‫مقدمه‬

‫ستراتيژي د منابعو څخه په موثرې ګټې اخيستنې او د سرمايې د پرمختګ څخه د‬

‫الزمې ګټې اخيستنې الره ښايي‪.‬‬
‫په نني عصر کې چې د تکنالوجۍ د عصر په نوم ياديږي هغه ادارې چې پراخې او‬
‫غوره ستراتيژي نه لري نشي کوالى چې د خپلو سياالنو سره سيالي وکړي او ددې تر‬
‫څنګ نشي کوالى چې خپلو سياالنو سره رقابت وکړي بر سيره پر دې د نوموړو ادارو‬
‫دوام او ثبات هميشه د ګواښونو سره مخ وي‪.‬‬
‫ځکه نشي کوالى ځان د چاپيريالي او سيميزه شرايطو سره برابر کړي‪ .‬مديران بايد‬
‫خپلې ادارې د نامعلومې راتلونکي په لور رهنمايي کړي چې ددې رهنمايۍ له مخې‬
‫ددې ادارې برياليتوب ددوى د شاو خوا چاپيريال د درک پوې اړه لري‪.‬‬
‫ايا کله مو داسې فکر کړى دى چې ولې ځينې لوى او بريالى شرکتونه په ډير لږ وخت‬
‫کې د بازار د سترې ونډې د السه ورکولو سره د عادي حالت څخه رالويږي؟ او هم‬
‫ځينې کوچني شرکتونه په ډير لږ وخت کې د نړۍ والې سيالۍ موفقيت تر السه کوي؟‪.‬‬
‫همدارنګه ځينې موسسې په اسانۍ سره د مخامخ کيدونکو سياسي‪ ،‬اقتصادي او‬
‫ټولنيزو مشکالتوباندې بر السى مومي‪ .‬او بر عکس ځيني موسسي د ماتې خوړولو د‬
‫سخت بهير خوند څکي او د دوام څخه پاتې کيږي‪ ،‬چې دد پاتې کيدو او همدارنګه د‬
‫ځينو ادارو په لږ وخت کې پرمختګ د موفقې ستراتيژۍ جوړولو پورې او نه‬
‫جوړولو پورې اړه لري‪.‬‬
‫يعنې هغه ادارې چې موثرې ستراتيژۍ د خپلو موخو لپاره نه لري نشي کوالى پر‬
‫مختګ وکړي او دخپلو سياالنو رقابت وکړي‪ .‬بر عکس هغه ادارې چې اغيزمنې‬
‫ستراتيژۍ لري کوالى شي په لنډ وخت کې د خپلو سياالنو په قطار کې ځان راولي‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫د ستراتيژي ( تګالرې لنډه پيژندنه‬
‫ستراتيژي يو واحده هر اړخيزه او پراخه تګالره ده چې د يوې ادارې د بنسټيزو موخو‬
‫د الس ته راوړلو لپاره زمينه برابروي‪.‬‬
‫ستراتيژي د پالنونو اهدافو او پاليسيو يوه مجموعه ده چې ديوې ادارې قوي‬
‫اوضعيفي نقطې د چاپيريالي او سيمه ايزو فرصتونو او ګواښونو سره نښلوي تر څو‬
‫اساسي اهداف په الس راشي‪.‬‬
‫همدارنګه ستراتيژي کلمه د يوناني کليمې ‪ Strategema‬څخه اخيستل شوې ده چې‬
‫د دوه برخو څه جوړه شوې ده ‪ Stratos‬د اردو په معنى او ‪ Ago‬د مشر په معنا ده‬
‫چې د ميالد څخه ‪ 400‬کاله مخکې چې د پوځي ځواکونو د الرښود د علومو معنى‬
‫درلوده‪ ،‬همدارنګه ستراتيژي موخو ته د رسيدو لپاره د اصلي موخو او پالسيو يوه‬
‫ټولګه ده په دې ډول چې وکوالى شي بيان کړي چې کوم کار تر سره کوو يا غواړو تر‬
‫سره يې کړو‪.‬‬
‫د ستراتيژۍ بل تعريف هم په الندې ډول کوالى شو‪.‬‬
‫ستراتيژي يو واحد او هر اړخيز پالن دى چې موخو د رسيدو لپاره الره هواروي‪.‬‬
‫همدارنګه د مديريت د علم کارپوهان وايي چې ستراتيژي موخو ته د رسيدو لپاره په‬
‫ښه توګه د منابعو تخصيصول دي‪ Ansoff .‬چې ستراتيژي د لمړي ځل لپاره په جامع‬
‫ډول تعريف کړي وايي چې هر څومره د اوسني ادارو د موخو او فعاليتونو تر منځ هم‬
‫غږي موجوده وي په همغه اندازه د ودې او پراختيا اندازه زياته وي‪.‬‬
‫شاندلر ‪ : Chandler 1962‬ستراتيژي داسې تعريف کړې ده چې ستراتيژي يوه‬
‫واحده طرحه ده چې د اداري ضعيفي او قوي نقطې د سيمه ايزو فرصتونو سره تړي تر‬
‫څو اهداف په الس راشي‪.‬‬
‫همدارنګه ستراتيژي هغه سياست او پريکړه ده چې د ادارې د ليد لوري او د خوځښت‬
‫لورې يا جهت ټاکي يوه ستراتيژي بايد درې شيان مشخص کړي‪.‬‬
‫‪ .1‬کومې موخې بايد تر السه شي‪.‬‬
‫‪ .2‬په څه ډول خدمتونو‪ ،‬صنايعو‪ ،‬بازارونو او محصول باندې ټينګار وکړو‪.‬‬
‫‪ .3‬څه ډول په سيالۍ کې د برياليتوب په موخه د سيمه ايزو فرصتونو څخه د ګټې‬
‫اخيستنې او له چاپيريالي ګواښونو سره د مخامخ کيدو لپاره سر چينې تخصيص‬
‫ومومي او کوم فعاليتونه بايد تر سره شي‪.‬‬

‫په موجوده عصر کې د تګالري يا ستراتيژۍ تعريف او مفهوم‬

‫يوه واحده هر اړخيزه اوږد مهاله طرحه ده چې ديوې ادارې موخي ته د رسيدلو لپاره‬
‫الره هواروي‪.‬‬
‫ستراتيژي د بيړنيو تکتيکونو او کړنو څخه توپير لرى ستراتيژي د ټولو سرچينو‬
‫کارول بلل کيږي‪ .‬چې د مديريت موخى پوره کړي‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫د مديريت د يو عالم په په عقيده ستراتيژي يو هنر دى چې کله مونږ ته په سترګو‬
‫کيږي تشخيص يې اسانه خوکله چې وغواړو هغه تعريف کړو ډير ګران وي‪.‬‬
‫ستراتيژي د عمل د تر سره کولو طرحه او نقشه بلل کيږي‪.‬‬
‫تګالره چې موخو ته د رسيدو لپاره الره هواروي‪.‬‬
‫سياالن در څخه الړه او ته ال تر اوسه په خوب کې يې څه وخت به ځې؟ د چا څه به د‬
‫الرې پوښتنه کوې او چيرته به ځې؟‬

‫ستراتيژي تعريف په تيرو عصرونو کې‬

‫د تګالري د ټولو پخوانى تعريف داسى دى‪ -:‬د پوځي قوماندان هنر‪ ،‬پوځي تکبيرونه‪،‬‬
‫او د جګړې د فرمان هنر ‪.‬‬
‫د ناپيليون په وخت کې ستراتيژي د فوځي حرکتونو او طرحو علم تر نوم الندې تعريف‬
‫وموند‪.‬‬
‫د پريکلس په وخت کې د مديريتى يا ادارې وړتيا وو ته کارول کيده‪.‬‬
‫د اسکندر مقدوني په وخت کې ستراتيژي چې دښمن او مخالفينو دبري لپاره او په‬
‫نړئ د حکومت د يو واحد سيستم جوړيدو لپاره کارول کيده‪.‬‬

‫د ستراتيژي يا تګالري لنډه تاريخچه‬

‫د شلمې پيړې په لومړيو وختونو کې ستراتيژي په بوديجې او سرمايې د ټينګار او‬
‫کنترول په بنياد ستراتيژيکي پريکړې په دې بنسټ تر سره کيدې چې راتلونکى د پخوا‬
‫په څير ده د انساني او مالي منابعو سمبالښت‪ .‬تخصيص‪ ،‬تجهيزات او داسې نور د‬
‫تاريخي مخينو بر بنسټ د ګواښونو په محدوديت سره تر سره کيدل‪.‬‬
‫مګر دد وهمې نړيوالې جګړې نه وروسته اوږد مهاله طرح جوړونې د پام وړ‬
‫بدولونونو او د مديريتي تصميم نيولو بنسټ وګرځيدې‪.‬‬
‫نن ورځ د نوي عصري تکنالوژې د بدلونونو په رڼا کې ډيرې ادارې د پراخې او ژورو‬
‫بدلونونو شاهدې دي‪.‬‬
‫د سترو شرکتونو کار پوهان او مديران وپوهيدل چې د تير نه په توپير سياسي‪،‬‬
‫اقتصادي‪ ،‬ټولنيز او فرهنګي چاپيريال د پراخو بدلونون شاهد دي‪.‬‬
‫همدارنګه د افغانستان د ملي پرمختيايي تګالرې د جوړيدو پرسه د ‪ 1384‬کال کې پيل‬
‫شوه‪.‬‬
‫دا تګالره د دوو کلونو لړ کې د سياست پوهانو‪ ،‬ديني علماؤ او د خلکو د شوراګانو‬
‫او د ټولنيزو او اقتصادي کار پوهانو سره په نړيواله کچه جوړه شوه‪.‬‬

‫د ستراتيژي يا تګالرې جوړولو اماده ګي‬

‫ځينې ادارې د ورځني مصروفيتونو کې د ځيني مشکالتو په پوهيدلو او درک کولو او‬
‫ددې مشکالتو د حل او د منځه وړلو لپاره اقدام کوي چې دا اقدام عبارت د ستراتيژۍ‬

‫‪3‬‬
 ‫څخه دى‪ .‬او همدارنګه په راتلونکي کې د داسې مشکالتو په حل کې يوې سترې اماده‬
‫ګې‪ ،‬ته ضرورت ليدل کيږي‪ ،‬چې عبارت د ستراتيژۍ څخه دى‪.‬‬
‫څه مواد په ستراتيژۍ کې شامليږي‬
‫سرتاتيژي جوړول يو ګروپي او هم واحد پالن څخه عبارت دى خو بيا هم الندې مواد‬
‫به بر کې نيسي‪:‬‬
‫‪ .1‬مديران او ځينې نور کار کوونکي بايد ستراتيژۍ کې شامل شي‪.‬‬
‫‪ .2‬الزمې الرښوونې بايد په ستراتيژۍ جوړولو کې غړو ته ورکړل شي‪.‬‬
‫‪ .3‬تر څو خلک وکوالى شي په اسانۍ سره يې ارايه کړي‪.‬‬
‫‪ .4‬همدارنګه نور غړي چې محلي ادارې رهنماي کوي بايد په ستراتيژيکو پالنونو‬
‫جوړولو کې برخه واخلي‪.‬‬

‫د ستراتيژۍ عمده اصل‬

‫په ستراتيژي کې يو پياوړى صل شته او هغه تمرکز دى که وغواړو چې ټولو کارونو‬
‫کې بريالي اوسو په هيڅ يو کار کې به هم پياوړى نه ياستو‪.‬‬
‫دا اصل د سياليز چاپيريال او محدوديت څخه راپورته شوى دى او ستراتيژي اصًال ددې‬
‫دوو الملونو زيږنده ده‪.‬‬
‫د ستراتيژۍ د تکامل بهير د بيالبيلو پړاوونو درلودونکى دى او ستراتيژۍ د يوشنيز‬
‫او قاعد مند نه بهير محصول ګڼل کيږي‪.‬‬
‫ددې الرو چارو اصلي بنسټ د داخلي الملولونو د ضعف ټکى‪ ،‬د قوت ټکى‪ ،‬او بهرنى‬
‫الملونه فرصتونه او ګواښونه تنظيم دى‪ ،‬ترڅو په فرصتونو کې د نغښتو سرچينو څخه‬
‫ګټه واخسيتل شي‪ ،‬او په ګواښونو کې د نغښتو زيانونو څخه ډډه وشي‪.‬‬
‫ګرى هامل د ايجاد منې ستراتيژۍ لپاره پنځه بنسټيزو سپارښتتونو وړانديز کوي‪.‬‬
‫‪ .1‬نوى وړانديزونه‪.‬‬
‫‪ .2‬نوې خبرې اترې‬
‫‪ .3‬نوي احساسات‬
‫‪ .4‬نوى ليد لورى‬
‫‪ .5‬نوې تجربې‪.‬‬

‫ستراتيژيکي پريکړې‬
‫ستراتيژيکي پريکړې هغه پريکړې دي چې د يوې ادارې د ټولنيز حرکت مسير او‬
‫نهايي ثبات د وړاندوينې وړ وي او د نه وړاند وينې وړ اود نا مشخصو بدلونونو په رڼا‬
‫کې ټاکي چې کيدالى شي د هغې ادارې دپام وړ چاپيريال کې پيښ شي‪.‬‬
‫دا پريکړې په نړئ کې په عمومي ډول د ادارې رښتينې موخې جوړوي و د هغې‬
‫محدودي کرښې مشخصوي‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫د افغانستان د ملي پراختيا ستراتيژي‬
‫‪Afghanistan National Development Strategy‬‬
‫د افغانستان د اسالمي جمهوريت ليد لورى‪.‬‬
‫د افغانستان د وګړو د ژوند د سطحې په ښه کولو او د بهرني مرستې د ښه تنظيم‬
‫لپاره دملي واکمني د خونديتوب څخه د مالتړ په موخه د لومړيتوبونو يو څرګند بيان‬
‫دى د افغانستان حکومت او خلکو په هيواد کې د کړکيچ د مخنيوي په خالف خپلې‬
‫اړتياوې مشخصې کړي څو داسې هيواد ورغوي چې سوله او ثبات پکې پايښت ولري‪،‬‬
‫او باثباته وې او پرمختيا والړ وي‪.‬‬
‫هغه پنځلس کلنۍ پراختيايي موخې چې افغانستان په لندن کې د افغانستان تړون ليک‬
‫کې د نړيوالې ټولنې او په ځانګړي توګه د ملګري ملتونو سره يې د تر السه کولو‬
‫ژمنه کړيده چې د افغانستان ليدلورى پر څو مشخصو برخو کې بيانوي چې جې د‬
‫‪ 1400‬هجري لمريز کاله پورې نهه هدفه را نغاړي‪.‬‬

‫د افغانستان د ملي پراختيايي ستراتيژۍجوړولو اړتيا‬

‫د درې لسيزو بدلونونو د افغانستان په پراختيايي بهير ژورې اغيزې شيندلي دي‪ ،‬چې‬
‫د هغو د جبران او د بحران څخه د وتلو لپاره ټاکلي پراختيايي ستراتيژۍ ته اړتيا ليدل‪،‬‬
‫د افغانستان د پرمختيايي موخو ته د رسيدو لپاره دنړئ د ملتونو هر اړخيزې مرستې‬
‫ته اړتيا ليدل کيږي ‪ ،‬ځکه د نړيوالې ټولنې د مرستې د را جلبولو لپاره د ملي‬
‫پراختيايي ستراتيژۍ ته اړتيا ليدل کيږي‪.‬‬

‫د افغانستان د ملي پراختيايي ستراتيژۍ جوړولو څرنګوالى‬

‫د افغانستان د ملي پراختيايي ستراتيژۍ د جوړولو بهير په ‪ 1384‬کال د غبرګولي په‬
‫مياشت کې پيل شو‪.‬‬
‫ددې ستراتيژۍ طرحه په ملي او نړيواله کچه د مخورو‪ ،‬ديني علماوو او د خلکو‬
‫شورا ګانو‪ ،‬عالمانو‪ ،‬اقتصادي او سياسي کارپوهانو سره د پراخو مشورو الندې جوړه‬
‫شوه‪ ،‬او د افغانستان د سکتوري وزارتونو مشورې هم واخيستل شوې‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫د کرنې اوبو لګولو او مالدارې وزارت مقاصد‬
‫‪Objectives of Agriculture‬‬

‫د طبيعى زيرمو د تخريب مخنيوى ‪ ،‬د متبادل معيشت لپاره د ځنګلى محصوالتو نه د‬
‫گتې اخيستې ترويج او تنظيم‪.‬‬
‫دکوپراتيفي غورځنګ سالم انکشاف او د زراعتي توليداتو د کچې لوړوالى ‪ ،‬د ننګرهار‬
‫په ټولو ولسواليو او کليو کې د قانون او د کوپراتيفونو د پرنسپ مطابق د کوپراتيفونو‬
‫د سازمان د ايجاد او تاسيس له الرې‪.‬‬
‫د ننګرهار واليت په سطځه د حيوانى محصوالتو د کچې لوړول او د مالدارانو د اقتصاد‬
‫تقويه کول‪.‬‬
‫د بزګرانو د ژوند ښه والى د محصوالتو د لوړوالى په واسطه جه په منظم او مناسب‬
‫ډول امراض‪ ،‬افات او د چاپيريال د ککړتيا مخنيوى وشي‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫د کرنې اوبو لګولو او مالدارۍ وزارت عمومي هدف‬
‫‪General Goals of Ministry of Agriculture‬‬

‫دا چې د ننګرهار د کرنې اوبو لګولو او مالدارۍ رياست په ننګرهار واليت کې د‬

‫کرنې او اوبو لګولو مالدارۍ وزارت يوه نماينده ګي ده او دنده لري چې د کرنې‬
‫محترم وزارت له خوا ټاکل شوي او په ګوته شوي اهداف د ننګرهار واليت په کچه‬
‫عملي او تر السه کړي‪ .‬نو ددغه هدف په نظر کې نيولو سره مونږ هم دغه هدف وټاکه‬
‫‪.‬‬
‫‪ ‬د ننګرهار واليت مشروع زراعتي اقتصاد اعاده کول‪.‬‬
‫‪ ‬دغذايي مصؤنيت او دفقر کمول‪.‬‬
‫‪ ‬د بزګرانو سره د توليداتو په اړه مرسته کول‪.‬‬
‫‪ ‬د هيواد د پايداره پر مختګ په خاطر د طبعي زيرمو ساتنه او اداره‪.‬‬
‫‪ ‬د اوبو لګولو سيستمونو برابرول‪.‬‬
‫‪ ‬مارکيټونو ته توسعه ورکول‪.‬‬
‫‪ ‬بشري منابعو ته انشکاف ورکول‪.‬‬

‫د طبيعي منابعو سمبالښت‬

‫د طبيعي منابعو‪ ،‬نتيجه‪ ،‬پالن کول او قانون‪:‬‬ ‫د طبيعي منابعو څارنه‪ ،‬پالن کول او قانون‪:‬‬
‫‪ ‬د طبعي منابعو سمبالښت د څارنې پالن‬ ‫‪ ‬د طبيعي منابعو او ځمکې د استعمال‬
‫پيلول‪.‬‬ ‫پالن او نقشې جوړول‪.‬‬

‫ساتنه او څارنه کول‪.‬‬ ‫ساتنه او څارنه کول‬

‫‪ ‬د ځنګلونو او څړځايونو‪ ،‬دبيارغاونه‪ ،‬ساتنې‬
‫و څارنۍ قوي کوي‪.‬‬
‫‪ ‬د محافظت شوي ساحې ايجاد او سمبالښت‪.‬‬
‫‪ ‬د ابريزۍ پراختيا‪.‬‬
‫د ټولنې پر بنسټ د طبيعي منابعو سمبالښت‪.‬‬ ‫د ټولنې پر بنسټ د طبيعي منابعو سمبالښټ‪:‬‬
‫‪ ‬د ځمکې د استعمال اشتراکي پالن جوړونې‬ ‫‪ ‬د تجاربو او بالقوه جګو سطحو ځمکو‬
‫ته ترقي ورکول‪.‬‬ ‫استعمال د پالن ارزونه‪.‬‬
‫‪ ‬د ابريزۍ د پرمختګ پالن مدغم کول د‬ ‫‪ ‬د ځمکې د استعمال کاري ګروپ‬
‫ځمکې د استعمال دپالن سره‪.‬‬ ‫ايجادول‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫‪ ‬د کوچينانو موضوعګانې‪.‬‬
‫‪ ‬د منابعو د سمبالښت په هکله د ټول سيستم‬
‫په نظر کې نيول‪.‬‬
‫اقتصادي بيارغاونه‬
‫د کرنيز کاروبار لپاره د پاليسۍ چوکاټ او قانوني‬ ‫د کرنيز کاروبار لپاره د پاليسۍ چوکاټ او‬
‫چاپيريال جوړول‪.‬‬ ‫قانوني چاپيريال جوړول‬
‫‪ ‬د تجارت او سرمايه ګذارۍ قوانين‬ ‫‪ ‬د کاري ګروپ جوړونه‪.‬‬

‫د کاروباري ګروپونو او مولدينو سازماني‬

‫د کاروباري ګروپونو او مولدينو سازماني پرمخت‬
‫پرمختګ‬

‫د کرنې وزارت لنډه مهاله او اوږد مهاله موخي‪:‬‬

‫اوږد مهاله مقالد‬ ‫لنډ مهاله مقاصد‬

‫د کرنيز جاصالت او حاصلخيزي‪.‬‬

‫غله جات‪ /‬صنعتي نباتات ‪:‬‬
‫د اړتياوو پر بنسټ د منابعو او خدماتو د‬ ‫‪‬‬
‫برابرولو پراختيا‪.‬‬
‫د معلوماتو او منابعو د توزيع نشرول د‬ ‫‪‬‬
‫اړتيا سره سم‪.‬‬
‫د مالي خدماتو موجوديت او الس رسى‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫د بزګرانو او د منابعو برابروونکو‬ ‫‪‬‬
‫ظرفيت قوي کول ‪.‬‬
‫غله جات‪ /‬صنعتي نباتات ‪:‬‬
‫بزګرانو ته د با کيفيته تخمونو عرضه کول (‬ ‫‪‬‬
‫دوو کلونو په موده کې)‪.‬‬
‫د کيمياوي سرې منظم توليد او توزيع سرته‬ ‫‪‬‬
‫رسول‪.‬‬
‫د ښه کرنيزو علمياتو او تکنالوژۍ‬ ‫‪‬‬
‫معلومات نشر په پراخ ډول‬
‫د مالي خدماتو موجوديت‬ ‫‪‬‬
‫د ظرفيت پراختيا‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫باغداري‬ ‫باغداري‬

‫‪8‬‬
 ‫کرنيزو ځمکو د اوبو خور اصالح‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫د باغدارۍ تخنيکي سروى‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫د باغدارۍ د معلوماتو سبمالښت‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫تعليمي پروګرامونه‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫د دوو څيړنيز اسانتياوو تعمير جوړول‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫څاروي‪:‬‬ ‫څاروي‬
‫‪ ‬د حاصالتو او حاصلخيزۍ د زياتولو‬ ‫‪ ‬د حاصالتو او حاصلخيزۍ د زياتولو هڅونه‪.‬‬
‫هڅونه‪.‬‬ ‫‪ ‬د عامه وترنرۍ سيستمونو اصالح کول‪.‬‬
‫‪ ‬د عمده حيواني ساري ناروغيو او افاتو‬ ‫‪ ‬د ظرفيت د لوړولو پروګرامونه‪.‬‬
‫کنترول او مخنيوى‪.‬‬
‫‪ ‬راونه د ظرفيت د لوړولو پروګرامونه‪.‬‬
‫‪ ‬د وترنري د روزنې اصالح‪.‬‬

‫د کوچيانو موضوع‪:‬‬ ‫د کوچيانو موضوع‪:‬‬

‫‪ ‬د څړځايونو د استعمال اصالح کول‬ ‫‪ ‬د حيواناتو صحت او حاصلخيزي‬

‫‪9‬‬
 ‫د ستراتيژۍ " تګالرې" ارزښت‬
‫ستراتيژې په يو سازمان يا اداره کې د يو مرکزي عامل په توګه معرفي کيداى شي ‪ .‬دا‬
‫ځکه چې غير د ستراتيژۍ څخه يو سازمان يا اداره نه شي کوالى پرمختګ وکړي‪.‬‬
‫هوسۍ چې هر سبائي د خوبه راپاڅيږي نو دا فکر کوي چې څنګه داړورو زمريانو‬
‫څخه چاالکه وي او ځان ترې په تيښه بريالۍ کړي په همدې ترتيب يوه اداره يا‬
‫سازمان هم دا کوښښ کې چې څنګه د نورو ادارو څخه ژر او ښه پرمختګ وکړي‪.‬‬
‫د ستراتيژۍ ارزښت په اداره او سازمان کې هغه وخت ښه څرګنديداى شي چې اداره د‬
‫خپل ځان لپاره يوه موثره ستراتيژي ولري او د دې ستراتيژې عملې کيدو ته امکانات‬
‫برابر کړي‪.‬‬
‫ځکه په ستراتيژۍ کې د ادارې ضعيفې او قوي نقطې د چاپيريال او سيميزو‪ ،‬فرصتونو‬
‫او ګواښونو سره نښلوي تر څو د ادارې اساسي هدف پالس راشي‪.‬‬
‫همدا ډول د ستراتيژې ارزښت هغه وخت ښه څرګنديداى شي چې يوه اداره د زياتو‬
‫امکاناتو په درلودلو سره بيا هم د ناکامۍ خوا ته ځي‪ .‬نو که چيرې د اداره يوه موثره‬
‫ستراتيژې د خپل ځان لپاره په داسې وخت کې جوړه کړي نو وبه کړاى شي ډير ژر او‬
‫په کمو امکاناتو سره پرمختګ وکړي او د ناکامۍ د جال څخه وځي‪.‬‬
‫د تګالرې پرته يو سازمان بې موخې او بې مطلبه وي‪.‬‬
‫‪Joel. Roses. Michel Kami‬‬

‫قانع به نه شي که هر څه هم تر السه کړې‪.‬‬

‫د ښه نه به تر تولو ښه په لورې درومې‬
‫موالنا عبدالرحمن " جامي"‬
‫د نړيوالې ټولنې د مالي او تخنيکي مرستو په جلبولو کې د ‪ NIDS‬ونډه‬
‫د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د پراختيايي مرستو اداره داسې طرحه شوې چې د‬
‫ملي لومړيتوبونو څخه د افغانستان د ملي پراختيايي ستراتيژۍ د الرې مالتړ وکړي دې‬
‫موخو ته د رسيدو لپاره افغانستان د نړيوالې ټولنې پراخو او دوامدارو مرستو ته اړتيا‬
‫ليدل کيږي‪.‬‬

‫د افغانستان د ملي پراختيا ستراتيژۍ موخي‬

‫د افغانستان ملي پراختيايي ستراتيژۍ يو پراخ پالن دى چې د افغانستان د ‪ 15‬کلونو‬
‫پرمختيايي موخو د (‪ )MDG‬پر بنسټ والړ دى او په افغانستان کې د بې وزلۍ د لمنځه‬
‫وړلو لپاره د يو ستراتيژيک سند په توګه کارول کيږي‪.‬‬
‫ددې ستراتيژې بنسټيز مال تړ او پشتوانه د افغانستان د تړون ليک (‪Afghanistan‬‬
‫‪ )Contract‬اصول‪ ،‬ارکان او معيارونه جوړوي‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫د افغانستان ملي پراختيايي ستراتيژي به له مونږ سره د افغانستان د تړون ليک د‬
‫معيارونو او د افغانستان د پنځلس کلنو پرمختايي موخو په تر السه کولو کې مرسته‬
‫کوي‪.‬‬

‫د افغانستان لپاره د ښاري سکتور ستراتيژي‬

‫د ښاري سکتور ستراتيژي د افغانستان د ملي انکشاف د ستراتيژۍ يوه عمده اونه جال‬
‫کيدونکي برخه ده‪.‬‬
‫په ‪ 2007‬کال کې د افغانستان د ښاري انکشاف د وزارت په واسطه تهيه او د‬
‫ستراتيژي جوړول د يو متوازن انکشاف د جوړولو لپاره په ټول هيواد کې منځ ته‬
‫راغلى‪.‬‬
‫ددې ډول ستراتيژي چې د افغانستان د انکشاف وزارت په واسطه جوړه شوې وه‪،‬‬
‫يواځينې او اساسي اهداف او موخي يې دا وې چې د الندې مشکالتو په حل کې جدي‬
‫اقدام ‪.‬‬
‫‪ -‬د اقتصادي رشد زياتوالي او ددې رشد د زياتوالي لپاره الزم خدمتونه د فقر له‬
‫منځه وړل او نور‪.‬‬
‫‪ -‬د سرمايې د زياتوالي په اساس د فقر او ناداني له منځه وړل ‪.‬‬
‫‪ -‬همدارنګه يوه مناسبه اندازه کې د اقتصادي حالت ودرول‪.‬‬
‫‪ -‬او د ال زياتو خدمتونو ته الس رسى درلودل‪.‬‬
‫‪ -‬همدارنګه د دوامداره پاليسې درلودلو په اساس‪ ،‬په ښاري سکتورونو کې‬
‫سرمايه ګذاري چې دا ډول ستراتيژي په حقوقي سياسي او پاليسوي توګه تر‬
‫سره کيدې‪.‬‬
‫‪ -‬د پروګرامونو په جوړولو او همدارنګه د پروژو ته حق اوليت ورکول چې‬
‫سکتوري ستراتيژۍ ورته جوړيږي‪.‬‬
‫‪ -‬بله مهمه او اساسي پاليسې د سکتوري ستراتيژۍ دا وه چې د افغانستان د‬
‫دولت وعده دا وه چې د ټولوغير رسمي ځايونو لپاره قانوني شکل اختيارول‬
‫وه‪.‬‬

‫په افغانستان کې د غير رسمي ځايونو اندازه‬

‫د انکشافي معلوماتو د اهدافو (‪ )MDG‬په اساس ويل کېږي چې ‪ 4,95‬ميلونه خلک‬

‫په غير رسمي ځايونو کې ‪ 2006‬کال پورې ژوند درلود‪.‬‬
‫په کابل کې ‪ 2.58‬ميلون په ‪ 1991‬کال کې چې تقريبًا ‪ 68%‬کورونه په غير رسمي‬
‫ځايونو کې ژوند درلود‪ .‬چې د پورته اندازې څخه يواځې ‪ 49%‬په هوارو سطحو کې‬
‫ژوند کوي او ‪ 19%‬کورونه په غرونو کې ژوند کوي‪.‬‬

‫‪11‬‬
‫په افغانستان کې ‪ 2‬ميلونه معيوبين ژوند کوي او په هېواد کې خپل تريخ ژوند ته دوام‬
‫ورکوي‪.‬‬
‫همدارنګه د دې جملې څخه ‪ 12%‬ماشومان پالر نلري او تقريبًا ‪ 9%‬ماشومان مور‬
‫نلري‪.‬‬

‫په افغانستان کې د موجوده عصر پورې الس ته راوړنې‬

‫سره د دې چې سرمايه ګذاري په ځيني سکتورونو کې هيڅ موجوديت نلري خو بيا هم‬
‫ځنې الس ته راوړنې اوبرياليتوبونه موجود دي‪.‬‬
‫د اوبو ذخيره‪ -:‬چې تقريبًا ‪ 2‬ميلونه اوسيدونکې په ‪ 2002-2007‬کال تر منځ د دې‬
‫اوبو د ذخيرې څخه ګټه اخلي‪.‬‬
‫فوايد عامه‪ 1,4 :‬ميلونه اوسيدونکې چې ‪ 20%‬جوړوي د بياجوړوني د پروژو څخه‬
‫برخمن شوي دي ‪.‬‬
‫د اجارې ځمکې امنيت‪ :‬په کابل کې د اجاره داري ځمکو د امنيت لپاره يوه پروژه‬
‫فعاليت کوي‪.‬‬
‫د نوي ښار انکشاف په ‪ 3‬ميلونه خلک د کابل شمال خواته او ‪ 1‬ميلون په خپله‬
‫ښارګوټې کې ژوند کوي‪.‬‬
‫ښاري پالنونه‪ -:‬چې دا پالنونه ‪ 7‬ښارونو لپاره تکميل دى او د مزار ‪ ،‬جالل آباد‪ ،‬کابل‬
‫لپاره به جوړ شي ‪.‬‬
‫ښاري مديريت ‪:‬‬
‫مسکن د اوسيدو ځاى ‪ 5%‬فاميلونو لپاره د اوسيدو ځاى تهيه او تيار شوي دي‪.‬‬

‫د افغانستان تړون ليک‬

‫‪Afghanistan Contract‬‬
‫د افغانستان تړون ليک هغه سند دى چې افغانستان د نړيوالې ټولنې سره پرې د لندن‬
‫په کنفرانس کې ‪ 1384‬کال د دلوى ‪ 12-11‬نېټې هوکړه کړيده‪.‬او يا هم دا تړون د‬
‫افغانستان او نړيوالې ټولنې ترمنځ سياسي توافق دى چې په ترڅ کې به يې د افغانستان‬
‫پنځه کلن ملي پرمختيايي معيارونو ته د رسيدو په موخه ګډ کار کوي دي تړون ليک د‬
‫ملي پرمختيايي ستراتيژۍ په بنسټ د پنځه کلونو معيارونو وړاندوينه کړيده‪.‬‬
‫په حقيقت کې د افغانستان تړون ليک د ملي پراختيايي ستراتيژۍ د ټولنيزو موخو لنډيز‬
‫دى دملي پراختيايي ستراتيژۍ په تطبيق سره يو شمير موخو ته الس رسې تر سره‬
‫کېږي‪.‬‬
‫د افغانستان دولت خپل هغه مسؤليتونه چې د دې تړون ليک په ترڅ کې پرې توافق‬
‫شوي د افغانستان د ملي پراختيايي ستراتيژي د الرې پلى کېږي‪.‬‬

‫د افغانستان د تړون موخې‬

‫دافغانستان حکومت د ملي هوساينې لپاره خپلې عمده موخې د ‪1384‬کال په راپور کې‬
‫د افغانستان د پنځلسو راتلونکو کلونو په پراختيايي موخو کې وړاندې کړي‪.‬‬
‫د دې موخو سره په سمون کې دا تړون ليک درې ممهمې او د يو بل سره تړلې دي د‬
‫دې تړون ليک له تصويب نه وروسته د پنځو راتلونکو کلونو لپاره په الندې توګه‬
‫مشخصوي‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫‪ .1‬امنيت‬
‫‪ .2‬حکومت والي ‪ ،‬د قانون واکمني ‪ ،‬د بشر حقونه‬
‫‪ .3‬اقتصادي او ټولنيزه وده ‪.‬‬

‫مهمې او ګډې موضوعګانې په الندې ډول دي‪.‬‬

‫‪ ‬د ټولنيز جنسيت رواجول‪ ،‬دمساوي د کلتور رواجول‪.‬‬
‫‪ ‬د مخدره توکو د توليد مخنيوي چې تر اوسه هم د افغانستان د خلکو او‬
‫حکومت سيمې او نړۍ ته د جدي ګواښ په توګه پاتې دى‪.‬‬
‫‪ ‬د پرمختيا په الر کې د ستر خنډ په توګه د اداري فساد او درغلې په‬
‫وړاندې مبارزه‪.‬‬
‫‪ ‬د پرمختيا د چټکوالى د عامل په توګه د سيمې همکاري‪.‬‬
‫‪ ‬د پرمختيا د موخې په توګه د چاپېريال ساتنه‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫د عامو ادارو لپاره د ستراتيژۍ عمومي شکل‬
‫د خوگياڼو والسوالۍ د اوبو لګولو ( ډيپارتمنټ) لپاره ستراتيژي‬
‫‪Contents‬‬
‫‪1. Introduction‬‬
‫تاريخچه ‪2. Back Ground and History‬‬
‫اهداف ‪3. Goals‬‬
‫لر ليد ‪4. Vision‬‬
‫‪5. Mission‬‬
‫‪6. Swot‬‬
‫‪7. Strengths‬‬ ‫قوي نقطې‬
‫‪8. weakness‬‬ ‫حقيقي نقطې‬
‫‪9. Opportunities‬‬ ‫فرصتونه‬
‫‪10. Threats‬‬ ‫ګواښونه‬
‫‪11. objectives‬‬ ‫اهداف‬

‫‪14‬‬
 ‫معرفت‪:Introduction :‬‬
‫دخوګياڼو ولسوالي د ننګرهار په جنوب کې پرته ده او ټول اوسيدونکي يې پښتانه دي‬
‫د خوګياڼو ولسوالي په مرکز کې لوى کلى د وزير په نوم ياديږي‪.‬‬
‫ټوله ځمکه ددې ولسوالۍ‪ km2 5781‬او همدارنګه دا ولسوالي ‪ 8000‬هکتاره‬
‫کرنيزه ځمکه لري چې تقريبًا ‪ Km2 6778‬ځمکه د کرنې الندې ده‪.‬‬
‫‪ ١٢‬قريې لري او زياتره خلک يې په کرنه بوخت دي‪.‬‬
‫داوبخو سر چينې يې عبارت دي له وزير ويالې‪ ،‬مارکي خيل ويالې سرخاب سيند‬
‫او کمبو سيند‪.‬‬
‫‪ 116‬کانالونه لري ‪ 18‬يې کانکريټي دي‪.‬‬
‫‪ 66‬کاريزونه لري د اوبو د ذخيرې لپاره‪.‬‬

‫تاريخچه‪:Back Ground :‬‬

‫دخوګياڼو ولسوالي د ابيارۍ ديپارټمنټ په ‪ 2002‬کې جوړ او دوه کار ګران يې‬
‫درلودل‪.‬‬
‫ابياري په مصنوعي توګه د يوې ساحې اوبه کولو څخه عبارت دى چې نباتاتو ته‬
‫په مناسب شرايط د ودې برابروي‪.‬‬
‫خوګياڼو ولسوالۍ کې د اوبخور ډير زاړه سيستمونه وجود لري حال دا چې ابياري‬
‫د حاصالتو په زياتوالي کې او همدارنګه شاړو ځمکو په اصالح کې مهم عامل‬
‫ګرځيږي‪.‬‬
‫خوګياڼو ولسوالي زياتره د اوبخور لپاره د کاريزونو کې د پسرلي د اوبو د ذخيره‬
‫کيدو څخه او همدارنګه په ويالو کې ددې ولسوالۍ لپاره مهمه منبع ده دابيارې‪.‬‬
‫نوموړې ولسوالۍ ځينې مهم کلي لري چې عبارت دي له ‪:‬‬
‫وزير‪،‬حکيم اباد‪ ،‬ممله‪ ،‬سرمه‪ ،‬خير مينه‪.‬‬

‫په نوموړو کليو کې ‪ Water Table‬جيګ دى او که چيرې ځمکې اوبه شي نو‬

‫زهکشي ته پکې ضرورت ليدل کيږي‪.‬‬

‫اهداف‪ :Goals :‬په نوموړې ولسوالۍ کې الندې اهداف تر نظر الندې راځي ‪.‬‬
‫‪ .1‬کرنيزو حاصالتو زياتوالى‪.‬‬
‫‪ .2‬د سخت او دروند سيالب مخنيوى‪.‬‬
‫‪ .3‬د وچکالۍ مخنيوى او له منځه وړل‪.‬‬

‫لر ليد ‪: Vission : :‬‬

‫‪ .1‬د ابخورد يو نوي حقيقي او اغيزناک سيستمونو درلودل‪.‬‬
‫‪ .2‬د اوبو د دانتقال سيستم حفاظت‪ ،‬ترتيب او جوړول‪.‬‬
‫‪ .3‬باثباته او سوکاله ژوند په نوموړي ولسوالې کې‪.‬‬

‫‪15‬‬
 ‫‪:Mission‬‬
‫د يو نوي عصري او اصالح شوي سيستم عيارول په نوموړي ولسوالۍ کې‪.‬‬

‫‪Swat‬‬
‫قوي نقطې‪:‬‬ ‫ضعيفې نقطې‬
‫بدبختانه نوموړى ديپارټمنټ ضعيفي نقطې زياتې‬ ‫مسلکي خلکو کمبود‪.‬‬ ‫‪.1‬‬
‫لري ‪ ،‬او قوي نقطې کمې‪ ،‬خو بيا هم قوي نقطې‬ ‫د ادارې‪ ،‬سامان االتو او ترانسپورت‬ ‫‪.2‬‬
‫عبارت دي له‬ ‫مشکالت‬
‫‪ .1‬د محلي رهبرانو سره تعلقات‪.‬‬
‫‪ .2‬د نورو ديپارتمنتونو سره او په تيره بيا د‬
‫زراعت ديپارتمنت سره هم اهنګي‪.‬‬
‫ګواښونه‬ ‫فرصتونه‬
‫د امنيت نشتوالى‪.‬‬ ‫‪.1‬‬ ‫نوموړي ولسوالۍ ‪ 120‬د اوبو منيجران لري د‬ ‫‪.1‬‬
‫د سيالبونو زياتوالى‬ ‫‪.2‬‬ ‫ابيارۍ د ديپارتمنت لپاره ‪.‬‬
‫د دهاقينو ناخبرتيا د نوي ميتود څخه‪.‬‬ ‫‪.3‬‬ ‫د منيجر د کار پرمختګ الندې عوامل په برکې‬ ‫‪.2‬‬
‫د اوبو نشتوالى په ولسوالۍ کې‬ ‫‪.4‬‬ ‫نيسي‪.‬‬
‫او همدارنګه په اوبو کې د مالګو شتوالى‪.‬‬ ‫‪.5‬‬ ‫د ابو کنترول د ذخيرې نه تر ځمکې پورې‪.‬‬ ‫‪.1‬‬
‫ځنګلونه او زړې ونې د کانالونو تر څنګ‬ ‫‪.6‬‬ ‫د اوبو ارزيابي او ساتنه کول‬ ‫‪.2‬‬
‫موجوديت‪.‬‬ ‫د سيالب د حملې مخنيوى کول د کانالونو څخه‪.‬‬
‫زياتره دهقانان د فقر په رنځ اخته دي‪.‬‬ ‫‪.7‬‬ ‫وخت په وخت د کانال اصالح‪.‬‬ ‫‪.3‬‬
‫د ضرورت په وخت کې داوبو انتقال ته الس‬ ‫‪.4‬‬
‫رسى‪.‬‬
‫د ضرورت په وخت کې دهاقين حشر ته دعوت‬ ‫‪.5‬‬
‫کول‬

‫‪16‬‬
 ‫اهداف ‪: Objectives‬‬
‫‪ .1‬د کرنيزو حاصالتو زياتوالى په نوموړي موثر اوبخور سره‪.‬‬
‫‪ .2‬دهقانانو اقتصادي حالت پرمختګ د ابيارۍ په اصالح سره‪.‬‬
‫‪ .3‬په اوبخور سره د غير کرنيزو ځمکو تيارول د کرنې لپاره‪.‬‬
‫د بشري منابعو وده او پرمختګ په نوموړي ولسوالۍ کې‬

‫‪17‬‬
 ‫نتيجه گيري‬
‫د ستراتيژۍ په اړه چې څومره بحث وکړاى شي البته د خاص او ځانګړي ارزښت څخه‬
‫به خالي نه وي‪ .‬دا چې ستراتيژي د مختلفو توسعوې پروګرامونو لپاره په بيالبيلو‬
‫وختونو او د نوموړو ادارو د ضرورت سره سم جوړيږي‪.‬‬
‫نو مخکني مبحث څخه به دا نتيجه او خالصه واخستل شي چې څه رنګه يوه‬
‫ستراتيژي د يوې ادارې يا هم د يو هيواد او يا هم د يو با ارزښته پرمختګ په لور د يو‬
‫هيواد يا ادارې رهنمايي کوالى شي‪.‬‬
‫او يا هم څه ډول د يو هيواد يا ادارې لپاره ستراتيژي جوړيږي تر څو نوموړي هيواد‬
‫يا اداره په لنډوخت کې خپلو سياالنو په قطار کې ودريږي او د خپلو شتو امکاناتو څخه‬
‫په مؤثره توګه ګټه واخستل شي‪.‬‬
‫د مثال په توګه که د افغانستان کرنه په نظر کې ونيول شي‪ .‬نو دا ډول کرنې پرمختګ‬
‫او او رشد يوې خاصې او موثرې ستراتيژۍ ته ضرورت لري تر څو وکوالى شي په‬
‫هيواد کې د بى شميره نفوس زياتوالى ته او د غذايي موادو ته يې دست وکړالى شي‪.‬‬
‫او د افغانستان د وګړو لپاره چې غذا اشد ضرورت دى او انسانان دهر څه نه مخکې‬
‫غذا ته ضرورت لري برابره شي‪.‬‬
‫د استراتيژۍ د پيژندلو څخه وروسته وکوالى شو چې څنګه د خپلو ادارو لپاره‬
‫ستراتيژي جوړې کړو؟‪.‬‬

‫‪18‬‬
 ‫سپارښتنې‬
‫مخک ولوستل شوي چې ستراتيژې د يوې ادارې څخه نه جدا کيدونکې جز دى او هره‬
‫اداره که وغواړي په خپلو ورځنې کارونو کې د خپلو سياالنو سره سيالې وکړي نو با‬
‫په د خپلو ادارې کارونو لپاره موثرې ستراتيژې جوړي کړى‪.‬‬
‫ځکه د ستراتيژۍ څخه عالوه يوه اداره نه شي کوالى چې پرمختګ وکړي ځنې ادارې‬
‫په ډير لږ وخت کې ډير ژر پرمختګ کوي او د خپلو سياالنو سره ځان برابروي ددې‬
‫برعکس ځنې داسې ادارې موجودې دي چې ډير وختونه زيار باسي او بيا هم ناکامۍ‬
‫او وروسته پاتې والي تريخ خوند څکي چې د داسې ادارو د ناکامۍ يواځنې وجهه د‬
‫موثرې ستراتيژۍ نه موجوديت دى‪.‬‬
‫نو بايد ټولې ادارې په خپلو کارو بارونو کې د داسې ستراتيژۍ څخه کار واخلي چې د‬
‫نوموړي ادارې موثر انکشاف سبب وګرځي نو بايد الندې ضروري ټکې په نظر کې‬
‫ونيول شي‪.‬‬
‫‪ .1‬ټول وزارتونه خصوصًا د زراعت وزارت بايد د زراعت پرمختګ ته مؤثرې‬
‫ستراتيژۍ ولري‪.‬‬
‫‪ .2‬د ننګرهار پوهنتون د وخت د تغيراتو سره سم د خپل ځان لپاره د مؤثرو‬
‫ستراتيژيو څخه کار واخلي‪ ،‬تر څو با ثباته او ټينګ پاتې شي‪.‬‬
‫‪ .3‬هره اداره بايد ځان ته موثره ستراتيژي ولري‪.‬‬
‫‪ .4‬هره اداره بايد نوموړي ستراتيژي عملي کړي‪.‬‬
‫‪ .5‬ستراتيژي بايد د وخت د تغيراتو سره يو ځاى په بيالبيلو وختونو کې جوړه‬
‫شي‪.‬‬
‫‪ .6‬ستراتيژۍ کې بايد د ادارې هرې برخې ته ځانګړې حصه ورکړل شي‪.‬‬
‫‪ .7‬ستراتيژې کې بايد د ادارې قوي او ضيفې نقطې په نښه کړاى شي‪.‬‬
‫‪ .8‬د هرې ادارې ستراتيژي بايد ځان ته ليدلورې ولري او د دې ليدلورې ‪Vision‬‬
‫په مرسته به وکړاى شي خپل راتلونکې مشکالت درک کړي او حل الرې ورته‬
‫وټاکي‪.‬‬

‫‪19‬‬
 ‫ماخذونه‬
1. Me Namara cater, Partner in authenticity consulting.
2. Field quide to nonprofit strategic planning and accessed Nov
2008.
3. http/www.managmenthelp.orgplandec.1st.plan
14 ‫ ستراتيژي انکشاف ملى صفحه‬.4
14 ‫ ستراتيژي انکشاف ملى صفحه‬.5
14 ‫ ستراتيژي انکشاف ملى صفحه‬.6
‫ دافغانستان د ملکې خدمتونو انستيتوت‬.7
8. Saltor ICMA page 5
‫دولت افغانستان‬-‫ وزارت انکشاف شهري‬-‫ ستراتيژي سکتور شهري‬.9

20