IS - IT IN PASHTO 1

TAJ -MOBEN
 ‫‪IS - IT IN PASHTO‬‬ ‫‪2‬‬

‫پنځم لکچر پښتو‬

‫●سوداګرۍ ‪ (EC‬یا ای کامرس )د انټرنیټ په ګډون د کمپیوټر شبکو له الرې د محصوالتو ‪ ،‬خدماتو یا معلوماتو پیرود ‪ ،‬پلور ‪ ،‬لیږد یا‬
‫تبادلې پروسه تشریح کوي‪.‬‬

‫⭐يعني دا ‪ EC‬ای کامرس دانټرنټ پر بنسټ داتشريح کوي چي څنګه شيان خرڅ شي رانيول سي او اداره سي‪.‬‬

‫●لومړی ‪ ،‬دا د یوې ادارې السرسی زیاتوي ‪ ،‬د احتمالي پیرودونکو شمیر په توګه تعریف شوی چې شرکت کولی شي خپل محصوالت‬
‫بازار ته وړاندې کړي‪.‬‬

‫⭐لومړي دا يو اداري ته السرسي ورکوي يعني ارزښت يي ورزیاتوي چي داده پیرودونکو ده احتمالي شمير په توګه تعريف سوي دي‬
‫چي پيرودونکی څومره شمیر لري چي دهغه شمیر پربنسټ شرکت خپل محصوالت بازار ته وړاندي کوي‪.‬‬

‫●بریښنایی سوداګرۍ هم په بنسټیز ډول د نوي آنالین شرکتونو پراختیا ‪ ،‬نوي سوداګرۍ ماډلونو ‪ ،‬او د ‪ EC‬پورې اړوند محصوالتو او‬
‫خدماتو تنوع له الرې د سیالۍ طبیعت بدلوي‪.‬‬

‫⭐دابرخه په سوداګري کي دسيالي ياداوري کوي چي مختلف شرکتونه يو له بل سره سيالي کوي تر څو خپل ويليو تر هغو ډيره کړي‪.‬‬

‫ده اوسنی سالیډ عنوان ‪Cont.-:‬‬

‫☑ ده موضوع ادامه‪..‬‬

‫●هر شرکت چې د بریښنایی سوداګرۍ تمرین(پيل) کولو پریکړه کوي باید په مؤثره توګه د ترسره کولو لپاره ستراتیژي رامینځته کړي‪.‬‬

‫⭐يعنی يو شرکت مخکي له دي چي اي کامرس ته ننوزي او هغه شروع کړي بايد دهغه په اړه پالن او موثره ستراتيژي رامنځته کړي‬
‫ترڅو بيا ده کار په جريان کي له ستونزو سره مخ نشي‪.‬‬

‫●لومړی ګام دا دی چې دقیقا معلومه کړئ چې ولې تاسو غواړئ د ویب سایټ په کارولو سره د انټرنیټ له الرې سوداګرۍ وکړئ‪.‬‬

‫●ویب سایټونو د ګمارلو لپاره ډیری دلیلونه شتون لري‪:‬‬

‫●د توکو او خدماتو پلورل‬

‫●ستاسو د شهرت لوړولو لپاره‬

‫●د عملیاتي او لیږد لګښتونه کمولو لپاره‬

‫ده اوسنی سالیډ عنوان ‪Definitions and Concepts-:‬‬

‫☑تعریفونه او مفکورې‬

‫‪TAJ -MOBEN‬‬
 ‫‪IS - IT IN PASHTO‬‬ ‫‪3‬‬

‫●په یاد ولرئ چې بریښنایی سوداګرۍ د انټرنیټ په ګډون د کمپیوټر شبکو له الرې د محصوالتو ‪ ،‬خدماتو یا معلوماتو پیرود ‪ ،‬پلور ‪،‬‬
‫لیږد یا تبادلې پروسه تشریح کوي‪.‬‬

‫⭐داخبره تاسو موضوع ته متوجه کوي‪.‬‬

‫ده اوسنی سالیډ عنوان ‪Types of E-Commerce-:‬‬

‫☑دای کامرس ډولونه‬

‫ای کامرس د مختلفو ګوندونو ترمنځ او تر منځ ترسره کیدی شي‪.‬‬

‫●د سوداګرۍ څخه تر مصرف کونکي بریښنایی سوداګرۍ ‪ (B2C):‬په ‪ B2C‬کې ‪ ،‬پلورونکي سازمانونه دي ‪ ،‬او پیرودونکي افراد دي‪.‬‬

‫⭐په دي ډول ‪ Business-to-consumer‬کي پلورونکي او پيريدونکي شامل دي ‪ .‬چي ده پلورونکو له لوري پيريدونکو ته اجناس‬
‫وړاندي کيږي‪.‬‬

‫●د سوداګرۍ څخه تر سوداګرۍ بریښنایی سوداګرۍ ‪ (B2B):‬د ‪ B2B‬لیږدونو کې ‪ ،‬پلورونکي او پیرودونکي دواړه سوداګریز‬
‫سازمانونه دي‪.‬‬

‫⭐په دي ډول ‪ Business-to-business‬کي دواړه سوداګريز شرکتونه دي چي خپل تر منځو اجناس تبادله کوي‪.‬‬

‫●د پيرد کونکي څخه پیرد کونکي بریښنایی سوداګرۍ ‪ (C2C):‬په ‪ C2C‬کې (د پیرودونکي څخه پیرودونکي هم ویل کیږي) ‪ ،‬یو فرد‬
‫نورو اشخاصو ته محصوالت یا خدمات پلوري‪.‬‬

‫⭐په دي ‪ Consumer-to-consumer‬کي دواړه مصرف کونکي يا پيريدونکي شامل دي چي يو بل ته اجناس وړاندي کوي‪.‬‬

‫●د سوداګرۍ څخه کارمند ‪ (B2E):‬په ‪ B2E‬کې ‪ ،‬یوه اداره په داخلي توګه ‪ EC‬کاروي ترڅو خپلو کارمندانو ته معلومات او خدمات‬
‫وړاندې کړي‪.‬‬

‫⭐په دي ډول ‪ Business-to-employee‬کي يو شرکت خپل کار مندانو ته يوازي محصوالت وړاندي کوي‬

‫●برېښنايي حکومت ‪:E-government:‬برېښنايي حکومت په عمومي توګه د انټرنېټ ټیکنالوژۍ او په ځانګړې توګه د بریښنایی‬
‫سوداګرۍ کارول دي چې خلکو ته معلومات او عامه خدمات وړاندې کوي‪.‬‬

‫●ګرځنده سوداګرۍ ‪ (M-Commerce):‬د ‪ M-Commerce‬اصطالح ای کامرس ته اشاره کوي چې په بشپړ ډول په بېسیم چاپیریال‬
‫کې ترسره کیږي‪.‬‬

‫⭐مطلب له دي څخه وايرلس او هغه کامرس دي چي موقيعت يي ده تغير په حالت کي وي‪.‬‬

‫ده اوسنی سالیډ عنوان ‪Major E-Commerce Mechanisms-:‬‬

‫️☑د ای کامرس لوی میکانیزمونه‬

‫‪TAJ -MOBEN‬‬
 ‫‪IS - IT IN PASHTO‬‬ ‫‪4‬‬

‫●سوداګرۍ او پیرودونکي کولی شي د یو شمیر میکانیزمونو له الرې په انټرنیټ کې پیرود او وپلوري‪.‬‬

‫ترټولو پراخه کارول شوي میکانیزمونه په الندې ډول دي‪:‬‬

‫‪-‬بریښنایی کتالګ‬

‫‪-‬بریښنایی لیالمونه‬

‫‪-‬ای سټور فرنټ‬

‫‪-‬ای مالونه‬

‫‪-‬بریښنایی بازار ځایونه‬

‫‪Electronic catalogs‬‬

‫‪– Electronic auctions‬‬

‫‪– E-storefronts‬‬

‫‪– E-malls‬‬

‫‪– E-marketplaces‬‬

‫ده اوسنی سالیډ عنوان ‪Cont-:‬‬

‫☑ده موضوع په دوام‬

‫‪●Electronic catalogs‬‬

‫●بریښنایی کتالګ د محصول ډیټابیس ‪ ،‬الرښود او د لټون وړتیاوې ‪ ،‬او د پریزنټشن فعالیت لري‪ .‬دوی د ډیری ای کامرس سایټونو‬
‫مالحظه ده‪.‬‬

‫⭐په دي ګټالک کي ده ډيټابيس ‪ ،‬الرښود او دلټون وړتياوژ او ده پرزينټيشن فعاليتونه ساتي او اداره کوي په دي کي ده اي کامرس‬
‫ده سايټ ده فعاليتونو مالحظه ده‪.‬‬

‫‪●Electronic auctions‬‬

‫●د رقابتي پیرود او پلور پروسه ده چې نرخونه په متحرک ډول د رقابتي داوطلبۍ لخوا ټاکل کیږي‪ .‬بریښنایی لیالمونه (ای نیالمونه)‬
‫عموما د پیرودونکي اساس پراخولو او د لیالم دورې وخت لنډولو سره د پلورونکو لپاره عاید ډیروي‪.‬‬

‫⭐ليالم خو نو ښه پيژنو‬

‫‪●E-storefronts‬‬

‫‪TAJ -MOBEN‬‬
 ‫‪IS - IT IN PASHTO‬‬ ‫‪5‬‬

‫●بریښنایی پلورنځی یو ویب سایټ دی چې د یو واحد پلورنځي استازیتوب کوي‪.‬‬

‫‪●E-malls‬‬

‫●د انفرادي پلورنځیو ټولګه ده چې د یو انټرنیټ پتې الندې راټول شوي‪ .‬داده انفرادي ټولګيو ټولګه ده چي ده يوه واحد انټرنټ پتي‬
‫الندي راټول شوي وي‪.‬‬

‫‪●E-marketplaces‬‬

‫●یو بریښنایی بازار (ای‪-‬مارکیټ پلیس) په ویب کې یو مرکزي ‪ ،‬مجازی بازار ځای دی چیرې چې ډیری پیرودونکي او ډیری پلورونکي‬
‫کولی شي د ای کامرس او ای سوداګرۍ فعالیتونه ترسره کړي‪.‬‬

‫ده اوسنی سالیډ عنوان ‪Electronic Payment Mechanisms-:‬‬

‫️☑د بریښنایی تادیاتو میکانیزمونه‬

‫●د بریښنایی تادیاتو میکانیزمونه پیرودونکي ته وړتیا ورکوي چې د چک لیکلو یا نغدو پیسو کارولو پرځای په بریښنایی ډول د توکو او‬
‫خدماتو لپاره تادیه وکړي‪.‬‬

‫●دری ډوله بریښنایی تادیه سته ‪ :‬بریښنایی چکونه ‪ ،‬بریښنایی کارتونه ‪ ،‬او ډیجیټل والټونه‪.‬‬

‫●بریښنایی چکونه‪ .‬بریښنایی چکونه (ای چیکونه) ‪ ،‬چې په ابتدايي توګه په ‪ B2B‬کې کارول کیږي ‪،‬یو پیرودونکی چې غواړي د‬
‫بریښنایی چکونو څخه کار واخلي باید لومړی د بانک سره د چیک کولو حساب رامینځته کړي‪.‬‬

‫●بریښنایی کارتونه‪ .‬یو ډول بریښنایی کارتونه شتون لري ‪ ،‬او دوی د مختلفو موخو لپاره کارول کیږي‪ .‬ترټولو عام ډولونه د بریښنایی‬
‫کریډیټ کارتونه ‪ ،‬د پیرود کارتونه ‪ ،‬د ذخیره شوي ارزښت پیسو کارتونه ‪ ،‬او سمارټ کارتونه دي‪.‬‬

‫●ډیجیټل والټونه‪ .‬ډیجیټل والټ یو غوښتنلیک دی چې د مالي معاملو لپاره کارول کیږي‪ .‬دا ایپسونه د کاروونکو ډیسټاپونو یا د دوی‬
‫سمارټ فونونو کې کیدی شي‬

‫ده اوسنی سالیډ عنوان ‪Ethical and Legal Issues in E-Business-:‬‬

‫⭐نوټ الندي ساليډونه ده ای کامرس اړوند ده ده امنيت مسلي دي چي په وار وار سره زکرشوي دي‪.‬‬

‫☑په بریښنایی سوداګرۍ کې اخالقي او قانوني مسلې‬

‫●اخالقي مسایل‬

‫●د شخصي معلوماتو ذخیره کولو او لیږدولو اسانه کولو سره ‪ ،‬بریښنایی سوداګرۍ محرمیت ته ځینې ګواښونه وړاندې کوي‪.‬‬

‫●بیا دا ممکن اړین وي چې د پیرودونکو هویت خوندي کړي‪ .‬سوداګرۍ په مکرر ډول د دې محافظت چمتو کولو لپاره کوډ کول‬
‫کاروي‪.‬‬

‫‪TAJ -MOBEN‬‬
 ‫‪IS - IT IN PASHTO‬‬ ‫‪6‬‬

‫●د محرمیت بله لویه مسله تعقیب کول دي‪ .‬کوکیز ستاسو د شخصي کمپیوټر هارډ ډرایو کې ستاسو د تعقیب تاریخ ذخیره کوي ‪ ،‬او‬
‫هرکله چې تاسو یو ځانګړي ویب سایټ ته بیا کتنه کوئ ‪ ،‬سرور کوکی پیژني‪.‬‬

‫☑قانوني او اخالقي مسایل د ای کامرس لپاره ځانګړي دي‪.‬‬ ‫ده اوسنی سالیډ عنوان ‪Legal -:‬‬

‫●په انټرنیټ کې درغلۍ‪ .‬د انټرنیټ درغلۍ حتی د انټرنیټ کارولو په پرتله ګړندۍ وده‬ ‫‪and Ethical Issues Specific‬‬

‫کړې‪ .‬کوم چې د انټرنیټ څخه کار اخلي او کیدای شي د معلوماتو پټول یا د پیسو ‪،‬‬ ‫‪to E-Commerce‬‬

‫ملکیت او میراث څخه د قربانیانو د چلولو لپاره د غلط معلوماتو چمتو کول شامل وي‪.‬‬

‫●د ډومین نومونه‪ .‬بله قانوني مسله د ډومین نومونو سره سیالي ده‪.‬‬

‫●سایبرسکوټینګ‪ .‬سایبرسکوټینګ د ښه نیت یا سوداګریزې نښې څخه د ګټې اخیستنې‬

‫لپاره د ډومین نومونو راجستر کولو یا کارولو تمرین ته اشاره کوي چې د بل چا پورې اړه لري‪.‬‬

‫●مالیات او نور فیسونه‪ .‬بریښنایی پلورونکي باید د سوداګرۍ جواز مالیه ‪ ،‬د فرنچائز فیسونه ‪ ،‬د ناخالص رسیدونو مالیه ‪ ،‬د محصول‬
‫مالیه ‪ ،‬د امتیازاتو مالیه ‪ ،‬او د کارونې مالیه ورکړي‪.‬‬

‫●د کاپي حق‪ .‬دا فکري ملکیت د کاپي حق قوانینو لخوا خوندي دی او په آزاده توګه نشي کارول کیدی‪ .‬يعني هر څوک نشي کوالي‬
‫ډه بل چا محصول کاپي کړي‬

‫‪TAJ -MOBEN‬‬