11.

SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI MÜLAKAT-RÖPORTAJ ÜNİTESİ ÖZETİ 23-24

11.SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI “ELEŞTİRİ” KONU ÖZETİ
MÜLAKAT (Görüşme):

Alanında ün yapmış kişilerle önemli konularda sorulan soruların ve bu sorulara verilen cevapların yazıya aktarılmasıyla oluşan
türe mülakat denir.

 Mülakat, alanında tanınmış kişilerle yapıldığı için soruları soran kişinin amacı; kamu adına haber ve bilgi toplamak

olmalıdır.

 Mülakatı yapacak kişi, önceden mülakatı yapacağı kişiyle görüşme zamanını belirlemelidir.

 Mülakat yapan kişi, sorularına aldığı cevapları hiç değiştirmeden yayımlamalıdır.

 Mülakat, çoğunlukla yüz yüze yapılır ama telefon veya genel ağ gibi ses ve görüntü ileten aygıtlarla da yapılabilir.

 Mülakat yapan kişi; görüşmeye gitmeden önce görüşeceği konularda araştırma yapmalı, soracağı soruları hazırlamalıdır.

Hazırlanan sorular, amaca uygun olmalıdır. Sorularını hazırlarken mülakatı yapacağı kişinin bilgi birikimini, kültürünü ve

mizacını da göz önünde bulundurmalıdır.

 Mülakat metninin girişinde mülakatın kiminle, nerede, hangi konuda yapıldığına dair bilgiler bulunur.

 Mülakat; konusuna göre edebî, tarihî, sosyal, siyasi, magazinsel veya sportif mülakat gibi türlere ayrılabilir.

 Mülakatlarda karşılıklı bir soru-cevap söz konusu olduğu için söyleşmeye bağlı anlatım türü ağır basmaktadır.

 Dilin işlevlerinden de göndergesel işlev ağırlıklı olarak kullanılır. Mülakat türünde fotoğraf ve belgelerden

yararlanılabilir.

 Cumhuriyet Öncesinde Mülakat: Mülakat türü bu dönemde pek gelişmemiştir. Ziya Paşa’nın Tanzimat
 Cumhuriyet Öncesinde Mülakat:
 Mülakat türü bu dönemde pek gelişmemiştir.
 Ziya Paşa’nın Tanzimat Dönemi’nde kaleme aldığı “Rüya” adlı eserde bu türün özelliklerine rastlanır.
 Ruşen Eşref Ünaydın, Türk edebiyatında mülakat türünün en önemli ismidir denebilir.
 “Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülâkat” adlı eseri bu türün önemli eserlerinden biridir.

Cumhuriyet Dönemi’nde Mülakat:
• Gazete ve dergiler ile gelişen mülakat türü, Cumhuriyet Dönemi’nde gazete ve dergi sayısının artışıyla birlikte gelişim göstermiştir.
• Yaşar Nabi Nayır’ın “Edebiyatçılarımız Konuşuyor”, Mustafa Baydar’ın “Edebiyatçılarımız Ne Diyor”, Hikmet Feridun Es’in “Bugün de
Diyorlar ki”, Nurullah Berk’in “Ustalarla Konuşmalar” adlı eserleri mülakat türünün bu dönemdeki önemli eserleridir.
• Adı geçen yazarlar dışında Cumhuriyet Dönemi’nde Gavsi Ozansoy, Abdi İpekçi, Sermet Sami Uysal gibi yazarlarımız da mülakat
türünde yazmışlardır.

RUŞEN EŞREF ÜNAYDIN

 Servetifünun, Dergâh, Türk Yurdu, Yeni Mecmua ve Vakit gibi dergilerde yazılarını yayımladı.
 Kurtuluş Savaşı’na katıldı, bu dönemde Anadolu coğrafyası ve insanının içinde bulunduğu durumları kaleme aldı.
 Cumhuriyet’ten önce de sonra da Atatürk’ün yanında bulundu, onunla görüşmelerini “Anafartalar Kumandanı
Mustafa Kemal’le Mülâkat” adıyla yayımladı.
 Edebiyatımızın Halide Edip, Ahmet Haşim gibi ünlüleriyle yaptığı mülakatları da “Diyorlar ki” adıyla basıldı.
 Yazarın Diyorlar ki, Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal’le Mülâkat adlı mülakatları; Geçmiş Günler, İstiklâl
Yolunda, Atatürk’ü Özleyiş adlı anıları vardır.
 Röportaj:

Kişi, yer veya eşyayla ilgili olarak yazarın yaptığı incelemeleri kişisel görüşlerini de katarak yazdığı yazı türüdür.

 Gazete ve dergi yazısı olan röportajda yazar, yazısını fotoğraflarla destekleyebilir.

 Gazeteciliğin gelişmesiyle ortaya çıkan röportaj, Latincede “toplamak, getirmek” anlamlarına gelmektedir.
 Röportajlarda yazar; okuyucuya sadece bilgilerini aktarmaz, görüş ve izlenimlerini de aktarır. Bu nedenle öznellik söz konusudur.
 Röportaj yazarı; yazacağı konuyu iyice araştırmalı, konuyla ilgili incelemeler yapmalı ve konuyu çarpıtmadan okuyucuya
aktarmalıdır.
 Konular toplumla da sanatla da ilgili olabilir.
 Birinci kişi ağzından yazılan röportajlarda diyaloglardan yararlanılabilir.
 Dil, ağırlıklı olarak göndergesel işlevinde kullanılır ve açıklayıcı, betimleyici, öyküleyici, tartışmacı anlatım biçimlerinden yararlanılır.
 Röportajlarda amaç, halkı aydınlatmak olduğu için açık ve anlaşılır bir dil kullanılır.
 Röportajlar konularına göre kişiyi, yeri ve eşyayı konu alan röportajlar olmak üzere üçe ayrılırken; sunuş biçimine göre Alman ve
Amerikan röportajı olmak üzere ikiye ayrılır.
 20. yüzyılda gazetecilikle gelişen röportaj türünde, dünya edebiyatından Amerikalı Jack London ve Ernest Hemingway gibi yazarlar
eser vermiştir.
 Türk edebiyatında ise Yaşar Kemal başta olmak üzere Fikret Otyam, Mete Akyol ve Dursun Akçam gibi yazarlarımızın eserleri
vardır.
Mülakat ve Röportajın Benzerlikleri

• Her ikisi de bilgi ve belgelere yer verir, fotoğraflardan yararlanabilir.

• Her ikisi de gazete ve dergilerde yayımlanır.

• Her ikisinde de araştırma önemlidir.

Mülakat ve Röportaj Arasındaki Farklılıklar

• Mülakat, alanında ünlü kişilerle yapılan soru ve cevaplardan oluşan bir türdür. Röportaj ise kişileri,
yeri ve eşyayı ayrıntılı bir şekilde konu edinen ve gerektiğinde soru cevaplara yer veren bir türdür.

• Mülakatı yapan kişi, yazısına yorum katamaz ama röportajda yazar, yazısına yorum katabilir.

• Röportajın içeriği de hitap ettiği kitlesi de mülakata göre daha geniştir.