ΠΡΟΛΟΓΟΣ (στίχοι 1 – 82)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.Στη σκηνή εμφανίζεται μια γυναίκα άγνωστη στους θεατές , σε ένα άγνωστο τόπο
Ποια στοιχεία χρειάζονται για να αναγνωρίσουν την ηρωίδα, να καταλάβουν πού
βρίσκεται και τι της συμβαίνει;

2. Ο υποκριτής που υποδύεται την Ελένη καλείται να αποδώσει ένα εκτενή μονόλογο.
Με ποιους τρόπους φαντάζεστε ότι θα προσπαθούσε να κινήσει το ενδιαφέρον των
θεατών;

3. Ποια στοιχεία μας δίνει ο πρόλογος για την εξέλιξη της δράσης και τα θέματα που
θα θιγούν;

4. Ποιες αλλαγές έφερε ο Ευριπίδης στο μύθο της Ελένης;

(σελ. 6 Η παραδοσιακή και η καινή Ελενη)

5. Παρουσιάζοντας ο Ευριπίδης στον πρόλογο τον Πρωτέα και την οικογένεια του
υιοθετεί στοιχεία μυθολογικών παραδόσεων αλλά επινοεί και δικά του . Ποια είναι
αυτά; ( Σελ.141)

6.Για ποια πρόσωπα γίνεται λόγος στην αρχή του προλόγου και ποια η σχέση μεταξύ
τους;

7. Τα δύο παιδιά του Πρωτέα είναι επινοήσεις του Ευριπίδη. Ποιες προσδοκίες, σας
δημιουργούνται για τη δράση αυτών των ηρώων με βάση την ετυμολογία των
ονομάτων τους; (Θεοκλύμενος : αυτός που σέβεται τους θεούς, Θεονόη: αυτή
που γνωρίζει τα θεϊκά πράγματα).

8. Ο Ευριπίδης θεωρείται ότι αμφισβητεί την παραδοσιακή αντίληψη των ανθρώπων

σχετικά με τους θεούς. Διακρίνετε στα λόγια της Ελένης τέτοια στοιχεία αμφισβή-
τησης;

9. Ο Ευριπίδης επηρεασμένος από τους σοφιστές αμφισβητεί καθιερωμένες

αντιλήψεις και γι’ αυτό ονομάστηκε «από σκηνής φιλόσοφος» από ποια σημεία
του προλόγου επιβεβαιώνεται αυτός ο χαρακτηρισμός;

10. Αφού διαβάσετε από το βιβλίο σας (σελ.142-143) τι σημαίνουν οι όροι «έλεος
και φόβος», να βρείτε τα στοιχεία εκείνα από τους στίχους 62-68 που προκαλούν
τον έλεο και φόβο των θεατών.

11. Ποιες λέξεις από τους στιχ. 78-82 μαρτυρούν το ήθος της Ελένης;

12. Τι γνωρίζετε για τον θεσμό της ικεσίας;

13. Σε ποιους στίχους έχουμε προοικονομία;

14. Να βρείτε τις σκηνοθετικές και σκηνογραφικές πληροφορίες που μας δίνει ο
ποιητής μέσω των ηρώων του.

1
 Στιχοι 83 – 191)

1. Να βρείτε σκηνογραφικές πληροφορίες που περιέχουν οι στιχ. 83-86

2. Ποια είναι τα συναισθήματα του Τεύκρου για την Ελένη και με ποιο τρόπο τα εκφράζει;
(στιχ. 88-97)

3. Με ποιο τρόπο μαθαίνουμε την ταυτότητα του Τεύκρου; Με βάση το κείμενο,

πώς φαντάζεστε τη σκευή του; (σκευή ήταν τα κουστούμια, η μάσκα-προσωπείο
και ό,τι γενικά φορούσαν ή κρατούσαν οι ηθοποιοί σε μια παράσταση)

4. Πώς βρέθηκε ο Τεύκρος στην Αίγυπτο;

5. Ποια κοινά στοιχεία βρίσκετε στη ζωή και στις περιπέτειες της Ελένης και του Τεύκρου;

6. Γιατί ανάμεσα σε τόσους ομηρικούς ήρωες επιλέγει ο ποιητής τον Τεύκρο; (να
διαβάσετε το παράλληλο κείμενο της σελ. 17)

7. Ποιες πληροφορίες δίνει στην Ελένη ο Τεύκρος για την Τροία, για τους Έλληνες ,
για την Ελένη, για τον Μενέλαο και την οικογένεια της;

8. Ποια πληροφορία είναι πιο σημαντική για την Ελένη και γιατί;

9. Ποιος προβληματισμός του Ευριπίδη εκφράζεται στον στιχ. 130; Νομίζετε ότι έχει σχέση με την
κατάσταση που επικρατούσε τότε στην Αθήνα;
(να διαβάσετε το ιστορικό πλαίσιο σελ. 5)

10. Να βρείτε τα σημεία εκείνα στο διάλογο Τεύκρου – Ελένης, που υπάρχει τραγική ειρωνεία.
(Διαβάστε τι σημαίνει τραγική ειρωνεία σελ.144).

11. Ποιος λόγος οδήγησε τον Τεύκρο στην Αίγυπτο;

12. Τι ζήτησε από την Ελένη, πώς αντιμετώπισε το αίτημα του αυτή και με ποια δικαιολογία;

13. Από ποια πάροδο ήρθε και έφυγε ο Τεύκρος;

14. Γιατί η συνάντηση Τεύκρου – Ελένης επιδείνωσε την τραγική θέση της ηρωίδας;

15. Να βρείτε στοιχεία απ’ όλο τον πρόλογο που καθιστούν την Ελένη τραγικό πρόσωπο. (Διαβάστε
τι σημαίνει τραγικός ήρωας σελ.144).

ΠΑΡΟΔΟΣ

ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ

Μετά την αποχώρηση του Τεύκρου, ο οποίος νωρίτερα είχε πληροφορήσει την Ελένη για την άλωση της
Τροίας, το χαμό του Μενέλαου, την αυτοκτονία της μάνας της και το τέλος των αδελφών της η ηρωίδα
καλεί τις Σειρήνες και τη Περσεφόνη να συνοδεύσουν το θρήνο της. Ο Χορός, που αποτελείται από
Ελληνίδες αιχμάλωτες, άκουσε το θρήνο της Ελένης την ώρα που άπλωνε τα ρούχα στην

2
ακροθαλασσιά και ήρθε να της συμπαρασταθεί. Η Ελένη αναφέρει στο Χορό τον ερχομό του ξένου και
τις πληροφορίες που της έδωσε. Ο Χορός ανταποκρίνεται στο θρήνο της επαναλαμβάνοντας τα βάσανα
της, από τη γέννηση της μέχρι τώρα. Η Ελένη αναρωτιέται ποιος Έλληνας ή Τρωαδίτης κατασκεύασε το
πλοίο με το οποίο την πήρε ο Πάρης, φέρνοντας καταστροφή στην Τροία. Θυμάται επίσης τη στιγμή
που ο Ερμής, σταλμένος από την Ήρα, την άρπαξε και την έφερε στην Αίγυπτο κι έτσι το όνομα της έχει
ντροπιαστεί από την ψεύτικη φήμη ότι πήγε στην Τροία. Στη συνέχεια η Ελένη φέρνει στο νου της την
πικρή της μοίρα, που αρχίζει με την παράδοξη γέννηση της από το αυγό που προήλθε από την ένωση
της μάνα της με τον Δία. Απαριθμεί για μία ακόμη φορά τις συμφορές της (την κακή της φήμη, την
παραμονή στη βαρβαρική χώρα, το χαμό του άντρα της, την αυτοκτονία της μάνας της, το χαμό των
αδελφών της, το ότι η κόρη της μένει ανύπαντρη), για τις οποίες θεωρεί υπεύθυνες την ομορφιά της και
την Ήρα. Ακόμα και αν γυρίσει στη Σπάρτη, κανείς δεν πρόκειται να την πιστέψει. Αρνείται όμως να
παντρευτεί τον Θεοκλύμενο και προτιμά να πεθάνει.
Ο Χορός αμφιβάλλει αν οι πληροφορίες που έδωσε ο Τεύκρος είναι αληθινές και προτείνει στην Ελένη
να συμβουλευτεί τη μάντισσα Θεονόη για την τύχη του άντρα της και ζητά να την συνοδεύσει. Η Ελένη
δέχεται, αλλά ορκίζεται να αυτοκτονήσει αν πράγματι ο Μενέλαος είναι νεκρός. Τέλος αποχωρώντας
θρηνεί για την Τροία και την κακή τύχη αλλά και της μητέρας της σε αντίθεση με την Καλλιστώ και την
Τιτανίδα, που και αυτές ενώ ήταν όμορφες είχαν καλύτερη μοίρα.

Α ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

Α ΣΚΗΝΗ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Τι είναι τα επεισόδια; ( σελ. 143)

2. Ποια είναι η δομή του Α΄ Επεισοδίου;

( 2 μονόλογοι πλαισιώνουν ένα διάλογο (στιχομυθία) Στον α΄ μονόλογο γίνεται η αυτοπαρουσίαση του
ήρωα, δίνονται πληροφορίες για το παρελθόν και για το παρόν. Στον β΄ μονόλογο ακούμε τις σκέψεις του
Μενέλαου με τη μορφή μονόλογου)

3. Τελειώνοντας η πάροδος ποια πρόσωπα βρίσκονται στη σκηνή; Πού βρίσκονται τα πρόσωπα του
χορού; Πώς λέγεται η αποχώρηση του χορού από την ορχήστρα; ( σελ.143 μετάσταση)

4. Τι εξυπηρετεί η αποχώρηση της Ελένης από τη σκηνή αλλά και του χορού από την ορχήστρα;

5.Ένα νέο πρόσωπο εμφανίζεται στη σκηνή . Από πού έρχεται; Τι φοράει; Πώς μαθαίνουμε ποιος
είναι;

6 Ποιες πληροφορίες δίνει ο Μενέλαος για τη γενιά του;

3
7.Ποιες είναι οι περιπέτειες του και για ποιο πράγμα καυχιέται;

8. Ποια είναι τα βάσανα του μετά την υποταγή της Τροίας;

9. Ποιος λόγος τον έφερε στην είσοδο του ανακτόρου;

10. Ο μονόλογος του Μενέλαου υποστηρίζεται ότι είναι ένας δεύτερος πρόλογος. Να τον
συγκρίνεται με τον μονόλογο της Ελένης στον Πρόλογο.

11.Η εμφάνιση του Μενέλαου στη σκηνή ρακένδυτου δε θυμίζει σε τίποτα το Μενέλαο του μύθου.
Ποια εντύπωση πρέπει να έκανε στους θεατές αυτή η εμφάνιση ενός βασιλιά και μάλιστα αρχηγού
της εκστρατείας στην Τροία;

12. Γιατί ο Ευριπίδης παρουσιάζει το Μενέλαο ρακένδυτο;

13. Ποιο είναι το νόημα των στίχων 474 – 476

14.Σε ποιους στίχους τη α΄ σκηνής έχουμε γνωμικά στοιχεία;

15. Σε ποιους στίχους τη α΄ σκηνής έχουμε τραγική ειρωνεία;

16. Στον πρόλογο ο Τεύκρος και τώρα ο Μενέλαος περηφανεύεται ότι κούρσεψε την Τροία.
Να βρείτε τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα στους δύο αυτούς ήρωες ως προς τη σκηνική
τους παρουσία και την κατάσταση τους. Ποιες σκέψεις για τις συνέπειες του πολέμου μας γεννά η
τύχη των δύο αυτών ηρώων;

17. Να βρείτε τους σκηνοθετικούς και σκηνογραφικούς δείκτες της α΄ σκηνής

18. Ποια στοιχεία από το λόγο του Μενέλαου δικαιολογούν το χαρακτηρισμό του, ως τραγικό
πρόσωπο.

Β ΣΚΗΝΗ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.Γιατί ο Ευριπίδης επιλέγει στη θέση του θυρωρού – φύλακα του παλατιού γυναίκα και όχι ένα
άνδρα;

2. Τι ζητάει από τη Γερόντισσα ο Μενέλαος; Πώς του συμπεριφέρεται και γιατί;

3. Ποιες πληροφορίες παίρνει ο Μενέλαος από τη Γερόντισσα και ποια από αυτές θεωρείτε πιο σημα-
ντική για την εξέλιξη του δράματος;

4. Να βρείτε τις σκηνοθετικές πληροφορίες που μας δίνει το κείμενο στους στίχους 495 – 515

5.Γιατί ο Μενέλαος λέει στο στίχο 507 ότι κανείς δεν πειράζει τους ναυαγούς;

6.Γιατί ο ποιητής παρουσιάζει το Μενέλαο στους στίχους 511 – 515 να θυμάται το στρατό του αλλά
και την παλιά του ευτυχία;

7.Σε ποιους στίχους του α΄ επεισοδίου τονίζεται η αντίθεση ανάμεσα στους Έλληνες και τους
βαρβάρους; ( 447 – 448,508, 538 – 539)

8.Ποιοι παράγοντες ρυθμίζουν τη συμπεριφορά της Γερόντισσας απέναντι στο Μενέλαο;

4
9. Από τη σκηνή με τη Γερόντισσα άλλοι υποστηρίζουν ότι ο Μενέλαος είναι τραγικό πρόσωπο,
άλλοι κωμικό και άλλοι κωμικοτραγικό. Να βρείτε στοχεία που δικαιολογούν αυτές τις απόψεις.

( τραγικό πρόσωπο: στιχ. 507-514, κωμικό πρόσωπο: στιχ. 503, κωμικοτραγικό: στιχ. 513-514)

Γ ΣΚΗΝΗ

1. Στους στίχους 542 – 543 ο Μενέλαος λέει ότι ακούει καινούργιες , πιο μεγάλες συμφορές. Ποιες
είναι αυτές;

2. Ποια στοιχεία απ’ αυτά που έδωσε η Γερόντισσα στο Μενέλαο σχετικά με την Ελένη προκαλούν
σύγχυση και με ποια επιχειρήματα αυτός καθησυχάζει τον εαυτό του;

3. Οι σκέψεις του Μενέλαου είναι απλοϊκές. Να δικαιολογήσετε τη διαπίστωση αυτή με στοιχεία του
κειμένου.

4. Να σχολιάσετε το στίχο 575 « η πιο μεγάλη δύναμη είναι η ανάγκη»

5. Να περιγράψετε τις ψυχικές διακυμάνσεις του Μενέλαου σ’ όλο τα α΄ επεισόδιο.

6. Να συγκρίνετε την κατάσταση του Μενέλαου μετά την αποχώρηση της Γερόντισσας με
αυτήν της Ελένης μετά την αποχώρηση του Τεύκρου στον Πρόλογο

( Ο μονόλογος του Μενέλαου αντιστοιχεί με το θρήνο της Ελένης. Όπως εκείνη κλαίει για τα δεινά
που της ανέφερε ο Τεύκρος, έτσι και ο Μενέλαος προσπαθεί να ξεπεράσει τις απορίες, που του γέννησαν
οι πληροφορίες της Γερόντισσας – θυρωρού.)

7. Ο Ευριπίδης συνήθιζε να κατεβάζει τους ήρωες του από το βάθρο, που τους είχε τοποθετήσει
το έπος,και να τους εμφανίζει ως κοινούς καθημερινούς ανθρώπους.
Ποια στοιχεία από το Α΄ Επεισόδιο κάνουν το Μενέλαο τυπικό ευριπίδειο ήρωα;

ΕΠΙΠΑΡΟΔΟΣ - Β ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
ΕΠΙΠΑΡΟΔΟΣ - Α ΣΚΗΝΗ

1. Τι είναι επιπάροδος; (σελ.143)

2. Τι πληροφορήθηκε ο χορός από τη Θεονόη;

3. Ποια είναι τα συναισθήματα του ;

(χαρά για την πληροφορία αλλά και συμπόνια και οίκτο για τα βάσανα του Μενέλαου)

4.Γιατί ο Μενέλαος δεν αντιδρά ενώ ακούει αυτά που λέει ο Χορός;

( νιώθει έκπληξη, πιθανόν σαστίζει από την ταυτόχρονη εμφάνιση της Ελένης , ίσως ήταν επιφυλακτικός
αφού η Γερόντισσα τον είχε ενημερώσει ότι οι Έλληνες ήτα ανεπιθύμητοι, εξυπηρετούσε τη δραματική
οικονομία αφού η Ελένη έπρεπε να εκφράσει τα συναισθήματα της.)

5. Ποιος είναι ο ρόλος του τάφου του Πρωτέα στη σκηνή;

5
( α) αποτελεί άσυλο και καταφύγιο για την Ελένη β) δίνει τη δυνατότητα στο Μενέλαο να κρυφτεί)

6) Ποια νέα πληροφορία ανακοινώνει η Ελένη; Ποια είναι η συναισθηματική της κατάσταση
και με ποιους υποκριτικούς τρόπους μπορεί να αποδοθεί;

7) Τι αγνοεί ακόμη η Ελένη και γιατί; Πώς επηρεάζει αυτό τα συναισθήματα της Ελένης, των
Θεατών, τη θεατρική οικονομία του έργου;

8) Γιατί πιστεύετε ότι ο Ευριπίδης παρουσιάζει την Ελένη να μη ρωτάει τη Θεονόη αν τελικά
ο άντρας της θα σωθεί;
( Κρατώντας σε αβεβαιότητα την πορεία των γεγονότων παρατείνει την αγωνία της ηρωίδας αφού η
σωτηρία της εξαρτάται από το Μενέλαο, την αγωνία των θεατών και προκαλεί τον έλεο.)

9) Ποιες σκηνοθετικές πληροφορίες δίνονται στους στίχους 607 – 618;

(607 – 608: Η Ελένη τρέχει να φτάσει στον τάφο, 609: Ο Μενέλαος προσπαθεί να την σταματήσει,
611 – 612: Ο Μενέλαος κάνει κάποια κίνηση να την πιάσει, 617: Η Ελένη δε σταματά να βιάζεται,
618: Η Ελένη φτάνει στον τάφο, νιώθει ασφαλής και σταματά)

10) Ποιος είναι ο ρόλος της σκευής του Μενέλαου στη δραματική οικονομία;

( α) Τονίζει την τραγικότητα του ήρωα β) Διεγείρει τον οίκτο, φόβο και συμπάθεια των θεατών
γ) Καθυστερεί την αναγνώριση αφού η Ελένη οδηγείται σε λάθος σκέψεις και τονίζεται η τραγι-
κότητα της δ) Αισθητοποιείται η αποκατάσταση του ήρωα με την αλλαγή της ενδυμασίας του
στο τέλος)

11) Στο στίχο 627 έχουμε την αναγνώριση του Μενέλαου από την Ελένη. Σε ποια στοιχεία
στηρίζεται;

( α) στην ομοιότητα β) στην ομολογία του ίδιου ότι αυτός είναι ο Μενέλαος γ) στην ομολογία της
Θεονόης ότι ο Μενέλαος έχει ναυαγήσει κοντά στη χώρα)

12) Ποια σκηνοθετική πληροφορία έχουμε στο στίχο 629; Γιατί ο Μενέλαος προσπαθεί να
σταματήσει την Ελένη;

(προσκολλημένος στο φαίνεσθαι δυσπιστεί)

13) Τι ρόλο παίζει η στιχομυθία στην ενότητα αυτή;

(σελ.144 δίνει γρήγορο ρυθμό, ένταση, δημιουργεί τεταμένη ατμόσφαιρα, ταιριάζει με την ψυχολογική
κατάσταση των ηρώων, που η μια έκπληξη διαδέχεται την άλλη)

14) Ο Μενέλαος δε δέχεται ότι η γυναίκα, που έχει μπροστά του είναι η Ελένη. Νομίζετε ότι
η στάση αυτή είναι φυσική;

15) Από πού φαίνεται η πίστη και αφοσίωση της Ελένης στον άντρα της;

( στιχ. 590 – 601, 613 – 614)

6
16) Ποια είναι η συναισθηματική κατάσταση της Ελένης στη σκηνή αυτή;

ΣΥΝΑΙ- ως στ.601 στ.602 -606 617 -628: 629 -653 656 – 658: στ. 690 κ.εξ.:
ΣΘΗΜΑΤΑ ειδήσεις Η Ελένη δεν Η Ελένη Ο Μενέλαος Ο Μενέλαος Ο Μενέλαος
ΕΛΕΝΗΣ Θεονόης αναγνωρίζει αναγνωρίζει αρνείται να αποφασίζει ανγνωρίζει
το Μενέλαο το Μενέλαο δεχθεί ως να φύγει την Ελένη
σύζυγο του
την Ελένη
χαρά   
έκπληξη 
φόβος 
απόγνωση 

17) Ποια είναι η συναισθηματική κατάσταση του Μενέλαου στη σκηνή αυτή; Να κάνετε ένα
ανάλογο πίνακα.

18) Να βρείτε περιπτώσεις τραγικής ειρωνείας στην α΄ σκηνή, να την εξηγήσετε και να πείτε
τι εξυπηρετεί;

Β ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ – 2η ΣΚΗΝΗ (στιχ.659 – 840)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Τι ήταν ο άγγελος στην αρχαία τραγωδία και ποιος ήταν ο ρόλος του;

(σελ. 142 ήταν ένα πρόσωπο που μετέφερε στο σκηνικό χώρο γεγονότα τα οποία διαδραματίστηκαν σε
άλλο τόπο, εκτός σκηνής)

2. Από ποια πάροδο μπαίνει ο συγκεκριμένος Αγγελιαφόρος, ποιο θα ήταν το κουστούμι του και πώς
πιστεύετε ότι θα απέδιδε ο υποκριτής τα λόγια του;

3. Στην αρχαία τραγωδία κάθε πρόσωπο που εμφανιζόταν στη σκηνή έπρεπε να δηλώσει την
ταυτότητα του. Πώς ο Αγγελιαφόρος δηλώνει την ταυτότητα του;

4. Ποιοι λόγοι έκαναν αναγκαία την παρουσία του Αγγελιαφόρου στη σκηνή;

( Τελειώνοντας η πρώτη σκηνή η πλοκή του έργου έφτασε σε πλήρες αδιέξοδο, αφού ο Μενέλαος
ετοιμαζόταν να φύγει, αρνούμενος να πιστέψει ότι μπροστά του είχε την αληθινή Ελένη, η οποία έπεφτε σε
μαύρη απελπισία. Ο Αγγελιοφόρος εμφανίστηκε την κατάλληλη στιγμή. Η μαρτυρία του ότι το είδωλο
έφυγε θα οδηγήσει στην αναγνώριση των δύο συζύγων.)

5. Γιατί ο Αγγελιαφόρος απαντάει αόριστα στο στίχο 663;

( βλέπε σχόλιο 3 σελ. 54)

7
6. Ποια είδηση μεταφέρει ο Αγγελιαφόρος;

7. Ενώ ο Αγγελιοφόρος έφτασε λαχανιασμένος στη σκηνή δεν ανακοινώνει αμέσως στο Μενέλαο την
είδηση της εξαφάνισης της Ελένης. Τι εξυπηρετεί αυτός ο σύντομος διάλογος;

(Κάνει φανερή την απλοϊκότητα του γέροντα υπηρέτη, την τάση του για φλυαρία αλλά και η επιβρα-
δυνση αυτή εξάπτει την περιέργεια και την αγωνία των προσώπων που βρίσκονται στη σκηνή
αλλά και των θεατών)

8. Ποια ήταν η σχέση του Αγγελιαφόρου με τον Μενέλαο και από πού φαίνεται;

9. Τι εξυπηρετεί η μεταφορά των λόγων του ειδώλου σε ευθύ λόγο;

( δίνει ζωντάνια και παραστατικότητα)

10. Ποιες πληροφορίες δίνει το είδωλο πριν την ανάληψη του;

 Ο Πάρης δεν έκλεψε ποτέ την Ελένη αλλά στην Τροία πήγε το είδωλο της
 Όλα ήταν σκευωρία της Ήρας
 Έλληνες και Τρώες πολεμούσαν για ένα είδωλο
 Η Ελένη φορτώθηκε ντροπές χωρίς να φταίει
 Η άλλη Ελένη , το είδωλο, αφού εκπλήρωσε την αποστολή της έφυγε

11.Ποιο συναίσθημα κυριεύει τον Αγγελιαφόρο όταν αντικρίζει την Ελένη και γιατί;

( πέφτει σε πλήρη σύγχυση γιατί νομίζει ότι το πρόσωπο που βλέπει μπροστά του ήταν το είδωλο που
νωρίτερα είχε πει ότι είχε φύγει)

12. Μετά την αναγνώριση ανάμεσα στο Μενέλαο και την Ελένη, οι ήρωες περνούν από την
άγνοια στη γνώση. Με ποιο τρόπο γίνεται η μετάβαση από την άγνοια στη γνώση και
ποια συναισθήματα γεννά στους ήρωες αλλά και στους θεατές; ( Γραπτή)

13.Με ποιους τρόπους εκδηλώνουν τη χαρά τους οι δύο σύζυγοι μετά την αναγνώριση;

 Αγκαλιάζονται θερμά
 Η Ελένη αφήνει ελεύθερα τα μαλλιά της
 Δακρύζουν από χαρά
 Εύχονται αμοιβαία αιώνια ευτυχία
 Ανακαλούν παλιές αναμνήσεις και θυμούνται το γάμο τους
 Ο Μενέλαος ζητά από την Ελένη να του μιλήσει για την περιπέτεια της.

14.Από το στίχο 690 – 772 έχουμε ένα αμοιβαίο. Τι ήταν το αμοιβαίο και τι εξυπηρετεί;
(σχόλιο 13 σελ.56, σελ,142)

15. Ποια βάσανα αναφέρει η Ελένη στους στίχους 736 – 774; Ποιο από αυτά δεν είχε
πληροφορηθεί από κανένα;

16. Ποια έθιμα του γάμου αναφέρονται στους στίχους 704 – 705, 802 – 803)
(σχόλιο 14, σελ. 56 και σχόλιο 27 σελ. 60)

8
17. Ποιο παράδειγμα φέρνει ο Αγγελιαφόρος για να αποδείξει το ευμετάβολο της ζωής.

18.Ποιες είναι οι απόψεις του Αγγελιαφόρου για τη μοίρα κάθε ανθρώπου;

19.Ποιες είναι οι απόψεις του Αγγελιαφόρου για τους δούλους και τη δουλεία;

20. Ποιες είναι οι απόψεις του Αγγελιοφόρου για τους μάντεις και τη μαντική; Τι μπορούμε
να εμπιστευόμαστε, σύμφωνα με τον Αγγελιαφόρο; Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να
κατευθύνουμε τη ζωή μας;

21.Γιατί ο Ευριπίδης στρέφεται εναντίον των μάντεων;

(σχόλιο 34, σελ. 62)

22. Ποια είδη μαντικής αναφέρονται στο κείμενο;

(σχόλιο 35, σελ. 62)

23. « ας προσμένουν ……….τρόπο να σωθούμε» (815 – 821): Μέσα από αυτά τα λόγια του
Μενέλαου τι προοικονομεί ο ποιητής;

24. Να χαρακτηρίσετε τον Αγγελιαφόρο.

(απλός , λαϊκός τύπος, φιλοσοφημένος, φλύαρος, έμπιστος, αφοσιωμένος υπηρέτης, μιλάει

ελεύθερα , με θάρρος, έχει γνώμη και άποψη για πολλά).

25. Να χωρίσετε σε ενότητες τις ρήσεις ( λόγους) του Αγγελιαφόρου , στους στίχους
786-810 και 822-837.

α΄ ρήση

α) 786 -791 : Η φύση του θεού και η αστάθεια της τύχης

β) 791- 803: Η Ελένη και ο Μενέλαος αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα των συνεχών μεταβολών
της τύχης
γ) 803 – 810: Οι αρετές του καλού δούλου

β΄ ρήση

α)822 – 827: Η άποψη του Αγγελιαφόρου για τη μαντική

β)827 – 832:Ο μάντης Κάλχας ως παράδειγμα της ανεπάρκειας της μαντικής
γ) 832 – 837: Η σωστή κρίση είναι ο μόνος σωστός μάντης

Β ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ – 3η ΣΚΗΝΗ (στιχ.841 – 941)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Σε ποια μέρη και πόσα χρόνια περιπλανήθηκε ο Μενέλαος;

2. Για ποιους λόγους ο ποιητής κάνει τον Μενέλαο να αφηγείται σύντομα τις περιπέτειες του
(στιχ.845 – 852); Με ποια επιχειρήματα ο Μενέλαος δικαιολογεί τη στάση του;

3. Πώς αντιμετώπισε η Ελένη μέχρι τώρα τις επιθυμίες του Θεοκλύμενου;

9
 4. Πώς εξηγείται η προτροπή της Ελένης στο Μενέλαο να φύγει ενώ στο στίχο 652 τον
παρακαλούσε να μείνει;

5. Σε ποιους στίχους ο Μενέλαος εκφράζει αμφιβολία για τη συζυγική πίστη της Ελένης;
(στιχ. 876- 877, 879, 917)

6. Γιατί είναι αδύνατο για το Μενέλαο να σκοτώσει το Θεοκλύμενο;

7. Ποιο είναι το νόημα της φράση « το αδύνατο αν ζητάς σοφός δεν είσαι»;

8. Σε ποια σημεία της τραγωδίας έχει δηλωθεί η προφητική ικανότητα της Θεονόης;

9. Ποιοι παράγοντες ρυθμίζουν τη συμπεριφορά του Μενέλαου στους στιχ. 897-939;

( η πίστη και η αφοσίωση στη γυναίκα του αλλά και το ηρωικό ιδεώδες, σύμφωνα με το οποίο
είναι προτιμότερος ο ένδοξος θάνατος από την επαίσχυντη φυγή. Έτσι αποφασίζει να μείνει
και να αγωνιστεί μέχρι θανάτου για την Ελένη)

10. Ποιον όρκο εννοεί η Ελένη στο στίχο 918;

11. Γιατί ο Μενέλαος και η Ελένη παρά το ανέλπιστο αντάμωμα τους συνεχίζουν να είναι τραγικά
πρόσωπα;

(Επειδή επιθυμούν να γυρίσουν στην πατρίδα αλλά δεν μπορούν, δεν ελέγχουν οι ίδιοι τη ζωή τους και
την ευτυχία τους αλλά άλλες δυνάμεις πιο ισχυρές από αυτούς όπως η τύχη ,οι θεοί , ο
Θεοκλύμενος, ,αλλά παρόλα αυτά δεν παραδίνονται χωρίς να αγωνιστούν και αποφασίζουν να
παλέψουν και να πάρουν την τύχη στα χέρια τους)

12. Ποιες είναι οι συναισθηματικές διακυμάνσεις του Μενέλαου και της Ελένης σ’ αυτή τη
σκηνή;

( Οι ήρωες βρίσκονται σε συναισθηματική υπερένταση και τα συναισθήματα τους εναλλάσσονται

απότομα γι’ αυτό και έχουμε τη στιχομυθία. Στους στίχους 860 -861 οι ήρωες από την ευτυχία
της αναγνώρισης επιστρέφουν στη δυστυχία – φτωχέ εκεί εσώθης και ήρθες εδώ, για να σε θανατώσουν-
στο στίχο 862 εκφράζεται η δυσάρεστη έκπληξη του Μενέλαου εξαιτίας αυτών που είπε νωρί-
τερα η Ελένη – Τι΄πες; Τι λες, γυναίκα ,μ΄ αφανίζεις – στους στιχ. 886- 887 η Ελένη λέει στο Μενέλαο
ότι κινδυνεύει η ζωή του, αγωνιά γι΄ αυτόν αλλά και ο ίδιος που πιστεύει ότι είναι δυστυχι-
σμένος – Σπαθί σε περιμένει αντί για μένα. Μα τότε είμαι ο πιο δυστυχισμένος . Στο στίχο 907 εκφράζεται η
απόγνωση, η απελπισία του Μενέλαου - τότε θα με σκοτώσουν, δεν ξεφεύγω. Στη συνέχεια όμως
στιχ. 909- 910 γεννιέται η ελπίδα – Σε ποιες με πας ελπίδες. στον αδελφό της να μην πει πως ήρθες- αυτή
οπλίζει τους ήρωες με αποφασιστικότητα, με πείσμα, με αγωνιστική διάθεση.)

13.Ο Μενέλαος καλεί την Ελένη στο στίχο 921 να ορκιστεί ότι θα σκοτωθεί αν σκοτωθεί και
αυτός. Τι εκφράζει αυτή απαίτηση και ποια ήταν η διαδικασία του όρκου;

(σχόλια 18, 19 σελίδας 68)

14. Τι εκφράζει ο αμοιβαίος όρκος των στίχων 922- 927;

(σχόλιο 20 σελίδας 68)

10
Β ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ – 4η ΣΚΗΝΗ (στιχ.942 – 1139)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1.Πώς αναγγελλόταν η άφιξη νέων προσώπων στη σκηνή και πώς προαναγγέλλεται η
είσοδος της Θεονόης;

(σχόλιο 1 σελίδα 70)

2. Πώς αντιδρά η Ελένη όταν καταλαβαίνει ότι βγαίνει η Θεονόη;

3. Πώς εμφανίζεται η Θεονόη;

(σχόλιο 2 σελίδα 70)

4. Σε ποιες μαντείες αναφέρεται στους στίχους 960 -961;

5. Τι αποκαλύπτει στο Μενέλαο η Θεονόη;

6. Ποια στοιχεία των στίχων 967- 978 αποκαλύπτουν τον ανθρωπομορφισμό των θεών;

7.Ποια είναι τα κίνητρα της δράσης των θεών, σύμφωνα με τα λόγια της Θεονόης; Ν α
συγκρίνετε την εικόνα αυτή των θεών με τη χριστιανική αντίληψη για το θείο.

8. Ποιο είναι το δίλημμα της Θεονόης και ποια είναι η σημασία του για την ίδια , τους θεατές
αλλά και για την εξέλιξη του έργου;

9. Τι αποφασίζει αρχικά η Θεονόη; Σε ποιον απευθύνεται;

10.Στο λόγο της Θεονόης ποια στοιχεία τονίζουν τη μαντική της ικανότητα αλλά και την
αδυναμία της;

11. Η Ελένη προσπαθεί να εξασφαλίσει τη σιωπή της Θεονόης. Ποιους τρόπους πειθούς
χρησιμοποιεί για να πετύχει το στόχο της και ποια είναι τα επιχειρήματα της (Γραπτή)

(Διαβάστε το παράλληλο κείμενο σελ. 73)

12. Η ρήση της Ελένης ανάμεσα στα άλλα περιλαμβάνει α) το αίτημα της, β) τα επιχειρή-
ματα της, γ) αναφορά στα προσωπικά της πάθη. Να εντοπίσετε στο κείμενο τα παραπάνω στοιχεία.

13.Στην ικεσία της Ελένης υπάρχουν στοιχεία που την κάνουν τραγικό πρόσωπο; Να τα βρείτε.

(α) Τώρα που βρήκε τον άντρα της κινδυνεύει να τον χάσει β) έχει άδικα δυσφημιστεί και έχει γίνει μισητή
σε όλους γ) βρίσκεται στην ξενιτιά από θέλημα των θεών δ) προκάλεσε δεινά στους δικούς της χωρίς να
το θέλει)

14.Στη ρήση της Ελένης υπάρχουν στοιχεία που θα μπορούσαν να συγκροτήσουν ένα
κώδικα ηθικής συμπεριφοράς. Να τα επισημάνετε και να προσδιορίσετε τον κώδικα
ηθικής που συγκροτούν.

( Μέσα από τα λόγια της Ελένης προβάλλεται ο κώδικας ηθικής συμπεριφοράς της Αθήνα ς του 5 ου αι.
π.Χ. Βασικές αρχές του, που αναφέρονται εδώ είναι: το δίκαιο με το οποίο εξουδετερώνεται το άδικο, ο
11
σεβασμός προς τους θεούς, τους προγόνους και τους συνανθρώπους μας, η τιμή και η υπόληψη.
Στίχοι που αναφέρονται στο δίκαιο: 995- 996, 997-998,100, 1001-1003, 1012- 1013)

15.Ποιες δυνάμεις πιστεύετε ότι συγκρούονται στην ψυχή της Θεονόης ακούγοντας την
ικεσία της Ελένης;

( Η Θεονόη αντιμετωπίζει σοβαρό ηθικό δίλημμα α) να παραδώσει το Μενέλαο στο Θεοκλύμενο ή να

σιωπήσει και έτσι να σώσει και το Μενέλαο και την Ελένη; β) να συνταχθεί με την Ήρα ή με την
Αφροδίτη; γ) να υπερασπιστεί το δίκιο ή το οικογενειακό συμφέρον; δ) να συνταχθεί με τον άδικο
αδερφό της ή με τους θεούς και τον δίκαιο νεκρό πατέρα της;)

16. Ο Μενέλαος προσπαθεί να εξασφαλίσει τη σιωπή της Θεονόης.Ποια είναι τα επιχειρήματα του;

( - Άν η Θεονόη το θεωρεί σωστό, πρέπει να δώσει πίσω στο Μενέλαο την Ελένη, διαφορετικά θα
απόκτήσει κακιά φήμη. – Απαιτεί από τον Πρωτέα να του δώσει τη γυναίκα του. – Απαιτεί από τον Άδη ή
να στείλει πίσω όσους σκότωσε στη Τροία για χάρη της Ελένης ή να αναγκάσει τη Θεονόη να φανεί πιο
ενάρετη και από τον πατέρα της – Απειλεί ότι θα μονομαχήσει με το Θεοκλύμενο ή θα σκοτώσει πάνω
στον τάφο την Ελένη και θα σκοτωθεί και ο ίδιος)

17. Ο Μενέλαος επιλέγει διαφορετική τακτική από την Ελένη για να μεταπείσει τη Θεονόη.
Να δικαιολογήσετε αυτή τη διαφοροποίηση.

(Ο Μενέλαος δεν προσπαθεί να συγκινήσει ικετεύοντας και κλαίγοντας αλλά απευθύνεται κυρίως στη
λογική της Θεονόης. Οι ικεσίες και τα κλάματα ταιριάζουν στη γυναικεία φύση της Ελένης όχι όμως στον
αγέρωχο, υπερήφανο, γενναίο αγωνιστή της Τροίας)

18.. Με ποια επιχειρήματα δικαιολογεί η Θεονόη την απόφαση της; Ποιες αρχές καθόρισαν τη
στάση της;

(Επιχειρήματα :α) Γεννήθηκε ευσεβής και θα παραμείνει ευσεβής. β) Δεν θα ντροπιάσει το όνομα της
ούτε του πατέρα της .γ) Είναι δίκαιη και είναι δίκαιο να επιστρέψει την Ελένη στο Μενέλαο.
Αρχές: α) η λογική και η φρόνηση β) η δικαιοσύνη γ) η ανθρωπιά)

!9. Τι πιστεύει η Θεονόη για την ανθρώπινη ψυχή;

(σχόλιο 24 σελ.78)

20.. Τι προτείνει η Θεονόη στο Μενέλαο και την Ελένη;

21. Να σχολιάσετε τους στίχους 1138-1139.

22.Να χαρακτηρίσετε την Ελένη, το Μενέλαο και τη Θεονόη.

12
Β ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ – 5η ΣΚΗΝΗ (στιχ1140 – 1219)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Μετά την απόφαση της Θεονόης να μην αποκαλύψει την έλευση του Μενέλαου, ποιο
συναίσθημα κυριεύει τους πρωταγωνιστές αλλά και τους θεατές; Ποιο πρόβλημα όμως
πρέπει να αντιμετωπίσουν άμεσα και ποια συναισθήματα δημιουργεί;

2. Ποιες είναι οι προτάσεις του Μενέλαου για τη σωτηρία τους και γιατί απορρίπτονται από
την Ελένη;

3.Ποιο σχέδιο σωτηρίας αντιπροτείνει η Ελένη; Να το αποδώσετε σε συνεχή λόγο σε 10

γραμμές. ( Γραπτή)

4.Τι εκφράζει ο Μενέλαος με το στίχο 1183;

5. Γιατί στους στίχους 1177-1178 έχουμε προοικονομία;

6.Ποιος θα είναι ο ρόλος των κουρελιών που φορά ο Μενέλαος στο σχέδιο σωτηρίας τους;

(σχόλιο 6 σελ.82)

7. Γιατί η Ελένη θεωρεί ότι ο τάφος του Πρωτέα μπορεί να προστατέψει τον Μενέλαο;

8. Ποιες εκδηλώσεις πένθους αναφέρονται στους στίχους 1195-1197;

(σχόλιο 3, σελίδα 80 & σχόλιο 8, σελίδα 82 )

9. Σε ποιους στίχους φαίνεται ότι η Ελένη έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στο σχέδιο σωτηρίας;

(σχόλιο 7,σελ.82, στίχοι 1199-1201)

10. Σε ποιες θεές προσεύχεται η Ελένη και τι ζητάει από καθεμιά ; Πώς προσπαθεί να
συγκινήσει την καθεμιά;

(σχόλια 9,11 σελίδα 82)

11.Να συγκρίνετε την προσευχή της Ελένης με την προσευχή του Χρύση στην ραψωδία Α
της Ιλιάδας. Γραπτή (ερώτηση 2, 5ης σκηνής σελίδα 85)

12. Να χαρακτηρίσετε το Μενέλαο και την Ελένη με βάση τα σχέδια που καταστρώνουν.

13. Πως αναμένετε να εμφανιστεί η Ελένη στο επόμενο επεισόδιο;

13
Γ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ (στιχ. 1286 – 1424)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.Ποια νέα πρόσωπα εισβάλλουν στη σκηνή και από πού μπαίνουν;

(Ο Θεοκλύμενος και η συνοδεία του που γυρνάνε από το κυνήγι. Η είσοδος του δεν έχει προαναγ-
γελθεί το αντιλαμβανόμαστε από τους σκηνοθετικούς δείκτες – σκυλιά, παγίδες. Αφού έρχονται από
την ύπαιθρο μπαίνουν από την αριστερή ως προς τους θεατές, πάροδο.)

2. Πώς ξεχωρίζει ο Θεοκλύμενος;

( - αυτοσυστήνεται: Σε χαιρετάω μνήμα του πατέρα. – Προπορεύεται των άλλων. – Είναι αυτός που δίνει
εντολές. – Φοράει διαφορετικά ρούχα).

3. Ποια είναι η ψυχική κατάσταση του Θεοκλύμενου και πού οφείλεται;

4. Ποιες διαταγές δίνει; Πώς εξηγούνται;

(οι διαταγές δείχνουν άνθρωπο αναστατωμένο, πανικόβλητο στη σκέψη ότι η Ελένη έφυγε αλλά και
αποφασισμένο να την κρατήσει στην Αίγυπτο)

5. Η εμφάνιση του Θεοκλύμενου έχει προοικονομηθεί από τις αναφορές της Ελένης, της
Γερόντισσας και της Θεονόης. Ποια εικόνα έχετε σχηματίσει ως τώρα γι΄ αυτόν;
Σε ποια σημεία επιβεβαιώνεται και σε ποια διαψεύδεται;

(αρχική εικόνα του Θεοκλύμενου: άνθρωπος αλαζόνας, άδικος, εμπαθής, σκληρός, βίαιος, ασεβής γιατί
πίεζε την Ελένη να τον παντρευτεί παρά τη θέληση της, την ανάγκασε να είναι στον τάφο του Πρωτέα για
να υπερασπιστεί την τιμή της, είχε δώσει εντολή να σκοτώνουν τους Έλληνες που θα πήγαιναν στην
Αίγυπτο, δε σεβόταν τον νεκρό πατέρα του, γιατί παρενοχλούσε την Ελένη, που αυτός προστάτευε με
εντολή των θεών. Τελευταία εικόνα: φαίνεται ότι σέβεται τον πατέρα του γι’ αυτό χαιρετάει το μνήμα
μόλις μπαίνει στη σκηνή, λέει ότι έχτισε το μνήμα στην εξώπορτα του παλατιού για να μιλάει στο νεκρό
πατέρα του μπαίνοντας ή βγαίνοντας από το παλάτι. Η ευσέβεια του όμως είναι επιφανειακή και φαίνεται
από την επιδεικτική και εγωκεντρική διάθεση του ( ο Θεοκλύμενος εγώ ο βλαστός σου) αλλά και από την
άρνηση του να εκτελέσει την επιθυμία του πατέρα του Ίσως βέβαια αν και δείχνει δυνατός να φοβάται
τους θεούς και είναι δεισιδαίμων αφού πιστεύει στα όνειρα και τις μαντείες και αφού δεν τόλμησε να
πειράξει την Ελένη το διάστημα που ήταν ικέτισσα στον τάφο του Πρωτέα)

6. Ποια συναισθήματα και ποιες προσδοκίες δημιουργούνται στο θεατή που βλέπει το
Θεοκλύμενο να δείχνει ιδιαίτερο σεβασμό στο νεκρό πατέρα του;

7. Να περιγράψετε το ήθος του Θεοκλύμενου με βάση την πρώτη παρουσία του.

8. Πώς εμφανίζεται η Ελένη ξανά στη σκηνή και γιατί;

9. Τι πίστευαν οι αρχαίοι Έλληνες για τα όνειρα;

( σχόλιο 8 σελ.94 )

10. Τι θέλει να δείξει στον Θεοκλύμενο η Ελένη και τον αποκαλεί αφέντη;

( σχόλιο 9 σελ.94)

14
11.Στους στίχους 1313 – 1397 ο διάλογος των δύο προσώπων παίρνει τη μορφή
στιχομυθίας.
α) Γιατί, κατά τη γνώμη σας, επιλέγεται αυτή η μορφή διαλόγου εδώ;
β) Τι αντίκτυπο έχει στους θεατές;

( Με τη στιχομυθία ο διάλογος γίνεται γοργός, ζωηρός και συναρπαστικός. Η δραματική ένταση

φτάνει στο αποκορύφωμα και ο θεατής παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα)

12.Βασικό στοιχείο του σκηνικού διάκοσμου είναι ο τάφος του Πρωτέα. Πώς λειτουργεί στο Επεισόδιο
αυτό;

13. .Τι εξυπηρετούν τα κουρέλια του Μενέλαου στην εξέλιξη του έργου;

( κάνουν πιο πειστική την ιστορία του ναυαγίου)

14.Γιατί ο Θεοκλύμενος επικαλείται τον Απόλλωνα;

( σχόλιο 14 σελ.96 )

15.Γιατί το τέλος του Μενέλαου χαρακτηρίζεται φριχτό;

( γιατί δεν του αποδόθηκαν νεκρικές τιμές και οι αρχαίοι έδειχναν μεγάλη ευαισθησία για τις
ταφικές τελετές)

16.Γιατί στο στίχο 1330 έχουμε κωμικό στοιχείο;

(Βάρβαροι ονομάζονταν από τους Έλληνες όσοι ανήκαν σε άλλα έθνη, εδώ ο Θεοκλύμενος
χρησιμοποιεί τον χαρακτηρισμό «βαρβάρων» ενώ και ο ίδιος είναι βάρβαρος)

17.Τι εξυπηρετούν οι πολλές ερωτήσεις που απευθύνει ο Θεοκλύμενος στην Ελένη;

( δείχνουν την δυσπιστία και την καχυποψία του και την προσπάθεια να εξακριβώσει αν η Ελένη
λέει την αλήθεια)

18. Να σχολιάσετε τον στίχο 1340

( για άλλη μια φορά ο ποιητής δια του στόματος του Θεοκλύμενου καταγγέλλει την ματαιότητα του
Τρωικού πολέμου και κατ’ επέκταση κάθε πόλεμο)

19. Ποια είναι η σημασία του στίχου 1342 για την εξέλιξη του έργου;

( σχόλιο 16 σελ.96 )

20. Να παρουσιάσετε τις αντιλήψεις των αρχαίων για την ταφή των νεκρών.

( σχόλιο 17 σελ.96 )

21. Ο Θεοκλύμενος δείχνει ζωηρό ενδιαφέρον για την ταφή του Μενέλαου.
Ποιες είναι οι αιτίες αυτής της συμπεριφοράς και πώς υπηρετεί την οικονομία του
έργου;

( Το ζωηρό ενδιαφέρον του Θεοκλύμενου για την ταφή μπορεί να αποδοθεί:

 στην παράδοση της χώρας του που επέβαλλε το σεβασμό και τη φροντίδα των νεκρών
15
 Διαβάστε το παράλληλο κείμενο σελ. 97
 Στην επιθυμία να ευχαριστήσει την Ελένη που του υποσχέθηκε γάμο (η χάρη θέλει αντί-
χαρη) αφού όμως θα προσέφερε νεκρικές θυσίες στον άντρα της
Χωρίς αυτές τις ευαισθησίες του Θεοκλύμενου το σχέδιο διαφυγής θα αποτύγχανε.)

22. Πώς η Ελένη εξασφαλίζει την ευνοϊκή στάση του Θεοκλύμενου;

(αρχικά τον αποκαλεί αφέντη, του υπόσχεται γάμο, του ζητάει να ξεχάσουν τα παλιά και να
μονοιάσουν, τον ικετεύει πέφτοντας στα γόνατα του. Από όλα αυτά φαίνεται η ευστροφία της Ελένης.
Πρώτα φροντίζει να δημιουργήσει το κατάλληλο κλίμα και την ευνοϊκή διάθεση και μετά να
διατυπώσει το αίτημα της.)

23. Ποια ταφικά έθιμα αναφέρονται στο Γ΄ επεισόδιο; Γραπτή

24. Να βρείτε σημεία στα οποία υπάρχει τραγική ειρωνεία και να τα εξηγήσετε

(Ολόκληρη η σκηνή είναι τραγική ειρωνεία αφού ο Θεατής γνωρίζει την πραγματική ταυτότητα του
Μενέλαου ενώ ο Θεοκλύμενος την αγνοεί. Χαρακτηριστικά σημεία είναι :
 στίχος1325 «Κι ο άντρας μου τα ίδια θα φορούσε»
 στίχος1328 «Για του Μενέλαου το χαμό τι λέει;
 στίχοι 1343-1344 «Άταφος μένει ………..έχεις κόψει
 στίχος1370 «μας έφερες καλό μαντάτο ξένε»»
 στίχοι 1401-1403 «δε θα σε στείλω στη γη σου με αδειανά τα χέρια αν δώσεις σωστή
σ΄αυτήν βοήθεια»
 στίχοι 1409-1410 «Ο Μενέλαος βρήκε τη μοίρα του, οι νεκροί δεν ξαναζούνε»

25. Ποιο είναι το νόημα του στίχου 1354 και ποια η σημασία του στην εξέλιξη του
σχεδίου;

( Η αντίληψη ότι όταν κάνεις χάρη περιμένεις ανταπόδοση είναι διαχρονική. Ακόμη και η σχέση θεών
και ανθρώπων βασίζονταν στο δίκαιο της ανταπόδοσης. Στην θέση αυτή θα στηριχτεί η βάση του
σχεδίου. Η Ελένη κάνει χάρη στο Θεοκλύμενο που θα τον παντρευτεί, επομένως και αυτός πρέπει να
ανταποδώσει και να δώσει στην Ελένη ότι θα του ζητήσει για την δήθεν ταφή του Μενέλαου)

26. Γιατί η Ελένη δηλώνει ότι δεν γνωρίζει τι χρειάζεται για να τιμήσει τον «νεκρό» άντρα
της και παραπέμπει στον Μενέλαο;

( σχόλιο 24 σελ.98)

27. Τι ζητάει ο Μενέλαος από τον Θεοκλύμενο και σε τι χρειαστεί το καθένα;

(σχόλια 25, 26, 27 σελ.98)

28. Ποια συναισθήματα προκαλεί στο θεατή η παρουσία του Θεοκλύμενου πριν και μετά
τη στιχομυθία με την Ελένη;

29. Βρείτε στίχους που περιέχουν δίσημους λόγους (δηλαδή λόγια που ερμηνεύονται
διαφορετικά από όσους γνωρίζουν την αλήθεια και διαφορετικά από όσους την
αγνοούν) της Ελένης και του Μενέλαου.

16
  στίχος 1321: κι όπου λογιάζω αυτός ας φτάσει. Ο Θεοκλύμενος ακούει από την Ελένη μια
κατάρα για τον ξένο αφού δεν γνωρίζει την αλήθεια ενώ ο θεατής ακούει μια ευχή.
 στίχος 1362: «είναι πολύ σοφοί οι Έλληνες σ΄αυτά που κάνουν» Ο Θεοκλύμενος εννοεί τα
λατρευτικά έθιμα ενώ ο θεατής τις πονηριές
 στίχος 1393: «Σωστά θα τιμηθεί ο Μενέλαος έτσι» Ο Θεοκλύμενος εννοεί τον νεκρό Μενέλαο
ενώ ο Μενέλαος εννοεί ότι με το πλοίο που θα του δοθεί θα κατάφέρει να φύγει μαζί με την
Ελένη
 στίχος 1413 «και ν’ αγαπάς αυτόν που βλέπεις μπρος σου» Ο Μενέλαος εννοεί τον εαυτό του
και ο Θεοκλύμενος πάλι τον ίδιο.
 στίχος 1417 «αν είσαι φρόνιμη για τον άντρα σου γυναίκα» Ο Μενέλαος εννοεί τον εαυτό του
και ο Θεοκλύμενος πάλι τον ίδιο.
 στίχος 1419 «και θα το δεις αφού κοντά μου θα΄σαι» Η Ελένη εννοεί τον Μενέλαο και ο
Θεοκλύμενος αυτόν

30. Να βρείτε στο Γ Επεισόδιο κωμικά στοιχεία.

(Η τραγική ειρωνεία με τους δίσημους λόγους δίνουν στην όλη σκηνή τη μορφή της φάρσας.
Αυτοί που γνωρίζουν, διασκεδάζουν με τα παθήματα αυτού που δε γνωρίζει. Άλλα κωμικά
στοιχεία είναι:
 Η ειλικρινής ανησυχία του Θεοκλύμενου από τη μια και ο προσποιητός θρήνος της Ελένης
από την άλλη.
 Κωμική είναι η πλήρης στροφή που έκανε ο Θεοκλύμενος. Στην αρχή φαίνεται σκληρός και
απειλεί να σκοτώσει τον ξένο και στη συνέχεια συμμαχεί μαζί του και του προσφέρει
όλα όσα του ζητάει.
 Κωμική είναι η αφέλεια του Θεοκλύμενου που δεν σκέφτηκε ότι μια γυναίκα που αρνιόταν
επίμονα να τον παντρευτεί, δεν θα υποσχόταν γάμο μόλις έμαθε τα νέα για τον χαμό του άντρα
της.
 Κωμικό στοιχείο είναι επίσης ο υπερβάλλων ζήλος του Θεοκλύμενου να ικανοποιήσει ότι του
ζητήσουν οι δύο ήρωες και έτσι επιταχύνει άθελα του την φυγή τους από την Αίγυπτο.
 Ο στίχος 1330 είναι κωμικό στοιχείο γιατί βάρβαροι ονομάζονταν από τους Έλληνες όσοι
ανήκαν σε άλλα έθνη, εδώ ο Θεοκλύμενος χρησιμοποιεί τον χαρακτηρισμό «βαρβάρων» ενώ
και ο ίδιος είναι βάρβαρος.
 Κωμικό στοιχείο είναι ακόμη ο στίχος 1362 «είναι πολύ σοφοί οι Έλληνες σ΄αυτά που κάνουν»
αφού ο Θεοκλύμενος παραδέχεται την πνευματική υπεροχή των Ελλήνων άρα και του
Μενέλαου και της Ελένης )

ΦΑΝΟΥΡΑΚΗ ΕΥΑΝΘΙΑ
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΟΜΠΙΑΣ

17
18