Merkezi Sinir sistemi Damarları

Prof.Dr. Atila YOLDAŞ 1

Kalp (dinlenme anında)kanın % 15 debisini
beyne iletir.
3 adet metabolik farktörden çok etkilenir.
Karbondioksit, hidrojen ve oksijen.

2
 a.
a. carotis vertebralis
interna

Beyin iki arter (a. vertebralis ve a. carotis interna)

Beyin iki arter
tarafından (a. vertebralis
beslenir. ve a. carotis
Bu arterler interna)
subarachnoid
tarafından beslenir.
aralıkta bulunur. 3
Bu arterler beynin alt yüzünde hipofiz sapı
etrafında birbirleriyle birleşerek circulus arteriosus
cerebri’yi oluştururlar. 4
a. carotis communis sinistra

a. subclavia sinistra

A. carotis communis,
cartilago thyroidea’nın üst kenarı
hizasına gelince iki dala ayrılır.

5
 A. carotis externa boyun ve yüzde dağılırken
A. carotis interna beynin beslenmesine katılır

a. carotis interna

a. carotis externa

a. carotis communis

v. jugularis interna

6
 A. CAROTIS INTERNA

sinus
caroticus

A.c.i. aynı taraf beyin hemisferlerinin bir kısmını göz ve

yardımcı oluşumlarını, alnın ön kısmını ve burun
boşluğunun bir kısmını besler.

7
 A.carotis interna

A.carotis interna başalngıçta a.c.e’nın dış

tarafında sonra arka tarafında en sonuna
doğru iç tarafına geçer
Boyunda başlangıç kısmında bir şişlik
gösterir. Bu yapıya sinus caroticus denir.

.
8
 •Canalis caroticus’tan geçerek kafa boşluğuna giren
a.carotis a. carotis interna sinus cavernosus’a girer ve
interna horizontal olarak for. lacerum’a doğru ilerler. .
Processus clinoideus anterior hizasında arachnoid
materi delerek subarachnoid aralığa girer

9
•. Arka tarafa dönerek sulcus lateralis’e doğru yönelir.
Burada a. cerebri anterior ve a. cerebri media denilen iki
dalına ayrılır.

10
A. carotis interna dört kısma
ayrılarak incelenir.
Pars cervicalis: Boyundaki
parçası olup dal vermez.
Pars petrosa: Temporal
kemiğin petroz parçasında
bulunan canalis caroticus
içerisindeki bölümüdür.
Pars cavernosa: Arterin sinus
cavernosus içerisinde bulunan
parçasıdır. Dura mater’i deler
ve subarachnoid aralığa girer.
Pars cerebralis: Arter
substantia perforata
anterior’a gelince uç dalları
olan
a. cerebri anterior ile a.
cerebri media’ya ayrılır.

11
 a. carotis
interna

a. carotis externa
a.vertebralis

• Pars cervicalis: Başlangıçta a. carotis

externa’nın dış tarafında bulunur. Yukarı
doğru çıktıkça önce arkasına ve daha
sonra da iç tarafına geçer. Dal vermez.12
Petrosal Kısım
Kafanın tabanına gelen a. carotis
interna temporal kemiğin petroz
parçasında bulunan canalis
caroticus’a girer. Önce yukarı
doğru seyreden arter kısa bir
seyirden sonra kanalın seyrine
uygun olarak 90olik bir kıvrım
yaparak öne ve mediale doğru
yönelir. Kanaldan çıkınca foramen
lacerum’un üst yüzünde yukarı
doğru yön değiştirerek fossa cranii
media’ya gelir.

a. caroticotympanica: Orta kulak boşluğuna

gider.
r. pterygoideus (Vidii): Küçük bir daldır

13
Pars cavernosa
Arterin sinus cavernosus içerisinde bulunan parçasıdır.

Rr. sinus cavernosi: Çok sayıda küçük daldır.

A. hypophysialis inferior: Hipofize gider.
R. ganglionis trigeminalis: İnce bir daldır.
R. meningeus anterior: Fossa cranii anterior’daki
beyin zarlarını besler.
A. ophtalmica: Orbita’da bulunan yapıları, alın
derisini, burun sırtını, sinus frontalis ve sinus
ethmoidalisi besler. 14
 Pars cavernosa’dan çıkan dallar

A. hypophysialis
inferior

R. ganglionis
trigeminalis

R. meningeus
anterior
15
 Processus n.opticus
clinoideus
anterior a. ophtalmica

sinus cavernosus
hypophysis
a. carotis int.

sinus sphenoidalis

A. ophtalmica: Processus clinoideus anterior’un dış yanında a. carotis

interna’dan ayrılır. Canalis opticus içerisinde orbitaya girer. Bu seyri
esnasında n. opticusun alt dış tarafındadır. A.ophtalimica orbita ve bulbus
16
oculiyi besleyen dallar verir (orbital ve okuler dallar)
17
A. carotis interna’nın sinus cavernosus ve
içinde buluna n sinirler ile komşuluğu

18
Pars cerebralis
A. cerebri anterior: Fissura longitudinalis cerebri
içinde iki taraftaki arter birbirine paralel seyreder.
A. communicans anterior: İki a. cerebri anterior’u
birbirine bağlar.
A. cerebri media: Sulcus lateralis cerebri içerisinde
dışa, geriye ve yukarıya doğru seyreder.
A. communicans posterior: A. carotis internadan
ayrılır. A. cerebri posterior ile anastomos yapar.
A. choroidea anterior: Plexus choroideus’u besler.
19
a.cerebri anterior

20
 a. cerebri ant.

A. cerebri anterior: Sulcus lateralis cerebrinin ucunda a. carotis

interna’dan ayrılır. N. opticus’un üzerinde içe ve öne doğru ilerler.
Beyin hemisferlerinin arasında bulunan yarıkta (fissura longitudinalis
cerebri) her iki taraftaki arter birbirine paralel olarak seyreder.
21
Burada karşı taraftaki arter ile a. comminicans
anterior aracılığı ile anastomos yapar. 22
Arter iki hemisfer arasında ve corpus callosum’un önünde yukarıya doğru, daha
sonra corpus callosum’un üzerinde arkaya doğru seyreder. A.cerebri posterior
23
ile anastomos yapar.
 A. communicans
anterior

• A. communicans anterior: Ortalama 4

mm.uzunluğunda bir damardır. Fissura longitudinalis
cerebri başlangıcında iki a. cerebri anterior’u birbirine
24
bağlar.
A. communicans posterior:
A. cerebri anterior ve media’nın ayrıldığı yer yakınında a.
carotis internadan ayrılır. A. cerebri posterior ile anastomos
yapar. Seyri esnasında n. oculamatorius’un üstünden geçer.

1.A.carotis interna
2.A.cerebri media
3.A.cerebri anterior
4.A.communicans
anterior
5.A.communicans
posterior
6.A.cerebri posterior
7.A.basilaris

25
 a.cerebri anterior

a. communicans ant.

a. cerebri media
a. communicans post.
A. cerebri
posterior

26
 a.cerebri media

a.cerebri media:
A. carotis internanın daha kalın olan dalıdır. Sulcus lateralis cerebri
içerisinde önce dışa, sonra insula üzerinde geriye ve yukarıya doğru
seyreder. Dalları hemispherin dış yüzünde ve insula’da dağılır.

27
28
a. cerbri ant. a. cerebri media a. cerebri post..

29
 a. cerbri ant.
A. communicans anterior

a. cerebri media A. choroidea anterior

A. communicans anterior

a.basilaris

A. choroidea anterior: Küçük bir

daldır. A. communicans posterior
yakınında a. carotis internadan çıkar.
Tr. opticus yakınında arkaya doğru
uzanarak cornu inferius’una girer ve
a. cerbri posterior burada plexus choroideus’ta sonlanır
30
 sulcus
lobulus parieteoccipitalis
paracentralis

precuneus

• A. cerebri anterior’un cortical dalları beyin hemisferlerinin iç yüzünde

arkada sulcus parieteoccipitalis’e kadar olan sahayı besler. Yine aynı
oluğa kadar beyin dış yüzünün üst kısmındaki 2 cm.lik bir sahayı da
besler.
• Bu dağılıma göre a. cerebri anterior lobulus paracentralis’teki miksiyon
ve defekasyon merkezi ile gyrus precentralis’teki baska sahalarını
besler.

31
 nucleus
caudatus
nucleus lentiformis

capsula interna

• A. cerebri anterior’un substantia perforata anteriordan giren dalları

nucleus lentiformis, nucleus caudatus ve capsula internayı besler. Bu
arter seyri boyunca verdiği küçük dallar ile bulbus olfactorius, gyrus
rectus, corpus callosum, gyrus cinguli, gyrus frontalis medialis,
lobulus paracentralisi, precuneus’u besler. 32
• A.cerebri anterior
tarafından beslenen
beyin bölgelerin
infarktüsünde
özellikle alt
ekstremitenin
distalinde belirgin
olmak üzere vücudun
karşı yarısında motor
fonksiyon zayıflığı ve
duyu kaybı görülür.

33
• A.cerebri media’nın kortikal dalları a. cerebri anterior’un beslediği üst
taraftaki dar şerit şeklindeki saha ile, a. cerebri posteriorun beslediği
polus occipitalis ve hemisferin infero-lateral bölümleri hariç tüm dış
yüzü besler.
• Buna göre a. cerebri media a. cerebri anteriorun beslediği bacak sahası
hariç tüm motor alanları besler.
• Substantia perforata anteriordan giren dalları nucleus lentiformis, nuc.
caudatus ve capsula internayı besler.

34
 ce re b ri a nteri or
A.

A. cerebri media
A. c
ere b
ri p o
s ter
io r
Hemisferin dış yüzünün beslenmesi
(a)

A. cerebri anterior

A. cerebri posterior
A. cerebr i
media
Hemisferin iç yüzünün beslenmesi
(b)
35
• A.cerebri media tarafından beslenen beyin bölgelerin infarktüsünde
özellikle üst ekstremitenin distalinde ve yüz bölgesinde daha belirgin
olmak üzere alt ekstremitenin proksimal kısımları için vücudun karşı
yarısında motor fonksiyon zayıflığı ve duyu kaybı görülür.
• Aynı zamanda harabiyete uğrayan hemisfere göre konuşma bozukluğu da
görülür.

36
A.cerebri posterior’un beslediği beyin bölgesinin infarktüsünde
oksipital lobun harabiyetine bağlı görme bozukluğu gelişir.
Eğer tıkanıklık arterin proksimal kısmında ise central dalların
beslediği bölgelerde harabiyet oluşacaktır.
Sonuçta talamus yeterli beslenemdiği için kontrelateral vücut
yarımında duyu kaybı ve spontan ağrı görülecektir

37
38
39
Beyin arterlerinin anjiografik incelenmesi

40
 41
Beyin arterlerinin anjiografik incelenmesi
 (Beyin damar oklüzyonu) (Beyin damar anevrizması - baloncuk)
Beyin damarlarında oklüzyon (damar lümeninin tıkanması) veya hemoroji (damar
içindeki kanın damar dışına çıkması, kanama) sonucu iskemi (doku kanlanmasının
bozulması) gelişebilir. Buna bağlı olarak ortaya çıkan duruma stroke (felç, inme)
denir. Bu durum hipertansiyon ve anevrizma (damarların aşırı genişlemesi)
sonucu hemoroji sonucu gelişebileceği gibi kalp hastalıklarında, enfeksiyon,
42
travma ve tümör gibi olaylar sonucu da oluşabilir.
Beyin damar tıkanmasının BT ile gösterilmesi
Beyin Kanaması

43
A.VERTEBRALİS

44
 a. vertebralis

a. subclavia

A. subclavia’nın ilk ve en kalın dalı olup birinci bölümünden

çıkar. İlk 6 boyun omurunun for. transversarium’undan
geçerek yukarı doğru yükselir.
45
 Pars atlantica

Pars transversaria
a.Carotis
Pars prevertebralis communis

A. vertebralis geçtiği bölgelere göre 4 kısma ayrılarak incelenir.

Pars prevertebralis
Pars transversaria
Pars atlantica
Pars intracranialis 46
a. vertebralis

Atlasın üst kenarında içe doğru yönelir. Dura mater ile

arachnoidea materi delerek foramen magnum’dan kafa boşluğuna
47
girer.
Karşı tarafın a. vertebralisi ile birleşerek a. basilaris’i oluşturur.
48
A. vertebralis’in boyun bölgesinde verdiği
dallar.
1-Rr spinales (radiculare): Foramen
intervertebrale’den geçerek canalis vertebralis’e
girerler.
2-Rr musculares: Massa lateralis çevresinde
kıvrılırken a. vertebralisten ayrılırlar. Bu
bölgenin derin grup kaslarında dağılırlar.

49
1. Pars intracranialis, atlas’ın for. transversariumun’dan çıktıktan sonra diğer tarafın a.
vertebralis’i ile birleşip a. basilaris’i oluşturana kadar olan kısmıdır. Bu kısımdaki dalları;
Rr. meningei, dura mater ve cranium’u besler.
A. inferior posterior cerebelli (PICA); cerebellum alt yüzü ve çekirdeklerini besler.
A. spinales posterior, medulla spinalis’in arka üst kısmını besler.
R. tonsilla cerebelli, tonsilla cercbelli’yi besler.
R. choroideus ventriculi quarti, plexus choroideus ventriculi quarti’yi besler.
A. spinales anterior, medulla spinalis’in ön üst kısmını besler.
Rr. medullares mediates ve laterales, medulla oblongata’yı besler.

50
 a. spinalis
posterior

a. spinalis anterior

A. spinalis anterior: A. vertebralis’in sonlanma yeri yakınından doğar.

İnce sağlı sollu iki daldır. İki tarafın arteri bulbus’un ön tarafında orta hatta doğru
yaklaşarak aşağı doğru uzanır ve foramen magnum seviyesinde birleşerek tek
bir arter olarak medulla spinalis’in ön yüzünde aşağı doğru uzanır. Aşağı inerken
foramen intervertebrale’lerden canalis vertebralise giren spinal dalların
katılmasıyla takviye edilir ve medulla spinalisin sonuna kadar devam eder.
51
 a. spinalis a. spinalis anterior
posterior

A. spinalis posterior: Bulbusun yan tarafında a. vertebralisten ya da, a.

inferior posterior cerebelli’den ayrılır.
Radix posterior’un ön tarafında olmak üzere aşağı inerken foramen
intervertebrale’lerden canalis vertebralise giren spinal dalların katılmasıyla
takviye edilir ve medulla spinalisin sonuna kadar devam eder

52
A. inferior posterior cerebelli (PİCA): A. vertebralisin en kalın dalıdır.
Medulla oblangata’nın arka tarafından geçerek 10. ve 11. cranial sinirlerin
kökleri arasına girer. Pedinculus cerebellaris inferiorun ön tarafından 53
geçerek beyinciğin alt yüzüne gelir
 A. BASILARIS
Her iki a. vertebralis’in bulbusun üst sınırında
birleşmesiyle oluşur. Bu arter ponsun ön yüzündeki
sulcus basilaris içinde uzanır. Ponsun üst sınırında
terminal dallarına (a. cerebri posterior) ayrılır.

a. basilaris

54
A. basilaris’in dalları
1-Aa. pontis
2-A. labyrinthi
3-A. inferior anterior cerebelli (AİCA)
4-A. superior cerebelli
5-A. cerebri posterior

55
 a. cerebri post.
a. superior cerebelli

aa. pontis
a. labyrinthi
a. inf. ant. cerebelli

56
 A. basilaris

• A. cerebri posterior mesencephalon etrafında dolanarak

occipital lobun alt yüzüne gelir. 57
A. cerebri posterior
58
• A. cerebri posterior verdiği rami corticalisleri, temporal
lobun alt dış ve iç yüzlerini, occipital lobun dış ve iç
yüzlerini besler.
59
• Rami centralis adı verilen dallar beyin dokusuna girerek thalamus’un
bir kısmını, nucleus lentiformis’i, mesencephalon’u, corpus pineale’yi
ve corpus geniculatum mediale’yi besler.
• Rami choroidealar yan karıncıkların cornu inferioruna girer ve buradaki
plexus choroideusta dağılır.
60
 CİRCULUS ARTERİOSUS CEREBRİ
(Willis Poligonu)
Kafatası tabanında, fossa interpedincularis
içinde, infundibulum ve chiasma opticum
etrafında oluşan bir damar halkasıdır.

61
Willis Poligonu
a.cerebri anterior

a. communicans ant.

a. cerebri media
a. communicans post.
A. cerebri
posterior

a.basilaris Bu halka ***

A. communicans anterior,
A. comminicans posterior,
a. cerebri posterior,
a. cerebri anterior
a. carotis interna
62
a. basilaris arasında oluşur.
 a. communicans ant.

a. cerebri anterior

a. carotis interna

a. comminicans post.

a. cerebri posterior

a. basilaris

Bu poligon a. carotis interna ve a. basilaris tarafından getirilen kanın eşit

basınçla dağılımını sağlar. 63
 (b)

A. communica ns a nterior
A. cerebri ante rior
A. carotis interna
WILLIS HALKASI A. communica ns posterior

A. cerebri posterior

A. ba sila ris
N. oculomotorius
N. trochlearis
A. superior ce re belli
Aa. pontis
A.
s
ali

ve

A. laby rinthi
br

rte
rte

A. inferior ante rior cerebelli

br
ve

ali

A. inferior posterior cerebelli

A.

A. spina lis posterior

A. spina lis anterior

Circulus art eriosus cerebri (Will is halkas ı)

ve ana serebral arterlerin besled iği alanlar 64
Willis Poligonu oluşum varyasyonları

65
Beyinin önemli bölgelerini besleyen
damarlar
Corpus striatum ve capsula interna:
A. cerebri media ve a. cerebri ant. besler.
Thalamus:
A. communicans post., a. basilaris ve a. cerebri
post. besler.
Mesencephalon:
A. cerebri post., a. cerebelli sup. ve a. basilaris
besler.
Pons:
A. basilaris, a. cerebelli sup. a. inf. ant. cerebelli ve a.
inferior posterior cerebelli besler.
Bulbus:
A. vertebralis, a. spinalis ant., a. spinalis post., a. inf.
post. cerebelli ve a. basilaris besler.
Beyincik:
A. sup. cerebelli, a. inf. ant. cerebelli ve a. inferior
posterior cerebelli besler.
Beyincik: A. sup. cerebelli, a. inf. ant. cerebelli ve a. inferior posterior
cerebelli besler.

69
• MEDULLA SPİNALİS’İN
ARTERLERİ

70
a. spinalis posterior

a. spinalis anterior

A.Spinalis anterior
a.vertebralis’lerin birleşmeden önce verdikleri daldır. İki a. spinalis anteriorun
medulla spinalis başlangıcında birleşmesiyle oluşan tek arter (a. spinalis anterior)
fissura mediana anterior boyunca aşağı doğru uzanır. 71
 a. inferior posterior cerebelli
a. spinalis posterior

a. spinalis anterior

A.spinalis posterior
Bulbusun yan tarafında a. vertebralisten yada, a. inferior posterior cerebelli’den ayrılır. İki
tane olan a. spinalis posterior, sulcus posterolateralisleri izleyerek aşağı doğru ilerler.
72
 a. vertebralis

a.cervicalis
ascendens

a. cervicalis
rr. spinales profunda

a.intercostalis

• lumbalis

a. sacralis
lateralis

a. cervicalis ascendens, a. cervicalis profunda, a. intercostalis, a. lumbalis

ve a. sacralis lateralis rr.spinalis dallarını verirler.
Rr.spinalis’ler for.intervertebraleden geçerek a. radicularis’leri
(a.radicularis anterior ve posterior) verirler.

73
Rr.spinales;
foramen intervertebraleden canalis vertebralise girerler ve 2 dala ayrılırlar.
Bu dallardan biri medulla spinalis ve zarlarını besler, diğeri periosteumu ve omurları
besler.
Medulla spinalis’i besleyen dal tekrar ikiye ayılır (a.radicularis anterior ve posterior).
A. radicularis anteriorlar daha kalındır ve a. spinalis anteriora açılır
. A. radicularis posteriorlar a. spinalis posteriora açılırlar.

74
 BEYİNİN VENLERİ
Beyin venlerinin duvarlarında kas tabakası
yoktur veya son derece incedir.
Kapakçık bulunmaz.
Beyin dokusundan çıkan venler
subarachnoid aralıkta seyreder.
Buradan arachnoidea meter’i ve dura
mater’in iç yaprağını delerek dura
sinuslarına açılırlar.
75
1. Vv. superiores cerebri

Her hemisferde 8-12

kadardır.
Hemisferlerin üst dış ve iç
yüzlerinden sulcuslar içinde
gelen kanı toplarlar.
Sinus sagittalis superiora
dökülürler.
Bulundukları bölgelere göre
isimlendirilirler.

76
 2. Vv. media superficiales cerebri
Sulcus lateralis boyunca uzanır ve hemispherium cerebri’lerin lateral
yüzünün venini toplar.
V. anastomotica inferior (Labbe veni) ile sinus transversus’a,
v. anastomotica superior (Trolard veni) ile sinus sagittalis superior’a
bağlanır.
Vv. inferiores cerebri
Hemispherium cerebri Terin alt yüzlerinin ve ön lateral kısımlarındaki v.
uncalis, vv. orbitae, w. temporales veni toplar. Sinus sagittalis superior,
sinus cavemosus, sinus sphenoparietalis ve sinus petrosus superior’a açılır

V. media
superficialis cerebri

77
V. media profunda cerebri: İnsulayı drene eder. V.
cerebri anterior ve vv. striatae ile birleşerek v.
basalis’i oluşturur. V. basalis v. magna cerebri’ye, v.
magna cerebri de sinus rectus’a açılır.
V. interna cerebri
v. magna cerebri
V. cerebri anterior

v. basalis

v. media profunda cerebri

78
V. basalis (Rosenthal’in basal veni)
Vv. anteriores cerebri, v. media profunda cerebri, vv. insularcs, vv.
thalamostriata inferiores, vv. gyri olfactorii, v. ventricularis inferior, v.
choroidea inferior ve vv. pedunculares’i toplar.

79
 Vv. interna cerebri (Galen Veni)
V. thalamostriata superior ile v. choroidea superius’un birleşmesinden oluşan
sağlı sollu iki vendir.
V. interna cerebrilerde corpus callosum’un altında birleşir ve v. magna cerebri’yi
oluştururlar. Bu da sinus rectus’a açılır.
Vv. cerebri manga ( Galenin büyük veni)
Her iki tarafdan gelen vv. intemae cerebri’ler birleşerek v. cerebri magna’yı
oluşturur ve v. Basalis veni aldıktan sonra sinus rectus’a açılırlar

80
 MEDULLA SPİNALİS’İN VENLERİ
Genel olarak dağılışları arterlere benzer.
V. spinalis anterior tek,
v. spinalis anterolateralis çifttir.
V. spinalis posterior tek,
v. spinalis posterolateralis çifttir.

81
Plexus venosus vertebralis internus (plexus venosus vertebralis anterior ve posterior)
dura mater ile periosteum arasında yer alır.
Bu venler foramina sacralia pelvica ve foramina intervertebralisten geçen dallar
vasıtasıyla vertebral kanal dışında bulunan plexus venosi vertebrales externi (plexus
venosus vertebralis externus anterior ve posterior) ile ilişkilidir.
Daha sonra bu venler v.intervertebralis’e açılırlar.
82
V.intervertebralis’e açılan bütün
venler v.vertebralis ile
v.barchiocephalica’ya,
v.intercostalis posterior’lar ile
v.azygos’a,
v.lumbalis aracılığı ile
v.cava inferior’a,
v.sacralis lateralis aracılığı ile
v.iliaca interna’ya,
v. lumbalis ascendens ile
v.azygos ve v.hemiazygos’a
açılırlar.

83
84