Gr 10

Inleiding
 Elektriese stroom benodig 'n volledige stroombaan en
iets om dit om stroombaan te druk om te vloei

 Kopergeleidende drade vorm die pad vir stroomvloei

 'Push' word verskaf deur battery of kragtoevoer

Potensiaalverskil & EMK
 Battery verskaf energie aan stroombaan

 Battery verander chemiese energie in elektriese

energie

 Battery staan ​bekend as 'elektronpomp'

 Totale hoeveelheid elektriese energie wat battery kan

lewer -EMK (elektromotoriese krag)
Potensiaalverskil & EMK
 Fisiese eienskappe van battery bepaal emk

 Emk word deur 'n voltmeter gemeet

 Battery verskaf elektriese energie aan komponente in

geslote stroombaan

 Komponente transformeer elektriese energie na ander

vorme van energie
Reaksie binne Battery
 Chemiese rxn binne battery vereis energie

 Die meeste energie van die battery word na resistors,

gloeilampe en ander komponente oorgedra

 Totale emk gedeel tussen spanning wat binne battery

gebruik word en spanning wat deur eksterne
stroombaan gebruik word
 Potensiële verskil oor die battery wanneer stroom vloei
is minder as emk van battery

 Emk & potensiaalverskil gemeet in volt (V)

 Battery het 'n spesifieke hoeveelheid

chemiese potensiële energie
Elektriese Stroom
 Elektriese stroom is die maatstaf van die tempo waarteen
lading verby 'n punt vloei

 As 1 C lading binne 1 sekonde verbyvloei – stroom is 1

ampère

𝑙𝑎𝑑𝑖𝑛𝑔 𝑤𝑎𝑡 𝑣𝑒𝑟𝑏𝑦 𝑣𝑙𝑜𝑒𝑖(𝐶)

 𝑠𝑡𝑟𝑜𝑜𝑚 𝑎𝑚𝑝𝑒𝑟𝑒𝑠 =
𝑡𝑦𝑑 (𝑠𝑒𝑘)

𝑄
𝐼=
∆𝑡
Elektriese Stroom
 Hoeveelheid lading wat verby 'n punt per sekonde
vloei

 Grootte van stroom hang af van die aantal en tipe

resistors en ander komponente in 'n stroombaan
Meting van Spanning & Stroom
 Spanning (potensiaalverskil) gemeet met voltmeter

 Voltmeter parallel gekoppel – het hoë weerstand

 Gebruik ammeter om elektriese stroom te meet

 Koppel ammeter in serie – het lae weerstand

Weerstand
 Weerstand verander elektriese energie in ander vorme

 Weerstand is die opposisie teen die vloei van elektriese

stroom

 Weerstand gebruik 𝑅 as afkorting

 Eenheid van 𝑅 is ohm (Ω)

Faktore wat Weerstand beinvloed
 Tipe materiaal waaruit geleier gemaak word

 Lengte van geleier – lang geleier, groter weerstand

 Dikte van geleier – dik geleier, kleiner die weerstand

 Temperatuur van geleier – warmer geleier, groter

weerstand
Weerstand
 Geleier het 'n weerstand van 1Ω as 'n stroom van 1A
daardeur gaan wanneer 'n potensiaalverskil van 1V
gehandhaaf word

𝑝𝑜𝑡𝑒𝑛𝑠𝑖𝑎𝑎𝑙 𝑣𝑒𝑟𝑠𝑘𝑖𝑙(𝑉)
𝑅 Ω =
𝑠𝑡𝑟𝑜𝑜𝑚(𝐴)

𝑉
 𝑅=
𝐼
Resistors in series
 In 'n seriestroombaan – weerstand neem toe met meer
resistors

 Stroom deur battery is omgekeerd eweredig aan totale

weerstand

 Totale weerstand – tel weerstande bymekaar

 𝑅𝑠 = 𝑅1 + 𝑅2 + 𝑅3
Resistors in series
 Stroom in seriestroombaan – dieselfde regdeur die
stroombaan

 i.e lesing op 𝐴1 = lesing op 𝐴2

 Dus 𝐼1= 𝐼2

 Weerstande deel die totale spanning wat deur die battery

verskaf word

 Hoër weerstand sal meer elektriese energie transformeer

 Potensiële verskille rondom die stroombaan dra by tot
die spanning oor die battery

 Weerstande wat in serie gekoppel is, is

spanningsverdelers

 𝑉𝑇 = 𝑉1 + 𝑉2 + 𝑉3
Resistors in parallel
 Parallelle stroombaan – elke weerstand bied
alternatiewe roete vir stroom

 Verminder algehele weerstand

 Totale weerstand is minder as individuele weerstand

1 1 1 1
 = + +
𝑅𝑝 𝑅1 𝑅2 𝑅3
Resistors in parallel
 Vir 2 resistors, gebruik vergelyking
𝑝𝑟𝑜𝑑𝑢𝑘 𝑅1 𝑅2
 𝑅𝑝 = =
𝑠𝑜𝑚 𝑅1 + 𝑅2

 Weerstande verdeel stroom proporsioneel

 Weerstand met die kleinste weerstand het die grootste

stroom

 𝐼𝑇 = 𝐼1 + 𝐼2 + 𝐼3
 Potensiaalverskil oor elke weerstand is dieselfde as
potensiaalverskil van battery

 Lesings op voltmeter:

𝑉 = 𝑉1 = 𝑉2 = 𝑉3 = 𝑉4