BAKIT BABAE ANG NAGHUHUGAS NG MGA PINGGAN

ni
FILOMENA COLENDRINO

Mga Tauhan:
Ka Ugong (HUGO) - Jaziel
Ka Maldang (IMELDA) - Angelyn
Tikang (HOSTESS) - Annalie
Tano (KUMPARE) - Maui
Petot (SINTU-SINTO) - Lieza
Ka Tomas (ALBULARYO) - Maria
Timang (BUNTISING 8 BUWAN) - Althea
Tatlong Kapitbahay (MGA ASUNGOT) - Caila, Rejiemhel, Rochelle

TAGAPAGSALAYSAY: (Hanzel)
Sa bayan ng Sta. Rosa, may mag-asawang nagngangalang Hugo at Imelda. Sa
tuwing sila’y kakain, lagi na lamang nilang pinag-aawayan ang paghuhugas ng mga
pinggan. Kung tatanggi si Hugo, kagagalitan naman siya ni Imelda. Kung anu-anong
pangalan ang tinatawag niya kay Hugo, at kung huli’y sasagot, tutugusin ni Imelda
ang pobreng si Hugong walis tingting. Tatakbo naman si Hugo sa bahay ng kumpare
at doon magpapalipas ng galit ni Imelda. Nakasanayan nang tawagin ng kanilang
kapitbahay ang bugnuting si Imelda ng “Ka Maldang” at si Hugo ng “Ka Ugong”.

Isang araw, matapos silang kumain…

KA UGONG: (Jaziel) Ayoko ng maghugas ng mga pinggan.

KA MALDANG: (Angelyn) At sino?!

KA UGONG: (Jaziel) Alangan naman ako aba, aba...! Buong umaga na akong nag-
araro sa bukid. Ayoko nang maghugas pa ng pinggan! Sumosobra ka na diyan!

TAGAPAGSALAYSAY: Dahil sa sinabi ni Ka Ugong, tumayo si Ka Maldang.

Namaywang at hinarap si Ka Ugong gamit ang kanyang malaking boses.

KA MALDANG: (Angelyn) At sino, Ginoong Hugo ang maghuhugas ng

pinggan?!

TAGAPAGSALAYSAY: Natakot si Ka Ugong. Nanginig. Nakaramdam ng kaba.

Napahawak siya sa dulo ng mesa. Ni tignan ang kanyang asawa ay hindi niya
magawa.

KA UGONG: (Jaziel) Ikaw, ikaw ang babae. Ikaw ang dapat magtarabaho sa bahay.

KA MALDANG: (Angelyn) At anong gagawin mo?! Pagkatapos mo riyan sa

computer mo ay hihiga ka na lang. Mahirap na ba iyon? Ako na nga ang nagluluto,
naglilinis ng bahay, naglalaba, kahit mga damit mo na ang usapan natin ay kanya-
kanyang laba pero ano, ako parin gagawa? Lahat ng trabaho ng alila inako ko na
tapos ngayon ayaw mo nang maghugas ng pinggang pinagkainan mo!
KA UGONG: (Jaziel) Ang drama mo ah! Basta, hindi ako maghuhugas ng mga
pinggan.

TAGAPAGSALAYSAY: Dahil sa sinabi ni Ka Ugong sa mahabang monologo ni Ka

Maldang, tinanaw niya ang kanyang walis. Nakita ito ni Ka Ugong at sa
pagkakataong iyon, alam niya sa sarili niyang kailangan niya na namang ihanda ang
sarlli niya sa matagal tagal na takbuhan.

*Kinuha ni Ka Maldang ang walis, itinaas at hinabol ni si Ka Ugong*

KA MALDANG: (Angelyn) Ikaw, tamad na lalaki!

TAGAPAGSALAYSAY: Sumuot si Ka Ugong sa ilalim ng lamesa at sinabihan ang

kanyang asawa.

KA UGONG: (Jaziel) Hintay! Huwag mo akong hambalusin!

KA MALDANG: (Angelyn) Lumabas ka riyan, duwag! Labas!

KA UGONG: (Jaziel) Sandali lang, huwag mo akong paluin! Makinig ka. May naisip
akong paraan na makakalutas sa problema ng paghuhugas ng pinggan.

TAGAPAGSALAYSAY: Dahil sa sinabi ni Ka Ugong, napaisip si Ka Maldang.

KA MALDANG: (Angelyn) Lumabas ka muna riyan at ipakilala mo ang iyong

pagkalalaki. Hindi ‘yang para kang pusang nagngingiyaw sa ilalim ng mesa.

KAUGONG: (Jaziel) Itabi mo muna iyan.

KA MALDANG: (Angelyn) Sige, sige wala na !

TAGAPAGSALAYSAY: Lumabas mula sa ilalim ng mesa si Ka Ugong. Nang makita

niya ang kanyang asawa na may hawak na walis sa kanyang likuran ay nag-umpisa
nanaman itong makaramdam ng kaba.

KA UGONG: (Jaziel) Akala ko ba…

KA MALDANG: (Angelyn) Upo! Oh, anong sasabihin mo?

KA UGONG: (Jaziel) Huwag na natin pag-awayan ang paghuhugas ng pinggan.

Magkasundo tayo, ang unang magsalita pagkatapos kong sabihin ang salitang
“PUNG!” ang siyang palagi nang maghuhugas ng pinggan. Kahit na anumang salita
ang mabanggit.

KA MALDANG: (Angelyn) Ganoon lang?! Ang unang magsalita ang siya nang
maghuhugas ng mga pinggan araw-araw, lagi-lagi... pati mga palayok at mga
kawali?

KA UGONG: (Jaziel) Tama! Kapag nagsalita ka, isa mang kataga sa’kin o kanino
man o sa alin man, pagkatapos kong sabihin ang salitang “PUNG”, ikaw na ang
palaging maghuhugas ng pinggan... araw-araw.
KA MALDANG: (Angelyn) Ah, madali lang yan! Maisasara ko ang aking bibig kahit
isang lingo. Ikaw, hindi! Kahit kalabaw nga kinakausap mo. Dahil batugan ka at
kalabaw ang pinagtitiyagaan mong kausapin.

KA UGONG: (Jaziel) O, sige, siya..siya! Handa ka na ba?! PUNG!

TAGAPAGSALAYSAY: At sila’y kapwa tumahimik. Nagtitigan sila sa harapan ng

mesa na may hindi pa naghuhugas ng mga pinggan, baso, at kutsara. Ayaw nila
alisin ang pagtitig sa isa’t isa sa takot na baka magsalita ang isa sa kanila. Nagtitigan
na lamang sila. Nanatili silang nakaupo. Unti-unti nang lumulubog ang araw, ngunit
patuloy pa rin silang walang kibuan. Halos mamugto ang kanilang mga mata sa
pagtitigan. Aba, biglang naluha ang dalawa. Basang-basa na ng pawis si Ka Ugong.
Pinagpawisan na rin ang nuo ni Ka Maldang. Biglang tumawag ang kapitbahay na si
Timang, buntis na walong buwan.

TIMANG: (Althea) Mareng Maldang! Pareng Hugu!? wala atang tao. Makikilaba ulit
ako ha. Mareng Maldang! Kumpadreng Ugong! Aba! Tao po!Siguro nga walang tao.
Pero bakit nakabukas ang pintuan at bintana? Dati-rati naman sinasarado nila ang
pinto’t bintana kapag sila’y umaalis ng bahay. Makikilaba lang ulit ako. Wala naman
sila dito.

TAGAPAGSALAYSAY: Pumasok ang kapit-bahay sa loob ng bahay ng mag-asawa.

Nang siya ay tuluyang nakapasok, nagtaka siya sa kanyang nakita. Sina Ka Ugong
at Ka Maldang na para bang na estatwa na hindi gumagalaw at nagkatinginan
lamang sa harap ng lamesang puno pa ng mga platong hindi pa nahuhugasan.

TIMANG: (Althea) Nandito lang pala kayo. Hindi niyo ba ako naririnig?

TAGAPAGSALAYSAY: Hindi gumalaw ang mag-asawa.

TIMANG: (Althea) Anong nangyayari sa inyo?

TAGAPAGSALAYSAY: Nahintakutan si Timang. Sa halip na maglaba, tumakbo

siyang dali-dali palabas ng bahay. Ibinalita niya sa mga kapitbahay na may
masamang nangyari kina Ka Ugong at Ka Maldang. Sa isang iglap nagtitipon na sila
sa bahay ni Ka Maldang at Ka Ugong.

PETOT NA SINTU-SINTO: (Lieza) Ha! Ha! Ha! Si Mareng Maldang taratitat, ngayon
biglang tumahimik! Ka Maldang! Ka Maldang bakit ikaw ngayon tahimik? Siguro, bad
bret ka noh? Bad bret! Baho hininga! Galit siya! Galit matandang bad bret!

TANO: (Maui) Huwag ka ngang maingay riyan! Kumpadreng Ugong, anong nangyari
sayo? Bakit hindi ka makapagsalita? Paano na ang talisain natin. May derby pa
naman bukas! Bakit nanlilisik ang iyong mga mata? Bakit hindi ba alam ni
Kumadreng Maldang ang pustahan para bukas!?

TAGAPAGSALAYSAY: Habang patuloy na ginagalit ng asawa ng kapitbahay si Ka

Maldang ay siya namang pumasok ang isang babae na naka bestida.

TIKANG: (Annalie) Ohh.. what’s happening?

KAPITBAHAY 2: (rochelle)Ay sha english spokening!

TIKANG: (Annalie) Hugo? Hugo? Maylabs!

TAGAPAGSALAYSAY: Alalang-alala na nilapitan ni Tikang si Hugo. Tinapik-tapik
ang pisngi nito. Niyakap nang mahigpit na siyang kinainit ng ulo ni Ka Maldang.

TIKANG: (Annalie) Anong nangyari sayo? Bakit hindi ka nagsasalita? May pinakain
ba siya sayo? Ito na nga ba ang sinasabi ko eh. Bebe ko, kapag ako ang naging
asawa mo, hindi kita papakainin ng kahit anong nakakalason na pagkain! So cheap.

KAPITBAHAY 3:(Caila) Umalis ka nga diyan, hindi ka nakakatulong eh! Iba na nga
ang nangyayari sa dalawang ito, ilang oras na tayo andito, nag aaway, nag-uusap
hindi pa rin sila nagsasalita.

TIMANG: (Althea) Pagdating ko kanina, ganyan sila nang aking maabutan. Hindi
nagsasalita at walang imik. Ano na ang nangyayari sa kanila?

TANO: (Maui) Sa aking pakiwari ay nasaniban ng masamang nilalang! Dali kayo,

tawagin niyo ang albularyo sa kabilang ibayo, Si Ka Tomas.. marunong yon nang
mga salamankang itim, magtawas, magpaanak, manghilot at magwasiwas ng mga
masasamang espiritu. Dali na kayo!

TIKANG: (Annalie) Alburaryo! Eew, cheap! We better call the ambulance na lang!

TANO: (Maui) Ano ba nakatawag na ng alburaryo, kaya manahimik kana.

TIKANG: (Annalie) Eww. Cheap talagang mga taong ito.

TAGAPAGSALAYSAY: Walang pumapansin kay Tikang. Hindi nagtagal dumating

na ang alburaryong si Ka Tomas.

KA TOMAS: (Maria) Naku po! Unang kita ko palang sa dalawang to, alam ko na
kinukulam sila.

KAPITBAHAY 1: (Rejie) Manong anong gagawin natin sa kanila?

KA TOMAS: (Maria) Ala, magdala kayo ng planggana na may tubig nang ating
malaman kung ano ang dumale sa magasawang ire. Alalaping-alalaping! Tampayan!
Kukurolulo paloma! Heto na… ire na, lumalabas naaaaa! Aha! May masamang
espiritu nang lumulukob sa kanila. At ang nakadali kay Ka Maldang ay matigas ang
ulo! Kailangan paglabanan ko ito. Lalagyan ko ng pinakamabisang sangkap ang
aking panggamot! Ngayon ipahid ko ito sa noo nila Ka Ugong at Ka Maldang.
Nanlalaban ang masamang espiritu! Kapitan niyo nang maigi! Masyadong malakas
ang masamang espiritu! Sige, kapitan nyong maigi! Talagang napakalakas ng
masamang espiritu at kinuha nila ang kaluluwa nina Ka Ugong at Ka Maldang. Dapat
maibalik natin ang kaluluwa nila dito sa ating mundong ginagalawan. Ngayon ang
ating dasal ay dapat bukal sa ating mga kalooban upang maibalik natin ang mga
kaluluwa. Kung ano man ang aking bibigkasin ay inyong uulitin. O, handa na ba
kayo? Kung ano man ang inyong masaksihan ay gawa-gawa lamang yon ng
masamang espiritu upang tayo’y iiwas nila sa ating panalangin. Huwag tayong
papatalo!

KAPITBAHAY:(Rochelle) Opo! Lahat po ay gagawin naming upang mailigtas po

naming ang aming pinakamamahal na Ka Ugong at Ka Maldang.

KA TOMAS: (Maria) Simulan na natin! Ka Ugong! Magbalik ka! Ka Maldang…

magbalik ka! Ka Ugong… magbalik ka! Ka maldang…magbalik ka! ARAY! Damuho
kang bata ka!
MGA KAPITBAHAY: Damuho kang bata ka!

KA TOMAS: (Maria) Di kasama yon!

MGA KAPITBAHAY: Di kasama yon!

KA TOMAS: (Maria) Naku! Mababaliw ako sa mga lecheng ito.

MGA KAPITBAHAY: Naku! Mababaliw SIYA sa mga lecheng ito!

KA TOMAS: (Maria) Naisahan niyo ko riyan, a.

TIMANG: (Althea) Syempre, naman ko. Iba na ang maingat.

KA TOMAS: (Maria) Talagang matigas ang ulo ng mga espiritu at ayaw pang
lubayan sina Ka Ugong at Ka Maldang, napakatindi ng lakas ng kanyang pagsanib.
Pero hindi ako basa-basta patatalo ng ganun-ganon lamang. Mas malakas yata ang
aking kapangyarihan kesa sa espiritung itim. Tingnan natin kung talagang walang
humpas ang kanyang lakas sa aking anting-anting. Galing pa ito sakabanal-banalang
bundok ng tralala, sa pusod ng yungib ng patotot. Di ko maipagkakaila ang galling at
bisa nito. O, teka, Pepot, damuho ka, may makukuha ka bang sariwang tae ng
kalabaw diyan?

PETOT: (Lieza) Opo, tignan ko po! Heto po!

KA TOMAS: (Maria) Dyaskeng batang ere. E, bakit mo naman isunuong sa

pagmumukha ko. Napakabantot pa naman!

PETOT: (Lieza) Kasi po, amoy tae rin po kayo ng kalabaw.

KA TOMAS: (Maria) Ikaw naman, Tikang, maghanap ka nga riyan ng kahit anong
alcohol.

TIKANG: (Annalie) Heto po. May nakatago akong gin. Pero pwede na ring alcohol
‘to.

KA TOMAS: (Maria) O, sya, pwede na rin yan. Teka, teka, hindi nga pala ito mabisa
kung walang isang patak ng ihi ng isang buntis. Tama, ihi ng isang buntis.

TIMANG: (Althea) Oy, oy, bakit ganyan ang tingin niyo sa akin. May masama
kayong binabalak no? Hoy! Buntis nga ako, pero hindi pa ako naiihi no! Hindi pa ako
naiihi, period.

TANO: (Maui) Pero yan lang ang ating paraan para mailigtas natin ang mga
kaluluwa ni Ka Ugong at Ka Maldang. Pilitin mo nang maihi. Hala ka, kapag gumaling
si Ka Ugong at makapag-derby kami bukas at nanalo, may balato ka sa amin. Sige
na! Sige na, pilitin mo. Yung balato namin sayo e ibili mo ng plantsa. Edi hindi ka na
manghihiram ng plantsa sa mag-asawa.

TIKANG: (Annalie)Plis lang, if my darling get well, i give you my lipistik. Gumaling
lang si akengdarleng. If they winning da derby, give nya ko plenty money at give rin
kita balato. Sige na, make wi wi na.
TIMANG: (Althea) O, sige na nga. Alang-alang sa ikabubuti nina Ka Ugong at Ka
Maldang, isasakripisyo ko at pipilitin ko ngayong maihi nang wala sa oras. Hoy! Ang
mga balato ko ha,huwag niyong kakalimutan. Mahirap yata itong pinagagawa niyo
sa’kin. Alang-alang sa kaluluwa ng aking pinakamamahal na kapitbahay!

PETOT: (Lieza) Luka-luka! Alang-alang sa balato! Silaw sa kinang ng salapi. Pilit pa

raw yan at ba’t ang dami... yak!

KA TOMAS: (Maria) Ngayon, kumuha kayo ng isang kutsara. At sumabay muli kayo
sa akin. Ka Ugong, Ka Maldang. Magbalik na kayo! Ka Ugong, magbalik ka na! Ka
Maldang, magbalik kana! Ngayon...

MGA KAPITBAHAY: Ngayon...

KA TOMAS: (Maria) Hindi na kasali yon.

MGA KAPITBAHAY: Hindi na kasali yon.

KA TOMAS: (Maria) Tama na! Magsitahimik kayo!

KAPITBAHAY 2:(Rochelle) O, tahimik na raw. Kasi naman ito... tahimik na.. no

toking alredi plis... isarado mo nga yang bibig nyo.. Tahimik... shoo…

KA TOMAS: (Maria) TAHIMIK! Sisimulan ko muli ang orasyon... hmmmmmm,

hmmmmmm,hmmmmmm, ispiritik, ispiritok... ihi ng buntis, taeng kalabaw, espiritu ng
alcohol,, katas ng aking anting-anting... aking ibibinsyon sa mga katawan lupa nila
Ka Ugong at Ka Maldang. Upang ating mabawi ang mga kaluluwang nasa kandili ng
kadiliman ng mga masasamang espiritu.

KA TOMAS: (Maria) Bigyan liwanag ang mga kaluluwa nila Ka Ugong at Ka

Maldang, upang maibalik sila sa ating daigdig. Bigyan nawa ng linaw ang aming
pagbubuklod ng damdamin at pagkaka-isa upang ang mga kaluluwa ng iyong mga
hinirang ay manumbalik na.

KAPITBAHAY 1:(Rejie) Ang bantot! Ay, Amen pala! Pwe! Ang panghe talaga. Iba
talaga ang dating ng ihi ng buntis.

KA TOMAS: (Maria) Ayan, tumatalab na ang bisa ng aking gamot. Talagang mabisa
ang aking kapangyarihan sa mga masasamang espiritu. Ngayon, kailangan natin na
pagpahingahin silang walang gumagambala! At sa kanilang muling pag-kabuhay,
kailangan sila’y mailibing ng isang gabi sa isang gabi sa ilalim ng lupa. Dahil mula sa
lupa, ang katawan ng tao ay muling magbabalik.

TANO: (Maui) At tamang-tama para sa derby bukas

KA TOMAS: (Maria) Oh, ngayon, kumuha na kayo ng ataul para sa mag-asawang

ito. Hmmmm...hmmmm... Alalaping, alalapong tampayan.. tampayan

PETOT: (Lieza) E, Ka Tomas, isa palang itong aming nakuha sa puninarya. Wala
daw estak. Bukas pa raw sila kukuha sa kabilang bayan.

TANO: (Maui) Kay Ka Ugong muna natin ito ibigay at kaigaran natin ilibing at nang
mabilis muli ang kanyang pagkabuhay nang makapag-derby na bukas. Saka na lang
natin ilibing si Ka Maldang. Tutal mataba naman yan. Hindi kaagad maagnas at puro
sebo naman ang katawan nyan. Matatahimik pa ang ating barrio sa ingay nyan
kapanandalian lamang.

KA TOMAS: (Maria) Hindi pwedeng isa lang. Kailangan sabay sila. Para sa
pagbabalik ng kanilang kaluluwa ay sabay din. Teka, ang mabuti yata ay libing natin
ng sabay sa iisang ataul. Si Ka Maldang ang nasa ilalim at ipapatong natin sa ibabaw
si Ka Ugong. Para sabay na ilibing at sabay na rin ang kanilang muling pagkabuhay.

TIKANG: (Annalie) O, siya, ako na lang ang wil do da mek-ap. I will mek syur na
beauty sila sa kanilang kamatayan. They will look beautiful, like sleeping only..

TANO: (Maui) At ako naman bahala sa sakla at terembe.

TIMANG: (Althea) At ako naman ang taga-kolekta ng tong.

PETOT: (Lieza) At ako, sasayaw at kakanta. Para masaya burol nila.

KA TOMAS: (Maria) Anong burol ang pinagsasabi ninyo?! Wala nang burol-burol pa.
Ililibing na rin kaagad... ngayon. Para huwag nang maligaw pa ang mga kaluluwa
nina Ka Ugong at Ka Maldang sa kanilang muling pagkabuhay.

TANO: (Maui) Sayang…

KA TOMAS: (Maria) Oh, maghanap na kayo ng maiisuot nang mga ito.

TIKANG: (Annalie) Ekskyus mi, ay mek ap na di patay, noh.

TANO: (Maui) Heto! Nababagay kay Ka Ugong ang damit na ‘to.

TIMANG: (Althea) At heto naman ang kay Ka Maldang. Teka, teka, bakit yata iba
ang amoy?

TANO: (Maui) Tanga! Amoy ng naptalina ‘yan!

KA TOMAS: (Maria) Sa tinagal-tagal ng panahon na aking pagkabalbularyo, ngayon

lamang ako nakasaksi ng ganitong klase ng kulam. Sa pakiwari ko'y sila’y patay na.
Tuluyan nang iniwan ng kanilang espiritu ang kanilang katawang lupa. Ang tanging
magagawa natin upang masugpo ang pagkalat ng kulam ay agarang ilibing ang mag-
asawa.

TAGAPAGSALAYSAY: Binuhat ng mga kapitbahay si Ka Ugong at inihiga na sa

kaniyang ataul. Sa loob-loob ni Ka Ugong, siya na ang mananalo. Hindi siya
natatakot mailibing. Lalabas siya sa hukay pagkaalis ng mga kapitbahay. Tuwang-
tuwa si Ka Ugong sa mga nangyayari. Tatakutin ko silang lahat pagbalik ko mula sa
libingan. Matamang nakiramdam si Ka Maldang sa mga nangyayari kahit na
nakapikit ang kanyang mga mata. Natatakot siyang maaaring ipagpilitan ng albularyo
na ilagay siya sa loob ng ataul kung hindi pa siya magsasalita. Inaasahan niyang
tututol si Ugong. Ngunit hindi niya narinig na tumutol si Ka Ugong.

TIMANG: (Althea) Teka nga at nang mapalitan si Ka Maldang. Ayyyyy! Hitsura ng

balyena na dumilat nang aking burlesan. Ayyyy!!

KAPITBAHAY 3:(caila) Ang bangkay! Bumangon! Ka Maldang! Patay ka na!

Patawarin mo ako sa mga narinig mo sa akin. Hindi ko na sususyun pa si Ka Ugong
sa tupada! Patawad!
TIKANG: (Annalie) Ay! Ka Maldang! Patawad! Hindi ko na ulit aakitin si Ka Ugong!
Ayoko naman talaga sa kanya. Kaya lang, kaya lang... sa akin kasi niya binibigay
ang pera tuwing siya ay nanalo sa tupada. Patawad! Hu! hu! hu! Hinding-hindi na ako
uulit.

KA MALDANG: (Angelyn) Mga walanghiya kayo! Mga lintek! Kailan pa kayo

nakialam sa buhay ng may buhay. Sige! Magsilayas kayo sa pamamahay ko. Mga
peste! Mga walanghiya! Mga pakielamero! Layas! Layas! Mga damuho! Layas!
LAYASSSSSSSSSSS!!!!!!

KA UGONG: (Jaziel) IKAW! Ikaw ang unang nagsalita! Siya ang unang nagsalita!
May kasunduan kami.. Mula ngayon, siya na ang maghuhugas ng mga pinggan.
Nanalo ako! Alam ko yatang mananalo ako! Mula ngayon, hindi na ako ang
maghuhugas ng pinggan. Siya, siya na ang parating maghuhugas ng mga pinggan.

KA MALDANG: (Angelyn) Walanghiya ka! Naisahan mo ako don! Kasi kayo, puro
kayo mga pahamak,mga pakielamero! Layas! Layas!

TAGAPAGSALAYSAY:At dito nagwawakas ang ating kwento. Kayo? Sa bahay niyo,

sino ang naghuhugas ng mga pinggan? ABER??

-WAKAS-