Ewolucjonizm - zadania maturalne 2

1 Matura Maj 2011, Poziom rozszerzony (stary)

- Zadanie 31. (2 pkt)
Rekin i del n charakteryzują się podobnym kształtem ciała, mimo że należą do różnych
grup systematycznych.

Podaj nazwę procesu ewolucyjnego, którego skutkiem jest przedstawione

podobieństwo, i wyjaśnij, jaka jest przyczyna tego procesu.

2 Matura Maj 2011, Poziom rozszerzony (stary)

- Zadanie 32. (1 pkt)
Opanowanie środowiska lądowego przez rośliny odbywało się w procesie ewolucji
stopniowo i było wynikiem ich przystosowań w budowie morfologicznej i anatomicznej.

Do każdego czynnika środowiska lądowego dobierz jedno odpowiednie przystosowanie

w budowie roślin.

Czynniki środowiska lądowego

1. Mniejsza dostępność wody.

2. Mniejsza gęstość powietrza niż wody.

Przystosowania w budowie roślin

A. Tkanki wzmacniające – kolenchyma oraz sklerenchyma.

B. Skórka z aparatami szparkowymi.

C. Łyko przewodzące produkty asymilacji.

D. Duża powierzchnia asymilacyjna liści.

1.

2.

3 Matura Czerwiec 2011, Poziom rozszerzony (stary)

- Zadanie 36. (1 pkt)
Niektóre organizmy, np. owady, upodobniły się do innych organizmów lub do obiektów
nieożywionych. Na przykład motyl zwany wicekrólem ( Limenitis archippus ) przypomina
ubarwieniem trującego dla ptaków motyla monarcha ( Danaus plexippus ). Mogło to być
spowodowane trwającą przez wiele pokoleń selekcją, w wyniku której osobniki o mniej
doskonałym „maskowaniu” były zjadane przez drapieżniki, a przeżywały tylko te, których
podobieństwo do trującego „modela” było wystarczająco duże, aby drapieżnika
wprowadzić w błąd. Na schematach przedstawiono rodzaje doboru naturalnego.

Zaznacz schemat przedstawiający ten rodzaj doboru naturalnego, który doprowadził do

opisanej w tekście zmiany fenotypów.

4 Matura Sierpień 2011, Poziom rozszerzony (stary)

- Zadanie 36. (1 pkt)
W 1953 roku S.L. Miller przeprowadził doświadczenie, w którym mieszaninę gazów (CH4,
NH3, H2O, H2) naśladującą skład pierwotnej atmosfery ziemskiej poddał działaniu silnych
wyładowań elektrycznych. Powstające produkty reakcji, w tym liczne związki organiczne,
m.in. aminokwasy rozpuszczały się w wodzie i były odprowadzane ze skraplaną parą
wodną do kolby z wodą, imitującą praocean.

Spośród wymienionych stwierdzeń zaznacz jedno, które stanowi hipotezę badawczą

potwierdzoną tym doświadczeniem.

A. Mieszaniny aminokwasów w pierwotnym oceanie miały zdolność do

samoorganizowania się w większe kompleksy.

B. Pod wpływem wyładowań atmosferycznych związki organiczne opadały i gromadziły

się w pierwotnym oceanie.

C. Związki organiczne mogą powstawać w mieszaninie różnych gazów dzięki energii

wyładowań atmosferycznych.

D. Związki organiczne mogły się gromadzić w praoceanie, gdyż w beztlenowych

warunkach nie ulegały degradacji.
5 Matura Czerwiec 2011, Poziom rozszerzony (stary)
- Zadanie 37. (1 pkt)
Wśród zamieszczonych poniżej stwierdzeń dotyczących dryfu genetycznego zaznacz to,
które jest nieprawdziwe.

A. Dryf genetyczny polega na zmianie w populacji frekwencji genów, spowodowanej

wyłącznie przyczynami o charakterze losowym.

B. Częstości genów w przypadku dryfu genetycznego podlegają bezkierunkowym

uktuacjom.

C. Liczebność populacji nie ma wpływu na kierunek i nasilenie dryfu genetycznego.

D. Dryf genetyczny obserwowany jest również w populacjach gatunków rozmnażających

się bezpłciowo.

6 Matura Maj 2010, Poziom podstawowy (stary)

- Zadanie 1. (2 pkt)
Zdolność do używania narzędzi spotyka się czasem w świecie zwierząt. Niektóre zwierzęta
potra ą znaleziony w otoczeniu przedmiot przystosować do swoich potrzeb, np.
szympansy przygotowują gałązkę do wydobycia termitów z termitiery, odrywając z niej
liście. Cechą wyróżniającą hominidy, z których wyewoluował człowiek, jest nie tylko to, że
używają narzędzi, ale również to, że potra ą użyć ich do wytworzenia lub ulepszenia innych
narzędzi.

Podaj dwie cechy budowy, które umożliwiły hominidom tworzenie coraz lepszych
narzędzi. Uzasadnij przydatność każdej z tych cech.

1.

2.

7 Matura Sierpień 2010, Poziom rozszerzony (stary)

- Zadanie 17. (1 pkt)
Jednym z rodzajów zmienności występujących w przyrodzie jest zmienność mody kacyjna,
zwana też uktuacyjną.

Wyjaśnij, na czym polega ten rodzaj zmienności.

8 Matura Czerwiec 2010, Poziom rozszerzony (stary)
- Zadanie 26. (1 pkt)
U motyla krępaka brzozowego obserwuje się melanizm przemysłowy przejawiający się
częstszym występowaniem ciemnych mutantów na terenach uprzemysłowionych.
Pierwotne formy motyla są jasno ubarwione.

Określ, jaki mechanizm ewolucji spowodował melanizm przemysłowy?

9 Matura Sierpień 2010, Poziom podstawowy (stary)

- Zadanie 26. (2 pkt)
Niektóre cechy gatunku ludzkiego wykazują zróżnicowanie międzypopulacyjne i mają
określone znaczenie adaptacyjne. W tabeli przedstawiono kilka przykładów takich cech
oraz ich znaczenie.

Cecha Znaczenie adaptacyjne cechy

Zwiększa stosunek powierzchni do objętości, co

Mały względny ciężar ciała i
A. ułatwia wymianę ciepła między organizmem a
smukła budowa kończyn
otoczeniem.

Ułatwia nagrzewanie i nawilżanie wdychanego

B. Wąski nos
powietrza.

Płaska twarz i ob ta
Zmniejsza wystawanie nosa, chroni przed
C. podściółka tłuszczowa skóry
wyziębieniem zatoki szczękowej.
twarzy

Lepsza zdolność do przemieszczania się w czasie

D. Sprawne kończyny dolne
polowań.

Włosy l- l (w postaci kępek

Przez nagie, nieosłonięte włosami, pola skóry
E. silnie skręconych ze sobą
następuje utrata ciepła.
włosów)

Wypisz, stosując oznaczenia literowe, po dwie cechy adaptacyjne do życia w środowisku

a) o wysokich temperaturach otoczenia (klimat gorący)

b) o niskich temperaturach otoczenia (klimat chłodny)

10 Matura Maj 2010, Poziom rozszerzony (stary)
- Zadanie 29. (2 pkt)
W roku 1652 do Afryki Południowej przybyła grupa imigrantów, wśród których był
Holender cierpiący na chorobę Huntingtona. Choroba ta warunkowana jest przez
dominujący gen autosomalny. Objawy tej choroby pojawiają się najczęściej po 40. roku
życia i polegają na zaburzeniach w funkcjonowaniu układu nerwowego, które nieuchronnie
prowadzą do śmierci. Do dnia dzisiejszego choroba ta często występuje w populacji
Afrykanerów.

Na podstawie informacji zawartych w tekście i własnej wiedzy:

a) Zaznacz właściwe zakończenie zdania.

Duża częstość występowania choroby Huntingtona u współczesnych Afrykanerów to

skutek rozwoju nowej populacji w wyniku

A. efektu założyciela.

B. efektu wąskiego gardła.

b) Wyjaśnij, dlaczego, mimo że nosiciele tego genu umierają, dobór naturalny nie
wyeliminował go z populacji.

11 Matura Maj 2010, Poziom rozszerzony (stary)

- Zadanie 30. (2 pkt)
Na schemacie przedstawiono przykład koewolucji.
Kształty dziobów samicy (I) i samca (II) karaibskiego kolibra Eulampis jugularis są
dostosowane do kształtów eksploatowanych przez ten gatunek kolibra kwiatów dwóch
gatunków roślin z rodzaju Heliconia – H. bihai (I) i H. caribaea (II) żyjących na wyspie Saint
Lucia.
W niektórych miejscach tej wyspy występuje tylko H. bihai. Zaobserwowano, że w takim
przypadku roślina ta ma zdolność wytwarzania na jednym osobniku obok kwiatów długich
i zakrzywionych także kwiatów prostych i krótkich.

a) Podaj, jaka zależność międzygatunkowa jest przyczyną przedstawionego przykładu

koewolucji.

b) Wyjaśnij, dlaczego H. bihai, w nieobecności H. caribaea, wytwarza dwa rodzaje

kwiatów.

12 Matura Sierpień 2010, Poziom rozszerzony (stary)

- Zadanie 30. (2 pkt)
W dżungli na azjatyckiej wyspie Borneo żyją słonie, które niedawno uznano za podgatunek
słonia indyjskiego. Są one znacznie mniejsze od słoni żyjących na kontynencie. Badanie
DNA tych dwóch podgatunków wykazało że istnieją między nimi pewne różnice
genetyczne. Najprawdopodobniej podgatunek z Borneo oddzielił się od słoni
kontynentalnych około 300 tys. lat temu.

a) Podaj, jaki rodzaj izolacji uniemożliwił krzyżowanie się obu podgatunków słonia
indyjskiego w warunkach naturalnych

b) Podaj nazwę rodzaju doboru naturalnego, którego działanie spowodowało, że

słonie podgatunku z Borneo mają znacznie mniejsze rozmiary od żyjących na
kontynencie.