SHTESË E PROPOZUAR NË PARATHËNIE

Pjesët 1 dhe 2 të Raportit Shpjegues duhet të zhvendosen në pjesën e përparme të dokumentit,

para tekstit të Ligjit Model. Më poshtë duhet të futet përpara paragrafit 1 të këtij ligji
Parathënie:
Ky model ligj ekziston me qëllim që të ofrojë udhëzime për shtetet që kanë përcaktuar
se ekziston nevoja për miratimin e një ligji për zbulimin e ekskluzivitetit para shitjes.
Ky ligj model nuk synon të jetë një rekomandim se ka nevojë për a
shteti i caktuar të miratojë një ligj të veçantë ekskluziviteti dhe duhet të konsiderohet si një
shembull që nuk është i detyrueshëm për ligjvënësit e shtetit.
Në procesin legjislativ, ligjvënësit kombëtarë mund të dëshirojnë të marrin në konsideratë një sërë
elementësh të ndryshëm, duke përfshirë
· nëse është e qartë se ka një problem, cila është natyra e tij dhe çfarë veprimi, nëse ka, është i
nevojshëm;
· nëse ka një model të sjelljes abuzive të përhapur, ose nëse kjo sjellje është e izoluar ose e kufizuar
në industri të veçanta;
· cila është natyra e provave të abuzimit, nëse janë empirike apo vetëm anekdotike;
· nëse ligjet ekzistuese adresojnë shqetësimet dhe nëse ato zbatohen në mënyrë adekuate;
· nëse ekziston një sistem i vetërregullimit dhe nëse po, nëse është apo jo mjaftueshëm efektiv për të
adresuar shqetësimet;
· çfarë barre financiare do të vendosë legjislacioni i ri mbi franshizuesit dhe deri në çfarë mase kjo
barrë financiare do t'u kalohet franshizuesve dhe përfundimisht konsumatorëve;
· nëse legjislacioni i propozuar do të përbëjë një pengesë për hyrjen e franshizorëve të vegjël dhe të
rinj, duke përfshirë franshizuesin e huaj, dhe nëse po, cilat mund të jenë efektet në drejtim të
krijimit të vendeve të punës dhe investimeve;
dhe
· Cilat janë pikëpamjet e shoqatës kombëtare të ekskluzivitetit.
Më tej, Ligji Model ka për qëllim të inkurajojë zhvillimin e rritjes së franshizës si mjet për kryerjen
e biznesit. Si një dokument pro-tregtisë, ai pranon se ekskluziviteti ofron potencialin e rritjes së
zhvillimit ekonomik, veçanërisht midis vendeve që kërkojnë akses në njohuritë.
Në vendimin e GJED, Courage Ltd v. Crehan, Vendim i GJED Nr. 453 i datës 20.9.2001,
Kompania Courage Ltd, e cila zotëron një fabrikë birre dhe operon në Britani të Madhe për shitjen e
birrës zotëron një pjesë tregu prej 19%, si edhe Kompania Grand Metropolitan që është pronare
pub-esh, kanë transferuar aksionet e tyre në vlera të barabarta tek Intrepreneur Estates Ltd (IEL). Si
të gjithë qiramarrësit e IEL, edhe Crehan kishte për të blerë birrë sipas kontratës së qirasë
ekskluzivisht vetëm nga Kompania Courage me çmime të përcaktuara nga IEL. Crehan ishte me
pagesën për furnizimin e birrës në një vlerë prej 15 266 paund me vonesë dhe ishte paditur për të
shlyer pagesën nga Courage. Gjate seancës gjyqësore Crehan argumentoi se marrëveshja shkel
nenin 101 të Traktatit të BE-së në lidhje me konkurrencën, dhe kërkon në kuadër të një kundërpadie
dëmshpërblim, sepse kompania Courage e ka shitur birrën e saj për lokalet e tjera me çmime shumë
më të ulëta. Sipas ligjit aktual anglez, një palë nuk mund të hyjë në një marrëveshje në dëm dhe
kufizim të konkurrencës duke shkelur nenin 101 të Traktatit të BE-së dhe më pas të kërkojë
kompensim. A është kjo në përputhje me ligjin e BE-së? Bëhet fjalë për kontraten e marrëveshjes
ekskluzive të furnizimit ndërmjet Courage dhe qiramarrësit Crehan që sipas nenit 101 pika 1dhe 2 i
TBE ishte e pavlefshme. Gjykata përcakton, se marrëveshja e anuluar nuk ka efekt mes palëve dhe
nuk sjell asnjë pasojë juridike. Nenet 101 dhe 102 veprojnë ne mënyrë të drejtpërdrejtë dhe lejojnë
të drejtat individuale (shiko efektin e drejtpërdrejtë sipas ceshtjes Van Gend en Loos më përpara).
Prej kësaj cështjeje parashikohet se individi ka të drejtë të kërkojë pavlefshmërinë e marrëveshjes,
edhe nëse ai është palë në marrëveshjen e pavlefshme. Në shqyrtimin dhe dhënien e dëmshpërblimit
sipas një marrëveshjeje të pavlefshme, gjykatat kombëtare duhet të sigurojnë efektivitetin e plotë të
ligjit të BE-së dhe të mbrojnë të drejtat, që ligji i BE-së i jep individit. Efekti i nenit 101 i TBE do të
rrezikohet në qoftë se jo të gjithë do të mund të kërkonin kompensim për dëmin e shkaktuar në
rastin e një marrëveshjeje që është anti-konkurruese. Një pretendim i tillë për dëmshpërblim në të
vërtetë, rrit fuqinë e ligjit të BE-së dhe pretendimet për dëmshpërblimet përpara gjykatave
kombëtare mund të kontribuojnë ndjeshëm në përputhjen e legjislacionit kombëtar të shteteve
anëtare me rregullat e konkurrencës së BE-së. Prandaj modalitetet për dëmshpërblim nuk duhet të
jene më pak të favorshme sesa masat për ceshtjet brenda vendit, dhe ato s‘do të duhet që ta bënin
praktikisht të pamundur ose tepër të vështirë ushtrimin e ligjit të BE-së. (shiko parimet e
ekuivalencës dhe efektivitetit). Kështu, gjykatat kombëtare, duhet të sigurojnë që, ligji i Komunitetit
të mos çojë në pasurim të paligjshëm të paditësit. Po kështu, është e lejuar, që pala e cila ka një
përgjegjësi të madhe për shkeljen e ligjit të konkurrencës të mos ketë të drejtën për të kërkuar
dëmshpërblim nga pala tjetër, pasi një individ nuk duhet të përfitojë nga sjellja e tij e paligjshme.
Këtu duhet të kihet parasysh mungesa e balancimit të pushtetit mes palëve në mbylljen e kontratës.
Një palë kontraktuese e cila ka nje influencë më të vogël se pala tjetër, sigurisht nuk ka një ndikim
të madh në hartimin e kontratës, (shembull ceshtja Courage për marrëveshjen e mësipërme
ekskluzive të furnizimit) dhe në të njëjtën kohë nuk ka një përgjegjësi për shkeljen e ligjit të
konkurrencës së BE-së. Prandaj, gjykata kombëtare për këtë arsye nuk duhet të përjashtojë
pretendimet e qiramarrësit për dëmshpërmblim bazuar në këtë argument.1
3. E. Wulff. C. Nowak. The New Commission Block Exemption: A Blurry Roadmap for Franchising in Europe.
Franchise Law Journal, Volume 20, Number 2, 2000 p.47-51

Urdhëresë Nr. 4087/88 e dates 30. 11.1988 e Komisionit te BE. 176

1
Pasojat e shkeljeve të Nenit 101 të Traktatit të BE-së bazuar në jurisprudencën e GJED Prof. assoc. Dr. PhD (Uni Graz)
Endri Papajorgji
Një ligj zbulimi mund të konsiderohet si një mjet për të krijuar një mjedis të sigurt ligjor midis të
gjitha palëve në një marrëveshje ekskluziviteti.
Për këtë qëllim, Ligji Model siguron që investitorët të marrin informacion material në lidhje me
ofertat e ekskluzivitetit me të cilat mund të marrin një vendim investimi të informuar.
Për më tepër, Ligji Model sjell siguri për franshizuesit në marrëdhëniet e tyre me franshizuesit,
administratën dhe gjykatat.
2
Ligjvënësit e shtetit duhet gjithashtu të konsiderojnë se disa kërkesa për zbulim mund të
dekurajojnë investitorët e huaj që të zgjerohen në tregun e tyre. Prandaj, ligjvënësit duhet të
peshojnë interesat si të franshizorit ashtu edhe të marrësit të ekskluzivitetit kur shqyrtojnë nëse do të
miratojnë ndonjë kërkesë specifike për zbulim. Për shembull, vendosja e standardeve specifike të
kontabilitetit mund të pengojë zgjerimin e franshizorëve. Shteti duhet të peshojë rëndësinë e
kërkesës së standardit të tij të kontabilitetit me dëshirën për një zgjerim më të madh të huaj në
tregun e tyre.

Congress passed the first antitrust law, the Sherman Act, in 1890
as a "comprehensive charter of economic liberty aimed at
preserving free and unfettered competition as the rule of trade." In
1914, Congress passed two additional antitrust laws: the Federal
Trade Commission Act, which created the FTC, and the Clayton
Act. With some revisions, these are the three core federal antitrust
laws still in effect today.

The antitrust laws proscribe unlawful mergers and business

practices in general terms, leaving courts to decide which ones are
illegal based on the facts of each case. Courts have applied the
antitrust laws to changing markets, from a time of horse and
buggies to the present digital age. Yet for over 100 years, the
antitrust laws have had the same basic objective: to protect the
process of competition for the benefit of consumers, making sure
there are strong incentives for businesses to operate efficiently,
keep prices down, and keep quality up.

Here is an overview of the three core federal antitrust laws.

The Sherman Act outlaws "every contract, combination, or
conspiracy in restraint of trade," and any "monopolization,
attempted monopolization, or conspiracy or combination to
monopolize." Long ago, the Supreme Court decided that the
Sherman Act does not prohibit every restraint of trade, only those
that are unreasonable. For instance, in some sense, an agreement
between two individuals to form a partnership restrains trade, but
may not do so unreasonably, and thus may be lawful under the
antitrust laws. On the other hand, certain acts are considered so
harmful to competition that they are almost always illegal. These
include plain arrangements among competing individuals or
businesses to fix prices, divide markets, or rig bids. These acts are
"per se" violations of the Sherman Act; in other words, no defense
or justification is allowed.

The penalties for violating the Sherman Act can be severe.

Although most enforcement actions are civil, the Sherman Act is
also a criminal law, and individuals and businesses that violate it
may be prosecuted by the Department of Justice. Criminal
prosecutions are typically limited to intentional and clear
violations such as when competitors fix prices or rig bids. The
Sherman Act imposes criminal penalties of up to $100 million for a
corporation and $1 million for an individual, along with up to 10
years in prison. Under federal law, the maximum fine may be
increased to twice the amount the conspirators gained from the
illegal acts or twice the money lost by the victims of the crime, if
either of those amounts is over $100 million.

The Federal Trade Commission Act bans "unfair methods of

competition" and "unfair or deceptive acts or practices." The
Supreme Court has said that all violations of the Sherman Act also
violate the FTC Act. Thus, although the FTC does not technically
enforce the Sherman Act, it can bring cases under the FTC Act
against the same kinds of activities that violate the Sherman Act.
The FTC Act also reaches other practices that harm competition,
but that may not fit neatly into categories of conduct formally
prohibited by the Sherman Act. Only the FTC brings cases under
the FTC Act.

The Clayton Act addresses specific practices that the Sherman Act
does not clearly prohibit, such as mergers and interlocking
directorates (that is, the same person making business decisions
for competing companies). Section 7 of the Clayton Act prohibits
mergers and acquisitions where the effect "may be substantially to
lessen competition, or to tend to create a monopoly." As amended
by the Robinson-Patman Act of 1936, the Clayton Act also bans
certain discriminatory prices, services, and allowances in dealings
between merchants. The Clayton Act was amended again in 1976
by the Hart-Scott-Rodino Antitrust Improvements Act to require
companies planning large mergers or acquisitions to notify the
government of their plans in advance. The Clayton Act also
authorizes private parties to sue for triple damages when they have
been harmed by conduct that violates either the Sherman or
Clayton Act and to obtain a court order prohibiting the
anticompetitive practice in the future.

In addition to these federal statutes, most states have antitrust

laws that are enforced by state attorneys general or private
plaintiffs. Many of these statutes are based on the federal antitrust
laws.
https://www.ftc.gov/advice-guidance/competition-guidance/guide-antitrust-laws/antitrust-laws