Professional Documents
Culture Documents
On Thi THPT Quoc Gia
On Thi THPT Quoc Gia
12
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT....................................................................................................................................................... 12
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH..................................................................................................................................................... 13
III. BÀI TẬP................................................................................................................................................................................. 14
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT.......................................................................................................................................... 14
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU.......................................................................................................................................... 16
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG.................................................................................................................................................. 17
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO......................................................................................................................................... 18
IV. HƯỚNG DẪN GIẢI............................................................................................................................................................ 20
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG.................................................................................................................................................. 20
D. VỀ ĐÍCH: NÂNG CAO.................................................................................................................................................... 21
CHỦ ĐỀ 2: VIẾT PHƯƠNG TRÌNH DAO ĐỘNG ĐIỀU HÒA...........................................................................23
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT....................................................................................................................................................... 23
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH..................................................................................................................................................... 24
III. BÀI TẬP................................................................................................................................................................................. 26
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT.......................................................................................................................................... 26
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU.......................................................................................................................................... 27
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG.................................................................................................................................................. 29
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO......................................................................................................................................... 30
IV. HƯỚNG DẪN GIẢI............................................................................................................................................................ 31
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG.................................................................................................................................................. 31
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO......................................................................................................................................... 32
CHỦ ĐỀ 3: ỨNG DỤNG CỦA VÒNG TRÒN LƯỢNG GIÁC TRONG DAO ĐỘNG ĐIỀU HÒA.....................33
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT....................................................................................................................................................... 33
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH..................................................................................................................................................... 38
III. BÀI TẬP................................................................................................................................................................................. 41
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT.......................................................................................................................................... 42
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU.......................................................................................................................................... 43
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG.................................................................................................................................................. 46
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO......................................................................................................................................... 47
IV. HƯỚNG DẪN GIẢI............................................................................................................................................................ 48
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG.................................................................................................................................................. 48
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
D. VỀ ĐÍCH: NÂNG CAO.................................................................................................................................................... 50
CHỦ ĐỀ 4: CON LẮC LÒ XO................................................................................................................................... 52
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT....................................................................................................................................................... 52
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH..................................................................................................................................................... 54
III. BÀI TẬP................................................................................................................................................................................. 58
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT.......................................................................................................................................... 58
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU.......................................................................................................................................... 61
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG.................................................................................................................................................. 63
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO......................................................................................................................................... 65
IV. HƯỚNG DẪN GIẢI............................................................................................................................................................ 67
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG.................................................................................................................................................. 67
D. VỀ ĐÍCH: NÂNG CAO.................................................................................................................................................... 70
CHỦ ĐỀ 5. CON LẮC ĐƠN...................................................................................................................................... 72
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT....................................................................................................................................................... 72
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH..................................................................................................................................................... 77
III. BÀI TẬP................................................................................................................................................................................. 80
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT.......................................................................................................................................... 80
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU.......................................................................................................................................... 82
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG.................................................................................................................................................. 84
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO......................................................................................................................................... 86
IV. HƯỚNG DẪN GIẢI............................................................................................................................................................ 89
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG.................................................................................................................................................. 89
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO......................................................................................................................................... 91
CHỦ ĐỀ 6: NĂNG LƯỢNG TRONG DAO ĐỘNG ĐIỀU HÒA............................................................................ 95
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT....................................................................................................................................................... 95
II. BÀI TẬP................................................................................................................................................................................... 96
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT.......................................................................................................................................... 96
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU.......................................................................................................................................... 99
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 100
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 102
III. HƯỚNG DẪN GIẢI......................................................................................................................................................... 106
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 106
Trang - 2 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
D. VỀ ĐÍCH: NÂ NG CAO................................................................................................................................................... 108
CHỦ ĐỀ 7: CÁC LOẠI DAO ĐỘNG KHÁC.......................................................................................................... 114
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 114
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH................................................................................................................................................... 116
III. BÀI TẬP............................................................................................................................................................................... 118
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT....................................................................................................................................... 118
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU....................................................................................................................................... 120
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 122
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 123
IV. HƯỚNG DẪN GIẢI.......................................................................................................................................................... 124
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 124
D. VỀ ĐÍCH: NÂ NG CAO................................................................................................................................................... 125
CHỦ ĐỀ 8: ĐẠI CƯƠNG VỀ SÓNG CƠ............................................................................................................... 126
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 126
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH................................................................................................................................................... 128
III. BÀI TẬP............................................................................................................................................................................... 130
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT....................................................................................................................................... 130
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU....................................................................................................................................... 132
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 134
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 136
IV. HƯỚNG DẪN GIẢI.......................................................................................................................................................... 142
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 142
D. VỀ ĐÍCH: NÂNG CAO................................................................................................................................................. 145
CHỦ ĐỀ 9: GIAO THOA SÓNG............................................................................................................................ 153
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 153
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH................................................................................................................................................... 157
III. BÀI TẬP............................................................................................................................................................................... 162
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT....................................................................................................................................... 162
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU....................................................................................................................................... 164
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 166
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 169
IV. HƯỚNG DẪN GIẢI.......................................................................................................................................................... 173
Trang - 3 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 173
D. VỀ ĐÍCH: NÂNG CAO................................................................................................................................................. 176
CHỦ ĐỀ 10. SÓNG DỪNG.................................................................................................................................... 183
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 183
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH................................................................................................................................................... 185
III. BÀI TẬP............................................................................................................................................................................... 187
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT....................................................................................................................................... 187
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU....................................................................................................................................... 190
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 192
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 194
IV. HƯỚNG DẪN GIẢI.......................................................................................................................................................... 196
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 196
D. VỀ ĐÍCH: NÂNG CAO................................................................................................................................................. 198
CHỦ ĐỀ 11. SÓNG ÂM.......................................................................................................................................... 202
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 202
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH................................................................................................................................................... 203
III. BÀI TẬP............................................................................................................................................................................... 204
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT....................................................................................................................................... 204
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU....................................................................................................................................... 207
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 211
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 213
IV. HƯỚNG DẪN GIẢI.......................................................................................................................................................... 215
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 215
D. VỀ ĐÍCH: NÂNG CAO................................................................................................................................................. 217
CHỦ ĐỀ 12: ĐẠI CƯƠNG DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU.................................................................................... 218
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 218
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH................................................................................................................................................... 220
III. BÀI TẬP............................................................................................................................................................................... 223
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT....................................................................................................................................... 223
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU....................................................................................................................................... 225
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 226
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 228
Trang - 4 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
III. HƯỚNG DẪN GIẢI......................................................................................................................................................... 230
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 230
D. VỀ ĐÍCH: NÂNG CAO................................................................................................................................................. 233
CHỦ ĐỀ 13: MẠCH ĐIỆN RLC............................................................................................................................. 235
I. PHƯƠNG PHÁP.................................................................................................................................................................. 236
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH................................................................................................................................................... 237
III. BÀI TẬP............................................................................................................................................................................... 239
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT....................................................................................................................................... 239
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU....................................................................................................................................... 241
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 244
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 247
IV. HƯỚNG DẪN GIẢI.......................................................................................................................................................... 252
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 252
D. VỀ ĐÍCH: NÂNG CAO................................................................................................................................................. 255
CHỦ ĐỀ 14: CÔNG SUẤT MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU.................................................................................... 261
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 261
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH................................................................................................................................................... 263
III. BÀI TẬP............................................................................................................................................................................... 264
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT....................................................................................................................................... 264
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU....................................................................................................................................... 266
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 269
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 270
IV. HƯỚNG DẪN GIẢI.......................................................................................................................................................... 274
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 274
D. VỀ ĐÍCH: NÂNG CAO................................................................................................................................................. 276
BỔ SUNG 1: MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU RLC CÓ R THAY ĐỔI..........................................................................281
HƯỚNG DẪN GIẢI, ĐÁP ÁN........................................................................................................................................ 284
BỔ SUNG 2: MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU RrLC CÓ R THAY ĐỔI........................................................................287
HƯỚNG DẪN GIẢI, ĐÁP ÁN........................................................................................................................................ 290
CHỦ ĐỀ 15. CỰC TRỊ ĐIỆN ÁP........................................................................................................................... 292
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 292
II. BÀI TẬP................................................................................................................................................................................ 295
Trang - 5 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
CHỦ ĐỀ 16. PHƯƠNG PHÁP GIẢI ĐIỆN XOAY CHIỀU................................................................................ 304
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 304
II. BÀI TẬP................................................................................................................................................................................ 306
Dạng 1: DÙNG SỐ PHỨC ĐỂ GIẢI TOÁN ĐIỆN XOAY CHIỀU.....................................................................306
Dạng 2: DÙNG GIẢN ĐỒ VÉCTƠ ĐỂ GIẢI ĐIỆN XOAY CHIỀU 1...............................................................308
Dạng 3: DÙNG GIẢN ĐỒ VÉCTƠ ĐỂ GIẢI TOÁN ĐIỆN XOAY CHIỀU 2................................................312
III. HƯỚNG DẪN GIẢI,........................................................................................................................................................ 316
Dạng 1: DÙNG SỐ PHỨC ĐỂ GIẢI TOÁN ĐIỆN XOAY CHIỀU....................................................................316
Dạng 2: DÙNG GIẢN ĐỒ VÉCTƠ ĐỂ GIẢI ĐIỆN XOAY CHIỀU 1..............................................................318
Dạng 3: DÙNG GIẢN ĐỒ VÉCTƠ ĐỂ GIẢI ĐIỆN XOAY CHIỀU 2..............................................................323
CHỦ ĐỀ 17: MÁ Y BIẾ N Á P VÀ TRUYỀ N TẢ I ĐIỆ N NĂ NG............................................................................... 328
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 328
II. BÀI TẬP................................................................................................................................................................................ 330
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT....................................................................................................................................... 330
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU....................................................................................................................................... 332
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 334
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 338
III. HƯỚNG DẪN GIẢI......................................................................................................................................................... 341
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 341
D. VỀ ĐÍCH: NÂNG CAO................................................................................................................................................. 346
CHỦ ĐỀ 18: MÁY PHÁT ĐIỆN VÀ ĐỘNG CƠ ĐIỆN....................................................................................... 350
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 350
II. BÀI TẬP................................................................................................................................................................................ 351
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT....................................................................................................................................... 351
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU....................................................................................................................................... 353
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 354
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 355
III. HƯỚNG DẪN GIẢI......................................................................................................................................................... 356
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 356
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 357
CHỦ ĐỀ 19: MẠCH DAO ĐỘNG.......................................................................................................................... 359
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 359
Trang - 6 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH................................................................................................................................................... 360
III. BÀI TẬP............................................................................................................................................................................... 361
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT....................................................................................................................................... 361
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU....................................................................................................................................... 363
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 365
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 368
IV. HƯỚNG DẪN GIẢI.......................................................................................................................................................... 370
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 370
D. VỀ ĐÍCH: NÂNG CAO................................................................................................................................................. 377
CHỦ ĐỀ 20 NĂNG LƯỢNG TRONG MẠCH DAO ĐỘNG LC.......................................................................... 380
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 380
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH................................................................................................................................................... 381
III. BÀI TẬP............................................................................................................................................................................... 382
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT....................................................................................................................................... 382
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU....................................................................................................................................... 385
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 387
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 391
IV. HƯỚNG DẪN GIẢI.......................................................................................................................................................... 393
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 393
D. VỀ ĐÍCH: NÂNG CAO................................................................................................................................................. 397
CHỦ ĐỀ 21 SÓNG ĐIỆN TỪ................................................................................................................................ 401
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 401
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH................................................................................................................................................... 404
III. BÀI TẬP............................................................................................................................................................................... 405
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT....................................................................................................................................... 405
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU....................................................................................................................................... 409
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 410
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 413
IV. HƯỚNG DẪN GIẢI.......................................................................................................................................................... 418
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 418
D. VỀ ĐÍCH: NÂNG CAO................................................................................................................................................. 421
CHỦ ĐỀ 22. TÁN SẮC ÁNH SÁNG...................................................................................................................... 427
Trang - 7 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 427
II. BÀI TẬP................................................................................................................................................................................ 428
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT....................................................................................................................................... 428
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU....................................................................................................................................... 432
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 433
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 434
III. HƯỚNG DẪN GIẢI......................................................................................................................................................... 437
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 437
D. VỀ ĐÍCH: NÂNG CAO................................................................................................................................................. 438
CHỦ ĐỀ 23: GIAO THOA ÁNH SÁNG................................................................................................................ 439
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 439
II. PHÂN DẠNG VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP..............................................................................................440
III. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH................................................................................................................................................. 443
IV. BÀI TẬP............................................................................................................................................................................... 446
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT....................................................................................................................................... 446
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU....................................................................................................................................... 447
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 452
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 454
V. HƯỚNG DẪN GIẢI........................................................................................................................................................... 456
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 456
D. VỀ ĐÍCH: NÂNG CAO................................................................................................................................................. 458
CHỦ ĐỀ 24: CÁC LOẠI QUANG PHỔ VÀ CÁC LOẠI TIA BỨC XẠ...............................................................462
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 462
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH................................................................................................................................................... 464
III. BÀI TẬP............................................................................................................................................................................... 465
CHỦ ĐỀ 25. HIỆN TƯỢNG QUANG ĐIỆN NGOÀI.......................................................................................... 470
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 470
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH................................................................................................................................................... 474
III. BÀI TẬP............................................................................................................................................................................... 476
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT....................................................................................................................................... 476
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU....................................................................................................................................... 479
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 482
Trang - 8 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 484
IV. HƯỚNG DẪN GIẢI........................................................................................................................................................ 486
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 486
D. VỀ ĐÍCH: NÂNG CAO................................................................................................................................................. 488
CHỦ ĐỀ 26: MẪU NGUYÊN TỬ BO................................................................................................................... 491
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 491
II. BÀI TẬP................................................................................................................................................................................ 494
CHỦ ĐỀ 27: QUANG ĐIỆN TRONG, QUANG PHÁT QUANG & LAZE.........................................................496
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 496
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH................................................................................................................................................... 498
III. BÀI TẬP............................................................................................................................................................................... 499
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT....................................................................................................................................... 499
CHỦ ĐỀ 28: CẤU TẠO HẠT NHÂN.................................................................................................................... 505
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 505
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH................................................................................................................................................... 506
III. BÀI TẬP............................................................................................................................................................................... 507
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT....................................................................................................................................... 507
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU....................................................................................................................................... 509
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 510
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 511
IV. HƯỚNG DẪN GIẢI.......................................................................................................................................................... 513
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 513
D. VỀ ĐÍCH: NÂNG CAO................................................................................................................................................. 514
CHỦ ĐỀ 29: HIỆN TƯỢNG PHÓNG XẠ............................................................................................................ 516
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 516
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH................................................................................................................................................... 518
III. BÀI TẬP............................................................................................................................................................................... 520
CHỦ ĐỀ 30 PHẢN ỨNG HẠT NHÂN................................................................................................................. 524
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT..................................................................................................................................................... 524
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH................................................................................................................................................... 526
III. BÀI TẬP............................................................................................................................................................................... 528
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT....................................................................................................................................... 528
Trang - 9 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU....................................................................................................................................... 530
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 530
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO...................................................................................................................................... 531
IV. HƯỚNG DẪN GIẢI.......................................................................................................................................................... 534
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG............................................................................................................................................... 534
D. VỀ ĐÍCH: NÂNG CAO................................................................................................................................................. 535
▪ Tốc độ cực đại |v|max khi vật ở vị trí cân bằng (x=0).
Trang - 10 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
▪ Tốc độ cực tiểu |v|min khi vật ở vị trí biên (x=±A).
5. Phương trình gia tốc
▪ a = v'=-ω2Acos(ωt+φ)=-ω2x
II I
▪ a⃗ có độ lớn tỉ lệ với li độ và luôn hướng về vị trí cân bằng.
M
π A 2 O x A
▪ a luôn sớm pha so với v; a và x luôn ngược pha. a x
2
a v
▪ Vật ở VTCB: x=0;|v|max =¿ A.ω;|a|min = 0
IV
▪ Vật ở biên: x=±A;|v|min =0;|v|max =¿A.ω2 III A
v
6. Hợp lực tác dụng lên vật (lực hồi phục)
▪ ⃗
F có độ lớn tỉ lệ với li độ và luôn hướng về vị trí cân bằng.
▪ Dao động cơ đổi chiều khi hợp lực đạt giá trị cực đại.
▪ Fhp max=kA=mω2A: tại vị trí biên.
▪ Fhp min = 0tại vị trí cân bằng.
7. Các hệ thức độc lập
() ( ) ( )
2 2 2
x v 2 2 v a) đồ thị của (v, x) là đường elip
a¿ + =1⇒ A =x +
a Aω ω
2
b ¿ a=−ω x b) đồ thị của (a, x) là đoạn thẳng đi qua gốc tọa độ
( )( )
2 2 2 2
a v 2 a v c) đồ thị của (a, v) là đường eỉip
c¿ 2
+ =1⇒ A = 4 + 2
Aω Aω ω ω
( )( )
2 2 2 2
F v 2 F v e) đồ thị của (F, v) là đường elip
e¿ + =1 ⇒ A = 2 4 + 2
kA Aω m ω ω
Chú ý:
▪ Với hai thời điểm t1, t2 vật có các cặp giá trị x1, v1 và x2, v2 thì ta có hệ thức tính A & T như sau:
⟨√ √ √
2 2 2 2
v 2 −v 1 x 1 −x 2
ω= → T =2 π
( )( ) ( )( )
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
x1 v x v x −x v −v x 1 −x 2 v 2 −v 1
+ 1 = 2 + 2 ⇔ 1 2 2 = 2 2 21 →
√
A Aω A Aω
( )
A A ω v x v −x v
2 2 2 2 2
A= x 1 + 1 = 1 22 22 1
2
ω v 2 −v 1
⇒ x = 5cos(4π +
π
6
¿=¿5cos
π
6()
=5. √ =¿ 2,5√ 3 cm
2
3
π
a. x = -5cos(3πt+ ) cm
3
π 4π
⇒ x=5cos(3πt+ +π)= 5cos(3πt+ ) cm
3 3
π
b. x = -5sin(4πt+ ) cm.
6
π π π π 2π
⇒ x = -5cos(4πt+ − ) cm =5cos(4πt+ − +π)=5 cos(4πt+ ) cm.
6 2 6 2 3
Ví dụ 3: Một vật dao động điều hòa với tần số góc ω=10rad/s, khi vật có li độ là 3 cm thì tốc độ là 40cm/s.
Hãy xác định biên độ của dao động?
A. 4cm B. 5cm C. 6cm D. 3cm
Giải
√ v2
√
2
2 2 40
Ta có: A ¿ x + 2 = 3 + 2 =¿ 5cm
ω 10
Ví dụ 4: Một vật dao động điều hòa với biên độ A=5cm, khi vật có li độ 2,5cm thì tốc độ của vật là 5 √ 3cm/s.
Hãy xác định vận tốc cực đại của dao động?
Trang - 12 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
A. 10m/s B. 8m/s C. 10cm/s D. 8cm/s
Giải
( ) ( )
2 2
x v
Ta có: + = 1 vmax = 10 cm/s
A v max
A. tốc độ bằng không và gia tốc cực đại. B. tốc độ bằng không và gia tốc bằng không.
C. tốc độ cực đại và gia tốc cực đại. D. tốc độ cực đại và gia tốc bằng không.
Bài 2: Đồ thị biểu diễn sự biến thiên của vận tốc theo li độ trong dao động điều hoà có dạng
A. Ở vị trí biên thì vận tốc triệt tiêu, gia tốc triệt tiêu.
B. Ở vị trí biên thì vận tốc cực đại, gia tốc triệt tiêu.
C. Ở vị trí cân bằng thì vận tốc cực đại, gia tốc cực đại.
D. Ở vị trí cân bằng thì vận tốc cực đại, gia tốc triệt tiêu.
Bài 4: Khi vật dao động điều hoà, đại lượng nào sau đây thay đổi?
A. vận tốc ngược chiều với gia tốc. B. độ lớn vận tốc và gia tốc cùng tăng.
C. vận tốc và gia tốc cùng có giá trị âm. D. độ lớn vận tốc và gia tốc cùng giảm.
5π
Bài 8: Cho một chất điểm dao động điều hòa với phương trình: x=3sin(ωt- ) (cm). Pha ban đầu của dao
6
động nhận giá trị nào sau đây
2π 4π −5 π π
A. rad. B. rad C. rad D.
3 3 6 3
Bài 9: Gia tốc của vật dao động điều hoà bằng 0 khi
Trang - 13 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
A. hợp lực tác dụng vào vật bằng 0 B. không có vị trí nào có gia tốc bằng 0
C. vật ở hai biên D. vật ở vị trí có vận tốc bằng 0
Bài 10: Đồ thị biểu diễn sự biến thiên của gia tốc theo li độ trong dao động điều hoà có dạng
A. đạt giá trị cực đại khi qua vị trí cân bằng.
B. luôn luôn không đổi.
T
C. biến đổi theo hàm sin theo thời gian với chu kì .
2
D. luôn luôn hướng về vị trí cân bằng và tỉ lệ với li độ.
Bài 13: Nhận xét nào dưới đây về li độ của hai dao động điều hoà cùng pha là đúng?
A. cách kích thích dao động. B. chu kỳ và trạng thái dao động.
C. chiều chuyển động của vật lúc ban đầu. D. quỹ đạo dao động.
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU
Bài 1: Phương trình vận tốc của vật là v=Aωcosωt. Phát biểu nào sau đây là đúng?
A. Gốc thời gian lúc vật đi qua VTCB theo chiều dương.
B. Gốc thời gian lúc vật có li độ x = A.
C. Gốc thời gian lúc vật có li độ x = -A.
D. Cả A và B đều đúng.
Bài 2: Chọn hệ thức đúng liên hệ giữa x, A, v, ω trong dao động điều hòa
2 2
+v +x
A. x2=A2 2 B. x2=v2 2 C. v2=ω2(A2-x2) D. v2=ω2(x2-A2)
ω ω
Trang - 14 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
Bài 3: Một vật dao động điều hòa, trong 1 phút thực hiện được 30 dao động toàn phần. Quãng đường mà vật
di chuyển trong 8s là 64 cm. Biên độ dao động của vật là
A. 2 cm. B. 3 cm. C. 4 cm. D. 5 cm.
Bài 4: Trong dao động điều hòa, li độ, vận tốc và gia tốc là ba đại lượng biến thiên tuần hoàn theo thời gian
và có
A. cùng biên độ. B. cùng tần số. C. cùng pha ban đầu. D. cùng pha.
Bài 5: Một vật dao động điều hoà, có quãng đường đi được trong một chu kỳ là 32 cm. Biên độ dao động của
vật là
A. 8 cm. B. 4 cm. C. 16 cm. D. 2 cm.
Bài 6: Pha của dao động được dùng để xác định
A. trạng thái dao động. B. biên độ dao động. C. chu kì dao động. D. tần số dao động.
Bài 7: Gia tốc tức thời trong dao động điều hòa biến đổi
π
A. lệch pha so với li độ. B. ngược pha với li độ.
4
C. lệch pha vuông góc so với li độ. D. cùng pha với li độ.
Bài 8: Trong dao động điều hoà, vận tốc tức thời biến đổi
A. cực đại và gia tốc cực đại. B. cực đại và gia tốc bằng không.
C. bằng không và gia tốc bằng không. D. bằng không và gia tốc cực đại.
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG
Trang - 15 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
Bài 1: Một vật dao động điều hoà dọc theo trục Ox, vận tốc của vật khi qua VTCB là 62,8 cm/s và gia tốc
cực đại là 2m/s2. Lấy π2=10. Biên độ và chu kì dao động của vật là:
A. A=10cm; T=1s. B. A=1cm; T=0,1s. C. A=2cm; T=0,2s. D. A=20cm; T=2s.
Bài 2: Vật dao động điều hoà với biên độ A=5cm, tần số f=4Hz. Vận tốc vật khi có li độ x=3cm là:
Trang - 16 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
( )
2 2 2 2 2
2 a 2 2 v a
2 2A −a
A. v =ω A − 4 B. A = 2 + 4 C. ω = 2 D. a 2=ω 4 A 2−v 2 ω 2
ω ω ω v
Bài 11: Một con lắc đơn khối lượng m dao động điều hoà với biên độ góc α0. Biểu thức tính tốc độ chuyển
động của vật ở li độ α là:
Bài 12: Một vật dao động điều hoà có biên độ 4 cm, tần số góc 2π rad/s. Khi vật đi qua ly độ 2 √ 3cm thì vận
tốc của vật là:
A. 4πcm/s B. -4πcm/s C. ±4πcm/s D. ±8πcm/s
π
Bài 13: Một vật dao động điều hòa có phương trình x=2cos(2πt- ) (cm,s). Gia tốc của vật lúc t=0,25s là (lấy
6
π2=10):
A. ±40(cm/s2) B. -40(cm/s2) C. +40(cm/s2) D. -4π(cm/s2)
Bài 14: Vật m dao động điều hòa với phương trình: x=20cos2πt(cm). Gia tốc tại li độ 10 cm là:
A. A
√3 B. A√ 2 C.
A
D.
A
2 √3 √2
Bài 3: Một vật dao động điều hòa với chu kì T=3,14s. Xác định pha dao động của vật khi nó qua vị trí x = 2
cm với vận tốc v = 0,04 m/s
π −π π π
A. rad B. rad C. rad D. rad
3 4 6 4
π
Bài 4: Một vật dao động điều hoà trên đoạn thẳng dài 10 cm. Khi pha dao động bằng thì vật có vận tốc v=
3
-5π√ 3 cm/s. Khi qua vị trí cân bằng vật có vận tốc là:
A. 5π cm/s B. 10π cm/s C. 20π cm/s D. 15π cm/s
Bài 5: Dao động điều hoà có vận tốc cực đại vmax = 8π (cm/s) và gia tốc cực đại amax = 16π2 (cm/s2) thì tần số
góc của dao động là:
Trang - 17 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
π
A. π (rad/s) B. 2π (rad/s) C. (rad/s) D. 2π (Hz)
2
Bài 6: Một con lắc lò xo thực hiện dao động điều hòa với biên độ A dọc theo trục Ox. Tại vị trí có li độ x1 thì
độ lớn vận tốc vật là v1, tại vị trí có li độ x2 thì vận tốc vật là v2 có độ lớn được tính:
√ √ √ √
2 2 2 2 2 2 2 2
1 A −x 2 A −x 1 1 A −x 2 A −x 2
A. |v 2|= 2 2
B. |v 2|=v 1 2 2
C. |v 2|= 2 2
D. |v 2|=v 1 2 2
v1 A −x 1 A −x 2 2 v1 A −x1 A −x 1
Bài 7: Một con lắc đơn gồm một quả cầu nhỏ, khối lượng m=0,05kg treo vào đầu một sợi dây dài ℓ=1 m, ở
nơi có gia tốc trọng trường g=9,81m/s2. Bỏ qua ma sát. Con lắc dao động quanh vị trí cân bằng với góc lệch
cực đại của dây treo so với phương thẳng đứng là a0 = 300. Vận tốc của vật tại vị trí cân bằng là
A. v=1,62 m/s B. v=2,63 m/s C. v=4,12 m/s D. v=0,412 m/s
Bài 8: Một vật dao động điều hoà dọc theo trục Ox, tại thời điểm t 1 vật có li độ x1= -10√ 3 cm và vận tốc
v1=10π cm/s tại thời điểm t2 vật có li độ x = 10√ 2 cm và vận tốc v2 = -10π√ 2 cm/s. Lấy π2=10. Biên độ và
chu kì dao động của vật là:
A. A=10cm; T=1s B. A=1cm; T=0,1s C. A=2cm; T=0,2s D. A=20cm; T=2s
π
Bài 9: Một vật dao động điều hoà theo phương trình x=5cos(2πt- ) cm. Vận tốc và gia tốc của vật khi pha
3
17 π
dao động của vật có giá trị bằng rad là:
6
A. -27,2 cm/s và -98,7 cm/s2 B. -5π cm/s và -98,7cm/s2
C. 31 cm/s và -30,5cm/s2 D. 31 cm/s và 30,5cm/s2
Bài 10: Một con lắc đơn gồm một vật nhỏ được treo vào đầu dưới của một sợi dây không giãn, đầu trên của
sợi dây được buộc cố định. Bỏ qua ma sát và lực cản của không khí. Kéo con lắc lệch khỏi phương thẳng
đứng một góc 0,1 rad rồi thả nhẹ. Tỉ số giữa độ lớn gia tốc của vật tại vị trí cân bằng và độ lớn gia tốc tại vị
trí biên bằng:
A. 0,1 B. 0 C. 10 D. 5,73
Bài 11: Một con lắc đơn dao động điều hòa tại một nơi có g=10m/s 2, chiều dài dây treo là l=1,6m với biên độ
αo
góc α0=0,1 rad/s thì khi đi qua vị trí có li độ góc vận tốc có độ lớn là:
2
A. 10 √ 3 cm/s B. 20 √ 3 cm/s C. 20 √ 3 cm/s D. 20 cm/s
Bài 12: Một con lắc lò xo, gồm lò xo nhẹ có độ cứng 50N/m, vật có khối lượng 2kg, dao động điều hoà dọc
theo phương ngang. Tại thời điểm vật có gia tốc 75cm/s2 thì nó có vận tốc 15√ 3(cm/s). Xác định biên độ.
A. 5 cm B. 6 cm C. 9 cm D. 10 cm
▪Thay t¿
π
8 (
π
)
vào phương trình vận tốc v= -40sin 20. =¿ -40cm/s
8
Bài 6:
π
▪ Ta có phương trình x=4cos(5πt- ) cm
2
π
▪ Phương trình vận tốc v= -20πsin(5π.t- )cm/s thay t=0,5s vào ta có v=0 cm/s
2
π
▪ Phương trình gia tốc a= -4(5π)2cos(5π.t- ) cm/s2 thay t=0,5s vào ta có a=π2 m/s2
2
Bài 7:
π
▪Từ phương trình x=4cos(7πt+ ) cm
6
π
▪Phương trình vận tốc v= -28πsin(7πt+ ) cm/s thay t=2s v=-14π cm/s
6
π
▪Phương trình gia tốc a= -196π2cos(7πt+ ) cm/s2 thay t=2s a=-98√ 3π2 cm/s2
6
Bài 8:
√
▪ Ta có v2=ω2(A2-x2) thay số vào ta có v = ± 2 π ( 82−( 4 √ 3 )2 )=¿ ±8π cm/s
Ta có ω ¿
√ k
m
=¿ 20 rad/s Tốc độ cực đại của vật nặng vmax = ωA = 3.20 = 60 cm/s
Trang - 19 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
Bài 10:
( )( )
2 2
v a
Vì v và a dao động vuông pha nhau nên ta có: + 2 =1 ⇒ Các đáp án A; B; D đúng
ωA ω A
Bài 11:
( ) ( ) ( )
2 2 2
x v 2 2 v
▪ Vì x và v dao động vuông pha nhau nên + =1 ⇒ A =x +
A ωA ω
2
2 2 v 2 2 2
▪ Đối với con lắc đơn x=α.l và A=αmax.l α max −α = v =gl (α 0 −α )
g.l
Bài 12:
Ta có v 2=ω2 ( A2−x 2 ) thay số vào ta được v = ±4π cm/s
Bài 13:
π π
Ta có x = 2cos(2πt+ ) cm thay t = 0,25s vào phương trình ta được: x = 2cos(2π.0,25+ ) = 1cm
6 6
a = -ω2x = -40 cm/s2
Bài 14:
Ta có a = -ω2x = -(2π)2.10 = -400 cm/s2 = -4 m/s2
Bài 15:
▪ Ta có khi { x 1=4 cm
v 1=30 πcm/s
⇒ v 1=ω ( A −x 1 )
2 2 2 2
(1)
▪ Khi { x 1=3 cm
v 1=40 πcm/ s
⇒v 2 =ω ( A −x2 )
2 2 2 2
(2)
√
amax
⇒ ω¿ =¿ 4π rad/s mà ω ¿ k ⇒ k = m.ω2 = 16N/m
v max m
Bài 2:
v max ω . A
▪ Ta có v= =
2 2
A √3
▪ Mà v2=ω2(A2-x2) thay số vào ta có x=±
2
Bài 3:
▪ Ta có T = p = 3,14s ⇒ ω = 2 rad/s
x
▪ Phương trình li độ x=Acos(ωt+φ) ⇒ cos(ωt+φ) = (1)
A
−v
▪ Phương trình vận tốc v = -ωAsin(ωt+φ) ⇒ sin(ωt+φ) = (2)
ωA
Trang - 20 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
sin ( ωt +φ ) −π
⇒ =tan ( ωt + φ )=−1 ⇒ ( ωt + φ )=
cos ( ωt + φ ) 4
Bài 4:
||√ √
2 2 2 2
v A −x 1 A −x 1
▪ Lập tỉ số 2 = 2 2
⇒|v 2|=v 1 2 2
v1 A −x 2 A −x 2
Bài 7:
||√
2 2
v2 A −x 1
▪ Lập tỉ số = 2 2
⇒ A = 20 cm thay vào phương trình (1)
v1 A −x 2
⇒ ω = π rad/s ⇒ T = 2s
Bài 9:
π
▪ Ta có phương trình x=5cos(2πt- ) cm
3
π
▪ Phương trình vận tốc v = -10πsin(2π.t- ) cm/s
3
17 π 17 π
▪ Thay pha dao động bằng rad vào phương trình vận tốc v = -10πsin( ) = - 5π cm/s
6 6
▪ Tương tự đối với phương trình gia tốc a = -5(2π)2cos ( 176π )=¿ -98,7 cm/s 2
Bài 10:
▪ Ta có Ptt=m.g.sinα ⇒ gia tốc tiếp tuyến att = g.sinα
▪ Ppt = 2mg(cosα-cosαmax) gia tốc pháp tuyến apt = 2.g.(cosα-cosαmax)
{
att =g . α
2
α ⇒
▪ Vì góc a nhỏ nên có sinα=α và cos α=1−
2 a pt =g ( α 2max −α )
Trang - 21 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
{
2
att =g .α a pt
▪ Tại vị trí biên a=amax max
⇒ =α max = 0,1 rad
a pt =0 att
Bài 11:
2
v
▪ Ta có α 2max −α 2= thay số vào ta được: v = 20√ 3 cm/s
g.l
Bài 12:
▪ Ta có ω =
2
√ k
m
2
=¿ 5 rad/s mà gia tốc a và vận tốc v lại dao động vuông pha nhau
a v
⇒A ¿ 2
4
+ 2 thay số vào ta được A=6cm
ω ω
CHỦ ĐỀ 2: VIẾT PHƯƠNG TRÌNH DAO ĐỘNG ĐIỀU HÒA
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT
Viết phương trình dao động điều hòa x = Acos(ωt + φ) (cm)
* Cách 1: Ta cần tìm A, ω và φ rồi thay vào phương trình.
1. Cách xác định ω. Xem lại tất cả công thức đã học ở phần lý thuyết.
Ví dụ: ω =
2π
T
= 2πf =
v
√ A −x
2 2
=
√ √
a
x
=
A
=
A | |
|a max| v max hoặc ω = g (CLLX); ω =
∆l √ √ g
l
(CLĐ)
√ ( )
2
v
▪ truyền cho vật một vận tốc v thì: x = d ⇒ A¿ x 2+
ω
√ ( )
2
v
▪ truyền cho vật một vận tốc v thì x = Δl ⇒ A = x 2+
ω
√ ( )
2
v
▪ truyền cho vật một vận tốc v thì x = d – Δl ⇒ A = x 2+
ω
√ ( )
2
v
▪ truyền cho vật một vận tốc v thì x = Δl0 – d ⇒ A = x 2+
ω
- Nếu d ≥ Δl0
▪ thả ra hoặc buông nhẹ thì A = Δl0 + d
√ ( )
2
v
▪ truyền cho vật một vận tốc v thì x = Δl0 + d ⇒ A = x 2+
ω
{
x0
cosφ=
φ=± α
▪ x = x0 xét chiều chuyển động của vật A
v >0 → φ=−α ; v <0 → φ=α
▪ x = x0, v = v0 { x 0= Acosφ
v 0 =−Aωsinφ
tanφ=
−v 0
x0 ω
φ=?
Lưu ý:
- Vật đi theo chiều dương thì v > 0 → φ < 0; đi theo chiều âm thì v < 0 → φ > 0
- Có thể xác định φ dựa vào đường tròn khi biết li độ và chiều chuyển động của vật ở t = t0
Ví dụ: Tại t = 0
▪ Vật ở biên dương: φ = 0
= /2
π = 2/3
= /4
▪ Vật qua VTCB theo chiều dương: φ ¿−
2
1200
π
▪ Vật qua VTCB theo chiều âm: φ ¿ = -A/2 450 =0
2
-A A
-600
π -1350
▪ Vật qua A/2 theo chiều dương: φ ¿−
3
= -3/4
2π = - /3
▪ Vật qua vị trí –A/2 theo chiều âm: φ ¿ = - /2
3
−A √ 2 3π
▪ Vật qua vị trí theo chiều dương: φ ¿−
2 4
* Cách khác: Dùng máy tính FX570ES
v0
Xác định dữ kiện: tìmω , và tại thời điểm ban đầu (t = 0) tìm x0 và ;
ω
v0
=± √ A −x ) Chú ý: lấy dấu “+” nếu vật chuyển động theo chiều dương.
2 2
Với (
ω
Trang - 23 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
+ MODE 2
v0
+ Nhập x0 - . i (chú ý: chữ i trong máy tính – bấm ENG )
ω
+ Ấn: SHIFT 23=¿ Máy tính hiện: A∠φ
II. CÁC VÍ DỤ ĐIỂN HÌNH
Ví dụ 1: Một vật dao động điều hòa với biên độ A = 5cm. Trong 10 giây vật thực hiện được 20 dao động.
Xác định phương trình dao động của vật biết rằng tại thời điểm ban đầu vật tại vị trí cân bằng theo chiều
dương.
π π
A. x = 5cos(4πt + ) cm. B. x = 5cos(4πt - ) cm.
2 2
π π
C. x = 5cos(2πt + ) cm. D. x = 5cos(2πt - ) cm.
2 2
Giải
▪ Ta có: Phương trình dao động của vật có dạng: x = Acos(ωt +φ) cm.
▪ Trong đó:
- A = 5cm
N 20
-f¿ = =¿ 2Hz ⇒ ω = 2πf = 4π (rad/s)
t 10
- Tại t = 0 s vật đang ở vị trí cân bằng theo chiều dương { v> 0 {
x=5 cosφ=0 cosφ=0 φ=−π
sinφ< 0 2
π
Phương trình dao động của vật là x = 5cos(4πt - ) cm.
2
Ví dụ 2: Một vật dao động điều hòa trên quỹ đạo dài 6cm. Biết cứ 2s vật thực hiện được một dao động, tại
thời điểm ban đầu vật đang ở vị trí biên dương. Xác định phương trình dao động của vật.
A. x = 3cos(ωt + π) cm. B. x = 3cos(ωt) cm. C. x = 6cos(ωt + π) cm. D. x = 6cos(ωt) cm.
Giải
▪ Phương trình dao động của vật có dạng: x = Acos(ωt + φ) cm.
▪ Trong đó:
L
-A= =¿ 3 cm
2
2π
- T = 2s ⇒ ω ¿ =¿ π (rad/s)
T
Trang - 24 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
Ví dụ 3: Một vật dao động điều hòa với vận tốc khi đi qua vị trí cân bằng là v = 20cm/s. Khi vật đến vị trí
biên thì có giá trị của gia tốc là a = 200 cm/s 2. Chọn gốc thời gian là lúc vận tốc của vật đạt giá trị cực đại
theo chiều dương. Phương trình dao động của vật là:
π π π π
A. x = 2cos(10t + ) cm. B. x = 4cos(5t - ) cm. C. x = 2cos(10t - ) cm. D. x = 4cos(5t + ) cm.
2 2 2 2
Giải
▪ Phương trình dao động của vật có dạng: x = Acos(ωt +φ) cm.
▪ Trong đó: vmax = Aω = 20 cm/s; amax = Aω2 = 200 cm/s2
amax 200 v
ω= = =10 rad/s A = max = 20 = 2 cm
v max 20 ω 10
▪ Tại t = 0s vật có vận tốc cực đại theo chiều dương {sinφ=1
v >0
φ=
−π
2
π
▪ Phương trình dao động của vật là x = 2cos(10t - ) cm.
2
Ví dụ 4: Một vật dao động điều hòa với tần số góc 10π rad/s. Tại thời điểm t = 0 vật đi qua vị trí có li độ x =
2√ 2 cm thì vận tốc của vật là 20√ 2π cm/s. Xác định phương trình dao động của vật?
π π
A. x = 4cos(10πt - ) cm. B. x = 4√ 2cos(10πt + )
4 4
cm.
π π
C. x = 4cos(10πt + ) cm. D. x = 4√ 2cos(10πt - )
4 4
cm.
Giải
√
Ta có: A= x 2 + ( )
v 2
ω √ 2
= (2 √ 2) + (
20 √ 2 π
10 π )
=¿ 4 cm
−π
- φ=
4
III. BÀI TẬP
A. KHỞI ĐỘNG: NHẬN BIẾT
π
Bài 1: Một vật dao động điều hòa theo phương trình x = 2cos(4πt - ) cm. Tọa độ và vận tốc của vật ở thời
6
điểm t = 0,5s là:
A. √ 3 cm và 4π√ 3 cm/s B.√ 3 cm và 4π cm/s C. √ 3 cm và -4π cm/s D. 1 cm và 4π cm/s
Bài 2: Trong phương trình dao động điều hòa x = Acos(ωt + φ) cm. Chọn câu phát biểu sai:
A. Pha ban đầu φ chỉ phụ thuộc vào gốc thời gian.
B. Biên độ A không phụ thuộc vào gốc thời gian.
C. Tần số góc có phụ thuộc vào các đặc tính của hệ.
Trang - 25 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
D. Biên độ A không phụ thuộc vào cách kích thích dao động.
Bài 3: Một con lắc lò xo gồm một lò xo có k = 100N/m và vật nặng m = 1kg dao động điều hòa với chiều dài
cực đại và cực tiểu của lò xo lần lượt là 40cm và 28cm. Biên độ và chu kì của dao động có những giá trị nào
sau đây?
2π 2π 6 2π π
A. 6√ 2cm,T = s B. 6cm, T= s C. cm, T= s D. 6 cm, T = s
5 5 √2 5 5
Bài 4: Vật dao động điều hòa có vận tốc cực đại bằng 1,256m/s và gia tốc cực đại bằng 80m/s 2. Lấy π = 3,14
và π2 = 10. Chu kì và biên độ dao động của vật là:
A. T=0,1s; A=2cm B. T=1s; A=4cm C. T=0,01s; A=2cm D. T=2s; A=1cm
Bài 5: Con lắc lò xo gồm vật m và lò xo k dao động điều hòa, khi mắc thêm vào vật m một vật khác có khối
lượng gấp 3 lần vật m thì chu kì dao động của chúng:
A. tăng lên 3 lần. B. giảm đi 3 lần. C. tăng lên 2 lần. D. giảm đi 2 lần.
π
Bài 6: Một vật dao động điều hòa theo phương trình x = 4cos(6πt + ) cm. Vận tốc của vật đạt giá trị 12π
6
(cm/s) khi vật đi qua li độ:
A. +2√ 3 cm B. -2√ 3 cm C. ±2√ 3 cm D. ±2 cm
Bài 7: Hai dao động điều hòa có cùng pha dao động. Điều nào sau đây là đúng khi nói về li độ của chúng:
A. Luôn luôn cùng dấu. B. Luôn luôn bằng nhau.
C. Luôn luôn trái dấu. D. Có li độ bằng nhau nhưng trái dấu.
π
Bài 8: Một chất điểm dao động điều hòa trên trục Ox có phương trình x = 8cos(πt + ) cm. (x tính bằng cm,
4
t tính bằng s) thì:
A. lúc t = 0 chất điểm chuyển động theo chiều âm của trục Ox.
B. chất điểm chuyển động trên đoạn thẳng dài 8cm.
C. chu kì dao động là 4s.
D. vận tốc của chất điểm tại vị trí cân bằng là 8 cm/s.
B. TĂNG TỐC: THÔNG HIỂU
Bài 1: Phương trình vận tốc của vật là: v = Aωcos(ωt). Phát biểu nào sau đây là đúng?
A. Gốc thời gian lúc vật có li độ x = -A
B. Gốc thời gian lúc vật có li độ x = A
C. Gốc thời gian lúc vật đi qua VTCB theo chiều dương.
D. Cả A và B đều đúng.
Bài 2: Một vật dao động điều hòa với chu kì 0,2s. Khi vật cách vị trí cân bằng 2 √ 2 cm thì có vận tốc 20π√ 2
cm/s. Chọn gốc thời gian lúc vật qua vị trí cân bằng theo chiều âm thì phương trình dao động của vật là:
π π
A. x = 0,4cos(10πt - ) cm. B. x = 4√ 2cos(0,1πt - ) cm.
2 2
π π
C. x = -4cos(10πt + ) cm. D. x = 4cos(10πt + ) cm.
2 2
Trang - 26 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
Bài 3: Con lắc lò xo nằm ngang: Khi vật đang đứng yên ở vị trí cân bằng ta truyền cho vật nặng vận tốc v =
31,4 cm/s theo phương nằm ngang để vật dao động điều hòa. Biết biên độ dao động là 5 cm, chu kì dao động
của con lắc là:
A. 0,5s. B. 1s. C. 2s. D. 4s.
Bài 4: Một vật có khối lượng m = 250g gắn vào lò xo có độ cứng k = 25N/m. Từ vị trí cân bằng ta truyền cho
vật một vận tốc v0 = 40 cm/s dọc theo trục của lò xo. Chọn t = 0 khi vật qua vị trí cân bằng theo chiều âm.
Phương trình dao động của vật có dạng nào sau đây?
π π π π
A. x = 4cos(10πt - ) cm. B. x = 8cos(10t - ) cm. C. x = 8cos(10t + ) cm. D. x = 4cos(10t + ) cm.
2 2 2 2
Bài 5: Một điểm dao động điều hòa vạch ra một đoạn thẳng AB có độ dài 10cm, thời gian mỗi lần đi hết
đoạn thẳng từ đầu nọ đến đầu kia là 0,5s. Chọn gốc thời gian lúc chất điểm ở A, chiều dương từ A đến B.
Phương trình dao động của chất điểm là:
A. x = 2,5cos(2πt) cm. B. x = 5cos(2πt) cm. C. x = 5cos(πt - π) cm. D. x = 5cos(2πt + π) cm.
Bài 6: Một vật dao động điều hòa với độ A = 4cm và chu kỳ T = 2s, chọn gốc thời gian là lúc vật đi qua
VTCB theo chiều dương. Phương trình dao động của vật là:
π π π π
A. x = 4cos(2πt - ) cm. B. x = 4cos(πt - ) cm. C. x = 4cos(2πt + ) cm. D. x = 4cos(πt + ) cm.
2 2 2 2
Bài 7: Một vật dao động điều hòa với chu kì T = 0,5π (s), khi qua vị trí cân bằng vật có vận tốc 0,2 m/s, lấy
gốc thời gian khi qua vị trí cân bằng lần đầu tiên ngược chiều dương của trục tọa độ Ox. Phương trình dao
động:
A. x = 5cos(4t + 0,5π) cm.B. x = 4cos(5t + π) cm.
C. x = 5cos(4t) cm. D. x = 15cos(4t + π) cm.
Bài 8: Một vật dao động điều hòa với tần số góc 10 √ 5 rad/s. Tại thời điểm t = 0 vật có li độ 2cm và có vận
tốc v= -20√ 15 cm/s. Phương trình dao động của vật là:
2π 2π
A. x = 2cos(10√ 5t + ) cm. B. x = 4cos(10√ 5t - ) cm.
3 3
π π
C. x = 4cos(10√ 5t + ) cm. D. x = 2cos(10√ 5t - ) cm.
3 3
Bài 9: Một con lắc lò xo treo thẳng đứng dao động điều hòa với chu kì T = 1s. Chọn trục tọa độ thẳng đứng
hướng xuống, gốc tọa độ ở vị trí cân bằng. Sau khi vật bắt đầu dao động được 2,5s thì nó đi qua vị trí có li
độ x = -5√ 2 cm theo chiều âm với tốc độ10π√ 2 cm/s. Vậy phương trình dao động của vật là:
3π π
A. x = 10cos(2πt + ) cm. B. x = 10cos(2πt + ) cm.
4 2
π π
C. x = 10cos(2πt - ) cm. D. x = 10cos(2πt + ) cm.
4 4
π
Bài 10: Một vật dao động điều hòa với biểu thức ly độ x = 4cos(0,5πt - ) cm, trong đó, x tính bằng cm, t
3
tính bằng giây. Vào thời điểm nào sau đây vật sẽ đi qua vị trí x = 2√ 3 cm theo chiều âm của trục tọa độ:
Trang - 27 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
4 1
A. (s) B. 5 (s) C. 2 (s) D. (s)
3 3
Bài 11: Một vật dao động điều hòa trên đoạn thẳng dài 10cm với tần số là 20Hz. Lúc t = 0, vật ở vị trí cân
bằng và đi theo chiều âm của quỹ đạo. Phương trình dao động của vật là?
π π
A. x = 10cos(40πt - ) cm. B. x = 5cos(20πt - ) cm.
2 2
π π
C. x = 10cos(20πt + ) cm. D. x = 5cos(40πt + ) cm.
2 2
Bài 12: Một con lắc lò xo đặt nằm ngang gồm vật m = 1kg và lò xo có độ cứng k = 100N/m. Từ vị trí cân
bằng truyền cho vật vận tốc 100cm/s. Chọn gốc tọa độ tại vị trí cân bằng, gốc thời gian lúc vật cách vị trí cân
bằng 5cm và đang chuyển động về vị trí biên theo chiều dương. Phương trình dao động của vật là:
π π
A. x = 5cos(10t + ) cm. B. x = 10cos(10t - ) cm.
6 3
π π
C. x = 5cos(10t - ) cm. D. x = 10cos(10t + ) cm.
6 3
Bài 13: Một con lắc lò xo gồm quả cầu nhỏ và lò xo có độ cứng k = 80N/m. Con lắc thực hiện 100 dao động
hết 31,4s. Chọn gốc thời gian là lúc quả cầu có li độ 2cm và đang chuyển động theo chiều dương của trục độ
với vận tốc có độ lớn 40√ 3 cm/s thì phương trình dao động của quả cầu là:
π π π π
A. x = 4cos(20t - ) cm. B. x = 6cos(2t + ) cm. C. x = 4cos(20t + ) cm. D. x = 6cos(20t - ) cm.
3 6 6 3
Bài 14: Một vật dao động điều hòa, khoảng thời gian giữa hai lần liên tiếp vật qua vị trí cân bằng là 0,5s,
quãng đường vật đi được trong 2s là 32cm. Gốc thời gian được chọn lúc vật qua li độ x=2 √ 3cm theo chiều
dương. Phương trình dao động của vật là:
π π π π
A. x = 4cos(2πt - ) cm. B. x = 4cos(2πt - ) cm. C. x = 8cos(πt + ) cm. D. x = 8cos(πt + ) cm.
3 6 3 6
Bài 15: Một con lắc lò xo dao động với biên độ 6 (cm). Lúc t = 0, con lắc qua vị trí có li độ x=3 √ 2cm theo
=
√2 (cm) và vận tốc v = √2 π (cm/s). Phương trình dao động của con lắc có dạng như thế nào?
2 5
2π π 2π π
A. x = √ 2cos( t - ) cm. B. x = √ 2cos( 5 t + 2 )
5 2
cm.
2π π 2π π
C. x = cos( t - ) cm. D. x = cos( t + ) cm.
5 4 5 4
π
Bài 5: Một vật dao động điều hòa với phương trình x = 8cos(4πt + ) cm. Biết ở thời điểm t vật chuyển
4
1
động theo chiều dương qua li độ x = 4cm. Sau thời điểm đó s li độ và chiều chuyển động của vật là:
24
A. x = 4√ 3 cm và chuyển động theo chiều dương. B. x = 0 và chuyển động theo chiều âm.
C. x = 0 và chuyển động theo chiều dương. D. x = 4√ 3 cm và chuyển động theo chiều âm.
IV. HƯỚNG DẪN GIẢI
C. BỨT PHÁ: VẬN DỤNG
Bài 1:
Trang - 30 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
▪ Ta có ω =
√ k
m
=40 rad/s
O
▪ Vận tốc tại vị trí cân bằng: v cb = vmax = ωA = 200 cm/s = 40 A A -A +A
= 5cm
- /2
▪ Lúc t = 0 vật ở vị trí M 0 có {
¿ x=0
¿v>0 VTCB theo chiều dương
π
▪ Từ đường tròn lượng giác ⇒ φ ¿−
2
π
▪ Phương trình dao động của quả nặng là x = 5cos(40t – ) cm
2
Bài 2:
▪ Ta có ω=10√ 2 rad/s
√ ( )
2
v -A -/6
▪ Từ công thức độc lập thời gian A= x 2+ =¿ 4cm
ω M
−π
▪ Từ đường tròn lượng giác ⇒ φ =
6
π
▪ Phương trình dao động của quả cầu có dạng: x = 4cos(10√ 2 t− ¿
6
Bài 3:
2π M
▪ Ta có ω = = π (rad/s)
T
O /3 x (cm)
▪ Vận tốc tại vị trí cân bằng: vmax = ωA = 10π = πA A = 10 cm -A 5 +10
-1
2/3
x (cm)
-2 O 2
2π
▪ Từ đường tròn lượng giác ⇒ φ =
3
2π
▪ Phương trình dao động của vật có dạng x = 2cos(10πt + ) cm
3
Bài 5:
Δt 10 π π
▪ Ta có T = = = s ⇒ tần số góc ω=20rad/s
N 100 10
Trang - 31 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
√
-2 -/3 +4
( ωv ) =¿4cm
2
▪ Từ công thức độc lập thời gian A= x 2+
M0
−π
▪ Từ đường tròn lượng giác ⇒ φ =
3
π
▪ Phương trình dao động của quả cầu là: x = 4cos(20t – ) cm
3
Bài 6:
▪ Ta có chiều dài quỹ đạo L=2A=8cm⇒A=4cm
▪ Vận tốc tại vị trí cân bằng vmax = ωA = 40π cm/s ω = 10π rad/s
{
A √2
¿ x 0= M0
▪ Lúc t = 0 vật ở vị trí M0 có 2
¿ v 0 <0
O /4 x (cm)
π -A
+A
▪ Từ đường tròn lượng giác ⇒ φ ¿
4
π
▪ Phương trình dao động của vật là x = Acos(ωt + ) cm
4
D. VỀ ĐÍCH: VẬN DỤNG CAO
Bài 1:
Vật tăng tốc khi vật chuyển động về phía vị trí cân bằng. Từ hình vẽ ta thấy các điểm A, B, C đang có xu
hướng chuyển động về phía vị trí biên. Chỉ có điểm D là chuyển động về phía vị trí cân bằng.
Bài 2:
▪ Ta có v 21=ω2 ( A 2−x 21) (1) và v 22=ω2 ( A 2−x 22) (2)
▪ Lập tỉ số
||√v1
v2
=
A 2−x 21
A 2−x 22
⇒A=10cm thay vào phương trình (1) ⇒ω=10rad/s
Bài 3:
Trang - 32 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
{
-1 -/4
x= √ cm
2
2 Vị trí ban đầu
v=
√ 2 π cm/s M0
5
−π
▪ Từ đường tròn lượng giác ⇒ φ =
4
▪ Tại thời điểm vật ở vị trí M 1 có {x=4v >0cm đến thời điểm sau đó 241 s vật ở vị trí M với góc quét Δφ = 4π
2
1 π
. = .
24 6
▪ Từ đường tròn lượng giác li độ của M2 là x = 4√ 3cm và chuyển động theo chiều dương.
Bài 6:
T
▪ Khoảng thời gian giữa hai lần liên tiếp vật đi qua vị trí cân bằng = 1s ⇒T=2s⇒ω=πrad/s
2
π
▪ Từ đường tròn lượng giác ⇒ φ ¿
3
π
▪ Phương trình dao động của vật là x = 2cos(πt + ) cm
3
CHỦ ĐỀ 3: ỨNG DỤNG CỦA VÒNG TRÒN LƯỢNG GIÁC TRONG DAO ĐỘNG ĐIỀU HÒA
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT
Trang - 33 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
1. Mối liên hệ giữa dao động điều hòa (DĐĐH) và chuyển động tròn đều (CĐTĐ):
a) DĐĐH
Được xem là hình chiếu vị trí của một chất điểm CĐTĐ lên một trục nằm trong mặt phẳng quỹ đạo &
v
ngược lại với A = R; ω =
R
b) Các bước thực hiện:
Bước 1: Vẽ đường tròn (O; R = A).
Bước 2: Tại t = 0, xem vật đang ở đâu và bắt đầu chuyển động theo chiều âm hay dương:
▪ Nếu φ>0: vật chuyển động theo chiều âm (về bên âm)
▪ Nếu φ<0: vật chuyển động theo chiều dương (về biên dương)
Bước 3: Xác định điểm tới để xác định góc quét Δφ, từ đó xác định được thời gian và quãng đường
chuyển động.
c) Bảng tương quan giữa DĐĐH và CĐTĐ:
Dao động điều hòa x = Acos(ωt+φ) Chuyển động tròn đều (O, R = A)
amax=Aω2 là gia tốc cực đại aht=Rω2 là gia tốc hướng tâm
Fphmax = mAω2 là hợp lực cực đại tác dụng lên vật Fht=mAω2 là lực hướng tâm tác dụng lên vật
{
Biên độ A
a) x = a ± Acos(ωt+φ) với a = const ⇒ Biên độ: Tọa độ VTCB : x= A
Tọa độ vị trí biên x=± A
A
b) x=a±Acos2(ωt+φ) với a = const ⇒ Biên độ ; ω' = 2ω; φ' = 2φ
2
3. Phân dạng và phương pháp giải các dạng bài tập
DẠNG 1: TÍNH THỜI GIAN VÀ ĐƯỜNG ĐI TRONG DAO ĐỘNG ĐIỀU HÒA
a) Tính khoảng thời gian ngắn nhất để vật đi từ vị trí x1 đến x2:
* Cách 1: Dùng mối liên hệ DĐĐH và CĐTĐ
M2
{¿ T → 360° ⇒ Δt = Δφ = Δφ .T
¿ t−? → Δφ ω 360 ° ∆
M1
x
-A x2 x1 +A
* Cách 2: Dùng công thức tính & máy tính cầm tay O
Trang - 34 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
1 |x|
Nếu đi từ VTCB đến li độ x hoặc ngược lại: ∆t = arcsin
ω A
1 |x|
Nếu đi từ VT biên đến li độ x hoặc ngược lại: ∆t = arccos
ω A
b) Tính quãng đường đi được trong thời gian t:
Biểu diễn t dưới dạng: t=nT+Δt; trong đó n là số dao động nguyên; Δt là khoảng thời gian còn lẻ ra (Δt<T)
{
Nếut=T thì s=4 A
Các trường hợp đặc biệt: T
Nếut= thì s=2 A
2
{
Nếut=n. T thì s=n .4 A
Nếut=nT + T thì s=n .4 A+2 A
2
/2 T
2/3 /3 T
3/4 /4 T T 8
6
5/6
/6 12 8
A 2 A A 3
--
-1 -- 2 /2 1/2 3 /2 x 2 2 2
1
-- 3 /2 --1/2 O 2 /2 -A -- A 3 A O A 2
-
+A
2 2 2
T T
-/6 T
12 6
-/4 4
-/3
-/2 T
2
Đường tròn lượng giác Thời gian chuyển động và quãng đường tương ứng
4 A 2. v max
Tốc độ trung bình trong 1 hoặc n chu kì là: vtb = =
T π
Trang - 35 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
Δx x 2−x 1
▪ v= = với Δx là độ dời vật thực hiện được trong khoảng thời gian Δt
Δt Δt
▪ Độ dời trong 1 hoặc n chu kì bằng 0 ⇒ vận tốc trung bình trong1 hoặc n chu kì bằng 0
DẠNG 3: XÁC ĐỊNH TRẠNG THÁI DAO ĐỘNG CỦA VẬT SAU (TRƯỚC) THỜI ĐIỂM t MỘT
KHOẢNG Δt
Với loại bài toán này, trước tiên ta kiểm tra xem ω.Δt=Δφ nhận giá trị nào:
▪ Nếu Δφ=2kπ thì x2 = x1 và v2 = v1
▪ Nếu Δφ=(2k+1) thì x2 = - x1 và v2 = - v1
▪ Nếu Δφ có giá trị khác, ta dùng mối liên hệ DĐĐH và CĐTĐ để giải tiếp:
Bước 1: Vẽ đường tròn có bán kính R = A (biên độ) và trục Ox nằm ngang
Bước 2: Biểu diễn trạng thái của vật tại thời điểm t trên quỹ đạo và vị trí tương ứng của M trên đường tròn.
Lưu ý: Ứng với x đang giảm: vật chuyển động theo chiều âm; ứng với x đang tăng; vật chuyển động theo
chiều dương.
Bước 3: Từ góc Δφ=ωΔt mà OM quét trong thời gian Δt, hạ hình chiếu xuống trục Ox suy ra vị trí, vận tốc,
gia tốc của vật tại thời điểm t+Δt hoặc t-Δt
DẠNG 4: TÍNH THỜI GIAN TRONG MỘT CHU KÌ ĐỂ |x|, |v|, |a| NHỎ HƠN HOẶC LỚN HƠN
MỘT GIÁ TRỊ NÀO ĐÓ (DÙNG CÔNG THỨC TÍNH & MÁY TÍNH CẦM TAY).
a) Thời gian trong một chi kì vật cách VTCB một khoảng
1 |x 1|
nhỏ hơn |x1| là ∆t= 4.t1 = arcsin t2 t1 t1 t2
ω A
-A -x1 O x1 A
1 |x 1|
lớn hơn |x1| là ∆t= 4.t1 = arccos
ω A
b) Thời gian trong một chu kì tốc độ
1 |v 1|
nhỏ hơn |v1| là ∆t= 4.t1 = arcsin
ω ωA
1 |v 1|
lớn hơn |v1| là ∆t= 4.t1 = arccos
ω ωA
(Hoặc sử dụng công thức độc lập từ v1 ta tính được x1 rồi tính như trường hợp a)
c) Tính tương tự với bài toán cho độ lớn gia tốc nhỏ hơn hoặc lớn hơn a1!!!
DẠNG 5: TÌM SỐ LẦN VẬT ĐI QUA VỊ TRÍ ĐÃ BIẾT X (HOẶC v, a, W t, Wđ, F) TỪ THỜI
ĐIỂM t1 ĐẾN t2.
Trong mỗi chu kì, vật qua mỗi vị trí biên 1 lần còn các vị trí khác 2 lần (chưa xét chiều chuyển động) nên:
Bước 1: Tại thời điểm t1, xác định điểm M1: tại thời điểm t2, xác định điểm M2
Bước 2: Vẽ đúng chiều chuyển động của vật từ M1 tới M2, suy ra số lần vật đi qua x0 là A.
Trang - 36 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
+ Nếu Δt < T thì a là kết quả, nếu Δt > T ⇒ Δt = n.T + t0 thì số lần vật qua x 0là 2n + A
+ Đặc biệt: nếu vị trí M1 trùng với vị trí xuất phát thì số lần vật qua lò xo là 2n + a + 1.
DẠNG 6: TÍNH THỜI ĐIỂM VẬT ĐI QUA VỊ TRÍ ĐÃ BIẾT x (HOẶC v, a, W t, Wđ, F) LẦN THỨ
n
Bước 1: Xác định vị trí M0 tương ứng của vật trên đường tròn ở thời điểm t = 0 & số lần vật qua vị trí x
để bài yêu cầu trong 1 chu kì ( thường là 1, 2 hoặc 4 lần )
Bước 2: Thời điểm cẩn tìm là: t = n.T + t0; Với:
+ n là số nguyên lần chu kì được xác định bằng phép chia hết giữa số lần “gần” số lần đề bài yêu cầu với
số lần đi qua x trong 1 chu kì ⇒ lúc này vật quay về vị trí ban đầu M 0, và còn thiếu số lần 1, 2,… mới đủ số
lần để bài cho.
+ t0 là thời gian tương ứng với góc quét mà bán kính OM 0 quét từ M0 đến các vị trí M1, M2,… còn lại để
đủ số lần. M1 M0
Ví dụ: nếu ta đã xác định được số lần đi qua x trong 1 chu kì 2 lần và đã tìm
x0
được số nguyên n lần chu kì để vật quay về vị trí ban đầu M0, nếu còn thiếu 1 lần thì x O
góc M 0 O M 1 góc M 0 O M 2
t0 = 0 .T thiếu 2 lần thì t0 = 0 .T M2
360 360
DẠNG 7: TÍNH QUÃNG ĐƯỜNG LỚN NHẤT VÀ NHỎ NHẤT
T
Trước tiên ta so sánh khoảng thời gian Δt đề bài cho với nửa chu kì
2
T
Trong trường hợp Δt¿ :
2
* Cách 1: Dùng mối liên hệ DĐĐH và CĐTĐ
Vật có vận tốc lớn nhất khi qua VTCB, nhỏ nhất khi qua vị trí biên (VTB) nên trong cùng một khoảng thời
gian quãng đường đi được càng lớn khi càng gần VTCB và càng nhỏ khi càng gần VTB. Do có tính đối
xứng nên quãng đường lớn nhất gồm 2 phần bằng nhau đối xứng qua VTCB, còn quãng đường nhỏ nhất
cũng gồm 2 phần bằng nhau đối xứng qua VTB. Vì M2
M1 M2
vậy cách làm là: Vẽ đường tròn, chia góc quay Δφ ∆ /2
∆ /2
= ωΔt thành 2 góc bằng nhau, đối xứng qua trục sin O
P A
P2 O P1 A
thẳng đứng (Smax là 2 lần đoạn P1P2) và đối xứng
qua trục cos nằm ngang (Smin là 2 lần đoạn PA) M1
* Cách 2: Dùng công thức tính & máy tính cầm tay
Trước tiên xác định góc quét Δφ = ωΔt, rồi thay vào công thức:
∆φ
Quãng đường lớn nhất: Smax = 2Asin
2
∆φ
Quãng đường nhỏ nhất: Smin = 2A(1- cos )
2
Trang - 37 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
T T T
Trong trường hợp Δt¿ : tách Δt = n. +¿ t, trong đó Δt = n∈N*, Δt'¿
2 2 2
T
- Trong trường hợp n quãng đường luôn là 2na.
2
- Trong thời gian Δt' thì quãng đường lớn nhất, nhỏ nhất tính như một trong 2 cách trên.
Chú ý:
T
+ Nhớ một số trường hợp Δt¿ để giải nhanh bài toán:
{
2
{
A √3
↔ x=∓ √
A 3
Smax = A √ 3 nếu vật đitừ x=±
T 2 2
∆t= →
3 A A
S min= A nếu vật đi từ x=± ↔ x=± A ↔ x ±
2 2
{
A √2 A √2
S max= A √ 2 nếu vật đitừ x=±
↔ x=∓
T 2 2
∆ t= →
4 A √2 A √2
S min = A(2−√ 2)nếu vật đi từ x=± ↔ x=± A ↔ x ±
2 2
{
A A
S max= A nếu vật đitừ x=±
↔ x=∓
T 2 2
∆ t= →
6 A √3 A √3
S min =A (2−√ 3)nếu vật đi từ x=± ↔ x=± A ↔ x ±
2 2
S max S
+ Tính tốc độ trung bình lớn nhất và nhỏ nhất: vtbmax = và vtbmin = min ; Smax và Smin tính như trên.
∆t ∆t
Bài toán ngược: Xét trong cùng quãng đường S, tìm thời gian dài nhất và ngắn nhất:
▪ Ta có x = 4cos(6πt +
π π
) = 2√ 3 (cm) cos(6πt+ ) =
√3 (6πt + π ) = ± π + 2kπ
3 3 2 3 6
Trang - 39 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
▪ Trong 1 chu kì vật đi qua vị trí M 1 1 lần ⇒ Để đi qua M1 3 lần thì cần 3 chu kì nhưng phải trừ đi phần
π
−
dư ứng với cung tròn M1M ⇒ t = 3.T 6 2,97 (s)
=¿
6π
π
Ví dụ 2: Một vật dao động điều hòa theo phương trình x = 10cos(10πt + ) (cm). Xác định thời điểm vật qua
2
vị trí x = 5 cm lần thứ 2008.
Giải:
▪ Ta có 5 = 10cos(10πt +
π
2
π 1
) ⇔ cos(10πt + ) = = cos ±
2 2
π
3 ( )
[ [
π π −1 k
¿ 10 πt+ = +k 2 π ¿ t= +
π π 2 3 60 5
⇒ 10 πt+ =± + k .2 π ⇒ ⇔
2 3 π −π −5 k
¿ 10 πt+ = +k 2 π ¿ t= +
2 3 60 5
▪ Vì t > 0 nên khi vật qua vị trí x = 5 cm lần thứ 2008 ứng với k = 1004
−1 k −1 1004
▪ Vậy t = + = + =¿ 201 (s)
60 5 60 5
Ví dụ 3: Vật dao động điều hòa theo phương trình x = 5cos(πt) (cm) sẽ qua vị trí cân bằng lần thứ ba (lể từ
lúc t = 0) vào thời điểm nào?
Giải
π 1
▪ Ta có 0 = 5cos(πt) cos(πt) = 0 πt = + kπ t = + k
2 2
▪ Vì t > 0 nên k = 0,1,2,3,…
▪ Vật qua vị trí cân bằng lần thứ ba ứng với k = 2
1
▪ Vậy t = + 2 = 2,5 (s)
2
Dạng 3: DÙNG GIẢN ĐỒ VÉCTƠ ĐỂ GIẢI TOÁN ĐIỆN XOAY CHIỀU 2
Bài 1: Mạch điện xoay chiều gồm điện trở R= 30 Ω nối tiếp với một tụ điện C. Điện áp hiệu dụng giữa hai
đầu mạch bằng 100 V, giữa hai đầu tụ điện bằng 80V. Dung kháng của tụ là:
A. 40 Ω B. 50 Ω C. 60 Ω D. 80 Ω
Bài 2: Cho mạch điện xoay chiều gồm điện trở R và tụ điện có điện dung C mắc nối tiếp. Điện áp giữa hai
đầu đoạn mạch là: u = 100√ 2sin100πt (V). Bỏ qua điện trở dây nối. Biết cường độ dòng điện hiệu dụng bằng
π
√ 3(A) và lệch pha 3 so với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch. Giá trị của R và C là:
−4 −3
50 10 10
A. R¿ (Ω) và C = (F) B. R=50√ 3 (Ω) và C = (F)
√3 π 5π
−4 −¿
10 50 0
C. R=50√ 3 (Ω) và C = (F) D. R¿ (Ω) và C = 1 ¿ (F)
π √3 5π
Trang - 40 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
Bài 3: Cho đoạn mạch điện xoay chiều AB như hình vẽ. Điện hiệu điện thế U AN
R L C
π A M N B
lệch pha góc so với UMB, thì các giá trị R, Z L và ZC liên hệ với nhau bởi biểu
2
thức:
ZL ZC
A. R2 = B. R2 = ZLZC C. R2 = 0,5ZLZC D. R2 =
ZC ZL
Bài 4: Mạch điện R,L,C mắc nối tiếp. Kí hiệu U0R, U0L, U0C lần lượt là điện áp cực đại trên hai đầu điện trở,
cuộn dây thuần cảm và tụ điện. Biết 2U 0R = U0L =2U0C. Xác định độ lệnh pha điện áp hai đầu mạch và dòng
điện qua mạch.
π π
A. Điện áp nhanh pha (rad) so với dòng điện B. Điện áp nhanh pha (rad) so với dòng điện
3 4
π π
C. Điện áp nhanh pha (rad) so với dòng điện D. Điện áp nhanh pha (rad) so với dòng điện
4 3
Bài 5: Đoạn mạch AB theo thứ tự gồm cuộn dây thuần cảm, điện trở thuần R và tụ điện mắc nối tiếp nhau,
điểm M nối giữa cuộn dây và điện trở R, điểm N nối giữa điện trở R với tụ điện. Hiệu điện thế của mạch
π
điện là: u = U√ 2cos100πt (V). Cho biết R = 30 Ω, UAN=75V, UMB=100V; UAN lệch pha so với UMB. Cường
2
độ dòng điện hiệu dụng là:
A. 1A B. 2A C. 1.5 A D. 0,5 A
2
Bài 6: Cho mạch điện RLC nối tiếp. Biết R = 150 Ω, L ¿ (H), nếu cường độ dòng điện trong mạch có tần số
π
π
ω = 100π rad/s và trễ pha hơn điện áp giữa hai đầu đoạn mạch một góc thì điện dung của tụ điện có giá trị
4
là:
−4 −3 −4 −3
10 10 10 10
A. C = (F) B. C = (F) C. C = (F) D. C = (F)
4π 5π 5π 4π
Bài 7: Cho mạch điện xoay chiều gồm cuộn dây mắc nối tiếp với tụ điện. Độ lệch pha của hiệu điện thế giữa
π
hai đầu cuộn dây so với cường độ dòng điện trong mạch là . Hiệu điệnt hế giữa hai đầu tụ điện bằng √ 3 lần
3
hiệu điện thế hiệu dụng giữa hai đầu cuộn dây. Độ lệch pha của hiệu điện thế giữa hai đầu cuộn dây so với
hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn mạch trên là:
π π 2π
A. 0 B. C. D.
2 3 3
Bài 8: Đoạn mạch gồm một cuộn dây mắc nối tiếp với tụ điện. Độ lệch pha giữa điện áp giữa hai đầu cuộn
π
dây so với dòng điện là . Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu tụ bằng giữa hai đầu cuộn dây. Độ lệch pha của
4
dòng điện so với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch trên là:
3π π π π
A. B. C. D.
8 8 6 3
Trang - 41 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
Bài 9: Trên đoạn mạch thuần cảm RLC nối tiếp người ta đo được: U R = 15 V, UL = 20V, UC = 40 V, và f =
50 Hz. Tần số f0 để mạch xảy ra cộng hưởng và giá trị UR lúc đó là:
A. 75 Hz và 25 V B. 75 Hz và 25√ 2 V C. 50√ 2Hz và 25 V D. 50√ 2 Hz và 25√ 2 V
0,4
Bài 10: Cho sơ đồ mạch điện như hình vẽ: Cuộn dây thuần cảm có: L = (H), tụ điện có điện dung C =
π
−3
10 R L C
(F). Đặt vào hai đầu mạch một hiệu điện thế u AB = U0sin100πt (V) thì dòng
2π A B
π
điện trễ pha so với hiệu điện thế uAB. Hỏi điện trở thuần có giá trị nào dưới đây?
4
A. R = 25 (Ω) B. R = 20 (Ω) C. R = 50 (Ω) D. R = 30 (Ω)
Bài 11: Cho mạch điện R,L,C nối tiếp, cuộn dây thuần cảm, với u AB = 200√ 2cos100πt(V) và R=100√ 3 (Ω).
Hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn mạch MN nhanh pha hơn hiệu điện thế A R L C B
A
2π M N
giữa hai đầu đoạn mạch AB một góc . Biểu thức cường độ dòng điện i
3
qua mạch là
π π
A. i = √ 2cos(100πt + ) (A) B. i = √ 2cos(100πt + ) (A)
6 3
π π
C. i = 2√ 2cos(100πt - ) (A) D. i =2 √ 2cos(100πt - ) (A)
3 6
10−3 π
Bài 12: Ở mạch điện xoay chiều LRC: R = 80Ω; C = (F); uAM = 120√ 2cos(100πt + ) V; uAM lệch
16 π √ 3 6
π
pha với I ( M nằm giữa R và C ). Biểu thức điện áp giữa hai đầu mạch là:
3
π π
A. uAB = 240√ 2cos(100πt + ) (V) B. uAB = 120√ 2cos(100πt - ) (V)
3 2
π 2π
C. uAB = 240√ 2cos(100πt + ) (V) D. uAB = 120√ 2cos(100πt - ) (V)
2 3
Bài 13: Đặt điện áp u = U 0cosωt (V) vào hai đầu đoạn R,L,C mắc nối tiếp thì điện áp hiệu dụng trên điện trở,
cuộn thuần cảm và tụ điện lần lượt là U R=30√ 3V, U1=30V, UC=60V. Nối tắt tụ điện thì điện áp hiệu dụng
trên điện trở và cuộn cảm tương ứng là:
A. 60 V và 30√ 3 V B. 30 V và 60 V C. 60 V và 30 V D. 30√ 3 V và 30 V
Bài 14: Đặt điện áp xoay chiều u = U 0cos100πt (V) vào hai đầu đoạn AB mắc nối tiếp gồm điện trở thuần
−4
10
100Ω, tụ điện có điện dung (F) và cuộn cảm thuần có độ tự cảm thay đổi được. Để điện áp giữa hai
π
π
đầu điện trở trễ pha so với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch AB thì độ tự cảm của cuộn cảm bằng:
4
−2
1 2 1 10
A. (H) B. (H) C. (H) D. (H)
2π π 5π 2π
Trang - 42 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
Bài 15: Cho mạch điện xoay chiều AB theo thứ tự gồm các phần tử cuộn dây L thuần cảm, điện trở R , tụ
điện C, điểm M là điểm nằm giữa L, R; điển N nằm giữa R và C. Vôn kế (V1) được mắc vào 2 điểm AN, vôn
kế (V2) được mắc vào 2 điểm MB. Số chỉ các vôn kế (V1) ,(V2) lần lượt là U1 = 80 V; U2 = 60 V. Biết hiệu
π
điện thế tức thời UAN biến thiên lệch pha với hiệu điện thế tức thời UMB. Hiệu điện thế hiệu dụng giữa hai
2
đầu điện trở thuần R là:
A. 96 V B. 140 V C. 48 V D. 100 V
Bài 16: Cho mạch điện xoay chiều gồm cuộn dây mắc nối tiếp với tụ điện. Độ lệch pha của điện áp giữa hai
π
đầu cuộn dây so với cường độ dòng điện trong mạch là . Điện áp giữa hai đầu tụ điện bằng √ 3 lần điện áp
3
hiệu dụng giữa hai đầu cuộn dây. Độ lệch pha của điện áp giữa hai đầu cuộn dây so với điện áp giữa hai đầu
đoạn mạch trên là:
π π 2π
A. 0 B. C. D.
2 3 3
Bài 17: Đặt điện áp u = U0cosωt (V) vào hai đầu đoạn mạch gồm cuộn dây có điện trở thuần r mắc nối tiếp
π
với một tụ điện.Biết dung kháng của tụ bằng 40Ω, điện áp giữa hai đầu cuộn dây lệch pha so với dòng
3
π
điện, còn điện áp giữa hai bản tụ lệch pha so với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch. Điện trở r của cuộn dây
3
có giá trị bằng:
A. 30√ 3Ω B. 30Ω C. 10Ω D. 10√ 3Ω
Bài 18: Khi đặt điện áp xoay chiều vào hai đầu đoạn mạch gồm điện trở thuần R và tụ điện C nối tiếp thì
π
dòng điện chạy qua mạch là i1 = I0cos(100πt + ) (A) và UR = 100 V. Mắc nối tiếp thêm vào mạch trên cuộn
6
π
cảm thuần L thì dòng qua mạch i2 = I0cos(100πt - ) (A). Biểu thức hiệu điện thế có dạng:
3
π π
A. u = 200cos(100πt - ) (V) B. u = 100√ 2cos(100πt - ) (V)
12 12
π π
C. u = 200cos(100πt - ) (V) D. u = 100√ 2cos(100πt - ) (V)
4 4
1
Bài 19: Đặt vào hai đầu một đoạn mạch gồm một cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L = (H) mắc nối tiếp
π
−4
10 π
với tụ điện có điện dung C = (F) một điện áp xoay chiều luôn có biểu thức u = U0cos(100πt - ) (V).
2π 6
Biết tại thời điểm nào đó điện áp giữa hai đầu mạch là 100 √ 3V thì cường độ dòng điện qua mạch là 1A.
Biểu thức cường độ dòng điện trong mạch là:
π π
A. i = 2√ 2cos(100πt - ) (A) B. i = 2√ 2cos(100πt - ) (A)
6 2
Trang - 43 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
π π
C. i = 2cos(100πt + ) (A) D. i = 2cos(100πt + )
3 6
(A)
Bài 20: Đoạn mạch điện xoay chiều gồm điện trở thuần 30(Ω) mắc nối tiếp với cuộn dây. Điện áp hiệu dụng
π
giữa hai đầu cuộn dây là 120V. Dòng điện trong mạch lệch pha so với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch và
6
π
lệch pha so với điện áp giữa hai đầu cuộn dây. Cường độ hiệu dụng dòng qua mạch bằng:
3
A. √ 2(A) B. 3(A) C. 4 (A) D. 3√ 3(A)
Bài 21: Đặt điện áp u = 220√ 2cos100πt (V) vào hai đầu đoạn mạch AB gồm hai đoạn mạch AM và MB mắc
nối tiếp. Đoạn AM gồm điện trở R mắc nối tiếp với cuộn cảm thuần L, đoạn MB chỉ có tụ điện C. Biết điện
áp giữa hai đầu đoạn mạch AM và điện áp giữa hai đầu đoạn mạch MB có giá trị hiệu dụng bằng nhau
2π
nhưng lệch pha nhau . Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch AM bằng:
3
A. 110V B. 220√ 2V C. 220√ 3V D. 220V
Bài 22: Cho đoạn mạch điện xoay chiều gồm cuộn dây mắc nối tiếp với tụ điện. Độ lệch pha của điện áp
π
giữa hai đầu cuộn dây so với cường độ dòng điện trong mạch là . Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu tụ điện
6
bằng điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn dây. Độ lêch pha của điện áp giữa hai đầu cuộn dây so với điện áp
giữa hai đâu đoạn mạch trên là:
π 2π π π
A. B. C. D.
4 3 3 2
Bài 23: Đặt vào đầu AMNB của đoạn mạch RLC gồm nối tiếp. M là điểm nối giữa tụ điện và cuộn dây
thuần cảm, N là điểm nối giữa cuộn dây và điện trở thuần. Khi đó biểu thức điện áp của hai đầu đoạn mạch
π
NB là uNB = 60√ 2cos(100πt - ) (V) và điện áp giữa hai đầu đoạn mạch AN sớm pha hơn điện áp giữa hai
3
π
đầu đoạn mạch AB một góc . Biểu thức của điện áp giữa hai đầu đoạn mạch AB là:
3
π π
A. u = 60√ 6cos(100πt - ) (V) B. u = 40√ 6cos(100πt - ) (V)
6 6
π π
C. u = 40√ 6cos(100πt + ) (V) D. u = 60√ 6cos(100πt + ) (V)
6 6
Bài 24: Mạch điện xoay chiều RLC nối tiếp theo đúng thứ tự gồm cuộn thuần cảm có cảm L, điện trở R và tụ
điện có điện dung C. Biết U1 = 80 V, UC = 45 V và độ lệch pha giữa u Lr và uRC là 90º. Điện áp giữa hai đầu
đoạn mạch AB có giá trị hiệu dụng là:
A. 35V B. 69,5V C. 100V D. 60V
Trang - 44 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
Bài 25: Cho mạch điện gồm hai đoạn AM và MB mắc nối tiếp. Đoạn AM gồm điện trở thuần R nối tiếp với
tụ C, đoạn MB gồm một trong ba phần tử điện trở thuần, cuộn dây, tụ điện. Khi đặt vào AB điện áp xoay
chiều có UAB = 250 V thì UAM = 150V và UMB = 200V. Đoạn MB có:
A. Cuộn dây cảm thuần B. tụ điện
C. cuộn dây có điện trở khác không D. điện trở thuần
Bài 26: Đoạnh mạch xoay chiều AB gồm ba đoạn mạch mắc nối tiếp: đoạn mạch AM chứa cuộn thuần cảm
có độ tự cảm L=
√3 H, đoạn mạch MN chứa điện trở thuần R = 50Ω và đoạn mạch NB chứa tụ điện C =
2π
2 √ 3 .1 0
−4
(F). Đặt vào hai đầu đoạn mạch điện áp xoay chiều u = 50 √ 7sin(100πt + φ) (V). Tại thời điển mà
π
uAN¿80√ 3V thì UMB có độ lớn:
A. 80 V B. 70 V C. 60 V D. 50 V
1
Bài 27: Đặt vào hai đầu một đoạn mạch gồm một cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L = H mắc nối tiếp
π
−4
10 π
với tụ điện có điện dung C = (F) một điện áp xoay chiều luôn có biểu thức u = U 0cos(100πt - ) (V).
2π 3
Biết tại thời điểm nào đó điện áp giữa hai đầu mạch là 100 √ 3V thì cường độ dòng điện qua mạch là 1A.
Biểu thức cường độ dòng điện trong mạch là:
π π
A. i = 2√ 2cos(100πt + ) (A) B. i = 2cos(100πt - ) (A)
2 6
π π
C. i = 2cos(100πt + ) (A) D. i = 2√ 2cos(100πt + )
6 6
(A)
III. HƯỚNG DẪN GIẢI,
Dạng 1: DÙNG SỐ PHỨC ĐỂ GIẢI TOÁN ĐIỆN XOAY CHIỀU
Bài 1:
1
▪Ta có dung kháng ZC = = 100(Ω)
ωC
200 √ 2∠ 0 π
▪Bấm máy tìm biểu thức cường độ dòng điện: = shift23 =kết quả √ 2∠
100 √ 3−100 i 6
π
▪Phương trình cường độ dòng điện: i = √ 2cos(100πt + ) (A)
6
Bài 2:
1
▪Ta có cảm kháng: ZL=ω.L=100(Ω); dung kháng Z L = =¿ 200(Ω)
ω .C
−π
100∠ 1 π
▪Biểu thức cường độ dòng điện: 6 = shift23 = kết quả ∠
2 3
−200 i
Trang - 45 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
π
▪Phương trình cường độ dòng điện qua mạch: i = 0,5cos(100πt + ) (A)
3
1 π π
▪Phương trình điện áp: ∠ × (100+100i-200i)=Shift23 = kết quả 50 √ 2∠
2 3 12
π
▪Phương trình điện áp giữa hai đầu mạch: u = 50√ 2cos(100πt + ) (V)
12
Bài 3:
1
▪Ta có cảm kháng: ZL = ω.L = 20 Ω; dung kháng: ZC = = 60(Ω)
ω.C
π
80 ∠ 3π
▪Biểu thức cường độ dòng điện: 4 = shift23 = kết quả 2 ∠
4
20i−60 i
Bài 4:
1
▪Ta có cảm kháng ZL = ω.L = 100 Ω; dung kháng ZC = =¿ 60(Ω)
ω .C
π −π
▪Phương trình điện áp 2√ 2∠ × 40+60i-100i= Shift23 = kết quả 160∠
12 6
π
u = 160cos(100πt - ) (V)
6
Bài 5:
100 √ 2 ∠0
=¿
▪Ta có: π 50+50i
2 ∠−
4
1
⇒Điện trở R = 50Ω; ZL = 50Ω ⇒ L= (H)
2π
Bài 6:
1
▪Ta có cảm kháng ZL = ω.L = 100 Ω; dung kháng ZC = = 200(Ω)
ω.C
−π
100∠ π
▪Biểu thức cường độ dòng điện: 6 = shift23 = kết quả 0,5 ∠
3
−200 i
π π
▪Biểu thức điện áp ở 2 đầu đoạn mạch: 0,5 ∠ × (100+100i-200i) = shift23 = kết quả 50√ 2∠
3 12
π
▪Phương trình điện áp: u = 50√ 2cos(100πt + ) (V)
12
Bài 7:
1
▪Ta có cảm kháng: ZL = ω.L = 10 Ω, dung kháng: ZC = =¿ 20(Ω)
ω .C
−π
▪Biểu thức điện áp ở 2 đầu đoạn mạch √ 2∠0 x 10+10i-20i = Shift23 = kết quả 20 ∠
4
Trang - 46 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
π
▪Phương trình điện áp: u = 20cos(100πt - ) (V)
4
Bài 8:
1
▪Ta có cảm kháng ZL = ω.L = 200 Ω;dung kháng: ZC = = 100(Ω)
ω.C
100 √ 5 ∠0
▪Biểu thức cường độ dòng điện: = Shift23 = kết quả 1∠1,1
100+200 i
▪Biểu thức điện áp ở 2 đầu đoạn mạch 1∠1,1×100+200i-100i = Shift23 = kết quả 100√ 2 ∠ -0,32
Bài 9:
1
▪Ta có dung kháng: ZC = = 50√ 3 (Ω)
ω.C
π
200∠
6
▪Ta có: = 50+50√ 3i
−π
2∠
6
⇒ R = 50Ω; ZLC = 50√ 3 Ω
▪Mà: ZL – ZC = ZLC ⇒ ZL = 100√ 3Ω
U U U
▪Ta có: I1 = 0,25(A) = ; và I2 = 0,5 = và I3 = 0,2 =
R ZL ZC
U
=¿
√( )( )
2 2
▪Nếu các linh kiện mắc nối tiếp với nhau thì: I = U U U 0,2(A)
+ −
0 ,25 0 , 5 0 ,2
Bài 2:
UR
π ZC 1 O
▪Từ giản đồ véctơ ta có: tanφ = tan = = = √3 π I
3 R ωCR 3
ZC 1 1 1 UC
▪Nếu C' = √ 3 .C thì tanφ = = = . =1
R ωCR ωCR √ 3 UMB
π
⇒ φ' =
4
Bài 3:
UrL
▪Ta có UL = ULC: UL
π
Ur I
▪ULC = UC – UL ⇒UC =2.UL ⇒UL = 45 (V) 3
π
π UL ULC
▪Mặt khác: tan = =√ 3 Ur = 15√ 3 (V) 6
3 Ur
π U L √3 90 UC
▪Còn: sin = = UAN = = UR
3 U AN 2 √3
▪Điện áp giữa hai đầu đoạn mạch:
U = √ ¿ ¿ = 90(V)
Bài 4:
ZL π π
▪Độ lệch pha tanφ = = 1 φ = ⇒ i trễ pha hơn u một góc
R 4 4
(π π
⇒ Biểu thức cường độ dòng điện là: i = I0cos 100 πt− − (A)
2 4 )
Trang - 48 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
3π
▪Khi t = 0,1 s thì dòng điện có giá trị -2,75√ 2 A, ta có -2,75√ 2 = I0cos(100π.0,1 - ) I0 = 5,5 (A)
4
Bài 5:
▪Ta có: U2 = (UR + Ur)2 + (UL - UC)2 ⇒ 642 = (16 + Ur)2 + (UL - 64)2 (1)
2 2 2
▪Và U D=U r +U L ⇒ UL = 16 −U r √ 2 2
(2)
240 128
▪Từ (1) và (2) ⇒ Ur = (V); UL = (V)
17 17
Ur 240
⇒ Hệ số công suất của cuộn dây: cosφd = = và hệ số công suất toàn mạch: cosφ =
U D 17.16
240
16+ cos φ D 15
UR+ Ur 17 =
= cosφ 8
U 64
Bài 6:
1
▪Ta có cảm kháng ZL = ω.L = 50 Ω; dung kháng: ZC = = 1000(Ω)
ω.C UL
UAM
π ZL Z L 50 π
= √3 r =
UR
▪Ta có: tan = = (Ω) O
3 Ur I
3 r √3 √ 3
ULC UMB
π ZC 1
▪tan = = R = 100√ 3 (Ω)
6 R √3
Bài 7:
−π
▪Ta có Δφ = φu - φi =
4
−π −Z C
▪tan = =¿ -1 R = ZC (Ω)
4 R
3π
⇒ Biểu thức điện áp giữa hai bản tụ: uC = I0.R.cos(ωt - ) (V)
4
Bài 8:
2
▪Ta có: U2 = U R + (UL - UC)2 = 502 ⇒ U = 50(V)
'
U R 30 U R
▪Ta có: = =
U L 60 U 'L
'
UR 1 '
▪Khi C thay đổi thì = ⇒ U L =¿ 80(V)
UL 2
2
▪Điện áp giữa hai đầu đoạn mạch U = 50(V) ⇒ U2 = U R +¿ 110(V)
Bài 9:
UL π
U I
▪Ta có Z = = 200(Ω) 3 UR
I
π UAB
Trang - 49 - UC
6
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
π R
▪Trên đoạ n AM: cos = = 0,5 R = 100(Ω)
3 Z
▪Và: cos =
π √ 3 = Z Z = 200 C = √3 . 10−4 (F)
C
6 2 ZC √3 2π
Bài 10:
5π
▪Độ lệch pha của ULR và URC là: Δφ = φLR - φRC = (rad)
12 M
5π
MN2 = 1502 + (50√ 6)2 – 2.150.50√ 6.cos MN = 167,3
12 75 UR I
O
167 ,3 50 √ 6
= π UC 50 6
▪Áp dụng định lý hàm sin: 5 π sinα α =
sin 4 N
12
π
⇒ Điện áp cực đại giữa hai đầu điện trở: U0R = 150sin = 75√ 2 (V)
4
U0R
▪Cường độ dòng điện cực đại trong mạch: I0 = =3 √ 2 (A) I = 3(A)
R UMQ
UL
Bài 11:
UR I
O
▪Ta có cảm kháng ZL = ω.L = 20 Ω; 900
UC
1 UPN
▪Dung kháng: ZC = =¿ 80(Ω)
ω .C N
π
▪Mà: φ1+φ2=
2
Z L ZC
tanφ1.tanφ2 = -1 .− = -1 R = 40Ω
R R
▪Cách khác: Dùng hệ thức trong tam giác vuông ta được R2 = ZL.ZC = 1600 R = 40 Ω
Bài 12:
2 2
▪Ta có: U2 + U R + (UL - UC)2 ⇒ 1002 = U R + (UL - 125)2 (1)
U L 45
▪tanφd = = φd = 0,6435 rad
U R 60
U L −U C
▪tanφd = φd = - 0,9273 rad
UR
π
⇒ Độ lệch pha của điện áp giữa hai đầu mạch và giữa hai đầu cuộn dây là
2
Bài 13:
Trang - 50 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
▪Vì I01 =I02 =I0 ⇒ 2 mạch điện trên có cùng tổng trở
φu 1 +φu 2 π
⇒ φ1 = =
2 4
Bài 14:
UR
▪Ta có giản đồ véctơ π
6
Ta thấy: Ud = 60 = UR UL
π U
U UR 3 π
= I
▪Áp dụng định lý hàm số sin: 2π π U = 60√ 3 (V) 6
sin sin O Ur
3 6
Bài 15:
▪Tại thời điểm t1 ta có: u L (t 1) = -30√ 3V, u R (t 1)=¿ 40V thì UR vuông pha với UL nên:
( )( )
2
30 √3 40 2
+ =1 (1)
U oL U¿
( ) ( ) =1⇒U
2 2
60 0
▪Vì UR vuông pha với UL nên: + oL = 60(V) (2)
U oL U¿
√
▪Điện áp lực cực đại giữa hai đầu đoạn mạch: U0 = U 0 R + U 0 L −U 0C = 100V
2 2
Bài 16:
π
▪Lúc đầu: UAN = 10(V) UR = 10cos = 5√ 3 (V)
6
π
▪UL = 10sin = 5(V) UL
6
π UC O
π/6 I
▪tan = = 1 UR = UC = 5√ 3 (V)
4 UR π/4
UR
▪Vì khi vị trí các linh kiện thay đổi thì tính chất của mạch không đổi ⇒ UR = 5
UC
√ 3 (V)
5 √3
▪Điện áp trên đoạn AN: UAN = π = 5√ 6 (V)
cos
4
Bài 17:
2 2
▪Ta có U2 = U R +U C ⇒ UR = 75√ 3(V)
UR I
−Z C −U C −1 −π
▪tanφ = = = φ= rad
R UR √3 6
π/3 U
UC
Trang - 51 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
⇒ Điện áp tức thời giữa hai đầu tụ điện chậm pha so với điện áp tức thời giữa hai đầu đoạn mạch một góc
π
3
Bài 18:
2 2
▪Ta có U2 =U R +U C ⇒ UC = 100(V)
−Z C −U C −1 −π
▪tanφ = = = φ= rad
R UR √3 6
π
⇒ độ lệch pha giữa cường độ dòng điện và điện áp giữa hai đầu đoạn mạch lúc này là:
6
Bài 19:
1
▪Ta có cảm kháng ZL = ω.L= 50(Ω); dung kháng ZC = = 150(Ω)
ω.C
Z L−Z C 50−150 −π
tanφ = = =−∞ φ = rad
R 0 2
( )( ) ( )( )
2 2 2 2
u i 100 2
▪Vì i và u dao động vuông pha nhau nên: + =1⇒ + =¿ 1
Uo Io I o .100 Io
I0 = √ 5 (A)
3π
▪Biểu thức cường độ dòng điện: i = √ 5.cos(100πt + ) (A)
4
Bài 20:
UL
1 UAN
▪Ta có cảm kháng: ZL = ω.L= 20(Ω); dung kháng: ZC = =120(Ω)
ω.C O
1
I
2 U
UR+r
π
r
▪Ta có: φ1 + φ2 = UC
2 UMB
ZL Z
▪tanφ1.tanφ2 = -1 .− C = -1 R = 20(Ω)
(R+r ) r
Bài 21:
2
▪Lúc đầu: U2 = U R + (UL - UC)2 = 402 + 802 ⇒ U = 40√ 5 (V)
'
U R 50 1 U R ' '
▪Mặt khác: = = = ' ⇒ U L=3.U R
U L 120 3 U L
2 '2
▪Lúc sau: U =U R +¿ 45,64(V)
Bài 22:
UL
2 Ur UAN
▪Ta có: cosφ1 = (1)
30 √5 1
I
O
2 U
UR+r
Ur r
Trang - 52 - UC
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
1
▪Từ (1) và (2) tanφ1 = φ1 = 0,4636 (rad)
2
π U LC
▪Ta có: φ2 = – φ1 tanφ2 = = 2 ULC = 60(V)
2 Ur
⇒ Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch: U = √ U R +U 2r +U 2LC = 60√ 2(V)
uR 2 uC
( )( )
2
▪Vì khi u = 50√ 2 (V) thì u R=−25 √ 2(V ) ⇒ uC =75 √ 2(V ) thay vào (1) ta có
( )( )
2 2
25 √ 2 75 √ 2
+ = 1 ⇒ UoC = 50√ 6(V) ⇒ UC = 50√ 3V
50 √ 2 U oC
Bài 24:
1
▪Để điện áp UC vuông pha với UAB ⇒UAB cùng pha với i ⇒ cộng hưởng điện ⇒ ZL = ZC ⇒ ω = =
√ LC
1
2π.f ⇒ f = =¿ 2000Hz
2 π . √ LC
Bài 25:
−π π
▪Bấm máy tính 40∠ + 50∠ = Shift23 = kết quả 10√ 21∠0,71
6 2
⇒ Điện áp cực đại giữa hai điểm A, B là: Uo =10√ 21=¿ 45,8V
Dạng 3: DÙNG GIẢN ĐỒ VÉCTƠ ĐỂ GIẢI ĐIỆN XOAY CHIỀU 2
Bài 1:
2 2
▪Mạch RC có U2 = U R +U C ⇒ UR = 60(V)
UR
▪Cường độ dòng điện: I = = 2(A)
R
UC
▪Dung kháng của tụ điện: ZC = = 40(Ω)
I
Bài 2:
UR 1
▪Ta có hệ số công suất: cosφ = = UR=50(V)
U 2
Trang - 53 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
Z L −Z C
⇒ . = -1 ⇒ R2 = ZL.ZC
R R
Bài 4:
U 0 L −U 0 C 1−0 , 5 π
▪Độ lệch pha: tanφ = = = 1 φ = (rad)
U0 R 0 ,5 4 M
UAN
Bài 5:
1 1 1 1 UR I
▪Từ giản đồ véctơ ta có: 2
= 2 + 2 ⇒ UR = 60(Ω) O
U R U AN U MB 2
UMB
UR
▪Cường độ dòng điện hiệu dụng qua mạch: I = =¿ 2(A)
R
Bài 6:
UL
▪Ta có: ZL = ω.L=200(Ω)
π Z L −Z C
▪tanφ = tan = = 1 ZC = 50Ω U
4 R ULC
π/4
−3 O
1 10
▪Điện dung của tụ điện là: C = = (F) UR I
ZC . ω 5 π UC
Bài 7:
Ur UL Ud
▪Ta có hệ số công suất của cuộn dây: cosφd = = 0,5 Ur = 0,5.Ud
Ud
π/3
O
U L √3 √3 Ud ULC Ur I
▪sinφd = = UL =
Ud 2 2
UC
Trang - 54 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
U L −U C −π
▪tanφ = =− √ 3 φ = (rad)
Ur 3
Trang - 55 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
Bài 8: M
π ^ 3
▪Vì ∆MON cân tại M với ^
UL
M = ⇒ O= .π
4 8 π/4 UR I
O
▪Độ lệch pha của dòng điện trong mạch so với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch
U
3π π π N
là: φ = − =
8 4 8 UC
Bài 9:
2 2 2
▪Ta có: U2 = U R +U L−U C =2 5 ⇒ U=25(V)
ZL U L 1 1
▪Mà: = = = ω2.LC ⇒ ωo = = ω√ 2 ⇒ f = 50√ 2 Hz
ZC UC 2 √ LC
Bài 10:
1
▪Ta có cảm kháng ZL = ω.L= 40 (Ω); dung kháng: ZC = = 20(Ω)
ω.C
π Z LC
▪tanφ = tan = = 1 R = 20(Ω)
4 R
Bài 11:
π U R U R √3
▪cos = = = UR = 100√ 3V
6 U 200 2
UR
▪Cường độ dòng điện hiệu dụng: I = = 1(A)
R
π π
▪i sớm pha hơn u góc i = √ 2cos(100πt+ ) (A)
6 6
Bài 12:
1
▪Ta có dung kháng: ZC = = 160√ 3 (Ω)
ω.C
π Zl
▪tanφ = tan = = √3
3 R
▪Cảm kháng: ZL = 80√ 3Ω
120 √ 2 3 √3 −π
▪Biểu thức cường độ dòng điện: = Shift23 = kết quả ∠
80+80 √ 3 i 4 6
i=
3 √2
6 (
cos 100 πt+
π
6
(A))
▪Biểu thức điện áp giữa hai đầu đoạn mạch là:
3 √2 π −π
∠− × ( 80+80 √ 3i−160 √ 3 i ) = Shift23 = kết quả 120√ 2∠
4 6 2
π
uAB = 120√ 2 cos ( 100 πt− ) (V)
2
Trang - 56 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
Bài 13:
2 UL
▪Lúc đầu: U2 = U R + (UL - UC)2 = 602 ⇒ U = 60(V)
'
UR R UR U
= = √ 3= ' ⇒ √ 3 . U L=U R
' '
▪Lập tỉ số: ULC
U L ZL UL
π/4 I
O
▪Nếu nối tắt tụ điện thì bỏ tụ điện đi, mạch chỉ còn lại R,L UR
UC
'2 '2 2
▪U2 = U R +U L ⇒ 6 0 =¿ = 30(V)
'
⇒ U R = 30√ 3 (V)
Bài 14:
1
▪Ta có dung kháng: ZC = = 100(Ω)
ω.C
π Z L −Z C 2
▪tan = = 1 ZL = 200(Ω) = π.L L = (H)
4 R π
Bài 15:
UAN
▪Xét hệ thức lượng trong tam giác vuông:
1 I
O
1 1 1 2
UR
2
= 2 + 2 ⇒ UR=48(V)
U R U AN U MB
UC UMB
Bài 16:
π Ur UL Ud
▪Ta có: cos = = 0,5 Ur = 0,5.Ud
3 Ud
π/3 I
O
▪sin =
π √ 3 = U L U = √3 U ULC Ur
L d
3 2 Ud 2
√3 − √3 −π
U
▪tanφ = L −U 2 φ= UC
=− √ 3
C
= 3
UR 0,5
2π
⇒ Độ lệch pha giữa Ud và U là:
3
Ud
UL
π/3 Ur I
Bài 17: O
π/6
ULC
π Z
▪Ta có: cos = = 0,5 Z = 40.0,5 = 20Ω
3 ZC
UC
π √3 R
▪cos = = R = 10√ 3 Ω
6 2 20 I2
ULC
Bài 18:
U
UR2
2 UC
1
Trang - 57 - O
UR1 I1
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
π
▪Khi mạch là RC thì cường độ dòng điện tức thời. i1 = I0cos(100πt + ) (A)
6
π
▪Khi mạch điện là RLC thì: i2 = I0cos(100πt - ) (A)
3
φi 1 +φi 2 −π
▪Pha ban đầu của điện áp: φu = =
2 12
−π
▪Độ lệch pha của u và i: φ = φu - φi1 = (rad)
4
UR √2
▪Hệ số công suất là: cosφ = = U = 100√ 2 (V) U0 = 200V
U 2
Bài 19:
1
▪Ta cảm kháng ZL = ω.L= 100 (Ω); và dung kháng ZC = = 200(Ω) ⇒ ZLC=100Ω
ω.C
√ ( ) = 2(A)
2
2 u
▪Vì ULC và I dao động vuông pha nhau nên: I0 = i +
Z LC
π π
▪Vì i sớm pha hơn ULC một góc i = 2cos(100πt + ) (A)
2 3
Bài 20:
UR
Bài 21: M
UL
N
UC
Bài 22: UL
M
Ud
▪Từ giản đồ véctơ ta thấy ∆OMN là tam giác đều Ur
π/6 I
O
π 2π/3
⇒ góc lệch pha của Ud và U là
3 ULC
UL
N
UC
ULC
U
π/6 I
O
UR
UC
Trang - 58 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
Bài 23:
U 0 R √3 2U 0 R
▪cosφ = = U 0 AB= = 40√ 6 (V)
U 0 AB 2 √3
π
⇒ UAB sớm pha hơn UNB góc
6
π
u = 40√ 6cos(100πt - )V
6
Bài 24:
π U L UC UL
▪Vì φ1 = φ2 = tanφ1.tanφ2 = -1 .− = -1
2 UR U R 1
O
2
⇒ Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu điện trở là UR = 60V UR I
UC
U = √ U 2R +¿ ¿ 69,5(V)
Bài 25:
2 2 2
▪Ta thấy: U AB =U Am+ U MB ⇒ UAM ⊥ UMB
▪Mà: ZMB =
√
√ R2 +Z 2C = 5 0 2+ ( )
50 2 100
√3
=
√3
Ω và ZMB = √ R2 +Z 2L=¿100(Ω)
( )( ) √
2 2
( )
2
i u
▪Vì ULC vuông pha với i + = 1 ⇒ I0 = I 2 + 100 √ 3 =¿ 2A
I0 U0 100
Trang - 59 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
π
▪Vì ZC > ZL ⇒ i sớm pha hơn u một góc
2
π
▪Biểu thức cường độ dòng điện qua mạch là: i = 2cos(100πt + )A
6
A. 8 B. 10 C. 16 D. 7
Giải
Ta có: A = 16 ⇒ Số nuclon là 16
27
Ví dụ 2: Hạt nhân 13 A l có bao nhiêu notron?
A. 13 B. 27 C. 14 D. 40
Giải
Ta có: N=A-Z=27-13=14 hạt
Ví dụ 3: Một vật có khối lượng nghỉ mo=0,5kg. Xác định năng lượng nghỉ của vật?
Trang - 60 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
Ví dụ 4: Một vật có khối lượng nghỉ mo=1kg đang chuyển động với vận tốc v=0,6C. Xác định khối lượng
tương đối của vật?
A. 1kg B. 1,5kg C. 1,15kg D. 1,25kg
Giải
mo
m= =¿
Ta có
√ 1(kg)
2
v
1− 2
c
Ví dụ 5: Một vật có khối lượng nghỉ mo đang chuyển động với vận tốc v = 0,6C. Xác định năng lượng toàn
phần của vật?
A. mo.c2 B. 0,5mo.c2 C. 1,25mo.c2 D. 1,5mo.c2
Giải
2 mo 2
E=m c = c =¿
Ta có:
√ 1,25mo.c2
2
v
1− 2
c
Ví dụ 6: Một vật có khối lượng nghỉ mo đang chuyển động với vận tốc v = 0,6C. Xác định động năng của
vật?
A. mo.c2 B. 0,5mo.c2 C. 0,25mo.c2 D. 1,5mo.c2
Giải
(√ )
1
W đ =E−E o=m . c2 −mo . c 2=mo c 2 −1 =¿
2
Ta có: v 0,25mo.c2
1−
c2
2
Ví dụ 7: Hạt nhân 1 D (doteri) có khối lượng m = 2,00136u. Biết m=1,0073u; m=1,0087u. Hãy xác định độ
Giải
Ta có: E=Δm.c2=(Z.mp+(A-Z).mn-mD ).c2 = (1,0073+1,0087-2,00136).931,5=13,64MeV
Trang - 61 -
Tài liệu ôn thi THPT QG môn lí
2
Ví dụ 9: Hạt nhân D (doteri) có khối lượng m = 2,00136u. Biết m=1,0073u; m=1,0087u; c=3.10 8 m/s. Hãy
1
xác định năng lượng liên kết riêng của hạt nhân D?
A. 1,364MeV/nuclon B. 6,82MeV/nuclon C. 13,64MeV/nuclon D. 14,64MeV/nuclon
Giải
Ta có: E = 13,64 MeV (đáp án trên)
W lk 13 , 64
⇒ Năng lượng liên kết riêng của hạt nhân D: = =¿ 6,82(MeV/nuclon)
A 2
Trang - 62 -