Bir Matrisin Tersini Ek Matris Yardımı ile Bulmak

𝑎𝑎11 𝑎𝑎12 𝑎𝑎13 𝐴𝐴11 𝐴𝐴21 𝐴𝐴31

1
A = �𝑎𝑎21 𝑎𝑎22 𝑎𝑎23 � 𝐸𝐸𝐸𝐸 𝐴𝐴 = �𝐴𝐴12 𝐴𝐴22 𝐴𝐴32 � 𝐴𝐴−1 = 𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑 . 𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸
𝑎𝑎31 𝑎𝑎32 𝑎𝑎33 𝐴𝐴13 𝐴𝐴23 𝐴𝐴33

A11 : kofaktör
𝑎𝑎22 𝑎𝑎23 𝑎𝑎11 𝑎𝑎12
𝐴𝐴11 = (−1)1+1 . �𝑎𝑎 𝑎𝑎33 � 𝐴𝐴23 = (−1)2+3 . �𝑎𝑎 𝑎𝑎32 �
32 31

7 2 −6
Örnek: A = �−3 −1 3 � ise Ek A’yı kullanarak A-1’i bulunuz.
2 1 −2
−1 3 7 2
𝐴𝐴11 = (−1)1+1 . � � = −1 𝐴𝐴23 = (−1)2+3 . � � = −3
1 −2 2 1
−3 3 2 −6
𝐴𝐴12 = (−1)1+2 . � �=0 𝐴𝐴31 = (−1)3+1 . � �=0
2 −2 −1 3
−3 −1 7 −6
𝐴𝐴13 = (−1)1+3 . � � = −1 𝐴𝐴32 = (−1)3+2 . � � = −3
2 1 −3 3
2 −6 7 2
𝐴𝐴21 = (−1)2+1 . � � = −2 𝐴𝐴33 = (−1)3+3 . � � = −1
1 −2 −3 −1
7 −6
𝐴𝐴22 = (−1)2+2 . � � = −2
2 −2
−1 −2 0
𝐸𝐸𝐸𝐸 𝐴𝐴 = � 0 −2 −3�
−1 −3 −1
Kofaktör açılımı ile determinant:
det A = a11.A11 + a12.A12 + a13.A13 = 7.(-1) + 2.0 + (-6).(-1) = -1

−1
1 1 −1 −2 0 1 2 0
𝐴𝐴 = . 𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸𝐸 = .� 0 −2 −3� = �0 2 3�
𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑 −1
−1 −3 −1 1 3 1
1 2 3 4
4 3 2 1
Örnek: A = � � ise det(A) nedir?
1 1 2 2
2 2 1 1

A matrisinin determinantını 3. satıra göre açalım. Buna göre;

det(A) = a31.A31 + a32.A32 + a33.A33 + a34.A34’tür.
 2 3 4 1 3 4 1 2 4
det(𝐴𝐴) = 1. (−1)3+1 . �3 2 1� + 1. (−1)3+2 . �4 2 1� + 2. (−1)3+3 . �4 3 1�
2 1 1 2 1 1 2 2 1
1 2 3
+ 2. (−1)3+4 . �4 3 2�
2 2 1
eşitliğinde, bu dört determinantın her birini 1. satıra göre açalım.
2 3 4
2 1 3 1 3 2
�3 2 1� = 2. (−1)1+1 . � � + 3. (−1)1+2 . � � + 4. (−1)1+3 . � � = −5
1 1 2 1 2 1
2 1 1
1 3 4
2 1 4 1 4 2
�4 2 1� = 1. (−1)1+1 . � � + 3. (−1)1+2 . � � + 4. (−1)1+3 . � � = −5
1 1 2 1 2 1
2 1 1
1 2 4
3 1 4 1 4 3
�4 3 1� = 1. (−1)1+1 . � � + 2. (−1)1+2 . � � + 4. (−1)1+3 . � �=5
2 1 2 1 2 2
2 2 1
1 2 3
3 2 4 2 4 3
�4 3 2� = 1. (−1)1+1 . � � + 2. (−1)1+2 . � � + 3. (−1)1+3 . � �=5
2 1 2 1 2 2
2 2 1
det(A) = a31.A31 + a32.A32 + a33.A33 + a34.A34 = 1.(-5) + (-1).(-5) + 2.5 + (-2).5 = 0
−𝑗𝑗10,5 0 𝑗𝑗5 𝑗𝑗5
0 −𝑗𝑗8 𝑗𝑗2,5 𝑗𝑗5
Örnek: 𝑌𝑌𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵 =� �Z =?
𝑗𝑗5 𝑗𝑗2,5 −𝑗𝑗18 𝑗𝑗10 BARA
𝑗𝑗5 𝑗𝑗5 𝑗𝑗10 −𝑗𝑗20

𝑍𝑍𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵 = 𝑌𝑌𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵 −1

−𝑗𝑗8 𝑗𝑗2,5 𝑗𝑗5 0 𝑗𝑗2,5 𝑗𝑗5

|𝑌𝑌𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵 | = −𝑗𝑗10,5. (−1)1+1 . �𝑗𝑗2,5 −𝑗𝑗18 𝑗𝑗10 � + 0. (−1)1+2 . �𝑗𝑗5 −𝑗𝑗18 𝑗𝑗10 �
𝑗𝑗5 𝑗𝑗10 −𝑗𝑗20 𝑗𝑗5 𝑗𝑗10 −𝑗𝑗20
0 −𝑗𝑗8 𝑗𝑗5 0 −𝑗𝑗8 𝑗𝑗2,5
1+3 1+4
+ 𝑗𝑗5. (−1) . �𝑗𝑗5 𝑗𝑗2,5 𝑗𝑗10 � + 𝑗𝑗5. (−1) . �𝑗𝑗5 𝑗𝑗2,5 −𝑗𝑗18�
𝑗𝑗5 𝑗𝑗5 −𝑗𝑗20 𝑗𝑗5 𝑗𝑗5 𝑗𝑗10

= 10,5. (−1255) + 0. (1075) − 5. (−1137,5) + 5. (1151,25) = −1733,75

−𝑗𝑗8 𝑗𝑗2,5 𝑗𝑗5 0 𝑗𝑗2,5 𝑗𝑗5

𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵 𝑆𝑆ü𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡 = (−1)1+1 . �𝑗𝑗2,5 −𝑗𝑗18 𝑗𝑗10 � + (−1)1+2 . �𝑗𝑗5 −𝑗𝑗18 𝑗𝑗10 �
𝑗𝑗5 𝑗𝑗10 −𝑗𝑗20 𝑗𝑗5 𝑗𝑗10 −𝑗𝑗20
0 −𝑗𝑗8 𝑗𝑗5 0 −𝑗𝑗8 𝑗𝑗2,5
1+3 1+4
+ (−1) . �𝑗𝑗5 𝑗𝑗2,5 𝑗𝑗10 � + (−1) . �𝑗𝑗5 𝑗𝑗2,5 −𝑗𝑗18�
𝑗𝑗5 𝑗𝑗5 −𝑗𝑗20 𝑗𝑗5 𝑗𝑗5 𝑗𝑗10

= [−𝑗𝑗1255 − 𝑗𝑗1075 − 𝑗𝑗1137,5 − 𝑗𝑗1151,25]𝑇𝑇

𝑗𝑗0,724
1 𝑗𝑗0,62
𝑍𝑍𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵(1.𝑆𝑆ü𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡𝑡) = . [−𝑗𝑗1255 − 𝑗𝑗1075 − 𝑗𝑗1137,5 − 𝑗𝑗1151,25]𝑇𝑇 = � �
−1733,75 𝑗𝑗0,66
𝑗𝑗0,66
 𝑗𝑗0,724 𝑗𝑗0,62 𝑗𝑗0,66 𝑗𝑗0,645
𝑗𝑗0,62 𝑗𝑗0,74 𝑗𝑗0,64 𝑗𝑗0,66
𝑍𝑍𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵 =� �
𝑗𝑗0,66 𝑗𝑗0,64 𝑗𝑗0,71 𝑗𝑗0,68
𝑗𝑗0,66 𝑗𝑗0,66 𝑗𝑗0,68 𝑗𝑗0,72

Soru 1:
Sistemin anma gerilimi 33 kV’tur.
Generatörlerin ve motorların her biri 25 MVA
anma gücünde ve 0,125 pu reaktans değerine
sahiptir. İletim hatlarının her birisi ise 10,9 Ω
alınarak A barasında meydana gelebilecek bir
simetrik kısa devre akımını bara admitans
yöntemi ile bulunuz. (SB = 100 MVA)

Generatörler
33 2 100
X1,2d = j0,125.� � . � � = 𝑗𝑗0,5 𝑝𝑝𝑝𝑝
33 25

Motorlar
33 2 100
X1,2m = j0,125.� � . � � = 𝑗𝑗0,5 𝑝𝑝𝑝𝑝
33 25

Hatlar
𝑈𝑈𝐵𝐵 2 332
ZB = = = 10,89 𝛺𝛺
𝑆𝑆𝐵𝐵 100

𝑗𝑗10,9
xH = = 𝑗𝑗1 𝑝𝑝𝑝𝑝
10,89

1
𝑌𝑌𝐺𝐺1 = 𝑌𝑌𝐺𝐺2 = 𝑌𝑌𝑀𝑀1 = 𝑌𝑌𝑀𝑀2 = = −𝑗𝑗2
𝑗𝑗0,5
1
𝑌𝑌𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻𝐻 = = −𝑗𝑗1
𝑗𝑗1
 −𝑗𝑗4 𝑗𝑗1 𝑗𝑗1 0
𝑗𝑗1 −𝑗𝑗4 0 𝑗𝑗1
𝑌𝑌𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵 =� �
𝑗𝑗1 0 −𝑗𝑗4 𝑗𝑗1
0 𝑗𝑗1 𝑗𝑗1 −𝑗𝑗4
−𝑗𝑗4 0 𝑗𝑗1 𝑗𝑗1 0 𝑗𝑗1
|𝑌𝑌𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵 | = −𝑗𝑗4. (−1)1+1 . � 0 −𝑗𝑗4 𝑗𝑗1 � + 𝑗𝑗1. (−1)1+2 . �𝑗𝑗1 −𝑗𝑗4 𝑗𝑗1 �
𝑗𝑗1 𝑗𝑗1 −𝑗𝑗4 0 𝑗𝑗1 −𝑗𝑗4
𝑗𝑗1 −𝑗𝑗4 𝑗𝑗1
+ 𝑗𝑗1. (−1)1+3 . �𝑗𝑗1 0 𝑗𝑗1 � + 0
0 𝑗𝑗1 −𝑗𝑗4
= −𝑗𝑗4. (𝑗𝑗56) − 𝑗𝑗1. (−𝑗𝑗16) + 𝑗𝑗1. (𝑗𝑗16) = 224 − 16 − 16 = 192
−𝑗𝑗4 0 𝑗𝑗1
𝑍𝑍11 = (−1)1+1 . � 0 −𝑗𝑗4 𝑗𝑗1 � = 𝑗𝑗56
𝑗𝑗1 𝑗𝑗1 −𝑗𝑗4
1 1
𝑧𝑧11 = . 𝐸𝐸𝐸𝐸 𝑌𝑌 = . 𝑗𝑗56 = 𝑗𝑗0,291
|𝑌𝑌| 192
1,0 = 𝑋𝑋𝑒𝑒ş . 𝑖𝑖𝑘𝑘𝑘𝑘
1,0
1,0 = 𝑗𝑗0,291. 𝑖𝑖𝑘𝑘𝑘𝑘 + 0 + 0 + 0 𝑖𝑖𝑘𝑘𝑘𝑘 = 0,291 = 3,436 𝑝𝑝𝑝𝑝

100.106
𝐼𝐼𝑘𝑘𝑘𝑘 = 𝑖𝑖𝑘𝑘𝑘𝑘 . 𝐼𝐼𝐵𝐵 = 3,436. = 6011,44 𝐴𝐴
√3.33.103