‫‪1‬‬

‫استاد‪ :‬سرکار خانم دکتر زهرا نقیبی‬

‫دانشجو‪ :‬نازنین نصیری‬
‫عناصر و جزئیات ساختمانی‪2‬‬
‫کاردانی معماری‬
‫‪2‬‬ ‫انواع زهکشی و اجرای آن‬

‫زهکشی ساختمان چیست؟‬

‫یکی از چالش های بزرگ مجزارگ آب بزا سزاز هزای‬
‫مهندسی است‪ .‬برای گفع این مشکل آب گا باید از محزل‬
‫ساخت ساز ها درگ کنیم تا بعد از سزاخت سزاز آب بز‬
‫آنها نفوذ نکند‪ .‬هدایت ر درگ کردن آب از محزل سزاخت‬
‫ساز گا اصطالحاً زهکشی می گویند‪ .‬زهکشی دگ لغزت‬
‫تزرار‬ ‫ب معنی “خشکاندن آبی ک از زمین یا از سزن‬
‫می کند” می باشد‪ .‬معموالً زهکشی جلوگیری از نردیک‬
‫شززدن آب بزز کزز گززود ر دیززواگ هززای گززود ر آب‬
‫بندی جلوگیری از رگرد آب ب ک گزود ر دیزواگ هزای‬
‫گود گا گویند‪.‬‬
 ‫‪3‬‬ ‫انواع زهکشی و اجرای آن‬
‫زهکشی گودهای ساختمانی چیست؟‬
‫یکی از مشکال بسیاگ مهمی ک سازندگان دگ هنگام گود برداگی ساختمان با آن مواج میشوند دگ راقع رجود آب دگ بستر ساز است ک ممکن است بز‬
‫صوگ سطحی یا زیرزمینی باشند‪ .‬ب فرآیندی ک طی آن جریان آبرر گا کنترل کرد ر از نفوذ آب ب فونداسیون ر دیواگهای حائل دگ ساز جلزوگیری بز‬
‫عمل آید زهکشی گودهای ساختمانی گفت می شود‪ .‬طراحی ر اجرای زهکشی گزود سزاختمانی یزک فرآینزد کزامال تخصصزی میباشزد کز بایزد توسز‬
‫متخصصین مجرب ر حرف ای انجام شود‪.‬‬
‫تهدیدهای احتمالی ناشی از رگرد آب های زیر زمینی ر فاضالب ها دگ گود های ساختمانی عباگتند از‪:‬‬
‫‪ .1‬ظرفیت باگبری خاک زیر فونداسیون گا کاهش میدهد‪.‬‬

‫‪ .2‬باعث نشست ر تخریب فونداسیون ها می گردد‪.‬‬

‫‪ .3‬باعث آسیب ب ساز میگردد‪.‬‬

‫‪ .4‬منجر ب تخریب پیشانی خاکی گود می شود‬

‫‪ .5‬منجر ب افرایش زمان ر هرین دگ پررژ می شود‬

 ‫‪4‬‬ ‫انواع زهکشی و اجرای آن‬
‫سطح ایستایی کجاست؟‬
‫سطحی است ک دگآنجا آب ب طوگ طبیعی دگ زیرزمین رجود داگد ر این سطح با تغییرا فصلی ر باگندگی تغییر می کند ‪.‬ب طوگ کلی هزد از زهکشزی‬
‫آن است ک سطح ایستایی کاهش پیدا کند ر همچنین؛‬

‫‪ .1‬استحکام خاک افرایش یابد‪.‬‬

‫‪ .2‬از سیالب های سطحی جلوگیری شود‪.‬‬
‫‪ .3‬از گطوبت دگ کناگ ساختمان ها کاست شود‪.‬‬
‫‪5‬‬ ‫انواع زهکشی و اجرای آن‬
‫دگ هنگام گود برداگی هر گا مشکل رگرد آب ب محدرد‬
‫ساختمان گا داشتیم ک ناشی از‪:‬‬
‫‪ ‬رگرد آب های زیر زمینی‬
‫‪ ‬آبهای زیر سطح‬
‫‪( ‬کاگیر ها قنا ها) قنا های قدیمی‬
‫‪ ‬نَشت آب فاضالب از چا جذبی فاضزالب سزاختمان‬
‫همسایگان ب ساختمان اصلی می باشد‬
‫دفع این آب هزا اجزرای سیسزتم زهکشزی‬ ‫بهترین گر‬
‫می باشد‪.‬‬
‫‪6‬‬ ‫انواع زهکشی و اجرای آن‬
‫انواع روش های زهکشی ساختمان‬
‫‪ ‬طبیعی‬
‫لول هایی متناسب با گزودی هزا ر دگ هزای طبیعزی زمزین بزا‬
‫اتصاال باز کاگ گذاشت می شوند ر ب زهکزش اصزلی متصزل‬
‫بیشززتر بززرای زهکشززی زمززین هززای‬ ‫مززی شززوند‪ .‬از ایززن گر‬
‫کشارگزی استفاد می شود‪.‬‬

‫‪ ‬خندقی‬
‫زهکش هایی ک دگ یک یا چند طر یا حتی بعضزی مواقزع دگ‬
‫تمام اطزرا سزاختمان کزاگ گذاشزت مزی شزوند ر جریزان آب‬
‫زیرزمینی گا قطع ر ب زهکش اصلی می گسانند‪.‬‬
‫‪7‬‬ ‫انواع زهکشی و اجرای آن‬
‫‪ ‬جناقی‬
‫لول های فرعی با پیرری از شیب زمین تحت زاری ی معینزی بز زهکزش‬
‫اصلی متصل می شوند‪ .‬طول زهکش های فرعی نباید از ‪ ۰۳‬متر بیشتر شود‪.‬‬

‫‪ ‬بادبزنی‬
‫زهکش های فرعی ب شکل بزادبرن دگ اطزرا سزاختمان بز‬ ‫دگ این گر‬
‫زهکش بادبرنی ب دلیل دشزواگ‬ ‫زهکش اصلی متصل می شوند‪ .‬اجرای گر‬
‫بودن اتصال تمام زهکش های فرعی دگ یزک نقطز بز زهکزش اصزلی تزا‬
‫حدردی مشکل است‪.‬‬
‫‪8‬‬ ‫انواع زهکشی و اجرای آن‬
‫‪ ‬شبکهای‬
‫شبک ای زهکشی های فرعی ر اصلی ب صوگ یک شبک ی‬ ‫دگ گر‬
‫زهکشی های فرعی‬ ‫مستطیلی منظم کاگ گذاشت می شوند‪ .‬دگ این گر‬
‫ب یک طر زهکشی اصلی متصل می شوند‪.‬‬

‫نحوه ی اجرای زهکشی‬

‫دگ محل ساختمان شکل زیر نیازی بز زهکشزی نزداگد‪ .‬دگ چنزین‬
‫محلی آب سطحی از طریق شیب مناسزب از سزاختمان درگ مزی‬
‫شود ر سطح ایستایی هم آنقدگ باال نیست ک ب ساختمان صزدم‬
‫ای راگد کند‪.‬‬
 ‫‪9‬‬ ‫انواع زهکشی و اجرای آن‬
‫اما بسیاگی از ساختمان ها دگ محل مطلوب ساخت نمی شوند ر بنابراین باید با زهکشی مناسب آب اضافی گا از محل ساختمان درگ کنیم‪ .‬برای درگ کردن‬
‫آب معموال از لول های متخلخل سفالی (تنبوش ) ر یا لول های سیمانی استفاد می کنند‪.‬‬
‫برای این منظوگ کانال هایی دگ زمین حفر می کنند ک اگتفاع آنها بستگی ب نوع خاک داگد ک اگتفاع کانال برای خزاک هزای سزنگین حزدرد ‪ ۰۳‬تزا ‪۰۳‬‬
‫سانتی متر ر برای خاک های سبک حدرد ‪ ۰۳‬تا ‪ ۰۲۳‬سانتی متر می باشد‪.‬‬
‫قطززر داخلززی لول ز هززا بززرای زهکشززی فرع زی حززدرد ‪ ۰.۶‬تززا ‪ ۵.۶‬سززانتی متززر ر‬
‫برای زهکشی های اصلی حدرد ‪ ۵.۶‬تا ‪ ۰۳‬سانتی متر می باشد‪.‬‬
‫لول ها گا دگ ک کانال ب صوگ خشک ب یکدیگر متصل می کنند ر این لول هزا‬
‫آب گا از طریق جداگ ی خود جذب می کنند ر بدین ترتیزب مزانع عبزوگ ذگا گیزر‬
‫دگشت مزی گیرنزد ر بز ترتیزب از‬ ‫خاک یا لجن می شوند‪ .‬گری لول ها قلو سن‬
‫گیرتر می شوند تا ب صوگ فیلتر عمل کننزد ر دگ نهایزت‬ ‫پایین ب باال قلو سن‬
‫هم زهکشی اصلی ب گردخان نهر ر یا فاضالب سطحی ختم می شود‪.‬‬
‫برای جلوگیری از مسدرد شدن سیستم زهکشی توسز گزل ر‬ ‫دگ پررژ های برگ‬
‫الی حوضچ های گسوب گذاگی گا می سازند‪ .‬لولز هزای رگردی ر خررجزی ایزن‬
‫حوضچ ها گا نسبت ب ک باالتر نصزب مزی کننزد ر دگ مزواقعی کز جریزان آب‬
‫زهکش ها قطع شود‪ .‬قسمتی از گل ر الی دگ ک حوضچ ت نشین می شود‪ .‬گزل‬
‫ر الی ت نشین شد باید دگ فواصل زمانی معین خاگج شود‪.‬‬
‫‪11‬‬ ‫انواع زهکشی و اجرای آن‬
‫انواع سیستم زهکشی ساختمان‬

‫‪ .1 ‬زهکشی عمیق‬
‫شامل تعدادی چا ر گالری اتصال دهند آنهزا دگ ترازهزای‬
‫مختل اگتفاعی ر ایستگا پمپاژ حفاگی شد تا ترازی پایین‬
‫تر از کز گزود ر دگ محزی پیرامزونی آن دگ ایزن سیسزتم‬
‫چندین چا دگ اطرا ساختمان ر دگ تراز هزای پزایین تزر از‬
‫ک گود حفاگی می شود‪.‬‬

‫‪ .2 ‬زهکشی نیمه عمیق‬

‫شامل تعدادی چا ر گالری اتصالدهند آن ها ر ایسزتگا پمپزاژ‬
‫چندین چا این باگ دگ بستر گود حفاگی می شود‪.‬‬ ‫دگ این گر‬
 ‫‪11‬‬ ‫انواع زهکشی و اجرای آن‬
‫‪ .3 ‬زهکشی سطحی زیر فونداسیون‬
‫این سیستم شامل کانال های زهکشی پر شد با مصالح زهکش مناسب می باشد‪.‬پتوی زهکش بستر ر ایستگا پمپاژ ر…‬
‫سیستمهای زهکش پیرامونی ر عمیق گود های ساختمانی عموماً ب در دست تقسیم میشوند‪:‬‬

‫الف) سیستم زهکش شامل چاه های عمیق‬

‫اگر دگ اعماق ب مراتب پائینتر از تراز ک گود ب الی های با نفوذپذیری باال برخوگد شود ب گون ای ک بوسزیل ی حفزر چزا بزا انتقزال آب از آبخزوان‬
‫موضعی ب الی ی آبگذگ موجود بتوان آب موجود دگ آبخوان موضعی گا قبل از رگرد ب گودبرداگی ر یا ساز زیر زمینی ب الی های زیرین انتقال داد مزی‬
‫گا موگد برگسی قراگ داد‪.‬‬ ‫توان از این سیستم استفاد نمود‪ .‬با انجام مطالعا ژئوتکنیک ر با برگسی شرای پررژ میتوان امکان انجام این گر‬
‫ب) سیستم زهکش شامل چاه و گالری های ارتباط دهنده‬
‫ارل مناسب اگزیابی نگردد می توان از این سیسزتم‬ ‫اگر دگ اعماق پائینتر از تراز ک گود ب الی آبگذگ مناسبی برخوگد نشود ر یا ب هر دلیلی انجام گر‬
‫استفاد نمود‪.‬‬
‫شامل س حالت ذیل می باشد‪:‬‬ ‫این گر‬
‫چا ها ر گالری تحتانی (حفر شد دگ زیر تراز ک گودبرداگی)‬
‫چا ها ر گالری میانی (حفر شد دگ تراز میانی گودبرداگی)‬
‫چا ها ر گالری تحتانی ر میانی ب صوگ توامان‬
‫‪12‬‬ ‫انواع زهکشی و اجرای آن‬

‫دیتیل اجرایی سیستم زهکش کف گود‬

‫نمونه دیتیل اجرایی سیستم زهکش عمیق پیرامونی‬

‫‪13‬‬ ‫انواع زهکشی و اجرای آن‬
‫مراحل انجام زهکشی در زیر فونداسیون‬
‫گود برداگی‬
‫برخوگد با الی تراز آب زیر زمینی ر کندن چا موقت جهزت جلزوگیری از گزل‬
‫شدن سایر نقاط ر پمپاژ مستمر ب فضای خاگج کاگگا‬
‫ادام عملیا گودبرداگی تاگسیدن ب تراز زیر فونداسیون ر هدایت آب ب چزا‬
‫های کند شد موقت ر خشک کردن ک فونداسیون دگ معرض هوا ر آفتاب‬
‫انتخاب محل در یا س چا عمیق بصوگ میل ر کنزدن انهزا دگ گوشز هزای‬
‫فونداسیون ر خاگج از آن بنام پیت ر کاگگذاگی چنزد شزاخ لولز فشزاگ قزوی‬
‫بدن چزا ر مسزدرد شزدن آن ر کاگگزذاگی‬ ‫اسپیرال جهت جلوگیری از گیر‬
‫ک کش جهت پمپاژ دایم آب از آن ر انجام خ کشی جهزت هزدایت آبهزای‬
‫زیر زمینی ب کمک کانالهای محیطی اصلی ر فرعی ر شیب مناسزب دگ حزین‬
‫کانال کنی ب کمک بیل مکانیکی برای هدایت آب از ایزن کانالهزا بز کمزک‬
‫یکسری لول هایی از قبل سوگاخ کاگی شد دگ بدن لولز طزوگی کز پزیش‬
‫بینی شمع دگ زیر فونداسیون جهت جلوگیری از نشست نامتقاگن ر عدم تداخل‬
‫لول ها ر شمع ها می گردد‪.‬‬
‫‪14‬‬ ‫انواع زهکشی و اجرای آن‬
‫عایق بندی زهکشی گود ساختمانی‬
‫یکی از حساس ترین مراحلزی کز دگ عزایق کزاگی سزاختمان مزوگد نظزر اسزت‬
‫زهکشی گودهای ساختمانی یا آب بندی گود ساختمانی مزی باشزد‪ .‬عزایق کزاگی‬
‫گطوبتی گود ب کمک ر استفاد از ایررگام احتیاج بز بسزتر سزازی بزرای اجزرای‬
‫ایررگام داگد رلی متاسفان عمر این عایق گطوبتی بسیاگ پایین است ک دگ بهترین‬
‫حالت تقریبا ‪ ۶‬سال بدرن ترک می ماند‪ .‬دگ دست محصوال ژئوسنتتیکی کز دگ‬
‫گود برداگی ها دگ زمین عایق کاگی گطوبتی موگد اسزتفاد قزراگ مزی گیزرد رگق‬
‫های پی ری سی ر پلی اتیلن ک ک ب آنها ژئوممبران گفتز مزی شزود‪ .‬کز بز‬
‫شکل های گرلی ر با ضخامت ‪ ۰/۶‬تا ‪ ۴‬میلیمتر دگ عرض بین یک متر تا در متر‬
‫ر دگ برخی مواگد بیشتر موگد استفاد قراگ می گیرند‪ .‬ژئوممبران ها بدرن چسزب ر‬
‫حراگتی ب هم متصل می شوند ر سطحی گا ایجاد می کنند کز‬ ‫استفاد از جو‬
‫برای آب رگطوبت غیرقابل نفوذ هستند‪.‬‬
‫‪15‬‬ ‫انواع زهکشی و اجرای آن‬
‫‪ 6‬توصیه مهم درباره ی زهکشی ساختمان‬
‫‪ .1‬مصالح زهکشی باید ب صوگ الی ب الی گیخت شوند‪.‬‬
‫‪ .2‬باید دیواگ ی چا های حفر شد با استفاد از کول بتنزی‬
‫مسلح شود ر فاصل ی بین کول بتنزی بزا خزاک طبیعزی بزا‬
‫استفاد از مصالح دگشت دان پر شود‪.‬‬
‫‪ .3‬برای جلوگیری از ناپایزداگی دگ دیزواگ ی گزود ر اجزرای‬
‫صحیح زهکشی باید کانال زهکش دگ طول حزداکرر ‪ ۰‬متزر‬
‫کند ر با مصالح زهکشی پر شود‪.‬‬
‫‪ .4‬اگر چال آسانسوگ یزا هزر نزوع چالز ی دیگزری از کز‬
‫فونداسیون پایین تر قراگ می گیرد بایزد بز مهنزدس مشزارگ‬
‫برای اگائ جرئیا آب بندی اطالع داد شود‪.‬‬
‫‪ .5‬قبل از شررع عملیا زهکشی گراگ محلی ر همچنین‬
‫نقش های اجرایی با دقت برگسی شزوند ر دگ صزوگ رجزود‬
‫ابهام ر ایرادی ب طراح اطالع داد شود‪.‬‬
‫‪ .6‬از آنجایی ک دگ گری الی ی آخر زهکش افقی بتن مگر‬
‫اجرا می شود بنابراین برای جلوگیری از نشست بتن مگر باید‬
‫مصالح زهکش حداقل ب ‪ %۳۸‬تراکم برسد‪.‬‬
‫‪16‬‬ ‫انواع زهکشی و اجرای آن‬
‫‪17‬‬ ‫انواع زهکشی و اجرای آن‬

‫زهکشی دیوار حائل‬

 18 ‫انواع زهکشی و اجرای آن‬

‫منابع‬
https://istasazeh-co.com/

http://sorenageopey.com/

https://takhliyehchah.com/

http://arzeshgroup.ir/

https://mag.bamatabam.com/

https://omranweb.com/