Mga Kritikong Dayuhan sa Panitikang Banyaga

Ano ang kaibahan ng Kritikong Pilipino sa Kritikong Dayuhan?

- Ang kaibahan nito ay ang anyo ng kanilang sinulat dahil ang kritikong Pilipino ay nagpapalaganap ng
Pilipinong pampanitikan at ang kanilang mga sinuri ay gawang Pilipino samantalang ang kritikong
dayuhan ay nagbibigay sa atin ng mga bagong kaalaman at mga isaalang-alang sa panitikan.

1. Aristotle

Si Aristotle ay isa sa pinakamahalagang pilosopong kanluranin sa kasaysayan. Isang estudyante ni

Plato, tinuruan ni Aristotle si Alexander the Great. Nang maglaon, bumuo siya ng sarili niyang
Lyceum (paaralan) sa Athens, saan nakabuo siya ng mahahalagang pilosopikal, siyentipiko, at
praktikal na mga teorya, na marami sa mga ito ay may malaking kahalagahan noong Middle Ages at
naimpluwensiyahan pa rin hanggang sa kasalukuyan. Sa poetics nakapaloob ang panunuring
pampanitikan ni Aristotle.

Tatlo ang mahalagang kontribusyon sa Poetic:

1)Ito ang nagpasimuno ng panunuring pampanitikan.

2) Ito ang ginamit na huwaran at patnubay ng panunuring pampanitikan.

3) Ito'y nag-alay ng isang konkretong teorya ng panitikan na hindi hiram sa basal na kaisipan o
pilosopiyang pang-estetika.

Pinapanigan ni Aristotle ang panulaan bilang:

1) Bilang katotohanan at katibayan ng tula bilang institusyon ng kalikasan o bilang isang anyo ng
kaalaman, at;

2.Bilang pangmoral ng katwiran sa isipan

Ang panulaan para kay Aristotle ay higit na mataas at pilosopikal kaysa kasaysayan. Ayon din sa
kanya, takot at habang ang kinakasangkapan sa dalawang batayang damdamin upang maging
magtagumpay ang trahedya. Sang-ayon si Aristotle na catharis pagpupurga ang makalilinis sa takot
at habag, at ginagamit ito upang ipagtanggol ang panulaan.

Mga Akda ni Aristotle:

1)"Poetics" - 330 BCE

--hindi lamang tinatalakay ni Aristotle ang tula kundi ang pinakamahusay na paraan upang bumuo ng
isang balangkas sa mga tula para sa nilalayong pinakamataas na epekto. Pinangalanan niya ang iba't
ibang uri ng tula ilang; epiko, trahedya, komedya, dithyrambic na tula, at musika.
--Sinasabi rin ni Aristotle na ang tula, bilang isangsangay ng sining, ay isang uri ng limitasyon.

2."Nicomacheans Ethics" - 340 BCE

--Ang librong ito ay may sampung (10) kabanata

--Ito ay literaturang may kaugnay sa etika (ethics).

--Ito ay binabansagan na "treatise on ethics" (tratado). Ang tratado ay pormal at masistemang

nakasulat na diskurso hinggil sa ilang kaalaman o paksa, na sa pangkalahatan ay mas mahaba at sa
paraang mas malalim kaysa sa isangsanaysay. Binibigyang-diin nito kung paano makakamit ang
espirituwal na pag-unlad sa pamamagitan pagsusuri sa sarili araw- araw, sa prosesong walang
katapusan hanggang sa makamit nito ang buong potensyal ng kanyang pagkatao o pagkamit ng
"eudimonia"(good spirit).

2. Plato

Isinilang sa taong 428 BCE sa Athens, Greece. Siya ay isang pilosopong Griyego at estudyante ni
Socrates. Naging guro siya ni Aristotle at silang tatlo ni Socrates ay itinuturing na pinakadakilang mga
pilosopong Griyego na naglatag ng pundasyon ng pamimilosopiyang Kanluranin. Natuklasan niya ang
"Academy," ang kauna-unahang pormal na institusyon ng mas mataas na pagkatuto sa kanluran.
Sumulat din siya ng mahigit 30 diyalogo, kilalang Socratic dialogues dahil sa paggamit niya kay
Socrates bilang pangunahing tauhan sa mga akda, na naglalaman ng kaniyang mga kaisipan tungkol
sa pilosopiya, lohika, etika, retorika, relihiyon, at matematika. Ang Parabula ng Kuweba ay isa sa mga
laman ng Socratic dialogues na "The Republic" kung saan, tinatalakay ni Platon, sa pamamagitan ng
tauhan niyang sina Glaucon (kanyang kapatid) at Socrates, ang bisa ng edukasyon at ang kawalan
nito sa kapaligiran. Sa tulong ni Aristotle at Socrates si Plato ay nakatulong sa paggawa nang
pundasyon ng kanluranin pilosopo at agham.

Ang tatlong kontribusyon si Plato sa panunuring pampanitikan:

1)Ang anyo at suliranin ng sining,

2)Ang inspirasyon ng makata, at;

3)Ang panulaan bilang tagapagturo ng kabutihan at katotohanan

Ang itinatag na Sistema ni Plato ay malawakang Sistema ng pilosopiya na matibay ang etikal na
pundasyon ng ideyang eternal o pormang kumakatawan sa daigdig. Itinatag din ni Plato ang
Akademya sa Athens bilang institusyon para sa pagkakamit ng sistematikong pilosopikal at
siyentipikong pananaliksik. Ang kanyang tanging pinag-aalinlanganan ay ang bisang pang moral sa
sining. Taliwas kay Aristotle, pinaniniwalaan ni Plato na ang tula ay isa lamang panggagagad ng
konkretong kalikasan. Bilang rasyonalista, pinaniniwalaan din ni Plato na "ang dahilan ay dapat
sundan kahit saan magpunta." Nakapaloob sa pilosopiya ni Plato ang etikang rasyonalistiko kaya't di
kataka- takang politikal ang kaniyang pangunahing ambisyon.Dahil dito, ang pinakatanging
nangyayaring naganap sa buhay ni Plato ay ang interbensyon sa politikang Syracusan. Ang itinatag ni
Plato na nagsaad ng imortalidad ng kaluluwa na nagpaloob sa kanyang kaisipan ang aspektong
lohikal, epistemolohikal at metapisikal ay ang Doktrinang Phaedo.

Mga Akda ni Plato:

1."Allegory of the Cave" o Alegoriya ng Yungib

-Isang sanaysay na tumatalakay sa katotohanan at edukasyon .

-Ayon sa argumentong ito ni Plato ang taong walang edukasyon ay mananatiling bilanggo sa maling
paniniwala at ang tanging nakikita niya ay iyon lamang ang kanyang abot tanaw.

-Ito ay representasyon ng kabuohan ng tao

-Nais mapatunayan na ang tao ay likas na matalino ngunit kailangang magising ang talinong ito
upang maging makabuluhan.

2. "Ang Phaedo" o "The Ancient Soul" -360 BCE

-Isang sulating pa diyalogo

-Ang pilosopikal na paksa ng diyalogo ay ang imortalidad ng kaluluwa.

-nakapaloob sa kanyang kaisipan ang aspektong lohikal, epistemolohikal at metapisikal.

3. Socrates

Si Socrates ay isang Klasikong Griyegong pilosopo. Ipinanganak siya sa Alopeke, Athens at ang
kanyang mga magulang ay sina Sophronicus at Phaenarete. Siya ay tinaguriang "Ama ng Kanlurang
Pilosopiya" dahil isa siya sa mga nagtatag ng Kanlurang Pilosopiya. Sa Athens noong panahon niya,
siya ay palaging nagtuturo sa mga tao nagbibigay aral sa iba, at pulitiko ng Athenians. Dahil sa
kanyang karunungan, nakapaggawa siya ng pamamaraan at ito ay ang Socratic Method. Socratic
Method o elenchus ang tawag sa isang anyo ng pagtatanong at talakayan sa pagitan ng mga
indibidwal, batay sa pagtatanong at pagsagot sa mga tanong upang pasiglahin ang kritikal na pag-
iisip at upang maipaliwanag ang mga ideya. Ang pamamaraan na ito ay dinisenyo upang makatulong
na suriin ang sariling paniniwala at ang kanilang halaga. Nakakuha siya ng korona ng ama ng
pilosopiyang pampulitika at moral na pilosopya at naging isang lider siya ng Kanlurang
pilosopiya.Lalong nakilala siya sa kanyang paniniwala sa ideal na buhay at sa imortalidad ng
kaluluwa. Isinilang si Socrates noong 470 B.C. Siya, ayon kay Cicero, ang nagbaba ng pilosopiya mula
sa langit patungo sa daigdig. Mababasa ang kanyang personalidad at doktrina sa Dialogue at
Memorabilla of Xenophon. Naniniwala si Socrates sa mitolohiyang naglalaman ng mga katotohanang
kwento tungkol sa mga Diyos ay imbensyon lamang ng mga makata, gayundin ang imortalidad ng
kaluluwa.

4. T.S. Eliot

Si Thomas Stearns Eliot, (26 Setyembre 1888 - 4 Enero 1965), ay isang makata, manunulat ng dula, at
manunuringpanitikan.Nakatanggapsiyang Gantimpalang Nobel para sa Panitikan noong 1948.
Kabilang sa kanyang pinakabantog na mga tula ang The Love Song of J. Alfred Prufrock, The Waste
Land, The Hollow Men, Ash Wednesday, at Four Quartets; ang mga dulang Murder in the Cathedral
at The Cocktail Party; at ang sanaysay na "Tradition and the Individual Talent".Ipinanganak si Eliot sa
Estados Unidos, lumipat sa Nagkakaisang Kaharian noong 1914 (sa gulang na 25), at naging isang
mamamayang Britaniko noong 1927 sa edad na 39. Hinggil sa kanyang kabansaan at sa gampanin
nito sa kanyang gawain, binanggit ni Eliot na: "[Ang aking panulaan] ay hindi magiging kung ano ito
kung ipinanganak ako sa Inglatera, at hindi ito magiging ganito kung nanatili ako sa Amerika. Isa
itong pagsasama- sama ng mga bagay. Ngunit sa mga pinagmulan nito, sa mga pangdadamdaming
bukal nito, nagbuhat ito sa Amerika."Taglay ng buong pangalang Thomas Stearns Eliot siya ay
nakilala dahil sa kanyang sanaysay na Tradisyon at Pansariling Kakayahan na isang kritisismo at ang
orihinal ay nasusulat sa Ingles. - Kay Eliot, ang tula ay di dapat isalalay sa kahalagahan at kaigtingan
ng damdamin o mga bahagi nito kundi sa matinding sining na nakapaloob sa pamamaraan ng
pagkakasulat.Sinalungat din niya ang paliwanag ni Wordsworth na nag panulaan ay emosyong
nagpapagunita sakatahimikan.Ang paghahanap ng Obhetibong Koroleytib dahil sa pagwawalang
bahala sa tao o dehumanisasyon ang nilikha ni Eliot na siyang kumakatawan lamang sa pangkat nga
iba't ibang pagpapahayag ng damdamin ng tao ukol sa sining. Ayon sa kanya: "The poet must
become more and more comprehensive, more allusive, more indirect, in order to face, to dislocate,
if necessary language into his meaning."

Mga Akda:

Sanaysay/Essay:

1."Tradition and the Indibidwal na Talent"

-unang inilathala noong 1919 at hindi nagtagal ay isinama sa The Sacred Wood: Essays on Poetry and
Criticism (1920).

Tula/Poetry:

2."The Lovesong of J. Alfred Prufrock" -The Love Song of J. Alfred Prufrock" ay unang inilathala ng
British na makata na si T. S. Eliot noong 1915; kalaunan ay isinama ito ni Eliot bilang pamagat ng tula
sa kanyang landmark noong 1917 na koleksyon na Prufrock at Iba pang mga obserbasyon.

-Ang tula ay isang dramatikong monologo kung saan ang halimhim na tagapagsalita ay
nagpapahayag ng mga pagkabalisa. At mga pag-aalala sa kanyang panloob na buhay, pati na rin ang
kanyang mga romantikong pag- aalinlangan at panghihinayang. Itinuturing itong isa sa mga tukoy na
gawa ng modernismo, isang kilusang pampanitikan na nakakita ng mga manunulat na nag-
eksperimento sa anyo at naghuhukay sa paghihiwalay, paghihiwalay, at kalituhan ng buhay sa sibol
ng ika-20 siglo.

3."The Waste Land" - (1922)

-Sa isang simbolikong antas, ang "The Waste Land" ay tumutukoy sa espirituwal at intelektwal na
pagkabulok ng modernong mundo.

-Sa kabuuan ng tula, ang imahe ng isang basurang lupain ay nagpapakita sa atin na, ayon kay Eliot,
ang kultura ng ika-20 siglo ay isang tigang, parang disyerto na mundo na walang tunay na mga
katangiang tumutubos.

-Nagtatapos ang tula sa pag-uulit ng tatlong salitang sinabi ng kulog, na muling nangangahulugang:
"Magbigay, magpakita ng awa, at kontrolin ang iyong sarili." Ito ang mga huling salita ng payo ni Eliot
sa kanyang madla, at ito ang payo na gusto niyang sundin natin kung magkakaroon tayo ng anumang
pag- asa na sumulong.

4."Four Quartets" (1943)

-Ang Four Quartets ay mga tula tungkol sa isang bansa at tungkol sa isang kultura na lubhang nasa
ilalim ng banta, at sa isang kahulugan, maaari mong ilarawan ang Apat na Quartets bilang isang tula
ng memorya, ngunit hindi ang memorya ng isang indibidwal ngunit ang memorya ng isang buong
sibilisasyon."

–Sinisikap ni Eliot na sagutin ang pinakamalalim na mga tanong ng karanasan ng tao—mga tanong ng
oras, layunin, kawalang-kabuluhan, at kahulugan. Iginiit niya na habang walang simpleng mga sagot,
may pag-asa at layunin sa darating na pagpapanumbalik na ginawang posibleng mahiwagang
Pagkakatawang-tao ni Kristo.

5."The Murder in the Cathedral" - (1935)

- Ang trahedya ni Eliot na Murder in theCathedral (1935) ay nagdetalye sa makasaysayang at

sikolohikal na mga pangyayari sa pagpatay kay Arsobispo Thomas Becket noong panahon ng
paghahari ni Haring Henry II noong 1170. Malugod na tinanggap ng Arsobispo ang kanyang kapalaran
dahil sa katapatan at pagmamahal sa kanyang pananampalataya. `B VY7H

- Ang dulang Murder in the Cathedral ay may isang napaka-iisang moral na mensahe: ang isang tao
ay dapat manindigan sa paniniil at ang mga martir ay tunay na martir lamang kung sila ay kumikilos
bilang kalooban ng Diyos nang walang anumang pagkamakasarili.

References:
https://www.scribd.com/presentation/417024017/KRITIKONG-DAYUHAN

https://www.coursesidekick.com/health-science/3443666

https://www.scribd.com/document/509108214/ARALIN-5-B

https://www.scribd.com › pMga Kritikong Banyaga Sa Panitikang Pilipino | PDF

ARISTOTLE.pptx - Kritikong Dayuhan sa Panitikang Banyaga...

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
www.scribd.com/document/679494613/Mga-Kritikong-Pilipino-at-
Banyaga&ved=2ahUKEwid_ujU_ZiGAxX_zjgGHU9iBfsQFnoECDEQAQ&usg=AOvVaw22CtmJ16oEZKbII
91cwUua

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
www.collegesidekick.com/study-docs/
5096809&ved=2ahUKEwid_ujU_ZiGAxX_zjgGHU9iBfsQFnoECCoQAQ&usg=AOvVaw1wA39jrJnR3FAo
4bNdCNGw

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
www.academia.edu/13161747/
KRITIKONG_DAYUHAN&ved=2ahUKEwid_ujU_ZiGAxX_zjgGHU9iBfsQFnoECDAQAQ&usg=AOvVaw0Uf
vUNczK182-8NFrOIi7P

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
www.studocu.com/ph/document/university-of-southern-mindanao/panunuring-pampanitikan/
kabanata-3-mga-kritikong-pilipino-at-kritikong-dayuhan-at-katangian-ng-isang-mahusay-na-kritiko/
29235442&ved=2ahUKEwid_ujU_ZiGAxX_zjgGHU9iBfsQFnoECC0QAQ&usg=AOvVaw0wJd3NRvx2YOj
K_IOM-WE4

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
www.coursesidekick.com/health-science/
3443666&ved=2ahUKEwjR5bOj_piGAxXyyzgGHT7TBsw4ChAWegQIERAB&usg=AOvVaw3wNuN9Ixv_
oA1NZPsMJApb

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
www.coursehero.com/file/152045485/PANUNURING-PAMPANITIKAN-FINALS-LECTURE-2docx/
&ved=2ahUKEwjR5bOj_piGAxXyyzgGHT7TBsw4ChAWegQIBhAB&usg=AOvVaw0NnhAxbCIJfflLAsO9O
ogr

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
m.youtube.com/watch%3Fv
%3DdOvGObIuu74&ved=2ahUKEwjR5bOj_piGAxXyyzgGHT7TBsw4ChC3AnoECAoQAQ&usg=AOvVaw
0C-1BuX5Hz2zatiqH2iY5c

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
www.studocu.com/ph/document/san-mateo-municipal-college/business-administration/modyul-4-
midterm-mga-kritikong-pilipino-at-banyaga-sa-panitikan-2021-
2022/35476708&ved=2ahUKEwjR5bOj_piGAxXyyzgGHT7TBsw4ChAWegQIFBAB&usg=AOvVaw2j-
FJzdumBOsimP4Qy73zH

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
www.studocu.com/ph/document/san-mateo-municipal-college/business-administration/modyul-4-
midterm-mga-kritikong-pilipino-at-banyaga-sa-panitikan-2021-
2022/35476708&ved=2ahUKEwjR5bOj_piGAxXyyzgGHT7TBsw4ChAWegQIFBAB&usg=AOvVaw2j-
FJzdumBOsimP4Qy73zH

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
www.youtube.com/channel/
UC2cfFNd5S6c_587NDsaax7g&ved=2ahUKEwjR5bOj_piGAxXyyzgGHT7TBsw4ChAWegQIBxAB&usg=A
OvVaw1qYKuXt9cJegmH1bkUxNgu

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
www.slideshare.net/Quilley94/mga-kritikong-pilipino-sa-panitikang-
pilipino&ved=2ahUKEwjR5bOj_piGAxXyyzgGHT7TBsw4ChAWegQIDRAB&usg=AOvVaw1HPOf4uo3qT
MPPrfmEfAdY

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
www.youtube.com/watch%3Fv
%3Db8FFXVR58aw&ved=2ahUKEwjR5bOj_piGAxXyyzgGHT7TBsw4ChC3AnoECAkQAQ&usg=AOvVaw
23Yar51CVzQXh5PhusCskd

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
www.collegesidekick.com/study-docs/
7216668&ved=2ahUKEwjR5bOj_piGAxXyyzgGHT7TBsw4ChAWegQIBRAB&usg=AOvVaw2nz3ByrZ17z
ue_EWbZOP2W

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
m.youtube.com/channel/
UC5VJB_PZmlYLoitRu3utx6Q&ved=2ahUKEwjR5bOj_piGAxXyyzgGHT7TBsw4ChAWegQIDxAB&usg=A
OvVaw0CzKvaLUBOCUcS9ylZqpdE

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
m.facebook.com/groups/958800497470906/posts/1840671102617170/
&ved=2ahUKEwiPruHo_piGAxXn1DgGHa0dAgM4FBAWegQIDBAB&usg=AOvVaw1KrJGuRRfx01nTIMx
KBwoe

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://pdfcoffee.com/
lit-104-silabuss-pdf-
free.html&ved=2ahUKEwiPruHo_piGAxXn1DgGHa0dAgM4FBAWegQIBhAB&usg=AOvVaw04CPDoSvP
G8JhOhYC_tuhJ

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://old.hau.edu.ph/
intra/courseoutline/pdf/sed-mifil/
3PANURI.pdf&ved=2ahUKEwiPruHo_piGAxXn1DgGHa0dAgM4FBAWegQIBRAB&usg=AOvVaw0W-
GF3HDr2W-rzRFqmNRXk

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
m.youtube.com/watch%3Fv
%3DjFj6MiMIYkw&ved=2ahUKEwiPruHo_piGAxXn1DgGHa0dAgM4FBC3AnoECAoQAQ&usg=AOvVaw
14XwjoPTUbTfGQaGb79rac

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
www.studypool.com/documents/34754820/mga-kritkong-dayuhan-sa-panitikang-banyaga-
autorecovered-
092844&ved=2ahUKEwiPruHo_piGAxXn1DgGHa0dAgM4FBAWegQIBxAB&usg=AOvVaw2SlxbhxOPD4
DkIEQ6DLJkV

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://quizlet.com/
788221372/panitikan-flash-cards/
&ved=2ahUKEwiPruHo_piGAxXn1DgGHa0dAgM4FBAWegQICxAB&usg=AOvVaw3xWvE0r7duFEYhB7
hpBKMU

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
www.researchgate.net/publication/322896456_Kontra-
Gahum_Pagsipat_sa_Tema_Pilosopiya_at_Ideolohiya_ng_Piling_Kontemporaryong_Tulang_Radikal_
Tungo_sa_Kontekstwalisasyon_ng_Kritisismong_Marxista&ved=2ahUKEwiPruHo_piGAxXn1DgGHa0
dAgM4FBAWegQICRAB&usg=AOvVaw3jdFDzk2N94VFZDVKyVcQm

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
vdocuments.mx/amp/mga-kritikong-pilipino-sa-panitikang-
pilipino.html&ved=2ahUKEwiPruHo_piGAxXn1DgGHa0dAgM4FBAWegQIDRAB&usg=AOvVaw21FEM
ba-6lWFRiOtPEoOvV

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
kritikasatabitabi.wordpress.com/
&ved=2ahUKEwiPruHo_piGAxXn1DgGHa0dAgM4FBAWegQICBAB&usg=AOvVaw2M9hlEZPjRWUdLO
KQOtFD9

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
pt.slideshare.net/jessamarieamparado/mga-kritikong-pilipino-at-dayuhan&ved=2ahUKEwj5-
L7L_5iGAxWwzTgGHY2fBTM4HhAWegQIDhAB&usg=AOvVaw2j4O7ce8KdoX9t0vRSJ7U8

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://
www.slideshare.net/Quilley94/mga-kritikong-pilipino-sa-panitikang-
pilipino&ved=2ahUKEwjR5bOj_piGAxXyyzgGHT7TBsw4ChAWegQIDRAB&usg=AOvVaw1HPOf4uo3qT
MPPrfmEfAdY