EL FILIBUSTERISMO

kabanata 1: Sa kubyerta

Narrator: Umaga ng Disyembre ng maglayag ang Bapor Tabo, patungong Laguna,

sakay ang napakaraming pasahero, habang binabagtas ang paliku-likong Ilog Pasig.
Maituturing na ngang barko ng lahing pilipino ang Bapor tabo o mas kilala sa tawag
na daong ng pamahalaan dahil pinamunuan ang mga Reverendos at Ilustrimos. Ito'y
gawa sa bakal at animo'y hugis tabo, kung saan nakuha ang pangalan nito. Nahahati
ito sa 2 bahagi, sa itaas ay ang kubyerta at dito matatagpuan ang mga manlalakbay na
nakasuot Europeo, mga prayle at mga kawani ng pribadong tanggapan na nananabako
habang tumitingin sa tanawin. Ang tanging babae lamang dito ay si Doña Victorina na
kahalubilo ang mga Europeo.

Doña Victorina: (inis + taray+ pasosyal) Ang bagal naman ng bapor na itol Hmpf
(makakakita ng small boats & indios) Hay! Ano ba naman ang mga maliliit na
bangkang iyon?! Mga sagabal sa daanan! Pati ang mga Indiyo! Dito pa sa ilog naliligo
at naglalaba! (inis~!) Mga perwisyo sa mundo! Umagang-umaga, sinisira na nila ang
araw kol Mga Pesteng Indiyo!

>mga tao nakatingin sa kanya, Dofia Victorina deadma lang<<

Donya Victorina: Kapitan! (pupuntahan ang kapitan) Kapitan! Bakit sa bahaging iyon
pumupwesto ang mga hangal mong tauhan?

Kapitan: Dahil napakababaw roon, Señora (close eyes)

Donya Victorina: At bakit napakamahinahon ng takbo ng bapor na ito?! Hindi ba

pwedeng bilisan ang takbo ng makina?!

Kapitan: Sapagkat sasadsad tayo sa palayan, Señora (ituturo ang palayan through his
lips)

Narrator: Abala sa pagkukwentuhan ang mga pasahero sa kubyerta na sinadya nila

upang hindi makahalubilo si Donya Victorina, dahil sa kanyang kayabangan.

Ben Zayb: Hay nako !! Ang Ilog Pasig ay masyadong paliku-paliko! Dapat ituwid ito!
Dapat itong

ituwid! Dahil dito, mabagal ang pag-usad ng bapor!

Padre Camorra: Tamal Dapat hanapan nila ng paraan para palalimin ang ilog Pasig!
Diba? Para naman bumilis ang usad ng bapor at mga sasakyang pandagat!

>adlib, Ben Zayb & P. Camorra sigawan<<

>P. Salvi intervenes, quiet na sila<<

Padre Salvi: May Alam ka ba tungkol sa pantas ng agham, ha? Alam mo ba kung sino
sila? (sabay smirk) May isang tulay sa Puente del Capricho na hindi natapos dahil sa
sinabi nilang mahina at marupok daw ito? (parang matalino ang dating) Pero tingnan
niyo buo parin ito hanggang ngayon kahit anong dumaan lindol at bagyo, hindi parin
ito nabubuwag!

Padre Camorra: Yan din ang nais kong sabihin! A- ang Puente del Capricho at ang
mag pantas ng agham, y-yan din ang aking sasabihin Padre Salvi.

>Ben Zayb, tahimik lang & nakangiti; Padre Irene tahimik lang din, tumatango<<

Padre Salvi: (natutuwa) Ngunit hindi ibig sabihin ay wala kayo sa katwiran dahil ang
problema ay ang lawa (singit Doña Victorina)

Donya Victorina: (taray + pasosyal) Dahil walang maayos na lawa rito sa Pilipinas

> nagkatinginan ang mga nag-uusap, enter simoun<<

Simount Madali lamang yan! At hindi ko mabatid kung bakit walang nakaisip nito!
Dapat ito simulan sa paghuhukay ng isang tuwid na kanal mula sa bunganga ng Ilog
Pasig hanggang sa labasan nito sa lagusan ng Maynila. Ang tuwid na kanal na ito ay
magsisilbing ilog at ang lupng nakuha dito ay itatambak sa luma. Hindi ka na
nagsayang ng lupa, napaikli pa ang oras ng paglakbay, Oh diba? Simple lang?

Ben Zayb: Ah! Isang planong yankee ang iyong naisip (tango lahat except for Don
Custodio)

Don Custodio: Ipagpaumanhin ninyo, Señor Simoun, ngunit hindi ako sumang-ayon.
Tila yata masyadong magastos at mapaminsala ang inyong panukala (mayabang ang
tono ng boses)

Simoun: En di, sumira kung kailangan! (Mahinahon ngunit nag insist ang dating)

Don Custodio: At saan naman kukunin ang salapaing ibabayad sa manggawa? (Inis +
yabang+ a bit powerful)

Simoun: Pagtrabahuhin ang mga bilanggao at hindi sila babayaran. (nag iinsist pa rin)

Don Custodio: Ngunit hindi sapat ang kanilang bilang, Señor simoun.

Simoun: kung kukulangin ay pagawain natin ang taong bayan, ang mga matatanda,
kabataan, bata- pagtrabahuhin sila. Sa halip na sapilitang 15 araw, pagawain sila ng
tatlo, apat, limang buwan at pagdalhin sila ng sariling pagkain at gamit. Para ito sa
bayan, diba?!

[nagulat si Don Custodio, then iterrupts]

Don Custodfo: Subalit, S- Señor Simoun..

Simoun: Wag na kayong tumutol, Don Custodio, Sa ganyang paraan lamang

maisasakatuparan ang mahalagang proyekto nang walang kahit anong gastos. Sa
ganitong sistema rin naitayo ang mga tanyag na istruktura sa iba't ibang bansa. Gaya
ng piramide, Lawa ng Maoris at ang coliseo sa Roma. Sa tingin ko ay isa itong
magandang ideya. At isa pa pumupunta tayo sa roma at sa ehipto, sinasamba ang mga
Faraon at ang pamilya Antonina. Huwag na tayong maglokohan, ang patay ay
nananatiling patay at tanging malalakas lamang ang kinikilala.

Don Custodio: Ngunit, Señor Simoun, ang panukalang iyan ay maaring magdulot ng
kaguluhan.
You sent
Simoun: Kaguluhan? Ha! Ha! Ha! naghimagsik ba ang mga taga-ehipto kahit minsan?
Lumaban ba ang mga bilanggong Hudyo kay Tito? Ginoo, akala ko'y marami kayong
nalalaman sa kasaysayan?

Don Custodľo: Hindi mga taga ehipto o mga hudyo ang kakaharapin ninyo!

[Pasok si P. Sibyla]

P. Sibyla: At ang mga taong ito ay minsan ng naghimagsik, nang obligahin silang
magbuhat ng malalaking troso para sa paggawa ng isang barko.

Simoun: Ngunit lumipas na ang mga panahon na iyo. Ha! Ha! Ang bansang ito ay
hindi maghihimagsik kahit pagawain man ng mabigat o patawan ng mataas na buwis.
Maari silang..(lingon kay P. Salvi) hindi ba't nabanggit ninyo sa akin, Padre salvi, ang
bahay-pagamutan sa Los Baños kung saan naroon ngayon ang kanyang kamahalan?
Hindi ba't kayo mismo ang nagsabing naitayo ang bahay pagamutan na iyon dahil sa
sapilitang pagpapagawa sa taong bayan sa pamumuno ng isang relihiyoso at sa mando
ng latigo? Maaring sa ganitong paraan din itinayo ang Puente del Capricho, ngunit
nag-aklas ba ang taong bayan?

[magsasalita na sana si P. Salvi ngunit sumingit sai Simoun]

Simoun: Hindi! Ang sinabi ay sinabi na. Kaya't huwag na kayong bulong ng Latin,
Padre Sibyla. Para ano pa nandiyan kayong mga prayle kung mag-aaklas din lang ang
mga taong bayan?

[napahiya si P. Salvi, Don Custodio, at namutla sa galit]

Don Custodio: Amerikanong Mulato! (inis + galit)

Ben Zayb: Isang indiyong ingles. Nakilala siya ng kapitan-heneral sa Havana at sa

aking palagay ay pinahiram niya ito ng pera. Dahil dito, nag babayad-utang ang
kapitan Heneral kaya't pinahintulutan siyang makaparito at gawin ang naisin.
Magpayaman sa pagbebenta ng mga alahas na maaring hindi totoo. Napakawalang
utang na loob na matapos perahan ang mga Indiyo! Pwe!

Don Custodio: ang mga panukalang hindi isinasangguni sa mga taong matagal nang
naninirahan dito sa Pilipinaas ay hindi magdudulot ng maganda. Isang panukalang
nangangailangang pag-ukulan ng malaking halaga. May isang bagay akong
Imumungkahi sa inyo (sasabat sana si Ben Zayb but nagpatuloy si D. Custodio) Bago
ang ano pa man, may nais akong ipanukala na mas payak, kapaki- pakinabang at para
sa ikalilinis ng lawa. (Ben Zayb interrupts)

Ben Zayb: At ano naman ang proyektong ito???

Don Custodio: Nakakita na ba kayo ng itik?

Ben Zayb: Sa inyong palagay hinuhulinnamin iyon sa lawa. (naguguluhan medyo

nagulat)

Don Custodio: Hindi, Hindi iyon ang ibig kong sabihin. Ang tinutukoy ko ay tulad ng
inaalagaan sa

Pasig at Pateros. Alam ba ninyo ang kinakain nila? (nagmamayabang)

Padre Camorra: Ngunit, ano naman ang kinalaman nito sa proyektong ito?
You sent
Don Custodľo: Papag-alagain ko ng itik ang lahat ng naninirahan sa baybayin ng lawa
at makikita ninyo ang palalalimin ng mga itik ang ilog sa paghuhuli ng makakaing
suso. Ganyan ka-simple ang aking panukala.

Ben Zayb: Papahintulutan po ba ninyo akong ilathala ang kanyang panukala?

Doña Victorina: Ngunit, Don Custodio... kung ang lahat ng tao sa baybayin ng lawa
ay mag-aalaga ng itik ay dadami ng balot. Nakakadiri! Mabuti pang taburan na lang
yang lawang iyan! Hay naku!

END OF KABANATA I