๑๑๐

ภาคผนวก

‘สัตว ๒ นอ’

วุฒิชาติ ชุมสนิท

เปาะ...
ขาพเจาไมมั่นใจวาเสียงฝนเม็ดแรกทีห่ ลนตัวกระทบหลังคาเต็นทจะดังเชนนี้ แตก็นา จะถือ
เปนการเลียนเสียงธรรมชาติที่ใกลเคียงที่สดุ ขาพเจาเงีย่ หูอีกครั้ง อีกเปาะ...หรืออีกเผาะ...หรืออีก
แปะ...อีกแผะ หมดทางจะจําแนก ดวยฝนโปรยหนาเม็ดและกระแทกใสเต็นทเปนสําเนียงประสาน
ลมซึ่งสงัดเมื่อหัวค่ําชวยกระหึ่มอีกแรง
เมื่อขาพเจาหันไปที่ไพรวัลย เสียงของเขาก็เดินทางสวนมาในความมืด
“สงสัยคุณจะโชครายเสียแลว ปาไมเคยตอนรับคนโชคดีดวยฝนในคืนแรกอยางนี”้
“ตื่นนานแลวหรือ ผมจะปลุกบอกพอดี”
ไพรวัลยหัวเราะ ขยับตัวขึ้นนั่ง
“ถาอยูในปาแลวคุณมีหนาทีต่ องแจงเหตุใหพรานรูละก็ ชีวิตคงไมปลอดภัยนัก”
“พรานหรือ...” ขาพเจาทวนคําเขา “แปลกดี ผมนึกวาคุณชิงชังคํานี้เสียอีก”
ไพรวัลยเปดผาใบปลายตีนเต็นทมองออกไปในความหมน สีอมนวลของปา ฟาแลบปลาบ
เห็นมานน้ําฝนเปนคลื่นตามแรงลม เขาหยิบหมวกปกครอบลงบนศีรษะ กดกระชับและรัดสายรัดดึง
ใตคาง ใบหนาเขาเฉยนิ่ง แตขาพเจาจําไดวา กอนที่จะลงมือตอบขอสอบแตละวิชา หนาไพรวัลยก็
นิ่งเชนนี้
“มีอะไรที่ผมชวยทําไดบาง” ถามไมขาดคําเขาก็มุดพนเต็นทออกไป ไพรวัลยถอนสมอดิน
ตัวแรกออก ปกลงอีกครั้งไกลจากจุดเดิมราวเมตรเศษ รอยเชือกไนลอนกับรูตาไกชายผาเต็นทแลว
ผูกปลายเชือกอีกดานกับสมอ เขาขยับไปจัดการกับมุมตอไปดวยความคลองแคลว แตแทนที่จะผูก
กับสมอดินเชนเดิม ไพรวัลยเลือกโคนตนไมเปนที่ยดึ เขาผูกใหชายเต็นทสูงเหนือพืน้ ดินประมาณ
สองฟุต กวาขาพเจาจะทําความเขาใจและฝาฝนออกไปชวย เต็นทที่เราใชนานมาสามสี่ช่วั โมงกอน
นี้ก็แปรเปนเพิงหลังคาไปเกือบสมบูรณ
 ๑๑๑

มุดตัวกลับเขาขางใน เช็ดหนาตาเรียบรอย ไพรวัลยเปดดูหมอตมกาแฟสําเร็จรูป รินน้ําจาก

กระติกใส จุดเตาแอลกอฮอลครอบขาตั้งอะลูมิเนียมและวางหมอตมลง ขาพเจาเห็นสิ่งทันสมัยแลว
อดหัวเราะไมได
“ผมนึกวาคุณจะเปนแบบนายพรานระพินทร ไพรวัลยเสียอีก วันฝนตกหนักอยางนี้
ระพินทรสามารถกอไฟสูฝนเขาเรียกวาไฟสายฝน”
“มันเปนยังไง” น้ําเสียงเขาสนใจ ขาพเจายักไหล “ผมจําไมได ไมไดอา นเพชรพระอุมา
หลายปแลว จําไดแตชื่อไฟสายฝน จําถูกจําผิดก็ไมร”ู
“เรื่องเมาคลีลูกหมาปาละ คุณยังอานอยูหรือเปลา”
“นั่นมันสมัย ป. ๓” ขาพเจารองเสียงหลง
“ใช สนุกมาก ผมยังจําได ทุกวันกอนที่ครูจะปลอยใหกลับบาน คุณจะตองออกไปยืนหนา
ชั้น เลาเรื่องเมาคลีใหพวกเราฟง”
“จบแลวก็ทองสูตรคูณ” ขาพเจาตอ เรามองตากันแลวหัวเราะ ไพรวัลยดดี ตัวขึ้นนั่งยอง มือ
ทั้งสองยื่นลงขางหนา ใชปลายนิ้วชีแ้ ละนิ้วกลางจิกพื้นดิน คอตั้ง หนาเชิด เปลงเสียงกังวาน
“อาเกลา เราจะทําดีที่สุด”
เราหัวเราะกันอีก เขาหงายตัวลงกับพื้น
“ตองทําทานี้ ตองปฏิญาณทุกวันหลังฟงเรือ่ งเมาคลี คุณเลาไดสนุกจริง ๆ”
“ผมไมไดเลา ผมอานแลวจํามาพูดหนาชัน้ ”
“นั่นแหละเลา รูไหมคุณทําใหผมจําไดจนทุกวันนี้ เมาคลีพอหมาปาอาเกลา เสือดําบาเกียรา
หมีบาลู ยังมีลิงชื่ออะไรนะ”
ขาพเจาสายหนา
“ชางเถอะ” ไพรวัลยโบกมือ “แตงูเหลือมชื่อราจํางายจริง แคนึกถึงราเขียวบนขนมปงใน
ชั่วโมงวิทยาศาสตร”
“คุณจําเกงจริง ๆ เพราะอยางนี้คุณถึงเรียนเกงกวาเราทุกคนในชั้น” ขาพเจาชมจากใจ
กลิ่นกาแฟเดือดแตะจมูก ไพรวัลยรินแบงกับขาพเจาคนละจอกเล็ก ๆ ขาพเจาเพิ่งสัมผัสได
เดี๋ยวนี้เองวากลิ่นไฟจากแอลกอฮอลฉุนแปลกแยกจากกลิ่นปา แตไพรวัลยไมสนใจที่จะดับมัน เขา
จองมองเปลวสีฟาเหลื่อมชมพูสะบัดตัว
“การไดเจอคุณอีกทําใหผมจําอะไรไดตั้งเยอะ จําตอนเรียนวิชาเคมี ม.ศ. ๔ แลวเอา
แอลกอฮอลมาทาโตะไดไหม”
“ทําไมจะจําไมได” ขาพเจาหัวเราะ “แตอยาพูดถึงดีกวา ตอนนี้เธอแตงงานไปแลว คนที่คุณ
ชวยผมสารภาพรักโดยเขียนจดหมายดวยแอลกอฮอลแลวจุดไฟใหอานนะ”
“มันไดผลนะ” ไพรวัลยหัวเราะสนุก
“เธอแตงงานไปแลว” ขาพเจาย้ํา
 ๑๑๒

“นาเสียดาย”
เขาพูดแลวเงียบไป ขาพเจาก็ไมพูดอะไรอีก เราตางกินกาแฟแคจอกเล็กนั้นนานนับชัว่ โมง
เมื่อฝนขาดเม็ดขาพเจาชวยไพรวัลยรับตําแหนงปกสมอดินใหม เปลีย่ นเพิงหลังคากลับเปนเต็นท
แลวลมตัวนอน

รุงเชา ฟาใสและดวงอาทิตยกลมแดง ขาพเจานั่งมองอยางรักและพิศวง และเปนเพียงอยาง

เดียวที่ขาพเจาทําหลังจากตื่นเก็บเต็นท
“นานแคไหนที่คุณไมไดตื่นมามองดวงอาทิตยขึ้น” ไพรวัลยถาม ขาพเจาหันไปมองเห็นเขา
งาวนกับการเช็ดถูปนยาว
“นาน”
“จําความงามนี้ไวใหได คงอีกนานกวาคุณจะไดเห็นอีกครั้ง”
ขาพเจายิ้ม ทราบดีวาเขาตําหนิชีวิตที่ขาพเจาดําเนินอยู แตแลวเขาก็ทําใหขุนมัวจนกลัน้ ตอ
ไมไหว เมื่อย้ําคําเมื่อคืน “นาเสียดาย”
ขาพเจามองเขม็ง ใบหนาเกลีย้ งเกลานัน้ ออนโยน แตน้ําเสียงเขาเอาจริงเอาจัง
“ใครคนหนึ่งทนรอใหคุณปรับปรุงตัวเองและเปนสิ่งที่ฝน วาจะเปนอีกตอไปไมไหว เขาจึง
จากคุณไป ผมสงสัยวา แมแตดวงอาทิตยกค็ งลําบากใจทีร่ อคุณในสภาพที่ดีกวาครึ่งคนครึ่งเหลา
เชนนี”้
ราวอัดอั้นมานาน เขาถามขาพเจาวา
“คุณฝนจะเปนนักเขียนไมใชหรือ”
“ผมกําลังเดินไป”
“ผมไมเคยเห็นเหลาขวดไหนเลานิทานไดเกงเหมือนคน จริงละ นักเขียนจํานวนมากชอบ
กินเหลา แตผูคนมากกวานัน้ ซึ่งรวมทั้งคนที่แคคิดเปนจะเปนนักเขียนกินหัวราน้ํา กระทั่งตับแข็ง
กวามือที่จับปากกา”
“ผมตามหาและออกติดตามคุณ ไมไดเพื่อใหคุณดาวาหรือเยาะเยย ผมตองการเขียนสารคดี
ขาวเรื่องนายสัตวแพทยผูอุทศิ ตัวใหกับปาอยางคุณ ถาไมเต็มใจ ผมก็พรอมจะจบ” เสียงขาพเจา
กระดาง ทั้งทีใ่ จขมขื่น
“คุณอยาเพิ่งโมโหสิ” ไพรวัลยผายมือ “ผมเพียงเสียดายพรสวรรคของเพื่อนที่ผมชื่นชมมาก
ๆ เทานั้นเอง”
ขาพเจาก็ทราบวาเขาไมไดคาดคั้น คําของไพรวัลยอาจเปนทางออกทีด่ ีสําหรับชีวิตขาพเจา
ดวยซ้ํา แตมันรุนแรงเกินไป
เรานั่งกันเงียบ ไพรวัลยงว นกับปนยาวหนาตาแปลกของเขาตอ เขาเปดกระติกเก็บอุณหภูมิ
ใบจิ๋ว หยิบหลอดน้ํายาใสขนาดบรรจุหาสิบซีซีออกมา ใชไซริงดูดยาบางสวน แลวบรรจุเขาปน
 ๑๑๓

“อะไรนะ”
“รอมพัน ถาคุณจะตองบันทึกไว อารโอเอ็มพียูเอ็น”
“ยาสลบสัตวหรือไง”
“จัดอยูในหมวดยาอันตราย ขายเฉพาะสัตวแพทยและองคกรเกี่ยวกับสัตวปา” เขาลุกขึ้นยืน
พยักหนาใหขา พเจา
“ไปกันเถอะ”
ไพรวัลยชว ยเอาเปขึ้นหลังให ชี้มือที่ปาเขียวขางหนา
“เราโชคไมดีที่ฝนเมื่อคืนชะรอยเกา ๆ ของมันไปหมด แตก็โชคไมรายนัก ดินชืน้ น้ําอยางนี้
ตามรอยใหมงา ยเหลือเกิน”
“เราแกะรอยมันไดยังไง สอนเผื่อผมฉลาดขึ้นบาง”
“สังเกตเทามีเล็บสามกีบกดลึก แรดตัวนี้นา้ํ หนักนาจะไมนอยกวาสองพันกิโลก รอยมัน
ใหญ”
ไพรวัลยออกเดินนํา ขาพเจาตามไมหางนัก เราไมไดคุยอะไรกันเลย มีชว งหนึ่งทีเ่ ชือก
รองเทาขาพเจาลุยจากเงื่อน จึงทรุดตัวลงผูกและโบกมือใหเขาเดินไปลวงหนา ขาพเจามองที่พื้นดิน
เห็นรอยรองเทาของไพรวัลยประทับจาง ๆ เมื่อลุกขึ้นเดินตอ ขาพเจาเปลี่ยนจากมองที่ตัวเขา เปน
เดินตามรอยเทาเรื่อยไป
มีรอยสัตวสองสามชนิดอยูในเสนทางที่เราเดินแตไมมีรอยแรดตัวนัน้ เราตัดสินใจหยุดพัก
และกางเต็นทเมื่อเห็นดวงอาทิตย
ฝนตกตอนหัวค่ํา เราแปรเต็นทเปนหลังคาเชนเดียวกับคืนที่ผานมา ไพรวัลยดูดยาสลบออก
จากปนเพื่อแชไวในกระติกรักษาอุณหภูมิ กอนจะหยิบมีดโกนปาดเหนือริมฝปากและใตคางรักษา
ความเกลี้ยงเกลาสะอาดตา
ขาพเจามองสายฝนแลวสายหนา
“เราโชครายอีกแลว รอยของมันวันนี้ก็ถูกธรรมชาติเก็บกวาดเรียบรอย”
“แตมันก็ยิ่งงายที่จะสังเกตรอยใหม”
“คุณเปนคนที่เชื่อมั่นในความหวังมากเหลือเกิน ผมไมแปลกใจเลยวาทําไมชาวบานถึงโจษ
กันวา มีหมอคนหนึ่งออกตระเวนปาโดยลําพังนานเปนเดือนเพื่อจะตามชวยชีวิตแรดตัวหนึ่ง ที่ยัง
ไมเคยมีใครเห็นตัวแมแตคนที่พบรอยเทามัน”
“พวกเขาไมไดวาผมแปลกหรอก วาบาเลยละ คอยดูเถอะ ผมจะตัดจมูกคนพูดใหเหมือนตัด
นอแรด”
ขาพเจาหัวเราะฝน ๆ รูสึกวาไพรวัลยซีเรียสในขาวเกี่ยวกับตัวเขา เปลีย่ นไปถามเรื่องนอ
แรดแทน ไพรวัลยใหความรูว านอของสัตวชนิดนี้เกิดจากการอัดตัวแนนของขนบนจมูก และงอก
 ๑๑๔

ยาวขึ้นเรื่อยตามอายุ นอกจากวาธาตุที่เปนวัตถุดิบในการกําเนิดจะมิไดวิเศษวิโสแลว แรดยังไมได

ใชนอเปนอาวุธบอยนัก มันพึ่งเขี้ยวทั้งสองและกะโหลกศีรษะอันแข็งแกรงมากกวา
“ในความเห็นผม นอคือคําสาปสําหรับแรด มันตองตายเพราะอวัยวะที่แทบไมไดใช
ประโยชน ถาแรดเจรจากับคนรูเรื่องมันคงไมรังเกียจที่จะยกนอให เพราะถึงถูกตัดไป นอก็ยาวได
อีก”
“คุณจึงคิดวาถาตามแรดเจอเมื่อไหร จะยิงใหสลบแลวตัดนอทิ้งเพื่อชวยชีวิตมัน”
“แรดไมมีนอก็ไมมีราคา แลวผมจะเอาสีสเปรยพนทั้งตัวใหหนังมันดูนา เกลียดไปเลย เอา
ไปขายใครไมได สวนเลือดแรดเดีย๋ วนี้ก็ไมคอยมีคนซื้อหา เพราะหลอกกันจนไมรวู าเลือดอะไร”
ขาพเจาคิดตามที่เขาพูดแลวอดหัวเราะไมได
“หนาตาคงตลกดี แรดทีไ่ มมนี อ” น้ําเสียงคงสนุกเกินไปไพรวัลยจึงเสียงเขมสําทับ
“แตมีชีวิต”
เราเขานอนเมือ่ ฝนหยุด แตยงั มีบางอยางคางในใจ ขาพเจาจึงพูดขึ้น
“ผมเชื่อวานอตองมีประโยชนสําหรับแรดบาง อยางนอยก็เปนดานจิตใจ”
“คุณคิดไปไกลแลว” เสียงเขาสั่นดวยความโกรธ “และถึงจะมีอยางที่คณ ุ วา สมมุตวิ าคุณ
เปนแรด คุณจะเลือกอยางไหน คุณจะมีนอหรือมีชีวิต”
“มันเปนสิ่งเดียวกัน ถาผมเปนแรดผมตองมีนอ นอคือสิ่งที่ทําใหผมถูกเรียกวาแรด”
“และเปนสิ่งทีท่ ําใหคุณตองตาย”
“นาเสียดาย”
ขาพเจาพูดทิ้งไวแคนั้น และนิ่งเงียบเพื่อใชความคิดเปนนานกระทั่งไดยนิ เสียงถอนใจหนัก
จึงทราบวาไพรวัลยก็นอนไมหลับเหมือนกัน

เชานี้เราออกตามรอยแรดชากวาเมื่อวาน ไพรวัลยมีหนาตากังวลและซีเรียส ขาพเจาตกใจที่

คําพูดไดหวังเอาชนะทําใหเขาเปนเชนนัน้ ขาพเจายอมรับวาโดยสภาพความเปนจริง การจะชวยให
มีแรดอยูใ นปาธรรมชาติไดตอไปก็มีแตวิธขี องไพรวัลย
“ไปกันเถอะ” ขาพเจาเปนฝายชวนและพยายามพูดเพื่อคลี่คลายบรรยากาศ “ผมยังไมเคยได
ยินวามีแรดตรอมใจตายเพราะขาดนอ”
แทนที่จะดี ไพรวัลยยิ่งซึมหนัก เขาออกเดินอยางไรความกระตือรือรน และขาพเจาเพิ่งเห็น
วาในปนไมมยี าสลบ
เราเดินกันไปชา ๆ ครั้งหนึ่งไพรวัลยถามขึน้ ลอย ๆ
“คุณคิดใชไหมวา นออาจจะเปนนามธรรมสักอยางของแรด เปนความภูมิใจ ความทะนง”
ขาพเจาพยักหนารับ และวา “รวมทั้งความยาวนานของประสบการณ”
 ๑๑๕

“ผมนอนคิดตลอดคืน” ไพรวัลยวา “ตั้งคําถามกับตัวเองวา ผมกําลังทําอะไรอยู ขโมยความ

ภูมิใจของผูอนื่ อยางนัน้ หรือ ผมสละความสุขสวนตัวทุกอยาง ออกติดตามแรดเพื่อชวยชีวิตมันยอม
กระทั่งใหคนหาวาบา ผมทําไปเพื่ออะไร หรือลึก ๆ แลว ก็คือความภูมิใจในการเสียสละของตน”
เขาคลําจมูกตัวเองเหมือนคนใจลอย
“ขอนี้อาจเปนนอของผมก็ได คุณพูดขึน้ มามันทําใหผมเจ็บปวดเหมือนถูกตัดนอทิ้งทีเดียว”
“คุณเปนหมอนี่นา การเฉือนอวัยวะเพื่อรักษาชีวติ ก็เปนวิธีพยาบาลอยางหนึ่งไมใชหรือ”
ขาพเจาพูดดวยน้ําเสียงราเริง “เมื่อวานคุณก็ตัดนอผมอยางไมปรานีปราศรัยเหมือนกัน แตมันทําให
ผมไดคิด ที่สําคัญคือผมไมรูสึกวาสูญเสียกระทั่งเสียศูนย ผมไมใชแรดนี่ครับ จะไดมแี คนอเดียว”
ไพรวัลยหัวเราะออกเปนครัง้ แรก
ระหวางพักเหนื่อยกลางทาง ขาพเจาชี้ไปทีป่ นในมือเขา บอกใหทราบวายังไมไดบรรจุ
ยาสลบ ไพรวัลยลังเลที่จะหยิบกระติกเก็บยา เขาถามขาพเจาวา
“ถาผมยังยืนยันจะตัดนอแรด โดยที่ไมรูสกึ ภูมิใจสักนิด วาเปนผูเสียสละที่ยิ่งใหญ ชวยชีวิต
ผูอื่นเอาไว คุณวาแรดจะพอใจไหม”
“เปนคําถามที่ดีทีเดียว และแรดนาจะตอบไดดีกวาผม” ขาพเจาบอกพรอมชี้ไปที่พื้นดิน
เบื้องหนา
รอยเทาสามกีบขนาดใหญและรับน้ําหนักมากมหึมา กดประทับอยูชัดเจน

พิมพครั้งแรก มติชนสุดสัปดาห ๒๕๓๗