‫کلیاتی از استخوان‬

‫دارند که محل‬ ‫در نمای خارجی یک حفرهی فنجانی شکل به نام‬ ‫استخوانهای‬
‫شرکت میکند‪.‬‬ ‫بوده و در تشکیل مفصل‬ ‫استقرار سر استخوان ران‬
‫‪1‬یک مفصل غضروفی و نیمه متحرک است‪.‬‬ ‫‪F0‬‬

‫توجه میکنیم‪.‬‬ ‫به دهانه یا تنگهی فوقانی لگن یا‬

‫از‬ ‫‪1‬‬
‫گفت ‪2‬‬
‫‪F‬‬ ‫کامل مشخص است‪ .‬میتوان‬ ‫در این تصویر‪،‬‬
‫در جلو تشکیل‬ ‫در طرفین و استخوانهای‬ ‫بخشهای ساکرال در خلف‪ ،‬استخوانهای‬ ‫لگن استخوانی‬
‫میشود‬
‫با توجه به تصویر ورودیها و خروجیهای حفرهی لگن‪ ،‬عروق و اعصاب لگن کوچک یا حقیقی از طریق‬ ‫آناتومی کلیه‬
‫سوراخ سیاتیک بزرگ‪ ،‬کوچک و سوراخ کوچکی که در سوراخ ابتوراتور واقع است‪ ،‬میتوانند به ناحیهی‬
‫جلسه اول‬
‫لگن وارد و یا از آن خارج شوند‪ .‬ناحیهی لگن استخوانی هم با ناحیهی شکم در ارتباط خواهد بود‪.‬‬
‫دکتر پاسبخش‬
‫شکل‪ -۱‬ورودی و خروجیهای حفره لگن‬

‫‪۱۴۰۰/۸/۳۰‬‬

‫پارسا پارسائی‬

‫فاطمه اکبری‬

‫تنگهی فوقانی لگن در زنان اندازهی بزرگتری در مقایسه با مردان در همان نژاد دارد‪ .‬دقت کنید‬
‫که مرد و زن را همیشه در یک نژاد مقایسه میکنیم‪ .‬در تنگهی فوقانی‪ ،‬سه قطر قدامی‪ -‬خلفی‪ ،‬عرضی‬
‫و مایل را میتوان اندازه گرفت‪ .‬این که چه نقاطی را باید اندازه بگیریم تا این قطرها بدست بیایند‪،‬‬
‫بعداً صحبت میشود‪ .‬این ابعاد را با ابعاد سر جنین مقایسه میکنند و میتوانند حدس بزنند که زایمان‬
‫از طریق کانال واژینال قابل انجام است یا خیر‪ .‬لگن آقایان در تنگهی فوقانی با همین اقطار قابل‬
‫اندازهگیری است‪ .‬در آنتروپولوژی‪ ،‬پزشکان قانونی اگر بخواهند تشخیص دهند استخوان لگنی که به‬
‫دست آمده مربوط به زن یا مرد است‪ ،‬از لحاظ ویژگیهای استخوانهای لگن مرد و زن بررسی‬
‫میکنند‪.‬‬

‫‪ 1‬هر سطح مفصلی با غضروف هیالین پوشیده شده و در خط وسط توسط بافت غضروفی‪-‬لیفی به هم متصل شده اند‪.‬‬
‫این مفصل توسط دو رباط پیوبیک فوقانی و پیوبیک تحتانی احاطه شده‪.‬‬
‫‪ 2‬لبه ورودی لگن‪.‬‬

‫‪|1 of 15‬‬
 ‫دکتر پاسبخش‬ ‫لگن استخوانی‬
‫‪1‬‬

‫استخوان‬
‫همانطور که مالحظه می کنید‪ ،‬استخوان لگن در اطفال به سه رنگ متفاوت نشان داده شدهاست (شکل دو)‪ .‬ایلیوم در باال که بزرگترین بخش استخوان‬
‫هیپ است‪ ،‬ایسکیوم که در پایین و خلف قرار میگیرد و پوبیس (شرمگاه یا عانه) که در پایین و جلو قرار میگیرد‪ .‬این سه استخوان در عمق حفرهی‬
‫به هم متصل هستند اما این بخش به مرور استخوانی میشود‪ .‬بنابراین‪ ،‬در کودکان این سه قطعه به‬ ‫یا‬ ‫استابولوم توسط یک بافت لیفی به صورت‬
‫راحتی قابل جدا شدن است ولی در بزرگساالن (‪ 1۶-1۸‬سالگی) به علت استخوانیشدن‪ ،‬به راحتی جدا نمیشوند‪ .‬در حقیقت هنگام بلوغ این سه قطعه‬
‫استخوان در عمق حفرهی استابولوم کامالً توسط بافت استخوانی به یکدیگر ملحق میشوند‪.‬‬

‫استخوانهای هیپ در مفصل ساکرو ایلیاک با‬

‫استخوان ساکروم مفصل میشوند و دیوارههای‬
‫قدامی خارجی لگن را میسازند‪ .‬در جلو هم با‬
‫استخوان پوبیس سمت مقابل مفصل شده و‬
‫را به وجود میآورند‪ .‬در‬
‫این تصویر به نمای خارجی استخوان هیپ توجه‬
‫میکنیم‪ .‬حضور حفرهی استابولوم یکی از دالیلی‬
‫است که نشان میدهد این سطح‪ ،‬خارجی است‪.‬‬
‫در سطح خارجی حفرهی استابولوم جایگاهی را‬
‫برای مفصل شدن با انتهای فوقانی استخوان‬
‫فمور به وجود میآورد در رابطه با استخوان‬
‫میتوانیم در این تصویر چهار کنار فوقانی‪،‬‬
‫قدامی‪ ،‬تحتانی و خلفی را یادآوری کنیم‪.‬‬

‫شکل‪ -۲‬استخوان هیپ در اطفال‬

‫کنار خلفی بریدگیهایی دارد‪ .‬اهمیت این بریدگی ها در جاگذاری استخوان است‪ .‬باید توجه کنیم کناری که بریدگی دارد‪ ،‬در خلف و سطحی که حفرهی‬
‫استابولوم در آن قرار دارد در خارج قرار بگیرد‪ .‬پایین حفرهی استابولوم سوراخی به نام ابتوراتور وجوددارد‪ .‬این سوراخ ابتوراتور حتما باید در پایین‬
‫حفرهی استابولوم باشد‪.‬‬

‫در نمای داخلی استخوان هیپ‪ ،‬تعداد زیادی بریدگی وجود دارد‪ .‬کنار خلفی (که بریدگیها را مالحظه میکنید)‪ ،‬فوقانی‪ ،‬داخلی‪ ،‬تحتانی و قدامی به خوبی‬
‫که این خط متعلق به استخوان ایلیوم است‪ .‬این خط در واقع‬ ‫قابل مشاهده است‪ .‬در کنار داخلی‪ ،‬بخشی را میبینیم به نام خط قوسی یا‬
‫(بخشی از استخوان هیپ است که در تشکیل آن‬ ‫مرز استخوان ایلیوم است‪ .‬اگر استخوان ایلیوم را بررسی کنیم میبینیم که یک سطح‬
‫دارد‪ .‬لبهی فوقانی استخوان هیپ‪ ،‬ستیغ ایلیاک نام دارد که به استخوان ایلیوم تعلق دارد‪ ،‬در‬ ‫استخوان ایلیوم شرکت خواهدکرد) و یک حفرهی‬
‫بخشی از استخوان‬ ‫و‬ ‫محدود میشود‪.‬‬ ‫و در خلف به خار خاصرهی خلفی فوقانی یا‬ ‫جلو به خار خاصرهی قدامی فوقانی یا‬
‫ایلیاک میباشند‪.‬‬

‫‪2 of 15‬‬
 ‫دکتر پاسبخش‬ ‫لگن استخوانی‬
‫‪1‬‬

‫شکل ‪۳‬‬

‫(خار خاصره قدامی تحتانی) شرکت دارد‪ .‬قسمتی از برآمدگی‬ ‫(خار خاصره قدامی فوقانی) و‬ ‫در تشکیل‬ ‫در این تصویر‪،‬‬
‫یا ایلیوپکتینه هم توسط ایلیوم تشکیل میشود چون ایلیوم بخش فوقانی حفرهی استابولوم را هم تشکیل میدهد‪ ،‬بنابراین قسمتی از این برآمدگی در‬
‫(خار خاصرهی خلفی تحتانی) و بالفاصله در پایین آن‬ ‫(خار خاصره خلفی فوقانی) و‬ ‫وسط استخوان ایلیوم تشکیل خواهدشد‪ .‬در کنار خلفی‬
‫بازوی تحتانی آن توسط استخوان ایلیوم تشکیل میشود‪.‬‬ ‫بریدگی سیاتیک بزرگ دیده میشود‪ .‬بازوی فوقانی بریدگی سیاتیک بزرگ و بخش‬
‫بری دگی سیاتیک بزرگ که توسط رباط ساکروتوبروز و ساکرواسپاینوس به صورت سوراخ سیاتیک بزرگ در آمدهاست‪ ،‬از خود عناصری ‪ 1‬را عبور‬
‫‪F2‬‬

‫میدهد‪.‬‬

‫‪ 1‬عضله پیریفورمیس از درون آن عبور کرده و آن را به دو قسمت تقسیم میکند‪ .‬عروق و اعصاب گلوتئال فوقانی از باالی آن و عروق و اعصاب گلوتئال تحتانی‪ ،‬عصب سیاتیک‬
‫بزرگ‪ ،‬عصب پودنال‪ ،‬عروق پودنال داخلی‪ ،‬اعصاب زیرجلدی خلفی ران‪ ،‬عصب عضله اوبتوراتور داخلی و مربع رانی از سوراخ زیر عضله پیریفورمیس عبور میکنند‪.‬‬

‫‪3 of 15‬‬
 ‫دکتر پاسبخش‬ ‫لگن استخوانی‬
‫‪1‬‬

‫استخوان‬
‫اگر در تصویر سه به سمت پایین حرکت‬
‫کنیم‪ ،‬میتوانیم در بخش قدامی و تحتانی‬
‫استخوان هیپ به استخوان پوبیس اشاره‬
‫یک تنه‪ ،‬یک شاخ‬ ‫کنیم‪ .‬استخوان‬
‫فوقانی و یک شاخ تحتانی دارد‪ .‬شاخ‬
‫فوقانی پوبیس به سمت باال و عقب و‬
‫خارج حرکت میکند و در تشکیل حفرهی‬
‫استابولوم شرکت دارد‪ .‬شاخ تحتانی به‬
‫سمت پایین و عقب حرکت میکند و به‬
‫شاخ‬ ‫و‬ ‫میپیوندد‬ ‫ایسکیوم‬ ‫شاخ‬
‫را تشکیل میدهد‪.‬‬

‫تنهی‬
‫دارد‪ .‬در قسمت خارجی این ستیغ تکمهی پوبیک وجوددارد‪ .‬برای خود تنهی‬ ‫یک کنارهی فوقانی برجسته آزاد به نام‬ ‫تنهی‬
‫پوبیس سه سطح تعریف میشود‪:‬‬
‫قدامی‪ :‬زبر‪ ،‬خشن و ناهموار‬
‫خلفى (لگنی)‪ :‬متمایل به سمت احشاء لگن‬
‫را به وجود میآورد‬ ‫به سطح مشابه‪ ،‬با تنهی پوبیس مقابل مفصل میشود و مفصل‬ ‫داخلی‪ :‬به واسطهی دیسک‬

‫شاخ فوقانی‬
‫این ناحیه دارای سه کنار است‪:‬‬
‫کنار فوقانی یا همان خط پکتینه‬
‫کنار قدامی یا همان ستیغ ابتوراتور‬
‫کنار تحتانی‬

‫بین این سه کنار سه سطح به وجود آمدهاست‪:‬‬

‫سطح ابتوراتور‪ :‬که ناودانی شکل است‬
‫سطح لگنی‪ :‬محدود بین کار فوقانی و تحتانی‬
‫این سطح در آقایان با طناب اسپرماتیک و در زنان با رباط گرد رحمی مجاور است‪.‬‬
‫سطح پکتینه‪ :‬محدود بین کنار قدامی و فوقانی‬

‫شاخ تحتانی‬
‫دو کنار دارد‪:‬‬
‫کنار داخلی‪ :‬با کنارهای داخلی شاخ تحتانی پوبیس سمت مقابل در تشکیل قوس اینفراپوبیک شرکت دارد‪.‬‬
‫کنار خارجی‪ :‬محل اتصال غشای ابتوراتور است‪.‬‬

‫‪4 of 15‬‬
 ‫دکتر پاسبخش‬ ‫لگن استخوانی‬
‫‪1‬‬

‫غشا ابتوراتور قرار است که سوراخ ابتوراتور را بپوشاند ولی نه به طور کامل‪ .‬همیشه یک منفذ باقی میماند که محل عبور عروق و اعصاب ابتوراتور‬
‫است‪.‬‬
‫بین این دو کناره دو سطح به وجود میآید‪:‬‬
‫سطح قدامی خارجی‪ :‬به سمت ما متمایل است‪ .‬محل اتصال عضالت است‪ .‬به همین دلیل زبر و خشن و ناهموار است ‪.‬‬
‫سطح خلفی داخلی‬

‫استخوان‬
‫آن را تعریف‬ ‫میتوان به صورت حرف‬
‫کرد که بخش عمودی آن تنهی ایسکیوم‬
‫و بخش افقی آن‪ ،‬شاخ ایسکیوم است‪ .‬این‬
‫شاخ با شاخ تحتانی پوبیس ادغام شده و‬
‫شاخ ایسکیو پوبیک را به وجود میآورد‪.‬‬
‫شاخ ایسکیو پوییک در تشکیل کنار‬
‫شرکت خواهد‬ ‫تحتانی استخوان‬
‫داشت تنهی ایسکیوم عمودی است و سه‬
‫کنار دارد‪:‬‬
‫قدامی‬
‫خارجی‬
‫خلفی‪ :‬در امتداد کنار خلفی ایلیوم قرار‬
‫دارد‪ .‬در این کنار‪ ،‬خار ایسکیال وجود دارد‪.‬‬

‫بالفاصله پایین خار ایسکیال‪ ،‬بریدگی کوچکی به نام بریدگی سیاتیک کوچک دیده میشود که قرار است مانند بریدگی سیاتیک بزرگ توسط رباط‬
‫ساکروتوبروز و ساکرواسپاینوس به صورت سوراخ سیاتیک کوچک دربیاید و از خود عروق و اعصاب مربوطه و تاندون عضلهای را عبور دهد (شکل‬
‫چهار)‪.‬‬
‫سطحی نیز بین کنارهی قدامی و خارجی مشاهده میشود به نام سطح فمورال‪ .‬بین کنارهی خارجی و خلفی سطح دیگری تعریف میشود که به صورت‬
‫برآمدگی به نام توبروزیتهی ایسکیوم درآمدهاست و عضالت خلف ران و همسترینگ به آن متصل میشوند‪ .‬به بخشی از آن هم هیچ عضلهای متصل‬
‫نمیشود و تکیه گاهی برای ما هنگام نشستن است‪ .‬بین کنار خلفی و قدامی‪ ،‬سطح لگنی است که طرفین حفرهی ایسکیو آنال را محدود میکند‪.‬‬
‫شاخ ایسکیوم دارای دو سطح خلفی و قدامی است‪ .‬بین این دو سطح در کنار فوقانی‪ ،‬محل اتصال غشاء ابتوراتور‪ ،‬و تحتانی وجود دارد‪.‬‬

‫‪5 of 15‬‬
 ‫دکتر پاسبخش‬ ‫لگن استخوانی‬
‫‪1‬‬

‫مثلث کمری‪:‬‬
‫و سطح‬ ‫در شکل پنج‪،‬‬
‫قابل دیدن است‪ .‬به قسمت قدامی لبهی‬
‫خارجی ستیغ ایلیاک عضلهی مایل خارجی‬
‫متصل است و لبه خارجی قسمت خلفی آن‪،‬‬
‫عضلهی‬
‫میباشد‪ .‬به بخشی از لبهی خارجی مابین‬
‫اتصاالت عضالت مایل خارجی و التیسیموس‬
‫دورسی‪ ،‬عضلهای متصل نیست‪ .‬این قسمت‪،‬‬
‫قاعدهی مثلث کوچکی به نام مثلث کمری را‬
‫به وجود میآورد که در قسمت قدامی توسط‬
‫و در قسمت‬ ‫عضلهی‬
‫محدود‬ ‫خلفی توسط‬
‫شده و در کف یا همان بستر مثلث‪ ،‬عضلهی‬
‫مایل داخلی مشاهده میشود‪ .‬اگر اتصاالت‬
‫عضلهی مایل خارجی و‬
‫شکل ‪ -۴‬سوراخهای سیاتیک بزرگ و کوچک‬ ‫را کنار بزنیم‪ ،‬عضلهی مایل داخلی یا همان‬
‫را مشاهده میکنیم‪.‬‬

‫شکل ‪ -۵‬مثلث لومبار‬

‫هنگامی رخ میدهد که عناصر از جایگاه اصلی آناتومیک خود‬ ‫مثلث کمری نقطهی ضعیفی است و برای ایجاد فتق مناسب است‪ .‬فتق یا‬
‫و غیره قرار میگیرند‪.‬‬ ‫جدا میشوند و در جاهای‬

‫‪6 of 15‬‬
 ‫دکتر پاسبخش‬ ‫لگن استخوانی‬
‫‪1‬‬

‫شکل ‪ -۶‬فتق در مثلث کمری‬

‫رباطهای لگن‬
‫‪ ،‬محلی که‬ ‫در تصویر هفت‪ ،‬نمای خلفی لگن را میبینیم و رباطهای ساکروتوبروز و ساکرواسپاینوس مشخص هستند‪ .‬در تصویر هشت از مقطع‬
‫را به وجود میآورد‪ ،‬دیده میشود‪.‬‬ ‫تنهی پوبیس قرار دارد و با واسطهی دیسک اینترپوبیک با تنهی پوبیس سمت مقابل مفصل‬
‫در نمای داخلی‪ ،‬تمام مسیر رباط ساکرواسپاینوس قابل مشاهده است‪ .‬برای مشاهدهی رباط ساکروتوبروز باید در همین نما باید رباط ساکرواسپاینوس‬
‫را کنار بزنیم چرا که رباط ساکروتوبروز سطحیتر از رباط ساکرواسپاینوس است‪ .‬از نمای خلفی این دو رباط را میبینیم که سوراخ بزرگ را پر میکنند‪.‬‬
‫رباط ساکروتوبروز در تمامی مسیرش قابل مشاهده است و باید آن را برای دیدن مسیر ساکرواسپاینوس برش دهیم‪.‬‬

‫‪ ،‬در قسمت خلفی توسط رباط ساکروتوبروز و در قسمت تحتانی توسط رباط‬ ‫سوراخ سیاتیک بزرگ در نمای قدامی توسط استخوان‬
‫ساکرواسپاینوس و خار ایسکیال تشکیل شده است‪ .‬سوراخ سیاتیک کوچک در نمای قدامی از بخش ایسکیال استخوان هیپ در نمای فوقانی از خار‬
‫ایسکیال و رباط ساکرواسپاینوس در نمای خلفی از رباط ساکروتوبروز تشکیل شدهاست‪.‬‬

‫) را به انضمام غشاء ابتوراتور از نمای داخلی مشاهده کرد‪ .‬سمفیز پوبیس در‬ ‫) و حقیقی (‬ ‫در تصویر هشت‪ ،‬میتوان موقعیت لگن کاذب (‬
‫این ناحیه به وجود می آید‪ .‬توبرکل پوبیس و کنار فوقانی شاخ فوقانی پوبیس یا خط پکتینه نیز دیده میشود‪ .‬میدانیم که خط پکتینه توسط استخوان‬
‫پوبیس تشکیل میشود‪.‬‬

‫در تصویر هفت لگن را از نمای خلفی میبینیم‪ .‬رباط ساکروتوبروز در تمامی مسیر مشاهده میشود که به خار خاصرهی خلفی فوقانی و خلفی تحتانی‬
‫دارد‪ .‬الیاف به سمت پایین و توبروزیتهی ایسکیوم همگرا میشوند و نهایتا به توبروزیتهی‬ ‫و‬ ‫اتصال دارد‪ .‬همچنین اتصاالتی به استخوان‬
‫ایسکیوم خواهند رفت (این رباط را ساکروتوبروز مینامیم)‪.‬‬

‫اگر به اتصاالت این رباط به ایسکیوم توجه کنیم بخشی از آن در نمای داخلی بر روی شاخ ایسکیوم ادامه پیدا میکند‪ .‬این بخش‪ ،‬قسمت‬
‫رباط ساکروتوبروز نام دارد‪.‬‬

‫‪7 of 15‬‬
 ‫دکتر پاسبخش‬ ‫لگن استخوانی‬
‫‪1‬‬

‫شکل ‪ -۷‬نمای خلفی دیواره خلفی لگن‬

‫شکل ‪ -۸‬مقطع ساژیتال از حفره لگن‬

‫این رباط از لحاظ موقعیتی از رباط ساکرواسپاینوس سطحیتر و به خارج و پوست نزدیکتر است‪ .‬بنابراین برای مشاهدهی رباط ساکرواسپاینوس از این‬
‫نما باید رباط ساکروتوبروز را کنار بزنیم‪ .‬رباطهای ساکروایلیاک خلفی نیز در این تصویر هستند‪ .‬همان طور که گفتهشد‪ ،‬مفصل ساکروایلیاک یک مفصل‬
‫است که رباطهای ساکروایلیاک خلفی‪ ،‬بینابینی و قدامی آن را حمایت میکند‪.‬‬

‫در این تصویر‪ ،‬رباطهای ساکروتوبروز و ساکرواسپاینوس مشخص هستند‪ .‬رباط ساکرواسپاینوس رباطی قوی محکم و مثلثی شکل است‪ .‬رأس مثلث به‬
‫اتصال دارد‪ .‬این دو رباط سوراخهای سیاتیک کوچک‬ ‫خار ایسکیال و قاعدهی مثلث به آخرین مهرهی ساکروم و کنارههای طرفی اولین مهرهی‬
‫و بزرگ را به وجود میآورند‪.‬‬

‫رباط ساکروتوبروز و ساکرواسپاینوس از چرخش انتهای تحتانی ساکروم و کوکسیس در مفصل ساکروایلیاک به طرف باال و به واسطهی وزن بدن‬
‫جلوگیری میکنند‪.‬‬

‫رباط دیگری به نام رباط ایلیولومبار مشاهده میشود که معموال در باال به زائدهی عرضی پنجمین مهرهی کمری و بخشی از آن در پایین به قسمت‬
‫متصل شده و بخشی از آن به سمت قدام در جلوی مفصل ساکروایلیاک به سمت پایین حرکت میکند‪.‬‬ ‫خلفی‬

‫تفاوتهای بین لگن خانمها و آقایان‪:‬‬

‫است‪ .‬این زاویه در لگن خانمها‬ ‫در تصویر ‪ ،9‬تفاوتهای لگن آقایان و خانمها دیده میشود‪ .‬یکی از روشهای تشخیص با توجه به‬
‫‪ ۸۵-۸۰‬درجه و در لگن آقایان ‪ ۶۰-۵۰‬درجه است‪ .‬برای تصور این زوایا میتوانیم به زوایهی بین انگشت شست و سبابه برای لگن خانمها و بین‬
‫انگشت سبابه و سوم برای لگن آقایان توجه کنیم‪ .‬از دیگر تفاوتهای بین این دو نوع لگن این است که تنهی فوقانی لگن در آقایان قلبی شکل یا مثلثی‬
‫غضروفی و نیمه متحرک است و بین آخرین مهرهی ساکروم و اولین مهرهی‬ ‫است و در خانمها مدور میباشد‪ .‬مفصل‬
‫یک نوع مفصل غضروفی است که الیهای از غضروف شفاف سطوح مفصلی را پوشاندهاست و در دیسک لیفی‪-‬غضروفی‬ ‫قرار دارد‪.‬‬
‫این سطوح را به هم متصل میکند‪ .‬رباطهایی هم وجود دارند که از یک استخوان پوبیس به پوبیس سمت مقابل در باال و پایین کشیده میشوند‪ .‬این‬
‫مفاصل در دوران بارداری تحت تأثیر هورمونها میتوانند کمی شلتر شوند تا هنگام زایمان وسعت لگن را کمی بیشتر کنند‪.‬‬

‫‪8 of 15‬‬
 ‫دکتر پاسبخش‬ ‫لگن استخوانی‬
‫‪1‬‬

‫شکل ‪ -9‬مقایسه لگن زنان و مردان‬

‫در لگن خانمها‬ ‫از دیگر تفاوتها میتوان گفت که استخوانها در لگن مردانه به علت اتصال قوی عضالت به استخوانها خشنتر هستند‪.‬‬
‫عریضتر است‪ .‬به طور کلی‪ ،‬استخوانهای لگن خانمها دست به دست هم میدهند تا وسعت لگن را افزایش دهند‪ .‬استخوان ساکروم در لگن زنانه‬
‫پهنتر و کوتاهتر است و در لگن مردانه درازتر و باریکتر میباشد‪ .‬حفرهی لگن زنان لولهای شکل‪ ،‬کوتاه و پهن و در مردان قیفی شکل است‪ .‬تنگه‬
‫فوقانی لگن در لگن زنانه پهنتر و مدور است اما در لگن مردانه مثلثی یا قلبی است‪.‬‬

‫شکستگی در لگن‪:‬‬
‫شکستگی در لگن میتواند به دالیل مختلفی باشد‪ .‬شکستگی در لگن کاذب میتواند به دلیل ضربههای مستقیم رخ دهد‪ .‬بخش فوقانی ایلیوم به ندرت‬
‫جابهجا می شود زیرا عضالت ایلیاکوس و سرینی به ترتیب از داخل و خارج به آن متصل هستند‪ .‬اگر شکستگی در لگن حقیقی رخ بدهد به دلیل اینکه‬
‫به صورت یک حلقهی استخوانی محکم است ممکن است یا در یک نقطه دچار شکستگی شود که شکستگی پایدار و بدون جابهجایی را ایجاد میکند‪ ،‬یا‬
‫در دو نقطه یا بیشتر شکسته باشد که باعث ایجاد شکستگی ناپایدار به همراه جابه جایی میشود‪.‬‬

‫شکستگیهای لگن حقیقی عموماً با آسیب به بافتهای نرم لگن همراهند‪ .‬شکستگیهای جزئی در لگن از جمله در خار خاصرهی قدامی فوقانی (محل‬
‫اتصال عضلهی سارتوریوس‪-‬خیاطه‪ :‬در بعضی ورزشکاران ممکن است کنده شود)‪ ،‬خار خاصرهی قدامی تحتانی (محل اتصال سر مستقیم عضلهی‬
‫رکتوس فموریس و ممکن است انقباض عضله سبب کندهشدن خار خاصره قدامی تحتانی شود)‪ ،‬توبروزیتهی ایسکیوم (محل اتصال عضالت‬
‫همسترینگ) هستند‪.‬‬

‫در این شکستگیها بافت لیفی تشکیل شده‪ ،‬عملکرد عضالت را کاهش میدهد‪.‬‬

‫اندازهگیری ابعاد لگن‪:‬‬

‫اندازهگیری ابعاد لگن در زنان و زایمان اهمیت ویژهای برای تشخیص ظرفیت و شکل لگن دارد‪ .‬زیرا لگن در زنان برای تولد نوزاد تطابق پیدا کردهاست‪.‬‬
‫این کار با معاینهی واژینال در طی هفتههای آخر بارداری صورت میگیرد؛ یعنی زمانی که بافتهای لگن نرمتر از ابتدای دوران بارداری است‪ .‬نحوهی‬
‫قرارگیری لگن در بدن به گونهای است که خار خاصرهی قدامی فوقانی و تکمههای پوبیس در یک صفحهی کرونال قرار میگیرند‪ .‬در تنگهی فوقانی‬
‫لگن قطر قدامی خلفی‪ ،‬عرضی و مایل را اندازه میگیریم‪.‬‬

‫‪ .‬این فاصله به عنوان قطر حقیقی نیز‬ ‫یا دماغهی ساکروم تا کنارهی فوقانی‬ ‫قطر قدامی خلفی‪ :‬فاصلهی بین وسط‬
‫شناخته میشود‪.‬‬
‫یک طرف تا وسط همین خط در طرف مقابل‪.‬‬ ‫قطر عرضی‪( :‬بیشترین فاصلهای که دو نقطه از هم دارند) فاصلهی بین وسط‬

‫‪9 of 15‬‬
 ‫دکتر پاسبخش‬ ‫لگن استخوانی‬
‫‪1‬‬

‫سمت مقابل‪.‬‬ ‫تا برآمدگی‬ ‫قطر مایل‪ :‬فاصلهی بین مفصل‬

‫مقایسهی این ابعاد با ابعاد سر جنین مشخص میکند که آیا جنین میتواند از کانال واژینال عبور کند یا خیر‪ .‬در لگن مردانه این ابعاد کوچکتر‬
‫هستند‪.‬‬

‫شکل ‪ -۱۰‬اقطار لگن‬

‫تنگهی تحتانی لگن‬

‫‪ ،‬زاویهی خلفی آن را رأس استخوان کوکسیکس و زوایای طرفی آن‬ ‫این تنگه لوزی شکل است‪ .‬زاویهی قدامی آن را کنار تحتانی‬
‫را توبروزیتههای ایسکیوم تشکیل میدهند‪ .‬در این تنگه اضالع قدامی استخوانی هستند‪ .‬این اضالع‪ ،‬شاخهای ایسکیوپوبیک هستند‪ .‬اضالع خلفی را‬
‫رباطهای ساکروتوبروز تشکیل میدهند‪.‬‬

‫حساب میکنیم‪ .‬جهت‬ ‫در تنگهی تحتانی جهت اندازهگیری قطر قدامی خلفی‪ ،‬فاصلهی رأس استخوان کوکسیکس را تا کنار تحتانی‬
‫اندازهگیری قطر عرضی‪ ،‬فاصلهی بین توبروزیتههای ایسکیوم اندازهگیری میشود‪ .‬جهت اندازهگیری قطر مایل فاصلهی وسط رباط ساکروتوبروز یک‬
‫سمت تا وسط شاخ ایسکیوپوبیک سمت مقابل اندازهگیری میشود‪.‬‬

‫لوزیِ تنگهی تحتانی لگ ن از دو مثلث قدامی (مثلث ادراری‪ ،‬تناسلی‪ ،‬یوروجنیتال) و مثلث خلفی (مثلث آنال) تشکیل شده است‪ .‬این دو مثلث در یک‬
‫سطح نیستند بلکه با زاویهای نسبت به یکدیگر قرار گرفتهاند‪.‬‬

‫لگن لوزی شکل که اضالع خلفی تنهی تحتانی آن توسط رباطهای ساکروتوبروز و اضالع قدامی توسط شاخههای ایسکیوپوبیک‬ ‫در تصویر زیر‪،‬‬
‫بوجود میآیند را مشاهده میکنید‪.‬‬

‫‪10 of 15‬‬
 ‫دکتر پاسبخش‬ ‫لگن استخوانی‬
‫‪1‬‬

‫شکل ‪ -۱۱‬تنگه تحتانی لگن‬

‫قطع ساجیتال از ناحیهی لگن‬

‫لگن که لوزی شکل است‪ ،‬جدارهی قدامی حفرهی لگن حقیقی (کوتاه‪ ،‬تشکیل شده‬ ‫لگن‪ ،‬تنگهی تحتانی یا‬ ‫در تصویر‪ ،‬تنگهی فوقانی یا‬
‫) و جدارهی خلفی حفرهی لگن حقیقی (بلندتر از قدامی‪ ،‬تشکیل شده توسط کوکسیکس و ساکروم) دیده میشود‪ .‬احشاء لگنی‬ ‫توسط‬
‫در محوطهی لگن حقیقی قرار گرفتهاند‪ .‬تنگهی تحتانی لگن با سطح افق زاویهی ‪ 1۵-1۰‬درجه و تنگهی فوقانی با همین سطح زاویهی ‪ ۶۰-۵۰‬درجه‬
‫میسازد‪ .‬این نحوهی قرارگیری باعث ایجاد شیبی به نام شیب لگن میشود‪ .‬جنین هنگام زایمان از این بخش عبور میکند‪.‬‬

‫درنحوه جاگذاری لگن باید دقت کرد که خار خاصرهی قدامی‬

‫فوقانی و تکمه پوبیک در یک صفحه کرونال قرار بگیرند‪ .‬در این‬
‫حالت تنگه لوزی شکل تحتانی از دو مثلث قدامی (مثلث‬
‫ادراری‪-‬تناسلی) و مثلث خلفی (مثلث آنال) تشکیل میشود که‬
‫در یک سطح نیستند و با هم زاویه دارند (تصویر پایین)‪.‬‬

‫شکل ‪ -12‬مقطع ساژیتال از لگن‬

‫شکل ‪۱۳‬‬

‫‪11 of 15‬‬
 ‫دکتر پاسبخش‬ ‫لگن استخوانی‬
‫‪1‬‬

‫انواع لگن‪:‬‬
‫چهار نوع لگن داریم‪:‬‬
‫‪ :‬قطر قدامی خلفی تنگهی فوقانی نسبت به قطر عرضی بسیار بیشتر است‪ %2۴( .‬زنان سفید پوست و ‪ ۴1%‬زنان‬ ‫لگن دراز یا میمونی یا‬
‫سیاه پوست)‬
‫‪ :‬تنگه ی فوقانی قلبی شکل یا مثلثی شکل است‪ .‬نمای آن قیفی شکل است و خروجی تنگی دارد‪.‬‬ ‫لگن مردانه یا‬
‫بزرگ و ‪ ۸۰‬درجه است و تنگهی فوقانی‬ ‫‪ :‬همهی ویژگیها در این نوع لگن تیپیک و طبیعی زنان است‪.‬‬ ‫لگن زنانه یا‬
‫بزرگتر از مردان است‪ .‬بریدگی سیاتیک بزرگ در لگن زنانه از لگن مردانه بیشتر و حدود ‪ ۷۰‬درجه است‪.‬‬ ‫مدور است‪ .‬وسعت‬
‫هستند‪ .‬در این افراد زایمان از طریق کانال واژینال انجام میشود‪ %۳۳ .‬زنان سفید پوست و ‪ %1۶‬زنان‬ ‫به طور کلی‪ ،‬حدود ‪ %۴1‬زنان دارای لگن‬
‫دارند‪.‬‬ ‫سیاه پوست لگن‬

‫‪ :‬در این نوع لگن قطر عرضی از قطر قدامی‪-‬خلفی بسیار بیشتر است‪ .‬دهانهی لگن پهن است (در حدود ‪ %2‬زنان)‪.‬‬ ‫لگن پهن یا‬
‫بسیاری از بیماریها مانند شکستگی‪ ،‬تومور‪ ،‬بیماریهای ستون مهره و بیماری ریکتس یا نرمی استخوان باعث چرخش و تغییر اقطار لگن میشوند و‬
‫یک زایمان طبیعی را به یک زایمان غیرطبیعی تبدیل میکنند‪.‬‬
‫از طریق توش واژینال میتوان قطر قدامی خلفی لگن را به دست‬
‫آورد‪ .‬برای این کار‪ ،‬انگشت میانه و سبابه داخل کانال واژینال‬
‫ساکروم و پوست دست‬ ‫قرار میگیرد‪ ،‬نوک انگشت‬
‫را لمس میکند‪ .‬فاصلهی بین این دو نقطه‬
‫لمس شده‪ ،‬کنژوگهی دیاگونال نامیده میشود‪ .‬برای تبدیل‬
‫کنژوگهی دیاگونال به کنژوگهی حقیقی ارتفاع‬
‫را از کنژوگهی دیاگونال کم میکنند و قطر قدامی خلفی را به‬
‫دست میآورند (شکل پانزده و دوازده)‪.‬‬

‫شکل ‪ -۱۴‬انواع لگن‬ ‫شکل ‪ -۱۵‬تخمین قطر قدامی خلفی لگن‬

‫نمای خلفی ساکروم‪:‬‬

‫استخوان پهن و مثلثی است‪ .‬قاعدهی آن در باال و رأس آن در پایین قرار دارد‪ .‬آخرین مهرهی ساکروم با اولین مهرهی کوکسیکس مفصل‬
‫ساکروکوکوکسیژال را تشکیل میدهد‪ .‬استخوان ساکروم از ‪ ۵‬قطعه استخوان به وجود آمدهاست که در هم ادغام و به یک قطعه تبدیل شدهاند‪ .‬ادغام‬
‫را به وجود آورند که ستیغی منفرد در قسمت‬ ‫این قطعات باعث میشود زوائد شوکی مهرههای خاجی به هم متصل شوند و‬
‫میانی و خلفی ساکروم میباشد‪.‬‬

‫‪12 of 15‬‬
 ‫دکتر پاسبخش‬ ‫لگن استخوانی‬
‫‪1‬‬

‫را داریم که از ادغام زوائد‬ ‫در طرفین این ستیغ‪ ،‬دو عدد‬
‫مفصلی فوقانی‪-‬تحتانی این پنج مهره ایجاد شدهاند‪ .‬در طرفین سطح خلفی و در خارج‬
‫را داریم که از ادغام‬ ‫سوراخهای خلفی ساکرال‪ ،‬دو عدد‬
‫زوائد عرضی این پنج مهره ایجاد شدهاند‪.‬‬

‫در قسمت تحتانی به ساکرال هیاتوس‪ ،‬جایی که المیناهای‬

‫پنجمین مهره ناپدید شدهاند‪ ،‬منتهی میشود‪ .‬بافت لیفی ساکرال هیاتوس را‬
‫میپوشاند‪ .‬برای بیحس کردن الیاف دم اسبی ساکرال‪ ،‬مادهی بیحسی را از طریق‬
‫ساکرال هیاتوس به داخل کانال ساکرال تزریق میکنیم‪ .‬ساکرال هیاتوس دهانهی‬
‫تحتانی کانال ساکرال است‪ .‬زوائد مفصلی فوقانی اولین مهرهی ساکرال به سمت‬
‫مفصل میشود‪.‬‬ ‫عقب و داخل متمایل شدهاست و با زوائد مفصلی تحتانی‬
‫شکل ‪ -۱۶‬نمای خلفی ساکروم‬

‫نمای قدامی ساکروم‪:‬‬

‫چهار خط عرضی دیده میشود که نشاندهندهی محل ادغام پنج مهره میباشد‪ .‬چهار زوج سوراخ ساکرال قدامی نیز قابل مشاهدهاست‪ .‬در قسمت‬
‫یا دماغهی ساکرال وجوددارد‪ .‬این برجستگی شاخص‬ ‫قدامی فوقانی لبهی برجستهای مربوط به تنهی مهرهی اول ساکرال تحت عنوان‬
‫مهمی جهت تعیین ابعاد لگن برای متخصصین زنان و زایمان است‪.‬‬

‫به واسطهی دیسک بینمهرهای با تنهی‬ ‫سطح فوقانی تنهی مهرهی‬

‫مفصل میشود‪ .‬تنهی قدامی ساکرال‪ ،‬برخالف سطح خلفی و زبر‬ ‫مهرهی‬
‫و برجستهی آن‪ ،‬مقعر و صاف است‪.‬‬

‫ساکروم در آقایان بلند و باریک و در خانمها پهن و کوتاه است‪ .‬تقعر قدامی‬
‫در زنان به دلیل افزایشدادن وسعت لگن در خلف‪ ،‬بیشتر است‪.‬‬

‫و‬ ‫ساکروم اندکی به جلو متمایل است در نتیجه زاویهای بین مهره‬
‫‪.‬‬ ‫استخوان ساکروم ایجاد میشود به نام‬

‫هنگام ادغام پنج مهرهی ساکرال سوراخهای مهرهای نیز در هم ادغام‬

‫میشوند و کانال یا مجرای ساکرال را به وجود میآورند‪ .‬این کانال حاوی‬
‫الیاف دماسبی نخاع است‪ .‬شاخهای قدامی و خلفی این الیاف به ترتیب از‬
‫سوراخهای قدامی و خلفی ساکرال خارج میشوند‪ .‬در نمای طرفی‪ ،‬رویهی‬
‫دیده میشود که با رویهی مفصلی‬ ‫مفصلی گوشی شکل یا‬
‫را‬ ‫متناظر خودش بر روی استخوان هیپ مفصل سینوویال‬
‫شکل ‪ -۱۷‬نمای قدامی ساکروم‬
‫ممکن است دچار‬ ‫تشکیل میدهد‪ .‬این مفصل سینوویال در اثر‬
‫تغییراتی شود‪.‬‬

‫به اولین مهرهی ساکرال به طور کامل یا ناقص فیوز میشود‪.‬‬ ‫گاهی مهرهی‬

‫‪13 of 15‬‬
 ‫دکتر پاسبخش‬ ‫لگن استخوانی‬
‫‪1‬‬

‫در نتیجه تعداد مهرههای کمری چهار و تعداد مهرههای‬

‫ساکرال شش عدد میشود‪ .‬به این‪،‬‬
‫میگویند‪ .‬گاهی هم اولین مهرهی ساکرال از بقیه جدا میشود‬
‫و به مهرههای کمری به طور کامل یا ناقص میپیوندد‪ .‬در‬
‫این شرایط مهرههای ساکرال ‪ ۴‬قطعه و مهرههای کمری ‪۵‬‬
‫میگویند (شکل هجده)‪.‬‬ ‫قطعه که به آن‬

‫شکل ‪ -۱۸‬لومباریزاسیون‬

‫کوکسیکس‪:‬‬
‫از ادغام چهار مهره ایجاد شدهاست و دارای سه خط عرضی میباشد‪ .‬اولین مهرهی کوکسیکس‬
‫رشد کردهاست و بقیه در حال تحلیل رفتن هستند‪ .‬زوائد مفصلی فوقانی اولین مهرهی‬
‫کوکیسکس را شاخهای کوکسیکس مینامیم‪ .‬تنهی اولین مهرهی کوکسیکس با تنهی آخرین‬
‫مهرهی ساکرال مفصل میشوند‪ .‬در ادامه‪ ،‬شاخهای کوکسیکس و ساکرال در مقابل هم‬
‫قرارگرفته‪ ،‬با هم مفصل میشوند و مفصل ساکروکوکسیژال را به وجود میآورند‪ .‬رباطهایی در‬
‫قدام و خلف این مفصل را حمایت میکنند‪ .‬مفصل ساکروکوکسیژال از نوع غضروفی است‪.‬‬
‫مهرههای کوکسیکس فقط دارای تنه هستند اما مهرهی اول دارای زائدهی عرضی ابتدایی و‬
‫زوائد مفصلی فوقانی است که تحت عنوان شاخهای کوکسیکس شناخته میشوند‪ .‬این شاخها‬
‫بقایای پایکها و زوائد مفصلی فوقانی هستند‪ .‬استخوان کوکسیکس کانال و قوس مهرهای ندارد‪.‬‬

‫شکل ‪ -۱9‬کوکسیکس‬
‫احشاء واقع در لگن خانمها از قدام به خلف شامل مثانه‪ ،‬پیشابراه‪ ،‬رحم‪ ،‬واژن و رکتوم‬
‫است‪ .‬رکتوم بعد از عبور از دیافراگم لگنی کانال آنال نام میگیرد و تا مقعد ادامه دارد‪.‬‬

‫استخوان پوبیک در جلو و استخوان کوکسیکس در خلف قرار دارند‪.‬‬

‫شکل ‪ -۲۰‬احشاء لگن زن‬

‫‪14 of 15‬‬
 ‫دکتر پاسبخش‬ ‫لگن استخوانی‬
‫‪1‬‬

‫نمونه سواالت‬
‫‪ .۱‬در تشکیل کدامیک از بخشهای زیر استخوان پوبیس شرکت ندارد؟‬
‫د) تنگهی تحتانی‬ ‫ج) خط قوسی‬ ‫ب) کنار داخلی هیپ‬ ‫الف) خط پکتینه‬
‫‪ .۲‬ناودان ابتوراتور بخشی از کدام استخوان است؟‬
‫د) پوبیس‬ ‫ج) ایلیوم‬ ‫ب) ایسکیوم‬ ‫الف) ساکروم‬
‫‪ .۳‬استخوان پوبیس در تشکیل کدامیک شرکت دارد؟‬
‫ج) سطح مفصلی اوریکوالر د) بریدگی سیاتیک کوچک‬ ‫ب) خط پکتینه‬ ‫الف) خط قوسی‬
‫‪ .۴‬درتشکیل کنار داخلی استخوان هیپ کدام استخوانها شرکت دارند؟‬
‫د) ایلیوم لگن‬ ‫ج) پوبیس و ایلیوم‬ ‫ب) ایسکیوم و ایلیوم‬ ‫الف) ایسکیوم و پوبیس‬
‫‪ .۵‬اندازهی زاویهی سابپوبیک در زن چقدر است؟‬
‫د) ‪ ۵۵‬تا ‪۶۰‬‬ ‫ج) ‪ 2۰‬تا ‪1۵‬‬ ‫ب) ‪ ۸۵‬تا ‪۸۰‬‬ ‫الف) ‪ ۶۰‬تا ‪۵۰‬‬
‫‪ .۶‬کدامیک از موارد زیر بخشی از استخوان پوبیس میباشد؟‬
‫د) سطح مفصلی اوریکوالر‬ ‫ج) آرکویت الین‬ ‫ب) پکتینه آل الین‬ ‫الف) حفره ایلیاک‬
‫‪ .۷‬در تشکیل سوراخ سیاتیک کوچک همه عناصر زیر مشاهده میشوند بجز‪:‬‬
‫د) رویه مفصلی اوریکواالر‬ ‫ب)رباط ساکرو توبروس ج) رباط ساکرواسپاینوس‬ ‫الف) خار ایسکیال‬
‫‪ .۸‬تمامی عناصر زیر در تشکیل تنهی تحتانی لگن شرکت دارند بجز‪:‬‬
‫د) آرکویت الین‬ ‫الف) توبروزیتههای ایسکیوم ب) سیمفیزیس پوبیس ج) رأس کوکسیکس‬
‫‪.9‬تمام نواحی زیر بخشی از استخوان ایلیوم میباشند بجز‪:‬‬
‫د)خط پکتینه‬ ‫ج)‬ ‫الف) رویه مفصلی اوریکوالر ب)‬
‫‪ .۱۰‬در موقعیت آناتومیک خار خاصرهی فوقانی با کدامیک از بخشهای زیر در یک صفحه کرونال قرار دارد؟‬
‫ج) رباط ساکروایلیاک خلفی د) خار ایسکیال‬ ‫ب) تکمه پوبیس‬ ‫الف) خط پکتین‬

‫پاسخ‬
‫‪ .1۰‬ب‬ ‫‪ .9‬د‬ ‫‪ .۸‬د‬ ‫‪ .۷‬د‬ ‫‪ .۶‬ب‬ ‫‪ .۵‬ب‬ ‫‪ .۴‬ج‬ ‫‪ .۳‬ب‬ ‫‪ .2‬د‬ ‫‪ .1‬ج‬

‫‪15 of 15‬‬