THAO TÚNG DOANH THU, LỢI NHUẬN

1. Tổng quan
1.1. Mối quan hệ giữa Bảng Cân đối kế toán (BCĐKT) – Báo cáo kết quả kinh doanh (BCKQKD)
BCĐKT và BCKQKD luôn có tác động qua lại lẫn nhau thể hiện rõ qua mối quan hệ giữa lợi nhuận và
vốn chủ sở hữu. Việc thao túng doanh thu, lợi nhuận tạo lợi nhuận ảo trên BCKQKD → dẫn đến ảnh hưởng
LNST chưa phân phối (vốn chủ sở hữu) trên BCĐKT → Để đảm bảo tính cân đối của BCĐKT thì bắt buộc ít
nhất 1 khoản mục khác trên BCĐKT bị điều chỉnh và thường được các DN lựa chọn là các Tài sản ngắn hạn.
Bảng cân đối kế toán Báo cáo kết quả kinh doanh

Doanh thu
Tài sản ngắn hạn Vốn vay - Giá vốn
Lợi nhuận gộp
CP phát sinh
LN trước thuế
Thuế
LN sau thuế
Tài sản dài hạn Vốn chủ sở hữu
▪ LN thực
▪ LN ảo
LNST chưa phân phối

1.2. Các khoản mục trên BCĐKT dễ bị thao túng

Như vậy, việc gian lận tài chính có thể được nhận biết thông qua những dấu hiệu bất thường của các khoản
mục trên BCĐKT. Mỗi khoản mục này đều có thể là kết quả của quá trình thao túng doanh thu, lợi nhuận. Tuy
nhiên trong khuôn khổ bài viết sẽ trình bày trước khoản mục được cook nhiều nhất là PHẢI THU. Các khoản
mục tiền mặt, hàng tồn kho, lợi thế thương mại, đầu tư tài chính, ,… sẽ được trình bày ở bài sau (nếu có cơ hội).

1
2. Phương thức thực hiện Cross-trade và Case study
Thông qua hoạt động mua bán vòng tròn (Cross trade) giữa một công ty và các công ty có liên quan →
Đẩy Doanh thu↑, Phải thu khách hàng ↑ → Sau khi bán qua các công ty trung gian, ở điểm cuối cùng người
bán ban đầu lại biến thành người mua tạo hàng tồn kho ảo, Hàng tồn kho tăng ↑
 Kết quả là cả doanh thu, lợi nhuận, tổng tài sản tăng
Ngoài kết quả ảnh hưởng trực tiếp đến BCTC như trên thì thông qua nghiệp vụ này các Công ty còn có thể:
- Tăng giá trị khoản đầu tư tài chính: Sau một thời gian khi khoản nợ đủ lớn công ty mẹ có thể sẽ hoán
đổi khoản phải thu thành cổ phiếu → tăng sở hữu cổ phiếu tại các công ty này.

2
 - Tăng dòng tiền từ hoạt động tài chính: Công ty có thể thế chấp quyền tài sản là các hợp đồng phải thu
như tài sản đảm bảo để tăng nợ vay, tiền.

Quy trình có thể được minh họa như sau:

(1) A bán mặt hàng X cho B với giá vốn hàng bán là 3 tỷ
và giá bán là 4 tỷ. Khi đó ghi nhận
Phải thu: ↑ 4 tỷ DT: ↑ 4 tỷ
HTK: ↓ 3 tỷ LN gộp: ↑ 1 tỷ
LNST chưa PP: ↑ 1 tỷ
(giả định bằng LN gộp)
(2) …(4) Hàng hóa được luân chuyển giữa các công ty
(5) Đến cuối cùng A mua lại mặt hàng X từ E. Ở đây các
doanh nghiệp cực ưa thích book khoản trả trước người
bán do thủ tục rất đơn giản và nhanh gọn.
Tiền: ↓ 5 tỷ
Trả trước người bán E: ↑ 5tỷ
Giả sử E bán lại cho A với giá 5 tỷ (sau khi qua tay nhiều
vòng) → khiến HTK của A ↑ 5 tỷ
Tổng kết lại BCTC của A:
Tiền: ↓ 5 tỷ DT: ↑ 4 tỷ
HTK: ↑ 2 tỷ LN gộp: ↑ 1 tỷ
Phải thu: ↑ 4 tỷ
LNST chưa PP: ↑ 1 tỷ
➔ Thông qua nghiệp vụ này ghi nhận Doanh thu: 4 tỷ, LN: 1 tỷ, tổng tài sản tăng 1 tỷ.