltere’de başladı.
YAYIN DENİZİ
bağlı olarak hayat şartlarının ağırlaşması gibi sebeplerle

yaşanan devrimdir. Bolşeviklerin lideri Lenin’dir. Sened-i İttifak: II. Mahmut ile ayanlar arasında imzalanan
sözleşmedir. (1808) Bu sözleşme ile ayanlar resmiyet
Demografi: İnsan topluluklarının nüfusla ilgili yönlerini ince- kazanmış ve padişahın yanında ilk kez başka bir gücün de
leyen istatistik kolu, nüfus bilgisi. varlığı kabul edilmiştir.
Demokrasi: Halkın yönetimde egemen olduğu, vatandaş- Sosyal Devlet: Fertlerin sosyal güvenliğini ve gelir dağılı-
ların düşüncelerini açıklama ve inanç özgürlüğünün bulun- mında adaletin sağlanmasını gözeten devlet.
duğu ve özgürlüklerin yalnız yargıç kararıyla kısıtlanabildiği
sisteme denir. Sosyalizm: Devlet egemenliğine dayalı ekonomik sistem-
dir. Tüm yatırımlar devlet tarafından yapılır ve gelirler eşit bir
Denge Siyaseti: Osmanlı Devleti’nin 1789’da Fransızların şekilde dağıtılır. Bu sistemde kâr amacı güdülmez.
Mısır’ı işgalinden, yıkılışına kadar dış politikada yalnızlıktan
kurtulma çabalarına verilen isimdir. Ulusçuluk: Ulusun çıkarlarını herşeyin üstünde tutma anla-
yışı.
Düyun-u Umumiye: Osmanlı Devleti’nin malî alanda iflas
etmesi üzerine, alacaklı devletlerin temsilcilerinden oluşan Ültimatom: Bir devletin, diğer devlete, belirli istekleri ihtiva
ve II. Abdülhamit Dönemi’nde kurulan komisyona verilen eden, süreli olan ve istenilen yönde gelişme olmaması halin-
isimdir. Bu komisyon bazı vergileri toplayarak, alacaklı dev- de savaşa yol açabilen son ihtarı.
letlerin hesabına aktarıyordu. Viyana Kongresi: Fransız İhtilali’nin yaymış olduğu ilkeleri
İrad-ı Cedit Hazinesi: Nizam-ı Cedit ordusunun ihtiyaçları- engelleyerek mutlak monarşi rejimlerini güçlendirmek ve
nın karşılanması için kurulan hazineye verilen isim. Avrupa’da siyasi dengeyi tekrar sağlamak amacıyla topla-
nan kongre.
Kanun-ı Esasi: Osmanlı Devleti’nde 1876’da kabul edilen
anayasa. Kanun-i Esasi ile Osmanlı Devleti’nde halk ilk kez Yeniçeri Ocağı: Osmanlı Devleti’nin daimi ve ücretli ordu-
padişahın yanında yönetime katılmıştır. Rejim meşrutiyet sunun yaya olarak savaşan kısmı olup, kapıkulu askeri
olmuştur. denilen zümrenin en önemli ve seçkin sınıfı.
Kapitalizm: Serbest piyasa ve özel teşebbüse dayanan Yusuf Akçura: Üç Tarz-ı Siyaset adlı eserinde Osmanlıcılık,
üretim ve ekonomik sisteme denir. İslamcılık ve Turancılık akımlarından söz etmiştir. Turancı
bir görüşe sahip olan Yusuf Akçura; Türk Derneği’ni kurmuş,
Türk Yurdu dergisinde yazılar yazmıştır.
11 Tarih Soru Bankası 4. ÜNİTE • Devrimler Çağında Değişen Devlet - Toplum İlişkileri 111
Namık Kemal Mehmet Akif Ziya Gökalp Tevfik Fikret
OSMANLICILIK İSLAMCILIK TÜRKÇÜLÜK BATICILIK
Osmanlı Devleti’nde yaşa- Balkanlardaki panslavizm İttihat ve Terakki iktidarı Batı’nın her alanda
yan değişik etnik grupların politikasını etkisiz hâle döneminde Osmanlı sınır- Osmanlı’nın önüne geçme-
ORTAYA ÇIKIŞ
SEBEPLERİ
Fransız İhtilali’nin getirdi- getirmek, Müslümanların ları içinde yaşayan Türkleri si, Osmanlı Devleti’nin tek
ği milliyetçilik fikirlerinden devlete bağlılığını sağ- dil ve kültür birliği etrafında kurtuluş yolunun bu yüzyılın
etkilenerek bağımsız olma lamak ve içerdeki siyasi birleştirip yönetime destek ihtiyaçlarına uygun medeni
düşüncesinin ortaya çık- rakiplerinin halk içindeki sağlama isteği bir devlet ve millet hâlini
ması gücünün kırılmak istenmesi alması gerektiği düşüncesi-
nin ortaya çıkması
Osmanlı Devleti’ni oluş- Millet olmanın en önem- Türkleri millî bir duygu ile Türk toplumuna Batı’da
turan bütün milletleri ada- li özelliği dindir. Dini bir- birleştirerek Osmanlı bayra- gelişen düşünce, yönetim
let, eşitlik, hürriyet ölçü- lik devleti ayakta tutabilir, ğı altında kuvvetli bir unsur biçimi, yaşama tarzını geti-
AMACI
leri içinde bir arada tutup düşüncesiyle İslam toplum- olarak yeniden dünya dev- rerek ülkenin gelişmesini,
Osmanlılık duygusu ile larının devletten ayrılmala- letleri arasına sokmak kalkınmasını sağlamak
“Osmanlı Toplumu”nu oluş- rını önlemek
turmak
Osmanlıcılık düşüncesi Devletin kurtuluşu halifelik Dili, dini, soyu ve idealleri Askeri ve idari alanda
geçmişteki gibi uygulandı- makamının bütünleştirici bir olan topluma dayanan Avrupa’nın seviyesine
DÜŞÜNCESİ
ğında tekrar başarılı olabilir. etkisi ile Müslümanların bir devlet kalıcı olabilir. Dilde ancak Avrupalıların izlediği
TEMEL
çatı altında toplanması ile Türkçülük parolasıyla hare- yol ile ulaşılabilir.
olabilir. ket ederek Türk tarihini,
uygarlığını geliştirip dünya-
ya duyurmak
Ziya Paşa Mehmet Akif Ziya Gökalp Tevfik Fikret

TEMSİLCİLERİ
Mithat Paşa Said Halim Paşa Mehmet Emin Yurdakul Celal Nuri
AKIMIN
Namık Kemal Ahmet Hamdi Akseki Yusuf Akçura Süleyman Nazif

Ali Suavi Ahmet Cevdet Paşa Ömer Seyfettin Abdullah Cevdet
Şinasi İsmail Gaspıralı
Milliyetçilik akımının etkisiy- I. Dünya Savaşı sırasın- Bilim ve teknikte Batı’nın ör- Batı’nın sadece bilim ve
le Balkan milletlerinin isyan da halifenin cihat çağrı- nek alınması, kültürel yapı- tekniğinin alınması gerek-
GEÇERLİLİĞİ
ederek Osmanlı’dan ayrıl- sına rağmen Müslüman nın korunması düşüncesiyle tiğini savunan anlayış Yeni
masıyla geçerliliğini kaybet- Arapların İngilizlerle birlikte Yeni Türk Devleti’nin kurul- Türk Devleti’nin temel taşla-
miştir. hareket etmeleri ile geçerli- masında Mustafa Kemal rından birini oluşturmuştur.
liğini kaybetmiştir. Atatürk’ün ortaya koyduğu
milliyetçilik ilkesinin oluş-
masında etkili olmuştur.

Kavramları
Kullanalım
Ayastefanos ulusal egemenlik Sırp 1839 – 1876 askerî Mürur Tezkeresi
Jön Türkler Rüştiye Mektebi milliyetçiliğin Islahat Tanzimat
Yunanlılar James Watt halk laiklik İslamcılık Osmanlıcılık
Terakki-i Muhadderat Mekteb-i Maarif-i Adliye Tımar sistemini II. Abdülhamit
1. Buhar makinesini geliştiren bilgin .....................................’tır.
2. Din ve devlet işlerinin ayrı tutulduğu düzen .....................................’tir.
3. Fransız İhtilali fikirlerinden ..................................... ilkesi monarşik rejimleri sarsmıştır.
4. II. Mahmut Dönemi’nde ilk kez ..................................... amaçlı bir nüfus sayımı yapılmıştır.
5. II. Mahmut Dönemi’nde İstanbul’un nüfusunu kontrol etmek ve asayişini sağlamak amacıyla şehre gireceklere geçiş belgesi
............................. alma zorunluluğu getirildi.
6. ......................................... kaldıran II. Mahmut, başta valiler olmak üzere merkez ve taşradaki devlet görevlilerine maaş
bağladı.
7. Osmanlı Devleti’nde ilk isyan eden ulus ...................................’lar, ilk bağımsızlığını ilan eden ulus ise .............................
..’dır.
8. Enderun yerine kurulan devlet memuru yetiştirmek için açılan okul, .............................................’dir.
9. Anayasacılığın ilk aşaması ................................... Fermanı’dır.
10. ....................................... yılları arasındaki döneme Tanzimat Dönemi denir.
11. ..................................... Fermanı, XIX. yüzyılda azınlıklara verilen geniş ayrıcalıkları içeren bir belgedir.
12. Kanun-i Esasi’ye göre Ayan Meclisi üyelerini ............................................ seçecekti.
13. Osmanlı tarihinde uygulanamayan ilk antlaşma ......................................... (Yeşilköy) Antlaşmasıdır.
14. 31 Mart Vakası sonucu .................................. tahttan indirilmiştir.
15. Fransız İhtilali’nin fikirlerinden etkilenen ve Avrupa’da eğitim gören aydın sınıf ..........................................’dir.
16. Bugünkü karşılığı ortaokul demek olan okul, .................................................’dir.
17. Bütün Osmanlı vatandaşlarının haklar ve yükümlülükler bakımından eşit olduğunu savunarak ayrılıkçı hareketlerin önüne
geçmeyi amaçlayan fikir akımı ........................................’tır.
18. Balkan Savaşları sırasında Müslüman Arnavutların bağımsızlıklarını ilan etmesi, ardından da Birinci Dünya Savaşı’nda
Arapların İngilizlerle iş birliği yapması .................................. akımını geçersiz kılmıştır.
19. Türkçülük akımı, Atatürk ilkelerinden .............................................. de temelini oluşturdu.
20. Osmanlı Devleti’ndeki ilk kadın dergisi ........................................................’tır. (Kadınların Yükselişi)
Kavramları
Kullanalım
1. İlk Türk kadın tiyatro sanatçısı Afife Jale’dir.
2. İlk Türk kadın romancı Fatma Aliye Hanım’dır.
3. Ders kitaplarının seçimini ve tercümesini yapmak üzere 1851 yılında Osmanlı Devleti’nin ilk resmi bilim
kurumu olan Encümen-i Daniş kurulmuştur.
4. Ülkemizin ilk güzel sanatlar okulu olan Sanayi-i Nefise Mektebi, II. Mahmut zamanında kurulmuştur.
5. Abdülaziz Dönemi’nde ilk kez Avrupa’ya öğrenciler gönderilmiştir.
6. Tanzimat Fermanı ile gayrimüslimler okul, kilise ve hastane açma hakkını elde etmişlerdir.
7. Ahmet Cevdet Paşa başkanlığındaki bir komisyon Mecelle adı verilen Osmanlı Medeni Kanunu’nu hazırla-
mıştır.
8 İzmir –Turgutlu arasında raylı sisteme geçilerek ilk demir yolu hattının işletilmesi Abdülmecit Dönemi’ndedir.
9. 1827’de Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi önderliğinde “Tıphane-i Âmire” açıldı.
10. Islahat Fermanı’yla gayrimüslimleri küçük düşüren söz ve deyimlerin yasaklandığı duyurulmuştur.
11. Osmanlı Devleti’nde ilk defa çok partili hayata II. Meşrutiyet Dönemi’nde geçilmiştir.
12. II. Abdülhamit Dönemi’nde Baytar Mektebi, Maden Mektebi, Orman Mektebi, Sıhhıye Mektebi, Kadastro
Mektebi gibi meslekî okullar açılmıştır.
13. Yabancı okulların ve azınlık okullarının zararlı ve bölücü faaliyetleri Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra
3 Mart 1924’te çıkarılan Tevhid-i Tedrisat Yasası ile ortadan kaldırılmıştır.
14. Osmanlı Devleti’nde 1869’da çıkarılan Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ile eğitimin aşamaları belirlenmiş;
sıbyan mektebi, idadi, sultani ve darülfünunun açılması hükme bağlanmıştır.
15. II. Abdülhamit, II. Meşrutiyeti kendi isteğiyle ilan etmiştir.
16. Kanun-i Esasi’nin yürürlüğe girerek Meşrutiyetin ilan edilmesi, Osmanlıcılık fikrinin bir ürünüdür.
17. II. Mahmut, Divan-ı Hümayun’u kaldırarak yerine Heyet-i Vükela’yı oluşturdu.
18. Arnavutluk, I. Balkan Savaşı sürecinde bağımsızlığını ilan etti.
19. Türkçülük düşüncesinin en önemli temsilcisi Mehmet Akif Ersoy’dur.
20. Osmanlı Devleti’nde ilk telefon hattı 1881’de Galata ve Eminönü arasında kuruldu. Morse (Mors)’nin icat
ettiği telgraf ise ilk defa 1854’te Kırım Savaşı sırasında kullanıldı.

Kavramları
Kullanalım
1. 1848 İhtilalleri a. Osmanlı Devleti’nden ayrılarak bağımsızlığını kazanan son Balkan devletidir.
2. Kanun-i Esasi b. II. Meşrutiyet’in ilanı sürecinde bağımsızlığını ilan eden Balkan devleti.
c. İttihat ve Terakki Fırkası’nın I. Balkan Savaşı’nda alınan ağır yenilgiden Kamil Paşa
3. Sosyalizm
Hükümeti’ni sorumlu tutarak askeri bir darbe ile hükümeti devirerek iktidarı ele geçirmesi.
d. II. Abdülhamit’in tahttan indirilmesi ile yerine getirilen padişah.

4. Arnavutluk
e. İlk Osmanlı anayasası olup Osmanlı Devleti’nde rejim değişikliğine neden olmuştur.
5. Rumlar f. Osmanlı toprak bütünlüğünü koruma siyasetini terk ederek Kıbrıs ve Mısır’ı işgal eden devlet.
g. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra dönemin en güçlü siyasi partisidir.

6. Navarin
h. Şinasi, Ziya Paşa ve Namık Kemal gibi şair ve yazarların bulunduğu Genç Osmanlıların
savunduğu fikir akımı.
7. Mekteb-i Harbiye
ı. 1908’de Rus çarı ve İngiliz kralının, Estonya’nın başkentinde Osmanlıyı paylaşma planları
yaptıkları görüşmenin adı.
8. Reval Görüşmesi
i. Osmanlı tarihinde seyahat amacıyla yabancı ülkeleri ziyaret eden ilk ve son padişah.
9. İngiltere
j. Osmanlı Devleti’nin, Kırım Savaşı’ndan sonra Paris’te toplanacak konferansta Avrupalı dev-
10. Bulgaristan letlerin desteğini almak ve yabancı devletlerin iç işlerine karışmasını önlemek amacıyla ilan
ettiği ferman.
k. Kırım Savaşı’na ekonomik sorunlar içinde giren Osmanlı Devleti’nin 1854 yılında ilk dış borcu
11. Bâb-ı Âli Baskını
aldığı devlet.
l. II. Mahmut döneminde, Asâkir-i Mansure-i Muhammediyye ordusuna subay yetiştirmek için
12. 1830 ihtilalleri
kurulan askeri okul.
m. 1859’da İstanbul’da açılan okul, kaymakamlık ve müdürlük gibi idari işlerde çalıştırılacak
13. Mekteb-i Mülkiye memurları yetiştiriyordu. Bugünkü Siyasal Bilgiler Fakültesinin temelini oluşturmuştur.
n. İstanbul’daki dilencileri, sokaklarda başıboş gezen kimsesiz muhtaçları, bir araya toplayıp
14. Abdülaziz ıslah ederek sanat sahibi yapmak, kimsesizlerin son ömürlerini huzur içinde yaşamalarını
sağlamak amacıyla zamanın padişahı II. Abdülhamid Han’ın emriyle 1895’te kurulan kurum.
15. Islahat Fermanı o. Osmanlı Devleti’nin, “Yunanistan’a özerklik verilmesi” isteğini kabul etmemesi üzerine
İngilizlere, Fransa ve Rusya’nın isteklerini zorla kabul ettirmek için 1827’de Osmanlı ve Mısır
donanmasını yaktıkları yer.
16. Osmanlıcılık
ö. Fransa Kralı X. Charles’in, basına ve düşünce özgürlüğüne sınırlamalar getirmesi, anayasal
hakları engellemesi, meclisi kapatarak mutlakiyet rejimini geri getirmeye çalışması üzerine
17. V. Mehmet Reşat 1830’da Fransız halkının daha fazla hak ve özgürlük için başlattığı ayaklanma.
p. Sanayi İnkılabı ile ortaya çıkan işçi sınıfının bazı sosyal haklar talep etmesi ve milliyetçi-
18. Dârül-Aceze lik hareketleri ile liberalizmin güçlenerek bağımsızlığa dönüştürülmek istenmesi nedeniyle
1848’de Fransa’da çıkan isyan.
r. Devlet egemenliğine dayalı ekonomik düzendir. Tüm yatırımlar devlet tarafından yapılır, gelir
19. İngiltere
eşit şekilde dağıtılır. Bu siyasi ideoloji ile temel amaç, kâr olmayıp işçi sınıfının çıkarlarıdır.
s. Osmanlı Devleti’nden ayrılarak ilk defa bağımsız olan azınlık.

20. İttihat ve Terakki
Kavramları
Kullanalım
1 2
1799 yılından itibaren, on beş yıl Fransa’nın imparatoru 1804’te Kara Yorgi önderliğinde bağımsız bir devlet kur-
olan kişi ma isteğiyle isyan eden millet
3 4
Bireysel özgürlük, özel mülkiyet, bireysel girişim ve ticaret Sermaye sahipleriyle işçiler arasındaki eşitsizliği, servet
özgürlüğü özelliklerine sahip ideoloji ve refah farklarını ortadan kaldırma iddiasında olan ide-
oloji
5 6
Avrupa’da ulus-devletlerin ortaya çıktığı yüzyıl Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye ordusu isminin yerine
1843’ten itibaren düzenli ordu anlamında kullanılan ifade
7 8
Filistin’i işgal eden Napolyon’u Akkâ’da mağlup ederek Avrupa’da ilk demiryolu hangi ülkede açılmış
önemli bir başarı elde eden ordu
9 10
Mühendishane-i Bahr-i Hümâyun’un günümüzdeki adı 1936’da Ankara’ya taşınan Mekteb-i Harbiye günümüzde
hangi üniversiteye bağlı olarak eğitim ve öğretime devam
etmektedir.

4. ÜNİTE
1. Fransız İhtilali’nin sonuçlarını yazınız. (10 puan)
2. Fransız İhtilali’nin Osmanlı Devleti’ne olumlu etkilerini yazınız. (10 puan)
3. Fransız İhtilali’nin Osmanlı Devleti’ne olumsuz etkilerini yazınız. (10 puan)
4. 1830 İhtilallerini açıklayınız. (10 puan)
5. 1848 İhtilallerini açıklayınız. (10 puan)
4. ÜNİTE
6. Sanayi Devrimi’nin İngiltere’de başlamasının nedenlerini yazınız. (10 puan)
7. Sanayi Devrimi’nin sonuçlarını yazınız. (10 puan)
8. II. Mahmut Dönemi’nde eğitim ve kültür alanında yapılan ıslahatlara örnekler veriniz. (10 puan)
9. Kanun-i Esasi ve Meşrutiyet’in önemini belirtiniz. (10 puan)
10. 31 Mart Ayaklanması’nın sonuçlarını yazınız. (10 puan)

Kavram Haritası
5. ÜNİTE
OSMANLI
EKONOMİSİNİ
ETKİLEYEN
GELİŞMELER
Osmanlı’nın İpek ve Baharat yollarının kontrolünü ele geçirmesi
Coğrafi Keşifler ile Akdeniz ticaretinin önemini kaybetmesi
Kanuni Sultan Süleyman Dönemi’nde (1535) Fransa’ya kapitülasyonların verilmesi
I. Mahmut Dönemi’nde (1740) kapitülasyonların sürekli hâle getirilmesi
Sanayi İnkılabı ile ham madde ve pazar ihtiyacının artması
1838 Balta Limanı Anlaşması ile Osmanlı topraklarının İngiltere’nin açık pazarı durumuna gelmesi
1854’te Kırım Savaşı sırasında ilk kez İngiltere’den dış borç alınması
1875’te Osmanlı maliyesinin iflası
Osmanlı’da üretimin çökmesi
1881’de Düyun-u Umumiye İdaresi’nin kurulması ve Osmanlı gelirlerine el konulması
Kavram Sözlüğü
1838 Balta Limanı Ticaret Antlaşması: İngiltere, Doğu İttihat ve Terakki Fırkası: 1889’da kurulmuştur. İdeoloji ola-
Akdeniz’de güçlü bir Mehmet Ali Paşa istemediği için rak Türkçülüğü benimsemiş olan bu cemiyet 1850’lerden itiba-
Osmanlı’ya yakınlaşmış ve Osmanlı Devleti’nin zor durumun- ren varlık gösteren Genç Osmanlılar, diğer ismiyle Jön Türkler
dan yararlanarak bu antlaşmayı imzalatmayı başarmıştır. Bu isimli oluşumun devamıdır. 1908 – 1918 yılları arasına denk
antlaşma ile Osmanlı pazarlarına yabancı mallar egemen gelen II. Meşrutiyet döneminde siyasi iktidarı elde edebilmiştir.
olmuş ve Osmanlı, ekonomik yönden dışa bağımlı hale gel- Kapitalizm: Serbest piyasa ve özel teşebbüse dayanan üre-
miştir. tim ve ekonomik sisteme denir.
Asimile etmek: Farklı kimlikte olanları kendine benzetme Sanayi İnkılabı: Rönesans Hareketleri ve Aydınlanma
siyaseti. Bir milletin başka bir milletin kültür unsurlarını yok Çağı’nın etkisiyle XVIII. yüzyıl Avrupasında her türlü üretim
ederek, kendi kültürünü kabul ettirmesi. faaliyetlerinde kol gücünün yerini makine gücünün almasıdır.
Düyun-ı Umumiye: Osmanlı Devleti’nin malî alanda iflas Sanayi İnkılabı İngiltere’de başladı.
etmesi üzerine, alacaklı devletlerin temsilcilerinden oluşan ve Sömürgecilik: Güçlü bir ülkenin kendisini daha güçlü kılmak
II. Abdülhamit döneminde kurulan komisyona verilen isimdir. ve zenginleştirmek için daha zayıf ülkenin kaynaklarını kul-
Bu komisyon bazı vergileri toplayarak alacaklı devletlerin lanması.
hesabına aktarıyordu. Tahrir: Osmanlı Devleti’nde toprağın mülkiyet ve tasarruf
hukukunun, reayanın yükümlülüklerinin ve vergi cins ve mik-
tarlarının belli usul ve kaidelere göre tespit ve kaydedilmesi

Kavramları
Kullanalım
lonca muhtesip Maliye Lozan mirî Kırım Savaşı
avarız akçesi Hazine-i Amire zımmî Sanayi İnkılabı şer’î
demiryolu Ziraat Bankası örfi Reji (Regie) İş Bankası haraç
Galata Bankerlerinden Islah-ı Sanayi Komisyonu Bank-ı Dersaadet Balta Limanı Ticaret
1. Osmanlı Devleti’nde gayrimüslimler .................................. statüsünde varlıklarını sürdürmüştür.
2. Osmanlı’da üretimle ilgili kurallara uyulup uyulmadığını .................................. unvanlı görevliler belirlerdi.
3. Dini esaslara göre alınan vergiler .................................., padişahın koyduğu vergiler .................................. vergilerdir.
4. Olağanüstü durumlarda halktan alınan vergilere .................................. denirdi.
5. Osmanlı Devleti’nde ilk banka 1847 yılında .................................. adıyla kuruldu.
6. Osmanlı Devleti’nde ilk dış borç alımı .................................. sırasında gerçekleşmiştir.
7. Düyun-ı Umumiye İdaresi .................................. Antlaşması ile kaldırılmıştır.
8. 19. yüzyıldan itibaren tek taraflı yapılan ticaret antlaşmalarının ilki ............................................ Antlaşması’dır.
9. Osmanlı Devleti’nde üretim yapan esnafların tamamı ........................................ adı verilen teşkilatın üyesi kabul edilmiştir.
10. Devletin mülkiyetinde olan toprağa ................................. arazi denilmektedir.
11. Gayrimüslimlerin arazilerinden .................................. vergisi alınırdı.
12. .................................. pamuk ve tütün gibi ürünlere olan talebi artırmıştır.
13. 1883’te ................................. adı ile bilinen Alman - Fransız şirketi ülkedeki tüm tütünleri satın alıp, işleme hakkına sahip
oldu.
14. II. Mahmut döneminde defterdarlık .................................. Nezaretine çevrildi. (1838)
15. Osmanlı İtibar-ı Millî Bankası 1927’de ..................................’na katıldı.
16. .................................., genel hazine olup devletin bütün harcamaları bu hazineden karşılanırdı.
17. Çiftçiye kredi sağlamak için kurulan Memleket Sandıkları, daha sonra .................................. adını almıştır.
18. Osmanlı’da ticari ve sanayi sektörlerinin standartlarını düzenleyen lonca sistemi işlevini kaybedince 1863 yılında
................................................ kuruldu.
19. 19. yüzyılda paraya ihtiyaç duyulduğunda iç borçlanmaya gidilerek ................................................ borç alınmıştır.
20. Osmanlı’da yabancı yatırımların sektörel dağılımında en önde .................................. yapımı gelmektedir.
11 Tarih Soru Bankası 5. ÜNİTE • Sermaye ve Emek 149

Kavramları
Kullanalım
II. Aşağıda yer alan soruların cevaplarını altlarına yazınız.
1 2
İngiltere, Fransa ve Hollanda gibi Avrupalı devletler; XVI. İç ve dış ticaretteki sınırlamaların kaldırıldığı, yabancı mal-
yüzyılın sonlarına doğru hangi sistem sayesinde sermayele- ların ülkeye kolayca girişine imkan tanındığı, yerli malların
rini güçlendirmiştir. dışarıya çıkarılmasının kolaylaştığı antllaşma
3 4
II. Meşrutiyetin ilanından sonra iktidara gelen parti İttihatçılar tarafından Müslüman Türklerin girişimciliğe
özendirildiği ve sermaye birikimini hızlandıran kazançlara
yönlendirildiği politika
5 6
Milli İktisat Politikası kapsamında yerli burjuvazinin sana- Milli İktisat Politikası hangi savaşın başlamasıyla uygula-
yi yatırımlarını desteklemek amacıyla çıkarılan kanun maya konmuştur?
7 8
El emeğine dayalı üretim tarzından makineleşmeye da- Osmanlı Devleti’nde sanayileşmeyi yürütecek personeli
yalı endüstriyel üretime geçmenin adı yetiştirmek amacıyla 1860’da oluşturulan komisyon
9 10
1853’te başlayan hangi savaş Osmanlı maliyesini zor du- 20 Aralık 1881’de Muharrem Kararnamesi ile İngiltere,
rumda bırakmış, İngiltere ve Fransa ile ilk borç antlaşma- Fransa, Almanya, İtalya, Avusturya, Osmanlı ve Galata
sı imzalanmıştır. Bankerlerini temsil eden yedi kişilik bir konseyden oluşan
yönetim

5. ÜNİTE
1. Osmanlı iktisat anlayışını kısaca açıklayınız. (10 Puan)
2. 1858 Arazi Kanunnamesini açıklayınız. (10 Puan)
3. 18. yüzyıl ve sonrası Osmanlı tarım politikasını açıklayınız. (10 Puan)
4. Osmanlı’da para ile ilgili bilgi veriniz. (10 Puan)
5. Dünyanın değişen şartları karşısında Osmanlı ekonomisini açıklayınız. (10 Puan)
11 Tarih Soru Bankası 5. ÜNİTE • Sermaye ve Emek 151

5. ÜNİTE
6. 18. yüzyıldan itibaren tımar siteminin durumunu açıklayınız. (10 Puan)
7. Sanayi İnkılabı’nın Osmanlı Devleti’ne etkilerini açıklayınız. (10 Puan)
8. Osmanlı ekonomisindeki yabancı yatırımları açıklayınız. (10 Puan)
9. Osmanlı Devleti’nde Düyun-u Umumiye İdaresi hangi amaçla kurulmuştur? Açıklayınız. (10 Puan)
10. Osmanlı Devleti’nde ithalat ve ihracat ürünleri nelerdir? Açıklayınız. (10 Puan)

Kavram Haritası
6. ÜNİTE
OSMANLI DEVLETİ’NDE
XIX. YÜZYILDA
YAŞANAN NÜFUS
HAREKETLERİ
18. yüzyılın son çeyreğinde Osmanlı’nın Rusya ve Avusturya ile yaptığı savaşlar sonrasında kaybedilen Kırım,
Kazan, Kafkasya ve Özi yörelerinden gelen yaklaşık 400 bin kişi
1806-1812 yılları arasında Rusya ile yapılan ve Bükreş Antlaşması’yla biten savaşlar sonunda Balkanlar’dan
gelen 200 bin kişi
1820-1830 yılları arasında Eflâk - Boğdan ve Mora’da yaşayan Türklerin zorla göç ettirilmesi sonrasında gelenler
Osmanlı Devleti’nin Ruslarla yaptığı Kırım Savaşı’ndan (1854-1856) başlayarak 1864’e kadar devam eden
(Rus baskısından kaçan) 600.000 Kırımlı Türk’ün oluşturduğu göç hareketleri ile gelenler.
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) sonrası Rusların baskısı ile Anadolu’ya göç eden bir milyon insan
Sanatçı – Resim Eşleştirmesi
Şeker Ahmet Osman Hamdi Bey Süleyman Seyyid Hüseyin Zekai

Paşa Bey Paşa
Narlar ve Kaplumbağa
Kavunlar ve İncirler Develer
Ayvalar Terbiyecisi
Karpuz Dilimli Gezintide III. Ahmet

Derviş
Üzümlü Natürmort Kadınlar Çeşmesi
Söğütte Ertuğrul
Ayva ve İncirler Silah Taciri Laleler ve Fulyalar
Gazi Türbesi
Leylak Toplayan
Orman ve Geyik Portakal Papağan
Kız
İki Müzisyen
Ormanda Oduncu Karpuzlu Natürmort Meyveler
Kız
Çoban Köpekli
Kahve Ocağı
Peyzaj
Gebzeden
Manzara

Kavram Sözlüğü
6. ÜNİTE
Afife Jale: İlk Türk kadın tiyatro sanatçısı. mülteci: Yaşadığı ülkeyi terkedip, başka bir ülkeye sığınma
alafranga: Batılı yaşam biçimi. talebinde bulunan ve bu talebi o ülke tarafından kabul edilen
kişidir.
Ceride-i Havadis: Sultan Abdülmecit döneminde yayımlan-
maya başlanan yarı resmi gazete (1840). Mürüvvet: II. Abdülhamit’in destek verdiği derginin yayın
politikası, Osmanlı kadınlarını dünya kadınlarından haber-
Demet: 1908’de yayın hayatına başlayan dergide Halide dar etmekti (1887).
Edip, İsmet Hakkı, Fatma Müzehher gibi kadın yazarların
yazıları yer almıştır. natürmort: Konusu cansız varlıklar veya nesneler olan
sanat eseri.
demografi: İnsan topluluklarının nüfusla ilgili yönlerini ince-
leyen istatistik kolu, nüfus bilimi. Osman Hamdi Bey: Arkeolog ve ressamdır. 1883’te ülke-
mizin ilk güzel sanatlar okulu olan Sanay-i Nefise Mektebini,
Diyojen: 1872’de Teodor Kasap’ın çıkardığı ilk mizah der- 1891’de de II. Abdülhamit’in emriyle İstanbul Arkeoloji
gisi. Müzesini kurdu. Genellikle portre çalışmaları yapan ünlü
Fatma Aliye Hanım: İlk kadın romancımız, ilk kadın felse- sanatçı, Batı tarzı Türk resminde insan figürü çizen ilk res-
fecimiz, edebiyatımızda ilk kez çeviri yapan, kadın hakların- samımız olarak tarihe geçti.
dan ve kadın - erkek eşitliğinden ilk kez bahseden, hakkında Parça Bohçası: 1889’da yayımlanan dergi, ev düzeni,
ilk defa monografi yazılan yazar. Tanzimat döneminin çocuk bakımı, yemek ve pasta yapımı gibi konularda kadın-
ünlü devlet adamı Ahmet Cevdet Paşa’nın kızıdır. 1934’te lara bilgi veriyordu.
Soyadı Kanunu ile “Topuz” soyadını aldı. Kadın hakları için
savaşmış, Türk Edebiyatı için önemli eserler vermiş Fatma Süleyman Seyyit Bey: Türk resim sanatının ilk kuşak res-
Aliye Topuz’un sureti 2009’dan beri 50 TL’nin arka yüzün- samları arasındadır. Şeker Ahmet Paşa ile birlikte Paris’te
den bize gülümsüyor. eğitim görmüştür. Resimlerinde natürmorttaki ustalığı ile
tanınır.
Hacı Arif Bey(1831 – 1885): 19. yüzyılın en önemli Klasik
Türk müziği bestekarlarındandır. Kürdîli hicazkar makamı ile Şeker Ahmet Paşa: Paris’te resim eğitimi gören, Türk
müsemmen usulünü bulmuştur. Arif Bey’le başlayan musiki tarihinde kendi adına resim sergisi açmış olan ilk ressam
ekolüne Romantik Türk Musikisi adı verildi. olan Şeker Ahmet Paşa, natürmort ve manzara resimleri ile
YAYIN DENİZİ
ünlüdür. Resimlerinin önemli bir bölümü İstanbul ve Ankara

Hamâmîzâde İsmail Dede Efendi: (1778 – 1846) Klasik Resim Heykel Müzeleri ile Sakıp Sabancı Müzesi’nde bulun-
Türk musikisinin Itri’den sonraki en büyük bestekârı kabul maktadır.
edilir.
Şükûfezar (Çiçek Bahçesi): 1886’da yayın hayatına baş-
Hanımlara Mahsus Gazete: 1895 – 1908 tarihleri arasın- layan ve Afife Hanım tarafından çıkarılan, tüm yazarları
da 13 yıl boyunca çıkan en uzun süreli kadın dergisidir. kadınlardan oluşan dergi.
Gazetenin okurlarına aşılamak istediği en önemli şey,
kadınların her işi başarabileceği inancıydı. Takvim-i Vekayi: II. Mahmut döneminde çıkartılan ilk resmi
gazete(1831).
Kadınlar Dünyası: 1913’te yayımlanan dergi Osmanlı
Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti’nin yayın organıdır. Tanin Gazetesi: II. Meşrutiyet Dönemi’nde Hüseyin Cahit
Kadınların eğitim ve çalışma haklarından tam olarak yarar- (Yalçın), Hüzeyin Kazım (Kadri) ve Tevfik Fikret tarafından
lanmaları yönünde yayın yapıyordu. çıkarılan gazete.
Kazasker Mustafa İzzet Efendi: Türk besteci, neyzen, hat- Tasvir-i Efkar: 1862’de Şinasi tarafından yayımlanmaya
tat, şair ve devlet adamı. 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin başlanan ve Şinasi’nin Paris’e gitmesinden sonra Namık
bilim, sanat ve siyaset dünyasının önemli bir ismidir. Kemal tarafından çıkarılan bir fikir gazetesi.
Matbuat Nizamnamesi: Osmanlı Devleti’nde bu nizamna- Terakki-i Muhadderat (Kadınların Yükselişi): Osmanlı
me ile gazete kapama, para ve hapis cezaları uygulaması Devleti’nde ilk kadın dergisidir (1869).
başladı. Tercüman-ı Ahval: 1860’da yayımlanmaya başlanan ilk
metropol: Bir ülkenin en büyük ve önemli şehri. Büyükşehir, özel gazetedir. Agâh Efendi ve Şinasi tarafından çıkarıldı.
anakent. Veka-yı Tıbbıye: 1850’de yayın hayatına başlayan ilk Türk
Mihri Müşfik: İlk Türk kadın ressam. İnas Sanay-ı Nefise dergisi.
Mektebi’nin (Kadın Güzel Sanatlar Okulu) kuruluşuna öncü- Volkan Gazetesi: Derviş Vahdetî tarafından yayımlanan
lük yaptı. siyasi gazetedir. Meşrutiyet karşıtı grupların en etkili yayın
modern: İçinde bulunduğu zamana, çağa, güne uygun olan; organıdır. 31 Mart isyanından sonra kapatılmıştır.
asrî, çağdaş, yeni. Batıya, Avrupa’ya uygun, Batılı. Yesârizâde Mustafa İzzet: Türk tarzı ta’lik hattının kurucu-
Muhbir: 1867’de Ali Suavi tarafından çıkarılan gazete. su olarak kabul edilen ünlü hattat.
11 Tarih Soru Bankası 6. ÜNİTE • XIX ve XX. Yüzyılda Değişen Gündelik Hayat 155
Süleyman Seyyit Bey
Şeker Ahmet Paşa
Osman Hamdi Bey
Fatm
a Al
iye H
anım
Kazasker Mustafa İzzet Efendi

Afife Jale
Hacı Arif Bey
Yesarizade Mustafa İzzet Hammâmîzâde İsmail Dede Efendi

Kavramları
Kullanalım
Abdülmecit Darülelhan Anadolu’ya Ahmet Mithat Volkan Halit Ziya Uşaklıgil
minyatür Sultan Abdülaziz Rusya’nın Karagöz tezhip Umum Muhacirin Komisyonu’nu
II. Abdülhamit meddah Mızıka-yı Hümayun orta oyunu Osman Hamdi Bey Alafrangalık
Tercüman-ı Ahval çinicilik Namık Kemal Hüseyin Rahmi Gürpınar Şeker Ahmet Paşa
1. XIX. yüzyılda, kaybedilen topraklardan ......................................... göç eden müslümanlar nüfus oranında değişiklik yarat-
mıştır.
2. Avrupai tarzda yapılan Dolmabahçe Sarayı’na taşınan ..............................................., sarayı Batı tarzı koltuk ve sandal-
yelerle döşetmiştir.
3. ............................................... denen yeni yaşam tarzının ortaya çıkması Kırım Savaşı sırasında, Osmanlı ordusu ile bera-
ber savaşan İngiliz ve Fransız askerlerinin öncülüğü ile olmuştur.
4. Meşrutiyet karşıtı grupların en etkili yayın organı ............................................... gazetesiydi.
5. .................................................... ve .................................................... Osmanlı resim sanatındaki değişimlerin öncüsü

olan sanatçılardır.
6. Osmanlı Devleti’nde Batılılaşmanın etkisiyle ............................. , ............................. ve ............................ gibi geleneksel
sanat dalları gerilemiştir.
7. Eğitim alanında çeşitli meslek ve sanat okulları ........................................ döneminde açılmıştır.
8. II. Mahmut, Yeniçeri Ocağı ile birlikte kaldırılan mehter takımının yerine .................................. adıyla bir askeri bando
takımı kurdurmuştur.
9. 1908’de Batı tarzında .......................................... adı altında konservatuvar kurulmuştur.
10. ..........................................., Avrupa seyahati sonrasında kendi heykelini yaptırması, Osmanlı heykel sanatı için bir dönüm
noktası olmuştur.
11. 18. yüzyıl sonlarına doğru Kırım’ın elden çıkmasıyla, Kırım, Kafkasya ve Hazar Denizi civarında yaşayan müslüman top-
luluklar ............................... baskısından kaçarak Osmanlı topraklarına sığındılar.
12. II. Abdülhamit, hem siyasi ve ekonomik nedenlerle hem de millî duygularından dolayı yakınlık duyduğu göçmenlerin nakil-
leri, iaşe ve barınma ihtiyaçları ve iskanları gibi konularla ilgilenmek için başkanlığını bizzat kendisinin yaptığı
.................................................................................. kurmuştur.
13. XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kahvehaneler önemini kaybederken ............................., ............................ ve
.................. gibi geleneksel eğlenceler de gözden düştü. Onların yerini opera ve tiyatro gösterileri almaya başladı.
14. Agâh Efendi tarafından çıkarılan ve başyazarlığını Şinasi’nin yaptığı ilk özel gazete 1860’ta yayımlanmaya başlanan
.......................................................’dir.
15. Tanzimat Dönemi’nde ................................................ , .............................................. , ....................................................,
.......................................................... gibi aydınlar da kadın sorunları ve kadın-erkek eşitliği üzerinde durmuşlardır.
Kavramları
Kullanalım
II. Aşağıda verilenleri uygun şekilde eşleştiriniz.
1. Tevfik Fikret
a. 1908’de Osmanlı Millî Olimpiyat Cemiyeti’ni kurdu.
2. Mektebi Osmani b. İngilizler aracılığıyla ülkemize giren futbol, kısa sürede büyük ilgi görmüştür.
1903’te kurulan futbol takımının adı.
3. Darülelhan
c. Osmanlı tiyatrosunun kurucusudur.
4. Şair Evlenmesi d. 20. yüzyılın ünlü ressamlarındandır.
e. Toplumu oluşturan grupların değişik nedenlerle, statüsünde değişiklik olma-

5. Volkan
dan, bir yerden başka bir yere gidip gelmesi ya da yerleşmesi olayıdır.
6. Selim Sırrı Tarcan f. Osmanlı yaşantısına giren ilk spor dalıdır.
g. 1859’da Şinasi tarafından yazılan ilk Türkçe oyun.

7. Beşiktaş Jimnastik
Kulübü
h. 1850’de yayımlanan ilk Türk dergisi
8. II. Mahmut
ı. Osmanlı Devleti’nin katıldığı ilk olimpiyatlar hangisidir.
9. Güllü Agop
i. XIX. yüzyılda ampir üslubuyla yapılan camiidir.
10. Yatay hareketlilik j. Osmanlı Devleti’nde ilk kadın hakları savunucusudur.
k. 1908’de Batı tarzında kurulan konservatuvar.

11. İbrahim Çallı
l. II. Mahmut’un Yeniçeri Ocağı ile birlikte kaldırılan mehter takımının yerine
12. Vekayıtıbbiye İtalyan şef Giuseppe Donizetti’ye (Cuseppe Donizetti) kurdurduğu askeri
bando takımı.
13. Stockholm
m. 1891’de II. Abdülhamit’in emriyle İstanbul Arkeoloji Müzesi’ni kurdu.
14. Fatma Aliye Hanım n. Batılı ressamlara yaptırdığı portresini devlet dairelerine astıran padişah.
o. Meşrutiyet karşıtı grupların en etkili yayın organı olan gazete

15. Mızıka-yı Hümayun
ö. Toplumda cinsiyetler arası farklılıklara bağlı ayrımcılık yapılmasının olum-

16. Osman Hamdi Bey suz etkilerini gözler önüne sermeye çalışan aydınlarımızdandır. Şair bu
konudaki tepkisini Rubab-ı Şikeste isimli eserinde şöyle özetlemiştir. “Elbet
sefil olursa kadın, alçalır beşer.”
17. Dolmabahçe Camii
p. 1862’de Türk öğrencilerin daha iyi resim eğitimi almaları için Paris’te açılan
okul.
18. Jimnastik

6. ÜNİTE
1. Osmanlı Devleti’nde basın - yayın hayatında aktif olan kadın yazarlar kimlerdir? (10 Puan)
2. 19. yüzyılda Osmanlı kentlerindeki değişimlere örnek veriniz. (20 Puan)
3. Osmanlı Devleti’nin XIX. yüzyılda “mürur tezkiresi”ni uygulamasının amacı nedir? (10 Puan)
4. 1430-1912 yılları arasında Osmanlı egemenliğinde kalan ve Osmanlı Devleti’nin Balkanlardaki en önemli
limanı olan şehir neresidir? (5 Puan)
5. 1883’te Osman Hamdi Bey’in kurduğu ülkemizin ilk güzel sanatlar okulunun adı nedir? (5 Puan)
6. ÜNİTE
6. Osmanlı sınırları içinde okul açan yabancı devletleri yazınız. (10 Puan)
7. 20. yüzyılın ilk çeyreğinde kurulan futbol takımlarının adını yazınız. (10 Puan)
8. 1851 yılında kurulan Osmanlı Devleti’nin ilk resmi bilim kurulunun adını yazınız. (5 Puan)
9. XIX. ve XX. yüzyılda Osmanlı toplum yapısını etkileyen olayları yazınız. (20 Puan)
10. İlk romanı 1892’de “Muhadarat” adıyla yayınlayan, kadın haklarını savunan, “Nisvan-ı İslam” kitabında
Avrupalı kadınlara İslam’da kadının durumunu anlatan, ilk Türk kadın yazarı olarak tanınan kişi kimdir?
(5 Puan)

Sınıf Tarih Özet Ve Sınava Hazırlık

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sınıf Tarih Özet Ve Sınava Hazırlık

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kavram Haritası

Kutsal İttifak Karlofça (1699)

Kasr-ı Şirin (1639)

Fransa El–Ariş (1801)

Ahmet Paşa (1732)

Kasr-ı Şirin (1746)

10 1. ÜNİTE 11 Tarih Soru Bankası

başladığı tarihlerde çıkan isyanlar ve Venediklilerin Çanak-

12 1. ÜNİTE 11 Tarih Soru Bankası

Lale II. Osman Venedik Fransa Westphalia Kutsal İttifak

Küçük Kaynarca Avusturya Zitvatorok Bucaş Karlofça Rusya

halifelik Osmanlı Bahçesaray İstanbul I. Mahmut Avusturya

Rusya Kasr-ı Şirin Poltova Gerileme Dönemi

I. Aşağıda verilen cümlelerdeki boşlukları uygun şekilde doldurunuz.

2. .................................. ilk kez Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasını planlayan Osmanlı padişahıdır.

7. Karlofça Antlaşması ile Duraklama Dönemi sona ermiş, ................................................ başlamıştır.

11. Otuz Yıl Savaşları sonucunda .................................. Antlaşması imzalanmıştır.

18. İlk Osmanlı – Rus işbirliği 1724 ............................ Antlaşması’dır.

1. Zitvatorok Antlaşması Osmanlı Devleti ile Rusya arasında yapılmıştır.

6. Osmanlı Devleti, 24 yıllık kuşatma sonrasında Kıbrıs Adası’nı ele geçirmiştir.

8 17. yüzyıl ıslahatlarında Batı örnekli reformlar görülür.

11. 1718 Pasarofça Antlaşması, İngiltere ve Hollanda’nın arabuluculuğunda imzalanmıştır.

20. Pasarofça Antlaşması Osmanlı Devleti ile Rusya arasında imzalanmıştır.

32 1. ÜNİTE 11 Tarih Soru Bankası

III. Aşağıda verilenleri uygun şekilde eşleştiriniz.

1. Lale Devri a. Osmanlı Devleti’nin 1533 İstanbul Antlaşması’yla Avusturya karşısında

4. Zitvatorok d. “Bağdat Fatihi” olarak anılan Osmanlı padişahı.

9. İsveç ı. 1756 – 1763 Yedi Yıl Savaşlarıyla sömürgelerini kaptıran, Osmanlı

14. Rusya m. Lale Devri’nin sadrazamı.

15. Fransa n. Osmanlı Devleti’nin topraklarını tek başına koruyamayacağını anladığın-

17. Pasarofça ö. Rusya’nın Baltık Denizi’ne ulaşmak için savaştığı devlet.

18. Belgrat p. Osmanlı Devleti’nin 18. yüzyılda en çok savaştığı devlet.

19. Lehistan r. Lale Devri’ni sona erdiren olay.

IV. Aşağıda yer alan soruların cevaplarını altlarına yazınız.

34 1. ÜNİTE 11 Tarih Soru Bankası

1. 17. yüzyılda İran – Osmanlı savaşlarının nedenlerini açıklayınız. (10 Puan)

9. 18. yüzyılda Rusya’nın devlet politikaları nelerdir? Yazınız. (10 Puan)

36 1. ÜNİTE 11 Tarih Soru Bankası

Feodalite rejiminin zayıflayıp

Coğrafi Keşiflerin başlaması

Kültürel etkileşim sürecinin

Rönesans Hareketlerinin Başlaması

Hümanizm ve özgür düşüncenin yayılması

İncil’in Latinceye tercüme edilmesi

Kilisenin doğru olmayan uygulamalarının ortaya çıkması

Reform Hareketlerinin Başlaması

Protestanlık, Kalvenizm, Anglikanizm, Presbiteryenlik

Laikleşme sürecinin başlaması

Papalığın siyasi ve ekonomik gücünü kaybetmesi

AVRUPA’DA AYDINLANMA ÇAĞI

Newton: Işığın parçacıklardan oluştuğu teorisi, ilk yansıtmalı

11 Tarih Soru Bankası 2. ÜNİTE • Değişim Çağında Avrupa ve Osmanlı 39

XVIII. YÜZYILDA GERÇEKLEŞTİRİLEN BAZI BULUŞLAR

Pozitif ve negatif akım keşfedildi.

40 2. ÜNİTE 11 Tarih Soru Bankası

3. İtalya’da Rönesans hareketinin ilk etkili olduğu alan ..........................................’tır.

4. Resim ve heykeltraşlıkta yetişmiş en önemli Rönesans sanatçıları ............................., ........................................... ve

7. Reform hareketleri sonucunda ortaya çıkan mezhepler ................................, ................................ ve Protestanlıktır.

8. Reform Hareketlerinin başlamasına öncülük eden kişi ................................’dir.

9. ................................ doğayı, insanı ve aklı ön plana çıkaran bir düşünce sistemidir.

II. Aşağıda verilen bilgileri “D” veya “Y” olarak işaretleyiniz.

1. Yeni Çağ Avrupası’nda feodal rejimler zayıflarken, merkezî krallıklar güçlenmiştir.

2. Rönesans’ın İtalya’daki güzel sanatlar alanında en tanınmış öncüsü Shakespeare’dir.