BENGH

AIDS
Fl|N IHE
DIAGN[|SIS
llF MALANN
PLATESNo I 18
rht
HINH THE I<Y SINH TRUNG VA
Kf ruuAr xEr Non1m oE

@ Y,{l'#;{,Trl;:E
cuAru DoAN eENu sdr nfr

WORLD IIEALTII OKGA,TIIZATION

 rY rHuAr cHAru DoAN xY slnn rnuruc s6r RET

Tranh 1: Plasmodium falciParum

Mdt sau: Ldm sach vi bAo qu6n cAc lam kinh

Tranh 2: Plasmodium vivax

Mft sau: BAo duong kinh hidn vi

Tranh 3: Plasmodium ovale

Mdt sau: Pha dung dich d6m dd nhuOm k1i sinh trung sot r6t

Tranh 4: Plasmodium malariae

Mdt sau: Pha dung dich gi6m sa me

Tranh'5:
vd C6ch lirm giot m6ng va giot diry tr6n cung 1 lam kinh
Mit sau:
gi6m sa
Tranh 6: Hinh thd c6c thanh phdn m6u trong giot m6ng vd giot diry.nhuQm
pH kh6c nhau'
Ket quA nhuOm ky slnh trung sot ret voi giem sa v6i c6c n6ng dQ
Ky thuAt nhuOm giem sa phr-rong phap thLrong quy
Mdt sau:

Tranh 7: C6c hinh thd giA tao co thd gAy nhAm l5n trong chdn dofrn
Mit sau: Ky thuat nhuOm giOm sa: Phuong ph6p nhuOm nhanh

Tranh 8: cac giai doan cia ky sinh trung s6t r6t trong lam m6u giot day
Mdt sau: CAc [nuong phap ddm kf sinh trirng s6t r6t tr6n lam giqt day'

uEN s6T nEr xY slNH TRT NG vA cON rRUNG

DICH & PHAT HAI'IH
nA NOr rgsa
 WHO SECRETARIAT FOR THE COORDINATION OF MALARIA
TRAINING IN ASIA AND THE PACIFIC

'd

tlFuY*\JLc
tFUt*.*r.c *o:::- :,

t $*
$$fi Jnlil1'
;r 1r rlr c r.rf-i
-
J;
$31"0'i., ru xrenre

*** t:.* t
-

siN\N

ffiffiffi^..]*
*J
* sS
*t$ r ..rr?

**ffi#rt/-&
##ilil*;;ff
Gigt m6ng
GIAO BAO

PLASMODIUM FALCIPARUM
Gigt day

TRANH rY srrun rRUHc sE cxAru DoAN s6r nEr o ucud r

rHE cAc crArDoAN cUn xY srNH TRUNc s6r nEr

HiruH
rnEu LAM Grer MoNG vA Grer ony NHuOrvr crEnasn
(Bin gdc cria Yap Loy Fong)
 RrrA sAcH ve eAo ouAru lRne xlruH

t. R(ra sach lam kinh:

Cdn phAi chO.y viqc chudn bi sin nhr1ng lam kinh sach, chat luong t6t dd chudn bi cho vi6c

ldy m6u x6t nghi6m. Tdt ci c6c lanl phai that sach vd khong dinh ddu md hoic hoi dm. Loai
b6 nhrlng lam kinh k6m phdm chdt nhu:
(a) Nh0ng lam c6 6nh ngO sic hay xudt hien mAu tring hodc duc md
(b) Nh0ng lam rrJa chua thAt sach, du lir lam m6i hay cU.
(c) Lam c0 mdt bl suoc hay bo lam bis&t m6.

1.1. Lam kinh mdi:

T6t nhat li rria sach tdt ca cec lam mdi (kd cA nh0ng lam dd r&a sach tu tru6c) bing cAch
ngAm trong nu6c c6 dung dich tdy rta vd sau d6 rria lam du6i vdi nu6c dang chAy hoflc thay
nu6c sach viri ldn trong vdi gid. M6i lam cdn phAi duoc lau kh6, vi lAm b6ng bing khan kh6
sach kh6ng c6 so vAi. CAc lam dA rria sqch khi cAn chi cdm bo lam dd trAnh m6ng tay hay
mO dAy vdo mit lam.

1.2. Lam kinh di s& dgng:

Dd nghi ngAm nh0ng lam bdn dA ding r6i trong nudc c6 pha chat tdy rria. Nhffng lam kinh khi
di ngAm k! rdi phAi dugc rtia sach tung chi6c m6t bdng 1 mAnh gac hay b6ng cho t6i khi tat
cA nh0ng vdt m6u vA dAu da h6t sqch. Sau khi r&a cAc lam phAi dugc chuydn sang dung dlch

tdy rtia mdi vit sau d6 rria trong nu6c dang chAy hoic thay nudc sqch vdi ldn truoc khi lau
kh6 bdng 1 mAnh vAi b6ng sach. Nh0ng lam bi suoc nhe kh6ng thfch hop Od lam lam m6u c6
thd chuydn sang bO phAn con trung dd sri dung x6t nghiOm hing ngay.

2.BAo quin lam kinh:

Khong dugc dd lam kinh o nhiQt dO m6i truong co dQ dm cao trong vdi tudn. Ndu khOng
ch(ng s6 dinh lai voi nhau do hoi dm lot vio vd s6 mdt tinh trong sudt do bi mo. Sau khi rria
sqch, t6t nhdt n6n bAo quAn lam kinh o nhCrng noi khd 16o hoic t0 am.

NhCrng lam kinh di r&a sqch phAidugc g6itrong gidy m6ng thinh tung goi 10lam mot, budc
lai bing 1 dAy chun hay bAng dinh, sin slng dd stidung. Co thd xdp nh0ng goi lam vdo c6c
hQp dung lam bing bia crrng hoic cAc hop thich hop vir c6ch ly ch[ng bing bia gdp n6p,

bong hoicpolyetynen khi vAn chuydn.

WHO SECRETARIAT FOR THE COORDINATION OF MALARIA
TRAINING IN ASIA AND THE PACIFIC

-'",. .#
b e*\
)a
t '-' :,* *' tg l*u
ifr a--t - .a C
'-w : . 3?
^
.L "q*
r', 1
* . a oa",,
* e.*
l'3 ;g
"", "
& \e
=.$*
ti I
flr1: =l "is
"t -s€ g l* " ..' {
_q-

r*f *l
s.8'#-
ii.-
E '=*t
* i** =4
"

rp
sk

LX
**##
S+

.t ." *\
w

}.*
*;

{'fj,
ffi#
i&c,
r* &ia--r,e
-&
"%te
'l*-. *#*
fG *ff
{l *"

w
.*:

GIAO BAO
#
Giot m6ng Giot dAy

PIASMODIUM VIVAX

TRANH KY SINH TRUNG OE CHAH DOAN S6T NET O NCUdIZ

HiruH THE CAc GIAIDoAN CUA KV SINH TRUNG 56T RET

TREN LAM GIQT MONG VA GIQT DAY NHUOM GIEMSA
(Bin g6c c0a Yap Loy Fong)
 eAo ou0ruo rlruH ulEtt vr

Nhfing viQc cdn lim: ' (

1. PhAi ph0 kinh hidn vi bing 1 mAnh vAi hoic mAnh nilOng khi khong dDng kinh.
2. PhAi dqc biet chtl f bAo vQ kinh hidn vitrAnh bui trong thoi ki'kho n6ng.
3. PhAi dac biQt ch[ f bio ve thdu kinh vi ling kinh kh6i bi moc ndm trong thdi k!/ nong dm
ChA !,: Co thd lAm bing cAch:
3.1. Od finn hidn vi trong phdng c6 mAy di6u hoa nhiet d0.
3.2. BAo quAn kinh hidn vitrong phong c6 mAy h0t dm - Gi6 ti6n 1 mAy h0t dm chay dirOn
bAng khoAng 1 n&a giA ti6n m6y di6u hda nhi6t d6.
3.3. Gin 1 b6ng ddn 15 hodc 25 wat b6n trong 1 tri dung c6 cAnh cria khft chit.
3.4. Dit 1 bong ddn 15 wat vAo trong tung hOp dUng kinh hidn vi n6 s6 hoat dQng nhu 1 tfr
dm.

3.5. O nhrng virng kh6ng c6 diQn dat 1 gia do- hQp kinh hidn vi c6ch ld sudi cta t0 lanh
hoic miy l4nh chqy-bing ga ho{c ddu h6a 30cm. N6 gi[ cho hop kfnh hidn vi d0 kh6
dd bao v6 thdu kfnh kh6i bi ndm.
4. Hirng ngiry lau sqch ddu soi 6 vAt kinh ddu bing 1 mAnh vAi mdm nh0ng xylen; vd lau sqch
bong bdng 1 mAnh vAi sqch kh6ng c6 so.
5. Lau thi kinh bdng vAi m6m khOng c6 so vAi hoic bing vAi m6ng.
6. XiSt chat 6c d6y hOp kinh hidn vi dd gir kinh kh6i bi h6ng khi vAn chuydn.
Z. Khi dat mua c6c bQ phAn thay thd phAi ghi s6 model crla kinh, n6u c6 thd, thi ghi cA so crla
cAc bo phAn d6.

Nhtrng viQc khong lim:

1. Khdng dugc dUng vAi m6ng dd lau vit kinh ddu dd lau thi kfnh'

2. KhOng dugc dirng cdn dd lau c6c mft son cOa kinh hidn vi.
3. Khdng dugc c6lau nhirng bO phQn cia kinh hidn vi mir b4n chua dugc hudng ddn lAm.
4. Kh6ng duqc dd tr6ng 16 thdu kinh, dirng 1 nip day thich hop ho{c 1 mi6ng bing d6n l6n 16

tr6ng.
5. Kh6ng dugc ddi thdu kinh tircAc kinh hidn vi khAc hang sAn xudt ngay cA t sd model c0ng
hinglAn xudt c0ng c6 nhtrng dac didm khdc nhau.
 WHO SECRETARIAT FOR THE COORDINATION OF MALARIA
TRAINING IN ASIA AND THE PACIFIC

rT {r#cr
* +f t}
t f
.,.".S;"
&E
.a lffi'.=.
: r.'

TU DUONG

Giot m6ng Gigt ddY

PIASMODIUM OVALE

TRANH rY srttH TRUNG sE cHAr.r DoAN s6r nEr o Ncud s

HlruH rHE cAc crArDoAN cun xY stNH TRUNc s6r Rer

rnEu LAM GIOT MONG VA GIOT ONY UHUOM CIETiltSR
(BAn g6c c0a Yap Loy Fong)
 ,
pHA DUNG DfcH oEru oE r.rxuOu xY srr.rH TRUNG s6r nEr

Mot dung dlch dem phosphate, c6 d6 pH 7,2 dlng ld y6u t6 cdn thi6t dd nhu6m kf sinh trDng s6t
r6t voi gi6msa.

1. Pha dung dlch tld dung hnng ngiyi

1.1. Hda tan 1,09 disodium hydrogen phosphate (NarHPOa) anhydrous, vA 0,79 potassium
dihydrogen phosphate (KH2PO4) trong 1 lft nu6c cdt, ho6c nudc dd khr] ion, c6 thd
dung nudc mua di loc hoic thAm chi nuoc mdy, ndu nhrTng thrl kia kh6ng c6.

1.2. Kidm tra d0 pH (c6 thd dirng m6y do pH hay bing chi thi miu nhu m6y so mdu
Levibond).

1.3. Di6u chinh pH l6n 16i7,2 bing cAch th6m nhirng luong nh6 dung dich NaTHPOO2/"
hoic xu6ng ddn7,2 bing cAch th6m nhring luong nh6 dung dich KH.PO42%.

1 .4. Khi da dat duqc pH 7,2,bAo quAn trong lo n0t chit, n6n bang lo th0y tinh miu tdi, dat d
noi mdt m6 kh6ng c6 6nh s6ng mit trdi.

Dung dich niry sri dung t6t trong vdi tudn nhung cdn duoc kidm tra thudng xuydn dd xem x6t
dung dich co bi moc hoic vdn dqc kh6ng. Co thd ldrm bdng cAch l6c dung dich. N6u thdy vdn
dUc thi b6.

2. Pha dung dich me d{c - c6 lgi cho viQc dithuc dia hoic gui ddn nhirng trqm 6 xa.

2.1. Hda tan 3,0g NaTHPOO anhydrous vA 2,1g KH2PO4 trong 25ml nu6c cdt hoic nu6c di
khri ion.

2.2. Di6u chinh d0 pH l6i 7,2 theo cAch di mO tA o mqc 1.3 tr6n.

2.9. BAo quin trong lo mdu t6i, trAnh 6nh s6ng mdt trdi truc ti5p, dung dich niry s& dung t6t
trong vditudn.

2.4. Dd pha thdnh dung dich nhuom, pha loing 1ml dung dich dic nAy voi 20ml nu6c cdt

ho{c nuoc di khft ion.

3. Chudn bi sin cfc g6i cAn trudc:

C6 thd cAn tru6c 2 loai mu6i phosphate vA cho ch0ng cung viro 1 lo c6 n0t chdt hoic tOi

nil6ng c6 gin kin; dAn nhin 16 rdng vir bAo quAn trong 1 binh c6 nft xoAy. Khi mu6itrong tOi

dugc cho th6m 1 lit nuoc thi dung dich cAn phAi chinh c6 pH 7,2:St dqng theo c6ch thOng

thudng.
 WHO SECRETARIAT FOR THE COORDINATION OF MALARIA
TRAINING IN ASIA AND THE PACIFIC

$
{+e
ef f, *
", 1 'i'* ,i il
tS : *a*'&
r*
*&,
'i* *k
d

] a

yf
JI{-
*f&
-f, { uE:
#: ,
{ "a.
-
-''
#'
.€- .!

lc I
# qtj i;,

*$u d-' *

:. it
{ '.- *
.P..
"s.* #
-tlE I l Erf

# 3
G
C.-'ii

ffi
;i-.='
'tf.#
# -€,--
€.*
**::
t:*

TU DUONG

w @ # *

.*ry
&
*aY
O^ I 'lli
ffi
a
oo"; ct
E= pxAru
:tu t$t

ltEr

ffi € %@ffiffi
w
...:.B} ,ij'"..
r' '€+
.*ru
,ffi GIAO BAO
"'ilF
$fr.

Giot m6ng Giot ddY

PLASMODIUM MALARIAE

TRANH KY SINH TRUNG gE cHAu DoAN s6T nET d Hcud +

rHE cAc crArDoAN cUn xY srNH TRUNG s6T REr

HiruH
TRCN LAM GIST MONG VA GIST DAY NHUOM GIEMSA
(BAn g6c c0a Yap Loy Fong)
 PHA DUNG DICH GIEMSA ME

1. Gi6i thiQu: ..

Gi6msa lir 1 thu6c nnubm ti6u chuAh d6ng tin cqy trong vi6c nhuOm lam m6u thuong quy dd
chdn do6n s6t r6t. Tuy nhi6n, chat luong cOa thu6c nhu6m nAy, d dang b6t hay dung dich dd
pha sin thay ddi tiry theo ngu6n cung cdp thu6c, nen t6t hon h6t ld mua thu6c c0a 'l hing co
danh ti5ng. Mac dn v?y ban v6n cdn phAi khing dinh chdt luong c0a thuoc nhu6m bing cAch
th& turng l0 thudc d5 pha trudc khi nhuom thuong quy 1 sd luong l6n lam m6u.

1.1. Cong thtlc thudc nhu6m:

B6t giOmsa : 3,8 g
Cdn Methanol: 250 ml
Glycerol: 250 ml

1.2. Pha ch5:

Lo miru t6i lA thich hop nhat, nhLrng ndu khdng c6 thl c6 thd diing 1 lo bing nhu. a ho{c th0y
tinh crrng, trong, kh6 vi sach h6a chdt cd phir hop. Ban c0ng sE cdn khoAng 50 hat thui tinh
dic co dudng kinh khoAn$ 5 mm.

1.2.1. Cho cAc hat thriy tinh vdo trong lo, dd luong cdn methanol di dong va dd th6m bot
thu6c nhu6m dd cAn vAo lo.

1.2.2.Ddy nft lo. Dd cho b6t thudc nhu6m chim ddn qua c6n methanol cho tdi khi lSng

xu6ng du6i ddy. Ldc lo thu6c theo hinh vong trdn trong khoAng 2 - 3 ph0t.

1.2.3. Cho them 1 lugng glycerol di dong vir lai lic lo nhu trdn. Ti6p tr,rc lac trong 2 - 3 ph0t
v6i khoAng thoi gian cAch nhau n&a gio it nhdt lir 6 ldn.

1.2.4. D6lo chua dirng v6i tU 2 - 3 ngdy, m6i ngiry l5c lo 3 - 4 ldn cho tdi khi thu6c nhuom
'l
dugc trQn ky. Giu 1 luong nh6 dung dich giOmsa me ndy trong lo nh6 dd st} dung
hirng ngdy nhdm tr6nh nhiSm bdn dung dich me.

Cdn phAi d6n nhdn d6nh ddu tung lO thu6c nhuOm mdi pha bao gdm cA ngiry pha vir cdn phAi
kidm tra dQ pha loing t6t nhdt vir thdi gian nhu6m e0a turng lo. Lu6n luon dqy kin n0t lo, dd 19 d

noi m6t, kh6ng c6 Anh ning m{t trdi truc ti6p. Nhfng lo th0y tinh trong c6 thd bqc lqi bing 1 bia

gidy dny, mdu tdi dd che 6nh s6ng.

 IYHO SECRETARIAT FOR THE COORDINATION OF MALARIA
TRAINING IN ASIA AND THE PACIFIC

Dd x6t nghiOm sdt r6t thuong quy, giqt m6ng vd giot diry duo.c lam tr6n c0ng 1 lam. Giot m6ng
dugc ding nhu 1 nhin lam, nhung ndu lAm t6t c0ng c6 thd dung dd xAc dinh lodi. Giot day duoc
ddng dd x6t nghi6m.
Nhung muc cdn c6 dd lirm lam mAu:
- CAc lam kinh di duoc r&a s4ch vA d6ng goi - Khdn bdng sach, khong so
- Kim trich mAu.v0 khudn (kh6ng phAi kim ti6m - HQp dUng lam c6 nip
dudi da, hay kim trfch chi ngAm c6n)n - Btit chl m6m
- C6n methanolT0"/" - MAu b6o cdo hay sd ghi ch6p
- B6ng thdm nu6c - Brit bi

Sau khi ghith6ng tin vd b6nh nhAn vAo mdu bAo c6o hodc sd ghi ch6p thich hop, lam mAu duro.c
ldm nhu sau:
1. Ldy mAu tir birn tay tr6i c0a b€nh nhdn,
dd ng&a long birn tay l6n tr6n, chgn ngon
tay thu 3 kd tU ngon cdi (6 tr6 so sinh
dUng ng6n chAn cAi. KhOng bao gid dUng
ngon c6i v6i nguoi l6n hay tr6 em).

- Lau sach ngon tay v6i mi6ng bOng gac c6

thdm it c6n, lau manh cho sach bui bdn vit
md d ddu ng6n tay.
- Ding khan b6ng sach lau kh6 ng6n tay,
lau manh Od t<icfr thich su luu th6ng m6u"

Dung kim chich m6u vd khudn dAm vAo

ddu ng6n tay lirm v6i dOng t6c nhanh.
B6p nhe ng6n tay nan ra giot mAu ddu vd
lau di bang mi6ng gqc hay b6ng kh6. PhAi
dAm bAo khOng con soi bOng ndo dinh o
ng6n tay dd sau niy bi trQn l5n voi mdu.

3. Lim thAt nhanh vd chi cdm lam sach

doc theo bc lam, ldy mAu nhu sau:
- B6p nhe ngon tay vi ldy 1 giot m6u nh6
kich thu6c khoAng o, vao gi0a lam kinh.
D6 la m6u dd tam lam giot m6ng.

- Lai b6p nhe dd ndn th6m mAu vA ldy 2

hoic 3 giot ldn hon cd khoAng O, cAch
giot mAu dinh dd lam giot m6ng khoAng
1cm nhutrong hinh v6.
- Dirng miSng b6ng gac lau sach phdn mAu
cdn lai d ng6n tay.

TRANH KY SINH TRUNG OE CHAru DOAN S6T NET O NGUOT 5

CACH LAM GIOT MONG VA GIOT DAY TREN CUNG MOT LAM KINH
(BAn g6c crja Yap Loy Fong)
 4. Lirm gigt m6ng: Dung 1 lam kinh sach
khAc ldm "lam ddn m6ng", dd lam co gigt
m6u tr6n 1 mdt phing, chic, dirng lam
ddn cho tiSp xfc voi giot mAu nh6 dd mAu
lan ra dgc theo bo lam ddn. Ddy manh
lam ddn dgc theo lam, gi0lam dAn d goc
45o. DAm bAo lam din phAi lu6n ti6p xric
vdi bd mdt c0a lam miru suot thoi gian
din m6u.

5. Lirm giot diry. Lu6n cdm doc bo lam

hodc g6c lam dd lam giot ddy nhu sau:
- Dung goc cOa lam din dft nhanh l6n c6c
giot mAu vd din n6 ra thdnh 1 giot ddy.
Kh6ng n6n khudy mAu qu6 mfc, nhr-rng
c6 thd dirn ra thAnh hlnh vong tron hay
hlnh chtl nhAt vdi 3 den 6 dQng tAc.

6. Ddnh ddu giot m6ng kho bing b0t chi

mdm bdng cAch vi6t l€n phdn ddy hon cria
giot m6ng t6n c0a bQnh nhAn hay s6 vir
ngiy thAng ldy m6u. Khong dung b0t bi dd
d6nh ddu lam. Cho ph6p dd kh6 giot diy d
vi tri phing tr6nh rudi, bui va quA n6ng.

7. G6i lam mAu dA kho vao to bao c6o b6nh

nhAn vA g0i den
s6m cdng tdt.
8. Lam dd dung
phong x6t nghi6m cing

dd din mAu, nay c6 thd s&

dung cho b6nh nhAn ti6p theo vA s6 dung
1 lam sach kh6c 6 trong g6i lam dd ldm
*
*B I
lam din m6u.

QUY TRINH XO LY KIM CHiCH MAU

M6i kim dd v6 trung chi sri dung m6t ldn cho mot nguoi.
Kim dDng xong phAi ngAm ngay vdo nu6c xi phong, sau do r&a ngay bing nu6c sach nhi6u
ldn. Dun s6itrong 30 ph0t.
Sdt tring ddu ng6n tay bdng cdn 70o trudc vi sau chich mAu'

fra6iOidm kinh trang bi it nhdt 500 kim.

 wHo SECRETARIAT FOR THE COORDINATION OF MALARIA
TRAINTNG tN ASIA AND THE PACIFIC

tr"4
tF,d
W
*
Wr
**

*
Lam giet m6ng
encH cAu
re
t
Lam giot ddy
L

N=trung tinh, E=toan linh, M=td b?ro don nhAn, L=tej bdo lympho, P=tidu cAu

uc
,g=.
"{.
*r:':

*":: *:! a
:="'#=Pl6 tt'-"-.,, .,_:,=..€=
s'
F_ :# gFP
"fi Hbtrc cAu
Lam giot m6ng Lam giot ddy

MC = HC binh thuong, NC = HC nh6, PM = HC l6n da s5c, PC = HC hinh quA 16, PB = HC chdm ki6m,
CR = nhin Cabot, HJ = Thd rowe, RC = te biro ludi vd c6c thd chromaloi gap trong thi6u m6u ning.

pH 6'4 5-8 7'2 7.6

I

NuuOna s6r REr ve oO pH

TRANH KY SINH TRUNG gE CHAr.r DoAN s6r nEr o NGudI6

H.|NH THE CAC THANH PHAN MAU TRONG LAM GIoT MoNG
VA GIOT DAY NHUOM GIEMSA
KET oUA NHUOM KST 56T RET VOI GIEMSA O CAC NbNG Do PH KHAC NHAU
(BAn gdc ctia Yap Loy Fong)
 xY rnuA' ttxuOru ctEtvt sA: PHUoNG PHAP rnudruc ouv

Giot m6ng vi giot diry tr6n cung 1 larn

Dd vi6c nhuom dr.rgc tot, n6n ldm lam gigt m6ng vd giot diry l6n tLrng lam ri6ng 16 vdr s& dung
n6ng dQ vd thoi gian kh6c nhau dd nhuQm. N6i chung ta thudng lirm lam giot m6ng vd giot ddy
tr6n cirng 1 lam, khi da lim nhu vAy thi vi6c nhu6m lam giot diry vdi chdt lugng tot lir vdn dd
quan trong hirng ddu. 56 dat dugc k6t quA t6t ndu lam mdu di duoc dd kh6 qua d6m.

Phuong ph6p nhugm 20 ho{c tr6n 20lam m6u:

1. C6 dinh lam giot m6ng bing c6ch 6p nhe miSng b6ng di thdm cdn methanol hofc bang
c6ch nhfng lam vio blnh chfa c6n methanol trong viri giAy. N6u vi6c co dinh ldu quA thi c6

thd kh6 thdy nhung h4t supne vir nhfing vdt m6re. Tr6nh khong dd c6n methanol hay hoi
cdn methanol tiSp x[c v6i.giot diy.

2. X6p lam quay lutng laiv6i nhau trong khay nhu0m.

3. Pha dung dich gi6msa 3% trong nu6c cdt hay nuoc da kh& ion c6 d6m pH 7,2voi s6 luong
d0 dung cho cAc khay. TrOn ddu thu6c nhuom.

4. Dd nhe nhirng thu6c nhu6m vdo trong khay cho tdi khi c6c lam duoc phi toirn bQ.

5. Nhu6m trong 30 - 45 phOt trdnh 6nh ning mit trdi tru. c ti5p.

6. Dd nhe nudc sqch vio trong khay dd ldm ndi bgt ngO sic tr6n bd mat thu6c nhu0m. Ldn
lugt va nhg nhdng nhting ngAp toirn khay thuQc nhuOm vdo chAu c6 chfa dAy nudc sqch.

7. Dd nhe nhdng thu6c nhuom cdn du lai vi lai x0c r&a lai trong nuoc sqch trong vdi giAy. Rdi
dd nuoc di.

8. Ldy tung lam ra vi x6p vio giA lam dd 16o vi kh6, mit giot m6u 0p xudng duoi, dAm bAo

sao cho giot mAu kh6ng cham vAo gi6 lam.

Ch0 i: D6nh giri 1 lam gigt diy dugc nhugm tdt:

(a) N6n lam cdn phAi sach, khong c6 mAnh bdn, c6 mdu xanh xAm do h6ng cdu bi vd tao n6n.
(b) NhAn bach cdu c6 mdu tim sAm.
(c) K1i sinh trgng s6t r6t dugc x6c dlnh rO rAng voi nhin c6 mdu d6 s5m vi nguyOn xinh chat
mdu x6m xanh nhat. Trong truong hop nhi5m Plasmodium vivax vi Plasmodium ovale c6

hat supne trong b6ng c0a h6ng cdu vqt chi co thd nhln thdy 16 &'ria giot mAu.
 WHO SECRETARIAT FOR THE COORDINATION OF MALARIA
TRAINING IN ASIA AND THE PACIFIC

* *
**&
lli|, t
\
.illttt'
I}Ir -q*
Td bAo mAng lu6i vir c6c minh chromatoid C6c nh6m ri6ng rE Tidu cdu vd td bdo
crla c6c h6ng cdu non (chua trudng thdnh) cec hat toan liih Lympho d0ng dd so
trong thiSu m6u ning. s6nh kich thu6c

cAc rHnruH pHAru uAu

,/j, "t$, $*
VI KHUAN

\ll o. i c tf,
BAO NANG
r"
,- a,
OF
,Q
aa
rtt'
?l't,.'
r'rt S'n
*'!'

rE ano rHUc vAT eno NrRNG NAI\4

s
aa?

t:
C5c m6nh bbn
\a CAc tinh thd
nhuom
thu6c
gidmsa
{{f f {,

{*t{{{{
C5c vdt xudc kidu
trugt hay ch0 chi
tr6n lam kinh
"ffi 6s

Nhurng ch6 16 ch6

ctia th0y tinh tren
lam klnh mo
cnc rucubn xHAc

TRANH xY srr.rH rRuruc sE cHAH soAr.r s6r ner o uoudl z

cnc H]NH GrA TAo co rHE cAy ruHArr,r IAN rnoruc cHAru DoAN
(Bin g6c cria Yap Loy Fong)
 cec xY ruuAr runuQru ctEtuse: pHuoNG pHAp runuOru NHANH

Giot m6ng vir gigt diy tr6n cirng 1 lam.

Phuong phAp niry phD hgp v6i vi6c nh,uQm nhanh cdc lam giot ddy trong trudng hop y6u cdu tri
ldi gdp k6t quA, nhung phuong phAp ndy t6n nhi6u thu6c nhuom hon.

Phuong ph6p nhuom ri6ng trmg lam

1. Dd lam giot diry that kh6, ndu y6u cdu trA ldi k5t quA nhanh c6 thd lam khO lam bing cdch
quat hay phoi lam bing hoi n6ng nhe nhu den o kinh hidn vi hay hoi nong c0a mAy sdy
t6c. PhAi thAt cdn thAn tr6nh qu6 nong, n6u kh6ng lam giot diry s6 bi cd dinh do n6ng.

2. C6 dinh lam giot m6ng bing cAch 6p nhe miSng b6ng c6 nh0ng cdn methanol hoic bing
cAch nh0ng lam m6u vio binh dqrng c6n methanol trong vii giAy. Dd phA vd h6ng cdu, lam

giot ddy khOng duo. c c6 dinh, do d6 phAi tr6nh khdng dd c6n methanol hay hoi cdn ti6p x0c
vdilam.

3. Pha dung dich giemsa 10% trong nudc cdt hay nu6c da khri ion c6 dQm pH 7,2. N6u s6
luong lam nhuQm it chi cdn 3 giot thu6c nhuom v6i 1 ml nudc dQm s6 duo. c 1 ndng do dung
dich giemsa chinh x6c. Mdt lam cdn khoAng 3ml thu6c nhudm di pha.

4. Gi6t nhe thu6c nhuom l6n lam, co thd dung 1 pipet dd nh6 giot. Co thd dnt 0p mdt lam vio
1 khay nhu6m hinh ldng chAo vir cho thu6c nhu6m vdo phia dudi lam.

5. Nhu6m trong 5 - 10 ph0t.

6. Ddy nhe nhing thudc nhuQm kh6i lam bing c6ch nh6 th6m nhfing giot nu6c sqch vio lam.
Kh6ng duqc ddy trqrc tiSp thu6c nhu6m kh6i lam vd sau d6 r&a, lim nhu vAy s6 Od tai t tOp

v6ng tr6n m{t ti6u bAn.

7. Dit lam m6u l6n gi6 lam, cqnh xu6ng dudi dd dAo vdr kh6 nudc, dAm bAo sao cho giot diry
khOng cham vAo canh gi6 lam.

Ch0 i: D6nh gi61 lam m6ng dugc nhugm tdt:

(a) Ndn lam cdn phAi sqch kh6ng c6 mAnh bdn, miru c0a h6ng cAu lir mdu xanh hdng nhat.
(b) Bach cdu trung tinh co nhAn miu tim dim vi cAc h4t 16 rAng.

(c) NhAn (chromatin) cia kyi sinh trDng s6t r6t c6 mdu d6 tim dAm vir nguyOn sinh chdt c6
mdu xanh xanh nhqt.
(d) C6 didm nhtrng hat supne (Schuffners) trong h6ng cAu nhiSm Plasmodium vivax hodc
P.ovale, c6 nh0ng v6t tn6 nhu v6t maurer trong hdng cAu nhiSm P.falciparum 6 giai doan
thd nhdn to.
 WHO SECRETARIAT FOR THE COORDINATION OF MALARIA
TRAINING IN ASIA AND THE PACIFIC

Giai doan cua ky sinh trung trong meu ngoai bien

Loai
Tu dudnq Phan liet Giao bAo

o)
c^

E
u-
-qi o
*Y
; I * , i} * t*1
3:Z

Ittr'"
= o) *13
cD
L
i {s*{iF
o co- . J' a'
'o 'o {:
5():
o
E
c oP
\,G 9
!ao
o! c
a a {l l
.l {g\-b
E o<o J
o >>5
E i6a
a Kich thudc: nho d6n trung b)nh; sd Thudng li6n k6t vdi nhiEu thb nhSn tr6, CAc thb chua trr-rong thAnh c6 dhu nhon
(0 !rg kich thudc: nho, dac s6 luong: it, kh6ng khong phb bi6n; thb truong thlnh: hinh
qD5 lurong: thudng nhibu; hinh dang: hlnh
Ce
-o9 nhAn vd ddu phAy ld phb bi6n, nh6n: ph6 bi6n, thudng c6 trong SRAT, c6c th6 don, nhln ro;
qudr chu6i, h)nh trdn; nhSn:
thLrong c6 2 hat: nguyen sinh, chdt: dEu, trLrono thAnh: 12-30 merozoit hoErc hon sdc t6: gi6ng nhu hat gao, tho rdi rAc, doi
Eo- trong iAc d5m ddc, sic t6: mang t6i don khi c6 ;hung th6 mdu hbng, nhung thb
F mdnh d6n ddy; cAc th6 trL/ong thAnh: doi
khi c6 mat trong SRAT; sac t6 tho hoac doc. x6i mOn thuong chi nhin thdy nhin vA
thAnh ddm SAC IO.

tt
o/(E
{!o
o p.B 'l
Cro
(E-- t
€--ro.oC,
6oo *e
a '
t --.
--
'-*F
';
I
*

t# ,#p
*
** # :'-=ii
t
X
't
o)c'-
o
{!'--
o o.o
"o'o 6
-E'o ,.**
*a
J'; . f: '*{.
o- o o).,
1(! oll
i6 o-l Kich thudc: nho b6n ldn; s6 luong: ft d6n Kich thudc: rong, s6 h.rong: it d6n vua; Kh6 ph5n bi6t duoc cdc thb truong thAnh
- ao nhieu; hlnh dang: phb bi6n lA cdc hinh c5c th6 truong thAnh: 12-24 merozoil voi cdc tr.r duo'ng lrLrong thdnh; c6c thb
:Z6 ;,E nhSn vd vA eAc dang khong dbu; nhan: thLrdng lA 16 trong cAc d6m khOng deu;
sac t6 ky sinh trUng: mang loang.
truong tMnh: trdn, rong; nh6n: don, xdc
drnh 16; sac t6: manh,rri rac. Cec thb x6i
E don, d6i khi 2, nguy6n sinh chdt: khong
dbu, hoac tung manh; c6c th6 truong mdn it hoac khong c6 nguy6n sinh chdt,
thAnh: dAy dirc; s6c t6: m6nh, rdi rdc. chi cd nhAn vi sic t6.

OrO
) {,
so
O o,=
: cto
K,P
P;6
E -* F\
tv .*
s{F'el 9Co]
a)
o
o
'-';l o
'*, -
{o-= *
'".o
OO=
-6
# e g a
,a
t & u
o- O o),X
ro5"
>!.2
Kich thLrdc: c6 thb nho hon P.vivax, s6 Kich thudc: tuong d6i gi6ng P.malariae; Kh6 phan bi6i duo,c cec thb truong thdnh
-ce o-=
- luong: thudng it, hlnh dang: cdc thb nhin s6 lLrong: it, c6c dang truong thAnh: 6-12 vo'i cdc tu duong truong thAnh. C5c thb
.= e'v d6n trdn ddc; nhan: don, lbi l6n; nguy6n merozoit, thrrdng l) B, trong cec dem truong thlnh:. irdn, c6 thb nho hon
Z6
s sinh chdt: kh6 dbu dly; s6c t6: tho, rdi lodng: sac td: cAc rang tep t'ung P.vivai: nhan: don, xbc dinh ro; sic t6:
rAc. tho, rai r6c; Cdc th6 x6i mdn c6 nhan vA
sic t6.

C 45
6 G t I
* t P
(0
o
E * * * !;a :-*$,i

&
G
a)
o)
o lF- .4.
o
$
.(!
o
.G
G * ** *
(! o
C
tG
o-
r(0
E
c Kich thr-rdc: nho; s6 luong: it; hinh dang: Kich thudc: nho, dic; s6 lr.rong: thudng Khd phan bi6t duoc cac thb chua truong
i c6c th6 nhdn d6n trdn d6c, nhdn: don, it; c6c thb trLrong thAnh: 6-12 merozoit thAnh vi
da truong thAnh. Cdc th6
z rong; nguyOn sinh chet: dEu, dAy dac; thLrdng la 8, trong cdc ddm loang, doi khi truong thAnh: trOn, dac nh6n:.don, x6c
s5c t6: phdn t6n rong vdi mAu vAng nhat khsnq c6 nquyen sinh chet; sac t6: tap dinh 16; s6c t6 thO, rai r6c c6 thb phan b6
o c6c thb giA. trung. o phia ngoAi. Cdc thb x6i mdn chi c6
nhAn vd s5c td.

TRANH KY SINH TRUNG OE CNAru DOAN S6T NET O NGUdI 8

Su NHAN DANG RIENG BIET CUA CAC LOAI KV SINH TRUNG S6T NTT
TRONG GIOT DAY NHUOM GIEMSA
(Bdn g6c c[ra Yap Loy Fong)

I
 cAc pHUoNG pHAp DEM KV stNH TRUNG s6r nEr rnEru LAM Glor DAy

Ki sinh trUng trong 1 microlit (pl)

Sau dAy lA t'phuong phAp thr,rc hAntr d0 d0 chinh x6c. No dqa trOn so luong kf sinh tr0ngipl
mdu trong 1 lam giot day. So kf sinh trung ddm duoc nAy tfnh theo 1 so luong bach cdu dd dugc
x6c dinh tru6c. Trung binh BO0O bach cdu/pl dugc coi lirm chudn. Mic d0 c6 su kh6ng chinh x6c
do thay ddi s6 luong bach cdu gi[a nhOng nguoi kh6e manh vA su thay ddi d6 cirng ldn hon d
,l
nguoi om, d0 chudn niry cho ph6p so sAnh 1 c6ch hop lf. Tru6c khi ddm cdn x6t nghiem khoAng
0,25p1 mAu (khoAng 100 vitrudng, srldung thi kinh so 7 vavAt kinh ddu 100) trong lam giot diry
dd xdc dinh loAi kf sinh trung vA cdc giai doqn ph6t tridn c0a kf sinh trirng. Khi dd ldm xong,
phuong ph6p d6m kf sinh trung phir hop tren c6c lam giot diry duong tinh la:

1. Cdn co 2 mdy dem dd dem kf sinh trung vir hdng cdu ri6ng 16.

2. (a) Ndu sau khi d6m duoc 200 bach cdu, ddm duoc 10 kf sinh trung hoac nhi6u
hon nrJa thi ghi kdt quA vio m5u b6o c6o cho bi6t so kf sinh trung tr6n 200 bach cdu.
(b) N6u sau khi ddm dugc 200 bach cdu, chiddm dugc 9 k1i sinh trung hay it hon, th)
tiSp tUc d6m cho d0 500 bach cAu, vA ghi so luong ky sinh tring tr6n 500 bach cdu.

3. Trong m6i truong hop, ddm kf sinh trDng tuong ung vdi s6 luong bach cAu c6 thd ddi ra thAnh
s6 kf sinh trung/1pl bdng c6ng thuc toAn don giAn:

56luong kf sinh trung x 8000

= 56 kf sinh trung/pl
56luong bqch cdu

Di6u nay c6 nghTa li n6u d6m 200 bach cdu, so luong kf sinh trDng nhAn voi 40, vd ndu ddm
500 bach cdu, sd lugng kf sinh trirng nhAn voi 16.

4. TrOn thr,rc td th6ng thudng ngudi ta ddm tet ca cec loiri kf sinh tring sot r6t c6 m{t bao gdm
cA hai thd hru tinh vA v6 t(nh. Ca biet d6m ri6ng s6 giao bdo P. falciparum, nhurng khi da
d5m xong cdn phAi ddm k1i sinh trung sot r6t chung.

ll. H6 thdng ddu cgng:

MQt phuong phAp don giAn hon ddm kf sinh trDng s6t r6t tr6n lam giot diry ld sri dqng h0
thSng ddu c6ng. Phuong ph6p ndy ddm kf sinh trung co lien quan, vir sri dqrng 1 mi tu 1 d6n 4
c6ng nhusau:
+ 1 - 10 KST SR/100 vitrudng tr6n lam giot ddty

++ 1 1 - 100 KST SR/100 vi truong tr6n lam giot day

+++ 1 - 10 KST SR/1 vi trudng tr6n lam giot dity

+++ + tr6n 10 KST SR/1 vi truong tr6n lam giot dity.

Phuong phAp niry chi st}dung khi khOng thd thuc hi6n duo.c phuong phAp d6m kf sinh trung
trong 1pl m6u li phuong ph6p dugc chdp nhfn hon.