1

Samenvatting D4: Habsburgse rijk

1 De Habsburgers hebben hun wortels in het Duitse Rijk

 Habsburgers → oorsprong naam (mogelijk) Habichtsburg (Zwitserland)
 13e eeuw gebiedsuitbreiding:
- Huwelijkspolitiek: slim trouwen om gebieden te erven bv: Oostenrijk (=nieuwe centrum)
Nadeel: inteelt -> Habsburgse kin
- Juiste kandidaat/keizer (financieel) steunen of kiezen: in ruil krijgen ze titels en grond bv:
Rudolf I → ‘roomse koning’

 Van 1438 tot 1806: Habsburgers → Duitse keizers

Voordelen Nadelen
- Prestige - Weinig militaire macht
- Sneller uitbreiden van Hausmacht en machtsbasis - Weinig concrete macht: rijk is in mini deeltjes en keizer
heeft niet veel macht
Hausmacht: macht die over da gebied uitgeoefend wordt
door adellijke familie (hier Habsburgers)

Machtsbasis: het gebied zelf, dus echt de locatie, plaats,..

dus de grootte van het gebied waar er macht op
wordt uitgeoefend (Oostenrijk)
2 Karel V: in zijn rijk ‘gaat de zon nooit onder’

Maria v Bourgondië x Maximiliaan I v Oostenrijk Ferdinand II v Aragon x Isabella I v Castilië

(Bourgondiërs) ( Keizer HRR en Oostenrijkse delen) (Aragon) (Castilië)

Filips de Schone Johanna van Castilië

(De crazy die me de doodskist v zijn man overal rondloopt,
erfde toevallig de troon omdat broer en zus stierven)

Karel v Habsburg (1500) Isabella Ferdinand I Maria Catharina

(Karel V) 2 batard kindjes: Margaretha van Parma
en Don Juan

*Vetgedrukt: Habsburgers
(“Rijk waar de zon nooit onder gaat”: zijn rijk is zo groot dat er wel altijd een plek is
van zijn rijk waar het dag is.)

Samenvatting D4 Le Xuan T Nguyen

 2

- Oostenrijk
- Nederlanden
- HRR
- Spanje
- Zuid-Italië
- Spaanse kolonies in Amerika:
Argentinië, Chili, Mexico
- …

 Het ‘rijk’ is geen eenheid, maar

een personele unie:
Verschillende (eigen wetten, bestuur, priviléges), van elkaar onafhankelijke gebieden,
die dezelfde leider hebben.

 Karel V voert een centralisatiepolitiek:

De macht naar jou trekken door wetten overal toepassen en minder rekening houden
met elk gebied’s eigen wetten etc. => Nederlanden worden langzaam 1 staat

Verzet van Gentenaars: gaan niet akkoord met belastingen, Karel straft hen:
Stroppendragers

 Tegenstanders:

Ottomanen
 Bloedplakkaat: vervolgen van niet-Katholieken
(ketters):
a) bekeren = man: zwaard onthoofd
= vrouw: levend begraven
Duiste Protestanten b) niet omkeren = verbrand
vorsten bloedplakkaat

 Frans I (Frankrijk) voelt zich ingesloten door de

Karel V Habsburgse rijk en voert continu oorlog vaak in
Italië

 Ottomanen: belegeren Wenen

 Duitse vorsten: willen macht v keizer beperken

Frans I Steden
ingesloten zoals Gent

Samenvatting D4 Le Xuan T Nguyen

 3

* cursief is voor binnenlandse vijanden

3 De Spaanse en Oostenrijkse Habsburgers Spaanse tak

 1555: Karel doet troonsafstand en verdeelt zijn rijk
Oostenrijkse tak

Spaanse tak: Oostenrijkse tak:

Wat? Spaanse erflanden: Nederlanden, Spanje, Oostenrijkse erflanden: Oostenrijk, Hongarije,

zuid-Italië, Amerikaanse kolonies Bohemen (Tsjechië), HRR

Wie? Filips II Ferdinand I (broer)

Hoe eindigt het?  veel dure oorlogen: opvolgers failliet en  keizerlijke macht > : spanning protestanten
zwak: rijk brokkelt langzaam af  ontstaat 30-jarige oorlog en verliest
 Onoverwinnelijke Spaanse armada verliest  Focus vergroten van Hausmacht: vooral succesvolle
tegen Engeland fights met Turken

XXXXXXX

Verliest grondgebied: Noordelijke  Spaanse successieoorlog: vechten om de troon -> Zuid

Nederlanden en Portugal Nederland en Zuid-Italië krijgt troon
 Spaanse Habsburgers fini in 1700 met Karel
XXXXXXX

 Oostenrijkse successieoorlog: Maria Theresia

II: Spaanse successieoorlog (opvolger) niet erkennen want ze is een vrouw
 krijgt Portugal via zijn moeder (verliest die (Salische wet)
toch later) XXXXXXX

 Habsburgse rijk in 1 staat proberen

 Napoleon vernietigt HRR dus nu is het keizer van
Oostenrijk (Frans II)
Onder Habsburgse 1700 Eerste Wereldoorlog
heerschappij tot?

Samenvatting D4 Le Xuan T Nguyen