Oorsake van Internasionale Handel(Langvraag)

Internasionale handel ontstaan omdat lande goedere en dienste van ander lande koop
en verkoop. Daar is twee hoofredes waarom lande handel dryf: vraagredes en
aanbodredes.

1. Vraagredes (Redes waarom mense goedere invoer)

1. Grootte van die bevolking

• Groter bevolking = meer goedere nodig. Voorbeeld: As `n land se

bevolking groei, moet hulle meer kos invoer.

2. Inkomstevlak

• Hoër inkomste = mense koop meer goedere, insluitend ingevoerde

goedere. Voorbeeld: As mense in `n land ryker word, koop hulle meer
ingevoerde motors.

3. Verandering in die welvaart

• Ryker mense koop meer luukse ingevoerde goedere. Voorbeeld: Ryker

lande koop meer ingevoerde sjokolade.

4. Voorkeure en smake

• Mense wil goedere hê wat nie plaaslik beskikbaar is nie. Voorbeeld:

Australiërs mag Japanse elektronika wil hê.

5. Godsdienstig en sosio-kultureel

• Godsdienstige of kulturele redes beïnvloed wat mense koop. Voorbeeld:

`n Land mag sekere kosse invoer wat hul godsdienstige gebruike pas.

6. Verskil in verbruikerspatrone

• Ryk lande spandeer meer aan luukse goedere. Voorbeeld: Ryk lande mag
duur horlosies invoer.

Manier om dit te onthou:

Gebruik die akroniem GIVE TASTE vir vraagredes: • Toename in voorkeure

• Grootte van die bevolking • Anders, Godsdienstig en sosio-kultureel

• Inkomstevlak • Sosio-ekonomiese verskille

• Verandering in die welvaart • Toename in verbruikerspatrone

• En • Ekstravagante verbruik
2. Aanbodredes (Redes waarom lande goedere uitvoer)
1. Natuurlike hulpbronne

• Sekere lande het spesifieke hulpbronne. Voorbeeld: Suid-Afrika het baie

goud en diamante.

2. Klimaatstoestande

• Sommige gewasse groei beter in sekere klimate. Voorbeeld: Brasilië

produseer baie koffie.

3. Arbeidshulpbronne en kosteverskille

• Sommige lande het spesiale vaardighede of goedkoper arbeid. Voorbeeld:

Switserland maak goeie horlosies.

4. Spesialisasie

• Lande produseer goedere goedkoper deur massaproduksie. Voorbeeld:

Japan maak goedkoop elektroniese toestelle.

En NACE vir aanbodredes:

• Natuurlike hulpbronne

• Andere klimaatstoestande

• Costeverskille en arbeidshulpbronne

• Ekspieëlproduksie (spesialisasie)
3. Absolute en Vergelykende Kostevoordeel
1. Absolute Voordeel (Adam Smith se teorie)

• Definisie: 'n Land het 'n absolute voordeel wanneer dit 'n produk goedkoper (met
minder hulpbronne) as 'n ander land kan produseer.

• Voorbeeld:

• Land A kan 30 eenhede koper en 10 eenhede goud produseer.

• Land B kan 10 eenhede koper en 30 eenhede goud produseer.

• Voordeel:

• Land A het 'n absolute voordeel in koper.

• Land B het 'n absolute voordeel in goud.

• Uitruil:

• Land A moet spesialiseer in koper en goud invoer.

• Land B moet spesialiseer in goud en koper invoer.

Absolute Voordeel

• Sleutelwoord: "Minder Hulpbronne"

• Voorbeeld: Stel jou voor Land A en Land B is twee kooksjefs. Sjef A kan 30 pizzas bak in dieselfde
tyd wat Sjef B 10 pizzas bak. Sjef A is beter in pizzas (koper), terwyl Sjef B beter is in koeke (goud).
2. Vergelykende Voordeel (David Ricardo se teorie)

• Definisie: 'n Land het 'n vergelykende voordeel wanneer dit 'n produk teen 'n laer
opportuniteitskoste as 'n ander land kan produseer.

• Voorbeeld:

• Met dieselfde hoeveelheid arbeid en kapitaal kan:

• Land A 40 eenhede koring of 30 eenhede mielies produseer.

• Land B 30 eenhede koring of 10 eenhede mielies produseer.

• Voordeel:

• Land A het 'n vergelykende voordeel in mielies (kleiner verlies aan

koring).

• Land B het 'n vergelykende voordeel in koring (kleiner verlies aan

mielies).

• Uitruil:

• Land A moet spesialiseer in mielies en koring invoer.

• Land B moet spesialiseer in koring en mielies invoer.

Vergelykende Voordeel

• Sleutelwoord: "Laer Opportuniteitskoste"

• Voorbeeld: Stel jou voor Land A en Land B is weer twee kooksjefs, maar nou kyk ons na wat hulle
opgee. Sjef A bak 40 koeke maar moet dan minder mielies maak (30). Sjef B bak 30 koeke maar
moet dan veel minder mielies maak (10). Sjef A spesialiseer in mielies, en Sjef B in koeke, want dit
is waar hulle minste opoffer.
4. Die Gevolge van Internasionale Handel
1.3.1 Spesialisasie
• Definisie: Spesialisasie beteken dat lande fokus op die produksie van goedere
waarin hulle 'n vergelykende voordeel het.

• Voordele:

• Hoër lewenstandaarde: Lande produseer meer effektief en ruil goedere

vir ander wat hulle nodig het.

• Voorbeeld: Finland ruil tegnologie vir piesangs van Mosambiek wat olie
van ander lande ruil.

1.3.2 Massaproduksie
• Definisie: Massaproduksie is die vervaardiging van groot hoeveelhede van 'n
produk teen 'n laer koste per eenheid.

• Voordele:

• Laer koste per eenheid: Vaste koste word versprei oor meer eenhede.

• Voorbeeld: Internasionale vraag verhoog, wat massaproduksie van

selfone en motors moontlik maak, en dit meer bekostigbaar vir
verbruikers maak.

1.3.3 Doeltreffendheid
• Definisie: Doeltreffendheid beteken dat maatskappye minder hulpbronne
gebruik om dieselfde hoeveelheid goedere te produseer.

• Voordele:

• Verhoogde mededinging: Dwing maatskappye om meer doeltreffend te

wees.

• Voorbeeld: Maatskappye verbeter voortdurend tegnologie en praktyke om

koste te verminder en kwaliteit te verhoog, wat verbruikers bevoordeel.
1.3.4 Globalisering
• Definisie: Globalisering is die wêreldwye interaksie en integrasie van
ekonomieë.

• Voordele:

• Toegang tot nuwe markte en tegnologieë: Lande groei en ontwikkel

ekonomies.

• Voorbeeld: Internasionale handel fasiliteer die beweging van goedere,

dienste, kapitaal, en kennis oor grense.
Akroniem: Spesiale Mense Doen Globale Handel

• Spesialisasie

• Spesialiseer in produkte waarin hulle 'n voordeel het (Finland en piesangs).

• Massaproduksie

• Massa vervaardiging teen laer koste per eenheid (selfone en motors).

• Doeltreffendheid

• Dwing maatskappye om mededingend en doeltreffend te wees (beter gehalte produkte).

• Globalisering

• Globalisering verbind ekonomieë wêreldwyd (toegang tot markte en tegnologieë).

 Betalingsbalans: 'n Oorsig (Kortvrae)
Definisie
Die betalingsbalans is 'n sistematiese opgawe van al die transaksies tussen 'n land en
die res van die wêreld oor 'n spesifieke tydperk. Dit bevat data oor hoe geld vloei in en
uit die land, insluitend handel, inkomste, en finansiële oordragte. Die Internasionale
Monetêre Fonds (IMF) stel riglyne vir die opstelling van hierdie rekords, en die Suid-
Afrikaanse Reserwebank (SARB) publiseer Suid-Afrika se betalingsbalans kwartaalliks in
sy Kwartaalverslag.

Komponente van die Betalingsbalans

Die betalingsbalans bestaan uit drie hoofkomponente:

1. Lopende rekening

2. Kapitaaloordragrekening

3. Finansiële rekening

Suid-Afrika se Betalingsbalansrekening

A. Lopende Rekening
Die lopende rekening dokumenteer alle transaksies wat verband hou met produksie,
inkomste en besteding. Dit sluit die volgende in:

1. Goedere-uitvoere:

• Die totaal van die vry-aan-boord-pryse van alle roerende, of sigbare

goedere wat uitgevoer word.

2. Gouduitvoere:

• Goudproduserende lande, soos Suid-Afrika, toon hul netto gouduitvoere

apart van ander sigbare uitvoere.

3. Dienste:

• Sluit vervoer, reis, finansiële, versekerings-, professionele, tegniese,

ontspannings- en regeringsdienste in.

• Dienste ontvangste en betalings vir dienste word ook genoem onsigbare

uitvoer en onsigbare invoer.

4. Inkomste-ontvangstes:

• Inkomste wat Suid-Afrikaanse burgers in die res van die wêreld verdien
het, soos salarisse en beleggingsopbrengste.
 5. Goedere-invoer:

• Die totaal van die vry-aan-boord-pryse van alle roerende, of sigbare

goedere wat ingevoer is.

6. Inkomste-betalings:

• Betalings wat Suid-Afrikaanse burgers maak aan inwoners van die res van
die wêreld.

7. Lopende oordragte:

• Geld, goedere of dienste wat oorgedra is sonder dat iets tasbaars in ruil
daarvoor ontvang is (quid pro quo). Voorbeeld: geskenke in kontant,
belasting ens.

8. Saldo op die lopende rekening:

• Ontvangstes word bygetel en betalings afgetrek om die saldo op die

lopende rekening te kry.
Manier om dit te Onthou

Gebruik die akroniem GIDLOI om die hoofelemente van die lopende rekening te onthou:

• Goedere-uitvoere

• Inkomste-ontvangstes

• Dienste (onsigbare uitvoer en invoer)

• Lopende oordragte

• Oortellings (Saldo berekening)

• Inkomste-betalings

Voorbeeld om dit te Verduidelik

Dink aan die lopende rekening soos 'n huishoudelike begroting:

• Goedere-uitvoere is soos die geld wat jy verdien deur dinge wat jy maak en verkoop.

• Goedere-invoer is soos die geld wat jy spandeer om dinge te koop wat jy nie self maak nie.

• Dienste is soos die geld wat jy betaal vir dienste soos internet of motorherstelwerk, en die geld
wat jy verdien deur dienste te lewer.

• Inkomste-ontvangstes is soos die geld wat jy ontvang van familie wat in die buiteland werk.

• Inkomste-betalings is soos die geld wat jy stuur na familie in die buiteland.

• Lopende oordragte is soos geskenke wat jy ontvang of gee sonder om iets in ruil te verwag.
Kapitaaloordragrekening
Definisie
Die kapitaaloordragrekening is 'n deel van die betalingsbalans wat spesifiek fokus op die
netto bedrag van sekere kapitaalbewegings tussen lande. Dit sluit nie gereelde
handelstransaksies of inkomste in nie, maar eerder spesifieke eenmalige
kapitaaltransfers.

Komponente van die Kapitaaloordragrekening

1. Transaksies met vaste bates:

• Voorbeeld: 'n Toelaag van 'n buitelandse nie-regeringsorganisasie (NRO)

vir 'n behuisingsprojek in Suid-Afrika. Dit beteken geld wat gebruik word
vir kapitaalprojekte soos die bou van huise.

2. Skuldkwytskelding:

• Wanneer 'n land se skuld gekanselleer word, en die land dit nie meer hoef
te betaal nie. Dit is 'n kapitaalvoordeel vir die land wat die skuld gehad
het.

3. Migrante se besittings:

• Die waarde van huishoudelike en persoonlike besittings wat mense

saamneem wanneer hulle na 'n ander land verhuis. Dit sluit items in soos
meubels, voertuie, en ander persoonlike eiendomme wat mense
saamneem wanneer hulle permanent migreer.
Hoe om dit te Onthou

Gebruik die akroniem VSM om die hoofelemente van die kapitaaloordragrekening te onthou:

• Vaste bate transaksies (soos buitelandse toelaes vir projekte)

• Skuldkwytskelding (kansellering van skuld)

• Migrante se besittings (waarde van persoonlike eiendom wat saamneem)

Voorbeeld om dit te Verduidelik

Dink aan die kapitaaloordragrekening soos 'n familie wat spesiale eenmalige finansiële gebeure hanteer:

• Vaste bate transaksies: Soos 'n skenking wat 'n familielid in die buiteland stuur om jou te help 'n
huis te bou.

• Skuldkwytskelding: Soos wanneer 'n vriend jou 'n groot som geld skuld, maar besluit om dit te
vergewe en sê jy hoef dit nie terug te betaal nie.

• Migrante se besittings: Soos wanneer jy na 'n nuwe land verhuis en jou meubels, motor, en
ander persoonlike besittings saamneem.
Komponente van die Finansiële Rekening
1. Direkte Beleggings (BVI):
• Definisie: Direkte beleggings verwys na transaksies waar beleggers
beleggings maak in buitelandse ondernemings met die doel om 'n
beduidende aandeel en beheer oor die onderneming te bekom.

• Voorbeeld: 'n Suid-Afrikaanse maatskappy koop 'n groot persentasie van

'n buitelandse onderneming om beheer oor die onderneming te hê.

2. Portefeulje Beleggings:
• Definisie: Portefeulje beleggings verwys na aankope van aandele of
skuldbriewe waar die belegger hoofsaaklik belangstel in die finansiële
opbrengs van die belegging, eerder as om beheer oor die onderneming te
hê.

• Voorbeeld: 'n Suid-Afrikaanse belegger koop aandele in 'n buitelandse

maatskappy om dividende te ontvang en nie om beheer oor die
maatskappy te hê nie.
Hoe om dit te Onthou

Gebruik die akroniem DP om die hoofelemente van die finansiële rekening te onthou:

• Direkte Beleggings (beleggings met die doel van beheer)

• Portefeulje Beleggings (beleggings met die doel van finansiële opbrengs)

Voorbeeld om dit te Verduidelik

Dink aan die finansiële rekening soos jou persoonlike beleggingsstrategie:

• Direkte Beleggings: Soos wanneer jy 'n groot aandeel in 'n vriend se nuwe besigheid koop omdat
jy 'n sê wil hê oor hoe die besigheid bestuur word.

• Portefeulje Beleggings: Soos wanneer jy aandele in 'n maatskappy koop om dividende te kry,
maar jy wil nie deel wees van die bestuur nie.
 Buitelandse Valutamarkte (Forex) (Langvraag)
3.1 Inleiding

Definisie: 'n Buitelandse valutamark is 'n mark waar buitelandse valuta gekoop en
verkoop word. Dit is 'n netwerk van banke, makelaars, en ander finansiële instellings
wat elektronies transaksies uitvoer.

Suid-Afrikaanse Valutamark: Die Suid-Afrikaanse valutamark, bekend as die interbank

valutamark, is nie 'n fisiese plek nie; alle transaksies word met rekenaars gedoen.

3.2 Verskille in Geldeenhede

Geldeenhede:

• Suid-Afrika: Rand (R)

• VSA: Dollar ($)

• VK: Pond (£)

• Japan: Jen (¥)

• Europese Unie: Euro (€)

Wisselkoers: 'n Wisselkoers is die prys van een land se geldeenheid in terme van 'n
ander land se geldeenheid. Wisselkoerse word gewoonlik in vier desimale plekke
uitgedruk.

• Direkte Wisselkoers: $1 = R7,0000

• Indirekte Wisselkoers: R1 = $0,1429

Die belangrikste valutamarkte is in Londen, New York, en Tokio.

3.3 Die Aard van Vraag en Aanbod van Geldeenhede

3.3.1 Vraag na Buitelandse Geldeenhede:

Die volgende faktore veroorsaak 'n vraag na buitelandse geldeenhede:

• Invoer van Produkte: Wanneer goedere van ander lande ingevoer word, is daar
'n vraag na daardie land se geldeenheid.

• Dienste Deur die Buiteland Verskaf: Wanneer dienste uit die buiteland gebruik
word, soos konsultasiedienste of tegnologieondersteuning.

• Rente of Dividende aan Buitelanders: Betalings aan buitelandse beleggers vir

hul beleggings in 'n land.
 • Terugbetaal van Buitelandse Lenings: Wanneer 'n land skuld terugbetaal wat in
buitelandse geldeenhede aangegaan is.

• Maak van Beleggings in Ander Lande: Wanneer mense of maatskappye

beleggings maak in buitelandse markte.

• Toeriste wat die Buiteland Besoek: Wanneer plaaslike toeriste na ander lande
reis en hul geld moet ruil vir die plaaslike geldeenheid van die land wat hulle
besoek.

3.3.2 Aanbod van Buitelandse Geldeenhede:

Die volgende faktore veroorsaak 'n aanbod van buitelandse geldeenhede:

• Uitvoer van Produkte: Wanneer goedere aan ander lande verkoop word, kry die
uitvoerder die geldeenheid van die invoerder.

• Dienste aan die Buiteland Verskaf: Wanneer dienste aan buitelandse kliënte
gelewer word, soos toerisme of professionele dienste.

• Rente of Dividende uit die Buiteland Ontvang: Inkomste uit beleggings in ander
lande.

• Nuwe Lenings Aangegaan in die Buiteland: Wanneer 'n land nuwe buitelandse
lenings aangaan.

• Buitelanders wat in Ons Land Belê: Wanneer buitelanders beleggings maak in

die plaaslike mark.

• Toeriste wat Suid-Afrika Besoek: Wanneer buitelandse toeriste Suid-Afrika

besoek en hul geld ruil vir rande.
Gebruik die konsep van Vraag en Aanbod om die • Jy koop 'n TV uit Japan (jy benodig
faktore wat buitelandse geldeenhede beïnvloed te jen).
onthou:
• Jy betaal 'n buitelandse konsultant
• Vraag: Wanneer geld na buite gaan (wat 'n (jy benodig sy geldeenheid).
land uitgee) -> invoer, buitelandse dienste,
rentebetalings, skuld terugbetalings, • Jy reis na die VSA (jy benodig
buitelandse beleggings, toerisme na dollars).
buiteland.
• Aanbod van Buitelandse Geldeenhede:
• Aanbod: Wanneer geld inkom (wat 'n land
ontvang) -> uitvoer, dienste aan buiteland,
• Jy verkoop 'n plaaslike produk aan
'n Duitse klant (jy ontvang euro).
rente ontvang, nuwe lenings, buitelandse
beleggings in die land, toerisme na Suid-
• Jy bied 'n toer aan buitelanders (jy
Afrika.
ontvang hul geldeenhede).
Voorbeeld om dit te Verduidelik
• Jy ontvang dividende van jou
Dink aan 'n persoon wat in 'n winkel koop en verkoop: belegging in 'n Amerikaanse
maatskappy (jy ontvang dollars).
• Vraag na Buitelandse Geldeenhede:
3.3.3 Interaksie tussen die Vraag en Aanbod van Buitelandse Geldeenhede

Wisselkoerse: Die wisselkoers tussen twee geldeenhede word, soos die prys van
goedere en dienste, bepaal deur vraag en aanbod. Wanneer daar 'n oorskotvraag of
ooraanbod van 'n geldeenheid is, sal die wisselkoers aanpas totdat 'n nuwe ewewig
bereik word.

Oorskotvraag en Wisselkoersaanpassings:

• Oorskotvraag: Wanneer die prys van dollars laag is, byvoorbeeld $1 = R5, sal
daar 'n hoë vraag na dollars wees omdat invoer uit die VSA en oorsese reise
goedkoper is vir Suid-Afrikaners. Tegelykertyd sal daar minder aanbod van dollars
wees, want Amerikaanse verskaffers wil nie hul dollars vir minder rande verruil
nie.

• Aanpassing: As gevolg van die oorskotvraag, sal die prys van dollars styg.
Namate die prys van dollars styg, neem die aanbod van dollars toe (want
verskaffers kry meer rande vir hul dollars), en die vraag na dollars neem af (want
invoer en reise word duurder). Hierdie proses gaan voort totdat 'n nuwe ewewig
bereik word, byvoorbeeld $1 = R7.
Voorbeeldgrafiek: Vraag en Aanbod van Dollars

Stel jou voor 'n grafiek met die wisselkoers ($/R) op die vertikale as en die hoeveelheid
dollars op die horisontale as:

1. Prys R5 per dollar:

• Vraag na Dollars: Hoog (meer invoer en reise).

• Aanbod van Dollars: Laag (minder buitelanders wil dollars vir rande ruil).

• Resultaat: Oorskotvraag.

2. Prys Styg na R7 per dollar:

• Vraag na Dollars: Verminder (invoer en reise word duurder).

• Aanbod van Dollars: Verhoog (buitelanders kry meer rande vir hul
dollars).

• Resultaat: Ewewig bereik by $1 = R7

Sleutelbegrippe om te Onthou • Wisselkoers:

• Vraag en Aanbod: • Wisselkoers is die prys van een

land se geldeenheid in terme
• Vraag na buitelandse
van 'n ander land se
geldeenhede word beïnvloed
geldeenheid. Dit word bepaal
deur invoer, buitelandse
deur vraag en aanbod op die
dienste, rente en dividende
buitelandse valutamark.
betalings, terugbetaling van
lenings, buitelandse Manier om dit te Onthou
beleggings, en toeriste wat die
Dink aan wisselkoerse soos enige ander prys in
buiteland besoek.
die mark:
• Aanbod van buitelandse
• Hoë Vraag en Lae Aanbod: Pryse styg.
geldeenhede word beïnvloed
deur uitvoer, dienste aan • Lae Vraag en Hoë Aanbod: Pryse daal.
buitelanders, rente en
dividende ontvangste, nuwe Praktiese Voorbeeld
lenings, buitelandse beleggings Stel jou voor jy wil 'n TV uit die VSA koop:
in die land, en toeriste wat die
land besoek. • Lae Wisselkoers ($1 = R5): Die TV is
goedkoper, so jy koop meer (vraag styg).

• Hoë Wisselkoers ($1 = R7): Die TV is

duurder, so jy koop minder (vraag daal).

Die wisselkoers sal aanhou aanpas totdat daar

'n balans tussen vraag en aanbod is, waar beide
kopers en verkopers tevrede is met die prys
Oorskot Aanbod:

• Oorskot Aanbod: Wanneer die wisselkoers $1 = R9 is, sal handelaars sukkel om

hul dollars te verkoop omdat die prys te hoog is. Hulle sal meer bereid wees om
minder rande vir hul dollars te aanvaar, wat lei tot 'n afname in die aangebied
hoeveelheid dollars.

• Aanpassing: Namate die prys van dollars daal, neem die vraag na dollars toe
(want invoer en oorsese reise word goedkoper). Hierdie proses gaan voort totdat
'n ewewig bereik word, byvoorbeeld $1 = R7, waar die hoeveelheid gevra gelyk is
aan die hoeveelheid aangebied.

Voorbeeldgrafiek: Vraag en Aanbod van Dollars

Stel jou voor 'n grafiek met die wisselkoers ($/R) op die vertikale as en die hoeveelheid
dollars op die horisontale as:

1. Prys R9 per dollar:

• Aanbod van Dollars: Hoog (meer dollars beskikbaar omdat handelaars

wil verkoop).

• Vraag na Dollars: Laag (invoer en reise is duurder vir Suid-Afrikaners).

• Resultaat: Oorskot aanbod.

2. Prys Daal na R7 per dollar:

• Aanbod van Dollars: Verminder (handelaars is minder bereid om dollars

vir minder rande te ruil).

• Vraag na Dollars: Verhoog (invoer en reise word goedkoper).

• Resultaat: Ewewig bereik by $1 = R7.

3.4 Devaluasie en Revaluasie

• Devaluasie:

• Definisie: 'n Doelbewuste daling in die waarde van 'n land se geldeenheid
as gevolg van owerheidsoptrede.

• Voorbeeld: Die regering besluit om die rand se waarde teenoor die dollar
te verminder om uitvoer te stimuleer.

• Revaluasie:

• Definisie: 'n Doelbewuste styging in die waarde van 'n land se

geldeenheid as gevolg van owerheidsoptrede.

• Voorbeeld: Die regering besluit om die rand se waarde teenoor die dollar
te verhoog omdat die ekonomie baie goed presteer en inflasie onder
beheer is.

3.5 Depresiasie

• Definisie: 'n Daling in die waarde van 'n land se geldeenheid as gevolg van
markkragte.

• Voorbeeld: As die vraag na buitelandse valuta styg van VV na V1V1, sal die rand
depresieer van $1 = R7 na $1 = R8. Dit beteken dat meer rande nodig is om een
dollar te koop, wat dui op 'n waardevermindering van die rand.
Opsomming

Interaksie van Vraag en Aanbod:

• Die wisselkoers aanpas totdat die mark 'n ewewig bereik waar die hoeveelheid gevra gelyk is aan
die hoeveelheid aangebied.

• Oorskot Vraag: Lae wisselkoers verhoog vraag en verminder aanbod, totdat ewewig bereik word.

• Oorskot Aanbod: Hoë wisselkoers verhoog aanbod en verminder vraag, totdat ewewig bereik
word.

Wisselkoers Veranderinge:

• Devaluasie: Regeringsintervensie om geldeenheid te verminder.

• Revaluasie: Regeringsintervensie om geldeenheid te verhoog.

• Depresiasie: Markgedrewe daling in geldeenheidwaarde.

• Appresiasie: 'n Markgedrewe styging in die waarde van 'n geldeenheid.

3.6 Appresiasie
Definisie:

• Appresiasie: 'n Styging in die waarde van 'n land se geldeenheid as gevolg van
markkragte.

Voorbeeld:

• Stel voor dat die aanbod van buitelandse valuta toeneem. As buitelanders meer
dollars aanbied op die Suid-Afrikaanse valutamark, beteken dit dat daar 'n groter
hoeveelheid dollars is om te ruil vir rande.

• Hierdie oorskot in die aanbod van dollars sal lei tot 'n verhoging in die waarde van
die rand omdat daar nou meer dollars beskikbaar is in ruil vir minder rande.

Voorbeeld in Grafiekvorm

Stel jou 'n grafiek voor waar die wisselkoers ($/R) op die vertikale as en die hoeveelheid
dollars op die horisontale as getoon word:

1. Aanvanklike Situasie ($1 = R8):

• Aanbod van Dollars: AA.

• Vraag na Dollars: Gelyk aan aanbod by $1 = R8.

2. Toename in Aanbod (AA na A1A1):

 • Nuusituasie: Daar is 'n groter hoeveelheid dollars beskikbaar op die mark
(meer aanbod van dollars).

• Gevolg: Die wisselkoers beweeg van $1 = R8 na $1 = R7 omdat meer

dollars aangebied word vir minder rande.

• Resultaat: Die rand appresieer (styg in waarde) omdat meer dollars vir
dieselfde hoeveelheid rande beskikbaar is.
Opsomming van die Konsepte

Interaksie van Vraag en Aanbod:

• Die wisselkoers beweeg om ewewig te bereik waar die vraag en aanbod van geldeenhede gelyk is.

• Oorskot Vraag: Wanneer die wisselkoers laag is, verhoog die vraag na buitelandse geldeenhede,
en die aanbod neem af totdat ewewig bereik word.

• Oorskot Aanbod: Wanneer die wisselkoers hoog is, verhoog die aanbod van buitelandse
geldeenhede, en die vraag neem af totdat ewewig bereik word.
3.6 Metodes wat deur Owerhede Gebruik word om
in te Meng in die Valutamarkte
3.6.1 Inleiding

Die wisselkoers beïnvloed die betalingsbalans en omgekeerd. As die rand sterk is, sal
ingevoerde goedere goedkoper wees en Suid-Afrikaanse uitvoere duurder wees vir
buitelanders, wat kan lei tot 'n tekort op die betalingsbalans. Owerhede, soos die Suid-
Afrikaanse Reserwebank (SARB), kan op verskeie maniere in die valutamark inmeng om
die wisselkoers te beïnvloed.

3.6.2 Direkte Inmenging

Koop en Verkoop van Buitelandse Valuta:

• Sterk Rand (Oorwaardeer): As die rand te sterk is, kan die SARB buitelandse
valuta soos die Amerikaanse dollar ($) koop. Dit verhoog die vraag na
buitelandse valuta en laat die rand depresieer.

• Swak Rand (Onderwaardeer): As die rand te swak is, kan die SARB buitelandse
valuta verkoop. Dit verhoog die aanbod van buitelandse valuta en laat die rand
appresieer.

• Beperking: Hierdie strategie kan net werk as die sentrale bank voldoende
buitelandse valutareserwes het.

3.6.3 Indirekte Inmenging (Speel met Rentekoerse)

Rentekoersveranderinge:

• Sterk Rand (Oorwaardeer): As die geldeenheid oorwaardeer is en invoere

toeneem, kan die SARB die rentekoerse verhoog. Hoër rentekoerse lok
buitelandse beleggings, wat die invloei van buitelandse valuta verhoog en die
tekort op die lopende rekening verminder.

• Swak Rand (Onderwaardeer): As die geldeenheid onderwaardeer is en uitvoere

toeneem, kan die SARB die rentekoerse verlaag. Laer rentekoerse maak
beleggings minder aantreklik vir buitelanders, wat lei tot 'n uitvloei van
buitelandse valuta en die surplus op die lopende rekening verminder.
Sterk Rand:

• Goed vir invoere (goedkoper buitelandse produkte).

• Sleg vir uitvoere (daar is minder vraag na duurder Suid-Afrikaanse produkte in die buiteland).

Swak Rand:

• Goed vir uitvoere (Suid-Afrikaanse produkte is goedkoper vir buitelanders).

• Sleg vir invoere (buitelandse produkte is duurder vir Suid-Afrikaners).

Eenvoudige Voorbeeld:

Stel jou voor jy bestuur 'n winkel wat beide plaaslike en ingevoerde goedere verkoop.

1. Sterk Rand (Oorwaardeer):

• Jy kan ingevoerde goedere goedkoper koop en dit goedkoper verkoop.

• Plaaslike goedere verkoop minder omdat buitelanders dit duur vind.

2. Swak Rand (Onderwaardeer):

• Jy moet meer betaal vir ingevoerde goedere en dit duurder verkoop.

• Plaaslike goedere verkoop beter omdat buitelanders dit goedkoop vind.

Onthou:

• Direkte inmenging: Koop of verkoop van buitelandse valuta deur die sentrale bank.

• Indirekte inmenging: Verandering van rentekoerse om die vraag na beleggings te beïnvloed.

 4. Die Totstandkoming van Wisselkoerse
4.1 Verskillende Soorte Wisselkoersstelsels

4.1.1 Inleiding

• Die wisselkoersstelsel van 'n land bepaal hoe die wisselkoers daar werk.

4.1.2 Vryswewende Wisselkoersstelsel

• Min beheer: Die sentrale bank meng min of glad nie in.

• Outomaties: Markkragte van vraag en aanbod bepaal die wisselkoers.

• Ewewig: Wisselkoerse balanseer natuurlik, alhoewel hulle kan styg (appresieer)

of daal (depresieer).

• Voorbeeld: Suid-Afrika het hierdie stelsel sedert 2002.

4.1.3 Beheerde Swewende Wisselkoersstelsel

• Beperkings: Die wisselkoers mag vrylik beweeg, maar binne bepaalde perke.

• Inmenging: Sentrale banke tree in om groot skommelinge te voorkom.

• Voorbeeld: Indien die SARB wil hê die wisselkoers moet R8 per dollar wees, sal
hulle dollars verkoop as die rand dreig om te depresieer na R9 per dollar. Dit
verhoog die aanbod van dollars en help om die wisselkoers stabiel te hou.

4.1.4 Vaste Wisselkoerse

• Vaste koers: Die regering stel 'n spesifieke wisselkoers, dikwels gekoppel aan 'n
ander geldeenheid of goud.

• Aanpassing: Die sentrale bank kan die wisselkoers verander deur dit te revalueer
of devalueer.

Onthou met 'n Voorbeeld

• Vryswewende: Soos 'n boot op die see wat op en af beweeg met die golwe (vraag en aanbod).

• Beheerde Swewende: Soos 'n boot met ankers om te keer dat dit te ver dryf.

• Vaste Wisselkoers: Soos 'n boot vasgemaak aan 'n dok.

4.2 Ruilvoet

• Ruilvoet: Vergelyk 'n land se uitvoerpryse met sy invoerpryse.

• Formule: (Indeks van uitvoerpryse / Indeks van invoerpryse) x 100

Voorbeeld

• Hoë uitvoerpryse: Minder uitvoere, meer invoere.

• Hoë invoerpryse: Meer uitvoere, minder invoere.

Veranderinge in Ruilvoet

• Verbetering (Toename in uitvoerpryse of afname in invoerpryse): Kan

aanvanklik welvaart verhoog, maar hoër pryse kan uiteindelik uitvoere verminder.

• Verswakking (Afname in uitvoerpryse of styging in invoerpryse): Meer

hulpbronne benodig om dieselfde inkomste te verdien, wat welvaart verminder.

Onthou met 'n Voorbeeld

• Verbetering: Soos 'n winkel wat duurder produkte verkoop en aanvanklik meer
geld maak, maar later dalk minder verkope het.

• Verswakking: Soos 'n winkel wat goedkoper produkte verkoop en meer moet
werk om dieselfde wins te maak.

Maklike Samevatting

• Vryswewende Wisselkoers: Beweeg vry met vraag en aanbod.

• Beheerde Swewende Wisselkoers: Beweeg vry, maar binne perke met inmenging van die
sentrale bank.

• Vaste Wisselkoers: Stel koers vas, verander deur sentrale bank as nodig.

• Ruilvoet: Vergelyk uitvoer- en invoerpryse; beïnvloed deur pryse van goedere.

4.3 Vryhandel versus Beskerming

4.3.1 Vryhandel

• Definisie: Vryhandel beteken dat vervaardigers en verbruikers goedere en

dienste oral in die wêreld kan koop sonder regeringsinmenging.

• Voordeel: Lande kan spesialiseer in goedere wat hulle goedkoper kan produseer,
wat lei tot groter globale welvaart.

4.3.2 Beskerming

• Realiteit: Alhoewel vryhandel voordelig is, gebruik alle lande 'n vorm van
beskerming.

• Voorbeelde van beskerming:

• Tariewe: Belasting op ingevoerde goedere.

• Kwotas: Beperkings op die hoeveelheid goedere wat ingevoer mag word.

• Valuta beheer: Beheer oor die gebruik van buitelandse valuta.

Onthou met 'n Voorbeeld

• Vryhandel: Soos om in 'n groot mark te kan koop en verkoop sonder enige beperkings.

• Beskerming: Soos om in 'n mark te koop waar daar belasting en beperkings op sekere produkte
is.
4.4 Suid-Afrika se Buitelandse Handel

• Oop Ekonomie: Suid-Afrika het 'n relatief oop ekonomie; buitelandse handel is
ongeveer 30% van die BBP.

• Gevoeligheid vir Ruilvoet: Die ekonomie is sensitief vir veranderinge in die

wisselkoers.

• Handelsverdeling: Handel is byna eweredig verdeel tussen die Ooste en Weste.

• Belangrike Handelsvennote: China, Duitsland, en die VSA.

• Betalingsbalans: Suid-Afrika het dikwels 'n tekort op die lopende rekening, wat
deur surplusse op die finansiële rekening gebalanseer word.

• Beleggings: Meestal portefeulje-beleggings soos bankdeposito's, aandele, en

skuldbriewe (ook bekend as "warm geld").

• Kenmerk: Kan vinnig onttrek word tydens ekonomiese resessies.

Onthou met 'n Voorbeeld

• Oop Ekonomie: Soos 'n winkel wat 30% van sy produkte van ander winkels koop en verkoop.

• Gevoeligheid vir Ruilvoet: Soos die winkel se pryse wat verander as die wisselkoers verander.

• Handelsvennote: Soos die winkel wat hoofsaaklik van drie groot verskaffers koop.

• Betalingsbalans: Soos die winkel wat gereeld meer uitgawes as inkomste het, maar dit
balanseer deur beleggings wat inkomste genereer.

• Warm Geld: Soos beleggers wat vinnig hul geld kan onttrek as die winkel se besigheid afneem.

Maklike Samevatting

• Vryhandel: Koop en verkoop sonder beperkings, spesialiseer in goedkoop produksie.

• Beskerming: Gebruik tariewe, kwotas, en valuta beheer om plaaslike nywerhede te beskerm.

• Suid-Afrika se Handel: Oop ekonomie, sensitief vir wisselkoerse, groot handelsvennote soos
China en VSA, dikwels 'n tekort op lopende rekening wat deur beleggings gebalanseer word.