‫به نام خدا‬

‫دانشکده مهندسی ربق‬

‫جبر خطی – نیمسال دوم ‪1402 - 1403‬‬

‫دکتر مهسان توکلی کاخکی‬

‫پاسخ تمرین سری اول‬

 ‫‪ )1‬دستگاه معادالت زیرا به روش حذفی گاوس حل کنید (تمامی مراحل نوشته شود)‪.‬‬

‫‪2𝑥1 − 𝑥2 = 0‬‬
‫‪1) {−𝑥1 + 2𝑥2 − 𝑥3 = 0‬‬
‫‪−𝑥2 + 𝑥3 = 1‬‬
‫پاسخ)‬

‫‪2 −1‬‬ ‫‪0 0‬‬

‫‪[−1 2‬‬ ‫]‪−1 0‬‬
‫‪0 −1‬‬ ‫‪1 1‬‬
‫‪0.5𝑅1 + 𝑅2 → 𝑅2‬‬
‫‪2 −1‬‬ ‫‪0 0 2𝑅2 + 𝑅3 → 𝑅3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪−1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪3‬‬
‫→‬ ‫→ ]‪[0 3/2 −1 0‬‬ ‫‪[0‬‬ ‫]‪3/2 −1 0‬‬
‫‪0 −1‬‬ ‫‪1 1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1/3 1‬‬

‫‪1‬‬
‫= ‪𝑥3‬‬ ‫‪= 3‬‬
‫‪1/3‬‬
‫‪1‬‬
‫→‬ ‫= ‪𝑥2‬‬ ‫‪(0 + 𝑥3 ) = 2‬‬
‫‪3/2‬‬
‫‪1‬‬
‫{‬‫𝑥‬‫‪1‬‬ ‫=‬ ‫‪(0 + 0𝑥3 − 𝑥2 ) = 1‬‬
‫‪2‬‬

‫‪𝑥1 + 𝑥2 + 𝑥3 = 1‬‬
‫‪2) { 𝑥1 + 2𝑥2 + 2𝑥3 = 1‬‬
‫‪𝑥1 + 2𝑥2 + 3𝑥3 = 1‬‬
‫پاسخ)‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 −𝑅1+ 𝑅2 → 𝑅2 1 1‬‬ ‫‪1 1 −𝑅1+ 𝑅3 → 𝑅3 1 1‬‬ ‫‪1 1 −𝑅2+ 𝑅3 → 𝑅3‬‬
‫‪[1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫→ ]‪1‬‬ ‫‪[0 1‬‬ ‫→ ]‪1 0‬‬ ‫‪[0 1‬‬ ‫→ ]‪1 0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 2‬‬ ‫‪3 1‬‬ ‫‪0 1‬‬ ‫‪2 0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪[0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫]‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬
 ‫‪0‬‬
‫= ‪𝑥3‬‬ ‫‪= 0‬‬
‫{ →‬ ‫‪1‬‬
‫‪𝑥2 = 0 − 𝑥3 = 0‬‬
‫‪𝑥1 = 1 − 𝑥3 − 𝑥2 = 1‬‬

‫‪4𝑥2 − 3𝑥3 = 3‬‬

‫‪3) {−𝑥1 + 7𝑥2 − 5𝑥3 = 4‬‬
‫‪−𝑥1 + 8𝑥2 − 6𝑥3 = 5‬‬
‫پاسخ)‬

‫‪0 4 −3‬‬ ‫‪3 𝑅2 → 𝑅1 −1‬‬ ‫‪7 −5 4 −𝑅1+ 𝑅3 → 𝑅3 −1 7 −5‬‬ ‫‪4 −1𝑅2+ 𝑅3 → 𝑅3‬‬
‫‪4‬‬
‫‪[−1 7 −5‬‬ ‫→ ]‪4‬‬ ‫‪[0‬‬ ‫→ ]‪4 −3 3‬‬ ‫‪[ 0 4 −3‬‬ ‫→ ]‪3‬‬
‫‪−1 8 −6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪−1‬‬ ‫‪8 −6 5‬‬ ‫‪0 1 −1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪−1‬‬ ‫‪7 −5 4‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪4 −3 3‬‬
‫[‬ ‫]‪−1 1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪4 4‬‬
‫‪1/4‬‬
‫= ‪𝑥3‬‬ ‫‪= −1‬‬
‫‪−1/4‬‬
‫‪1‬‬
‫→‬ ‫= ‪𝑥2‬‬ ‫‪(3 + 3𝑥3 ) = 0‬‬
‫‪4‬‬
‫‪1‬‬
‫{‬‫𝑥‬‫‪1‬‬ ‫=‬ ‫‪(4 + 5𝑥3 − 7𝑥2 ) = 1‬‬
‫‪−1‬‬

‫‪ )2‬دستگاه معادله زیر را به روش گاوس‪ -‬جردن حل کنید‪.‬‬

‫‪𝑥1 + 𝑥2 + 𝑥3 +‬‬ ‫‪𝑥4 = 1‬‬

‫‪𝑥1 + 2𝑥2 + 2𝑥3 + 2𝑥4 = 0‬‬
‫‪𝑥1 + 2𝑥2 + 3𝑥3 + 3𝑥4 = 0‬‬
‫‪𝑥1 + 2𝑥2 + 3𝑥3 + 4𝑥4 = 0‬‬
 ‫پاسخ)‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪0 −𝑅1+ 𝑅2 → 𝑅2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪−1 −𝑅1+ 𝑅3 → 𝑅3‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 −1‬‬
‫[‬ ‫→]‬ ‫[‬ ‫→]‬ ‫[‬ ‫]‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2 −1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4 0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 2‬‬
‫‪−𝑅1 + 𝑅4 → 𝑅4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 −1 −𝑅2+ 𝑅1 → 𝑅1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 −1 −𝑅2+ 𝑅3 → 𝑅3‬‬
‫→‬ ‫[‬ ‫→]‬ ‫[‬ ‫→]‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2 −1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2 −1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3 −1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3 −1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 −1 −𝑅2+ 𝑅4 → 𝑅4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 −1 −𝑅3+ 𝑅2 → 𝑅2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 −1‬‬
‫[‬ ‫→]‬ ‫[‬ ‫→]‬ ‫[‬ ‫]‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3 −1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2 0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2 0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 2‬‬
‫‪−𝑅3 + 𝑅4 → 𝑅4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 −1 −𝑅4+ 𝑅3 → 𝑅3‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 −1‬‬
‫→‬ ‫[‬ ‫→]‬ ‫[‬ ‫]‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0 0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1 0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1 0‬‬
‫‪𝑥1 = 2‬‬
‫‪𝑥 = −1‬‬
‫‪→ { 2‬‬
‫‪𝑥3 = 0‬‬
‫‪𝑥4 = 0‬‬

‫‪ )3‬جواب دستگاه معادله زیر را به روش دلخواه بدست آورید‪ .‬سپس عدد ‪ 15‬رو به ‪ 14‬تغییر داده و جواب معادله‬
‫را با همان روش دوباره بدست آورید‪ .‬آیا دستگاه معادله بد حالت است؟‬

‫‪8𝑥 + 5𝑦 + 2𝑧 = 15‬‬
‫‪{ 21𝑥 + 19𝑦 + 16𝑧 = 56‬‬
‫‪39𝑥 + 48𝑦 + 53𝑧 = 100‬‬
‫پاسخ)‬

‫‪8‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪15 −21𝑅1+ 𝑅2 → 𝑅2 8‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪15‬‬

‫‪8‬‬
‫→ ] ‪[21 19 16 56‬‬ ‫]‪[ 0 5.875 10.75 16.625‬‬
‫‪39 48 53 100‬‬ ‫‪39‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪53‬‬ ‫‪100‬‬
 ‫‪39‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪𝑅 + 𝑅3 → 𝑅3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪15 −23.625𝑅2 + 𝑅3 → 𝑅3‬‬
‫‪8 1‬‬ ‫‪5.875‬‬
‫→‬ ‫→ ]‪[0 5.875 10.75 16.625‬‬
‫‪0 23.625 43.25 26.875‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪[0 5.875 10.75‬‬ ‫] ‪16.625‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.0213 −39.9787‬‬
‫‪−39.9787‬‬
‫= 𝑧‬ ‫‪= −1876.9‬‬
‫‪0.0213‬‬
‫‪1‬‬
‫= 𝑦 →‬ ‫‪(16.625 − 10.75𝑧) = 3437.2‬‬
‫‪5.875‬‬
‫‪1‬‬
‫{‬ ‫𝑥‬ ‫=‬ ‫‪(15 − 2𝑧 − 5𝑦) = −1677.2‬‬
‫‪8‬‬

‫تغییر عدد ‪ 15‬به ‪14‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪14 −21𝑅1+ 𝑅2 → 𝑅2 8‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪14‬‬
‫‪8‬‬
‫→‬ ‫→ ] ‪[21 19 16 56‬‬ ‫]‪[ 0 5.875 10.75 19.25‬‬
‫‪39 48 53 100‬‬ ‫‪39‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪53‬‬ ‫‪100‬‬
‫‪39‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪𝑅 + 𝑅3 → 𝑅3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪14 −23.625𝑅2+ 𝑅3 → 𝑅3‬‬
‫‪8 1‬‬ ‫‪5.875‬‬
‫→‬ ‫→ ]‪[0 5.875 10.75 19.25‬‬
‫‪0 23.625 43.25 31.75‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪[0 5.875 10.75‬‬ ‫] ‪19.25‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.0213 −45.6596‬‬
‫‪−45.6596‬‬
‫= 𝑧‬ ‫‪= −2143.6‬‬
‫‪0.0213‬‬
‫‪1‬‬
‫→‬ ‫= 𝑦‬ ‫‪(19.25 − 10.75𝑧) = 3925.6‬‬
‫‪5.875‬‬
‫‪1‬‬
‫{‬ ‫𝑥‬ ‫=‬ ‫‪(14 − 2𝑧 − 5𝑦) = −1915.8‬‬
‫‪8‬‬
‫بله دستگاه معادالت داده شده بدحالت است‪ .‬زیرا با تغییر کوچک ‪ 15‬به ‪ 14‬در جواب دستگاه معادالت تغییر‬
‫نسبتا زیادی پدید آمده است‪.‬‬
 ‫‪ )4‬فرم سطری پلکانی کاهش یافته ماتریس ‪ A‬را با ذکر تمامی مراحل بدست آورید‪ .‬رتبه ماتریس ‪ A‬و جواب‬
‫دستگاه معادله ‪ 𝐴𝑋 = 0‬را نیز بدست آورید‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪−1 0‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪−1‬‬ ‫‪2 −1 0‬‬
‫[=𝐴‬ ‫]‬
‫‪0‬‬ ‫‪−1 2 −1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0 −1 1‬‬
‫پاسخ)‬

‫‪1‬‬ ‫‪−1 0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪−1 0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0 −1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪−1‬‬ ‫‪2 −1 0 𝑅1+ 𝑅2 → 𝑅2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1 −1 0 𝑅2+ 𝑅1 → 𝑅1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1 −1‬‬ ‫‪0‬‬
‫[‬ ‫→]‬ ‫[‬ ‫→]‬ ‫[‬ ‫]‬
‫‪0‬‬ ‫‪−1 2 −1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪−1 2 −1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪−1 2‬‬ ‫‪−1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0 −1 1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 −1 1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 −1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0 −1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0 −1 0‬‬
‫‪𝑅2 + 𝑅3 → 𝑅3‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1 −1‬‬ ‫‪0 𝑅3+ 𝑅2 → 𝑅2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1 0 −1 𝑅3+ 𝑅1 → 𝑅1‬‬
‫→‬ ‫[‬ ‫→]‬ ‫[‬ ‫→]‬
‫‪0‬‬ ‫‪0 1‬‬ ‫‪−1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 1 −1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0 −1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 −1 1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 −1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 −1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0 −1 𝑅3 + 𝑅4 → 𝑅4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0 −1‬‬
‫[‬ ‫→]‬ ‫[‬ ‫]‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1 −1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1 −1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪−1 1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 0‬‬
‫با توجه به فرم سطری پلکانی کاهش یافته به دست آمده رتبه ماتریس ‪ A‬برابر با ‪ 3‬است‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 −1 0‬‬ ‫‪𝑥4 = a‬‬

‫‪𝐴𝑋 = 0 → [0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0 −1 0] → { 𝑥3 = 0 + 𝑥4 = a‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1 −1 0‬‬ ‫‪𝑥2 = 0 + 𝑥4 = a‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 0 0‬‬ ‫‪𝑥1 = 0 + 𝑥4 = a‬‬
 ‫‪ )5‬فرض کنید ماتریس 𝑛×𝑚𝐴 با رتبه ‪ r‬باشد و ماتریس ‪ R‬فرم سطری پلکانی کاهش یافته ماتریس ‪ A‬باشد‪.‬‬
‫ماتریس ‪ Z‬که فرم سطری پلکانی کاهش یافته 𝑇𝑅 است را بدست آورید‪.‬‬

‫پاسخ)‬

‫میدانیم که فرم سطری پلکانی کاهش یافته ماتریس ‪ A‬به شکل زیر است‪:‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0 𝑏1𝑟+1‬‬ ‫…‬ ‫𝑛‪𝑏1‬‬

‫‪0‬‬ ‫⋱‬ ‫‪0‬‬ ‫⋮‬ ‫⋱‬ ‫⋮‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1 𝑏𝑟𝑟+1‬‬ ‫…‬ ‫𝑛𝑟𝑏‬
‫𝑛×𝑚𝑅‬ ‫=‬
‫‪0‬‬ ‫…‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫…‬ ‫‪0‬‬
‫⋮‬ ‫⋱‬ ‫‪0‬‬ ‫⋮‬ ‫⋱‬ ‫⋮‬
‫‪[0‬‬ ‫…‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫…‬ ‫] ‪0‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫…‬ ‫‪0‬‬

‫‪0‬‬ ‫⋱‬ ‫‪0‬‬ ‫⋮‬ ‫⋱‬ ‫⋮‬
‫𝑇‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫…‬ ‫‪0‬‬
‫𝑚×𝑛𝑅‬ ‫=‬
‫‪𝑏1𝑟+1‬‬ ‫…‬ ‫‪𝑏𝑟𝑟+1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫…‬ ‫‪0‬‬
‫⋮‬ ‫⋱‬ ‫⋮‬ ‫⋮‬ ‫⋱‬ ‫⋮‬
‫𝑛‪[ 𝑏1‬‬ ‫…‬ ‫𝑛𝑟𝑏‬ ‫‪0‬‬ ‫…‬ ‫]‪0‬‬
‫اکنون با اعمال عملیات های سطری مقدماتی میتوانیم بطور کامل سطر های ‪ r+1‬تا سطر ‪n‬ام را صفر کنیم‬
‫بنابرین داریم‪:‬‬

‫… ‪1 0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0 ⋱ 0‬‬ ‫⋮‬
‫𝑚×𝑛𝑍‬ ‫[=‬ ‫]‬
‫‪⋮ 0 1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0 0 …0‬‬ ‫‪0‬‬
‫که تعداد یک ها ‪ r‬تا میباشد‪.‬‬

‫‪ )6‬دستگاه معادالت زیر را درنظر بگیرید‪:‬‬

‫‪𝑥 − 𝑦 − 3𝑧 = 3‬‬
‫‪𝐴: { 2𝑥 + 𝑧 = 0‬‬
‫𝑐 = 𝑧‪2𝑦 + 7‬‬
‫الف) برای چه مقداری از 𝑐 دستگاه معادالت جواب دارد؟‬
 ‫پاسخ)‬

‫‪1 −1‬‬ ‫‪−3‬‬ ‫‪3 −2𝑅1+ 𝑅2 → 𝑅2 1 −1‬‬ ‫‪−3‬‬ ‫‪3 −𝑅2+ 𝑅3 → 𝑅3‬‬
‫‪[2 0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫→ ]‪0‬‬ ‫‪[0 2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫→ ]‪−6‬‬
‫‪0 2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫𝑐‬ ‫‪0 2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫𝑐‬
‫‪1 −1‬‬ ‫‪−3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪[0 2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫] ‪−6‬‬
‫‪0 0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪𝑐 +6‬‬
‫به منظور اینکه دستگاه معادالت ناسازگار نباشد و جواب داشته باشد باید ‪ .𝑐 + 6 = 0‬در نتیجه‪:‬‬

‫‪𝑐 = −6‬‬

‫ب) برای مقدار 𝑐 به دست آمده‪ ،‬مجموعه جواب دستگاه معادله را از لحاظ هندسی توصیف کنید‪.‬‬

‫پاسخ) دو معادله اول مرتبط با دو صفحه هستند که یکدیگر را قطع میکنند و مجموعه جوابهای آنها یک‬
‫خط خواهد بود‪ .‬در نتیجه دستگاه معادله داده شده با توجه به 𝑐 به دست آمده بیشمار جواب دارد‪.‬‬

‫‪ )7‬سازگاری یا ناسازگاری هر یک از معادالت زیر را بررسی کنید‪ .‬در صورت سازگاری پاسخ آن را به دست‬
‫بیاورید‪.‬‬

‫‪2𝑥 + 3𝑦 − 𝑧 = 5‬‬
‫‪𝐴: { 4𝑥 − 𝑦 + 2𝑧 = 3‬‬
‫‪6𝑥 + 2𝑦 + 3𝑧 = 9‬‬

‫پاسخ)‬

‫‪2 3 −1‬‬ ‫‪5 −2𝑅1 + 𝑅2 → 𝑅2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3 −1‬‬ ‫‪5 −3𝑅1+ 𝑅3 → 𝑅3‬‬ ‫‪2 3 −1‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪[4 −1 2‬‬ ‫→ ]‪3‬‬ ‫‪[0‬‬ ‫‪−7 4‬‬ ‫→ ]‪−7‬‬ ‫‪[0 −7 4‬‬ ‫] ‪−7‬‬
‫‪6 2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪0 −7 6‬‬ ‫‪−6‬‬
‫‪−𝑅2 + 𝑅3 → 𝑅3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3 −1‬‬ ‫‪5‬‬
‫→‬ ‫‪[0‬‬ ‫‪−7 4‬‬ ‫]‪−7‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫در نتیجه با توجه به فرم به دست آمده دستگاه معادالت این بخش سازگار است و پاسخ آن به صورت زیر است‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫= 𝑧‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪9‬‬
‫→‬ ‫= 𝑦‬ ‫= )𝑧‪(−7 − 4‬‬
‫‪−7‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪23‬‬
‫‪{𝑥 = 2 (5 + 𝑧 − 3𝑦) = 28‬‬

‫‪𝑥 + 𝑦 + 𝑧 = 2‬‬
‫‪𝐵: { 2𝑥 + 3𝑦 − 𝑧 = 4‬‬
‫‪3𝑥 + 5𝑦 − 3𝑧 = 7‬‬
‫پاسخ)‬

‫‪1 1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2 −2𝑅1 + 𝑅2 → 𝑅2 1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2 −3𝑅1+ 𝑅3 → 𝑅3 1 1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪[2 3‬‬ ‫‪−1‬‬ ‫→ ]‪4‬‬ ‫‪[0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪−3‬‬ ‫→ ]‪0‬‬ ‫‪[0 1‬‬ ‫‪−3‬‬ ‫]‪0‬‬
‫‪3 5‬‬ ‫‪−3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪−3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪0 2‬‬ ‫‪−6‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪−2𝑅2 + 𝑅3 → 𝑅3‬‬ ‫‪1 1 1‬‬ ‫‪2‬‬
‫→‬ ‫] ‪[0 1 −3 0‬‬
‫‪0 0 0‬‬ ‫‪1‬‬
‫با توجه به سطر آخر فرم حذفی گاوس به دست آمده دستگاه معادالت ناسازگار است و جواب ندارد‪.‬‬
 ‫بخش نرم افزاری‬

.‫ انجام شود‬MATLAB ‫* بخش نرم افزاری با استفاده از نرم افزار‬

‫) برنامهای بنویسید که بدون دستورات آماده متلب سازگاری یا ناسازگاری یک دستگاه معادالت با ابعاد دلخواه‬8
.‫ بررسی کنید‬7 ‫ سپس با استفاده از آن درستی پاسخ خود در سوال‬.‫را بررسی کند‬

clc,clear,close all;
A = [2,3,-1,5;4,-1,2,3;6,2,3,9];
B = [1 1 1 2;2 3 -1 4;3 5 -3 7];

isConsistent(A)
disp(' ')
isConsistent(B)

function consistent = isConsistent(A)

[n,m] = size(A);

consistent = true;
for k=1:n
stop = true;
for j=k:n
if A(j,k) ~= 0
temp = A(j,:);
A(j,:) = A(k,:);
A(k,:) = temp;
stop = false;
break;
end
end
if stop
break;
end
for i=k+1:n
alpha = A(i,k)/A(k,k);
A(i,:)=A(i,:)-alpha*A(k,:);
if A(i,1:m-1) == zeros(1,m-1)
if A(i,m) ~= 0
consistent = false;
break;
end
end
end
if ~consistent
break;
end
end

disp(A);
if consistent
disp("Sazegar mibashad!!");
else
disp("Nasazegar mibashad!!");
end
end

‫) برنامهای بنویسید که درایههای یک ماتریس را دریافت کند و تمام مراحل برای رسیدن به فرم سطری پلکانی‬9
.‫ مقایسه کنید‬rref ‫ جواب نهایی خود را با دستور‬.‫را مرحله به مرحله نمایش دهد‬

3 × 3 ‫الف) برای یک سیستم‬

clc; clear; close all
A = zeros(3, 3);
for i = 1:3
for j = 1:3
A(i,j) = input(['A(' num2str(i) ', ' num2str(j) ') = ']);
end
end
disp(A)
rref_A = rref(A);
q = zeros(3, 3);
if (A(1, 1) == 0)
if (A(2, 1) ~= 0)
q(1, :) = A(1, :);
A(1, :) = A(2, :);
A(2, :) = q(1, :);
 else
q(1, :) = A(1, :);
A(1, :) = A(3, :);
A(3, :) = q(1, :);
end
end
disp(A)
A(1, 2) = A(1, 2)/A(1, 1);
A(1, 3) = A(1, 3)/A(1, 1);
A(1, 1) = A(1, 1)/A(1, 1);
disp(A)

A(2, :) = A(1, :).*(-A(2, 1)) + A(2, :);

disp(A)
A(3, :) = A(1, :).*(-A(3, 1)) + A(3, :);
disp(A)

if (A(2, 2) == 0)
if (A(3, 2) ~= 0)
q(2, :) = A(2, :);
A(2, :) = A(3, :);
A(3, :) = q(2, :);
A(2, 1) = A(2, 1)/A(2, 2);
A(2, 3) = A(2, 3)/A(2, 2);
A(2, 2) = A(2, 2)/A(2, 2);
A(3,:)=A(2,:).*(-A(3,2))+A(3,:);
A(1,:)=A(2,:).*(-A(1,2))+A(1,:);
disp(A)
else
if A(2, 3) == 0
if A(3, 3) ~= 0
q(3, :) = A(3, :);
A(3, :) = A(2, :);
A(2, :) = q(3, :);
A(2, 1) = A(2, 1)/A(2, 3);
A(2, 2) = A(2, 2)/A(2, 3);
A(2, 3) = A(2, 3)/A(2, 2);
A(3, :) = A(2, :).*(-A(3, 3)) + A(3, :);
A(1, :) = A(2, :).*(-A(1, 3)) + A(1, :);
else
disp(A)
end
else
A(2, 1) = A(2, 1)/A(2, 3);
A(2, 2) = A(2, 2)/A(2, 3);
A(2, 3) = A(2, 3)/A(2, 2);
A(3, :) = A(2, :).*(-A(3, 3)) + A(3, :);
A(1, :) = A(2, :).*(-A(1, 3)) + A(1, :);
end
end
else
A(2, 1) = A(2, 1)/A(2, 2);
A(2, 3) = A(2, 3)/A(2, 2);
A(2, 2) = A(2, 2)/A(2, 2);
A(3, :) = A(2, :).*(-A(3, 2)) + A(3, :);
 A(1, :) = A(2, :).*(-A(1, 2)) + A(1, :);
disp(A)
end
if A(3, 3) ~= 0
A(3, 1) = A(3, 1)/A(3, 3);
A(3, 2) = A(3, 2)/A(3, 3);
A(3, 3) = A(3, 3)/A(3, 3);
A(2, :) = (A(3, :).*(-A(2, 3))) + A(2, :);
A(1, :) = (A(3, :).*(-A(1, 3))) + A(1, :);
end
disp(A)
if rref_A == A
disp('Algorithm is true');
end

)‫ (امتیازی‬n × n ‫ب) برای سیستم‬

)‫پاسخ‬
clc; clear; close all;
format rat
A = input('Enter matrix = ');
B = A;
[m, n] = size(A);
c = 1;
disp('A = ');
disp(A);
for i = 1:m
if i ~= m
while A(i, c) == 0
for z = (i + 1):m
if A(z, c) ~= 0
X = A(z, :);
A(z, :) = A(i, :);
A(i, :) = X;
break
end
if c == n
break
end
c = c + 1;
end
if c == n
break
end
end
end
for j = (i + 1):m
if A(j, c) ~= 0
A(j, :) = A(j, :) - A(i, :) * A(j, c) / A(i, c);
end
end
disp(A)
if i > 1 && A(i, c) ~= 0
for k = (i - 1):-1:1
if A(k, c) ~= 0
d = A(k, c) / A(i, c);
A(k, :) = A(k, :) - d*A(i, :);
end
end
end
if A(i, c) ~= 0
A(i, :) = A(i, :)/A(i, c);
end
disp(A);
if c == n
break;
else
c = c + 1;
end
end
if A == rref(B)
disp('Algorithm is true');
end