Funkcja nieciągła.

Typy nieciągłości
funkcji

Anna Barbaszewska-Wiśniowska

2021
Funkcja nieciągła. Typy nieciągłości funkcji
Autor/Autorka: Anna Barbaszewska-Wiśniowska

DEFINICJA

Definicja 1: Funkcja nieciągła

Funkcję f nazywamy funkcją nieciągłą, gdy nie jest ona ciągła w co najmniej jednym punkcie swojej dziedziny. Każdy taki
punkt nazywamy punktem nieciągłości funkcji.

UWAGA

Uwaga 1:

Funkcja f nieciągła w punkcie x0 może, ale nie musi, być ciągła jednostronnie w tym punkcie.

PRZYKŁAD

Przykład 1:

Dobierzemy wartość parametru A tak, by funkcja dana wzorem

⎧
⎪
⎪ 3x
e −1
dla x < 0
x

f(x) = ⎨ A dla x = 0
⎪
⎩ ln(x+1)
⎪
x
dla x > 0
była nieciągła.

Rozwiązanie
Dziedziną funkcji f jest cały zbiór liczb rzeczywistych. Żeby funkcja była nieciągła wystarczy, by była nieciągła w
przynajmniej jednym punkcie. Weźmy pod uwagę punkt x0 = 0 . Nie istnieje granica funkcji w tym punkcie, gdyż granice
jednostronne są różne.
ex −1
lim f(x) = lim− 3x
= lim− 13 ⋅ ex −1
x
= 13 .
x→0− x→0 x→0
ln(x+1)
lim f(x) = lim+ x
= 1.
x→0+ x→0
Nie jest spełniony pierwszy warunek definicyjny ciągłości, więc niezależnie od doboru stałej A (wartości funkcji w zerze),
funkcja f nie jest ciągła w x0 = 0 , zatem f nie jest funkcją ciągłą.
(Zauważmy, że obliczając granice jednostronne skorzystaliśmy z istnienia dwóch granic podstawowych (wyrażeń
ln(x+1)
nieoznaczonych) lim e x−1 = 1 oraz lim = 1. Z istnienia tych granic wynika istnienie odpowiednich granic
x

x→0 x→0 x
jednostronnych.)
Odpowiedź

Jako A możemy przyjąć dowolna liczbę rzeczywistą.

 PRZYKŁAD

Przykład 2:

Dobierzemy wartość parametru A tak, by funkcja dana wzorem

⎧ e 3x
⎪
⎪
−1
dla x < 0
x

f(x) = ⎨ A dla x = 0
⎪
⎩
⎪ ln(x+1)
x
dla x > 0
była nieciągła w x0 = 0 i jednocześnie lewostronnie ciągła w x0 ,

Rozwiązanie
Aby funkcja była lewostronnie ciągła w x0 = 0 wartość funkcji w zerze musi być równa lewostronnej granicy tej funkcji w
zerze. Mamy:
1
f(0) = A, lim f(x) = 3
x→0−
czyli musimy przyjąć f(0) = 13 , skąd A = 13 .
Odpowiedź

Dla A = 13 funkcja nieciągła f jest lewostronnie ciągła w zerze.

PRZYKŁAD

Przykład 3:

Dobierzemy wartość parametru A tak, by funkcja dana wzorem

⎧
⎪
⎪ 3x
e −1
dla x < 0
x

f(x) = ⎨ A dla x = 0
⎪
⎩ ln(x+1)
⎪
x
dla x > 0
była nieciągła w x0 = 0 i jednocześnie prawostronnie ciągła w x0 .

Rozwiązanie
Podobnie jak w poprzednim przypadku, aby funkcja była prawostronnie ciągła w x0 = 0, musi zachodzić równość
f(0) = lim f(x),
x→0+
czyli
A = 1.
Odpowiedź
Dla A = 1 funkcja f nieciągła w zerze jest w tym punkcie funkcją prawostronnie ciągłą.

UWAGA

Uwaga 2: O nieciągłości typu ,,skokowego”

Gdy (jak w powyższym przykładzie) w punkcie nieciągłości x0 istnieją skończone granice jednostronne ale są różne, to
mówimy, że funkcja ma w x0 = 0 nieciągłość typu „skok”.
 (
(

Rysunek 1: C1. Nieciągłość typu „skok”.

(
(

(
(

Rysunek 2: Ilustracja do uwag o nieciągłości typu "skokowego" – funkcje odpowiednio lewostronnie i prawostronnie ciągłe w punkcie nieciągłości typu „skok”.

ZADANIE

Zadanie 1:

Treść zadania:

Dobierzemy (jeżeli to możliwe) wartość parametru A tak, by funkcja dana wzorem

f(x) = {
x2 −1
x+1
dla x ≠ −1
A dla x = −1

była ciągła w x0 = −1.

Rozwiązanie:

Aby funkcja była ciągła w x0 = −1, musi ona mieć granicę w tym punkcie i granica ta musi być równa wartości funkcji w tym
punkcie. Stąd

x2 −1 (x−1)(x+1)
lim f(x) = lim = lim = lim (x − 1) = −2,
x→−1 x→−1 x+1 x→−1 x+1 x→−1
f(−1) = A.
Odpowiedź

Kładąc A = −2, otrzymujemy funkcję ciągłą w x0 = −1.

 ZADANIE

Zadanie 2:

Treść zadania:

Dobierzemy (jeżeli to możliwe) wartość parametru A tak, by funkcja dana wzorem

f(x) = {
x2 −1
x+1
dla x ≠ −1
A dla x = −1

była nieciągła w x0 = −1.

Rozwiązanie:

Jako, że istnieje granica funkcji lim f(x) i - jak pokazaliśmy w ZADANIU 1 wynosi ona −2, więc aby funkcja nie była ciągła
x→−1
w tym punkcie, wystarczy dobrać jej wartość f(−1) ≠ −2.

Odpowiedź

Dla A ≠ −2 funkcja nie jest ciągła w x0 = −1.

ZADANIE

Zadanie 3:

Treść zadania:

Dobierzemy (jeżeli to możliwe) wartość parametru A tak, by funkcja dana wzorem

f(x) = {
x2 −1
x+1
dla x ≠ −1
A dla x = −1

była nieciągła w x0 = −1 i jednocześnie lewostronnie ciągła w tym punkcie.

Rozwiązanie:

Wiemy już, że aby funkcja f nie była ciągła w punkcie x0 = −1 parametr A musi być różny od −2.

Aby funkcja była lewostronnie ciągła w punkcie x0 = −1 wartość funkcji w tym punkcie musiałaby równać się jej granicy
lewostronnej, czyli musiałaby zachodzić równość A = −2.
Z faktu istnienia granicy funkcji w punkcie x0 = −1 wynika tu, że
lim f(x) = −2
x→−1−
więc musielibyśmy położyć A = −2, ale wtedy funkcja byłaby ciągła w punkcie x0 = −1.
Odpowiedź

Nie można dobrać wartości parametru A tak by funkcja f była lewostronnie ciągła w punkcie x0 = −1 i jednocześnie by
była nieciągła w tym punkcie.
 UWAGA

Uwaga 3: O nieciągłości typu ,,luka”

Gdy (jak w powyższym przykładzie) w punkcie nieciągłości x0 istnieją skończone granice jednostronne i są sobie równe ale
nie są równe wartości funkcji w tym punkcie, mówimy że jest to nieciągłość typu „luka”. Obrazowo można zauważyć, że
wówczas w wykresie funkcji jest „wykuta dziura”, a wartość funkcji leży „powyżej” lub „poniżej” niej.

(
(

Rysunek 3: C3. Nieciągłość typu „luka”

Publikacja udostępniona jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach 3.0 Polska. Pewne
prawa zastrzeżone na rzecz autorów i Akademii Górniczo-Hutniczej. Zezwala się na dowolne wykorzystanie treści publikacji pod
warunkiem wskazania autorów i Akademii Górniczo-Hutniczej jako autorów oraz podania informacji o licencji tak długo, jak tylko
na utwory zależne będzie udzielana taka sama licencja. Pełny tekst licencji dostępny na stronie
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/.

Data generacji dokumentu: 2021-07-30 20:36:03

Oryginalny dokument dostępny pod adresem: https://pre-epodreczniki.open.agh.edu.pl/openagh-permalink.php?

link=2389f563c6c589f6a4e789d7d103d5d7

Autor: Anna Barbaszewska-Wiśniowska