ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

TIỂU LUẬN CUỐI KỲ

HỌC PHẦN: PHÁP LUẬT BÁO CHÍ VÀ TRUYỀN THÔNG

Giảng viên: Phạm Đức Thái

Sinh viên: Nguyễn Ngọc Châu
Lớp: K67 Quan hệ công chúng
Mã sinh viên: 22030715

Hà Nội, 2024
 MỤC LỤC

CHƯƠNG 1 ........................................................................................................... 2

I. SƠ LƯỢC VỀ LUẬT BÁO CHÍ NĂM 2016.............................................. 2

II. SỬA ĐỔI, BỔ SUNG LUẬT BÁO CHÍ NĂM 2016 ................................ 5

VÀ NHỮNG NỘI DUNG CÓ QUY ĐỊNH BẤT CẬP, KHÔNG PHÙ HỢP
VỚI THỰC TIỄN ............................................................................................. 5
1. Tính cấp thiết trong việc sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí 2016 ................... 5
2. Nội dung, thực tiễn sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí 2016 ........................... 6

CHƯƠNG 2 ......................................................................................................... 12

I. TÌNH HÌNH THỰC HIỆN LUẬT BÁO CHÍ 2016 VÀ QUY ĐỊNH ĐẠO
ĐỨC NGHỀ NGHIỆP CỦA NGƯỜI LÀM BÁO VIỆT NAM ................. 12
1. Những kết quả đã đạt được ....................................................................... 12
2. Những hạn chế còn tồn tại ........................................................................ 14

II. CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO ĐẠO ĐỨC NGHỀ NGHIỆP CỦA
NGƯỜI LÀM BÁO VIỆT NAM. .................................................................. 16
1. Nâng cao nhận thức về đạo đức của người làm báo ................................. 16
2. Nghiêm khắc xử lí các vi phạm ................................................................ 16
3. Tăng cường công tác quản lí, giám sát ..................................................... 17

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 18

1
CHƯƠNG 1
I. SƠ LƯỢC VỀ LUẬT BÁO CHÍ NĂM 2016
Từ thực tiễn luôn không ngừng thay đổi và biến động của xã hội từ nhiều
năm nay, nước ta đã nhiều lần ban hành, sửa đổi các điều Luật về báo chí, cụ thể
là Luật Báo chí năm 1989, Luật sửa đổi bổ sung năm 1999 và bộ Luật Báo chí
năm 2016. Triển khai thi
hành Hiến pháp năm 2013
đặc biệt là thực thi các quy
định tại điều 14, điều 25 của
Hiến pháp. Luật Báo chí năm
2016 được Quốc hội nước
Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa
Việt Nam khoá XIII, kỳ họp
thứ 11 thông qua ngày 5/4/2016, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2017. Công
tác ban hành các văn bản hướng dẫn, triển khai thi hành Luật được các cơ quan có
thẩm quyền chú trọng, ban hành đầy đủ với 02 Nghị định của Chính phủ, 04 Thông
tư (trong đó bao gồm 03 Thông tư của Bộ
Thông tin Truyền thông và 01 Thông tư của
Bộ Tài chính). Bộ Luật này đã quy định một
số nội dung mới so với Luật Báo chí hiện
hành. Cụ thể là như sau:
Trước hết đó chính là về kết cấu của
Luật. Để có thể thấy rõ được sự thay đổi của
Luật Báo chí năm 2016, chúng ta sẽ nhìn lại
khái quát về luật báo chí hiện hành và những
năm trước. Luật Báo chí đầu tiên được thi
hành là năm 1989 bao gồm 7 chương, 31 điều

2
luật. Một năm sau đó là năm 1999, chúng ta có bổ sung một số điều luật cụ thể là
đã bổ sung 6 điều và bỏ mục tiêu. Sau khi sửa đổi và bổ sung năm 1999, luật Báo
chí có tổng là 36 điều. Với Bộ Luật Báo chí năm 2016, bộ Luật này gồm 6 chương
với tổng cộng 61 điều, như vậy đã tăng 25 điều so với bộ Luật trước đó.
Phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của Luật đã được nêu cụ thể, lần
lượt tại điều 1 và điều 2 như sau:
Điều 1.Phạm vi điều chỉnh: Luật này quy định về quyền tự do báo chí, quyền
tự do ngôn luận trên báo chí của công dân; tổ chức và hoạt động báo chí; quyền
và nghĩavụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia và có liên quan đến hoạt động
báo chí;quản lý nhà nước về báo chí.
Điều 2. Đối tượng áp dụng: Luật này áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá
nhân tham gia và có liên quan đến hoạt động báo chí tại nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam.
Luật Báo chí 2016 quy định rõ những điều luật về: Quyền tự do báo chí,
Quyền tự do ngôn luận trên báo chí của nhân dân; Tổ chức báo chí; Hoạt động báo
chí; Khen thưởng, thanh tra và xử lý vi phạm trên báo chí; Điều khoản thi hành.
Công tác phổ biến, quán triệt Luật báo chí 2016 và các văn bản hướng dẫn Luật
đã được Bộ Thông tin Truyền thông thực hiện đầy đủ, nghiêm túc và hiệu quả.
Bên cạnh đó, Luật Báo chí 2016 gồm 9 điểm mới, cụ thể như sau:
1. Quy định cụ thể về quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên
báo chí của công dân.
2. Bổ sung một số đối tượng được thành lập cơ quan báo chí ngoài các
đối tượng theo luật hiện hành.
3. Bổ sung quy định về liên kết trong hoạt động báo chí, trong đó quy
định cụ thể lĩnh vực, nội dung các cơ quan báo chí được phép liên
kết với cơ quan báo chí khác.

3
 4. Quy định cụ thể về trách nhiệm cung cấp thông tin/quyền từ chối cung
cấp thông tin cho báo chí của cơ quan, tổ chức, người có trách nhiệm.
5. Bổ sung, luật hoá những quy định bắt buộc về đạo đức nghề nghiệp
của người làm báo Bổ sung một số đối tượng được thành lập cơ quan
báo chí ngoài các đối tượng theo luật hiện hành.
6. Quy định mở hơn luật hiện hành về hoạt động kinh doanh, dịch vụ
của cơ quan báo chí (thu từ hoạt động kinh doanh, dịch vụ, các đơn
vị trực thuộc)
7. Quy định cụ thể, rõ ràng hơn các hành vi bị cấm trong hoạt động báo
chí so với Luật Báo chí hiện hành.
8. Bổ sung một số quy định mới về cải chính và xử lý vi phạm với các
thông tin chưa đúng hoặc sai sự thật.
9. Pháp điển hóa quy định tại các nghị định của Chính phủ để đưa vào
luật và bổ sung một số quy định mới để điều chỉnh hoạt động báo chí.
Về triển khai thi hành Luật, các cơ quan quản lý nhà nước về báo chí Trung
ương và địa phương, các bộ, ngành, cơ quan báo chí đã thực hiện nghiêm túc các
quy định của Luật. Không chỉ vậy, Bộ Thông tin Truyền thông, các bộ, ngành, địa
phương, cơ quan báo chí còn tổ chức nhiều khoá tập huấn, đào tạo chuyên môn,
nghiệp vụ báo chí cho hàng ngàn lãnh đạo các cơ quan báo chí, nhà báo trong và
ngoài nước, lãnh đạo các sở, ngành, địa phương; tổ chức tập huấn tuyên truyền
chuyên ngành cho các phóng viên, nhà báo; triển khai thực hiện nhiều dự án, đề
án. Các cơ quan hành chính nhà nước bước đầu thực hiện nghiêm chỉnh việc cung
cấp thông tin định kỳ, đột xuất cho báo chí.
Nhiều cơ quan báo chí đồng thuận cho rằng, Luật Báo chí 2016 phù hợp với
tình hình đất nước, thực tế xã hội Việt Nam hiện nay, tạo hành lang pháp lý cần
thiết để xây dựng nền báo chí lành mạnh, tích cực, hiệu quả, đáp ứng nhu cầu đổi
mới và hội nhập quốc tế. Luật đã tạo điều kiện thuận lợi cơ bản cho các nhà báo

4
hoạt động đúng pháp luật, nâng cao vị thế và trách nhiệm xã hội, trách nhiệm công
dân của người làm báo, giúp cho họ được làm việc trong môi trường văn minh,
trung thực, kỷ cương và góp phần không nhỏ vào sự phát triển của nền báo chí
Việt Nam.

II. SỬA ĐỔI, BỔ SUNG LUẬT BÁO CHÍ NĂM 2016

VÀ NHỮNG NỘI DUNG CÓ QUY ĐỊNH BẤT CẬP, KHÔNG PHÙ HỢP
VỚI THỰC TIỄN
1. Tính cấp thiết trong việc sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí 2016
Tại Hội nghị Sơ kết 3 năm thi hành Luật Báo chí 2016, tổ chức ngày 4/12
tại Hà Nội, ông Lưu Đình Phúc, Cục trưởng Cục Báo chí, Bộ Thông tin và Truyền
thông đã chia sẻ về những vướng mắc trong quá trình thực hiện Luật thông qua
báo cáo của các bộ, ngành, địa phương và cơ quan báo chí. Cụ thể: “Luật Báo chí
2016 đã tạo điều kiện cho báo chí phát triển vượt bậc, quyền tự do báo chí, tự do
ngôn luận trên báo chí của nhân dân được bảo đảm và phát huy trong khuôn khổ
Hiến pháp và Luật định. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện, vẫn có
không ít bất cập như: Quy định về báo chí in và báo chí điện tử; về việc thỏa thuận
bổ nhiệm cấp phó của người đứng đầu cơ quan báo chí; về văn phòng đại diện,
phóng viên thường trú; quy định về phóng viên; về thẻ nhà báo, thẻ cộng tác viên;
đối tượng thành lập cơ quan báo chí; về cải chính trên báo chí…”.
Từ thực tiễn nêu trên, có thể thấy rằng việc sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí
2016 của Việt Nam là điều rất cấp thiết hiện nay vì nhiều lý do quan trọng. Trước
hết, công nghệ và truyền thông số đang phát triển cực kỳ nhanh chóng, thay đổi
cách chúng ta tìm hiểu, cập nhật thông tin, đặc biệt qua mạng xã hội và các nền

5
tảng trực tuyến. Luật hiện tại cần được cập nhật để quản lý tốt hơn những thách
thức mới này, đặc biệt là vấn nạn thông tin sai lệch, tin giả và các tình trạng
“thương mại hoá”, “tư nhân hoá”
báo chí. Đồng thời, việc bảo vệ
quyền tự do báo chí và quyền
tiếp cận thông tin của người dân
cũng rất quan trọng. Chúng ta
cần những quy định rõ ràng hơn
để đảm bảo rằng các nhà báo và
người dân được bảo vệ quyền lợi
chính đáng của mình, và quy trình cấp phép, quản lý báo chí phải minh bạch, công
bằng hơn.
Ngoài ra, nhiều quy định trong Luật Báo chí 2016 đã xuất hiện nhiều vấn
đề tồn đọng và không còn thực sự phù hợp với thực tiễn. Việc sửa đổi sẽ giúp điều
chỉnh và bổ sung những quy định này để phù hợp với tình hình hiện nay, tăng
cường trách nhiệm của các cơ quan báo chí trong việc đảm bảo chất lượng thông
tin và tuân thủ đạo đức nghề nghiệp. Hơn nữa, sửa đổi luật cũng giúp Việt Nam
đáp ứng các cam kết quốc tế về tự do báo chí và quyền tiếp cận thông tin, đồng
thời học hỏi và áp dụng những kinh nghiệm quản lý tiên tiến từ các nước khác. Có
thể thấy, việc sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí 2016 không chỉ nâng cao chất lượng
và hiệu quả của hoạt động báo chí mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của xã
hội thông tin và bảo vệ quyền lợi của người dân, góp phần khiến rõ nền báo chí
nước nhà phát triển vượt trội hơn nữa.

2. Nội dung, thực tiễn sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí 2016
Thực tiễn cho thấy Luật Báo chí 2016 trong thời gian được ban hành và thực
thi đã phát sinh một số những khó khăn, hạn chế, bất cập nhất định, nhất là trong

6
thời đại chuyển đổi số ngày nay. Với nước ta, định hướng vào năm 2030 sẽ trở
thành một đất nước hiện đại hóa trong các hoạt động báo chí, truyền thông đã được
nêu rõ trong “Chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025”, Nghị quyết Đại
hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Có thể thấy, các cơ quan báo chí,
các đơn vị truyền thông đã được định hướng từ quá trình chuyển đổi số, đó đã trở
thành một công cụ hữu hiệu, định hướng thông tin mạng, góp phần bảo vệ chủ
quyền quốc gia về các thông tin trên không gian mạng vô cùng rộng lớn, phức tạp
ngày nay. Chính vì vậy mà việc sửa đổi, bổ sung để ngăn chặn những bất cập, hạn
chế đã - đang - sẽ là một trong những yêu cầu vô cùng cấp thiết đối với nền báo
chí nói chung và đối với từng nhà báo, phóng viên nói riêng trong việc thực thi
những điều luật mới.
Những kết quả nghiên cứu và rà soát Luật Báo chí năm 2016, kèm theo các
kiến nghị sửa đổi, bổ sung đã được Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) trình
Chính phủ Báo cáo số 57/BC-BTTTT vào ngày 30/3/2022. Báo cáo này đã chỉ ra
7 nhóm vấn đề cùng 27 nội dung bao gồm những quy định bất cập, không còn phù
hợp với thực tiễn.
Một số vấn đề nổi bật được đề cập trong báo cáo bao gồm: Luật Báo chí
hiện tại chưa có các quy định thúc đẩy chuyển đổi số báo chí trong bối cảnh phát
triển của công nghiệp 4.0, đặc biệt là việc sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI),
Internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây (Cloud), dữ liệu lớn (Big Data),...
Những công nghệ này đang thay đổi cách thức vận hành, quản lý và áp dụng trong
quy trình sản xuất và phân phối nội dung báo chí. Bên cạnh đó, báo cáo cũng nhấn
mạnh sự cần thiết phải điều chỉnh các quy định về nhiệm vụ và trách nhiệm của
cơ quan chủ quản báo chí, tôn chỉ mục đích của cơ quan báo chí, cũng như các
quy định liên quan đến hoạt động tác nghiệp của phóng viên. Một số điều luật
được sửa đổi, bổ sung được đề ra trong Đề cương Dự thảo Luật Báo chí 2016 như:
Điều 3, Điều 5, Điều 7, khoản 8 Điều 2, Điều 14, khoản 3 Điều 15, Điều 16, Điều

7
17, Điều 18, khoản 3 Điều 20, khoản 1 Điều 21, khoản 2 Điều 23, khoản 7 Điều
26, khoản 1 Điều 27,…
Cụ thể bao gồm một số nội dung như sau:
Thứ nhất, trong điều 18, điều 31 Luật Báo chí quy định về việc cấp các loại
giấy phép trong hoạt động báo chí nhưng lại chưa có quy định về việc thu hồi các
giấy phép khi cơ quan báo chí không còn bà bảo các điều kiện hoạt động. Trên
thực tế, ban đầu các cơ quan báo chí đều thực hiện đáp ứng cách đầy đủ về điều
kiện, đèn hoạt động, cam kết bảo đảm về tổ chức, nhân sự, cơ sở vật chất, kĩ thuật,
phương án tài chính. Nhưng sau khi đi vào hoạt động một thời gian, có không ít
những cơ quan báo chí không kinh phí hoạt động, không còn người đứng đầu, cơ
sở vật chất nghèo nàn, một số trường hợp nặng nề hơn nữa thậm chí còn không có
cả phóng viên chính thức. Nhìn chung các đóng góp của cơ quan báo chí này rất
hạn chế, nảy sinh nhiều các vấn đề, đây có thể là một trong những nguyên nhân sẽ
dẫn đến các vi phạm hoạt động báo chí, 10 chí là lợi dụng tư cách nhà báo để thu
lợi bất chính.
Thứ hai, các mô hình, vấn đề của truyền thông hiện đại chưa thực sự được
bao quát hết trong Luật Báo chí 2016. Hiện nay, trong thời kỳ công nghệ hóa hiện
đại hóa phát triển vượt trội hơn bao giờ hết, việc sử dụng các nền tảng công nghệ,
các phương thức truyền thông mới, trí tuệ nhân tạo trong đa dạng các nội dung đã
trở thành xu thế phát triển của báo chí hiện đại. Cũng có rất nhiều cơ quan báo chí
chủ động xây dựng các ứng dụng phân phối nội dung trên mạng xã hội, mở thêm
nhiều các kênh phân phối nội dung báo chí trên nhiều nên tảng khác với mục đích
lan tỏa, mới mẻ hơn nội dung cũng như phương thức tiếp cận đến người đọc. Tuy
nhiên xu thế này đặt ra không ít những vấn đề cho công tác quản lý, đặc biệt là khi
xảy ra các sai sót, tranh chấp trên những nền tảng xuyên biên giới chưa tuân thủ
pháp luật Việt Nam. Chính vì vậy mà việc bổ sung, sửa đổi và bụi hút báo chí
nhằm có những quy định phù hợp hơn để đảm bảo cho sự phát triển chung, công

8
bằng của nền báo chí là một vấn đề vô cùng cấp thiết. Việc quản lý các hành vi
trục lợi trên các nền tảng mạng xã hội, dịch vụ phát thanh, truyền hình cũng sẽ khó
khăn hơn vậy nên cần có một bộ luật chi tiết, đảm bảo cho quyền lợi của nền báo
chí nước nhà.
Thứ ba, điều 22 Luật Báo chí quy định về điều kiện và hoạt động của văn
phòng đại diện, phóng viên thường trú xong chị thực tế triển khai thời gian qua
cũng không ít những tồn động, bất cập.
Cụ thể, luật báo chí chưa có những quy định về việc giới hạn số lượng văn phòng
đại diện, phóng viên thường trú hoặc quy mô cơ quan báo chí như thế nào khi
được thành lập bao nhiêu văn phòng đại diện; chưa quy định cụ thể một người
không được làm trưởng văn phòng đại diện của nhiều văn phòng khác nhau. Mỗi
văn phòng đại diện không được thống nhất, chẳng hạn có nơi đại diện tại một địa
phương có nơi lại đại diện khu vực cùng nhiều tỉnh thành, dẫn đến sự khó khăn
trong công tác quản lý. Trên thực tế nhiều văn phòng đại diện chỉ có trưởng phòng
có thể nhà báo còn lại những phóng viên lại không cục chuyên môn, nghiệp vụ vì
báo chí mà chỉ đi làm theo hợp đồng đã ký với các đơn vị. Hơn thế nữa nhiều văn
phòng đại diện được thành lập ra nhưng hoàn toàn không được các cơ quan báo
chí cấp kinh phí, các phóng viên cộng tác viên cũng không có hợp đồng, cũng
không được đóng bảo hiểm xã hội, gây khó khăn rất nhiều cho công tác quản lý
nói chung cũng như các cá nhân hoạt động trong những văn phòng này nói riêng.
Thứ tư, hiện nay tình trạng cung cấp thông tin sai lệch, cá biệt một số trường
hợp sửa tin, bài vì động cơ vụ lợi cá nhân trên báo điện tử diễn ra khá phổ biến.
Vấn đề này cần phải có một quy định chặt chẽ và và có chế tài xử lý nghiêm khắc
hơn nữa trong quá trình sửa đổi Luật Báo chí 2016. Một trong những điển hình
của tình trạng này đó chính là việc các nhà báo, phóng viên cố ý sử dụng các tin
bài bất lợi để uy hiếp, trục lợi từ các doanh nghiệp, cơ quan, cá nhân khác. PGS,
TS Đào Duy Quát cho rằng: “Luật pháp cần thật sự nghiêm khắc đối với những

9
hành vi vi phạm của nhà báo mang tính bản chất và hệ thống” hay Nhà báo Lê
Quốc Minh cũng có những suy nghĩ vô cùng thực tế: “Việc xử lý vi phạm đạo đức
báo chí không chỉ dừng ở cá nhân người vi phạm mà cả các biên tập viên hoặc
lãnh đạo cơ quan báo chí cũng bị liên đới nếu để bài viết đó được xuất bản. Những
cá nhân nhà báo vi phạm đạo đức phải bị treo bút vĩnh viễn chứ không thể để tình
trạng bị phạt ở tờ báo này lại chạy sang tờ báo khác. Hiện tại cũng không có biện
pháp chế tài với các cộng tác viên viết bài, vì thế có nhiều trường hợp bài viết sai
nhưng tòa soạn chối bỏ trách nhiệm vi đó là bài của cộng tác viên”
Chẳng hạn như vụ việc
của nhà báo Trần Huy Lâm.
Thông qua quá trình làm việc
với Trần Huy Lâm và những
người có liên quan, Cơ quan
chức năng cho biết từ năm
2019 đến nay Lâm đã lợi dụng
danh nghĩa phóng viên tạp chí
Vận tải ô tô để thực hiện hành
vi nhận tiền của các cá nhân, tổ chức vận tải với mục đích “bảo kê” cho các phương
tiện lưu thông tuyến Ninh Bình đến Đồng Nai, theo đó hàng tháng các cá nhân, tổ
chức này phải nộp tiền để được Lâm “bảo kê” hoạt động trên tuyến.
Thứ năm, Luật Báo chí 2016 đã cụ thể hóa quyền tự do báo chí, tự do ngôn
luận trên báo chí của công dân trong điều 13 điều một. Tuy nhiên trên thực tế
quyền này còn bị nhiều hạn chế do những quy định chưa rõ ràng dẫn đến việc
người dân thường lúng túng, khó khăn trong việc hiểu và sử dụng quyền của mình.
Tự do báo chí cũng như tự do ngôn luận trên báo chí là những quyền cơ bản của
con người, việc đảm bảo cho những quyền đó được thực thi một cách tốt nhất
không những đáp ứng các cam kết quốc tế mà còn là các yếu tố hết sức quan trọng

10
đối với sự ổn định, phát triển của đất nước, đảm bảo quyền tự do ngôn luận, tự do
báo chí của công dân cũng như phát huy tốt vai trò giám sát của người dân đối với
cán bộ, công chức và các cơ quan quản lý nhà nước, đóng góp tích cực vào quá
trình phòng chống tham nhũng, tiêu cực hiện nay, do một phần quan trọng vào
việc phát triển của nền báo chí Việt Nam.
Nhìn chung, việc bổ sung, sửa đổi luật báo chí là một trong những yêu cầu
cần thiết của đất nước ta trong bối cảnh hiện đại hóa, công nghiệp hóa. Việc nhìn
nhận lại những điều chưa được và từ đó sửa rồi, bổ sung những khiếm khuyết ấy
sẽ giúp cho nền báo chí Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn. Việc cải cách Luật Báo
chí 2016 sẽ góp phần quan trọng vào việc xây dựng một nền báo chí hiện đại, minh
bạch và bền vững, phù hợp với sự phát triển của xã hội thông tin và bảo vệ quyền
lợi chính đáng của người dân.

11
CHƯƠNG 2
I. TÌNH HÌNH THỰC HIỆN LUẬT BÁO CHÍ 2016 VÀ QUY ĐỊNH
ĐẠO ĐỨC NGHỀ NGHIỆP CỦA NGƯỜI LÀM BÁO VIỆT NAM
Cùng với Luật Báo chí 2016, Quy định đạo đức nghề nghiệp của người làm
báo Việt Nam cũng được Hội Nhà báo Việt Nam ban hành và có hiệu lực từ ngày
1/1/2017 nhằm hướng dẫn, điều chỉnh hành vi của người làm báo theo chuẩn mực
đạo đức nghề nghiệp.
Sau nhiều năm đi vào thực hiện cho thấy luật Báo chí 2016 gắn với 10 điều
trong Quy định đạo đức nghề nghiệp của người làm báo Việt Nam đã tạo hành
lang pháp lý quan trọng cho báo chí cách mạng Việt Nam tiếp tục phát triển bền
vững, và là chỗ dựa của những người làm báo để thực hiện nhiệm vụ chính trị,
phục vụ xã hội và nhân dân tốt hơn. Nhờ đó, các cơ quan, tổ chức, cá nhân hiểu
và hợp tác, hỗ trợ cơ quan báo chí, tác nghiệp của phóng viên; bước đầu thực hiện
nghiêm chỉnh việc cung cấp thông tin định kỳ, đột xuất, phản hồi thông tin cho
báo chí, góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng báo chí, bảo vệ quyền
tự do báo chí và ngôn luận, đồng thời đảm bảo tính chuyên nghiệp và đạo đức của
người làm báo. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua, đòi hỏi sự nỗ
lực từ phía các cơ quan quản lý, các tổ chức báo chí và bản thân các nhà báo.

1. Những kết quả đã đạt được

Nhìn chung, kể từ khi thực hiện Luật Báo chí 2016 và 10 điều quy định đạo
đức nghề nghiệp người làm báo Việt Nam, nền báo chí Việt Nam đã có những
bước phát triển vượt trội về số lượng, quy mô cũng như các phương thức đổi mới,
nâng cao chất lượng hiệu quả trong công tác thông tin, tuyên truyền.
Theo thống kê cho thấy, tính đến 11/2023, Hội nhà báo Việt Nam đã có tổng
số hội viên là 24.900 hội viên, đang sinh hoạt tại 301 tổ chức Hội, trong đó có 63
Hội nhà báo tỉnh, thành phố, 20 Liên chi hội và 218 chi hội trực thuộc Trung ương.

12
Chính nhờ có các bộ luật, quy định về phẩm chất của người làm báo mà đội ngũ
những người làm báo đã trưởng thành, vững vàng, tự tin tiếp bước các thế hệ đi
trước, làm chủ công nghệ, vận dụng các kinh nghiệm thực tiễn trong cuộc sống
cũng như cái nền tảng lý luận, sáng tạo được tiếp thu trên trường lớp đào tạo nên
những tác phẩm báo chí xuất sắc, đóng góp một phần vô cùng quan trọng vào sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Hơn thế nữa có vô vàn những tấm gương
nhà báo, hội viên trong sáng về đạo đức, phẩm chất, tinh thông về nghiệp vụ, lao
động chăm chỉ, siêng năng, sẵn sàng hy sinh và cống hiến vì lợi ích của nhân dân,
của đất nước.
Không dừng lại ở đó, công tác chỉ đạo và quản lý hoạt động báo chí đã có
nhiều tiến bộ tích cực, được thực hiện một cách nhất quán và hiệu quả theo phương
châm chủ động, kịp thời và thuyết phục, đặc biệt là đối với các vấn đề quan trọng,
phức tạp và nhạy cảm. Việc chấn chỉnh và xử lý sai phạm trong hoạt động báo chí
đã được đẩy mạnh, đặc biệt là các sai phạm liên quan đến việc không tuân thủ
đúng tôn chỉ, mục đích, cung cấp thông tin sai sự thật hoặc thông tin không phù
hợp với lợi ích quốc gia, dân tộc. Hiện tượng “báo hóa” các tạp chí điện tử, trang
thông tin điện tử tổng hợp, và mạng xã hội hoạt động như cơ quan báo chí đã từng
bước được kiểm soát và khắc phục kịp thời.
Hơn thế nữa, các Hội nhà báo, các cơ quan báo chí đã chú trọng vào việc
đổi mới công tác giáo dục, bồi dưỡng trí thức, nâng cao nhận thức chính trị, đạo
đức nghề nghiệp của người làm báo, tiên phong thực hiện các nghị quyết chỉ thị
của đảng và nhà nước. Các công tác triển khai sâu rộng với việc học tập và làm
theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh cũng đã được triển khai một
cách rộng rãi đến các cơ quan báo chí.
Nhìn chung các cơ quan báo chí đều thực hiện nghiêm túc các chỉ thị, lãnh
đạo, định hướng thông tin của cơ quan chính phủ, của đảng và nhà nước nhằm
bám sát mục tiêu đó chính là giữ vững sự ổn định về chính trị, tạo dựng được niềm

13
tin của nhân dân cũng như sự đồng lòng, đoàn kết trong xã hội, hướng tới xây
dựng một nền báo chí nước nhà văn minh, chuyên nghiệp và hiện đại.

2. Những hạn chế còn tồn tại

Bên cạnh những thành tựu nổi bật mà công tác báo chí đã đạt được trong
thời gian vừa qua, cũng còn không ít những tồn động, tiêu cực trong hành vi hoạt
động báo chí của các cá nhân, tập thể gây ảnh hưởng trực tiếp đến nền báo chí Việt
Nam. Bằng những thủ đoạn tinh vi cùng việc lợi dụng chức danh nhà báo, phóng
viên, họ đã trục lợi, uy hiếp, ép buộc những cá nhân, tổ chức mang lại những lợi
ích cho họ trên nhiều phương diện. cùng việc lợi dụng chức danh nhà báo, phóng
viên. Đây cũng là một trong những thực trạng đáng báo động của ngành báo chí
Việt Nam. Không ít những nhà báo đã bất chấp đạo đức nghề nghiệp của mình mà
theo dõi, gây áp lực với mong muốn có thể thu thập được thông tin hoặc xa hơn
nữa đó chính là những mong muốn về kinh tế.
Thống kê cho thấy, từ đầu năm 2023 đến nay, Hội đồng xử lý vi phạm đạo
đức nghề nghiệp cấp trung ương đã xử lý và kiến nghị xử lý 6 vụ việc liên quan
đến 7 trường hợp là các phóng viên, hội viên đã và đang vi phạm pháp luật tại các
báo; Báo pháp luật Việt Nam,
Tạp chí văn hóa doanh nghiệp
Việt Nam, Tạp chí Thương
hiệu và pháp luật, báo Điện
Biên Phủ và vi phạm Quy tắc sử
dụng mạng xã hội.
Chẳng hạn như vụ việc
phóng viên tạp chí điện tử
Người đưa tin pháp luật, sử dụng dịch vụ tại một Viện thẩm mỹ tại thành phố Bắc
Ninh. Oanh sau đó chụp lại những hình ảnh cơ sở này hoạt động về vi phạm quy

14
định giãn cách xã hội do Covid-19. Oanh bàn với Loan, 34 tuổi, phóng viên báo
Kinh doanh và Biên mậu Việt Nam, liên lạc với chủ Viện thẩm mỹ. Hai người yêu
cầu 40 triệu đồng để xóa những hình ảnh nói trên và không đưa lên mạng, không
báo chính quyền địa phương.
Vụ việc khác như Ông Trần
Trọng Lâm - Phó trưởng ban Xã
hội - Bạn đọc báo Sức Khỏe và
Đời Sống cưỡng đoạt 210 triệu
đồng của một doanh nghiệp. Cơ
quan chức năng cho biết Ông Lâm
khai nhận do nắm bắt được Phòng
khám đa khoa Kinh Đô có lỗi sai phạm nên đã đe dọa các cổ đông chuyển tiền
nhằm bỏ qua sai phạm nếu không thì sẽ viết bài đăng báo.
Một trường hợp khác hồi tháng 4/2021, Công ty S - chủ đầu tư một dự án
nhà ở Hà Nội đã làm đơn gửi Cục trưởng Cục báo chí- Bộ TT&TT kiến nghị việc
công ty này bị một tờ tạp chí gây “phiền nhiễu”. Trong đơn kiến nghị, công ty này
nêu việc đầu tháng 1/2021, một phóng viên gọi điện đến công ty liên hệ làm việc,
đề nghị cung cấp hàng chục hồ sơ liên quan đến dự án. Sau đó, phóng viên có bài
viết phản ánh không trung thực nội dung phản hồi của doanh nghiệp và không
đúng tôn chỉ mục đích của tờ tạp chí. Phóng viên của tạp chí này còn chủ động gửi
hợp đồng truyền thông cho phía công ty; thường xuyên làm phiền, hối thúc việc
triển khai hợp tác…
Có thể thấy, việc các nhà báo lạm dụng quyền hành là một trong những thực
trạng vô cùng đáng báo động trong ngành báo chí, truyền thông hiện nay. Các cơ
quan Chính phủ cũng cần có những giải pháp, chế tài xử phạt để nghiêm túc răn
đe, chấm dứt thực trạng này.

15
 II. CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO ĐẠO ĐỨC NGHỀ NGHIỆP CỦA
NGƯỜI LÀM BÁO VIỆT NAM
1. Nâng cao nhận thức về đạo đức của người làm báo
Để nâng cao nhận thức về đạo đức của người làm báo, trước hết cần đẩy
mạnh công tác tuyên truyền và giáo dục thông qua các phương tiện thông tin đại
chúng. Các buổi chuyên đề, hội thảo và lớp học tập trung vào các nguyên tắc đạo
đức báo chí sẽ giúp các nhà báo hiểu rõ hơn về trách nhiệm của mình đối với xã
hội. Ngoài ra, việc xuất bản và phân phối rộng rãi các tài liệu hướng dẫn về đạo
đức nghề nghiệp cũng là một phương pháp hiệu quả. Những tài liệu này cần được
thiết kế sao cho dễ hiểu, dễ nhớ và có thể áp dụng vào thực tiễn công việc hàng
ngày của các nhà báo.
Các cơ quan báo chí cũng cần xây dựng và duy trì một văn hóa dựa trên sự
trung thực và minh bạch. Việc triển khai các chương trình đào tạo về đạo đức nghề
nghiệp cũng rất quan trọng, không chỉ cung cấp kiến thức mà còn tạo điều kiện
cho các nhà báo thảo luận, chia sẻ và giải quyết các tình huống đạo đức phức tạp.
Lãnh đạo các cơ quan báo chí cần gương mẫu trong việc tuân thủ các chuẩn mực
đạo đức, thể hiện tinh thần trách nhiệm, trung thực và công bằng trong mọi hoạt
động, từ đó tạo động lực và lan tỏa ảnh hưởng tích cực đến toàn thể nhân viên.
Ngoài ra cũng cần tổ chức các đợt đánh giá định kỳ về việc tuân thủ đạo
đức nghề nghiệp trong cơ quan báo chí. Các đánh giá này phải được thực hiện một
cách khách quan và chi tiết, nhằm phát hiện sớm các vấn đề và đề xuất biện pháp
khắc phục, đảm bảo báo chí hoạt động đúng tôn chỉ, mục đích và phục vụ lợi ích
cho nhân dân.

2. Nghiêm khắc xử lí các vi phạm

Các cơ quan, chính phủ cũng cần có những chế tài xử phạt phù hợp khi
người làm báo vi phạm những quy tắc trong đạo đức nghề nghiệp. Việc xử phạt

16
cũng cần phải thực hiện một cách công bằng, minh bạch, dân chủ. Các mức độ xử
phạt có thể bao gồm như khiển trách, cảnh cáo, buộc thôi việc, chấm dứt hợp đồng
lao động khi vi phạm các điều khoản của cơ quan, tổ chức, đơn vị báo chí.
Ngoài ra, cần thực hiện xử phạt một cách công bằng và có tính nhân văn,
giúp cho ngành báo chí có thể đảm bảo rằng các nguyên tắc đạo đức được tuân thủ
và bảo vệ, từ đó đóng góp vào sự phát triển và củng cố uy tín của báo chí trong xã
hội.

3. Tăng cường công tác quản lí, giám sát

Các cấp Hộ cũng cần tăng cường công tác giám sát, theo dõi việc thực hiện
Quyết định 979/QĐ-HNBVN về sinh hoạt của hội viên là phóng viên thường trú
của các cơ quan báo chí tại các địa phương, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan
chức năng ở địa phương trong việc xử lý sai phạm của nhà báo - hội viên ở các cơ
quan thường trú. Đây là một trong những bước rất quan trọng để đảm bảo rằng
việc xử lý sai phạm của nhà báo - hội viên diễn ra một cách minh bạch và công
bằng. Từ đó góp phần đảm bảo rằng những nguyên tắc và quy định về sinh hoạt
của hội viên được thực hiện đúng đắn và có hiệu quả.

17
 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

Góp ý sửa đổi một số bất cập của Luật báo chí 2016 (2022) Sở Thông tin &
truyền thông. Available at: https://stttt.bacgiang.gov.vn/chi-tiet-tin-tuc/-
/asset_publisher/RcQOwn9w7wOJ/content/https& (Accessed: 29 May
2024).

Hiên Lê (2023) Bộ Tư pháp thẩm định đề nghị xây dựng Luật Sửa đổi, bổ sung
một số điều của Luật Báo chí. Available at: https://danchuphapluat.vn/bo-
tu-phap-tham-dinh-de-nghi-xay-dung-luat-sua-doi-bo-sung-mot-so-dieu-
cua-luat-bao-
chi?zarsrc=31&utm_source=zalo&utm_medium=zalo&utm_campaign=zal
o (Accessed: 29 May 2024).

Hồ sơ đề nghị xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Báo
chí (2023) Bộ Thông tin và Truyền thông. Available at:
https://mic.gov.vn/van-ban-phap-luat/du-thao/2168.htm (Accessed: 29 May
2024).

Phương Linh (2019) Sơ kết 3 năm thi hành Luật Báo chí 2016: Sửa đổi để phù
hợp thực tiễn, daidoanket.vn. Available at: http://daidoanket.vn/van-hoa/so-
ket-3-nam-thi-hanh-luat-bao-chi-2016-sua-doi-de-phu-hop-thuc-tien-
tintuc453976 (Accessed: 29 May 2024).

Thu Phương (2024) Cần thiết sửa đổi luật báo chí phù hợp với xu hướng cách
mạng công nghiệp 4.0. Available at: https://quochoi.vn/tintuc/Pages/tin-
hoat-dong-cua-quoc-hoi.aspx?ItemID=34661%2F (Accessed: 29 May
2024).

18
Nguyễn Thị Trường Giang (2011) Đạo đức nghề nghiệp của nhà báo. Chính trị
Quốc gia - Hành chính.

Trọng Quý (2023) Cơ sở khoa học và thực tiễn sửa đổi Luật Báo chí 2016, Tạp
chí Tuyên giáo. Available at: https://tuyengiao.vn/co-so-khoa-hoc-va-thuc-
tien-sua-doi-luat-bao-chi-2016-149765 (Accessed: 29 May 2024).

Văn Hùng, Nga Nguyễn (2022) Khởi tố nhà báo lợi dụng chức vụ, quyền hạn để
phạm tội. Available at: https://congan.hatinh.gov.vn/bai-viet/khoi-to-nha-
bao-loi-dung-chuc-vu-quyen-han-de-pham-toi_1667234069.caht.
(Accessed: 29 May 2024).

19