Siri 1 : Senario Desa di Malaysia: Kepentingan Perancangan dan Pembangunan Desa

PERBEZAAN PRESTASI PENCAPAIAN

EKONOMI LUAR BANDAR DI
SEMENANJUNG MALAYSIA
MOHAMAD FADHLI BIN RASHID PhD
Pensyarah Kanan
Program Perancangan Bandar dan Wilayah Ahli Penyelidik
Fakulti Alam Bina dan Ukur Urban Design and Environmental Studies Research Group
Universiti Teknologi Malaysia Universiti Teknologi Malaysia
 Tahap Kedesaan mengikut Daerah di Semenanjung
Malaysia
Sumber: DPLB2030

36
Daerah
Luar
Bandar

Kepadatan
Penduduk/km2 Skor Kategori Warna Jumlah

www.utm.my
<50 1 Pedalaman 13
51-100 2 Luar Bandar 16
101-150 3 Bandar-Luar Bandar 7
151-500 4 Bandar 28
501> 5 Metropolitan 20
Jumlah Daerah 84
2,827
Jumlah Kampung mengikut Negeri di Semenanjung
Malaysia
Sumber: PLANMalaysia (2021)

19,447
kampung

2,429

www.utm.my
701
 60.0
53.3

50.0
44.6
41.3
38.9
40.0
36.0
34.0
Peratus Penduduk

30.3 2015 2030

30.0 27.0 27.4 26.9 26.8
25.3 25.2
22.1
20.3
20.0 17.4 18.7
16.8

10.0 7.7 7.6

5.3 6.2
1.6 2.4
0.0
Kelantan Pahang Perlis Terengganu Kedah Negeri Perak MALAYSIA Johor Selangor Melaka Pulau
Sembilan Pinang

www.utm.my
Peratusan Taburan Penduduk di Luar Bandar mengikut Negeri di Semenanjung Malaysia, 2015 and 2030
Sumber: DPLB2030
 www.utm.my
Pendapatan Isi Rumah Kasar Mengikut Negeri 2022
Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (DOSM) (2023)
 PENDAPATAN ISI RUMAH KASAR TERTINGGI MENGIKUT DAERAH PENDAPATAN ISI RUMAH KASAR TERENDAH MENGIKUT DAERAH

www.utm.my
Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (DOSM) (2023)
JENIS PETEMPATAN KAMPUNG DI SEMENANJUNG MALAYSIA
Sumber: DPF Desa Negara 2030

1 2 3 4

KAMPUNG TRADISIONAL KAMPUNG NELAYAN KAMPUNG TERSUSUN KAMPUNG ATAS AIR

5 6 7 8

www.utm.my
KAMPUNG ORANG ASLI KAMPUNG TANAH KAMPUNG BARU KAMPUNG ESTET
RANCANGAN
BILANGAN KAMPUNG MENGIKUT JENIS PETEMPATAN KAMPUNG DI SEMENANJUNG MALAYSIA
Sumber: PLANMalaysia (2022)

Kampung Kampung
Kampung Kampung Kampung Kampung Kampung Kampung
NEGERI Orang Tanah Total
Tradisional Tersusun Baru Nelayan Estet Atas Air
Asli Rancangan
Johor 2,230 60 12 123 84 73 45 0 2,627
Kedah 2,774 2 16 11 10 13 1 0 2,827
Kelantan 2,918 156 45 1 17 55 17 0 3,209
Melaka 642 13 12 21 8 0 5 0 701
Negeri Sembilan 1,110 70 5 48 53 1 37 0 1,324
Pahang 1,929 262 46 46 123 11 12 0 2,429
Perak 2,739 249 167 84 32 12 35 0 3,318
Perlis 341 0 8 2 4 3 0 0 358
Pulau Pinang 562 0 31 10 0 13 16 6 638
Selangor 465 74 16 42 4 0 6 19 626
Terengganu 1,230 3 61 3 41 46 6 0 1,390
Jumlah 16,940 889 419 391 376 227 180 25 19,447

www.utm.my
Peratus (%) 87.11 4.57 2.15 2.01 1.93 1.17 0.93 0.13 100
CIRI-CIRI MENGIKUT JENIS PETEMPATAN KAMPUNG DI SEMENANJUNG MALAYSIA
Sumber: Kajian dibawah Geran Penyelidikan FRGS
Jenis Petempatan Kampung
Kampung
Ciri-Ciri Kampung Kampung Kampung Kampung Kampung Kampung Kampung
Tanah
Tradisional Orang Asli Tersusun Baru Nelayan Estet Atas Air
Rancangan
Jenis Masyarakat Melayu Orang Asli Melayu Cina Melayu Melayu & Cina India Melayu & Cina
Kawasan Kawasan Kawasan
Lokasi Geografi Lembah Pinggir Bandar Pinggir Bandar Pesisir Pantai Pesisir Pantai
Pedalaman Pedalaman Pedalaman
Tahap Kepadatan Rendah Rendah Sederhana Sederhana Sederhana Sederhana Sederhana Sederhana
Tahap Pembangunan Rendah Rendah Tinggi Sederhana Sederhana Rendah Rendah Rendah
Pertanian/
Aktiviti Ekonomi Utama Pertanian Perkhidmatan Perniagaan Perladangan Perikanan Perladangan Perikanan
Hasil Hutan
Pekerja
Usahawan/
Jenis Pekerjaan Petani Petani Kerajaan/ Pekebun Kecil Nelayan Pekerja Estet Nelayan
Peniaga
Swasta

www.utm.my
Berselerak/
Corak Petempatan Berselerak Berkelompok Berkelompok Berkelompok Berjajar Berkelompok Berkelompok
Berjajar
JENIS AKTIVITI EKONOMI MENGIKUT JENIS KAMPUNG DI SEMENANJUNG MALAYSIA
Sumber: Kajian dibawah Geran Penyelidikan FRGS
Jenis Petempatan Kampung
Kampung
Jenis Aktiviti Ekonomi Kampung Kampung Kampung Kampung Kampung Kampung Kampung
Tanah
Tradisional Orang Asli Tersusun Baru Nelayan Estet Atas Air
Rancangan
Pertanian *
Perladangan * *
Perikanan * *
Industri Kecil & Sederhana
Hasil Hutan *
Perniagaan *
Perkhidmatan *

www.utm.my
*Dominan
Kepelbagaian jenis penempatan luar bandar di Malaysia perlu ditonjolkan dalam mana-mana
pertimbangan penggubalan dasar luar bandar kerana pengkategorian lapan (8) jenis petempatan
kampung di luar bandar dikelaskan berdasarkan:

No. Pengkelasan
1. Jenis masyarakat yang tinggal dalam kampung
2. Lokasi geografi kampung
3. Tahap kepadatan penduduk dalam kampung
4. Tahap pembangunan dalam kampung
5. Aktiviti ekonomi utama dijalankan dalam kampung
6. Jenis pekerjaan penduduk yang tinggal dalam kampung
7. Corak petempatan kampung

www.utm.my
PENEMUAN KAJIAN-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI PRESTASI PENCAPAIAN EKONOMI KAMPUNG
Sumber: Kajian dibawah Geran Penyelidikan FRGS

Faktor Yang Mempengaruhi Prestasi Pencapaian Ekonomi Kampung

Faktor Ekonomi:
Jenis Pekerjaan
Tahap Pendapatan
Bantuan Kerajaan
Pemilikan Aset/Harta
Faktor Sosial:
Penglibatan Komuniti
Hubungan Pemegang Taruh
Faktor Modal Insan:
Tahap Kesihatan
Tahap Pendidikan
Kemahiran berkaitan Ekonomi
Kepimpinan Kampung
Faktor Budaya:
Amalan Budaya Setempat

www.utm.my
Tahap Daya Tahan Komuniti
Faktor Persekitaran:
Alam Semulajadi
Kedudukan/Lokasi Kampung
Tahap infra dan kemudahan
Kawasan luar bandar dan setiap jenis petempatan kampung mempunyai perbezaan dari segi
potensi/kelebihan yang berbeza dan juga cabaran/isu yang berbeza:

Contoh Situasi 1: Contoh Situasi 2:

Kampung yang bersebelahan dengan
kawasan bandar seperti kampung
baru dan kampung terancang akan
menghadapi:
• kelebihan seperti peluang
pekerjaan, peningkatan
pendapatan, aksesibiliti yang baik.
• isu seperti tekanan pembangunan,
pencerobohan aktiviti bandar,
kemerosotan alam sekitar, dan
Kampung yang terletak di kawasan
pedalaman seperti kampung orang asli
dan kampung tradisional akan
menghadapi:
• kelebihan seperti pengekalan cara
hidup & budaya, kurang tekanan
pembangunan.
• isu seperti penghijrahan keluar generasi
muda, penurunan populasi,
kemerosotan produktiviti pertanian dan

www.utm.my
tekanan infrastruktur. peluang pekerjaan yang terhad yang
menyebabkan kemerosotan kampung.
WAY FORWARD

Usaha untuk mengambil kira aspek perbezaan jenis petempatan

kampung untuk mendalami situasi/keadaan semasa mengikut:
• tahap perbezaan prestasi ekonomi mengikut jenis
petempatan kampung;
• perbezaan faktor-faktor yang mempengaruhi prestasi ekonomi
jenis petempatan kampung;
• pendekatan “in-situ” dan “bottom-up” perlu ditekankan
dalam setiap tindakan secara spesifik melalui perlaksanaan
projek/program yang mengikut keperluan sesuatu jenis
petempatan kampung dan bukannya “one-size fits all
solutions”.

www.utm.my
TERIMA KASIH
univteknologimalaysia utm.my utmofficial