TİCARİ ALACAKLAR
GENEL MUHASEBE - 2
DERS : 7
120 ALICILAR HESABI
Ahmet Doğan
Erciyes Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
1 4
TİCARİ ALACAKLAR
İşletmenin ticari işlemlerinden doğan alacakları
TİCARİ ALACAKLAR olarak adlandırılır.
Tekdüzen hesap planında Ticari Alacaklar
vadelerine göre iki gruba ayrılmıştır.
12 TİCARİ ALACAKLAR: Vadesi en fazla bir yıl
olan, dolayısıyla bir yıl içinde paraya dönüşmesi
öngörülen ticari alacaklar bu grupta yer alır.
22 TİCARİ ALACAKLAR: Vadesi bir yıldan uzun
olan ticari alacaklar bu grupta yer alır. Vadesi bir
yılın altına düşenler 12 grubuna aktarılır.
A.Doğan
2 5
TİCARİ ALACAKLAR
12 TİCARİ ALACAKLAR grubunda yer alan
hesaplar şöyledir:
120 ALICILAR
121 ALACAK SENETLERİ
122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)
126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR
127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR
128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR
129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)
A.Doğan
3 6
22 TİCARİ ALACAKLAR grubunda yer alan
hesaplar şöyledir:
220 ALICILAR
221 ALACAK SENETLERİ
222 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)
226 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR
229 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)
A.Doğan 4
120 ALICILAR HESABI
ALICILAR Hesabı, işletmelerin
müşterilerinden olan kısa vadeli senetsiz
alacaklarının takip edildiği hesaptır.
Senetsiz alacak ortaya çıktığında bu hesap
borçlandırılır.
Müşteri ödeme yaptığında veya herhangi bir
nedenle alacağımız azaldığında bu hesap
alacaklandırılır.
Bu hesap, genellikle müşterilerin adına
açılan yardımcı hesaplarla birlikte kullanılır.
Vadesi 1 yıldan uzun olan senetsiz alacaklar
bu hesap yerine 220 nolu hesapta takip edilir.
2 A.Doğan 5
120 ALICILAR HESABI - Örnekler
1- İşletme, Erciyes Ticaret’e %10 KDV hariç
3.000 TL’lik kredili (veresiye) mal satmıştır.
KDV peşin tahsil edilmiştir.
2- İşletme, KDV dahil Başkent Ticaret’e 5.830
TL’lik, Ali Çalışkan’a 3.850 TL’lik kredili
(veresiye) mal satmıştır.
3- İşletme, Başkent Ticaret’e sattığı malları
göndermek için nakliyeciye müşteri adına
KDV dahil 330 TL ödemiştir.
4- Ali Çalışkan, 1.000 TL’lik borcunu nakit
olarak işletmeye ödemiştir.
3 A.Doğan 6
1
 120 ALICILAR HESABI - Örnekler 120 ALICILAR HESABI - Örnekler
3- İşletme, Başkent Ticaret’e sattığı malları
5- Başkent Ticaret, borcunun 2.160 TL’lik göndermek için nakliyeciye müşteri adına
kısmını işletmenin banka hesabına KDV dahil 330 TL ödemiştir.
göndermiştir.
6- Erciyes Ticaret, KDV dahil 550 TL’lik malı 120 ALICILAR 330
işletmeye iade etmiştir. 120.02 Başkent Ticaret

7- İşletme, Başkent Ticaret’e 200 TL iskonto 100 KASA 330

(indirim) yapmıştır.
8- Ali Çalışkan, kalan borcu için işletmeye çek 120 ALICILAR 120.02 Başkent Ticaret
vermiştir. 3.000 5.830
9.680 330
330
A.Doğan 7 A.Doğan 10

7 10

120 ALICILAR HESABI - Örnekler 120 ALICILAR HESABI - Örnekler

1- İşletme, Erciyes Ticaret’e %10 KDV hariç 4- Ali Çalışkan 1.000 TL’lik borcunu nakit olarak
3.000 TL’lik kredili (veresiye) mal satmıştır. işletmeye ödemiştir.
KDV peşin tahsil edilmiştir.
100 KASA 300
120 ALICILAR 3.000 100 KASA 1.000
120.01 Erciyes Ticaret
600 YURTİÇİ SATIŞLAR 120 ALICILAR 1.000
3.000 120.03 Ali Çalışkan
391 HESAPLANAN KDV 300
120 ALICILAR 120.01 Erciyes Ticaret 120 ALICILAR 120.03 Ali Çalışkan
3.000 3.000 3.000 1.000 3.850 1.000
9.680
330
A.Doğan 8 A.Doğan 11

8 11

120 ALICILAR HESABI - Örnekler 120 ALICILAR HESABI - Örnekler

2- İşletme, %10 KDV dahil Başkent Ticaret’e 5.830 5- Başkent Ticaret, borcunun 2.160 TL’lik
TL’lik, Ali Çalışkan’a 3.850 TL’lik kredili (veresiye) kısmını işletmenin banka hesabına
mal satmıştır. göndermiştir.
120 ALICILAR 9.680
120.02 Başkent Ticaret 5.830 102 BANKALAR 2.160
120.03 Ali Çalışkan 3.850
600 YURTİÇİ SATIŞ. 8.800 120 ALICILAR 2.160
120.02 Başkent Ticaret
391 HES. KDV 880

120 ALICILAR 120.02 Başkent Ticaret 120.03 Ali Çalışkan 120 ALICILAR 120.02 Başkent Ticaret

3.000 5.830 3.850 3.000 1.000 5.830 2.160

9.680 9.680 2.160 330
330
A.Doğan 9 A.Doğan 12

9 12

2
 120 ALICILAR HESABI - Örnekler 120 ALICILAR HESABI - Örnekler
6- Erciyes Ticaret, KDV dahil 550 TL’lik malı 120.01 Erciyes Ticaret
120 ALICILAR
işletmeye iade etmiştir. 3.000 550
3.000 1.000
2.450
9.680 2.160
330 550 120.02 Başkent Ticaret
610 SATIŞTAN İADELER 500
200 5.830 2.160
391 HESAPLANAN KDV 50
2.850 330 200
120 ALICILAR 550
120.01 Erciyes Ticaret 13.010 6.760 6.160 2.360
3.800
6.250
120 ALICILAR 120.01 Erciyes Ticaret 120.03 Ali Çalışkan
3.000 1.000 3.000 550 3.850 1.000
9.680 2.160 2.850
330 550 3.850 3.850
A.Doğan 13 A.Doğan 16

13 16

120 ALICILAR HESABI - Örnekler 120 ALICILAR HESABI - Soru

7- İşletme, Başkent Ticaret’e 200 TL iskonto
(indirim) yapmıştır. SORU: Başkent Ticaret 1.800 TL’lik borcuna
karşılık işletmeye senet verirse, yapılacak
kayıt nasıl olur?
611 SATIŞ İSKONTOLARI 200
120 ALICILAR 200
120.02 Başkent Ticaret 121 ALACAK SENETLERİ 1.800
120 ALICILAR 1.800
120 ALICILAR 120.02 Başkent Ticaret
120.02 Başkent Ticaret
3.000 1.000 5.830 2.160
9.680 2.160 330 200
330 550
200
A.Doğan 14 A.Doğan 17

14 17

120 ALICILAR HESABI - Örnekler ALICILAR HESABI’nın Envanteri

8- Ali Çalışkan kalan borcu için işletmeye çek
Alıcılar hesabının envanteri mutabakatla
vermiştir.
yapılır. Yani dönem sonlarında müşterilere
mutabakat mektubu gönderilir ve hesap
101 ALINAN ÇEKLER 2.850
bakiyelerinin doğrulaması yapılır.
120 ALICILAR 2.850 İşletmenin defterinde gözüken ALICILAR
120.03 Ali Çalışkan
hesabının bakiyesi ile müşterinin defterleri
birbirini teyit ediyorsa, herhangi bir işlem
120 ALICILAR yapmaya gerek yoktur.
120.03 Ali Çalışkan
3.000 1.000 Ancak müşterinin defterinde gözüken tutarla
9.680 2.160 3.850 1.000
işletmenin defterinde gözüken tutar arasında
330 550 2.850
fark varsa nedeni araştırılmalı ve gerekli
200 düzeltme işlemi yapılmalıdır.
A.Doğan
2.850 15 A.Doğan 18

15 18

3
 ALICILAR HESABI’nın Envanteri ALICILAR HESABI’nın Envanteri
Düzeltme Kayıtları Örnek: İşletme, satış politikası olarak, yıllık
Örnek-1: İşletmenin defterlerinde Mutlu alımlarının tutarı 100.000 TL’yi geçen müşterilerine,
Ticaret’ten 4.500 TL alacak gözükmektedir. geçen kısım için %5 iskonto uygulamaktadır.
Mutlu Ticaret kendi defterlerinde borçlarının Dönem sonunda yapılan incelemede müşterilerden
3.000 TL olarak gözüktüğünü bildirmiştir. Tekin Ticaret’in alımlarının 140.000 TL olduğu
Yapılan incelemede, Mutlu Ticaret’in ciro ettiği belirlenmiştir.
1.500 TL’lik çekin yanlışlıkla Martı Ticaret İskonto Tutarı = (140.000-100.000) x 0,05 = 2.000 TL
hesabına kaydedildiği belirlenmiştir.
31.12.202X
31.12.202X
120 ALICILAR 1.500 611 SATIŞ İSKONTOLARI 2.000
Martı Ticaret
120 ALICILAR 2.000
120 ALICILAR 1.500 Tekin Ticaret
Mutlu Ticaret
A.Doğan 19 A.Doğan 22

19 22

ALICILAR HESABI’nın Envanteri ALICILAR HESABI’nın Envanteri

Düzeltme Kayıtları
Örnek: Müşteri Sağlam Ticaret’in iflas etmesi
Örnek-2: Dönem sonunda yapılan kontrolda, nedeniyle, bu müşteriden olan 8.500 TL’lik
müşteri Tekin Ticaret işletmesinin 1.000 TL’lik alacağın tahsil edilme imkanı kalmamıştır.
senetsiz borcunu işletmenin banka hesabına
yatırdığı, ancak bu işlemin işletme kayıtlarında
yer almadığı anlaşılmıştır.
689 DİĞER OLAĞANDIŞI 8.500
31.12.202X GİDER VE ZARARLAR
102 BANKALAR 1.000 120 ALICILAR 8.500
Sağlam Ticaret
120 ALICILAR 1.000
Tekin Ticaret

A.Doğan 20 A.Doğan 23

20 23

ALICILAR HESABI’nın Envanteri ALICILAR HESABI’nın Envanteri

Dönem sonu iskontoları
Bazı işletmeler, müşterilerine yıllık mal
alımlarının toplam tutarı üzerinden belli
oranlarda satış iskontosu yaparlar.
İskonto yapılacak müşteriler dönem
sonunda tespit edilerek, iskonto
tutarları bu müşterilerin hesaplarına
kaydedilir.
A.Doğan
Alıcılar Hesabının Değerlemesi
Vergi mevzuatımıza göre senetsiz ticari alacaklar,
(ALICILAR hesabı) mukayyet değerle
değerlenir. Mukayyet değer, muhasebe
kayıtlarında yer alan değer demektir.
Türk parası cinsinden olan senetsiz alacaklarla
ilgili olarak herhangi bir değerleme kaydı
yapmaya gerek yoktur.
Fakat işletme müşterilerine yabancı para
üzerinden satış yapmışsa, bu durumda dönem
sonunda müşterilerden olan dövizli alacakların
dönemsonu kuru ile değerlemesi yapılmalıdır.
21 A.Doğan 24

21 24

4
 ALICILAR HESABI’nın Envanteri KİTAPTAN ÇALIŞMA SORULARI
Dövizli Alacakların Envanteri
SAYFA 100 ve
Örnek-1: İşletmenin, dönem sonu itibariyle Aydın
Ticaret’ten 10.000 $ tutarında alacağı vardır. SAYFA 103’ten
Satış tarihinde 1 $ = 13,30 TL’dir.
Dönem sonunda ise 1 $ = 12,60 TL’dir. 120 ALICILAR İLE

Kambiyo Zararı = 10.000 x (13,30 - 12,60) = 7.000 TL İLGİLİ SORULAR

31.12.202X

656 KAMBİYO ZARARI 7.000 AŞAĞIDA

120 ALICILAR 7.000 VERİLMİŞTİR.

Aydın Ticaret

A.Doğan 25 A.Doğan 28

25 28

ALICILAR HESABI’nın Envanteri KİTAPTAN ÇALIŞMA SORULARI

Örnek-2: İşletmenin Turkuaz Ticaret’ten dönem
sonunda 8.000 € tutarında alacağı vardır.
Satış tarihinde 1 € = 15,50 TL’dir.
Dönem sonunda ise 1 € = 16,00 TL’dir.
Kambiyo Kârı = 8.000 x (16,00 - 15,50)= 4.000 TL
31.12.202X
Aşağıdaki işlemlerin yevmiye kayıtlarını yapınız
(s.100)
 Kardeşler Ticaret’e, %10 KDV hariç 1.850 TL’lik
kredili mal satılmıştır.
 Müşteri adına %10 KDV dahil 154 TL nakliye gideri
ödenmiştir.
 Bilge Ticaret 220 TL’lik borcunu işletmenin banka
hesabına yatırmıştır.

120 ALICILAR  Müşteri 280 TL’lik malı iade etmiş, iade edilen malın
4.000
Turkuaz Ticaret bedeli müşterinin borcundan düşülmüştür.
646 KAMBİYO KÂRI 4.000  Müşteri, 845 TL’lik borcuna karşılık işletmeye çek
vermiştir.
A.Doğan 26 A.Doğan  İşletme, Nazik Ticaret’e 200 TL iskonto yapmıştır. 29

26 29

ALICILAR HESABI’nın Envanteri KİTAPTAN ÇALIŞMA SORULARI

Alıcılara Vade Farkı Tahakkuku
Envanter işlemleri sırasında borcunu ödemede
geciken müşterilere, yapılan sözleşmeler
çerçevesinde vade farkı tahakkuku yapılır.
Örnek: İşletme, ödemelerini geciktiren
müşterisi Coşkun Ticaret için 1.300 TL vade
farkı tahakkuku yapmıştır.
Dönem sonunda müşterilerden gelen aşağıdaki
bilgilere göre envanter kayıtlarını yapınız (s.103)
 Müşteri A’nın İşletmenin banka hesabına yaptığı
1.200 TL’lik havalenin işletme kayıtlarına geçmediği
anlaşılmıştır.
 Müşteri B’nin 650 TL’lik borcu için verdiği çekin
henüz kaydedilmediği görülmüştür.

31.12.202X  Müşteri C’nin borcuna karşılık yaptığı 850 TL’lik

ödemenin 580 TL olarak kaydedildiği belirlenmiştir.
120 ALICILAR 1.300
Coşkun Ticaret  Müşteri D’nin satın aldığı mal karşılığı işletmeye
642 FAİZ GELİRLERİ 1.300 verdiği 1.150 TL’lik senedin, yanlışlıkla Alıcılar
hesabına kaydedildiği görülmüştür.
A.Doğan 27 A.Doğan 30

27 30

5
 DİĞER ÇALIŞMA SORULARI

Aşağıdaki bilgilere göre envanter kayıtlarını yapınız.

1 - İşletmenin dönem sonu itibariyle dövizli alacağı
şöyledir:
Cemre Ticaret’ten 10.000 $ (1$ = 15,60 TL’den kayıtlı)
Şahin Ticaret’ten 15.000 € (1€ = 16,90 TL’den kayıtlı)

Dönem sonunda 1$ = 16,20 TL, 1€ = 16,60 TL’dir.

2 - İşletme, ödemelerini geciktiren müşterisi Selvi

Ticaret için 800 TL vade farkı tahakkuku yapmıştır.

A.Doğan 31

31