Gr 10

Wetenskaplike Teorie/Model
 Teorie/model verduidelik en voorspel gedrag van dinge

 Kinetiese molekulêre teorie van materie – model wat

die gedrag van vaste stowwe, vloeistowwe en gasse
verduidelik

 Gedrag in terme van beweging van hul deeltjies

Geskiedenis
 Demokritus – 5de eeu v.C. noem deeltjies 'atomus'

 John Dalton – 2000 jaar later het 'n stelsel uitgevind om

chemie te verduidelik i.t.v. deeltjies binne materie

 Benoem deeltjies atome

Brownian Beweging
 Alle materie gemaak van deeltjies

 Deeltjies beweeg lukraak in enige rigting

 Robert Brown (1827) – stuifmeelkorrels in water

Verspreiding van gasse
 Stof beweeg van gebied met hoë konsentrasie na
gebied met laer konsentrasie

 Sal diffundeer tot eweredig versprei in houer/area

 Vloeistowwe en gasse diffundeer

Drie toestande van materie
 Vaste stowwe smelt vloeistowwe; vloeistowwe verdamp
& kook gasse

 Toestand van 'n stof by kamertemperatuur en

atmosferiese druk hang af van smelt- en kookpunt
Phase of substance at Melting Point Boiling Point
room temp

Gas Above room temp Above room temp

Liquid Below room temp Above room temp
Solid Below room temp Below room temp
Toestand van Materie
 Smeltpunt – vaste temperatuur wanneer vaste stof van
toestand verander na vloeibare vorm

 Standaard smelt- en kookpunte gemeet by

standaarddruk van 1 atmosfeer (101,3 kPa)

 Groter druk – laer smeltpunt en hoër kookpunt

Toestand van Materie
 Vriespunt – vaste temperatuur wanneer vloeistof tot
vaste toestand stol

 Kookpunt – vaste temperatuur waarteen vloeistof kook

om damp te vorm
Eienskappe van vaste stowwe
 Hoër digtheid as vloeistowwe en gasse

 Water is die uitsondering – ys dryf op water

 Behou hul vorm

 Brei uit met verhitting

 Vaste smeltpunt
Eienskappe van Vloeistowwe
 Neem vorm van houer aan

 Vloei uit die houer wanneer dit gekantel word

 Digtheid is hoër as gasse

 Verdamp

 Brei uit wanneer verhit word

 Kan diffundeer
Eienskappe van Gasse
 Vul houers en neem vorm van houers aan

 Diffuus (gebied van hoë kons tot gebied met lae kons)

 Baie lae digtheid in vergelyking met vloeistowwe en vaste

stowwe

 Brei uit met verhitting

 Saamdrukbaar – (volume verminder wanneer druk toeneem)

Properties
 Solids & liquids have greater density than gases

 Particles in solids & liquids packed closely together

 Particles exert forces of attraction on each other

Hitte en Temperatuur
 Temperatuur – maatstaf van graad van warmheid of
koudheid van voorwerp

 Verwant aan interne energie van deeltjies – vinniger

vibreer deeltjies hoe hoër die temperatuur

 Hitte – energie in transito as gevolg van verskil in

temperatuur

 Hitte vloei van warm na kouer streke

Gas se interne
 Deeltjies beweeg vrylik – sonder om aantrekkings- of
afstootkragte uit te oefen

 Beïnvloed beweging van ander deeltjies slegs wanneer dit

bots

 Afstand tussen deeltjies baie groot in vergelyking met

deeltjiegrootte

 Beweeg in reguit lyn totdat dit bots

 Geen kinetiese energie verloor tydens elastiese botsing nie

Energie-oordrag
 Energie word deur vastestowwe ingeneem wanneer dit
verhit word

 Deeltjies kry kinetiese energie – vibreer sterker

 Die temperatuur van vaste stof neem toe

Smelting
 Tydens smelting bly temperatuur konstant

 Energie wat ingeneem word – breek aantrekkingskragte af

 Deeltjies beweeg ewekansig rond

 Aantrekkingskragte – intermolekulêre kragte (IMF)

 IMF hou deeltjies naby in vloeibare toestand - effense

toename in volume
Verhitting
 Wanneer vloeistof verhit word – energie wat oorgedra
word, verhoog kinetiese energie van deeltjies

 Temperatuur styg geleidelik totdat vloeistof kook

 Kook Proses
 By kookpunt bly temperatuur van vloeistof konstant

 Energie oorgedra – breek deeltjies uitmekaar

 Deeltjies beweeg onafhanklik weg en vorm gas

 IMF word oorkom tydens kook proses