Samenvatting Les D5 Eenheid en scheiding van de Nederlanden

1 Keizer Karel V probeert de Nederlanden te verenigen

Karel is niet de koning der Nederlanden maar erft wel gewesten op (graaf v Vlaanderen, hertog v
Brabant, graaf v Holland en Zeeland,…)

 Karel V probeert de macht te centraliseren en vereenvoudigen

 Centraliseren is vaak nadelig voor de Nederlanden want er
wordt geen rekening gehouden met hen
 17 gewesten in 1 geheel + vergadering in Bxl
 Verzet v adel en clerus: ze willen hun macht behouden -> opstand bv. Gent (stroppendragers)

 Bestuur (Karel V kan niet altijd overal aanwezig zijn dus: )

- Landvoogd (vertegenwoordiger v vorst) in de Nederlanden (Margaretha v Parma)
- 3 collaterale raden adviseren de landvoogd.

1 De Raad van State

Wie? Hoge edelen
Wat? Adviseren over politieke zaken

2 De Geheime Raad
Wie? Juristen
Wat? Wetten maken en de controleren of het gerespecteerd wordt = rechtbank

3 De Raad van Financiën

Wie? Edelen en juristen
Wat? Regelen de bezittingen vd koning en de bede = vragen naar belastingen

- 2 soorten vergaderingen:
- Gewestelijke staten-vergadering: lokale vergadering met alle standen
- Staten-Generaal: grote vergadering met de vertegenwoordigers van alle
gewesten en alle standen
- De stadhouder vertegenwoordigt de vorst in de gewesten

 Karel treedt af 1555

- pragmatieke sanctie 1549: De 17 provincies zal vanaf nu als 1 geheel geërfd worden
door zijn nakomelingen (Filips II) onder 1 heerser => Eenheid der Nederlanden

Samenvatting D5 Le Xuan T Nguyen

 Samenvatting Les D5 Eenheid en scheiding van de Nederlanden
2 Het verzet tegen het beleid van Filips II groeit

Filips II: super slecht

1. Hij wilt alles perfect doen -> stelt grote beslissingen uit
2. Hij geeft niets om de Nederlanden en zijn tradities, inspraak -> is enkel gefocust op Spanje
3. Hij denkt dat hij van God moet regeren op de Katholieken: vervolging v Protestanten
4. Uitputtende nederlaag tegen Ottomanen (slag bij Lepanto)

Redenen voor verzet v Nederlanden

- Felle vervolging op Protestanten:
 Raad v beroerte (Alva) -> te agressief
 Inquisitie (alle ketters zoeken en veroordelen)
 Lutherse handelaars afschrikken
- Zelf bisschoppen benoemen -> meer invloed in Staten-Generaal
- economische crisis van 1565-1566
 Kleine ijstijd, Schelde bevroren, koude winter -> mislukte oogst
 laken = grote inkomst voor Vlaanderen maar ze hebben wol nodig,
wol -> EN, Filips II beef met Elizabeth(EN) = geen wolhandel meer =>
1000den mensen werkloos => geen €. Wol -> DE -> lakenindustrie ->
DE
 Oorlog verhindert invoer v graan => nog meer honger
 Spanje failliet -> ruïneert Antwerpse beurs en economie

3 De Nederlanden verscheurd

 De Beeldenstorm in 1566:
Volk is boos op Filips II (zie bovenstaande redenen): Calvinisten -> kerken en kappelletjes:
doen alle beelden (vooral die v Maria) kapot

 Fernando Alvarez de Toledo aka ijzeren hertog : nieuwe strenge landvoogd

- Raad van Beroerte (Bloedraad): verbannen en executeren v Protestanten
- Graven v Egmont en Horne: geëxecuteerd omdat ze niet streng gng hebben gereageerd
op beeldenstorm
- Alva faalt om permanente belastingen op te leggen: iedereen moet meer betalen ook de
elite: niet akkoord -> MEER VERZET

 Willem van Oranje vlucht -> DE en daaruit leidt hij aanvallen samen met geuzen op de
Spanjaarden 1568 : begin van de 80-jarige oorlog

Samenvatting D5 Le Xuan T Nguyen

 Samenvatting Les D5 Eenheid en scheiding van de Nederlanden
80-jarige oorlog

1. 1568: Begin van de Tachtigjarige Oorlog met opstand onder leiding van Willem van Oranje en
de geuzen

2. 1572: Eerst veel verlies dan verovering van Zeeland en Holland

3. 1576: Staten van Brabant roepen Staten-Generaal voor vrede

 Requesens : nieuwe landvoogd, na het falen van Alva
 Spaanse Furie: Spaanse onbetaalde soldaten plunderingen, moord en verkrachting in
Antwerpen
 Pacificatie van Gent: einde aan geloofsvervolging
Spaanse troepen weg

4. 1579: Antwerpen en Gent worden bestuurd door calvinisten die katholieken vervolgen:
 Katholiek: Unie van Atrecht (Artesië, Henegouwen en Waals Brabant), Filips II
 Calvinist: Unie van Utrecht (Noordelijke Nederlanden), Willem v Oranje
 wordt godsdienstoorlog (katholiek vs calvinist)

5. 1581: Plakkaat van Verlatinghe zet Filips II af als vorst van de Nederlanden.

6. 1584: Moord op Prins Willem van Oranje.

7. 1585: Beleg van Antwerpen door Alexander Farnese; Schelde wordt afgesloten; Antwerpen
geeft zich over: 10k vluchten nr Noorden voor vrijheid en werk. Maurits v Oranje (zoon v
Willem) valt verder aan maar het is gelijkspel

8. 1598: Overlijden van Filips II; Isabella erft de Nederlanden en trouwt met aartshertog
Albrecht. Breuk tussen Noord en Zuid is definitief

9. 1609: Filips III: wapenstilstand 12-jarig bestand tussen Spanje en de Republiek der Verenigde
Provinciën.

10. 1648: Vrede van Münster erkent de onafhankelijkheid van de Republiek der Verenigde
Provinciën.

SCHEIDING VAN DE NEDERLANDEN

Samenvatting D5 Le Xuan T Nguyen

 Samenvatting Les D5 Eenheid en scheiding van de Nederlanden

4 Noord en Zuid gaan hun eigen weg

De Zuidelijke Nederlanden
 Spaanse Habsburgers in de 17e eeuw
 Oostenrijkse Habsburgers in de 18e eeuw, na de Spaanse Successieoorlog
 katholiek
 zware crisis: enorme emigratie -> noorden (Zuiden was zeer streng katholiek)
o blokkeren v vrije scheepvaart op de Schelde
o constant oorlogen
 economisch herstel in de 18e eeuw

De Noordelijke Nederlanden = De Republiek van de Verenigde Provinciën (7 provincies)

 grote zelfstandigheid voor de gewesten (provincies)
 calvinist en tolerant (Katholieken en wederdopers)
 Holland en Amsterdam veel invloed (de belangrijkste handelsstad in de 17e eeuw)
 De stedelijke burgerij verdeelt belangrijke functies in eigen groep: de regentenklasse.

 De familie van Oranje : stadhouders (militaire macht) in verschillende gewesten.

 Gouden eeuw (17de eeuw), dankzij een grote handelsvloot en kolonies, Johan Vermeer,
Leiden = centrum v lakenproductie
 18e eeuw: economische rem

Moeilijke termen:
 Hagepreken: preek in het open veld door calvinisten (voor beeldenstorm)
 Geuzen: benaming voor de opstandelingen omdat ze vroegen aan Margetha v Parma om
minder streng te zijn, maar aan het hof werden ze uitgescholden met bedelaars: geux.
Sindsdien is het hun symbool geworden. Het is ook een bier
 Alexander Farnese: landvoogd na Requens, richtte samen met de katholieke vorsten unie v
Atrecht

Samenvatting D5 Le Xuan T Nguyen