ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Γ΄ Γυμνασίου

Σχεδιασμός: Καλλιρρόη Ακανθοπούλου

i. Ισλάμ, μουσλίμ: Υποταγή στον Θεό, υποταγμένος στον Θεό
Τι σημαίνει «Ισλάμ»;
«ΙΣΛΑΜ» σημαίνει υποταγή στον Θεό και στο
θέλημά του. Το θέλημά Του ο Θεός το
αποκάλυψε στον Μωάμεθ
Πώς ονομάζονται οι πιστοί του Ισλάμ;
Μουσουλμάνοι
Πόσοι μουσουλμάνοι υπάρχουν σήμερα στον κόσμο;

Περίπου 1,8 δισεκατομμύρια

πιστοί (2015)

Σχεδιασμός: Καλλιρρόη Ακανθοπούλου

Σε ποιες περιοχές του κόσμου ζουν οι περισσότεροι μουσουλμάνοι;

Μέση Ανατολή (Αραβικές χώρες, Συρία, Λίβανο, Παλαιστίνη, Ιράκ, Ιράν,

Πακιστάν, Αφγανιστάν, Μπαγκλαντές, Ινδία)
Βόρεια Αφρική
Άπω Ανατολή (Ινδονησία)
ii. Αλλάχ: Ο μοναδικός και παντοδύναμος κύριος του κόσμου

Το Ισλάμ είναι μονοθεϊστική θρησκεία.

Οι μουσουλμάνοι πιστεύουν σε έναν Θεό, που είναι
παντοδύναμος και δημιουργός του ανθρώπου και του
κόσμου.
 ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Πριν να εμφανιστεί η θρησκεία του Ισλάμ, ποια θρησκεία
υπήρχε στη χερσόνησο της Αραβίας;
Στην Αραβία υπήρχαν και χριστιανικές και ιουδαϊκές
κοινότητες.
Η προϊσλαμική θρησκεία ήταν ένας
συνδυασμός ανιμισμού και
πολυθεϊσμού.
Οι Άραβες λάτρευαν τα πνεύματα που
κατοικούσαν στα δέντρα και στις πηγές
των οάσεων. Ανώτερος απ’ όλες τις
θεότητες ήταν ο Αλλάχ, ο δημιουργός
του κόσμου.
 Ο προφήτης ΜΩΑΜΕΘ

Γεννήθηκε γύρω στο 570μ.Χ. ορφανός από πατέρα. Ο παππούς

και ο θείος ανέλαβαν να τον μεγαλώσουν. Με τον παππού του
έκανε πολλά εμπορικά ταξίδια στη Συρία.
Νέος υπηρετούσε μια πλούσια χήρα, τη Χαντίτζα, την οποία
αργότερα παντρεύτηκε. Έζησαν μαζί 20 χρόνια κι έκαναν 6
παιδιά (4 κόρες και 2 γιους).
Η οικογένειά του Μωάμεθ λάτρευε ιδιαίτερα τον Αλλάχ. Στην
οικογένειά του και στα ταξίδια του άκουγε τις ιστορίες της
Βίβλου.

Σχεδιασμός: Καλλιρρόη Ακανθοπούλου

Ο Μωάμεθ συχνά έμενε μόνος του για να προσευχηθεί. Πήγαινε στην έρημο και
σκεφτόταν τα προβλήματα της ζωής, π.χ. την αδικία.
Όταν έγινε 40 ετών, μια νύχτα που προσευχόταν στον λόφο Χίρα εμφανίστηκε σ’
αυτόν ο άγγελος Γαβριήλ κρατώντας ένα κείμενο και τον διέταξε να το απαγγείλει.
Ακολούθησαν κι άλλα οράματα. Τελικά, πίστεψε ότι ο Θεός τον κάλεσε για να
μεταφέρει στους ανθρώπους την αλήθεια. Για 3 χρόνια μιλούσε γι’ αυτά μόνο
στους φίλους του.
Το 613μ.Χ, άρχισε να διδάσκει στους κατοίκους της Μέκκας ότι ο Αλλάχ ήταν ο
μοναδικός αληθινός θεός και ότι άλλοι θεοί δεν υπήρχαν.
Οι Άραβες δεν μπορούσαν να δεχτούν όσα έλεγε ο Μωάμεθ για τους θεούς τους,
γι’ αυτό και τον αντιμετώπισαν με εχθρότητα.
Έτσι, ο Μωάμεθ έφυγε από τη Μέκκα και πήγε στη Μεδίνα. Αυτό έγινε το
622μ.Χ.(16 Ιουλίου) και το έτος αυτό ονομάζεται Εγίρα (Χίτζρα). Το 622μ.Χ. είναι το
έτος 1 για το μουσουλμανικό ημερολόγιο.
 Στη Μεδίνα ο Μωάμεθ ένωσε τις
διάφορες φυλές, που μάλωναν μεταξύ
τους.
Σιγά σιγά άρχισαν να σέβονται τον
Μωάμεθ και τους οπαδούς του και οι
Εβραίοι.

Ο Μωάμεθ μιλούσε κυρίως για τον

Από τη Μέκκα στη Μεδίνα
Σιγά σιγά ο Μωάμεθ δημιούργησε τη
μουσουλμανική κοινότητα (ούμμα) της
Μεδίνας.
Το 630μ.Χ. ο Μωάμεθ κατέλαβε τη Μέκκα
και την έκανε κέντρο της νέας θρησκείας.
μονοθεΪσμό, την ανάσταση των
νεκρών και την τελική κρίση, τους
αγγέλους. Έλεγε επίσης πόσο
σημαντικοί ήταν οι προφήτες. Στους
προφήτες έβαζε και τον Ιησού και
τον εαυτό του. Μιλούσε και για τα
βιβλία των προφητών, κυρίως όμως
για το Κοράνιο.

Ο Μωάμεθ πέθανε το 632μ.Χ., όταν ήταν 62 ετών. Διάδοχός του

(χαλίφης) ήταν ο Αμπού-Μπακρ, στενός σύντροφός του.

Ο Μωάμεθ είναι ο τελευταίος προφήτης.

Ποιο είναι το ιερό βιβλίο του Ισλάμ;

Το Κοράνι είναι πολύ σημαντικό, Το Κοράνιο

γιατί περιέχει το λόγο του ίδιου του
Αλλάχ. Γι’ αυτό και είναι τέλειο.
Οι μεταφράσεις του Κορανίου
απαγορεύονται για τις προσευχές.

Το Κοράνιο αποτελείται από 114 σούρες

(= κεφάλαια/αποκαλύψεις).
1. Ομολογία πίστης: «Δεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνον ο Αλλάχ και ο
Μωάμεθ είναι ο προφήτης του».

2. Η προσευχή (σαλάτ) 5 φορές την ημέρα: ανατολή, μεσημέρι, απόγευμα,

δύση, βράδυ. Θεωρείται το κλειδί του Παραδείσου.
Πριν από την προσευχή πρέπει να γίνεται πλύσιμο του προσώπου, των χεριών
μέχρι τους αγκώνες και των ποδιών μέχρι τους αστραγάλους. Αν δεν υπάρχει
νερό, μπορεί να χρησιμοποιηθεί λεπτή άμμος. Η προσευχή γίνεται σε καθαρό
μέρος, πάνω σε ειδικό χαλί. Ο πιστός πρέπει να είναι νηφάλιος.

3. Η ελεημοσύνη των φτωχών ή με χρήματα ή με

πράγματα/φαγητό.

4. Η νηστεία, το μήνα Ραμαντάν, που δεν είναι σταθερή. Διαρκεί

29-30 μέρες. Οι μουσουλμάνοι που είναι πάνω από 14 χρόνων δεν
τρώνε τίποτε ούτε πίνουν νερό από την ανατολή μέχρι τη δύση του
ήλιου.
5. Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα (Χατζ) στη Μέκκα
τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους.
Χατζ: Ιερή Αποδημία,
προσκύνημα στη Μέκκα
Σύμφωνα με το Κοράνιο, κάθε Μουσουλμάνος που είναι φυσικά και οικονομικά
ικανός πρέπει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του να κάνει αυτό το ταξίδι.
Στη Μέκκα γίνεται η μεγαλύτερη ετήσια θρησκευτική συγκέντρωση ανθρώπων στον κόσμο.
Το προσκύνημα γίνεται στις 8-12 του μήνα Ραμαντάν.

Οι προσκυνητές δέκα μίλια πριν από τη Μέκκα φορούν λευκό χιτώνα από δύο κομμάτια
ύφασμα χωρίς ραφές, που συμβολίζει την απομάκρυνση του πιστού από την κοινωνία και την
προσπάθειά του να ενωθεί με τον Θεό με απόλυτη ισότητα μεταξύ των πιστών, η οποία
εκφράζεται με το κοινό απλό ντύσιμο.
Η ιδιαίτερη πνευματική κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι προσκυνητές ονομάζεται Ιχράμ.
Τι είναι η Κάαμπα;
Η Καάμπα (που σημαίνει στα αραβικά «κύβος» [= cube]) είναι ένα κτίριο σε
σχήμα κύβου επενδυμένο με γρανίτη που βρίσκεται μέσα στο τζαμί
Μάστζιντ αλ-Χαράμ (To μεγάλο Τέμενος) στη Μέκκα.

Ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας

επισκέπτεται την Κάαμπα.
 Στην Καάμπα οι προσκυνητές γυρνούν επτά φορές γύρω από τον μαύρο λίθο που είναι
σκεπασμένος με πολύτιμο ύφασμα, προσπαθώντας να τον φιλήσουν ή να τον αγγίξουν
και σε συγκεκριμένη στιγμή φωνάζουν: «Παρόντες στις διαταγές Σου».

Resting at the corner of the Ka'bah, the Black Stone was one of
the original stones of the structure built by Abraham, and is
said to have descended to earth from Paradise. The Black
Stone is not an object of worship.

Τα οκτώ κομμάτια του αρχικού μαύρου λίθου

Ο ιερός μαύρος λίθος

http://www.youtube.com/watch?v=jqhwBWQoBXE Για να δούμε το εσωτερικό της

Κάαμπα τρισδιάστατα.
 H Μέκκα θεωρείται ο
ιερότερος τόπος του
Ισλάμ γι’ αυτό και οι
Μουσουλμάνοι σε όλο
τον κόσμο όταν
προσεύχονται
στρέφονται προς αυτόν.

Αεροφωτογραφία του
προσκυνήματος.

Σχεδιασμός: Καλλιρρόη Ακανθοπούλου

Αποτυπώματα από πόδια του Αβραάμ
Σαρία: ο ηθικός και θρησκευτικός «νόμος» των μουσουλμάνων
Sharia (/ʃəˈriːə/, Arabic: ‫[ ش َِري َعة‬ʃaˈriːʕah]), Islamic law

Η λέξη σαρία σημαίνει τον «δρόμο προς την πηγή ύδατος», έναν δρόμο, δηλαδή,
πίστης και πρακτικής στηριγμένο στο θέλημα του Θεού. Ο ίδιος ο Μωάμεθ έθεσε
τα θεμέλια της σαρία με αποκλειστικό σκοπό τη σωτηρία των πιστών.
Η σαρία περιλαμβάνει διατάξεις (νόμους) πάνω σε θέματα πίστης, ντυσίματος,
προσωπικής υγιεινής, νηστείας κ.ά. Καθορίζει, δηλαδή, όλες τις πλευρές της ανθρώπινης
ζωής τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό βίο, όλες τις περιπτώσεις οικογενειακής,
εμπορικής, πολιτικής, θρησκευτικής και ποινικής δραστηριότητας και συμπεριφοράς.
Με αυτόν τον τρόπο, όλη η ζωή του Μουσουλμάνου βρίσκεται κάτω από τον νόμο του
Θεού.
Καθώς στο Ισλάμ θρησκεία και κράτος ταυτίζονται σε κάποιες χώρες, έτσι και ο
θρησκευτικός νόμος είναι συγχρόνως νόμος της κράτους.
Εικόνες από την Καμπούλ (πρωτεύουσα του Αφγανιστάν) πριν
την επιβολή της Σαρία (1960-70)

Περισσότερες φωτογραφίες από τις δεκαετίες

1960, 1970 στο Ιράν, εδώ:
https://www.dailymail.co.uk/travel/travel_news/
article-4148684/Stunning-photos-reveal-life-
Iran-revolution.html

Οικογένεια της Καμπούλ, δεκαετία του '60. Πηγή: https://www.lifo.gr/team/anatoli/48190

Tempting Tehran: This photo, from the 1960s, could be from any beach
scene in the Western world, with a beautiful woman holding a seductive ΙΡΑΝ
pose spread over a shiny sports car. Since the Iranian revolution in 1979,
women, if at the beach at all, will be draped from head to toe in black and, at
most fashionable, might brave the burkini. ΠΗΓΗ:
https://www.albawaba.com/slideshow/retro-mini-fashion-middle-east--
514288

ΙΡΑΚ

ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ
The Saudi Arabian fashion designer, Parveen Shaath,
seated left on the couch, with her friends in Riyadh,
Saudi Arabia in the 1960s. Before the harsh laws
imposed on women in Saudi Arabia in the 1980s, women
had an open forum for thought and art.
Πηγή: https://imgur.com/r/oldschoolcool/gHQ7NLb
School girls in Arabia: Iraqi students from the‘70s during
Iraq’s educational ‘Golden Age’ in which school enrollment
reached 100% and illiteracy dropped, shows schoolgirls
sporting skirts above the knee.
ΠΗΓΗ: https://www.albawaba.com/slideshow/retro-mini-
fashion-middle-east--514288
 ΙΡΑΝ, πριν την επανάσταση του
1979, την εποχή του Σάχη Παχλαβί

1976

ΠΗΓΗ: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-47032829 1977

ΙΡΑΝ, μετά την επανάσταση του 1979
και την άνοδο στην εξουσία του
Χομεϊνί [Ayatollah Ruhollah
Khomeini]

Family heads to Friday prayers in 1980

Caspian Sea beach in 2005

Walking in Tehran in 2005

 ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ
https://www.commisceo-global.com/blog/whats-it-like-to-be-a-woman-in-saudi-arabia
Πηγή: https://www.iefimerida.gr/news/458549/prin-i-saria-katastrepsei-ta-panta-enas-logariasmos-twitter-poy-spaei-tameia-eikones
 Η Παρασκευή στο τζαμί:
μέρα προσευχής
Το μεσημέρι κάθε Παρασκευής όλοι οι μουσουλμάνοι πηγαίνουν στο κεντρικό
τζαμί της μουσουλμανικής κοινότητας για την προσευχή.
Η Παρασκευή είναι μέρα επίσημης προσευχής, αλλά δεν είναι αργία. Ο πιστός
μετά την προσευχή στο τέμενος/τζαμί μπορεί να πάει στη δουλειά του.
Εκεί ο ιμάμης στέκεται μπροστά στους πιστούς, απαγγέλλει στίχους του
Κορανίου και οι πιστοί, στοιχισμένοι πίσω του, εκτελούν ρυθμικά τις
προβλεπόμενες κινήσεις. Οι μουσουλμάνοι κάνουν όλοι μαζί τις ίδιες
κινήσεις σαν ένα σώμα. Έτσι, δείχνουν ότι είναι αδέρφια μεταξύ τους.
 Το ΤΖΑΜΙ και τα μέρη του
Το τζαμί ή τέμενος αποτελείται από:
-Μία ημικυκλική κόγχη (μιχράμπ) που «βλέπει» προς τη Μέκκα.
- Ο άμβωνας, από τον οποίο ο ιμάμης διδάσκει.
- Ο μιναρές, δηλ. ο πύργος απ’ τον οποίο ο μουεζίνης (χότζας) καλεί τους πιστούς.
- Ένα συντριβάνι ή πηγή νερού για τους καθαρμούς.
Τα τζαμιά είναι διακοσμημένα με γεωμετρικά σχέδια (αραβουργήματα) ή στίχους
από το Κοράνι γραμμένους με καλλιγραφία.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η ισλαμική θρησκεία

είναι ανεικονική, δηλ.
απαγορεύει στους πιστούς να
ζωγραφίζουν ιερά πρόσωπα. Γι’
αυτό, δε βρίσκουμε εικόνες του
Μωάμεθ.

Σχεδιασμός: Καλλιρρόη Ακανθοπούλου

Μιναρές
ΑΣΚΗΣΗ: Βλέποντας τις εικόνες μπορείς να αναγνωρίσεις και
να ονομάσεις τα μέρη του τζαμιού;

Το Γενί Τζαμί στην Κομοτηνή (τέλη 16ου-αρχές 17ου αι.)

 ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ
Οι μουσουλμάνοι απαγορεύεται:
-Να τρώνε χοιρινό κρέας
- Να πίνουν ποτά με οινόπνευμα (αλκοόλ)
- Να παίζουν τυχερά παιχνίδια

Σχεδιασμός: Καλλιρρόη Ακανθοπούλου

 Οι λειτουργοί του Ισλάμ
Ιμάμης, αρχηγός της
προσευχής

Ουλαμά ή μουλά, νομικός

Ο κατίμπ (χατίπης) είναι

ο ιεροκήρυκας.

Μουεζίνης (χότζας)
 Γιορτές
Οι μουσουλμανικές γιορτές είναι κινητές
• Εγίρα (Χίτζρα). Το ισλαμικό έτος αρχίζει με τον
εορτασμό της Εγίρας, δηλαδή της εξόδου του
Μωάμεθ και των συντρόφων του το 622 μ.Χ. από
τη Μέκκα στη Μεδίνα.

• Ραμαζάν (τουρκικά) ή Ραμαντάν (αραβικά) είναι μουσουλμανική γιορτή νηστείας.

Ο μήνας Ραμαντάν είναι περίοδος για προσευχή, για καλές πράξεις και για
περισσότερο χρόνο με την οικογένεια και τους φίλους. Η νηστεία έχει σκοπό να
βοηθήσει τους Μουσουλμάνους να ασκηθούν στην αυτοπειθαρχία, στην εγκράτεια,
στη γενναιοδωρία, στη συγχώρεση, αλλά και στην υπομονή. Τους θυμίζει επίσης το
πόσο υποφέρουν οι φτωχοί.

• Μαουλίντ. Τη 12η μέρα του τρίτου μήνα του μουσουλμανικού έτους οι Μουσουλμάνοι
γιορτάζουν τη γέννηση του Μωάμεθ.

• Ιντ αλΚαμπίρ (Κουρμπάν μπαϊράμ) Είναι η μεγαλύτερη γιορτή και γίνεται τον 12ο μήνα.
Τότε γίνεται το μεγάλο προσκύνημα στη Μέκκα. Όσοι δεν καταφέρνουν να πάνε στη Μέκκα,
συμμετέχουν σε αυτήν τη μεγάλη γιορτή θυσιάζοντας ζώα σε ανάμνηση της θυσίας του
Αβραάμ και με αυτόν τον τρόπο συντονίζονται με τους προσκυνητές. Το κρέας του ζώου
μαγειρεύεται και τρώγεται από τα μέλη της οικογένειας, τους καλεσμένους και τους
φτωχούς. Την παραμονή της γιορτής συνηθίζουν να επισκέπτονται τους τάφους των νεκρών.
Σουνίτες και Σηίτες: οι 2 κλάδοι του Ισλάμ

ΣΗΙΤΕΣ: υπάρχουν κυρίως στο Ιράν, στο Ιράκ και στο Πακιστάν
Σε παγκόσμια κλίμακα οι σουνίτες αποτελούν
το 85 έως 90% του μουσουλμανικού κόσμου.
 ΣΟΥΝΙΤΕΣ
-ΕπΟι «ορθόδοξοι» μουσουλμάνοι
-ιμένουν στο Κοράνιο
- Οι αποφάσεις παίρνονται από
όλη την κοινότητα
-Ο διάδοχος του Μωάμεθ δεν
χρειάζε-ται να γίνεται κληρονομικά
Σουνίτες είναι οι Άραβες, οι Τούρκοι
και όλες υπόλοιπες μουσουλμανικές
χώρες, δηλαδή οι περισσότεροι
μουσουλμάνοι.
Σηίτες προσκυνητές στο Ιράκ
ΣΗΙΤΕΣ
-Τιμούν πολύ τον Αλή, που ήταν
συγγενής του Μωάμεθ.
- Γι’ αυτό πιστεύουν στην κληρονομική
διαδοχή του Μωάμεθ. Ο χαλίφης δεν
πρέπει να εκλέγεται. Κάθε γενιά έχει
ένα δικό της ηγέτη (αρχηγό) που
προέρχεται από τον Αλή. Αυτός (ο
Ιμάμης) είναι αλάθητος (δεν κάνει
ποτέ λάθος) και είναι σαν ημίθεος.
Αυτός αποφασίζει για όλα (και όχι η
κοινότητα). Αυτός μπορεί να
ερμηνεύει το Κοράνιο.
- Οι Ιμάμηδες ήταν 12. Ο τελευταίος, ο
Μουχαμάντ-αλ-Μαχντί έχει απαχθεί
πνευματικά και κρύβεται κάπου,
ώσπου να επιστρέψει στη γη, για να
φέρει μια νέα περίοδο ευτυχίας.
- Στους Σηίτες υπάρχουν πολλές
σχολές.
Σημαντικοί ισλαμικοί πληθυσμοί στον κόσμο. Οι Σηίτες με κόκκινο (οι Σουνίτες με πράσινο).
Η αναλογία Σουνιτών - Σηιτών στις χώρες της Μ. Ανατολής
 Μια ιδιαιτερότητα των Σηιτών
Κατά την ημέρα της Ασουρά οι Σηίτες αυτομαστιγώνονται. Έτσι θυμούνται
τον πόνο που πέρασε ο Αλή, ο εξάδελφος του Μωάμεθ, όταν τον σκότωσε ο
στρατός του χαλίφη Γιαζίντ Α΄.
[Η φωτογραφία είναι από την Αθήνα]

Σχεδιασμός: Καλλιρρόη Ακανθοπούλου

Σχεδιασμός: Καλλιρρόη Ακανθοπούλου