Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 8

‘;s' D' af;Lsf ;d:of ;dfwfg ug{ /fHo uDeL/ aGg' k5{’

sf7df8f} F . g] k fn sDo' l gi6 gu/ ;dGjo ;ldlt l6sfk' /


kf6L{ s f k| j Qmf k| s f08 ;Ln] s}nfnLsf k|ltlglwd08nnfO{ ;Daf]wg
;'s'Daf;Lsf ;d:of ;dfwfg ug{ ub}{ pgn] ;f] s'/f atfPsf x'g\ .

/fHo uDeL/ aGg'kg]{ atfPsf 5g\ . pQm k|ltlglwd08nnfO{ ;Daf]wg


z'qmaf/ g]kfn sDo'lgi6 kf6L{sf] ub}{ k|jQmf k|sf08 ;Ln] ;'sD' af;Lsf
jif{ !&, c+s #!, @)*! ;fn h]7 @& ut] cfOtaf/ (June 9, 2024) d"No ?= !).– s]Gb|Lo sfof{no a'4gu/df e"ldxLg ;d:of ;dfwfg ug{' /fHosf] bfloTj
;'sD' af;L cJojl:yt a;f]af;L gu/, -af“ s L clGtd k] h df_

g]kfn sDo'lgi6 kf6L{sf lzif{ g]tfåf/f /fhgLlts e]6nfO{ ltj|tf


sf7df8f}F . g]kfn sDo'lgi6 kf6L{sf
lzif{ g]tfn] kl5Nnf] ;do ljsl;t
atfOPsf] 5 .
o;}u/L, pQm e]6jftf{df b]zsf]
ljifodf 5nkmn ePsf] atfOPsf] 5 .
o;}u/L, pQm e]6jftf{df
;dfhjfbL df]rf{, g]kfnsf] p2]Zo
tyf gLltut k|lta4tfx¿ o;k|sf/
klxrfgsf] dfGotf, ;dfj]zLs/0f /
;fdflhs Gofosf] k|Tofe"lt u/fpg]
&= j}1flgs e"–pkof]u gLlt nfu"
ub}{ s[lif qmflGtsf] dfWodaf6 s[lifsf]
/fhgLlts 36gfqmdnfO{ dWogh/ ub}{ /fli6«o /fhgLltdf cfPsf] hl6ntf / ;dfhjfbL df]rf{nfO{ cufl8 a9fpg] /x]sf] 5– …;‹Lotf, nf]stGq, ;'zf;g, sfo{ cufl8 a9fpg], cf} B f] u Ls/0f, Joj;flos/0f /
/fhgLlts e]6nfO{ lta|tf lbPsf 5g\ . To;sf] ;dfwfgsf nflu b'O{ kf6L{ / ljifodf b' O { kf6L{ / g] t fx¿aLr ;d[l4 / ;fdflhs cfly{s Gofo;lxtsf] $= hgtfsf] gful/s / /fhgLlts cfw' l gsLs/0f u/L s[ l ifdf lge{ /
o;}qmddf g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ / g]tfx¿aLr uDeL/ 5nkmn ePsf] ;sf/fTds 5nkmn ePsf] atfOPsf] g]kfnL ljz]iftfsf] ;dfhjfbsf] :yfkgf clwsf/sf ;fy} cfly{s, ;fdflhs / >dhLjL hgtfsf] hLjg:t/ ;'wf/,
g]skf -PsLs[t ;dfhjfbL_ sf lzif{ atfOPsf] 5 . 5 . ug{' df]rf{sf] k|d'v p2]Zo x'g] 5 . To; ;f+:s[lts clwsf/sf] k|Tofe"lt u/fpFb} ;d[ 4 / ;d' G gt agfpg] , pmhf{ ,
g]tfaLr ut d+unaf/ ;fFem e]6jftf{ o;} u /L, ut a' w af/ g] k fn :d/0fLo 5, ut c;f/ $ ut] p2]Zo k|flKtsf nflu xfd|f j}rfl/s zflGtk" 0 f{ , Gofo;+ u t / ;dfj] z L hn>f]t, jg, pBf]u, jfl0fHo, ko{6g,
;" r gf k| l jlw, ef} l ts k" j f{ w f/,
oftfoftnufotsf] If]qnfO{ cfly{s
;d[l4sf] ;Djfxssf] ¿kdf ljsf;
ug]{ .
*= lzIff, :jf:Yo h:tf ;fdflhs
If]qx¿sf] ¿kfGt/0fsf nflu /fHon]
k|fyldstf lbg] . ;a}sf nflu u'0f:t/Lo
lzIff, :jf:Yo;]jf, /f]huf/, ;fdflhs
;'/Iff / cfjf;df kx'Frsf] k|Tofe"lt
u/fpg] . lzIffnfO{ hgtfsf] kx'Frleq
/fVg ;fd' b flos lzIff k| e fjsf/L
agfpg] . k|To]s gful/snfO{ cfwf/e"t
:jf:Yo ;]jf lgMz'Ns pknAw u/fpg] .
(= hnjfo' kl/jt{g, jftfj/0fLo
k|bi' f0f / k|fs[lts ljkTsf sf/0f pTkGg
gsf/fTds c;/nfO{ lgoGq0f ug]{,
h}ljs ljljwtf / kof{j/0fsf] ;+/If0f
ug]{,
ePsf] 5 . g]kfn sDo'lgi6 kf6L{sf sDo'lgi6 kf6L{sf dxf;lrj ljKnj ;L, ;f] d af/ g] k fn sDo' l g:6 kf6L{ s f Pjd\ /fhgLlts k| l tj4tfx¿ ;dfhsf] lgdf{0f ug]{, !)= u'0f:t/Lo ;]jf k|jfxsf nflu
dxf;lrj ljKnj ;L, k|jQmf k|sf08 k|jQmf k|sf08 ;L / hgtf ;dfhjfbLsf dxf;lrj ljKnj ;L, g]skf dfcf]jfbL lgDgadf]lhd /x]sf 5g\ . %= ljQLo Psflwsf/ tyf bnfn ;fj{hlgs k|zf;g r':t b'?:t agfpg],
;L / g]skf -PsLs[t ;dfhjfbL_ sf cWoIf tyf k"j{ pkk|wfgdGqL pk]Gb| s] G b| s f cWoIf k| r 08, PsLs[ t != ;‹Lo nf]stflGqs u0ftGqsf] k'FhLjfbsf] zf]if0f / x:tIf]kaf6 d'Qm cg'udg / d"NofÍgsf kl/kf6L :yflkt
cWoIf dfwj g]kfn / pkfWoIf k|d]; ofbjaLr e]6jftf{ ePsf] 5 . ;dfhjfbLsf cWoIf dfwj g]kfn, /Iff / ;' b [ 9 Ls/0f ub} { } g] k fnL tyf ;fj{hlgs, ;xsf/L / lghL If]qsf] ug] { , ;du| L s of] h gf th{ ' d f ug] { ,
xdfnaLr e]6jftf{ ePsf] xf] . pQm e]6jftf{df kl5Nnf] ;do h;kfsf cWoIf pk]Gb| ofbjn] x:tfIf/ ;dfhjfbsf] ljz]iftfx¿ klxrfg u/L ;dGjofTds, ;xsfof{Tds / lqmofzLn zf;sLo ;' w f/ ug] { tyf b] z df
g]skf -PsLs[t ;dfhjfbL_ sf ;/sf/L u7aGwgdf k}bf ePsf] ;d:of u/]/ ;dfhjfbL df]rf{ g]kfn u7g u/]sf ;dfhjfbsf] g]kfnL af6f] to ug]{ . e"ldsfsf cfwf/df ;dfhjfbL cy{– b] v fk/] s f] clgoldttf, k| z f;lgs
cWoIf dfwj g] k fnsf] lgjf; / To;n] ;dfhjfbL df]rf{df kf/]sf] lyP eg] ut kmfu'g ^ ut], cfO{taf/ @= g] k fndf ;lbof} + b ] l v sfod /fhgLlts Joj:yf cjnDag ug]{ . l9nf;'l:t, e|i6frf/, sldzgtGq h:tf
sf]6]Zj/df ePsf] pQm e]6jftf{df ;sf/fTds / gsf/fTds k|efjsf] g]kfn sDo'lg:6 kf6L{sf dxf;lrj /lxcfPsf] juL{ o , hftLo, eflifs, k|ultzLn s/ k|0ffnL nfu" ug]{ . b]zsf] ck/fw / ljs[ltnfO{ lgoGq0f u/L
kl5Nnf] /fli6« o /fhgLltsf] ;' I d ljifodf ;d]t 5nkmn ePsf] atfOPsf] ljKnj ;L, g]skf dfcf]jfbL s]Gb|sf If]qLo, n}lËs / hft Joj:yfhGo cy{Joj:yfdf gLltut tyf ;+/rgfut hgtfnfO{ ;bfrf/ / ;' z f;gsf]
ljZn]if0f / uDeL/ 5nkmn ePsf] 5. cWoIf k|r08, PsLs[t ;dfhjfbLsf zf]if0f, pTkL8g, c;dfgtf / lje]bx¿ ;'wf/ u/L pTkfbgd'vL cy{tGq, cfk"lt{ k|Tofe"lt u/fpg],
atfOPsf] 5 . o;}u/L, pQm e]6jftf{df cWoIf dfwj g]kfn / h;kfsf cWoIf cGTo ug] { . To;sf nflu lg/Gt/ Joj:yfdf ;' w f/ tyf ;dGoflos !!= ;‹Lotfsf] k| e fjsf/L
pQm e]6jftf{df kl5Nnf] ;do ;dfhjfbL df]rf{df b]lvPsf] ;d:of pk]Gb| ofbj ;xefuL a}7sn] g]kfn hgkxn / hgbjfj ;[hgf ug]{ . dfgj ljt/0fsf] Joj:yf ug]{ . sfof{ G jogsf nflu ;‹, k| b ] z /
;/sf/L u7aGwgdf k}bf ePsf] ;d:of / To;sf] ;dfwfgsf ljifodf sDo'lg:6 kf6L{sf dxf;lrj ljKnj ljsf; ;"rfÍdf k5fl8 k/]sf dw];, ^= cfGtl/s / afXo nufgLd}qL :yfgLotxsf ;/sf/x¿aLrsf]
/ To;n] ;dfhjfbL df]rf{df kf/]sf] ;sf/fTds 5nkmn ePsf] atfOPsf] ;LnfO{ ;dfhjfbL df] r f{ g] k fnsf] s0ff{ n L / ;] t L–dxfsfnL nufot jftfj/0f lgdf{ 0 f u/L b] z nfO{ If] q flwsf/nfO{ :ki6 kfg] { , b] z sf]
;sf/fTds / gsf/fTds k| e fjsf] 5 . ;+of]hs tf]s]sf] lyof] . lk5l8Psf] If]q / hgtfsf] ljsf; / cf}Bf]lus/0f ug]{, j}b]lzs /f]huf/Laf6 /fh:j tyf ;| f ] t ;fwgx¿ ;Gt' l nt
ljifodf ;d]t 5nkmn ePsf] atfOPsf] o;} u /L, a' w af/ g} g] k fn pQm df]rf{sf] ;lrjfnodf g]kfn cj;/nfO{ ljz]if k|fyldstfdf /fVg] . k'h
F L / k|ljlw;lxt kms]s{ f g]kfnLx¿nfO{ / Gofof] l rt ¿kdf afF 8 kmfF 6 ug] { /
5. sDo'lgi6 kf6L{sf dxf;lrj ljKnj sDo'lg:6 kf6L{sf k|jQmf k|sf08 ;L, #= /fhgLlts, cfly{s, ;fdflhs b]zleq /f]huf/d"ns Joj;fo ug{ /fHosf tkm{ a f6 k| b fg ul/g] ;] j f
o;}u/L, pQm e]6jftf{df ;dfhjfbL ;L, k|jQmf k|sf08 ;LaLr ;dfhjfbL g]skf dfcf]jfbL s]Gb|sf dxf;lrj / ;fF:s[lts ¿kn] alxis/0fdf k/]sf k|f]T;flxt ug]{ / pTkfbgsf lqmofsnfk ;' l jwfx¿ hgtfdf k' ¥ ofpg k| b ] z
df]rf{df b]lvPsf] hl6ntf / To;sf] kf6L{ s]Gb|Lo kl/ifb\sf cWoIf /fh]Gb| b]j u'?ª, g]skf ;dfhjfbL kf6L{sf jf kfl/Psf dw];L, cflbjf;L hghflt, j[l4 u/L /f]huf/L k|bfg ug]{ . ul/jL tyf :yfgLotxnfO{ ;Ifd agfpF b }
;dfwfgsf ;fy} ;dfhjfbL df]rf{nfO{ >]i7aLr e]6jftf{ ePsf] 5 . pQm pkfWoIf k| d ] z xdfn / hgtf v;, blnt, d'l:nd, yf?, lk58fju{, pGd"ng / /f]huf/ k|j4{gsf] If]qx¿df ;‹Lo ;dfhjfbL k| 0 ffnLnfO{ ;d[ 4
;sf/fTds lbzf k|bfg ug]{ / df]rf{sf] e]6jftf{df ;dfhjfbL kf6L{ leq k}bf ;dfhjfbL kf6L{sf g]tf /fh]Gb| >]i7 cNk;+ V os ;d' b fo, ljkGg nufgL a9fpg tLgj6} txsf] ug]{ .
cfufdL sbdaf/] uDeL/ 5nkmn ePsf] ePsf] l:ylt / cfufdL /fhgLlts /x]sf 5g\ . ju{nufotsf ;LdfGts[t ;d'bfox¿sf] ;/sf/x¿nfO{ lqmofzLn agfpg] . -af“ s L clGtd k] h df_
ljBfyL{ ju{ ;dfhjfbsf] cfwf/:tDe
;L hfltsf] sfgg" L dfGotfsf] dfu ub}{ k|wfgdGqLnfO{ @ nfv x:tfIf/ x:tfGt/0f sf7df8f}F . g]kfn sDo'lg:6 kf6L{sf
:yfoL ;ldlt ;b:o tyf u08sL k|b]z
OGrfh{ pdf ;L -lzn'_ n] ljBfyL{ ju{
cj;/ l;h{gf ug]{ pko'Qm Joj:yf
eg]sf] g]kfnL ljz]iftfsf] ;dfhjfb
ePsf] 7f]s'jf ul/g .
sf7df8f} F . g] k fn sDo' l g:6 afn'jf6f/ k'u]sf] lyof] . cl3 ;f/]sf]k|lt xlif{t /x]sf] / cfk"m ;Dd ;L hfltnfO{ sfg"gL dfGotf ;dfhjfbsf] cfwf/:tDe ePsf] atfPsL pQm a}7sdf g]skfsf kf]ln6 Ao'/f]
kf6L{lgs6 o'jf ;+u7g g]kfnn] ;L o'jf ;+u7gn] a'emfPsf] x:tfIf/ / k|wfgdGqLsf] x}l;Ptn] o;nfO{ sfg"gL lbg b]z}e/L ;+u7gn] x:tfIf/ cleofg
hfltnfO{ sfg"gL dfGotf lbg dfu ub}{ 1fkgkq a'‰b} k|wfgdGqL k|r08n] dfGotf lbg ;sf/fTds /x]sf] ;fy} ;~rfng u¥of] . b]z}e/L gful/sx¿
k|wfgdGqL k|r08nfO{ @ nfv x:tfIf/ hflto Joj:yf pGd' n g u/] / ;a} cfd 5nkmnsf] ljifo agfpgdf pT;fxsf ;fy x:tfIf/ cleofgdf
a'emfPsf] 5 . laxLaf/ o'jf ;+u7g hfthflt efiffefifLx¿nfO{ sfg"gL k|lta4 5' eGg'ePsf] 5 .Ú ;xefuL eP . ;+ u 7gsf] of] h gf
g]kfnsf cWoIf lbg]z ;Lsf] g]t[Tjdf dfGotf;lxt ;L hfltsf] lgdf{0f ug]{ o'jf ;+u7g g]kfnn] ;L hfltnfO{ cg';f/ ;ft j6} k|b]zsf dfggLo
d'VodGqL / ;DdfggLo k|wfgdGqLnfO{
x:tfIf/;lxt ;+ u 7gn] 1fkgkq
a' e mfpg] sfo{ q md ePsf] x' F b f
gful/sx¿sf] x:tfIf/ / ;+u7gsf]
1fkgkq;lxt xfdL pkl:yt ePsf
5f}+ .
ljZj / g]kfndf j0f{eb] , /+ue]b /
hflte] b n] cdfgjLo sfo{ x ¿ lbg
k|ltlbg al9/x]sf 5g\ / Ps dfgjn] 5g\ . clvn -;dfhjfbL_ u08sL k|b]z ;b:o Pj+ DofUbL lhNnf OGrfh{ ljKnj
csf]{ dfgjnfO{ zf]if0f ug{sf nflu hflt ;ldltsf] ;f]daf/ a;]sf] k|yd k"0f{ ;Ln] g]kfnsf] lzIff k|0ffnL vlr{nf]
agfO{ 3[l0ft, snlÍt / cdfgjLo sfo{ a}7snfO{ ;Daf]wg ub}{ pgn] ;f] s'/f ePsf] eGb} ljBfyL{ ;Ë7gn] o;af/]
eO/xFbf xfdL sDo'lg:6 o'jfx¿nfO{ atfPsL x'g\ . g]tf lzn' ;Ln] ;dfhsf] ;‹if{ cufl8 a9fpg'kg]{ atfP . ljBfyL{
k| w fgdGqL lgjf; afn' j f6f/ k' u ] / ljrf/ cfkmF}df cu|ufdL sDo'lg:6 sfg" g L dfGotf lbg dfu ub} { ;xgLo sfo{ x'g;Sb}g . dfgj hflt ;a}eGbf lzlIft ju{ ljBfyL{ x'g] / cfGbf]ngn] k|fKt u/]sf pknAwLx¿
k| w fgdGqL k| r 08nfO{ @ nfv ;fDojfbL ljrf/ ePsf] / of] clxn]sf] k|wfgdGqLnfO{ x:tfIf/;Fu} a'emfPsf] Pp6} hflt xf] eGg]df ;dfg a'emfO{ / ljBfyL{n] ;dfhjfbaf/] ;sf/fTds ;d]t u'Db} uPsf] eGb} g]tf ljKnjn]
x:tfIf/;Fu} 1fkgkq a'emfPsf] xf] . ut kl/k|]Iodf ljNs'n} gofF ljrf/ ePsf] 1fkgkq o;k|sf/ /x]sf] 5– …g]kfnL dfGotf :yflkt ug{' /fHo / ;/sf/sf] ax;sf] l;h{gf ug]{ atfOg\ . pgn] ljBfyL{x¿sf xs / lxtsf lglDt
h]7 !% b]lv !* ut];Dd b]z}e/ rn]sf] eGb} k|;;
+ f u/]sf] ;+u7gsf cWoIf lbg]z o'jfx¿sf] h'emf? Pjd\ uf}/jzfnL st{ J o xf] . ;Dk" 0 f{ pTkL8gsf g] k fndf kl5Nnf] ;do ljBfyL{ ;Ë7g hfu?s x'g'kg]{ atfPsf lyP .
x:tfIf/ cleofgaf6 ;+slnt @ nfv ;Ln] atfP . pgn] eg]– …k|wfgdGqLn] ;+u7g, o'jf ;+u7g g]kfnsf] kfrf}+ h+lh/x¿nfO{ eTsfP/ dfgj hfltnfO{ knfogtf 8/nfUbf] b/df a9]sf] eGb} o:t} a}7sdf kf6L{sf kf]ln6 Ao'/f]
eGbfa9L x:tfIf/;lxt 1fkgkq lnP/ ;L hfltsf] gofF ;+:s[lt;lxt g]skf s]Gb|Lo ;ldltsf] bf]>f] k"0f{ j}7ssf] k[YjLdf ;'Gb/ ;kgf;lxt, ;dfg ¿kn] o;sf] /f]syfdsf] nflu /fHon] plrt ;b:oåo cfhfb ;L / cf:yf ;L,
lbg]z ;Lsf] g]t[Tjdf o'jfsf] 6f]nL nufPt o'jf lk9Ln] cleofgsf] ¿kdf dxTjk"0f{ lg0f{o cg';f/ h]7 !%–!* -af“ s L clGtd k] h df_ kxn ug{ g;s]sf] atfpb} ljBfyL{nfO{ -af“ s L clGtd k] h df_
2 @)*! ;fn h]7 @& ut] cfOtaf/
ltdL ltd|f] tl/sfn] n8, xfdL xfd|f] tl/sfn] n8\5f}

✍ ;DkfbsLo
– s= dfcf]T;] t'ª
;/sf/åf/f OG6/g]6 ;]jf k|bfossf] e"ldsf v'DRofpg] ;+st]
sf7df8f}+ . ;/sf/n] OG6/g]6 ckl:6«d ;]jf k|bfos sDkgLx¿;Fu u/]sf] b]lvG5 / ;f]sf] k|lt OsfO{ d"No %= g] 6 js{ ;] j f k| b fosn]
Pd;L;L ;Demft} f sfof{Gjog xf]Og vf/]h u/ ;]jf k|bfossf] e"ldsf v'DRofpg]
;+s]t u/]sf] 5 . g]kfndf JofG8ljy
OG6/g]6 AofG8ljy vl/b u/]/ cfoft
ul//x]sf 5g\ .
klg AofG8ljysf] kl/df0f cg';f/ km/s
/x]sf] b]lvPsf] 5 . ;f4y} a9L kl/df0fsf]
OG6/g] z n OG6/g] 6 AofG8ljy
ljqm]tf;Fu AofG8ljy vl/b ;Demf}tf
ut d+unaf/ cy{dGqL jif{dfg k'gn] g]kfn e|d0fdf /x]sf Kn]6kmd{ -cGt/f{li6«o OG6/g]6 u]6– g]kfndf JofG8ljy Kn]6kmd{ - OG6/g]6 AofG8ljy cfoft ug]{ ;]jf ug{ ' k" j { g] k fn b" / ;~rf/
ldn]lgod Rofn]Gh skf]/{ ;] g -Pd;L;L_ pkfWoIf hf]gfyg g]tT[ jsf] j]_ sf] ;Defjgfsf] cWoog ug{ cGt/f{li6«o OG6/g]6 u]6–j]_ sf] k|bfos / sd k/Ldf0fsf] OG6/g]6 k|flws/0faf6 clgjfo{ k"j{ :jLs[lt
6f]nLnfO{ e]6+b} Pd;L;L kl/of]hgfsf] sfd k"j{lgwf{l/t ldltd} ;~rf/ dGqfnosf ;x;lrj uf}/j ;Defjgfsf] cWoog ug{ dGqfno AofG8ljy cfoft ug]{ ;]jf k|bfosn] k|bfg lng' kg]{ Joj:yf ug{' kg]{ b]lvG5 .
lu/Lsf] ;+of]hsTjdf ul7t ;ldltn] ;x;lrj uf}/j lu/Lsf] ;+of]hsTjdf ug] { ;] j fsf] Go" g td u' 0 f:t/sf] ^= g]kfndf xfnsf] AofG8ljysf]
;DkGg ug{ ;/sf/ k|lta4 /x]sf] atfPsf 5g\ . pgn] cfof]hgf k]; u/]sf] k|ltj]bgnfO{ cfwf/ agfpFb} ul7t ;ldltn] lbPsf] k|ltj]bgdf ;'lglZrttf g/x]sf] ;]jfu|fxLaf6 ;d]t vkt / eljiosf] cfjZoQmfnfO{
;dod} ;DkGg ug{ dGqfnosf tkm{af6 ug{'kg]{ sfddf cfjZos dWogh/ u/L ;f] sf] nfut, dd{t ;Def/
;xof]u / ;dGjo x'g] pNn]v ub}{ Pd;L;L sDKofS6sf cfof]hgf / k|ltkmnsf] lj:t[t ljZn]if0f u/L
;dod} ;Sg]df ;/sf/sf] k|lta4 ePsf] / Tof] /lx/xg] atfP . ;d'b;| Dd cfˆg} kmfOa/ ln+s :yfkgf
h'g b]z / hgtfsf] nflu lgs} b'vb ljifo eg] of] pgsf] /fi6« ug]{ jf l5d]sL b]zx¿af6 AofG8ljy
/ hg3ftL sfo{ xf] . vl/b ug]{ eGg] ;DaGwdf yk cWoog
cfd:jfledfgL hgtf, qmlGtsf/L, /fi6«jfbL, k|ultzLn, ;Rrf ug{ cfjZos b]lvPsf] 5 .
nf]stGqjfbL /fhgLlts bn / g]tfx¿n] ;bg / ;8sjf6 OG6/g];gn OG6/g]6 Joj:yfkg
lj/f]w ubf{ ub}{ ;/sf/n] @)&* kmfu'g !% ut] /fi6«3ftL Pd;L;L k|0ffnL ;+/rgfut Joj:yf ;DaGwdf
;Demf}tf ;+;b\af6 kf; u/]/ b]zdf k'gM åGåsf] lahf/f]k0f u/]sf] ;'emfj
lyof] . cfd:jfledfgL hgtf, /fi6«jfbL bn, g]tfnufot != cGt/f{li6«o:t/df Psflwsf/
cfda'l4hLljn] Pd;L;Ldfkm{t\ cd]l/sfn] g]kfndf cfˆgf] ;}Go df] 8 ] n (Monopoly Model),
/0fgLlt nfu" ug{ vf]h]sf] eGb} To;sf] rsf]{ lj/f]w ub}{ cfO/x]sf cf+ l zs k| l t:kwf{ T ds df] 8 ] n
(Partial Competition Model) /
5g\ / pgLx¿n] Pd;L;LnfO{{ lkmtf{ k7fpg'kg]{ dfu ub}{ ;8s k"0f{ k|ltikwf{Tds df]8]n (Full
;+3if{;d]t rsf{pFb} cfPsf 5g\ . t/, ;/sf/n] pgLx¿sf] dfu, Competition Model) u/L tLg
;Nnfx, ;'emfjnfO{{ ;d]t gh/cGbfh ub}{ jnft\ 9Ën] ;+;b\af6 j6f OG6/g];gn OG6/g]6 AofG8ljy
Pd;L;L ;Demf}tf kf; u/]sf] lyof] . cfdhgtfdfq xf]Og, ;/sf/n] OG6/g]6 ;]jf k|bfossf] /x]sf ;'emfj o;k|sf/ /x]sf 5g\ – ;'lgg] u/]sf] 5 . t;y{ …Osf]gldS; ckm cfoft ug]{ df]8]n k|rngdf /x]sf]
;Qf;Lg bnleqs} sltko /fi6«jfbL g]tfn] ;d]t Pd;L;Lsf] e"ldsf v'DRofpg] ;+s]t u/]sf] xf] . …g]kfn lelqg] AofG8ljynfO{ :s]nÚsf] l;4fGt cg'¿k OG6/g];gn b]lvG5 . g]kfnsf] ;Gbe{df pko'Qm
lj/f]w ub}{ cfPsf 5g\ eg] ;+;b\df klg clwsf+z /fi6«jfbL ;~rf/dGqL /]vf zdf{n] @# kmfu'g Joj:yfkg ug]{ ;DaGwdf ;'emfj OG6/g]6 AofG8ljysf] d"No 36fpg, ;f] df] 8 ] n sf] 5gf} 6 , gLltut tyf
;f+;b\n] Pd;L;L kfl/t ug{' gx'g] eGb} cfˆgf] c8fg /fv]sf @)*) df bf];|f]k6s dGqLdf kb != b" / ;~rf/ P] g , @)%# / afkt g]kfnaf6 aflxl/g] ljb]zL d'bf| ;+ / rgfut Joj:yf nufotsf
lyP . t/, ;/sf/n] s;}sf] s'/f g;'gL ;+;b\af6 Pd;L;L cg'df]bg jxfnL ubf{ g] k fndf JofG8ljy b" / ;~rf/ lgodfjnL, @)%$ sd ug{ / u'0f:t/Lo OG6/g]6 ;]jfsf] ljifodf yk cWoog u/fpFbf pko'Qm
u¥of] . ;/sf/sf] o:tf /fi6«3ftL / hg3ftL xs{tsf] clxn] Kn]6kmd{ -cGt/f{li6«o OG6/g]6 u]6– adf]lhd Pp6} JolQm–;+:yfn] g]6js{ ;'lglZrttfsf] nflu xfnsf] cj:yfdf x'g] b]lvG5 .
rf}tkmL{ lj/f]w x'Fb} cfPsf] 5 . j]_ sf] ;Defjgfsf] cWoog ug{ ;]jf k|bfos / OG6/g]6 ;]jf k|bfos slDtdf %)) hLaLkLP; kl/df0fsf] @= g]kfn aflx/af6 cfPsf]
Pd;L;L ;Demf}tf slt /fi6«3ftL 5 eGg] s'/f …Pd;L;L ;Demf}tf dGqfno ;x;lrj uf}/j lu/Lsf] b'a}sf] cg'dltkq lng] u/]sf] sf/0f OG6/g]6 AofG8ljy cfoft ug{ kfpg] g]6js{ 6«flkmsnfO{ plrt ¿kdf
/ g]kfnsf] sfg"g aflemPdf Pd;L;L ;Demf}tfsf] k|fjwfg nfu" x'g], ;+of]hsTjdf Ps ;ldlt u7g u/]sL g]6js{ ;]jf k|bfos / OG6/g]6 ;]jf nufotsf cGo Joj:yf ug]{ ;DaGwdf Joj:yfkg ug{, 8f6f Kofs]6x¿nfO{
cd]l/sfsf] ljBdfg / kl5 aGg] sfg'gx¿ Pd;L;L kl/of]hgfdf lyOg\ . ;ldltn] d+unaf/ dGqL;dIf k|bfos km/s–km/s agfO{ ahf/nfO{ ;DalGwt ;/f]sf/jfnfx¿;Fu k/fdz{ s' z n / ;' / lIft ¿kdf cGo
k]z u/]sf] k|ltj]bgdf OG6/g]6 ;]jf ;dfg w/ftndf k| l tikwf{ ug] { u/L pko'Qm lg0f{o x'g cfjZos b]zx¿df k|jfx ug{, 8f6f uf]kgLotf,
nfu" x'g], Pd;L;L;Fu ;DalGwt clwsf/Lx¿sf ultljlwx¿ / k|bfossf] e"ldsf v'DRofpg] u/L jftfj/0f agfpg sl7gfO /x]sf] 5 . b]lvPsf] 5 . sG6] G 6 lkmN6l/ª (Content
To;af6 pTkGg x'g] ljjfbx¿ cd]l/sfdf dfq sfg"gL k'k{Ifdf ljleGg ;'emfjx¿ lbOPsf] 5 . pQm ;fy} cGt/f{li6«o OG6/g]6 AofG8ljy #= b"/;~rf/ P]g, @)%# tyf Filtering) sf] ;fGble{stf, ;fOa/
hfg], g]kfn ;/sf/n] Pd;L;L kl/of]hgf ;~rfng ug{ Pd;LPb ;ldltn] k]; u/]sf] k|ltj]bgnfO{ vl/b d"No a9L b]vfO{ ;/sf/nfO{ lgodjfnL, @)%$ adf]lhd g]kfn ;'/Iff nufotsf ljifodf lgodg
/ g]kfn u7g ug]{ h'g cfkm}F lg0f{o ug{ :jtGq x'g], Pd;L;Ldf cfwf/ agfpFb} dGqL zdf{n] OG6/g]6 /fh:j–s/ sd ltg{;Sg] ;Defjgf ;/sf/ Pjd\ b"/;~rf/ k|flws/0faf6 ug{ tyf cg'udg ug{ cfjZos kg]{
x'g] /f]huf/x¿af/] g]kfnsf] sfg"g gnfUg], Pd;L;L kl/of]hgfsf] ;]jf k|bfosdfly sl;nf] gLlt lng /x] s f] n ] g] 6 js{ ;] j f k| b fos / lbOg] lgb]z { gx¿nfO{ sfof{Gjog ug{ gLltut, sfg"gL Pj+ ;+/rgfut
n]vf k/LIf0f g]kfnn] ug{ gkfpg] / Pd;L;L kl/of]hgfcGtu{t nfluPsf] ;Í]t lbPsL x'g\ . k|ltj]bg OG6/g]6 ;]jf k|bfosx¿ aLr …r]s ;Sg] u/L g]6js{ ;]jf k|bfosx¿n] Joj:yfsf ;DaGwdf yk cWoog
lgdf{0f / k|fKt x'g] af}l4s ;DklQdf ;Dk"0f{ ¿kdf cd]l/sfsf] xs a' ‰ b} dGqL zdf{ n ] g] k fndf P08 Aofn] G ;Ú gx' F b f ahf/df cfjZos k|aGw ul/Psf] ;'lgZrttf ug{ pko'Qm x'g] b]lvG5 . ;fy},
sfod x'g]Ú h:tf k|fjwfgn] k'li6 ub{5 . cGt/f{li6«o AofG8ljysf] Joj:yfkg ;]jfu|fxLn] ltg]{ OG6/g]6 dxz'n tyf ug{ cfjZos b]lvPsf] 5 . gful/ssf] uf]klgotf;Fu hf]l8Psf]
t;y{ /fi6«, /fli6«otf / g]kfnL hgtfsf] efjgfsf] sb/ ub}{ dxTjk" 0 f{ ePklg o;;DaGwL u'0f:t/df Ps¿ktf x'g g;s]sf] $= OG6/g]6 ;]jfnfO{ b]zleq ljifo /x]sf] x'gfn] OG6/g];gn
Pd;L;L ;Demf}tf vf/]h ug{'sf] ljsNk 5}g . cGoyf, oxL cfjZos cWoog gePsfn] ;ldlt b] l vG5 . t;y{ OG6/g] 6 ;] j f cj/f]w x'g glbg j}slNks Joj:yf OG6/g]6 Joj:yfkg k|0ffnL g]kfn
Pd;L;Lsf sf/0f b]z k'gM åGådf km:g] lglZrt 5 . /fi6«, u7g ul/Psf] atfOg\ . k|ltj]bgn] k|bfosaLr :jR5 k|lt:kwf{Tds ;d]tsf] nflu g]6js{ ;]jf k|bfosx¿n] ;/sf/sf] dftxt /xg] Joj:yf ug{'
/fli6«otf / g]kfnL hgtfsf] efjgfdfly s'7f/f3ft ub}{ Pd;L;L lbPsf] ;'emfjsf cfwf/df tTsfn ug{ jftfj/0f, n]en Kn]Oª lkmN8 tof/ slDtdf b'O{ j6f OG6/g];gn OG6/g]6 ;d]t pko'Qm x'g] b]lvPsf] 5 .
sfof{Gjog u/]/ b]z / hgtfnfO{ k'gM åGådf km;fpg] sfo{ u/] ;lsg] sfdsf nflu k|lqmof cl3 ug{ Pp6} ;+:yfnfO{ g]6js{ ;]jf AofG8ljy ljqm]tfaf6 AofG8ljy vl/b #= g]kfnsf] ;Gbe{df OG6/g]zgn
a9fpg / cGo ;jfndf cfjZos k|bfos / OG6/g]6 ;]jf k|bfossf] ug{k' g],{ o;/L AofG8ljy vl/b ubf{ OG6/g]6 Joj:yfkg k|0ffnLsf] lj:t[t
cfd :jfledfgL hgtfnfO{ Tof] dfGo x'g] 5}g . To:tf] /fi6«3ftL sfg" g agfpg pgn] ;DalGwt bf]x/f] e"ldsfdf g/xg] u/L tTsfn Pp6f ljqm] t faf6 clwstd\ ^) k|md
] js{, :yfkgf tyf ;~rfngsf]
/ hg3ftL sfo{sf] hgtfn] ;8saf6 k|ltjfb ug]{ 5g\ . ;fy} lgsfonfO{ lgb]{zg lbOg] hfgsf/L Joj:yf ug{ cfjZos b]lvPsf] 5 . k|ltzt eGbf a9L vl/b ug{ gkfpg] df]8fln6L, gLltut sfg"gL Pj+
Pd;L;Lsf gfddf /fi6« / hg3ft ug]{ /fhgLlts bn / g]tfnfO{ klg lbOg\ . @= g] 6 js{ ;] j f k| b fossf] ;fy} ;f] JofG8ljy g]kfn leq\ofpFbf ;+ / rgfut Joj:yf nufotsf
bl08t ug]{ 5g, r]tgf eof . clxn] ljleGg OG6/g]6 ;]jf cg'dltkq k|fKt ;+:yf s/La @# j6f km/s–km/s gfsfaf6 Jof08ljy ljifox¿df yk lj:t[t cWoog u/L

Hjfnfva/n] e|dk"0f{ ;dfrf/ x6fof]


sf7df8f} F . g] k fnuGhaf6 atfPsf 5g\ . ljZjsdf{n] cfk"m pQm
k|bfos sDkgL cfkm}n + ] g]6js{ ;]jf
k|bfdossf ¿kdf ef/t / rLgsf
/x]sf]df s;}n] sd s;}n] a9L
OG6/g]zn OG6/g]6 AofG8ljy vl/b
cfoft ug]{ Joj:yf ;d]t ug{ pko'Qm
x'g] b]lvPsf] 5 .
;dofg's'n pko'Qm k|aGw ug{
cfjZos b]lvPsf] 5 .Ú

;~rfng ul/Psf] Hjfnfva/ gfds


:yfgLo cgnfOgn] e|dk"0f{ ;dfrf/
hnjfo'hGo ljkb\sf 36gfx¿df pNn]Vo j[l4 Û ljZjsf] cf};t tfkqmd j[l4 !=% l8u|L ;]lN;o; Û sf7df8f}F . ;+oQ' m /fi6«;3+ sf] df};d sf/0f x'g\ . o:tf 36gfsf sf/0f
x6fPsf] 5 . s]xL lbg cufl8 ;f] sf7df8f}F . hnjfo' lj1x¿n] hnjfo'hGo ljkb\sf sf/0f dfgjLo /
cgnfOgn] hgkqfs/ ;+u7gn] u/]sf] ljkb\hGo xfgL tyf gf]S;fgLsf sf/0f cfly{ s Ifltsf ;fy} ;fdflhs, lj1fg Ph]G;L -8ANo"Pdcf]_n] ljZjsf] tfkqmd a9\bf lxdfn klUng], cltj[li6
lg0f{olj?4 e|dk"0f{ / ablgotk"0f{ g]kfnn] ljut * jif{df sl/j ;f9] !* ;f+:s[lts If]qdf klg a9L c;/ k/]sf] jflif{s cf};t tfkqmd !=% l8u|L ;]lN;o; x'g,] v8]/L kg]{ nufotsf ;d:of l;h{gf
skf]slNkt ;dfrf/ k|sfzg u/L s/f]8 cd]l/sL 8n/ a/fa/sf] gf]S;fgL atfpFb} eg]– …ca cfpFbf lbgx¿df k'Ug] ;Defjgf *) k|ltztn] a9]sf] x'bF f g]kfnh:tf ;fgf, ul/a / 6fk'
hgkqsf/ ;+u7g / qmflGtsf/L kf6L{ hgfPsf] 5 . Ph]G;Ln] a'waf/ ljZjsf] b]z df/df kl//x]sf 5g\ . To;}n] wgL
PlS:6«d SnfOd]6 Oe]06sf 36gfx¿ tfkqmdsf] cj:yfaf/] gofF ljZn]if0f hf/L b]zsf sf/0f cgfxsdf r/d df};dL
tyf g]t[Tjsf] abgfd u/]sf] lyof]] . a9\b} hfg]5g\ eGg] vfnsf] Pp6f lg:sif{
pQm cgnfOgn] cgnfOg ;fO6af6 u/L k"j{ cf}Bf]lussfnsf] t'ngfdf jflif{s 36gfsf] ;fdgfaf6 kLl8t ;fgf
lgsflnPsf] 5 . af9L, klx/f], ;d'Gb|L cf};t tfkdfgsf] ;Ldf gf£g] ;Defjgf b]zx¿nfO{ Ifltk"lt{ lbg'kg]{ cfjfh
;dfrf/ x6fpg' s f] ;fy} ;f] x L cfFwL jf To:tf 36gfx¿ a9\b} hfg] /
cgnfOgsf ;Dkfbs a;Gt ljZjsdf{n] cgnfOgaf6 cf}krfl/s ;+nUgtfaf6 *) k|ltzt a9]sf] hfgsf/L lbPsf] xf] . p7\b} cfPsf] 5 .
To; 36gfx¿n] k|fs[lts dfgjLo 8ANo"Pdcf]sf cg';f/ ;g\ @)@$ ljutdf ljsl;t b]zx¿n] !))
cfk"m pQm cgnfOgdf cfa4 g/x]sf] k[ys /x]sf] ;d]t atfPsf 5g\ .
k|0ffnLdf c;/ kb{5 . eGg]vfnsf] s'/f b]lv ;g\ @)@* ;Ddsf] cjlwdf ca{ 8n/ hnjfo' ljQLo ;xof]u lbg]
sfdkåf/f c:ktfnx¿nfO{ clgjfo{¿kdf cfOkLl;;Ln] lgsfn]sf] lg:sif{ xf] .
o;sf] HjnGt pbfx/0f d]nDrLsf]
ljZjsf] cf};t tfkqmd ;g\ !*%)–
!()) sf] cjlwsf] t'ngfdf !=! l8u|L
jfrf u/] klg pgLx¿n] !) s/f]8
klg kl/rfng gu/]sf] kfOPsf] 5 .

cfk\mg} cf}iflw k;n ;~rfng ug{ lgb]z{ g


sf7df8f} F . sf7df8f} + ;] j faf6 al~rt eO/x] s f]
af9LnfO{ x]g;{ S5f}F . n; P08 8\ofd]hsf]
s'/f ubf{ hnjfo' kl/jt{g;Fu ;DalGwt
;]lN;o;b]lv !=( l8u|L ;]lN;o;;Dd
k'Ug] ;Defjgf 5 .
;g\ @)!% df ;+oQ' m /fi6«;3+ sf]
;+oQ' m /fi6« ;+3sf j}1flgsx¿sf
cg' ; f/ ;g\ @)!% b] l v g}
ljZjJofkL¿kdf tfkqmd j[l4df p5fn
o'PgPkml;l;;Ln] s:tf vfnsf n;
dxfgu/kflnsfn] dxfgu/ If]qdf dxfgu/kflnsfn] hgfPsf] 5 . P08 8\ofd]h x'g;S5g\ eGbf b'O{ j6f jflif{s hnjfo' ;Dd]ng -sf]k–@!_df cfpg] cfz+sf lyof] . ;g\ @)!& b]lv
;~rflnt ;a} c:ktfnnfO{ !% …cGo JolQmx¿nfO{ cf}iflw k;n ljZjsf] tfkdfgsf] j[l4nfO{ ;g\ @)#) @)@! sf] aLrdf o:tf] ;Defjgf @)
ef]u]sf] atfPsf 5g\ . d+unjf/ Sof6fuf]/Ldf n; P08 8\ofd]hnfO{ leq !=% l8u|L ;]lN;o;df ;Lldt /fVg k|ltzt lyof] . hasL ;g\ @)@# b]lv
lbgleq cfˆg} cf}iflw k;n ;~rfng ;~rfng ug{ cg' d lt lbF b f sf7df8f}d+ f cfof]lht Ps sfo{qmddf 5'6o\ fPsf] 5 . Pp6f cfly{s xfgL tyf
ug{ lgb] { z g lbPsf] 5 . pkef]Qmfx¿ u'0f:t/Lo kmfd];{ L ;]jfaf6 ljz]if kxn ug]{ lg0f{o ePsf] lyof] . @)@& sf] cjlwdf To:tf] ;Defjgf
dxfgu/kflnsfsf] :jf:Yo ljefun] al~rt eO/x]sf] tyf rsf]{ d"Nodf lj1x¿n] cfpg] lbgdf hnjfo'hGo gf]S;fgL 5 . csf]{ u}/ cfly{s xfgL !(^ kIf /fi6«n] !* l8;]Da/ @)!% df a9]/ ^^ k|ltzt k'lu;s]sf] 5 .
a'waf/ Ps ;"rgf hf/L ub}{ dxfgu/ cf}iflw / cf}iflwhGo ;fdu|Lx¿ laqmL ljkb\sf 36gfx¿df pNn]Vo j[l4 x'g] tyf gf]S;fgL 5 .Ú x:tfIf/ u/]sf] of] lg0f{o $ gf]eD] a/ tfkdfg j[l4nfO{ 36fpg g]kfn
If] q leq ;~rflnt ;a} eO/x]sf] u'gf;f] k|fKt ePsf] 5,Ú atfPsf x'g\ . pgLx¿n] af9L, klx/f], lgb]z
{ s l;+xn] d]nDrLsf] af9Lsf @)!^ b]lv nfu" ePsf] lyof] . t/ cfkm}Fn] ;g\ @)$% ;Dd sfa{g
c:ktfnx¿nfO{ clgjfo{ ¿kdf sf7df8f}F dxfgu/kflnsfsf] ;"rgfdf ;d'Gb|L cfFwL nufotsf 36gfx¿ a9L sf/0f k|fs[lts >f]t, Osf]l;:6d, ljZje/ tfkqmd j[l4 x'g] qmd /f]lsPsf] pT;h{g …g]6 lh/f]Ú cyf{t\ pT;h{g
cfˆg} cf}iflw k;n ;~rfng ug{ elgPsf] 5, …c:ktfnx¿n] clgjfo{ eGbf a9L j[l4 x'g] atfPsf x'g\ . cfly{s, ;fdflhs, ;f+:s[lts c;/x¿ 5}g . ;g\ @)@# n] xfn;Dds} ;a}eGbf ug]{ xl/t u[x UofF; / To;nfO{ ;f]:g]
lgb]z{ g lbPsf] xf] . dxfgu/ If]qleq ¿kdf cfˆgf] :jfldTjdf kmfd]; { L ;]jf pQm sfo{qmddf hnjfo' lj1 Pj+ a9L ePsf] / o;sf sf/0f k|fs[lts a9L udL{ jif{sf] /]s8{ /f]vs ] f] 5 . To;}n] UofF;sf] kl/df0f a/fa/ agfpg] nIo
;~rflnt clwsf+z c:ktfnx¿n] ;~rfng ug{k' g]{ sfg"gL Joj:yf 5 .Ú k|sl[ t l/;f];{ ;]G6/sf lgb]z
{ s k|ljgdfg ;f}Gbo{df klg c;/ k/]sf] atfP . pgn] k[YjLdf udL{ a9\b} hfg' lrGtfsf] ljifo /fv]sf] 5 . t/ g]kfndf klg ljutsf]
cfˆgf] :jfldTjdf cf}iflw k;n dxfgu/n] @)&$ ;fndf ;jf]R{ r l;+xn] cfufdL lbgdf af9L, klx/f] af9Lsf sf/0f a;fOF;/fOsf] ;d:of;d]t ag]sf] 5 . wgL / ljsl;t b]zx¿af6 t'ngfdf udL{ a9\b} uPsf] 5 .
;~rfng u/]sf 5}gg\ . cbfntn] c:ktfnx¿nfO{ cfˆgf] nufotsf 36gfx¿df j[l4 x'g] / a9]sf] atfpg'eof] . af9Ln] 3/fo;L a9L pT;h{g x'g] xl/tu[x UofF;nfO{ lxdfnodf lxpF kg{ sd ePsf] 5 /
c:ktfnx¿n] cGo JolQmx¿nfO{ :jfldTjdf clgjfo{¿kdf kmfd]; { L ;]jf ljkb\hGo 36gfn] dfgjLo / k|fs[lts sfddf dlxnfx¿sf] af]em emg} ylkPsf] tfkqmd j[l4sf] d'Vo sf/0f dflgPsf] lxpF kg]{ 7fpFdf jiff{ ePsf] 5 .
cf}iflw k;n ;~rfng ug{ cg'dlt ;~rfng ug{k' g]{ eg]/ u/]sf] cfb]zsf] 5 . k]6f« n] –l8hnaf6 rNg] ;jf/L ;fwg, o;nfO{ uDeL/ lrGtfsf] ¿kdf
k|0ffnLdf 7"nf] c;/ k'Ug] atfP . pgn] atfP . h+undf nfUg] 89]nf] klg tfkqmd j[l4sf lnOPsf] 5 .
lbFbf pkef]Qmfx¿ u'0f:t/Lo kmfd]; { L klg ;"rgfdf :d/0f u/fPsf] 5 .
@)*! ;fn h]7 @& ut] cfOtaf/ 3

Pd;L;Lsf] sfof{Gjogdf b]lvPsf] j}wflgstfsf] k|Zg


g]kfndf hg:t/af6 lj/f]w x'bF fx'bF } ePsf] dflgFbg} . t]>f] s'/f To;lbgsf] 5 . %) s/f]8 cd]l/sL 8n/sf] cfof] h gfcGtu{ t g' j fsf] 6 sf]
bnfn ;+;bLo Joj:yf c;kmn
sf7df8f}F . g]kfnL sDo'lg:6
kf6L{ s f kf] l n6Ao' / f] ;b:o tyf
:yfkgf u/]/ kf6L{ hgtfsf] ;]jfdf
nfu]sf] atfP .
ha/h:t nfu" u/fpg vf]lhPsf] ;+;b\sf] a}7sdf Pd;L;L;Fu} PsLs[t Pd;L;L kl/of] h gf cGtu{ t a] n sf] 6 u9L gu/kflnsfl:yt sf7df8f}+ lhNnf OGrfh{ dfOnf ;Ln] pQm pb\3f6g sfo{qmddf g]skf
lajfbf:kb cd]l/sL of]hgf Pdl;;L ;dfhjfbL / dfcf]jfbL s]Gb|sf] laz]if d'Vo¿kdf laB't k|;f/0f nfOg / /ftdf6] , tgx' F s f] bdf} n L / bnfn ;+;bLo Joj:yf c;kmn 7f]sj' f s]Gb|Lo ;b:o tyf sf7df8f}+ lhNnf
l56f] ;Sg cd]l/sL bafj a9]sf] ;f}hGodf !@ a'bF ] JofVofTds 3f]if0ff ;8s lgdf{ 0 fsf sfdx¿ x' g ] gjnk/f;L klZrdsf] e"dxLdf ;j– ub}{ o;sf] ljsNkdf g]kfnL ljz]iftfsf] ;lrj lr/GhLlj ;L, s]Gb|Lo ;b:o
b]lvPsf] 5 . ut;ftf g]kfnsf] ;d]t k]z u/]/ kfl/t ePsf] elgPsf] elgPklg ljleGg kf6L{ / hg:t/af6 :6]zg lgdf{0f ug'{kg]{ 5 . ;dfhjfb nfu" ug{ kf6L{ :yfgLotxnfO{ wd{ ;L, s]Gb|Lo k|ltlglw ;ldlt ;b:o
e|d0fdf /xg'ePsf ldn]lgod Rofn]Gh lyof] . g]kfnsf kf6L{x¿leq e'Or F fnf] ;d]t tLa| lj/f]w ePsf sf/0f g]kfnsf clwsf/Lx¿n] ;f] sfd alnof] agfpg] of]hgfdf /x]sf] atfPsf tyf sf7df8f}+ dxfgu/kflnsf OGrfh{
skf]{/]zg -Pdl;;L_ sf pkfWoIf Nofpg] Pd;L;L kl/of]hgf;Fu} kfl/t xfn;Dd To;sf] sfof{Gjogn] ult k|f/De eO;s]sf] eGg]u/]klg vf;df
hf]gfyg a|'S;n] cy{dGqL jif{dfg ePsf] elgPsf] ;f] JofVofTds 3f]if0ff lng;s] s f] 5} g . cd] l /sfn] hg:t/af6 cj/f]w sfod} /x]sf]
k'gnfO{ e]6/] zL3| sfof{Gjogsf nflu xfn s'g /l4sf] 6f]s/Ldf 5eGg] lbg]eg]sf] %) s/f]8 8n/ a/fa/sf] 5 . To;}u/L g'jfsf]6sf] /ftdf6]af6
bafj lbPsf] / k'gn] klg k|lta4tf v'Ng;s]sf] 5}g . Tolta]nf ;f] 3f]if0ff cg'bfg /sddWo] xfn;Dd Ps 8n/ sf7df8f} + s f] nK;Lkm] b Ldf g] k fn
hgfpg' ePsf s'/fx¿ aflx/ cfPsf tof/ ug] { k| l qmofdf dfcf] j fbL klg k|fKt x'g;s]sf] 5}g . g]kfn laB't k|flws/0fåf/f lgdf{0ffwLg
lyP . pkfWoIf a|S' ; g]tT[ jsf] 6f]nLn] s]Gb|sftkm{af6 s]xL g]tf k|ToIf ;+nUg ;/sf/n] vr{ug]{ k|lta4tf hgfPsf] $)) s] e L ;a–:6] z g /
dsjfgk' / sf] x] 6 f} + 8 fdf /x] s f]
k|flws/0fsf] $)) s]eL ;a–:6]zg
8f= s]zj b]jsf]6f b'j}df /ftdf6]af6 laB'tk|jfx ug]{
sfo{qmd klg 5 . $)) lsnf]ef]N6
g]kfn / cd]l/sL ;/sf/sf] Pd;L;LaLr ;g\ Ifdtfsf] laB't k|jfx ug{;Sg] ;f]
;j–:6]zg b]zsf] xfn;Dds} 7"nf]
@)!& df cfof]hgf;DaGwL x:tfIf/ ePklg b'O{ k| ; f/0f nfOg dflgG5 . pQm
jif{cl3dfq g]kfnsf] ;+;b\af6 ;Demf}tf cg'df]bg cfof]hgfcGtu{t *%^ j6f 6fj/ 5g\ . cfOtaf/ g]skf rGb|flu/L l8cf/ ;L, c=g]=d=;+3 qmflGtsf/L
aGg] elgPsf] 5 . sf7df8f} + , gu/kflnsfsf] gu/ sfof{nosf] s]Gb|Lo ;b:o tyf sf7df8f}+ lhNnf
u/]sf] gf6sLo 3f]if0ff ul/Psf] lyof] . ca olb g' j fsf] 6 , l;Gw' k fNrf] s , wflbª, pb\3f6g ub}{ pgn] ;f] s'/f atfPsf OGrfh{ lalgtf ;L, s]Gb|Lo k|ltlglw
g]kfndf Pd;L;L kl/of]hgf nfu" u/fpg] xf] eg] dsjfgk'/, lrtjg, tgx'F, kfNkf, x'g . OGrfh{ dfOnf ;Ln] ToxL of]hgf ;ldlt ;b:o k|tfk ;L nufotsf
gjnk' / / klZrd gjk/f;L cg';f/ rGb|flu/Ldf klg sfof{no g]tf sfo{stf{sf] pkl:ylt /x]sf] lyof] .
km]/L ;+;b\df k]z u/]/ 5nkmn rnfpg'kg]{ x'G5 .
g]kfndf cfly{s ;+s6 a9\b} uPsf] 5 . ut h]7 !% ut] ;fj{hlgs ul/Psf]
lhNnfnfO{ k|;f/0fnfOgn] 5'g'kg]{
x'G5 . ;f] kl/of]hgfcGtu{t #)%
lsnf] l d6/ /0fgLlts ;8s
cleofg n3'ljQsf sd{rf/L sfof{no 5f8]/ efu]
sf7df8f}F . cleofg n3'ljQ ;+:yf tfdfª / cf:yf tfdfª nufotsf /x]sf]
cfa )*!–)*@ sf] ah]6;d]t Pd;L;Lsf af/]df df}g /x]sf] kfOG5 . ;~hfnsf] dd{t;Def/ / u'0f:t/ wg'iffsf sd{rf/L sfof{no 5f8]/ efu]sf a'lemPsf] 5 .
hasL rfn' cfasf] ah]6df Pd;L;Lsf af/]df yf]/} ePklg rrf{ ul/Psf] ;'wf/sf]] sfd x'g] elgPsf] 5 . 5g\ . ;f] ;+:yfsf] wg'iff 9Ns]j/l:yt cfOtaf/ k6s–k6s n3'ljQaf6
k"j{klZrd /fhdfu{cGtu{t bfªsf]
/ ah]6 lalgof]hg ul/Psf] lyof] . casf] cj:yfdf g]kfnsf] ;+;b\n] g} efn'jfªaf6 klZrdtkm{ wfgvf]nf–
lg0f{o u/]/ ;f] kl/of]hgf h;/L leq\ofOPsf] lyof] To;}u/L lkmtf{ ug'{ ndxL ;8s v08sf] $) lsnf]ld6/
;8s gofF k|ljlwdfkm{t\ lj:tf/ tyf
pko'Qm x'g] b]lvPsf] 5 . g]kfnh:tf] ljsf;f]Gd'v b]zsf nflu Pdl;;Lh:tf] ;f]xL /fhdfu{sf] bfª / c3f{vfFrLdf
kl/of]hgf 3fts x'g] s'/f o;cl3 klg k|;:t AofVof / ljZn]if0fx¿ kg]{ ndxL–lzjvf]nf v08sf] #&
lsdL ;8s dd{ t sf] sfd klg
e};s]sf 5g\ . sltkon] Pdl;;L g]kfnaf6 lkmtf{ eP PlzofnL ljsf; ;xL¿kdf cufl8 a9\g ;s]sf] 5}g .
a}+s, ljZj a}Fsh:tf cGt/f{li6«o bft[ lgsfon] g]kfnnfO{ ;xof]u gug]{eGb} hxfF ef/tLo / lrlgofF :jfy{x¿
aflemPsf] b]lvPsf] 5 . ;f] kl/of]hgf
k|rf/ u/]sf 5g\ . t/ pQm lgsfox¿n] eg] To;af/] s]xL klg af]n]sf sfof{Gjogsf qmddf cfpg] hldgsf]
5} g g\ . Pd;L;Ln] g] k fn / cd] l /sfaLrsf] bzsf} + nfdf] s' 6 gLlts d'cfAhf, jg If]qsf] k|of]uh:tf
;d:of Pd;LP g]kfndfkm{t\ ;xh}
;DaGwdf;d]t b/f/sf] cj:yf l;h{gf ug]{ b]lvPsf] 5 . cfly{ssf ;fy} ;dfwfg x'g] s'g} ;+efjgf 5}g .
j}wflgstfsf] k|Zg;d]t p7]sfn] Pd;L;Lsf] emd]nfaf6 g]kfn hlt;Sbf] Pd;L;Laf6 g] k fnn] k| f Ktug] { zfvfdf :yfgLo n3'ljQ kLl8tx¿ bafa cfPsf] hfgsf/L kfPkl5 g]skfsf
elgPsf] cg'bfgdWo] clwsf+z /sd ;fd'lxs¿kdf hDdf x'g nfu]sf] b]vk] l5 :yfgLo g]tf dlGh/f nfdf nufotsf]
l56f] d'Qm x'g'sf] csf]{ ljsNk 5}g . g]kfn–ef/t cGt/b]zLo k|;f/0f sd{rf/Lx¿ sfof{no 5f8]/ efu]sf x'g\ . 6f]nLn] HofbtL ug]{ n3'ljQsf] 6f]nL
ut @@ ut] l;+ x b/af/l:yt ePsf] / To;sf] d:of}bf n08gdf elgPsf] /sddWo] ut ebf}d} ;f] nfOg lgdf{0fdf vr{ ul/g] nIf /x]sf] ldlynf gu/kflnsf & rfa]8fF8fsL ;+of]hs tyf C0f c;'nL k|dv ' dlgif
cy{dGqfnodf dGqL k'g;Fu e]6u/]sf] tof/ eP/ Od]ndfkm{t\ g]kfndf sDKofS6sf] sfof{ G jogsf] b]lvG5 . To;}n] cGo hltklg vr{ tf/f du/n] @)&* ;fndf pQm /fO{nufotnfO{ sfnf]df];f] bn]/ nv]6g\ ]
lyof] . To;;Fu} cGo sf], sf];Fu e]6 cfPsf] elgPsf] lyof] . ;f] d:of}bfsf] k"j{tof/Lsf nflu 5 ca{ ¿k}ofFeGbf g]kfnn] Aoxfg'{kg]{ x'G5 . n3'ljQaf6 ! nfv ¿k}of C0f lnPsL tof/L u/]sf] va/ kfPkl5 efu]sf] g]skf
ul/of]eGg] v'n]sf] 5}g . pQm e]6df sf/f]jf/df ;+nUg /x]sf PshgfnfO{ a9L vr{ ul/;lsPsf] elgPsf] g] k fn / cd] l /sL ;/sf/sf] lyOg\ . du/n] lnPsf] ! nfv C0f lgs6 ;|ft] n] atfPsf] 5 .
dGqL k'gn] klg Pdl;;L kl/of]hgfsf] )&* h]7 !% ut]kl5 s]xL dlxgf lyof] . To;otf !) dlxgfsf] Pd;L;LaLr ;g\ @)!& df dWo] k6s–k6s u/]/ ! nfv !& xhf/ cfqmf]lzt dlxnfx¿sf] ;d'xn]
sfd k"jl{ gwf{l/t ldltd} ;DkGg ug{ dGqLsf] k'/:sf/;d]t lbOPsf] lyof] . cjwLdf em08} Toltg} /sd vr{ cfof]hgf;DaGwL x:tfIf/ ePklg b'O{ ( ;o ltl/;Sbf ;d]t ;+:yfn] cem} 9Ns]a/ zfvfsf sfof{no k'Ubf zfvf
;/sf/ k|lta4 /x]sf] atfpg'ePsf] To;}u/L xfn sltkonfO{ pmhf{s} e} ; s] s f] cg' d fg ul/Psf] 5 . jif{ c l3dfq g] k fnsf] ;+ ; b\ a f6 8]9 nfv lng ePsf] eGb} k6s–k6s k|dv' df]xgf s'df/L u'df{ufg] ;lxtsf]
elgPsf] lyof] . elgG5 pxfF n ] lhDd]jf/L lbOPsf] 5 . g]kfnsf] ;/sf/n] Pd;L;L;Fu u/]sf] ;Demf}tf cg'df]bg u/]sf] gf6sLo 3/df cfpg], dfgl;s tgfa lbg] h:tf sd{rf/L 6f]nL sfof{no aGb ;d]t gu/L
cfof]hgf ;dod} ;DkGg ug{ cfˆgf] ;+ ; b\ a f6 Pd;L;L kfl/t ;Demf}tfcg';f/ OG6«L OG6' kmf];{ elgg] 3f]if0ff ul/Psf] lyof] . ca olb ultljlw n3'ljQn] lbFb} cfPsf] lyof]] . efu]sf x'g\ .
dGqfnosf]tkm{af6 ;Dkfbg x'gk' g]{ ul/Psf] gf6sLo 3f]if0ff ul/Pkl5 kfFrjif{sf] cjlwdf sfd k"/f geP g]kfndf Pd;L;L kl/of]hgf nfu" n3'ljQn] ckl/lrt u'08fx¿ nufP/ g]skf dw]; k|bz ] sf] klxnf] a}7sn]
sfddf ;xof] u / ;dGjo ug] { ;+;b\df /x]sf sltko kf6L{df pT;j To; cGtu{t k|lta4tf hgfOPsf] u/fpg] xf] eg] km]/L ;+;b\df k]z ;d]t wfswDsL lbPsf] kLl8t du/n] u/]sf] lg0f{o cg';f/ ;'bvf]/L lj?4
k|lta4tf klg JoQm ug'e { Psf] lyof]] . dgfOPsf] lyof] eg] To;sf] lj/f]w /sd cfpg aGb x' g ] cd] l /sL u/]/ 5nkmn rnfpg'kg]{ x'G5 . atfOg\ . of] ;d:ofdf tf/f dfq} xf]Og k|lt/f]w ug]{ lg0f{o u/]kl5 hgk|lt/f]wsf
t/ ;f] kl/of]hgf g]kfndf ;xh} ug]n{ fO{ kf6L{ 5f8]/ uPklg x'G5;d]t clwsf/Lx¿n] o;cl3 g} g]kfndf cfly{s ;+s6 a9\b} uPsf] k'ikf du/, u+uLdfof tfdfª, kfj{tL 36gfx¿ a9]sf] g]skf ;|ft] n] atfof] .
sfof{Gjog x'g] s'gk} lg ;+efjgf /x]sf] elgPsf] lyof] . To;}n] Tolta]nfg} atfO;s]sf lyP . To;}n] cd]l/sf 5 . ut h]7 !% ut] ;fj{hlgs
5}g . h;sf] d"nsf/0f ;f] kl/of]hgfg}
xfn;Dd klg cj}w / hgrfxgf
Pd;L;L g]kfndf leq\ofpg'sf k5fl8
7" n f] :jfy{ / if8\ o Gq /x] s f]
s'g}klg a]nf g]kfnaf6 Pd;L;L
lkmtf{nfg afWo x'g] b]lvPsf] 5 .
ul/Psf] cfa )*!–)*@ sf]
ah]6;d]t Pd;L;Lsf af/]df df}g
clvn -;dfhjfbL_ lrtjgn]
lakl/t /xFb}cfPsf] 5 . ca}w o;
dfg]dfls ;f] kl/of]hgf )&* kmfu'g
l6sfl6Kk0fL klg ePsf] lyof] . ut
ebf} !# ut] Pd;L;Lsf]
To:tf] cj:yfdf g]kfndf Pd;L;L
leq\ofpg / xfn;Dd l6sfpg ePsf]
/x]sf] kfOG5 . hasL rfn' cfasf]
ah] 6 df Pd;L;Lsf af/] d f yf] / }
z}lIfs dflkmoflj?4 ;+3if{ rsf{pg]
!% ut] /flt g]kfnsf] ;+;baf6 kfl/t sfof{ G jogsf nflu cfjZos caf}{sf] vr{ s;n] Aoxf]g]{ < eGg] ePklg rrf{ ul/Psf] / ah] 6 sf7df8f}F . clvn -;dfhjfbL_ a}7sn] lrtjgsf] ;a} SofDk;x¿sf]
ePsf] gf6sLo k|rf/ ul/P klg tf]lsPsf cfwf/x¿;d]t tof/ gx'bF } u+le/ k|Zg /xFb}cfPsf] 5 . g]kfnsf lalgof]hg ul/Psf] lyof] . casf] lrtjgn] nfu" cf}ifw a]rlavg tyf OGrfh{ tf]Sb} gofF 9Ën] ;Ë7gnfO{ cufl8
k|ydt To;lbg ;+;b\df s'g–s'g l;+ x b/af/l:yt cy{ d Gqfnodf ;/sf/L clwsf/Lx¿n] Pdl;;L cj:yfdf g]kfnsf] ;+;b\n] g} lg0f{o s/ 5nL u/L ;fdfg cf];f/k;f/df /f]s a9fpg] lg0f{o;d]t u/]sf] 5 . o;}u/L
kf6L{sf slthgf ;f+;bn] x:tfIf/ g] k fnsf tTsfnLg cy{ d GqL kl/of]hgfcGtu{tsf cfof]hgfsf] u/]/ ;f] kl/of]hgf h;/L leq\ofOPsf] nufpg] / z}lIfs dflkmoflj?4 ;+3if{ c;f]h !! ut] lrtjgdf xhf/f}+
u/]sf lyPeGg] xfn;Dd klg :ki6 8f=k|sfzz/0f dxt / ldn]lgod sfd v08, v08df eO/x]sf] eGb} lyof] To;}u/L lkmtf{ ug'{ pko'Qm x'g]
x'g;s]sf] 5}g . bf]>f] s'/f ;+;b\af6 Rofn] G h skf] { / ] z g Pd;L;Lsf cd]l/sL clwsf/Lx¿nfO{ cfZj:t b] l vPsf] 5 . g] k fnh:tf]
kfl/t ePsf x/] s k| : tfjx¿ pkfWoIf Sofd/g PNkm8{ n ] kfg] { u/] s f] b] l vPsf] 5 . t/ ljsf;f] G d' v b] z sf nflu
/fi6« k ltaf6 k| d fl0ft ul/Psf] cf} k rfl/s¿kdf sfof{ G jog cd]l/sfsf] sf7df8f}l+ :yt b"tfjf;n] Pdl;;Lh:tf] kl/of]hgf 3fts x'g]
x'g'kg]{df ;f] kl/of]hgf ;+;b\af6 z'?ePsf] ;Demf}tfkq cfbfg–k|bfg oyfy{ t faf/] glhsaf6 cWoog s'/f o;cl3 klg k|;:t AofVof /
kfl/t ul/Psf] eGg] s' / f ug'{ePsf] lyof] . t/ ;f] ;Demf}tf ul//x]sf] / sfd cufl8 ga9]sf] ljZn] i f0fx¿ e} ; s] s f 5g\ .
k| d fl0fs/0fsf nflu tTsfnLg ePsf] !) dlxgfx'Fbf klg ;xL¿kdf :ki6 x'Fb}uPsf] b]lvPsf] 5 . To;}n] sltkon] Pdl;;L g]kfnaf6 lkmtf{
/fi6«klt laBfb]jL e08f/L ;dIf sfd x' g g;s] k l5 Pd;L;Lsf ;f] kl/of]hgf ;dod} ;lsg] s'g} eP PlzofnL ljsf; a}+s, ljZj
nluPs} lyPg . To;}n] ;f] k|:tfj pkfWoIf hf]gfyg a|S' ;n] g]kfn cfP/ ;+ e fjgf /x] s f] 5} g . Pdl;;L a}Fsh:tf cGt/f{li6«o bft[ lgsfon]
;+j}wflgs / sfg"gL¿kdf kfl/t km]/L bafj l;h{gf ug'k{ /]sf] b]lvPsf] ;Demf}tfcGtu{t )*) ebf} !# sf] g]kfnnfO{ ;xof]u gug]{eGb} k|rf/
ldltn] kfFrjif{leq #!% lsnf]ld6/ u/]sf 5g\ . t/ pQm lgsfox¿n]
nfdf] laB't k|;f/0f nfOg / && eg] To;af/] s]xL klg af]ns ] f 5}gg\ .
;fj{hlgs :yfgdf lsnf]ld6/ ;8s lgdf{0f ul/;Sg'kg]{
x'G5 . ;f] cfof]hgfsf nflu g]kfnsf]
Pd;L;Ln] g]kfn / cd]l/sfaLrsf]
bzsf} + nfdf] s' 6 gLlts
ug]{ lg0f{o u/]sf] 5 . ;f] ;+u7gsf] laxLaf/
;DkGg k|yd a}7sn] s]Gb|Lo of]hgfnfO{
sfof{Gjog ub}{ ;+u7gfTds cleofgnfO{
ljBfyL{;lxt lhNnf ;Dd]ng ug]{
lg0f{o;d]t u/]sf] 5 .
a}7sdf g]skfsf s]Gb|Lo ;b:o tyf
w"d|kfg u/]df sfg'gL a'6jnaf6 ef/tsf] uf]/vk'/;Dd
;Ldfkf/ k|;f/0f nfOg klg lgdf{0f
ug'{kg]{ sfo{ef/ /x]sf] 5 . #!%
;DaGwdf;d] t b/f/sf] cj:yf
l;h{gf ug]{ b]lvPsf] 5 . cfly{ssf
;fy} j}wflgstfsf] k|Zg;d]t p7]sfn]
hf]8 lbg] lg0f{o;d]t u/]sf] 5 . ;fy}
a}7sn] k|fs[lts ;Dkbf bf]xg /f]Sg] /
lrtjg lhNnf OGrfh{ pT;j ;Lsf]
k|dv
' cfltYotf, ;]qm]6/L ?b| ;Lsf] ljz]if
r'/] ;+/If0f sfo{df h'6g\ ] / ;dfhdf cltYotf / clvn -;dfhjfbL_ sf
sf/jfxLdf kl/G5 . lsnf]ld6/ nfdf] 8an ;ls{6 $))
lsnf]ef]N6 k|;f/0f nfOg lgdf{0f ug]{
Pd;L;Lsf] emd] n faf6 g] k fn
hlt;Sbf] l56f] d'Qm x'g'sf] csf]{
JofKt ;fdflhs ljs[lt, lj;+ult /
?9LjfbL k/Dk/f lj?4 ;r]tgf cleofg
s]Gb|Lo ;lrj tyf gf/fo0fL–dw]; k|bz
OGrfh{ c6n ;Lsf] ljz]if cfltYotf
]

s' / fx¿ klg /x] s f 5g\ . ;f] ljsNk 5}g . ;~rfng ug]{ lg0f{o u/]sf] 5 . /x]sf] lyof] .
4 @)*! ;fn h]7 @& ut] cfOtaf/

b]z s+ufn agfp“b} pBf]uLM pkef]Qmf 7u]/ cfk"m gfkmf sdfpg], /fHonfO{ s/rf“lx gltg]{ Û
pBf]u Joj;foLx¿n] pTkfbg u/]/ lbO/x]sf 5g\ . lgsfodf Joj;fo btf{ ug{'k¥of] . s/ k;n] x ¿ btf{ gul/sg k;n e'QmfgLrfFlx b]z / hgtfn] ug{'kg]{ < a}s
+ n] shf{ p7fpg ;Sb}g\ . clg sf]
ahf/df k7fPsf] ;fdfgsf] d"No hlt ;/sf/n] klxn]b]lv g} pgLx¿nfO{ ltg{'k¥of] . Jofkf/ eg]sf] Jofkf/} xf], rnfOlbg] . 3/wgLx¿ 3/ axfn s/ s/ p7]g\ eg] ;+f;bx¿nfO{ sxfFaf6 8'A5, artstf{ . cfˆgf] kmfObfsf nflu
tf]lsPsf] x'G5, Toltd} pkef]Qmfn] vl/b 5'6 lbO/x]sf] 5 . clxn] ;/sf/n] s/sf] of] ;dfh ;]jf xf]Og\ . Jofkf/ gfkmf gltg]{ . s/ ltg{ eg]kl5 ;a}sf] bfFtaf6 tnaeQf lbg] < :yfgLo hgk|ltlglw pBf]uLx¿n] s/f]8f}+ artstf{ 8'afpg]
u5{g\ . ;/sf/nfO{ ltg{'kg]{ /fhZj, bfo/fdf Nofpg nfu]sf] xf] . lxhf] sdfpgsf nflu ul/g] xf] . t/, kl;gf cfpF5 . clg b]z s;/L rN5 s;/L kfNg] < ;/sf/ sd{rf/Lsf] vr{ v]n v]ns ] f 5g\ . Psflt/ a}s
+ tyf ljlQo
sfdbf/sf] tna, 9' j fgL vr{ / ;/sf/n] s/ 5'6 lbPklg Joj;foLn] Jofkf/sf] gfddf oxfF n'6sf] wGbf < s/ gp7]kl5 ;/sf/L vr{ sxfFaf6 s;/L wfGg] < b]z ljsf; sxfFaf6 x'G5 ;+:yf cfkm}+ w/f;foL x'g k'us ] f] 5 .
gfkmf;lxt hf]8]/ pBf]u Joj;foLn] pkef]QmfnfO{ t k};f lnP/} ;fdfg dlRrPsf] 5 . Ps ¿k}ofF sd eof] NofP/ wfGg] < /fhgLlts bnx¿ < oltaf6 a' ‰ g] Ifdtf oxfF s f hyfefjL u/]sf] shf{ nufgL a}+s
;fdfgsf] d"No lgwf{/0f u/]sf x'G5g\ . a]r]sf lyP . ;fdfgdf s]xL ;x'lnot eg] Jofkf/Lx¿n] ;fdfg g} lbFb}gg\ . ef]6sf] nf]eL 5g\ . b]zeGbf ltgnfO{ /fhgLlts bn / ;f+;bx¿df ePg\ . tyf ljlQo ;+:yfnfO{ p7fpg wf}+–wf}+
h;n] ahf/af6 ;fdfg vl/b u5{, lyPg\ . gfkmf hlt hDd} cfˆgf] uf]hLdf u' 0 f:t/xLg ;fdfg pkef] Q mfn] ef]6 Kof/f] 5 . /fhgLlts bnx¿s} sf/0f g]kfndf k/]sf] 5 . ca clxn] pBf]uLx¿ klg
p;}n] /fHonfO{ /fhZj lt5{ . dxF u f] d f lsGg' kl//x] s f] 5 . ;a} pBf] u Joj;foLx¿nfO{ s/ s/ 5Ng] k|j[lQ df}nfof] . kf6L{ kf];]kl5 pBf] u aGb ug{ t km{ nfu] k l5 a} + s
p;}n] sfdbf/sf] tna, 9'jfgL vr{ Joj;foL s/sf] bfo/fdf cfpg}k5{ . nufpg' x ' F b } g \ eg] kqsf/ ;Dd] n g s/ ltg}{kb}{g\ h:tf] u5{g\ . hasL b]z lrlGtt x'g'kg]{ cj:yf l;h{gf ePsf]
/ ;fx'sf] gfkmf Joxf]5{ . h;n] ;fdfg lxhf] gfkmf sdfPsf] a] n fdf u5{g\ . ;+f;bx¿ /f]i6ddf pleP/ s/ rnfpg /fhZjsf] clt g} vfFrf] k5{ . 5 . pBf]u Joj;foLx¿ ls s/ lkmtf{
agfpF5, p;}nfO{ ;fdfgsf] d"No /fVg Joj;foLnfO{ /fHosf] Vofn cfPg\ . lkmtf{ lng'k5{ eGg] . a? ;/sf/n] s/ Jofkf/Ln] Ps ;o nfut nfu] s f] lnO{ ls xfdL a}+s 8'afOlbG5f}+ eg]/
kfpg] clwsf/ ;/sf/n] lbPsf] 5 . pkef]Qmfsf] Vofn cfPg\ . clg s/sf] p7fpg ;s] g \ , xfdL tnaeQf / ;fdfgsf] d" N o kfF r ;o tf] s ] k lg kfls{ª ul//x]sf 5g\ .
Joj;foLsf] lha|fd] /]6 x'G5 t/ ;/sf/n] bfo/fdf cfpg'k5{ eGg]lalQs} xfdL ;]jf;'ljwf lnb}gf}+ eg] . s/ g} gp7]kl5 pkef]Qmfn] s]xL eg]sf 5}gg\ . pgLx¿ pBf]usf] gfddf /fhgLlt z'? ePsf]
dtna ub}{gg\ . u'0f:t/xLg, Dofb w/f;foL aG5f}+, xfd|f] pBf]u aGb x'G5 ;/sf/n] sxfFaf6 NofP/ tnaeQf r'krfk ;fdfg lsGg afWo 5g\ . 5 . dxf;+3 vf]Ng], ;/sf/ / a}+s
;lsPsf] ;fdfg a]Rg' Joj;foLsf nflu eGg ldN5 < b]cf];\ < g]tfx¿ b'O{ lha|] eP . lsg ls oxfF af]n]klg s;}n] ;'Gg] 8'afpg] . ;/sf/n] s/ lkmtf{ lnof] eg]
gf}+nf s'/f xf]Og\ . ;/sf/n] s/ 5'6 lbPsf] a]nfdf :yfgLo hgk|ltlglw klg To:t} xf]Og\ eGg] pkef]QmfnfO{ yfxf eO;s]sf] b]z} 8'A5 . /fhZj p7fpg g;s]/
pgLx¿sf] wGbf To;/L rn]sf] 5 . pkef]QmfnfO{ ;x'lnotdf ;fdfg lbPsf] eP . cfˆgf] If]qsf afl;GbfnfO{ s;/L 5 . /fhgLlts bnx¿ hgtfk| l t ljb]zL C0f lnPsf] lno} 5f}+ . ljb]zL
ahf/df cf}ifwLb]lv vfBfGg;d]t Dofb
;lsPsf] a]r]sf] va/x¿ cfO/x]sf] cg';f yfkf eP pgLx¿n] Joj;foLsf] kIfdf
af] N y] . t/, Joj;foLx¿n] t
s/sf] bfo/fdf Nofpg] < ltgLx¿;Fu
s]xL of]hgf g} 5}g\ . cfˆgf] If]qsf]
eGbfklg Joj;foLk|lt e'msfj /fV5g\
eGg] s'/f 3fdh:t} 5n{ª\u eO;s]sf]
C0fn] b]z ;sfpg] eO;Sof] . otf,
;/sf/n] s/ lkmtf{ glng] xf] eg] a}+s
x'G5 . pkef]Qmfsf] :jf:Yodfly v]naf8 xfNg], /fHonfO{ s/ gltg]{ clg /fHon] pkef]QmfnfO{ 8Nnf] kf/]/ 7u]sf 5g\ . afl;Gbf l/;fpF5g\, csf]{rf]l6 r'gfj 5 . pBf]u Joj;foLx¿n] olta]nf 8'A5 .
ul//x]sf] cj:yf 5 . dFxuf] z'Ns lt/]/ s/ lng vf]Hg]lalQs} lj/f]w hgfpg] . /fHonfO{ klg r':g], hgtfnfO{ klg xfl/G5 eg]/ s/ p7fpg 8/fpg] . clg, /fhgLlts bnsf] cf8df gofF v]n z'? ;/sf/ d' l :snsf] 38Ldf 5 .
pkef]Qmf ;fdfg vl/b ug{ afWo 5g\ . hasL pBf]u Joj;foLn] xf]Og\, 7Ug] sfd Joj;foLx¿n] u/] . /fHoaf6 cg'bfg sf6\of] eGb} cy{ dGqfno 3]g{ u/]sf 5g\ . /fhgLlts bnsf] sf/0fn] hgtf 8'as ] f]
oBlk, Tof] klg u'0f:t/o'Qm gx'Fbf pkef]Qmfn] s/ lt5{g\ . pkef]Qmfn] s/ s/ 5'6 lnO/xg] otf pkef]QmfnfO{ hfg] . l:6n pBf]udf a}+s tyf ljlQo w] / } pbfx/0fx¿ 5g\ . ;xsf/Lsf
pkef]Qmf dsf{df k/]sf 5g\ . ltg]{, Joj;foL cfˆgf] vNtLdf xfNg] . dFxuf] d"Nodf ;fdfg a]Rg] . hgk|ltlglwx¿nfO{ klg clns ;+:yfsf] nufgL 5 . rfaL a'emfpF5' artstf{ 8'a] . ;/sf/L hUuf btf{ ug]{
vfg] s ' / fdf dfq xf] O g\ , cGo /fHon] xfdLnfO{ s/ 5'6 lbPsf] 5, lbgbxf8} n'6sf] wGbf dlRrPsf] nfh gnfUbf] /x]5 . pBf]u Joj;foLx¿ eg]/ 3'sL{ nufpg], ;/sf/n] gdfg]sf] /fhgLlts bnsf g]tf, km;] ;Lwf;fwL
;fdfgdf klg To:t} 5 . olta]nf xfdLn] ;:tf]df ;fdfg a]Rg'k5{ eGg] 5 . k;n]x¿n] pkef]QmfnfO{ clxn]klg ;a} /fhgLlts bnsf emf]n] x'g\ . kf6L{ v08df pBf]u aGb ug]{ . To;f] u/]kl5 JolQm /fhgLlts bn / Jofkf/L cfˆgf]
ah]6sf] rrf{ 5 . ;/sf/n] cfufdL t pgLx¿n] ;f]r]gg\ . a?, hlt ;Sbf] Eof6 lan lbFb}gg\, lsg < lsg ls rnfpg k};f lbg] t/ /fHonfO{ s/ ;/sf/n] ls s/ 5'6 lbG5 ls a}+s kmfObf dfq x]g,{] hgtf kLl8t aGg'kg]{ .
cfly{s jif{sf] ah]6 k]z ul/;s]sf] 5 . n'6] . s'g}klg JolQmn] Jofkf/ Joj;fo Eof6 lan lbPkl5 t s/ ltg{'k5{ . gltg]{ . /fhgLlts bnnfO{ clnslt tyf ljlQo ;+:yf 8'A5 . hlt klg of] qmd slxn];Dd rln/xG5 <
ah]6df l:6nx¿df s/ a9fpg] pNn]v u5{ eg] p;n] /fHosf] P]g sfg"g clxn] klg w]/} Joj;foL lagf btf{ v'jfPkl5 v/af{+} /fhZj ltg{k' b}g{ \ . clg pBf]u 5, Tof] ;a} a}+s tyf ljlQo b]znfO{ of] cj:yfdf k'¥ofpg tLg
5 . s/ a9fpg] ePkl5 l:6n dfGg'k5{ . ;~rfngdf 5 . pBf]u Joj;foLx¿ kf6L{ t kfNg] eOxfn] . /fhgLlts bn ;+:yfsf] k};fdf ;~rflnt 5 . hgfsf] dxTjk"0f{ of]ubfg 5 . b]z
pBf]uLx¿ HjnGt ePsf 5g\ . pgLx¿ P] g sfg" g leq a;] / Joj;fo ;s];Dd /fhZj 5Ng] . s/ ltg}{ gk/f];\ b]z / hgtfsf sn+s eP . a}s
+ sf] k};f eg]sf] hgtfsf] k};f . s+ufn agfpg'df g]tf, ;/sf/L sd{rf/L
;/sf/nfO{ rfaL a'emfpg] r]tfjgL ;~rfng ug{'k5{ . klxn] t ;DalGwt h:tf] ug]{ . vfg] a]nf /fhgLlts bn vfg], pBf]u aGb ePkl5 dsf{ a}s + nfO{ k5{ . / Jofkf/Lsf] 7"nf] xft 5 .

‘cfDbfgL / vr{sf] ;xL lx;fa u/]/ dfq shf{ pkof]u u/’


sf7df8f}F . g]kfn /fi6« a}s
+ n] cfˆgf] ;'kl/j]If0f ljefun] a}s+ x¿af6 k|fKt l8:Snf]h/sf] ljj/0feGbf leGg 5 . /fi6« ;'kl/efOh/L l/Eo'_ u/L /fi6« a}s + n] shf{ ;fj{hlgs ul/;s]kl5 klg /fi6« a}s + df o;}u/L, g]kfn /fi6« a}s + sfcg';f/ s"n
cfDbfgL / vr{sf] ;xL lx;fa u/]/dfq tYof+snfO{ k'g hfFr -qm; r]s_ u/]/ a}s
+ n] …k|dv
' ljQLo ;'rsÚ df a}s + x¿sf] hf]lvd, ;~rfng hf]lvd, ahf/ hf]lvd, ePsf] l/kf]l6ªdf ;'wf/ -s/]S;g_ u/fpg] hg;+Vofsf] ^)=( k|ltzt hg;+Vof cem}
shf{ pkof]u ug{ lgb]z { g lbPsf] 5 . /fi6« tYof+ s df s] x L q' 6 L eP ;Rofpg …;Ne]G;LÚ, t/ntfcGt/u{tsf tYof+s, ;du| hf]lvdnufot ljleGg * zLif{sdf ;do /xg] ePsfn] tTsfn b]lvPsf] a}l+ sª kx'r F af6 6f9f cyf{t\ cgf}krfl/s
a}s
+ n] d+unaf/ Ps ljQLo r]tgfsf nflu nufpF5 . ;lRrP/ cfPsf] …k|dv ' ljQLo Jofhsf] cfwf/ b/ -a]; /]6_, Jofhb/ …Soflk6n rfh{Ú nufpF5 . km/ssf cfwf/df a}s + n] unt u/]sf] eg]/ If]qdf /dfO/x]sf] kfOPsf] 5 . g]kfn /fi6«
Pp6f ;"rgf hf/L ub}{ ;f] cfu|x u/]sf] xf] . ;'rsÚ ;fj{hlgs ug{k' g]{ ePsfn] /fi6« cGt/ -:k|8] /]6_ b/, s'n tyf v'b lgis[o /fi6« a}+sdf k7fpg] tYof+s / Soflk6n hfr{ tTsfn} gnufOg] atfP . a}s + kmfOgfG; Pl;;\ Og g]kfn, @)&*
a}s+ tyf ljQLo ;+:yfn] C0fLsf] shf{ a}s
+ dfkm{t\ k|sfl;t x'bF f sl/a @ dlxgf shf{ / k|fyldstf k|fKt If]qdf k|jflxt l8:Snf]h/df /fVg] tYof+s km/s kfg]{ ;fdfGotof a}+sx¿n] k|sflzt ug]{ cWoog k|ltj]bgcg';f/ @)&& c;f/
e'QmfgL ug{ ;Sg] Ifdtfsf] ljZn]if0f ubf{ l9nf x'g] ub{5 . shf{x¿sf] tYof+s ;d]6g\ ] u5{ . a}s+ nfO{ ;~rfng hf]vdcGtu{t /x]/ q}dfl;s ljQLo ljj/0f jf af;]n d;fGt;Dd sDtLdf Ps JolQm Ps vftfsf]
C0fLsf] cfDbfgLsf] t'ngfdf shf{ e'QmfgLsf] /fi6« a}s
+ n] ;fj{hlgs ug]{ ljQLo /fi6« a} + s n] ;fj{ h lgs u/] s f] …l8:Snf]h/ sDKnfOG; l/:sÚ df Soflk6n l8:Snf]h/sf cfwf/df lgIf]kstf{n] cfwf/df ^&=# k|ltzt hg;+Vofsf] a}s +
bfloTj slt 5 eg]/ u0fgf ug]{ ub{5g\ . ;'rseGbf a}+sx¿n] ;fj{hlgs ug]{ tYof+scg';f/ /fli6«o jfl0fHo a}s + sf]] rfh{ nufpF5 . o;df ut jif{ s]xL a}s + x¿ lgIf]k /fVg] / nufgLstf{n] cfˆgf] tyf ljQLo ;+:yfdf -s, v / u ju{df_
C0fLsf] shf{ e'QmfgL bfloTjnfO{ s'n cfon] l8:Snf]h/df km/s k/]df af;]n–# sf] ;Ne]G;L cGt/ut{sf] k|fylds k'h F Lsf]if / sf/afxLsf] eflubf/ ePsf lyP . hf]lvdsf] d"Nof+sg u/]/ ;]o/df nufgL vftf /x]sf] b]vfPsf] lyof] .
efu u/]kl5 cfpg] cg'kftnfO{ …C0f e'QmfgL k|fjwfgcg';f/ /fi6« a}s + n] # k|ltzt;Dd k'/s k'hF Lsf]ifdf km/s k/]sf] b]lvG5 eg] l8:Snf] h /;DaGwL Joj:yfsf] ub{ 5 g\ . t/, a} + s x¿n] ;dod} s]Gb|Lo a}s
+ sf] @)&^ sf] ;+lIfKt cWoog
cfDbfgL cg'kftÚ eGg] ul/G5 . …Soflk6n rfh{Ú nufpg ;Sg] Joj:yf s[lif ljsf; a}s + sf] k|fylds k'hF Lsf]ifsf] cg'kfng gePsf] sf/0f cf}N+ ofpFb} nufOg] ;fj{hlgs ug{'kg]{ tYof+snfO{ tf]8df]8 k|ltj]bgdf eg] g]kfnsf] s'n hg;+Vofsf]
a}s
+ tyf ljQLo ;+:yfn] JolQmut ul/Psf] 5 . /fi6« a}s
+ sf] :ynut lgl/If0f tYof+sdf @=)$ k|ltzt laGb'sf] km/s Soflk6n rfh{ a}s + x¿sf] gfkmfdf nfU5 . u/]/ k|sflzt ubf{ ;j{;fwf/0fsf] nufgL ^)=( k|ltzt hg;+Vof cf}krfl/s ljQLo
k|sl[ tsf cfjlws shf{ tyf xfo/ kr]h { vf;u/L a}s + x¿n] lgIf]kstf{ / nufgLstf{nfO{ hf]lvddf kg{ ;S5 . ;]jfdf ;dfj]z ePsf] b]vfPsf] 5 . kl5
shf{nufotsf ls:tf e'QmfgLdf cfwfl/t k|efljt ug]{ u/L k"h F L, ;Ne]G;L, t/ntf, o;}u/L, o;}u/L g]kfn /fi6« a}s + n] g]kfn /fi6« a}s + n] lj=;=@)&( df k|sfzg
u}/Jofj;flos shf{ tyf JolQmut cfwf/b/, :k|8] b/, s'n tyf v'b lgis[o ;fj{hlgs u/]sf] tYof+s cg';f/ h]7 @) u/]sf] a];nfOg ;j]{ cg kmfOgflG;on
clwljsif{ shf{df C0f e'QmfgL cfDbfgL shf{sf] tYof+s km/s k/]df …l8:Snf]h/ ut];Dd a}l+ sª k|0ffnLdf ^@ va{ @^ ca{ n]6; ]« L Og g]kfndf ;dfj]z ul/Psf] ljQLo
cg'kft clwstd %) k|ltzt x'gk' g]{ cg'kfngÚ eGb} # k|ltzt;Dd Soflk6n ¿k}ofFa/fa/sf] lgIf]k ;+sng ePsf] 5 . l:yltdf eg] g]kfnsf] s"n hg;+Vofsf]
Joj:yf 5 . 3/–hUuf vl/b–lgdf{0f rfh{ nufpg :ynut ;'kl/j]IfsnfO{ clwsf/ ut h]7 !( ut];Dd eg] a}l+ sª k|0ffnLdf sl/a *^=^$ k|ltztn] lgoldt a}s + df
k|of]hgdf k|jflxt shf{df eg] o:tf] lbOPsf] 5 . ^@va{ @# ca{ ¿k}ofFa/f/asf] lgIf]k art tyf nufgLsf] sf/f]af/ ug]{ u/]sf]
cg'kft clwstd &) k|ltzt;Dd x'g] …hf] l vddf cfwfl/t k' F h LÚ sf] ;+sng /x]sf] lyof] . b]vfPsf] 5 .
u/L shf{ k|bfg ug{ ;lsg] Joj:yf /fi6« cjwf/0fcg' ; f/ a} + s x¿sf] ljQLo jfl0fHo a}s + x¿sf] lgIf]k klg & ca{ o:t}, &#=&* k|ltztn] e'QmfgL
a}s + n] u/]sf] 5 . ljj/0fdf kf/bzL{tf x'gk' 5{ . a}s + x¿n] ¿k}ofFn] a9]sf] 5 . s'n lgIf]kdf jfl0fHo pks/0f, $^=#$ k|ltztn] C0f pks/0f
o;}aLr, nufgLstf{ e'mSofpg] u/L lgof]lht ¿kdf ljQLo ljj/0f e"m§f a}s
+ x¿sf] lgIf]k %% va{ !) ca{ ¿k}ofF / #)=)@ k|ltztn] dfq aLdf ;]jf k|of]u
km/s ljQLo ljj/0f /fVg] !^ jfl0fHo ;fj{hlgs u/]sf] eP lgIf]kstf{ / /x]sf] 5 . h]7 !( ut];Dd jfl0fHo u/]sf] kfOPsf] s]Gb|Lo a}s + n] hgfPsf] 5 .
a}+s g]kfn /fi6« a}+ssf] ;'kl/j]IfsLo nufgLstf{nfO{ k|efj kfg]{ ePsfn] a}s+ x¿sf] s'n lgIf]k %% va{ & ca{ tyflk, ;j]I{ f0fdf $^=#$ k|ltzt jo:s
sf/afxLdf kg]{ ePsf 5g\ . af;]n–# Soflk6n rfh{ ug{'k/]sf] /fi6« a}+s /x]sf] lyof] . hg;+Vofn] shf{ k|of]u u/]sf] kfOPsf]df s"n
l8:snf]h/ / /fi6« a}+sdf k]z ug]{ 6f]nL -;'kl/j]Ifs_n] cf}lrTosf cfwf/df k/]sf] 5 . o;cjlwdf !^ a}s + sf] s'n ;'kl/j]If0f ljefusf k|dv ' tyf sfo{sf/L o:t} cGo ljQLo ;+:yfsf] lgIf]k eg] hg;+Vofsf] hDdf !&=^) k|ltztn] dfq
l/kf]l6{ªdf leGg ljQLo ljj/0f b]lvPkl5 Soflk6n rfh{ nufpg] ub{5 . lglis[o shf{ -g]6 PglkPn_ )=)! lgb]z { s /fd' kf}8n ] atfpF5g\ . l:y/ /x]sf] 5 . cGo ljQLo ;+:yfsf] lgIf]k a}s
+ shf{ pkof]u u/]sf] b]lvPsf] /fi6« a}s + n]
clwsf+; a}+sx¿nfO{ …Soflk6n rfh{Ú /fi6« a}+s ;DalGwt ;'kl/j]If0f k|ltztb]lv )=%^ k|ltzt laGb';Dd km/s sfo{sf/L lgb]z { s /fd' kf}8n] n] eg]– & va{ !^ ca{ ¿k}ofF /x]sf] 5 . lgIf]k hgfPsf] 5 . afFsL &!=*# k|ltzt hg;+Vof
nufOg] ePsf] xf] . af;]n–# k|fjwfgcg';f/ ljefun] jflif{s sfo{tflnsfcg';f/ ug]{ k/]sf] 5 . ;fy}, s[lif ljsf; a}s+ sf] s'n …a}s + x¿n] clxn] l/kf]l6{ª u/]sf] tYof+s ;+sng;Fu} shf{ k|jfx klg a9]sf] 5 . ut eg] cem} a}s + tyf ljQLo ;+:yfsf] shf{
a}s + x¿n] x/]s q}dfl;s ljQLo ljj/0f :ynut lgl/If0fsf qmddf af;]n–# sf] lglis[o shf{ -u|; PglkPn_df )=!# k|fl] ehgn xf], l8:Snf]h/df /fv]sf] / /fi6« h]7 !( ut] %! va{ @@ ca{ /x]sf] shf{ eGbf aflx/ cgf}krfl/s Ifqdf g} lge{/
q}dfl; ;lsPsf] !% lbg leq cfGtl/s k|fjwfg kfngf gug]{ a}s + x¿ ;'kl/j]IfsLo k|ltzt laGb'sf] km/s 5 . a}s
+ df k7fPsf]df s]xL km/s kg{;S5 t/, k|jfx @ ca{n] a9]/ %! ca{ @$ s/f]8 /x]sf] b]lvPsf] xf] . o;sf] dtna cem} klg
n]vf kl/If0f u/fP/ cfˆgf] j]j;fO6dfkm{t\ sf/afxLdf k5{g\ . /fi6« a}+s ;DalGwt ;'kl/j]If0f o:tf] km/s lgotj; kfl/Psf] xf] eg] :ynut ¿k}ofF k'us ] f] k'us] f] 5 . &! k|ltzteGbf a9L ;j{;fwf/0fn] JolQm;Fu
;fj{hlgs ug{k' 5{ . t/, /fi6« a}s + df k]z /fi6« a}s+ sf] jfl0fHo a}s
+ ;'kl/j]If0f ljefun] jflif{s sfo{tflnsfcg';f/ ug]{ ;'kl/j]Ifsn] x]5{ . clxn] s]kmcfO / ;L8L /]l;of] *)=!! k|ltztaf6 36]/ g} C0f lnP/ cfˆgf] uhf]{ 6fl//x]sf 5g\ .
ubf{ eg] klxnf], bf];f| ] / t];f| ] q}dfl;s ljefun] rfn' jif{sf] t];|f] q}dfl;s :ynut lgl/If0fsf qmddf af;]n–# sf] l8:snf]h/df km/s k/]sf] ljifo :ynut *)=)( k|ltzt sfod ePsf] 5 . ljQLo ;dfj]zLs/0f gLlt, @)*! cg';f/
cjlw ;lsPsf] & lbgleq / rf}yf] q}df;sf] cjlwsf] …k|dv ' ljQLo ;'rsÚ -s]PkmcfO_ k|fjwfg kfngf gug]{ a}s+ x¿ ;'kl/j]IfsLo ;'kl/j]Ifsn] ulDe/tfk'js { lnP/ cfjZos cGt/a}s + Aofhb/ eg] cf}ift ljGb' cyf{t @)*) c;f/ d;fGt;Dd &%# j6}
xsdf q}dfl;s ;lsPsf] @! lbgleq h]7sf] t];f| ] ;ftf ;fj{hlgs u/]sf] 5 . sf/jfxLdf k5{g\ . a}s + x¿df b]lvPsf] nfu]df # k|ltzt;Dd Soflk6n rfh{ nufpg # k|ltzt sfod ePsf] 5 . h]7 !( ut] :yfgLotxdf jfl0fHo a}Íx¿sf] zfvf k'u;] uF }
cfGtl/s n]vf kl/If0f u/fP/ ;'kl/j]If0f h;df clwsf+ z a} + s x¿n] cfˆgf] hf]lvd / eljiodf cfpg ;Sg] ;Defljt ;S5 .Ú cGt/a}s + Aofhb/ @=(& k|ltzt sfod a}s+ tyf ljQLo ;+:yfsf] zfvf ;~hfn !!
ljefudf l/kf]l6{ª ug{' k5{ . j]j;fO6df a}zfv !% ut];Dd /fv]sf] hf]lvdsf] lgofdsLo k'g/fjnf]sg - kf}8]nn] a}+sx¿n] ljQLo ljj/0f lyof] . xhf/ % ;o *( k'us ] f] 5 .
@)*! ;fn h]7 @& ut] cfOtaf/ 5

k':ts k"hfsf] lj/f]w u/


!= cWoog–cg';Gwfg gul/sg ;d:ofx¿sf] ;fdgf ubf{ To;nfO{ xn x'G5 ls kf6L{sf] gLlt / /0fsf}znn] ;xL d"Nofª\sg;Dd k'Ug' / km]l/ ;ª\3if{sf] o'4sf}zn xf] . rLhnfO{ h:tfsf] t:t} a'‰g 5f8]/
af]Ng' x'b“ g} ug]{ Ifdtf xfl;n gul/sg} nfdf–nfdf hg;d'bfosf] aLrdf ulx/f] h/f ;ª\3if{sf] nflu ;xL o'4 sf}znsf] clttdf hfFra'em;DaGwdf xfd|f] ;Gt'i6 5g\ . tL sfd/]8x¿n] s'g}
olb tkfO{n
{+ ] s'g} klg ;d:ofsf] ukm ub{5g\ . ltgLx¿ w}ot{ f u'dfpF5g\ uf8\g kfpFb}g . dflyNnf] lgsfosf] ;'qLs/0f ug'{ xf] . Pp6f uDeL/ sdhf]/L s] /Xof] eg] klg rLhnfO{ /fd|/L a'‰g rfxFb}gg\,
af/]df cWoog–cg';Gwfg ug'{ ePsf] / o;sf] cfwf/df pgLx¿n] ;¿jfsf] s'g} klg lgb]z { gnfO{ cfFvf lrlDnP/ xfdLn] ;fdflhs tyf cfly{s xfdLn] ;x/L If]qnfO{ pk]Iff ug]{ / u|fdL0f lg/fwf/ ¿kdf cfzfjfbL x'G5g\ /
5}g eg] tkfO{+{nfO{ To;af/] af]Ng] dfu ub{5g\ ls pgLx¿–cIfd 5g\ / jf b]vfj6L ¿kdf lagf s'g} c;xdlt kl/l:yltx¿sf] hfFra'em lsg ug{ If]qdf cgfjZos ¿kdf klg dxTj æof] g} ;j{xf/f k2lt xf]Æ eg]/ e|d
clwsf/ 5}g . s] of] lgs} s7f]/ s'/f ;'lDkPsf] sfd ug{ ;Sb}gg\Æ . of] nfu' ug'{ jf:tjdf To;nfO{ nfu' ug'{ k/]sf] xf] M of] k|Zgsf] oxL g} /fd|f] lbO/xg] u¥of}+ . ToxL sf/0fn] ubf{ xfd|f km}nfpF5g\ . ltgLx¿ k]6el/ vfG5g\
ePg/ < k6Ss} xf]Og . ha;Dd tkfO{{+ sfo/x¿sf] efiff xf] . 7Ls} 5, tkfO{{+ xf]Og a¿ To;nfO{ lj/f]w of Wj+; pQ/ xf] . Tof] k|Zgsf] pQ/cg';f/, clwsf+z sfd/]8x¿df ;x/L ul/a / / Ps sbd klg glxFl8sg tyf
s'g} klg ;d:ofsf] ulx/fO{df k'Ug' cfˆg} v'§fn] cufl8 a9\g ;'¿ ug'; { \. ug]{ ;a}eGbf rnfvLk"0f{ tl/sf xf] . cnu–cnu ljeflht ;fdflhs Jofkfl/s k'h F Lkltx¿;DaGwL xfd|f] hfFra'emsf] nflu hgtfsf] aLrdf
x'Fb}g, jt{dfgsf tYox¿ / To;sf tkfO{s{+ f] dftxtdf hlt ljefux¿ 5g\, t;y{ s]jn lstfadf dfq ;fdflhs kl/36gfx¿sf] x} g , a¿ ;a} o'4sf}znaf/] a'emfO{ k|foM c:ki6 gk'lusg cfˆg} sfof{nodf a;]/
ljutsf] Oltxf;sf] hfgsf/L lng' To;sf] lg/LIf0f ug'x{ f];\ . sGˆo"lzo;n] lj1fgsf] cWoog ug' { cToGt ;fdflhs ju{ xfd|f] hfFra'emsf] ljifo– /lx/Xof] . ;ª\3if{sf] ljsf;n] xfdLnfO{ pF 3 b\ 5 g\ . ha ltgLx¿n] d' v
vt/gfs x'G5 / To;n] s;}nfO{ j:t' aGb5 . ljutdf, nfn;]gfsf] kxf8af6 d}bfgdf cfpg' kg]{ agfOlbPsf] vf]N5g\ . ltgsf l3;]lk6] s'/f ;'g]/
k|ltqmflGtsf] af6f]lt/ n}hfg;Dd rf}yf] ;]gfsf sd/]8x¿n] cfd ¿kdf 5 . zf/Ll/s ¿kdf t xfdL kxf8af6 dflg;nfO{ jfSs nfUb5 . oL
;Sb5 . of] tYoaf6 klg pQm s'/fsf] hfFra'emsf] sfddfly Wofg lbP t/ tn cf]ln{of}, t/ dfgl;s ¿kdf xfdL sfd/]8x¿nfO{ Ao'emfpgsf nflu
k| d fl0ft x' G 5 ls lrlgofF pgLx¿dWo] s}of}Fn] h'g k2lt nfu' clxn] klg dfly kxf8df /lx/x]sf 5f}+ . xfdLn] cfjfhnfO{ rsf]{ agfpg'
sDo'lgi6x¿sf] Pp6f o:tf] hTyf u/] Tof] unt lyof] . To;/L pgLx¿sf] xfdLn] ;x/nfO{ klg u|fld0f If]q;/x kb{5 / pgLx¿nfO{ rsf]{ :j/df
lyof], h;n] ;fdflhs lj1fgsf] hfF r a' e msf] kl/0ffd Jofkf/Ln] 7fGg'kb{5 cGoyf xfdL qmflGtsf/L eGg' kb{5 –
cWoog ubf{ cfk"mnfO{ s]jn lstfadf vftfh:t} l3;]lk6] x'G5, of t b'u{d ;ª\3if{sf cfjZostfx¿nfO{ k"/f ug{ · l9nf] gul/sg cfˆgf]
dfq ;Lldt /fVof] , tof] hTyf kxf8L Onfsfaf6 3gf a:tL ePsf] c;dy{ x'g5 ] f}+ . ¿l9jfbL ljrf/x¿nfO{ abn .
k|ltqmflGtsf/L hTyfdf kl/0ft x'g ;x/df cfPsf] s'g} ;fdfGo ;f]emf] ^= lrlgofF qmflGtsf/L ;ª\3if{sf] · To;sf] ;§fdf k|ultzLn /
k'Uof] . xfdLn] dfS;{jfb ;xL eGb5f}+ ls;fgn] ;x/sf] ;DaGwdf h] a'‰b5 ljho lrlgofF kl/l:ylt;DaGwL h'emf¿ sDo'lgi6 ljrf/ ckgfpm .
t/ lglZrt ¿kn] dfS;{ s'g} æO{Zj/Æ jf b]Vb5, 7Ls ToxL lsl;dsf] a'emfOdfly lge{/ x'G5 . · ;ª\3if{df pq Û
lyP, To;n] dfS;{jfb ;xL 5 eGb}gf}F . ljlrqsf] sxfgLh:tf] aGb5 . o; xfd|f] ;ª\3if{sf] nIo hgjfbsf] · hg;d'bfosf] aLrdf k'u/]
a¿ s] eGb5f}F eg] dfS;{sf] l;4fGt lsl;dsf] hfFr a'emsf] s'g} pkof]lutf r/0f kf/ ub}{ ;dfhjfb xfl;n ug'{ tYox¿sf] hfFra'em u/ Û
xfd|f] Jojxf/ / ;ª\3if{df ;xL ;fljt x'bF g} . o;af6 xfd|f] d'Vo p2]Zo k"/f xf] . o; sfo{ef/ cGtu{t, ax';ª\Vos &= hf“ r a' e m ug] { ljlw
ePsf] 5 To;}n] dfS;{jfb ;xL 5 . x'g ;Sb}g . xfd|f] d'Vo p2]Zo ljleGg dhb'/ju{nfO{ cfˆgf] kIfdf lnP/ -s_tYo cGj]if0f;DaGwL a}7s
olb xfdLn] pgsf] l;4fGt :jLsf/ ;fdflhs ju{x¿sf] /fhgLlts tyf u| f dL0f ls;fg tyf ;xl/of a;]/ ljrf/–ljdz{sf] dfWodaf6
ub{5f}+ jf a'‰b5f}F eg] xfd|f] lbdfudf cfly{s l:ylt a'‰g' xf] . k|To]s ju{sf] ul/ax¿nfO{ hfu[t u/L e"–:jfdLju{, hfFra'em ug]{ sfdsf] lhDdf n]pm .
pgsf] af/]df æO{Zj/Lo plQmÆ h:tf jt{dfg l:ylt / p;sf] ljsf;sf] ;fd| f Hojfb / SjldGtfª\ u ;Totfsf] glhs k'Ug] / lgZsif{df
s'g} cf}krfl/s jf /x:ojfbL a'emfO{ ptf/ r9fjsf] t:jL/ xfd| f ] zf;g;QfnfO{ kN6fP/ hgjfbL qmflGt jf kl/0ffddf k'Ug] of] g} Psdfq af6f]
x'bF g} . w]/} dflg;x¿, h;n] dfS;{jfbL hfF r a' e msf] glthf x' g ' k b{ 5 . k"/f ug'{ klxnf] sbd xf] . cl3Nnf] xf] . olb tkfO{+{ ljrf/–ljdz{sf]
lstfa kl9/x]sf 5g\, qmflGtk|lt pbfx/0fsf] nflu, s[lif ;+/rgfsf] sbd xf] ;dfhjfbL qmflGt, h'g jt{dfg dfWodaf6 hfFra'emsf] nflu tYo
u2f/L ul/;s]sf 5g\ Û hals lg/If/ hfFra'em ubf{ xfdLn] s]jn dflns ;ª\3if{sf] cu|ufdL s8L x'g5 ] . of] cGj]if0f;DaGwL a}7s a:g' x'Fb}g /
dhb'/n] dfS;{jfbnfO{ ;xL lsl;dn] ls;fg, wd{–dflns, ls;fg / v]t dxfg\ qmflGtsf/L sfo{ef/nfO{ k"/f ug'{ s]jn cfˆgf] JolQmut cg'ej ;'gfpg]
a' ‰ b5 . xfdLn] a9LeGbf a9L dh'b/sf] ;+Vof dfq hfGg'x'Fb}g, h'g g} ;fwf/0f of ;/n sfd 5}g / of] Pshgf JolQmdfly e/ kg'{x'G5 eg]
dfS;{ j fbL lstfax¿sf] cWoog sfZtsf/Lsf] ;DaGw cg' ; f/ ;Dk"0f{¿kn] ;j{xf/fju{sf] kf6L{sf] ;xL ;lhn}l;t uNtL x'g k'Ub5 . a}7sdf
ug'k{ b{5 . t/ Tof] cWoognfO{ cfˆgf] ljeflht x'G5g\, a¿ a9LeGbf a9L Pjd\ b[9 o'4sf}zndfly lge{/ ub{5 . ljrf/–ljdz{sf] nflu ;f/e"t ljifo
b] z sf] jf:tljs l:yltl;t ljz]if lsl;dn] wgL ls;fg, dWod olb ;+3if{df o'4sf}zn unt p7fpg'sf] ;§f olb tkfO{n +{ ] nfk/jfxL
clgjfo{¿kn] hf]8\g'kb{5 . xfdLnfO{ ls;fg / ul/a ls;fgx¿sf] ;+Vof of 9'nd'n / c:tJo:t x'g] xf] eg] 9Ën] ljifoj:t' /fVg'x'G5 eg] ;xL
lstfasf] cfjZostf 5 . t/ xfdL hfGg' kb{5, h'g ju{ of ;fdflhs lgZro g} qmflGtn] c:yfoL ¿kdf lgisif{df k'Ug ;Dejt M sl7g x'g5 ] .
lstfa k"hf ug]{ k|j[lQaf6 d'Qm :t/cg';f/ ljeflht x'G5g\ . Jofkf/ k/fhosf] ;fdgf ug'{kg]{ 5 . s] -v_ tYocGj] i f0f ;DaGwL
x'g'kb{5 . jf:tljs kl/l:ylt / ;+/rgfsf] hfFra'em ubf{ xfdLn] cGg s' / f Vofn /fVg h¿/L 5 eg] a}7sdf s'g lsl;dsf JolQmx¿nfO{
lstfa k"hf ug]{ k|jl[ Qsf] aLrdf s'g} sk8f, h8La'6Lh:tf rLhx¿sf] a'h'{jf kf6L{n] klg ;+3if{;DaGwL ;ª\nUg u/fpg' k5{ <
;fOgf] x'bF g} . Jofkf/df nfu]sf] ;+Vofsf] hfgsf/L cfˆgf o'4sf}znnfO{ lnP/ nuftf/ ltgLx¿ ;fdflhs tyf cfly{s
x'bF g} / To;sf cfwf/e"t rLhx¿l;t h:t} æx/]s rLhsf] af/]df ;f]wk'5 k':ts k"hfaf6 xfdLn] s;/L d'QmL xfl;n ug' { e Gbf a¿ a9LeGbf ljrf/–ljdz{ ul//xG5 . l:yltl;t /fd|f; ] uF kl/lrt JolQm
ckl/lrt x'g'x'G5, Tolta]nf;Dd ug'x{ f];Æ\ . tadfq tkfO{{ + ;d:of ;dfwfg kfpg ;Sb5f}F+ < To;sf] Pp6f dfq vf;ul/sg ;fgf Jofkf/L, dWod dhb' / ju{ n fO{ lbUe| l dt kfg{ x'gk' b{5 . hxfF;Dd pd]/sf] s'/f 5,
tkfO{+{ h];s ' } af]n] tfklg cjZo e"m7f] ug{;Sg] of]Uotf xfl;n ug'{ x'g5 ] . rfx] pkfo jf:tljs kl/l:yltsf] hfFra'em Jofkf/L / 7"nf Jofkf/Lsf] ;+Vofsf] pgLx¿sf] aLrdf ;'wf/jfbL k|efj pd]/sf] lx;fan] w]/} kfsf JolQmx¿
g} x'g]5 . e"m7f] af]Ngfn] ;d:of tkfO{s {+ f] Ifdtf hlt;'s} sd lsg gxf];\ cyf{t\ cWoog ug'{ xf] . af/]df hfGg'kb{5 . xfdLn] s]jn k|To]s s;/L km} n fpg] , pgLx¿nfO{ ;aeGbf pko' Q m x' g ] 5 lsgls
;dfwfg x'Fb}g eGg] s'/f k|To]s lsgls tkfO{s {+ f] lbdfu vfnL g} lsg $= jf:tljs kl/l:yltsf] Jofkf/sf] l:yltsf] hfFra'em ul//xg' sDo'lgi6 kf6L{sf] g]t[Tjaf6 s;/L pgLx¿l;t k|z:t cg'ej x'G5,
JolQmnfO{ yfxf 5 . olb To;f] xf] eg] gxf];\ ha tkfO{{+ kmls{g' x'g5 ] , Toltv]/ hfFra'em gug]{ xf] eg] ljleGg juL{o kb}g{ , a¿ Tof] eGbf a9L vf;ul/sg cnu agfpg], ul/a ls;fgx¿sf] pgLx¿n] s] eO/x]sf] 5 eGg] s'/f
tkfO{+nfO{ af]Ng] clwsf/af6 al~rt of] vfnL x'bF g} a¿ ;d:ofnfO{ xn ug{sf] zlQmx¿sf] cfbz{jfbL d"Nofª\sg jf To; leqsf] ju{–;DaGwsf] hfFra'em ljb|f]xnfO{ bafpg wgL dfq geP/ To;sf] sf/0f / k|efj
ul/lbg' cGofok"0f{ x'Fb}g / < s]xL lglDt cfjZos tdfd ;fdu|Ln] el/Psf] sfddf cfbz{ j fbaf6 clgjfo{ ug'k{ b{5 . s]jn ljleGg Jofkf/x¿sf] ls;fgx¿nfO{ s;/L ;fy lng] / klg a'‰g ;Sb5g\ . ;ª\3if{df cg'ej
sfd/]8 ;w}e F l/ cfFvf aGb u/]/ e"m7f] x'g5] / oxL g} Tof] tl/sf xf], h;af6 lgb]{lzt x'g'kg]{ 5, h;n] xfdLnfO{ aLrsf] ;DaGwsf] dfq geP/ qmflGtsf/L ;ª\ 3 if{ n fO{ bafpg k|fKt o'jfx¿nfO{ klg ;fd]n ug'{ kb{5,
s'/f ul//x]sf x'G5g\ . of] t Pp6f ;d:of xn x'G5 . of t cj;/jfbdf k'¥ofpg] 5, of al9eGbf al9 ljz]if ¿kn] ljleGg ck/fwL lu/f]x s;/L ;ª\ul7t ug]{ lsgls pgLx¿l;t k|ultzLn ljrf/
sDo'lgi6sf] nflu nfhdbf]{ s'/f xf] . s] tkfO{{+ aflx/ lg:sg cfjZos5 t ljb|f]xjfbdf . ju{x¿sf] aLrsf] ;DaGwsf] hfFra'em eGg] ljifodf pgLx¿n] nuftf/ / tLI0f b[li6 x'G5 . hxfF;Dd k]zf;Fu
Pp6f sDo'lgi6n] cfFvf aGb u/]/ < of] clgjfo{ 5}g . h;nfO{ tkfO{+{n] s] tkfO{n {+ fO{ of] kl/0ffdk|lt zª\sf ug'{ kb{5 . hfFra'emsf] nflu xfd|f] ljrf/–ljdz{ ul//xG5g\ . ha ;DalGwt s'/f 5, dhb'/, ls;fg,
e"m7f] s'/f af]ln/xg s;/L ;S5 < Pp6f sl7g ;d:of dfGg' x'G5, Tof] 5 < tYon] tkfO{n {+ fO{ of] :jLsfg{ d' V o k2lt ljleGg ju{;ª\3if{ a9LeGbf a9L tLa| ultdf Aofkf/L, a'l4hLjL, s'g} a]nf ;}lgsnfO{
of] x'bF g} Û ;d:ofsf] k'Ugsf nflu / To;sf ljjz agfpg] 5 . hfFra'em ug]{ ;fdflhsju{x¿nfO{ j]Unfa]Un} ¿kdf cufl8 a9\b5, ha n8fOF cfd'g] / oxfF ; Dd ls slxn] s fxLF
of] x'bF g} Û jt{dfg cj:yf;DaGwL hfGgsf nflu sf]l;; gul/sg s'g} klg /fhgLlts a'‰g] x'g' kb{5 / xfd|f] clGtd p2]Zo ;fd'Gg], x'G5, Tolta]nf 3' d Gt] n fO{ ; Dd klg ;fd] n
tkfO{n + ] cWoog–cg';Gwfg ug}{ tkfO{n +{ ] kl/l:ylt–ljz]ifl;t kl/lrt kl/l:yltsf] d"Nofª\sg ug'; { ,\ of s'g} ltgLx¿sf] -ju{x¿sf]_ cGt/;DaGw ;j{xf/fju{sf] ljho cfˆgf] kf6L{ u/fpg'kb{5 . :ki6 5 ls, olb
k5{ . tyf tYofGj] i fL (factfinding) klg ;ª\3if{sf] g]t[Tj ug'{;\, clg hfGg' xf] . h;n] ubf{ xfdL ju{– sDo'lgi6 kf6L{sf] ;+3if{;DaGwL ;xL s;}nfO{ s'g} ljifodf s'g} ;DaGw g}
tkfO{n + ] e"m7f] af]Ng 5f8\g} kb{5 . JolQmx¿sf] a}7s af]nfpg ;Sg'xG' 5 . tkfO{n {+ ] yfxf kfpg' x'g5 ] ls o:tf] zlQmx¿sf] ;xL d"Nofª\sg ug{ ;Sg] Pjd\ b[9 o'4sf}zndfly cfwfl/t 5}g eg] p;nfO{ ljrf/–ljdz{df ;fd]n
@= s'g} klg ;d:ofsf] cWoog– To;/L tkfO{s +{ f] sl7g ;d:of ;dfwfg d"Nofª\sg of g]tT[ j cfwf/xLg jf 5f}+ . ta g} s'g–s'g ju{ qmflGtsf/L /x]sf] x'G5 . s'g} klg sDo'lgi6 u/fpg' h¿/L 5}g . pbfx/0fsf] nflu,
cg';Gwfg ug's { f] cy{ ;d:of ;dfwfg ug{ ;lhnf] x'g]5 . cfbz{xLg x'G5 jf x'Fb}g / o;n] ;ª\3if{sf] d'Vo zlQm xf], s'g–s'g kf6L{sf] ;+3if{;DaGwL ;xL / c6n hfFra'emsf] ljifodf jfl0fHo 5 eg]
ug'{ xf] . cWoog–cg';GwfgnfO{ cj;/jfbL jf ljb|f]xjfbL ulNtdf ju{x¿nfO{ ;xof]uLsf ¿kdf cfˆgf] o'4sf}zn sfof{nodf a;]sf yf]/} dhb'/, ls;fg, ljBfyL{nfO{ pkl:yt
s] tkfO{+{ s'g} ;d:ofsf] ;dfwfg uef{j:yfsf] nfdf dlxgfx¿l;t / k'¥ofpF5 jf k'¥ofpFb}g . lglZrt kIfdf lng] / s'g–s'g ju{x¿sf] ;Qf JolQmn] lgdf{0f ug{ ;Sb}gg\ . Tof] u/fpg h¿/L x'bF g} .
ug{ ;ls/xg' ePsf] 5}g < 7Ls} 5, ;d:of ;dfwfgnfO{ hGdsf] lbgl;t ¿kdf o:tf] x'g5 ] . o:tf] x'gs ' f] sf/0f pv]n/] ˆofFSg] eGg] s'/fnfO{ kl/eflift t hg;+3if{sf] l;nl;nf cyf{t\ -u_ tYo cGj]if0f;DaGwL a}7s
nfUb} hfg'xf];,\ jt{dfg tYox¿ / Tof] t' n gf ug{ ;lsG5 . ;d:ofsf] sfd–sf/jfxLdf hfg'eGbf klxn] ub}{ ;ª\3if{sf] nflu ;xL o'4sf}zn jf:tljs cg'ejsf] l;nl;nfdf s:tf] /fd|f] x'G5, 7"nf] of ;fgf] <
;d:ofsf] laut Oltxf;nfO{ cWoog– cWoog–cg';Gwfg ug'{, jf:tjdf, ;ts{tfk"js { of]hgf agfpg c;kmn ;"qa4 ug{ ;lsg] 5 . oxL g} xfd|f] k|fKt x'g] s'/f xf] . To;}n] xfdLn] of] s'/f t hfFra'em ug]{jfnfsf]
–cg';Gwfg ug'x{ f];\ . olb tkfO{n {+ ] k"0f{ To;sf] ;dfwfg ug'{ xf] . eP/ xf]Og, a¿ of]hgf agfpg'eGbf Ps dfq p2]Zo xf] . x/] s ;do ;fdflhs l:yltsf] a}7s ;~rfng ug]{ Ifdtfdfly lge{/
¿kn] cWoog–cg';Gwfg ug'{ eof] eg] #= ;f+:s[lts ¿kn] lk5l8Psf klxn] ljlzi6 ;fdflhs kl/l:yltsf] tL s'g–s'g ;fdflhs ju{x¿sf] cWoog ug' { s f] ;fy} Jojxfl/s ub{5 . olb pgLx¿ To;df s'zn
To;nfO{ s;/L ;dfwfg ug]{ eGg] s'/f lrlgofF ls;fgx¿df clxn] klg ;ts{tfk"js { cWoog ug{ c;kmn hfFra'em ug{ cfjZos 5 < tL x'g\ M hfFra'em ug{ h¿/L 5 . tL s]xL 5g\ eg] afx| hgf, aL; hgf of Tof]
a'‰g' x'g5 ] . lglj{jfb ¿kdf cWoog– lstfadf h] n]lvPsf] x'G5, Tof] ;xL x'g'n] xf] . xfd|f] nfn;]gfsf 5fkfdf/ · cf}Bf]lus ;j{xf/f sfd/] 8 x¿, hf] nlrnf 5} g g, eGbf a9L JolQmx¿nfO{ a}7sdf
cg';Gwfg u/]kl5 g} kl/0ffd yfxf x'G5 eGg] dfgl;stf /x]sf] 5 . OsfO{x¿df k|foM o:tf] x'g] ub{5 . · b:tsf/ dh'b/ ¿l9jfbL, cf}krfl/stfjfbL / xjfO{ af] n fpg ;lsG5 . w] / } hgfsf]
x'G5, klxn] x'bF g} . lgs} cgf}7f] s'/f t s] 5 eg] tL s'PO{ h:tf clws[tx¿nfO{ p;sf] · v]t dhb'/ cfzfjfbL 5g\, ltgLx¿n] s] ;f]Rg] a}7saf6 tkfO{+{nfO{ g} kmfObf x'g]5,
cWoog–cg' ; Gwfg gul/sg sDo'lgi6 leq klg o:tf dflg;x¿ ck/fwcg';f/sf] ;hof lbFbf s'g} · ul/a ls;fg ub{5g\ eg] ;+3if{;DaGwL jt{dfg pQ/x¿af6 tkfO{n {+ ] lgs} ;xL cfFs8f
æ;dfwfg vf]Hg]Æof æs'g} ljrf/ 5g\, h;n] 5nkmnsf] qmddf k|fozM km/s kb}{g . kl/0ffd s] x'G5 eg] · ;xl/of ul/a /0fsf}zn k"0f{tM ;xL 5, kf6L{sf] -h:t}, s'n ls;fg a:tLdf ul/a
ljsl;t ug{Æ sf] nflu, PSn} cfˆg} s] eGg] ub{5g\ eg] …dnfO{ b]vfpm t, bf]ifL dflg;x¿n] p;dfly cGofo eof] · n+k6–;j{xf/f 5} 7 f} + F /fli6« o dxflwj] z gsf] ls;fgx¿sf] k|ltzt hfGg_ / lgs}
v'§fdf pleP/ jf s'g} ;d"xl;t ldn]/ lstfadf To:tf] s'/f n]lvPsf] 5Ú . eGg] 7fGb5g\, lgs} lajfb alg/xG5 . · dflns b:tsf/ æb:tfj]hx¿sf] lstfa df :yfoL ;xL lgisif{ -h:t}, e"ldnfO{ ;dfg
cfˆgf] lbdfu lVofpg] sfd s]jn d"vn { ] olb xfdLn] g]t[Tjsf] s'g} pRr g] t fn] cfˆgf] ;Dk" 0 f{ cfh · ;fgf Jofkf/L ljhosf] Uof/]06L u/]sf] 5, oxL 9+un] k'gM ljt/0f ug]{ jf lje]lbs[t
dfq ub{5 . o;df hf]8 lbg'kb{5 ls lgsfosf] lgb]z { g ;xL 5 eg] To;nfO{ u'dfpFb5g\ . s] nfn;]gfdf k|foM o:tf] · dWod ls;fg :yflkt k2ltdfly cfwfl/t /x]/ k'gM ljt/0f ug]{ eGg] s'/f hfGg_
o; lsl;daf6 s'g} k|efjsf/L ;dfwg …g]tT[ jsf] s'g} pRr lgsfoÚaf6 cfPsf] x'bF g} / < · wgL ls;fg lg/Gt/ ljho k|fKt ug{ ;lsG5 . xfl;n ug{ ;Sg' x'g5 ] . cjZo o;n]
jf ;xL ljrf/ k|fKt ug{ ;Dej x'g] lgb]{zg eg]/ ;lhn}l;t lng' x'Fb}g . hg;d'bfosf] ljZjf; lhTg / · e":jfdL of] ljrf/ k" 0 f{ t M unt 5 . tkfO{+{nfO{ gf]S;fg klg x'G5 . olb
5} g . csf] { zAbdf eGg' k bf{ , a¿ To;sf] cGt/j:t' ;ª\3if{sf] zq'nfO{ k/flht ug{ xfdL ;kmn x'g5 ] f}+ . · Jofkfl/s k'h F Lklt sDo'lgi6x¿n] ;+3if{åf/f cg's"n tkfO{+{ a}7s ;~rfng ug{ s'zn x'g'
To;vfnsf] JolQm unt lgZsif{ of j:t' u t tyf dgf] u t kl/l:ylt To;sf] lglDt k| y dtM xfdLn] · cf}Bf]lus k'h F Lklt gofF kl/l:ylt lgdf{0f ug'{ kb{5 ePg eg] a}7snfO{ Jojl:yt agfpg
unt ljrf/df km:g afWo x'g5 ] . cg'¿k 5 jf 5}g / To;n] g]tT[ jsf] cfbz{jfbsf] h/f]dn " f] g} vtd kfg'k{ g]{ hfF r a' e msf] l;nl;nfdf eGg] s'/fl;t of] ljrf/n] k6Ss} sl7g x'g5 ] . To;}n] s'g} a}7sdf efu
cg';Gwfg–sfo{df nfu]sf / s]xL cfjZostfnfO{ k"/f ub{5 jf ub}{g cfjZostf 5 / ;Dk"0f{ cj;/jfbL / xfdLn] oL ;a} ju{x¿ of ;fdflhs d]n vfFb}g . To:tf] ljrf/n] k"0f{tM lng] JolQmsf] ;+Vof slt x'g eGg]
lbg klxn] sfd ;Dxfn]sf o:tf 5fkfdf/ eGg] hfFr ug'k{ b{5 . s'g} dflyNnf] ljb|f]xjfbL ulNtx¿k|lt ;ts{tf :t/x¿sf] l:yltdfly Wofg lbg'kb{5 . ¿9LjfbL sfo{lbzfsf] k|ltlglwTj s'/f hfFra'em ug]j{ fnfsf] Ifdtfdfly
g]tf tyf sfo{stf{x¿sf] sdL 5}g, h;n] lgsfoaf6 cfPsf] eg]/ lgb]z { gx¿sf] ckgfpg' kb{5 . cfbz{jfbnfO{ ;d"n xfdLn] clxn] sfd ul//x] s f ub{5 . ha;Dd o:tf ljrf/nfO{ e/ kb{5 . tyflk, Go"gtd klg tLg
s'g} klg :yfgdf k'Ug] lalQs} /fhgLlts ;Gbe{df cf}krfl/s ¿v ckgfpg' cGTo ug{ k|oTg ug}k{ 5{ / jf:tljs Onfsfx¿sf s]jn cf}Bf]lus ;j{xf/f k"0f{¿kn] TofUg ;lsFb}g, Tof] gLltn] hgfsf] ;+Vof x'g} kb{5, cGoyf k|fKt
ukm 5fF6g\ dg k/fpF5g\ / Pp6f / To;nfO{ TolQs} ljrf/ljdz{ / kl/l:yltsf] hfFra'em ug'{kb{5 . / cf}Bf]lus k'FhLkltju{sf] dfq qmflGtnfO{ 7"nf] gf]S;fg k'¥ofpg] 5 ;"rgf ;Lldt ePsf sf/0f jf:tljs
rLhsf] cfnf]rgf, csf]{ rLhsf] eT;{gf gul/sg jf:tljstfsf] cfnf]sdf cfbz{jfbnfO{ ;d"n cGTo ug]{ of] g} pkl:ylt 5}g . cGo ;a} ju{x¿sf] / :jo+ To:tf ljrf/ af] S g] l:yltsf] hfgsf/L kfpg ;lsg] 5}g .
ub}{ emu8f ub}{ lxF85 \ g\ . hfFra'em gul/sg cfFvf lrlDnP/ Psdfq af6f] xf] . ;Dks{df xfdL nuftf/ /lx/s]sf 5f} . sd/]8x¿nfO{ klg gf]S;fg k'¥ofpg] -3_ hfF r ae' m ;DaGwL lj:t[ t
g]tT[ jbfoL kbx¿df y'k}| o:tf nfu' ug' { unt x' G 5 . o:tf] %= ;fdflhs tyf cfly{ s oL ;a} ju{ tyf :t/x¿sf] ;DaGwdf 5 . :ki6} 5 ls xfd|f] nfn;]gfdf
JolQmx¿ 5g\ , h;n] sl7g cf}krfl/stfjfbsf] b'ikl/0ffd of] hfFra'emsf] nIo ju{zlQmx¿sf] xfdLn] ckgfpg] o'4sf}zn g} xfd|f] s]xL o:tf sfd/]8x¿ 5g\, h;n] -af“ s L 5 k] h df_
6 @)*! ;fn h]7 @& ut] cfOtaf/

klxnf] of]hgfsf] bf];f| ] cfjlws of]hgf / af“sd] f lhDd]jf/L


kl/l:ylt lgs} k] l rnf] aGb} lyof] . pxfF klg ;xefuL x'g'eof] / cfof]hgf u¥of] / xfdL slknj:t' k|foh;f] slx g slxaf6 em/]/} l8l;P; x'g' x'GYof] . pxfF h:tf lhNnfsf] ;+ª3if{sf] cfˆg} O{ltxf;
lyof] . g]kfn sDo'lgi6 kf6L{sf] :jfut klg ul/of] . ckl/kSs h:tf] lt/ nfUof} . h]7 dlxgfsf] ;do a;f]af; u/]sf] lhNnf xf] . a;]{gL ^ ln8/x¿ sflnsf]6af6 uP/ g]t[Tj 5 . k+~rfotsfndf afFs] lhNnf
P]ltxfl;s gjf}+ dxflwj]zg eJo Pj+ b]lvg] d em§ x]bf ckTofl/nf] nfUbf] lyof] . udL{n] lgs} ;tfO{/x]sf] lyof] . k|ltzt hg;+Vof cfot x'G5 eGg] ug{' ePsf] lyof] . sd/]8 kj{t, lszf]/ lsga]rsf j:t' h:tf] eof] . v'Nnf
;fgbf/ ¿kdf s]xL dxTjk"0f{ ;+Zn]if0f b]lvg] ePklg sflnsf]6df &( hgfsf] xfdL slknj:t' s]Gb|Lo sfo{nodf tYofÍnfO{ x]g]{ xf] eg] s]xL k|ltzt klg afFss ] f] lhNnf sldl6df lyP . ;Ldfn] ck/fwLs ultljlw a9g]
;lxt ;DkGg eP/ xfdL sfo{If]q lhNnf sld6Lsf] g]t[Tj u/]/ uPsf] k'Uof} . Pstfdf ;xefuL dfcf]jfbL yf? ;d'bfo afx]s ;a} cfoltt hgo'4df sflnsf]6n] 7"nf] of]ubfg lhNnfsf] ¿kdf :yflkt eof] . clxn]
kmls{Psf lyof} . dxflwj]zgn] kfl/t lyP . ToxfF a}7sdf leGg} cg'e"lt ;dfhjfbLsf sd/]8x¿ w]/} h;f] a;f]af;Lx¿sf] lhNnf xf] . To;}n] afFsd] f u/]sf] 5 . zflGt k|lqmof kl5 klg ;d:of hf/L 5 . t/ ljb|f]xL
u/]sf gofF ;+Zn]if0f gLlt tyf eO/xGYof] . t/ klg a}7s ;fgbf/ k'/fg} ;xsdL{ cg'xf/ / s]xL km/s klg d ToxL lhNnfs} gful/s eP/ klg afFsd ] f sflnsf]6n] g]tT[ j u/]sf] hgtf ePsf] lhNnf xf]] . ;r]t
sfo{qmdnfO{ of]hgfdf AoQm ug{ ¿kdf ;DkGg eof] . d}n] sflnsf]6 cg'xf/ klg b]lvP . Pstf cfkm}df sfd u/] / ug{'k5{ . afFs] o:tf] 5 . g]skf k'gu{ 7g kl5 s= /0fjL/ gful/sx¿ a:g] lhNnf xf] . ljleGg
x]8Sjf6/nfO{ s]xL ;do u[xsfo{sf] xif{sf] ljifo ePsfn] lgs} pT;fxsf] lhNnf lyof] @ bh{ g h' e mf? -Jo'/f] OGrfh{_ s= ;d/ lhNnf OGrfh{, 7fFp / ljleGg ljrf/ af]s]/ j;]sf
;do rflxGYof] xf]nf . Tof] cjlwdf /f}gs xn aflx/ b]lvGYof] . xn k|jz ] qmflGtsf/L sflnsf]6 o'jfx¿n] /ut s= cl8s lhNnf ;]qm]6/L / s= gful/ssf] lhNnf xf] . o;nfO{
xfdL lhNnfdf kmls{of} / s]xL ;do ul/of] . s]Gb|Lo ;b:o sd/]8x¿df aufPsf] lhNnf lyof] . hgo'4sfn /0flbk lhNnf OGrfh{ -cfkmF}_ u/]/ ;+ul7t ug{' ;fdfGo s'/f 5}g .
kl5 s]Gb|Lo ;ldltsf] bf];|f] k"0f{ ;dfof]hgsf] k|:tfj k|:t't eof] . b]lv y'k}| sflnsf]6] g]tfx¿n] a]nf $ hgfn] k|ToIf g]tT[ j ug]{ cj;/ ax'bnkl5 afFs] /fli6«o /fhgLltsf]
a}7sdf ;xefuL x'g] cj;/ kfO{of] . Psdtn] u8u8fx6 tfnL ahfP/ j]nf g]t[Tj u/]sf] lhNnf klg lyof] . kfOPsf] lhNnf xf] . o;n] afFsd] f /fd|} lg0ff{ o s 7fF p df pleof] .
bf];f| ] k"0f{ a}7ssf] ;Dks{ kfpgf ;fy cg'df]bg eof] . s]xL gofF k|:tfj / sflnsf]6 / afFs]sf];DjGw ju{;+3if{ k|efj 5 . oL ;a} s'/fnfO{ s]nfpFbf hgo'4sfndf klZrdsf] ju{;3 + if{sf]
;xof] 4 fx¿ aLr cgf} k rfl/s lg0f{o ;lxt a}7sdf uuge]bL gf/f / /ut;Fu hf]l8Psf] lyof] . o;n] afFs]df gofF h:tf] nfu]g . cfk"mn] d' 6 ' s f] ¿kdf pleof] . PsLs[ t
5nkmn x'GYof] sfo{If]qsf] ljifodf . 3GsfP/ a} 7 ssf] ;dfkg ul/ klg dnfO{ pmhf{ lbPsf] lyof] . tyflk lnPsf] lhDd]jf/LnfO{ k"/f ug]{ c7f]6 hgqmflGtdf klg cfˆgf] e"ldsf k'/f
t/ km]l/ lgZsif{ eg] kf6L{n] k7fPsf] sfo{If]qdf nfUof} . d] / f] !% dlxgfsf] calwdf w] / } lnP . gt d]/f] JolQmut s'/f lyof], ug]{ sf]lz; ub}{5 . hlt P]ltxfl;s
h'g;'s} 7fFpdf hfg tof/ x'g} k5{ nuQ} lhNnfdf Pstfsf] a}7s cg'ejx¿ u/] . sflnsf]6af6 dfq} gt s'g} ;t{ . dfq} lhDd]jf/L k"/f e"ldsf v]n]sf] 5 Tolt gsf/fTds
eGg] g} x'GYof] . a:of] . ## ;b:;Lo lhNnfsld6L afFs] lhNnfdf hgo'4sf] a]nf ;lxb s;/L ug]{ < eGg] lrGtfsf ;fy 36gfqmd klg b]lvg' :jefljs xf] .
ha xfdL lzju9L k'Uof} ta aGof] . ;dfg;xeflutfsf] x'g] sd/]8x¿sf] ;"rL dl;gf] u/]/ nfluof] . g]tf v';L kfg]{ t/ gLlt bnfnL, t:s/L / ld6/AofhL ef/tLo
a} 7 s k| f /De eof] . a} 7 sdf
dxf;lrj 4f/f k|:t't /fhgLlts /0flbk ;L lhNnfsld6L ag]kl5 gofF pT;fx k}bf
eof] . # dlxgf;Dd k'/fg} lhNnf
s]nfpg kfP . ue{sf ;fy afFs]sf]
g]tT[ j ug]{ hfu/ klg nfUof] . afFsd
] f
nfu' gug]{ k|jl[ t;Fu nl8of] / ;a}nfO{
Psl9Ssf u/L sfo{ s fn ;' v b\
babafx b] l v cj} w sf/f] a f/
7uLwGbf, u'6ut dgl:ylt e]luotf
b:tfj]h Jofks ;d"xut 5nkmn lhNnfsf] # dlxgfsf] a/a'emf/t ug{ g]tT[ jdf /xL # hgf s]Gb|Lo ;b:o / /ut aufPsf ;lxbx¿sf] laa/0fnfO{ latfO{ o f] . tyflk s] x L lttf tyf If]qLotf, ;+sL0f{tf o; lhNnfsf
kl5 kf; eof] . a}7s cfufdL afFsL lyof] . nuQ} Ao'/f] O{Grfh{;Fu ^ hgf s]Gb|Lo k|ltlglw ;ldlt d}n] oxfF o;/L pNn]v ug{' ;fGbfle{s cg'e"ltx¿ 5g\ . hf] d}n] ;d:ofsf] ;d:of x'g . o;nfO{ lrb}{ hfg'k5{ .
of]hgfdf k|j]z u¥of] . To;sf] k/fdif{ u/]/ dWos0ff{nL Jo'/f]sf] k|yd ;b:osf] l6d lhNnfdf /x]/ sfddf 7fGb5' . ¿kdf lnPsf] 5' . h;n] a9L gLlt oL ;a} ;d:ofaf6 d'Qm ug{ /
dxTjk"0f{ kIf eg]sf] ;+u7g lyof] . a}7s b}nv ] df lyof] ToxfF k'u] . a}7sdf nfUof} . ;f]rc ] g';f/ gv6\g] ;d:ofsf] ;lxbx¿sf] gfd 7]ufgf ldlt cg'zf;gsf] s'/f u5{, p;}n] Tof] ;dfhjfbL qmflGtsf] e"ldsf k'/f ug{
;+u7gdf klg l;Ëf] s]Gb|Lo ;b:osf] Ao'/f] O{Grfh{ s laa]s, s la/f6, aLraf6 /fhgLlt a}rfl/s sfdx¿ ;lxb ePsf] :yfg sfof{Gjog gug]{ k/Dk/fsf] ;fdgf ¿kfGt/0fsf] ljsNk 5}g . clxn] klg
sfo{ljefhg lyof] . dxf;lrj / kf6L{ lhNnf O{Grfh{ s anjfg\ / ;]qm]6/L ! dlxgf nluof] . To;kl5 pTkfbgsf !_ ;'bz{g dfNsf]6 @)^)–^–# ub}{ O{ltxf;n] ;'Dk]sf] lhDd]jf/L k'/f ;dfhjfbL qmflGtsf] lg0ff{os s]Gb|sf]
k|jQmfn] !@& hgf s]Gb|Lo ;b:o;Fu s zfxf;L;Fu a;]/ # dlxgfsf] sfddf hf]l8of}+ . To;dWo wfgsf] a]gf{ s';d' ul/of] . ¿kdf afFsn ] fO{ :yflkt ug{ ;lsg]df
jfg 6' jfg 5nkmn u/]/ /fo a'em]/ sf/f]af/sf] a/a'emf/t u/]/ s la/f6 /fVg] sfddf sd/]8 ;]v/ / d lgs} @_ pd]z dfNsf]6 @)^)–^–# /fhgLlts ¿kdfdf afF s ] s'g} b'O{dt 5}g .
sfo{If]q lgwf{/0f ug]{ ;f]r /fv]sf] / d sflnsf]6 nfUof} . s]xLlbgsf] b'Mvu/L nfUof} . s sNkgfn] Ao'/f]sf] s';d' k':ts===== @= nL s'PO ;'kl/lrt lrlgofF
/}5 . d]/f] kfnf] cfof] / d g]t[Tj a;fO{ kl5 d afFs] kmls{P . nuQ} Dofg]h ug{' eof] . aLp x'ls{b} uof] . #_ s hut–s'dnufp @)^)– pkGof; z'Go x'r'cfj -bnbn]sf]
;fd' uP . kf6L{ n ] a' ‰ of] #–$ hgo'4 lbj; kmfu'g ! ut] cfpFb} cfsf;af6 kfgLsf] yf]kf emg{g} 5f]8o\ f] . $–!) afFs] ¿k/]vf klxn] g} tof/ ul/;Sg'
kb{5 / hfFra'em ug]{jfnfsf] To; gfos . sf Ps gfos lyP . o;
lhNnfsf] ljsNk lyof] . d}n] Ps rf]6L lyof] . tof/Ldf nfluof] aNn tNn >fj0f @$ ut] dfq % $_ s k|a]z ¿K;f @)^@–@–@# pkGof;df pQ/L z'+u j+z -(^) –
;xl/of lhNnfsf] cg'ej lng kfP sd/]8x¿;Fusf] ;xsfo{sf] sdLn] s¶fdf b'Mvsf ;fy wfg /f]kfO{ ul/of] . s';d' ¿k/]vfcg';f/ k|Zg ;f]Wg' kb{5 /
a}7sdf pkl:yt JolQmx¿af6 pQ/ !!@&_ sf] clGtd lt/]sf] ls;fg
x'GYof] eGg] wf/0ff /fv] . clg a}7sdf tof/L ;f]r] h:tf] gePklg kmfu'g ! Ao'/f] O{Grfh{sf] ;xeflutfdf ePsf] %_ s ;To dfGd @)^)–^–@# ;ª\3if{sf] j0f{g ul/Psf] 5 . nL
dxf;lrj sd/]8n] ;du| s]Gb|Lo ut]nfO{ Jofks ¥ofnL ;lxt !%) /f]kfO{ ljz]if :d/0f of]Uo 5 . To;kl5 s';d' k|fKt ug'{ kb{5 . s'g} a'Fbf :ki6
ePg jf To;df zª\sf nfUof] eg] s'PO{ ;/n, km/fl;nf /
;b:osf] lhDd]jf/L ;'g' fpg] ;jfndf hltsf] hg;xeflutfdf v'Nnf ;ef slxn] udL{ t slxn] em/L;Fu n'sfdf/L ^_ s lxSdt lai6 dfGd @)%(– ls;fgx¿sf] ;d:ofk|lt cTolws
/0flbk afFs] lhNnf O{Grfh{ eg]/ u/]/ z'esfdgf cfbfg k|bfg ul/of] . ub}{ klxnf] cfjflws of]hgf ;lsof] . !)–$ afFs] lr;fkgL To;dfly 5nkmn jf ljrf/ljdz{
ug'{kb{5 . lj:t[t ¿k/]vfdf d'Vo ;dlk{ t JolQm lyP . t/ pgL
sfgn] ;'Gg kfP . d]/f] dgdf lgs} ;fFem lbkfjnLdf klg eAo ¿kdf lemgf] ;+u7gfTds pknAwL ;lxt &_ s ;d/ - k'msf]6_ @)^@– cwsNrf] / cJojxfl/s lyP .
cg]sf} t/Ëx¿ t/lËt x'g yfn] . d ;xefuL eof}F . hf] kf6L{ k'gu{7gsf] dxTjk"0f{ /fhgLlts x:tIf]k / yf]/} !!–@ rKk/uf}8L afFs] ljifo tyf pkzLif{ssf] ;fy{ lj:t[t
¿kn] ljj/0f klg ;fd] n #= sfd/] 8 dfcf] T ;] t ' ª n]
;S5' ls ;lSbg s;/L lhDd]jf/L sfo{sfn e/Lsf] klxnf] / eAo xf] ePklg pTkfbgsf] ;+:sf/ klxnf] *_ s kj{t -k'msf]6_ @)%*–!!– ;fdflhs hfFra'emnfO{ ;jf{lws
k"/f ug]{ < cflb ljifodf cg]sf} eGg] k|ltlqmof lyof] . cGo /rgfTds cfalws of]hgfsf pknAwL x'g . @) g]kfnuGh ;Ldfgf ul/g' k b{ 5 . pbfx/0fsf] nflu
jfl0fHonfO{ d'Vo ljifosf] ¿kdf lng] dxTjk"0f{ sfd / g]t[Tjsf] sfddf
v'Nb'nLx¿ rln/x] . To;kl5 Ao'/f] sfo{ ug{ ;Dej klg lyPg . To;kl5 rf}yf] s]Gb|Lo ;ldltsf] a}7s a:g] (_ s lsZj/ -k'msf]6_ @)%(– gLltnfO{ kl/eflift ug]{ cfwf/ dfGg'
O{Grfh{sf] lhDd]jf/L tf]lsof] . rf/ ;lxb ;Ktfx sfo{qmddf ;xefuL va/ k|Kt eof] . xfdL a}7ssf] nflu !!–!@ g]kfnu+Gh xf] eg] sk8f, cGg, cGo cfjZos
h8La'6Lh:tf o;sf pkzLif{s x'g x'Fb}g af/Daf/ hfFra'em sfo{df lgs}
lhNnf - afFs], alb{of, hfh/sf]6 / eof} . afFs] lhNnfsf] @ 7fFpdf ;Dks{ l t/ nfUof] . hfF b } ubf{ !)_ s ljifd -k'msf]6_ @)^)– hf] 8 lbg' x' G Yof] . dfcf] T ;] t ' ª sf]
8f]Nkf_ sf] blIf0f s0ff{nL Ao'/f] aGof] . ;lxbkl/jf/nfO{ ;Ddfg ug]{ lgwf] lhNnfnfO{ ultlbg] ljifodf xfdL c? ^–@# s';'d ;Sb5g\ . km] l / sk8fcGtu{ t
s} n Lsf] -5kfOPsf] df] 6 f] ;' t L kxnsblddf nfn;] g fsf rf} y f]
xfd|f] Ao'/f]df gofF Ao'/f] O{Grfh{ ;+ud eof] . kmfu'g !* ut] sf]xfnk'/ / sd/]8x¿ aLr cgf}krfl/s 5nkmn !!_ s /f]rs -k'msf]6_ @)^)– ;] g fdf hfF r a' e m;DaGwL sfd
kg{' eof] . ;a} gofF–gofF x'Fbfsf] @! ut] /fKtL;f]gf/Lsf] kmQ]k'/ ;lxb rnfpb} uof}+ . lhNnfnfO{ @ j6f ^–@# s';'d sk8f_, 3/ a' g f sk8f, /] z d,
;f6gh:tf lj:t[ t ljj/0f x' g qmdzM cufl8 a9\of] . pxfFn] s]
r'gf}tLsf] ljifo TolQs} lyof] . t/ ejgdf @ j6} 7fFpdf ^# hgf ;lxb lhNnfdf ljefhg ug{k' 5{ eGg] eof] . !@_ s ljzfn -kfFvf_ @)%*–#– lgb] { z g lbg' e of] eg] ;fdflhs
klg gofF Ao'/f] O{Grfh{n] Ao'/f]df kl/jf/nfO{ sfF;f]sf] srf}/f / ;Ddfg kl5 a}7sn] klg w]/} lg0f{o dWo] afFs] !( s';d ' ;Sb5g\ .
-ª_ JolQmut lhDd] j f/L] n ] hfF r a' e m ;DaGwL sfd Pp6f
sfo{/t ;L;LPd;Fu Ao'/f] a}7ssf] kq lbP/ ;Ddfg ul/of] . alb{of / hfh/sf]6 nfO{ @–@ lhNnfsf] !#_ s dbg - kfvf_ @)^)–^– lgoldt sfo{ x'g'kb{5 / nfn;]gfsf]
nflu k/fdif{ lng' eof] / a}7ssf] ;lxbkl/jf/sf] efj pHofnf] b]lvGYof] ;+/rgfdf abNof] . To;/L g} g]t[Tj @# s';d ' gu/ ;/sf/sf] cWoIfb]lv s]Gb|Lo
;/sf/sf] cWoIf;Dd, ;} G o /fhgLlts ljefun] hg;+3if{x¿sf]
ldlt :yfg to u/L x]8Sjf6/;Fu kf6L{ 5 eGg] cg'e"lt eof] eGg] ;]6 u¥of} / d]/f] lhDdf pQ/ afFs] !$_ s em/gf -5fk|]_ @)^)–^– l:ylt, k|ltlqmofjfbLx¿sf] l:ylt,
e]63f6 ul/ lkmN8 lt/ nfUof} . vfnsf] k|ltlqmof kfO{of] . lhNnfdf /xof] . /rgfTds k|lt:kbf{ @# s';d ' 6's8Lsf] g]tfb]lv lnP/
;] g fWoIf;Dd, kf6L{ zfvfsf] hgtfsf] cfly{s hLjg / u|fdL0f
slknj:t'af6 sl/j $ 306f To;kl5 xfdL ;+3if{sf sfo{qmddf ;lxt /fhgLlts ultljlwn] lgs} !%_ s o1 -5fk|]_ @)^!–(–!@ Onfsfdf k|To]s ju{sf dflnsx¿sf]
lxF8]/ afFs] k'luof] . $ lbgsf] tof/L nfUof} . /fi6«3ftL Pd;L;L, ld6/ lta|tf kfof] . b]z}e/L g]t[Tjsf] sf]xnk'/ ;]qm]6/Lb]lv hg/n ;]qm]6/L;Dd tL
k|To]s JolQm, h;sf] lhDd]jf/L hldgsf] kl/df0fh:tf
kl5 @)&( df3 % ut]sf] Ao'/f]sf] AofhL / rsf]{ a}lsË Aofhb/ la?4 bf}8w'ksf] k|efj afFsd ] f kg]{ g} eof] . !^_ s h]d -5fk|]_ @)^!–*–!^ ljj/0fx¿nfO{ ;d] 6 \ b } hfF r a' e m
k| y d a} 7 sdf h' 6 ] c f} + . ( cf} + s]Gb|Lo ;+3if{sf] sfo{qmd Ao'/f] e/L s dxf;lrj ;lDdlnt # j6f a}hfk'/ g]t[Tj k|bfg ug]{ xf], n] ljlzi6
;fdflhs tyf cfly{s l:yltx¿sf] ;DaGwL lj:t[t tf}/tl/sf tof/
dxflwj] z g b] l v csf] { !) cf} afFsn] ] ;fgbf/ ¿kdf ;DkGg u¥of] . /fhgLlts e]63f6 t sf]xnk'/d} eP !&_ s cd/ -h'layf_ @)^@– kfg'{kb{5 . nfn;]gf hxfF k'Uof],
dxflwj]zg ;Ddsf] % jif{nfO{ !) ha ;xsfo{ a9\ b } uof] ta eg] y'k|} cGt/lqmof sfo{qmdx¿ !)–!) g]kfnu+Gh hfFra'em ug]{ sfdsf] JolQmut
¿kdf lhDd]jf/L lng'kb{5 / s]jn p;n] To; Onfsfsf] juL{ o
j6f cfjlws of]hgfdf ljefhg u/]sf] sd/]8x¿n] Ps csf{nfO{ glhsaf6 ;DkGg eP . afFs] lhNnfdf kf6L{ lgs} !*_ s efjgf -;'sfl6of_ @)^)– kl/l:yltsf] hfgsf/L xfl;n u¥of]
lyof] . xfdL klxnf] cfjlws of]hgfsf] lrGg] / of]hgf jf lhDd]jf/L lbg] :yflkt eof] . bh{ g f} k6s ^–@# s';'d l/kf] 6 { k9\ g ;Dd dfq ;Lldt
x'g'x'Gg . lsgls l/kf]6{ k9\g' / / ta dfq hg;d'bfosf]
k|yd a}7sdf h'6s ] f lyof} . lhNnfdf ;jfndf ;lhnf]kg x'Fb} uof] . afFs] Ao'/f]:t/sf kf6L{ / ha;sf a}7s !(_ s bz{g -lrNvfof_ @)^)– cfjZostf cg' ¿ k gf/fx¿nfO{
k'uk] l5 lhNnf ;]qm]6/L s sNkgf a;]/ klxnf] bf];|f] cfjlws of]hgf k|lzIf0fx¿ sf]xnk'/ d} ;DkGg eP . @–!$ afFs] hfFra'em ug'{ lgtfGt a]Unfa]Un}
rLh x'g\ . ;"qa4 u¥of] .
;lxt l8l;Pd sd/]8x¿n] sf]xnk'/ e/L !% dlxgfdf !* lbg dfq d]/f] a} r fl/s :s' l nË sfo{ q mdx¿ @)_ s led -lrnvfofF_ @)^)– $= ækxf8x¿Æ sf] cy{ oxfF
vfhf3/df :jfutsf] tof/L u/]sf] xflh/L 5}g . afFsL ;a} ;do afFs] xKtf};Dd afFs]d} ;+rfng ul/of] . ^–@# s';'d -r_ uDeL/tfk" j { s 5fgjLg
/x]5 . ljz]ifu/LM gofF lhDd]jf/L d} laTof] / lg/Gt/ laTof] . To;kl5 o;sf cK7] / fx¿ t em] N g;Dd @!_ s pb\3f6g -lrnvfofF_ u/ Sofª\u;L / x'gfg k|fGtsf ;Ldfnufot
;lxt Ao'/f] O{Grfh{ s ;+udsf] hgtf;Fu ;DaGw lj:tf/ cleofg em]lnof] . t} klg ;xh} kf/ ul/of] . @)^@–!–$ /fKtLgbL hfFra'em ug]{ sfddf s'g} gofF lrª\ u sfª\ u kxf8L If] q ;DdnfO{
:jfutdf ;xefuL eOof] . :jfut to ul/Psf] lyof] . pQm cleofg o;sf] kmfO{bf sd} ePklg afFs]n] @@_ s ladn -cf]bfgfs'_ @)^@– JolQmnfO{ s'g} :yfg–ljz]if -h:t}, atfpg vf]lhPsf] xf] . æd}bfgx¿Æsf]
kl5 kl/ro / a}7ssf] af/] :yfg pb\3f6g afFss ] f] vh'/fdf ug]{ lg0f{o /fhgLlts ¿kdf lnof] . ;du|df @–% v}/Lvf]nf s'g} ;x/ jf s'g} ufpF_ of s'g} cy{ blIf0fL Sofª\ ; L / klZrd
6'Ëf] nufP/ 5'l6of} . b]z} e/Lsf] eP adf]lhd v'Nnf sfo{qmd u/]/ bf] ; | f ] cfjlws of] h gf klg @#_ s xs] { ;fsL{ -kfvf_ ;d:of–ljz]if -dfgf} < cGg of k'mlsPgsf] d}bfgL If]q;Dd xf] .
klxnf a;]sf] Ao'/f] a}7sn] lhNnf cleofg pb\3f6g ul/of] . pb\3f6gdf ;fgbf/¿kdf ;DkGg eof] . b'a} g]kfnuGh d'b|fsf] ;d:of_ af/] k"/f hfgsf/L hgj/L !(@( df s= dfcf] T;]t'ª
a}7ssf] nflu afFs]sf] nuQ} & ut] ;Dk" 0 f{ lhNnfsld6L k' u ] klg cfjlws of]hgfdf ePsf pknAwLx¿ a]kQfdf xfl;n ug{sf] nflu Ps jf b'O{ b' O { c f] 6 f 7" n f–7" n f qmflGtsf/L
g} ug]{ lg0f{o u¥of] . Ao'/f] O{Grfh{sf] lg/Gt/tf lbg] ;jfndf g;lsPsf] / ;Ldfsf] ljifodf pNn]v ubf{ dnfO{ !_ s s'z'd -k'msf]6_ @)%(–&– lj:t[t hfFra'em u/fpg' kb{5 . s'g} cfwf/If]q :yfkgf ug]{ p2]Zon]
k|dv ' cfltYotfdf a}7sdf ;xefuL lttf] oyft{nfO{ dgdf ef/L agfP/ afFs] lhNnfdf d gofF eGg] s'g} klg ( g]kfnu+Ghaf6 Ps :yfg–ljz]if ;d:of ljz]ifsf] nfn;]gfsf] rf}yf] ;]gfsf] d'Vo efunfO{
eof}+ . s]xL klxnfsf s]xL yk u/]/ af]Sb} sl/j jif]{ pTkfbg afnLsf] eg'e"lt ePg . aflx/af6} O{Grfh{ dfly pNn]lvt ;lxbx¿ dWo uDeL¿tfk"j{s 5fgjLg ugf{n] csf]{ cfˆgf] g]tT[ jdf lrª\usfª\u kxf8b]lv
!! hgf sd/]8x¿ ;xefuL x'gx' G' of] . tof/Ldf s]xL lbg laTof] . nuQ} kf6L{ eP/ cfp5g eGg] ;fFu'/f] 3]/fnfO{ hgo' 4 sfndf s ;d/ afF s ] s f] :yfg of ;d:of ;DaGwL eljiodf tn blIf0fL Sofª\u;L / klZrdL
s l8NnLnfO{ h]naf6 ev{/} 5f]8]sf] Pstfsf] ljz]if a}7s x]8Sjf6/n] ;lhn} qm; ul/of] . afFs] lhNnfdf hfFra'em ug]{ sfo{nfO{ ck]Iffs[t k'mlsPg lnP/ hfg'ePsf] lyof] .
;'ud agfOlbG5 . %= æb:tfj] h x¿sf] lstfaÆ
-5_tkfO{+{ :jo+n] l6Kk0fL tof/ df h' n fO{ !(@* df lrlgofF

t]nsf] yf]kfyf]kf hf]ufcf}+ kfg'x{ f];\


hfFra'em;DaGwL sfo{ ug]{jfnfn]
s]jn tYo cGj]if0f;DaGwL a}7ssf]
cWoIftf ug]{ / pknAw JolQmx¿sf]
sDo' l gi6 kf6L{ s f] 5} 7 f} + /fli6« o
dxflwj] z gåf/f kfl/t k| : tfj
/flvPsf] lyof] . h;df ls;fgsf]
;jfn, e"ld ;jfn / /fhgLlts
;Qfsf] ;+u7g;DaGwL k|:tfj klg

OGwg vr{ 36fcf}+


oyf]lrt dfu{bz{g ug]{ sfd dfq
ug'{ x'Fb}g, a¿ :jo+ cfˆgf] l6Kk0fL lyof] . !(@( sf] ;' ¿ cftdf
agfpg'k{5 / :jo+n] lg:sif{ k|:t't nfn;]gfsf] rf}yf] ;]gfsf] df]rf{
ug'{kb{5 . bf];|f] JolQmn] of] sfd sldl6n] nfn;] g fsf kf6L{ –
ug'{ /fd|f] x'Fb}g . ;+u7gx¿df ljj/0fsf nflu oL
k| : tfjx¿nfO{ k' : tssf] ¿kdf
g]kfn cfon lgud lnld6]8 l6Kk0fL
!= x]gx{ ' f];\ – sGk'ml;o;sf] plQm
;ª\ux| , t];f| ] k':ts, ækfoLÆ æsGk'ml;o;n]
k|sflzt u/]sf] lyof] .
-x:taxfb'/ s]=;L= åf/f ;+slnt
kmf]g g+=+ $@^@(&), km\ofS; M $@^#$&! k"jh{ x¿sf] dlGb/df k|jz ] ubf{ x/]s tyf ;Dkflbt k':ts …dfcf]T;]t'ªsf
rLhsf] af/]df ;f]wk'5 ub{y] .Æ k|d'v n]vx¿Ú af6_
@)*! ;fn h]7 @& ut] cfOtaf/ 7

u0ftGqsf] gfddf n'6tGq


sf7df8f}F . . g]kfn sDo'lgi6 eg]sf] ;dfhjfbL Joj:yf :yfkgfsf sfo{qmd ;DkGg ePsf] lyof] .
ç ;dfh z}lIfs k|lti7fg sn]hnfO{ & lbg] clN6d]6d
sf7df8f}F . clvn -;dfhjfbL_
CTEVT pkTosf lhNnf ;ldltn]
k7gkf7g x'gk' g],{ sIffsf]7fdf ;/;kmfO
x'gk' g]{ nufotsf dfu;lxtsf] 1fkgkq
sn]h sn+sL sf7df8f}df xfd|f] ;+u7gsf]
ælzIffno ;'wf/ tyf ;+u7g lj:tf/
kf6L{sf s]Gb|Lo ;b:o ljj]s ;Ln] nflu ePsf] atfP . pgn] g]skf o;}u/L, g]kfn sDo'lg:6 kf6L{sf sf7df8f}s + f] sn+sLl:yt ç ;dfh a'emfPsf] clvn -;dfhjfbL_ CTEVT cleofg–@)*!Æ sf] qmddf sn]hdf
bnfn ;+;bLo Joj:yf k"0f{ c;kmn r' g fjdf uP/ ;+ ; bjfbdf hfg s]Gb|Lo ;b:o ljj]s ;Ln] >dhLjLx¿sf] z}lIfs k|lti7fg sn]hnfO{ ( a'bF ] dfux¿ pkTosf lhNnf ;ldltn] sf7df8f}s + f] hfFbf ljBfyL{n] sn]hdf b}lgsL
ePsf] / u0ftGqsf] gfddf n'6tGq nfu]sf] eGg] e|ddf gkg{ cfu|x ub}{ nflu ;dfhjfb clgjfo{ ePsf] atfPsf /fv]/ & lbg] clN6d]6d;lxt 1fkgkq sn+sLl:yt ç ;dfh z}lIfs k|lti7fg ef]Ug'k/]sf lgDg lsl;dsf ;d:ofx¿
a'emfPsf] 5 . clvn -;dfhjfbL_sf sn]hnfO{ a'emfPsf] 1fkgkq o; k|sf/ /x]sf]n] xfd|f] ;+u7g & lbg] clN6d]6d
5g\ . cg]d ;+3 -qmflGtsf/L_ / >lds s]Gb|Lo ;lrjfno ;b:o tyf CTEVT /x]sf] 5 – …g]kfnsf] jt{dfg /fHoJoj:yf ;lxt tTsfn ;d:of ;dfwfgsf nflu
;d'bfo df]rf{ g]kfn sflnsf]6sf] pkTosf lhNnf ;ldlt OGrfh{ /d]z / lzIff k|0ffnLsf] ljsNkdf cgj/t sn]h k|zf;gnfO{ hf]8bf/ dfu ub{5 .
d+unaf/ v'nfn'df a;]sf] ;+o'Qm ;L ljqmfGtsf] g]tT[ jdf uPsf] 6f]nLn] cfGbf]ng ul//x]sf] xfd|f] lk|o ;+u7g dfux¿ M
a}7snfO{ ;Daf]wg ub}{ pgn] ;f] s'/f ;f]daf/ lzIffno ;'wf/sf nflu ( a'bF ] clvn -;dfhjfbL_ ljut nfdf] !_ ef}lts ;+/rgfsf] ;d:of 5,
atfPsf x'g\ . dfux¿ /fv]/ & lbg] clN6d]6d ;lxt ;dob]lv lg/Gt/ ljs[lt, lj;+ultsf ;dfwfg ul/of];\ .
g]tf ljj]s ;Ln] >dhLjLx¿sf] @_ lgoldt k7gkf7gdf ;d:of
nflu ;dfhjfb clgjfo{ ePsf] eGb} 5, ;dfwfg ul/of];\ .
ld;g *$ nfO{ ;dfhjfb :yfkgfsf #_ sIffsf] 7 fdf ;/;kmfOsf]
nflu kf6L{n] r'gfjL df]rf{sf] k|of]u ;d:of 5, ;dfwfg ul/of];\ .
ug]{ atfP . pgn] kf6L{sf eft[ $_ cfh;Dd ljBfyL{ n fO{
;+u7gx¿sf] e"ldsf dxTjk"0f{ x'g] v] n s' b , cltl/Qm lqmofsnfkdf
ePsf] eGb} ;a}n] cf–cfˆgf] df]rf{df ;+ n Ug u/fOPsf] 5} g , clgjfo{
ul/of];\ .
lnPsf] lhDd]jf/L k'/f ug{k' g]{ atfP . %_ vfg] k fgLsf] ;d:of 5,
pQm a}7sdf g]skfsf s]Gb|Lo ;dfwfg ul/of];\ .
;b:o tyf sflnsf]6 lhNnf ;]qm]6/L ^_ zf}rfno cJojl:yt tyf
anjfg\ ;Ln] g]kfnL ljz]iftfsf] ;dfh cfjZos kg]{ ;fdfu|Lsf] cefj 5,
:yfkgf ug{ ufpF–ufpFdf ;+u7g Joj:yf ul/of];\ .
lj:tf/ ub}{ hgtfnfO{ ;fydf lnP/ &_ SoflG6gdf ljleGg ;d:ofx¿
df}nfPsf] 7f]sj' f u/]sf 5g\ . ;f]daf/ g]skfn] s'gk} lg af6f]af6 ;dfhjfb sfd ug{ sfo{stf{nfO{ cfu|x u/] . b]lvPsf 5g\, ;dfwfg ul/of];\ .
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ sflnsf]6sf] :yfkgf ug]{ ljZjf; lbnfP . cg]d;+3 sflnsf]6sf cWoIf gljgf 1fkgkq a'emfOPsf] xf] . lj?4 ;8s ;+3if{df s]lGb|t g} 5 . *_ xf]:6]ndf ePsf ;d:ofsf]
/f:sf]6 gu/ sld6Lsf] a}7s tyf g]tf ljj]sn] @)%& ;fn k'; @& ;Lsf] cWoIftfdf a;]sf] a}7sn] clvn -;dfhjfbL_ CTEVT lg/Gt/ ljBfyL{sf xs / clwsf/sf] ;dfwfg ul/of];\ .
k|lzIf0f sfo{qmdnfO{ ;Daf]wg ub}{ ut] yf]Nd xTofsf08df cfk"m uDeL/ lhNnfsf ;a} kflnsfdf e]nf ;Dd]ng, pkTosf lhNnf ;ldltn] ç ;dfh kIfdf ax; ub}{ /fi6«3ft, hg3ftsf (_ k|oflS6sndf cfjZos kg]{
pgn] ;f] 7f]s'jf u/]sf x'g\ . 3fOt] d[To'af6 ar]sf] :d/0f ub}{ cfk"mn] 5nkmn / cGt/lqmof ug]{ lg0f{o u/]sf] z} l Ifs k| l ti7fg sn] h sn+ s L lj?4df xfd|f] ;+u7g lg/Gt/ va/bf/L ;fdu|Lsf] cefj / Nofa, nfOa|]/L
pQm sfo{qmdnfO{ ;Daf]wg ub}{ g]tf gfkmfsf] hLjg kfPsf] / cem} klg 5 . a}7sn] wd]G{ b| ;Lsf] ;+of]hsTjdf sf7df8f}d+ f ef}lts ;+/rgfsf] ;d:of ul//x]sf] 5 . o;} ;Gbe{df CTEVT h:tf ljleGg ;d:ofx¿ /x]sfn]
/x]sfn] To;sf] ;dfwfg ug{k' g],{ lgoldt cGt/ut{ ç ;dfh z}lIfs k|lti7fg ;dfwfg ul/of];\ .Ú
ljj]s ;Ln] g]kfn sDo'lgi6 kf6L{sf] ;lxbx¿n] b]vfPsf] af6f]df lg/Gt/ !% ;b:oLo >lds ;d'bfo df]rf{
ld;g ;+;b\jfb geP/ ;dfhjfb
ePsf] atfpFb} eg]– …g]kfndf bnfn
;+;bLo Joj:yf k"0f{ c;kmn eof],
nflu /xg] k|lta4tf JoQm u/] .
sfo{ q mddf g] s kfsf s] G b| L o
k|ltlglw ;ldlt ;b:o tyf /f:sf]6
g]kfnsf] lhNnf ;Dd]ng cfof]hs
sld6L ug]{ u/]sf] 5 . df]rf{n] efb|;Dd
;a} kflnsfdf e]nf ;Dd]ng ul/;Sg]
o'lgs g]kfn n3'ljQsf] sfof{nodf tfnfaGbL
sf7df8f}F . g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ l5kl5k] pkef]Qmf ;xsf/L ;+:yfsf] Joj:yfks;lxt ;~rfns ;ldltsf
u0ftGqsf] gfddf n'6tGq cfof], o;n] gu/ sld6L OGrfh{ ;du| ;L, s]Gb|Lo / efb|sf] clGtd;Dd lhNnf ;Dd]ng s~rgk'/n] o'lgs g]kfn n3'ljQsf] sfo{nodf e08fkmf]/ ub}{ ;xsf/Ln] ;b:oxsf] ldnf]dtf]df ;xsf/L 7uL
g]kfnsf] /fhgLlts ;+s6sf] lgsf; k|ltlglw ;ldlt ;b:o e"sDk ;L, ug]{ ePsf] 5 . sfof{nodf tfnfaGbL u/]sf] 5 . pQm hgtfnfO{ u/]sf] HofbtL / 7uLsf] ePsf] cfd ;]o/ ;b:o / artstf{sf]
lbg ;Sb}g To;sf nflu g]kfndf ;lxb kl/jf/, a] k Qf kl/jf/ a}7sdf z'esflnsf ufpF sld6L n3'ljQn] C0fLx¿sf] gfd sfnf] ;"rLdf lj?4df ;‹if{ u/]sf] xf] . cf/f]k 5 .
g]kfnL ljz]iftfsf] ;dfhjfb Ps dfq nufotsf] pkl:ylt /x]sf] lyof] . OGrfh{ t'kmfg ;L, s0ff{nL d'lQm /fv]/ lwtf] ;d]t lnnfd ug]{ wDsL uf]kL zdf{ cWoIf / of]uG] b| kf08] ;f]xL ;Gbe{df ;xsf/L 7uL / To;
ljsNk xf] .Ú g]skf gu/sld6L ;lrj lgb]{zg df]rf{ g]kfnsf s]Gb|Lo ;b:o 5fof lbFb} 8/ qf; lbg] u/]sf] sf/jfxL u/]sf] Joj:yfks /x]sf] pQm ;xsf/Ln] !^ ultljlwdf ;+nUg /x]sfx¿sf] e08fkmf]/
g]tf ljj]sn] kf6L{sf] ld;g *$ ;Lsf] cWoIftfdf a}7s tyf k|lzIf0f nufotsf] pkl:ylt /x]sf] lyof] . g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ s~rgk'/n] s/f]8 7uL u/]sf] tYo aflxl/Psf] lyof] . ub}{ sfof{nodf k'uL lj/f]w sfo{qmd u/]sf]
hgfPsf] 5 .

g]skfåf/f a'6jn pkdxfgu/ ;dIf !# a'b“ ] dfukq k];


sf7df8f}F . g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ p7fPsf]df g]skfnfO{ wGojfb 1fkg s/ lgoGq0f u/L ;j{;'ne s/
;f] kf6L{n] o'lgs g]kfn n3'ljQsf]
sfof{nodf tfnfaGbL ug{s ' f ;fy} o:tf
vfnsf xs{t bf]x¥ofP yk sf/jfxL ug{
afWo hgfPsf] 5 . g]kfn sDo'lgi6
a' 6 jn pkdxfgu/ ;ldltn] ub} { ;a} s f] ;femf ;xsfo{ / lgwf{/0f ul/of];\ . kf6L{åf/f ;+~rflnt ;+u7g lj:tf/ tyf
gu/k|d'v v]n/fh kf08] ;dIf !# kxnsbdLdf ;d:ofsf] ;dfwfgdf $= a'6jn pkdxfgu/kflnsf hg ;DaGw ;'b9[ cleofgsf qmddf
a'Fb] dfukq k]; u/]sf] 5 . d+unaf/ hfg] pNn]v u/]sf lyP . sfof{noaf6 lbO{g] ;a} ;]jf ;'lawf a]nf}/L gu/kfnLsfsf] bf];f| ] gu/ e]nf
g]skfsf s]Gb|Lo ;b:o ;/b ;Lsf] g]skf s]Gb|Lo ;b:o Pj+ gu/ kf/bzL{, l56f]5l/tf] Pj+ ;xh¿kdf ;DkGg ub}{ o'lgs g]kfn n3'ljQnfO{
g]t[Tjdf uPsf] Ps 6f]nLn] ;f] OGrfh{ ;/b ;L / gu/ ;]qm]6/] L lj1fg agfpg'sf ;fy} cgfjZos¿kdf lnO{g] sf/jfxL ul/Psf] hfgsf/L u/fOPsf] 5 .
dfukq a'emfPsf] xf] . ;L;lxtsf] 6f]nLn] a'6jn pkdxfgu/ sltko bf]xf]/f] s/sf] cGTo Pj+ bf];f| ] gu/ e]nfn] gu/ OGrfh{ /
a' 6 jn pkdxfgu/ leqsf kflnsf;dIf k]; u/]sf] dfukq ;/sf/L s/x¿sf] z'Ns 36fO{of];\ . ;]qm]6/Ldf qmdz nId0f ;L / /fdnfn
ljljw ;d:ofnfO{ ;d]6]/ tof/ o;k|sf/ /x]sf] 5– pk/f]Qm ljifodf %= gbLhGo kbfy{sf] pTvgg\ / ;LnfO{ rog u/]sf] 5 eg] !& ;b:oLo @$)) ;]o/ ;b:o /x]sf] pQm lyof] . sfo{qmddf kf6L{sf s]Gb|Lo ;b:o
lgsf;Ldf ePsf clgoldttf Pj+ gu/ sld6L ;d]t rog u/]sf] 5 . ;xsf/Ln] cfd hgtfsf] kl;gfsf] sdfO{ Pj gjnk'/ OGrfh{ kbd ;Lsf] pkl:ylt
b'¿kof]u t'?Gt aGb u/L pTvgg\ / s=nIfd0f ;Lsf] cWoIftfdf / lhNnf 7uL u/]sf] eGb} ph'/L / d'2f;d]t rn]sf] /x]sf] lyof] . sfo{qmddf ;Daf]wg ub}{
lgsf;LnfO{ lgoGq0f Pj+ Jojl:yt OGrfh{ la/f6 ;Lsf] k|dv ' cfltYodf lyof] . #% hgfnfO{ ;xsf/Lsf] k};f g]skfsf ;]qm]6/L ;'dg ;Ln] ;xsf/L
ul/of];\ . ;DkGg ePsf] sfo{qmdsf] ;~rfng ckrn u/]sf] eGb} d'2f rn]sf] lyof] 7unfO{ /fHon] ;+/If0f u/]sf] eGb}
^= :jf:Yo / lzIff cfd l;tn ;Ln] u/]sf lyP eg] cGo eg] ;xsf/L 7u u/]sf] sf/0f !) hgf ;xsf/Lsf] gLltk|lt /fHo s8fO{kj" s {
;j{;fwf/0f gful/sx¿nfO{ ;xh cltlyx¿df lhNnf ;rLj lbjf/ ;L, k'kI{ fsf] nfuL h]n rnfg ePsf 5g\ . nfUg'kg]{ atfP . pgn] l5kl5k]
¿kdf pknAw x'g] Jofj:yf ul/of];\ . lgjf{rg If]qsf OGrfh{ /d0f ;L, uug l5kl5k] ;xsf/L 7uL k|s/0fdf ;xsf/Lsf] artstf{x¿sf] k};f lkmtf{
;fy} :jf:Yo / lzIffdf x'g] ;j}vfn] ;L / clvn g]kfn dlxnf ;+3 ls lhNnf /fk|kfsf ;dfg'kflts ;f+;b lutf gu/] cfk"mx¿n] ;‹if{ rsf{pg] r]tfjgL
las[lt / la;+ultsf] cg'udg u/L cWoIf lalgtf ;Lnufotsf] pkl:yt a:g]t;lxt @% hgf km/f/ /x]sf 5g\ . ;d]t lbPsf lyP .
lgoGq0f ul/of];\ . /x]sf] lyof] . ;xsf/Ln] ;xsf/L gLlt ljkl/t g]skf u08sL k|bz ] n] k|bz] JofkL
&= b}lgs¿kdf x'g] d"No j[l4 otf, g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ gjnk'/n] !$) hgf ;xsf/L ;b:o gePsfnfO{ ¿kdf ;+3if{sf] sfo{qmd agfPsf] lyof] .
lgoGq0f u/L d'No;"rL lagfsf] j:t' 7uL ug]{ Ps ;xsf/Lsf] e08fkmf]/ u/]sf] ljgflwtf] nufgL u/]sf] sf/0f v/fa ;f]xL cg'¿k gjnk'/ lhNnfn] ;xsf/L
laqmLljt/0f sfo{ aGb ul/of];\ . 5 . lhNnfsf] sfjf;f]tLdf /x]sf] shf{sf] b/ pRr /x]sf] / To;df cWoIf, 7uL lj?4 e08fkmf]/ u/]sf] lyof] .
*= nfu'cf}ifw Pj+ b'Jo{zg lgoGq0f
kf/]sf] dfukq k]; ub}{ kf6L{sf
s]Gb|Lo ;b:o Pj+ gu/ OGrfh{ ;/b
;Ln] g]skfn] p7fPsf hg;/f]sf/sf
xfd|f] uf}/jzfnL kf6L{ g]kfn sDo'lgi6
kf6L{ ljut nfdf] ;dob]vL /fli6«o
:jfwLgtf, hgtGq, hghLljsf ;lxt
ul/of];\ .
(= nIdLgu/ / Hof]tLgu/ If]qsf]
klx/f] lgoGq0f sfo{ cuf8L al9/x]sf]
g]skfåf/f u'7L kLl8tdfyLsf] bdgsf/L
dfux¿nfO{ oyfzL3| ;Daf]wg ug{
cg' / f] w u/] s f lyP . hjfkmdf
hg;/f] s f/sf ;a} dfux¿df
hgtfsf tdfd ;d:ofx¿sf] ;dfwfg
ug{ lg/Gt/ ;+3if{sf] k|so[ fdf 8l6/x]sf]
5 . ;fy} PsLs[t hgqmflGtdfkm{t\
5 . o;sf] lb3{sflng ;dfwfgsf nflu
7f]; of]hgf agfO{ sfof{Gjog ul/of];\ .
!)= a'6jn pkdxfgu/kflnsf If]q
/j}ofk|lt s8f ;+3if{ ug]{ 3f]if0ff
gu/kflnsf u+le/ ePsf] / qmdzM jt{dfg bnfn k'h F LjfbL Joj:yfsf] leq ltgfp gbLn] s6fg u/]sf afFsL sf7df8f}F . g]kfn sDo'lg:6 kf6L{ u/]sf x'g . ;]qm]6/L ltns ;Låf/f hgf ls;fgx¿nfO{ 3fOt] agfPsf]
sfof{ G jogdf hfg] gu/k| d ' v cGTo u/] / g] k fnL ljz] i ftfsf] 7fpFx¿df cljnDa t6aGbsf] Joj:yf bfªn] u'7L kLl8tdfyLsf] bdgsf/L x:tfIfl/t lj1lKtdf :ju{åf/L uf]/If 36gfsf] uDeL/ Wofgfsif{0f ePsf]
v]n/fh kf08]n] atfPsf lyP . ;dfhafb :yflkt ug]{ p2]Zodf s]lGb|t ul/of];\ . /j}of g/f]s] g]kfn sDo'lg:6 kf6L{n] nufPt u'7L kLl8t ls;fgx¿n] /fHosf] hgfOPsf] 5 .
ltgfpbfgj gbL sl/8f] / eP/ cufl8 al9/x]sf] 5 . jt{dfg !!= /fhdfu{ rf} 8 fxf b] l v s8f ;+3if{ ug]{ 3f]if0ff u/]sf] 5 . g]skf tkm{af6 ul/Psf ljleGg ;xdlt lj1lKtdf hldgsf] :jfldTj
;d:of, e'ldlxg ;'sD' af;L nfnk'hf{ ;dodf a'6jn pkdxfgu/ ;ldltsf] uf]nkfs{;Ddsf] ;8s l56f] lgdf{0f ug{ bfªsf ;]qm]6/L ltns ;Ln] bfªsf u'7L ;Demf}tfx¿ oyfzL3| sfof{Gjogsf] dfu dflu/x]sf ls;fgx¿dfyL ul/Psf]
ljt/0f, gu/kflnsfsf] ;]jfk|jfx Pj+ tkm{af6 hg;/f]sf/sf tklznsf kxn ul/of];\ . ;fy} gu/ leqsf ;8s bdg / HofbtLsf] lgGbf / eT;gf{
;/sf/L ;]jf z'Ns, glbhGo kbfy{sf] dfux¿ ;d]6L o;sf] sfof{Gjogsf vfN8fv'N8L dd{tu/L ;8s Jojl:yt ub}{ 3fOt]x¿sf] e/kbf]{ lgz'Ns
pTvgg\ / lgsf;L, nIdLgu/ nflu a'6jn pkdxfgu/kflnsf ul/of];\ . Joj:yf ldnfpg uDeL/ Wofgfsif{0f
Hof]ltgu/ klx/f], t6aGw, ;8s sfof{no gu/k|dv ' ;dIf oL dfux¿ !@= a'6jn pkdxfgu/kflnsfsf u/fOPsf] 5 .
lgdf{0f nufotsf hg;/f]sfsf !# k]; ub{5f}+ . ;a} jf8x¿df :jR5 vfg]kfgLsf] lj1lKtdf ls;fgx¿n] rnfO/x]sf]
a' F b ] dfukq a' e mfpF b } g] s kfn] != ltgfp bfgj gbL sl/8f]/n] Joj:yf ul/of];\ . ;+3if{df kf6L{sf] lautb]lv g} ;xof]u /
cfjZos k|s[of k'¥ofO{ clanDa k| e fljt kfg] { If] q sf ;Dk' 0 f{ !#= zlxb–j]kQf :d[tL k|lti7fg, ;dy{g /xFb} cfPsf] / cfhb]lv ls;fgn]
dfux¿df ;Daf]wg ug{ clkn u/]sf] hgtfx¿sf] plrt Joj:yfg a'6jnsf nflu cfjZos ejg lgdf{0ffy{ yfn]sf] cfGbf]ngdf klg k"0f{ ;dy{g
lyof] . dfux¿ ;Daf] w g geP ul/of];\ . hUuf tTsfn pknAw u/fO{of];\ . ;lxt ;xof]u pknAw u/fpg] pNn]v
;+3if{df hfg afWo x'g] ;d]t g]skfn] @= a'6jn pkdxfgu/kflnsf xfd|f] kf6L{n] /fv]sf pk/f]Qm ul/Psf] 5 .
hgfPsf] 5 . leqsf cJojl:yt, ;' s ' D af;L hg;/f]sf/sf dfux¿k|lt ulDe/ o:t} k| r 08–s] k L ;/sf/n]
g]skf s]Gb|Lo ;b:o Pj+ gu/ nufot ;a} c:yfoL k| s [ l tsf agL cfjZos k| s [ o f ldnfO{ ls;fgnfO{ hldgsf] k"0f{ :jfldTj oyfzL3|
OGrfh{ ;/b ;L / gu/ ;]qm]6]/L hUufx¿nfO{ Jojl:yt u/L nfnk'hf{ sfof{Gjogdf hfg'xg' 5 ] eGg]df xfdL pknAw u/fpg hf]8bf/ dfu ul/Psf]
lj1fg ;Låf/f x:tfIfl/t dfukq ljt/0f ul/of];\ . k"0f{ ljZj:t 5f}+ . cGoyf xfd|f 5 . ;fy} ls;fgdfyLsf] bdgsf/L /j}of
a'‰b} gu/ k|d'v v]n/fh kf08]n] #= nfnk'hf{ ljt/0fsf gfddf dfux¿k|lt a]jf:tf ul/Pdf xfdL kLl8tdfyL k|bz{gsf] qmddf ePsf] ub}{ dfnkf]t sfof{no / gfkL sfof{no g/f]s] kf6L{sf] tkm{af6 s8f ;+3if{ ug{
;a}sf ;femf d'4f / ;/f]sf/sf d'4f hUufsf] d"No ;/x lnO{g] cTolws ;+3if{df hfg afWo x'g] 5f}+ .Ú k|x/L bdgsf] la/f]w ub}{ pQm 3f]if0ff 3f]/fxLdf zflGtk'0f{ ;+3if{sf] qmddf !) afWo x'g] r]tfjgL lbOPsf] 5 .
8 sf= lh= k|= sf= b= g+= !^#÷@)^#÷^$ @)*! ;fn h]7 @& ut] cfOtaf/

uf]/vsfnL 6fo/ pBf]u k'gM ;~rfng ug{ dfu o'jf ;dfhjfb lgdf{0fsf d]?b08
sf7df8f}F . g]kfn sDo'lg:6 kf6L{ ;Lsf] g]t[Tjsf] 6f]nLn] uf]/vfsf hgtfsf] rfxgfsf] nflu cfjZos sf7df8f}F . g]kfn sDo'lg:6 ;b:o cfhfbn] /fHosf] pbflzgtfsf uf]vf{ lhNnf OGrfh{ slkn ;L,
uf]/vfn] uf]/vsfnL 6fo/ pwf]u k'gM k| d ' v lhNnf clwsf/L ef] n f k/] /a/ pBf]u ;~rfngsf] nflu kf6L{sf :yfoL ;ldlt ;b:o tyf sf/0f o'jfx¿df lg/fzf 5fPsf] eGb} :ofª\hf lhNnf OGrfh{ pef/ ;L,
;~rfngsf] dfu ub}{ pBf]u cufl8 bfxfndfkm{t\ k|wfgdGqL k|r08nfO{ cfd/0f cg;g ;d]t a:g ;Sg]
k|bz{g u/]sf] 5 . ;f] kf6L{n] z'qmaf/ Wofgfsif{0f kq a'emfPsf] xf] . r]tfjgL lbPsf lyP . u08sL k|bz] OGrfh{ pdf ;L -lzn'_ o'jfx¿nfO{ pT;fx hufpg ;dfhjfb tgx'F lhNnf OGrfh{ lgzfg ;L, kj{t
n] o'jf ;dfhjfb lgdf{0fsf d]?b08 cfjZos /x]sf] atfP . lhNnf OGrfh{ ;'zLnf ;L nufotsf]

pBf] u k' g M ;~rfngsf nflu o;}u/L cfh} g]kfn sDo'lg:6 ;a} a' l 4hLjL, Joj;foL,
k|wfgdGqLsf] Wofgfsif{0f ug{ pBf]u kf6L{ uf] / vfn] uf] / vsfnL /a/ ;dfh;]jL, /fhgLlt kf6L{x¿;Fu g}
cufl8 k|bz{g u/]sf] xf] . pBf]udf Jofg/ /fv]/ k|bz{g u/]sf] cGt/lqmof ub}{ cfk"mx¿ yk sbd
g]skf uf]/vfn] ljut !) jif{ 5 . /a/ pBf]u cuf8L ljleGg rfNg] g]tf sfhL ;Lsf] egfO{ lyof] .
b]lv k"0f{¿kdf aGb pBf]u vf]Ng'kg]{ gf/f;lxt ePsf] k|bz{g sf]0f;efdf sf]0f;efsf] ;~rfng lhNnf
dfu /fv]/ k|bz{g;Fu} uf]/vfaf6 kl/0ft ePsf] lyof] . sf]0f;efnfO{ ;b:o k|sfz ;Ln] u/]sf lyP eg] ePsf] 7f]sj' f u/]sL 5g\ . cfOtaf/ o:t} g]skfsf kf]ln6Ao'/f] ;b:o ljz]if pkl:tly /x]sf] lyof] .
lgjf{ l rt k| w fgdGqL k| r 08nfO{ k|d'v g]t[Tjsf] ¿kdf ;]qm]6/L sfhL sfo{qmddf kf6L{sf uf]/vf gu/kflnsf o'jf ;ªu7g g]kfn u08sL k|bz ] sf] cf:yf ;Ln] o'jfx¿n] ;kgf b]Vg'kg]{ a}7sn] ;Ë7gsf] sfo{ljefhg ;d]t
Wofgfsif{0f kq;d]t a'emfPsf] 5 . ;Ln] ;Daf]wg u/]sf lyP, ;efnfO{ OGrfh{ of]uG] b| ;L, ;dfh;]jL k|tfk k|yd a}7snfO{ ;Daf]wg ub}{ ;f] / Tof] k"/f ug{ nfUg'kg]{ eGb} o'jfx¿ u/]sf] 5 eg] ;Ë7g lgdf{0fdf cleofgnfO{
g]skfsf s]Gb|Lo k|ltlglw ;ldlt ;Daf]wg ub}{ cfk"mx¿ uf]/vfnL e08f/L nufPtn] klg ;Daf]wg u/]sf
;b:o tyf lhNnf ;]qm]6/L sfhL hgtfsf] efjgf / l;Ëf] g]kfnL lyP .–zfx; e§ 7f]s'jf u/]sL x'g\ OGrfh{ lzn' ;Ln] kl/jt{gsf jfxs ePsf] atfOg\, tLa|tfsf ;fy cufl8 a9fpg], ;‹if{
o'jfx¿n] b]zsf] Joj:yf kl/jt{gsf pgn] o'jfn] g} b]z lgdf{0fsf] lhDd]jf/L cl3 a9fpg] / pTkfbg sfo{df kf6L{;uF }
ljBfyL{===== dfgjnfO{ ug]{ zf]if0fsf] cGTo klg xf] . sfg"gL dfGotf kfpg'kg]{ eGb} lhNnfe/ nflu v]n]sf] e"ldsfsf] k|z+;f ub}{ lng'kg]{ eGb} ;dfhjfb Nofpg cu|0fL ;xsfo{ ug]{ ;d]t lg0f{o u/]sf] k|bz ]
kf6L{sf s]Gb|Lo ;b:o Pj uf]vf{ OGrfh{ g]kfndf eO/x]sf hflto pTkL8gx¿sf] ;+ s ng u/] s f] x:tfIf/nfO{ a' w af/
g]kfnL ljz]iftfsf] ;dfhjfb Nofpg df]rf{df o'jf /xg'kg]{ atfOg\ . OGrfh{ ljj]s ;Ln] hfgsf/L lbP .
slkn ;L, sfof{no ;lrj ljls/0f ;dfwfg ;L hfltaf6 dfq ;Dej x'g] d' V odGqLsf] sfof{ n od} k' u ] /
5 . ;L hfltnfO{ sfg"gL dfGotf lbg d'VodGqLnfO{ 1fkgkq a'emfPsf] xf] . klg o'jfx¿sf] e"ldsf k|d'v x'g] /o' j f ;+ u 7g g] k fn u08sL o'jf ;Ë7gn] kf6L{ / ;Ë7g
;L, :ofªhf OGrfh{ k'0f{lht ;L, kj{t
OGrfh{ ;' l znf ;L nufotsf lgDg a'bF fnfO{ Wofg lbO{ cfjZos sfd ;+u7gsf] s]Gb|Lo sfo{qmd cg';f/ atfOg\ . pgn] o'jf hgzlQm b]zaf6 k|bz
] sf] a}7s ljj]s ljqmd ;Lsf] s]Gb|n] lbPsf sfdx¿ ;d]t cufl8
g]tfx¿sf] klg pkl:ylt /x]sf] lyof] . cufl8 a9fpg ;/sf/;Fu dfu ub{5f}+ . ;+ u 7gn] n' l DagL k| b ] z sf !@ j6} knfog ePsf]kl| t lrGtf JoQm ub}{ cWoIftf a;]sf] a}7sdf o'jfsf a9fO/x]sf] 5 . s]xL lbg cufl8 dfq}
clvn -;dfhjfbL_ sf u08sL != g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f !@ lhNnfdf dfgj hflt Pp6} hflt xf] o'jfnfO{ b]zd} /f]huf/L lbg] / b]zleq} ˆofS;g Pj+ gjnk'/ OGrfh{ h'emf? o'jf ;Ë7g g]kfn u08sL k|bz ] n] ;L
k|bz
] OGrfh{ k|sfz ;Lsf] cWoIftfdf n] a+ z Lo cfwf/ tyf n} Ë ls eGg] ;a}df ;dfg a'emfO x'g'kg]{ eGb} cl8g] jftfj/0f agfpg'kg]{ atfOg\ . ;L, o'jf ;+u7g g]kfn cWoIf lbg]z hfltsf] sfg"gL dfGotfsf] nfuL !)
a;]sf] a}7sn] ljleGg dxTjk'0f{ klxrfg;lxtsf] gful/stf k|fKt ug{ ;L hfltsf] sfg"gL dfGotfsf] nflu h]7 o:t} g]skfsf kf6L{ kf]ln6 Ao'/f] ;L, k|bz
] sfo{no ;lrj ljls/0f ;L, xhf/ x:tfIf/ ;+sng u/]sf] lyof] .
lg0f{ox¿ ;d]t u/]sf] 5 . a}7sn] ;lsg] Joj:yf u/]sf] 5 . o; wf/fdf !% ut]bl] v !* ut];Dd x:tIf/ ;+sng s]Gb|Lo ;b:o o'j/fh ;L, dx]Gb| ;L, 1fkgkq ;d]t d'VodGqLnfO{ a'emfPsf] kIfdf /x]sf] atfpb} ;'s'Daf;Lsf
:jljo' x'g] SofDk˜; tyf sn]hx¿df æJolQmn] OR5fPsf] y/Æ /fVg ;Sg]5 cleofg ;~rfng u/] s f] lyof] . ldng ;L / sf:sL lhNnf ;ldltsf] o'jf ;+u7g g]kfn s0ff{nL k|b]zn] ;+3if{df kf/Lsf] PSoa4tf /x]sf]
afFsL /x]sf] ;Ë7g lj:tf/sf] sfd eGg] Joj:yf /flv ;+zf]wg ul/of];\ . cleofg cjlwe/ !% xhf/ a9L pkl:ylt /x]sf] lyof] . hgfPsf] 5 . hgfP . pgn] ;'sD' af;LnfO{ Pstfa4
cufl8 a9fpg], ljBfyL{sf dfux¿ @= g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f !# x:tfIf/ ;+sng ePsf] / cleofgaf6 s]xL lbg cufl8 dfq} o'jf ;Ë7g o' j f ;+ u 7gsf s0ff{ n L k| b ] z eP/ ;d:of ;dfwfgdf h'6g\ cfu|x
/fVb} ljleGg sn]hx¿df 1fkgkq n] ægful/stfsf] k|flKt, k'gMk|flKt / ;+slnt ePsf] x:tfIf/nfO{ d'VodGqL g]kfn u08sL k|bz ] n] ;L hfltsf] sfg"gL OGrfh{ ldg]z ;Lsf] g]t[Tjdf x:tfIf/ ;d]t u/] .
a' e mfpg] , g] k fnL ljz] i ftfsf] ;dflKt;DaGwL cGo Joj:yf ;+3Lo ;dIf a'emfPsf] ;+u7gn] hgfPsf] 5 . dfGotfsf] nflu !) xhf/ x:tfIf/ a' e mfpg ;+ u 7gsf ;' v ] { t lhNnf pQm cj;/df e' l dxLg
;dfhafbaf/] ax; tyf v' n f sfg"g adf]lhd x'g]5Æ eGg] Joj:yf ;L hfltnfO{ sfg"gL dfGotf lbg ;+sng u/]sf] lyof] . OGrfh{ pk]Gb| ;L, clvn -;dfhjfbL_ ;'sD' af;L cJojl:yt a;f]af;L gu/,
cGt/lqmof ug],{ pTkfbgsf] sfdnfO{ u/]sf] 5 ! ;f]xL wf/f jdf]lhd g]kfn ;~rfng ul/Psf] x:tfIf/ ;+sng o;} u /L, o' j f ;+ u 7g g] k fn sf s]Gb|Lo ;b:o /f]if0f ;L, lrg axfb'/ gu/ ;dGjo ;ldlt l6sfk' /
cufl8 a9fpg] / ;Ë7g ;'b9[ Ls/0fsf] gful/stf P]g @)^# sf] bkmf * -s_ cleofgdf b] z e/sf gful/sx¿ s0ff{nL k|b]zn] ;L hfltnfO{ sfg"gL ;L, ;fu/ ;L, snfsf/ pd] z s}nfnLsf cWoIf k'0f{ ;Ln] e'ldxLg
nflu cleofg ;Grfng ug]{ Pj+ ljleGg df æcfdf jf afa'sf] y/ / 7]ufgfdWo] pT;fxsf ;fy x:tfIf/ cleofgdf dfGotf lbg rnfPsf] x:tfIf/ ;Lnufotsf] g] t fx¿ x:tfIf/ / ;'s'Daf;Lsf ;d:of ;dfwfg ug{
lhNnfx¿df sfo{ljefhg nufotsf lghn] /f]h]sf] y/ 7]ufgf /fVg kfpg]5Æ ;xefuL ePsf] ;+u7gn] atfPsf] xf] . cleofgaf6 ;+ s lnt x:tfIf/ 1fkgkq lnP/ d'VodGqL sfof{no g]kfn sDo'lgi6 kf6L{nfO{ ljz]if kxn
lg0f{ox¿ u/]sf] k|bz] OGrfh{ k|sfz eGg] Joj:yfnfO{ ;+zf]wg u/L æcfdf ;+u7gsf] of]hgf c'g;f/ & j6} k|b]zsf d'VodGqL sfof{nodf a'emfPsf] 5 . k'u]sf lyP . ul/lbg cfu|x u/]sf lyP .
;Ln] hfgsf/L lbP . jf afa' jf lghn] ;fdflhs ¿kdf d'VodGqLnfO{ x:tfIf/ / ;+u7gsf]
ut clwj] z gaf6 clvn - dflg;x¿sf] aLrdf ;dfgtf sfod 1fkgkq a'emfPsf] xf] .
h]7 !% b]lv !* ut];Dd s0ff{nLsf ;'s'Daf;Lsf===== g]kfn sDo'lgi6 kf6L{lgs 6 o'jf
;a} lhNnfdf rn] s f] cleofgaf6 ePsf] atfpb} ;'s'Daf;Lsf ;d:of ;+u7g g]kfnsf s]Gb|Lo cWoIf lbg]z
qmflGtsf/L_ /x]sf] ljBfyL{ ;Ë7gsf] ug]{ p2]Zon] OR5fPsf] y/ jf s'g} cIf/ kf6L{ s L s] G b| L o ;b:o tyf ;+ s lnt x:tfIf/ d+ u naf/ o' j f ;Lsf] ljz]if kxndf ePsf] pQm
gfdnfO{ kl/jt{g ul/ clvn - /fVg kfpg]5Æ eGg] sfg"gL Joj:yf n' l DagL k| b ] z sf ˆofS;g O~rfh{ ;dfwfg ug{ /fHo g} ;'s'Daf;Lsf
;+u7g g]kfn s0ff{nL k|b]z OGrfh{ k'Ug' kg]{ t/ oxfF ;'sD' af;Ln] ;d:of sfo{ q mddf e' l dxLg ;' s ' D af;L
;dfhjfbL_ gfdfs/0f u/]sf] lyof] . ul/of];\ .Ú ;Demgf ;Lsf] g] t [ T jdf ;+ u 7gsf ldg]z ;Lsf] g]t[Tjdf uPsf] 6f]nLn] cJojl:yt a;f]af;L gu/, gu/
phfu/ ubf{ ;d]t /fHo df}g a:g'
g]kfn===== o;}u/L, o'jf ;+u7g g]kfn afudtL
k|b]zn] afudtL k|b]zsf d'VodGqL
s]Gb|Lo sf]iffWoIf hLjgL ;L, ;+u7gsf
s]Gb|Lo ;lrjfno ;b:o tyf n'lDagL
d'VodGqLnfO{ a'emfPsf] xf] . uDeL/ ljifo ePsf] atfP . ;dGjo ;ldlt l6sfk'/ s}nfnLsf
!@= b]zsf] :jflwgtf, ;fj{ef}d;Qf s0ff{nL k|b]zsf ;a} lhNnfaf6 cWoIf k'0f{ ;Lsf] g]t[Tjdf 6f]nL
/ /fli6«o lxtsf] /Iff ug{ Pjd hgtfsf] zflns/fd hDd/ s§]nnfO{ @) xhf/ k|b]zsf O~rfh{ bLks ;L, ;+u7gsf k| j Qmf k| s f08 ;Ln] g] s kf
;+ s lnt !% xhf/ x:tfIf/;lxt ;'s'Daf;Lsf ;d:of ;dfwfgsf] sf7df8f}F cfPsf lyP .
;d[l4sf nflu ;+oQ' m /fi6«;‹sf] j8fkq x:tfIf/ a' e mfPsf] 5 . d+ u naf/ s]Gb|Lo ;b:o tyf bfª lhNnf O~rfh{
/ k~rzLnsf] l;4fGtnfO{ cfwf/dfgL ;+u7gn] ;L hfltnfO{ sfg"gL dfGotf kbd ;L, ;+ u 7gsf s] G b| L o ;b:o
:jtGq, c;+nUg / ;Gt'lnt k//fi6«
gLlt canDjg ug],{
lbg bafa lbg] p2] Z on] ;+ s lnt
x:tfIf/ d'VodGqLsf :jsLo ;lrj
cbLk ;Lnufotsf] 6f] n Ln] ;+ o ' Q m
¿kdf d' V odGqL dx/fnfO{ ;L n}lªus tyf of}lgs cNk;+Vos ;d'bfosf] xsclwsf/ ;'lglZrt u/f}+
!#= ljutsf ljleGg sfnv08df ljho a'nf{sf]6Ldfkm{t\ a'emfPsf] xf] . hfltsf] sfg" g L dfGotfsf] nflu
ePsf cfGbf]ngx¿sf sf/0f ljleGg h]7 !% b]lv !* ut];Dd lhNnfdf ;+slnt x:tfIf/;Fu} 1fkgkq
rn]sf] cleofgaf6 ;+slnt x:tfIf/ a'emfPsf] lyof] .
bnsf g]tf– sfo{stf{x¿dfly nufOPsf
d'2fx¿sf] vf/]hL / /fhaGbL l/xfO{sf / 1fkgkq d+unaf/ o'jf ;+u7g g]kfn o;}u/L, o'jf ;+u7g g]kfn u08sL ;+ljwfgn] n}lª\us tyf of}lgs cNk;+VosnfO{ ;fdflhs
nflu cfjZos sfg"gL / /fhgLlts kxn s]Gb|Lo ;lrj clgn ;Lsf] g]t[Tjdf k|b]z ;ldltn] æ;LÆ hfltnfO{ sfg"gL
ug]{ . ljleGg /fhgLlts bnx¿;Fu ePsf uPsf] 6f]nLn] x:tfIf/ a'emfPsf] xf] .
x:tfIf/ a'emfpg] qmddf ;lrj clgnn]
dfGotfsf nflu rnfPsf] cleofg
cGtu{t ;+slnt !) xhf/ x:tfIf/
Gofosf] xs k|bfg u/]sf] 5 .
;xdlt / ;Demf}tfx¿ sfof{Gjog ug]{ .
!$= ;dfhsf] ljljwtfo' Q m ;L hfltsf] af/]df JofVof u/]sf lyP . ;f]daf/ u08sL k|b]zsf d'VodGqLnfO{ n} l ª\ u s tyf of} l gs cNk;+ V os ;d' b fosf] M
rl/qcg'¿k /fli6«o, nf]stflGqs / o' j f ;+ u 7gs} tkm{ a f6 s] G b| L o a'emfPsf] 5 . ;f] ;+u7gsf] kfrf}+ s]Gb|Lo
j}1flgs ;+:s[lt k|j4{g ug]{ . hflt, ;lrj clgn ;Lsf] g]t[Tjdf x:tfIf/ ;ldltsf] bf];|f] k"0f{ a}7sn] lnPsf Ø dfgjclwsf/ / df}lns xssf] /Iff u/f}+ .
efiff, wd{ tyf ;+:s[ltsf] If]qdf /x]sf a' e mfpg kf6L{ s] G b| L o ;b:o tyf dxTjk"0f{ lg0f{onfO{ sfof{Gjog ub}{ Ø ljsf; lgdf0f{ / ;]jf k|jfxdf ;xeflutf ;'lglZrt u/f}+ .
;Dk"0f{ e]befjx¿sf] cGTo u/L /fli6«o dsjfgk'/ lhNnf OGrfh{ jf6/ ;L, hflto lje] b sf sf/0f ljleGg
Pstf k|j4{g ug]{ . k|ultzLn snf, s]Gb|Lo ;lrjfno ;b:o af;' ;L, lsl;dsf xTof, lx+;f ljs[lt, lj;Ëlt Ø pgLx?k|lt ;sf/fTds b[li6sf]0fsf] ljsf; u/f}+ .
;flxTo / ;+:s[ltsf] ljsf;nfO{ czf]s ;L ;+u7gsf s]Gb|Lo ;b:ox¿ ;d:ofsf] ;dfwfg ug{ cfh u08sL
k|fT] ;flxt ug]{ . ;' l dt ;L, ;Gtf] i f ;L, kf/; ;L k|bz] n] æ;LÆ hfltnfO{ sfg"gL dfGotfsf Ø n}lª\us tyf of}lgs cNk;+Vos d}qL jftfj/0f lgdf0f{ u/f}+ .
!%= ;dfhdf ljBdfg juL{o, nufot g]tf sfo{stf x:tfIf/ ;+sng nflu rnfPsf] cleofg cGtu{t !) Ø j}olQms :jtGqtf, cfTd;Ddfg / Gofosf] kIfdf jsfnt u/f}+ .
hftLo, If]qLo, lnËLo ;a} k|sf/sf / 1fkgkq lnP/ d'VodGqL sfof{no xhf/ x:tfIf/ u08sLsf d'VodGqLnfO{
zf]if0f, pTkL8g / lje]bx¿sf] cGTo k'u]sf lyP . pQm 6f]nLn] o'jf ;+u7g a'emfPsf] xf] . o'jf ;+u7g g]kfn u08sL
u/L ;dtf, :jtGqtf Pjd\ Gofodf g] k fn afudtL k| b ] z sf OGrfh{ k| b ] z OGrfh{ ljj] s ljqmd ;Lsf]
cfwfl/t ;fdflhs Joj:yf lgdf{0f ug]{ . ljZn] i f0f ;Låf/f x:tfIfl/t ;L g] t [ T jdf a' e mfOPsf] pQm x:tfIf/
>d–;+:s[ltnfO{ k|f]T;flxt ug]{ . hfltnfO{ sfg"gL dfGotf lbg dfu ub}{ d'VodGqLdfkm{t\ k|wfgdGqL k7fOg]5 .
>dhLjL hgtfsf] kxnsßLdf cfly{s 1fkg kq;d]t afudtL k|b]zsf d'Vo pQm x:tfIf/ lnFb} u08sL k|b]zsf
;d[l4sf] dfWodaf6 cfly{s, ;fdflhs dGqLnfO{ a'emfPsf] lyof] . d'VodGqL ;'/]Gb|/fh kf08]n] ;L hflt
/ ;fF:s[lts ¿kfGt/0f ug]{ .Ú o;}u/L, o'jf ;+u7g g]kfn n'lDagL agfpg slt ;Dej 5 < ;L hflt s] g] k fn ;/sf/

lj1fkg af]8{
k|b]zn] ;L hfltsf] sfg"gL dfGotfsf] xf] < nufotsf ljifodf lh1f;f ;d]t
;L hftLsf]===== nflu ;+ s ng u/] s f] x:tfIf/;F u } /fv]sf lyP .
afFRg kfpg] clwsf/ ;'lglZrt ug{' xfdL
/fhg}lts r]t ePsf ef}ltsjfbLx¿sf] ;+u7gsf] 1fkgkq n'lDagL k|b]zsf sfo{qmddf kf6L{ s]Gb|Lo ;b:o
st{Jo xf] . ;L hflt ;dfg–;fDo hflt d' V odGqL hf] v axfb' / dx/fnfO{ gjnk'/ lhNnf OGrfh{ h'emf? ;L, uf]vf{
xf] / ;Eotf xf] . Ps dfgjn] csf]{ a'emfPsf] 5 . ;+u7gn] ;L hfltsf] lhNnf OGrfh{ slkn ;L, ;+u7gsf
If]Kof:q k|sfzg s]Gb|åf/f k|sflzt, ;Dkfbs M /fh]Gb|k|;fb lrdf}l/of, sfof{no M yfkfufpF, sf7df8f}F, df]afOn M (*$!$)#*%!,
E-mail : chhepyastra@gmail.com,website: www.janakhabar.com d'bs
| M lwDn] ckm;]6 k|;
] , b]jLgu/, kmf]gM %!&@^%%

You might also like