Professional Documents
Culture Documents
i II კლასის ფიზიკური აღზრდა მასწავლებლის წიგნი
i II კლასის ფიზიკური აღზრდა მასწავლებლის წიგნი
i II კლასის ფიზიკური აღზრდა მასწავლებლის წიგნი
ფიზიკური აღზრდა
I-II კლასი
2018 წელი
სარჩევი
ზოგადი ნაწილი:
კონცეფცია .................................................................................................................................................... 8
ფიზიკური აღზრდის როლი სკოლაში .................................................................................................... 9
2017 - 23 წწ. ეროვნული სასწავლო გეგმის ფიზიკური აღზრდის და სპორტის სახელმწიფო
სტანდარტი, ძირითადი მიმართულებები და შედეგები ..................................................................... 10
თავი I - განვითარების ასაკობრივი თავისებურებები................................................................................ 11
1. განვითარების სფეროები ....................................................................................................................... 11
2. ფიზიკური თვისებებისა და სხვადასხვა უნარის განვითარების
ასაკობრივი თავისებურებები ................................................................................................................... 14
3. აერობული, ანაერობული და მოქნილობის ვარჯიშების
მნიშვნელობა დაწყებით საფეხურზე....................................................................................................... 17
თავი II - ფიზიკური აღზრდის სტანდარტი................................................................................................. 20
1. მიმართულება - ჯანმრთელობა და უსაფრთხოება ........................................................................... 20
2. მიმართულება: მოძრაობა და მოტორული უნარ-ჩვევები ............................................................... 20
2.1. რეკომენდებული აქტივობები და ვარჯიშები I-II კლასში ....................................................... 22
2.2. რა დრო ესაჭიროება ახალი მოძრაობითი უნარის ათვისებას? ................................................ 23
2.3. გენდერული საკითხები .................................................................................................................. 26
2.4. სსსმ მოსწავლეების ჩართულობა ფიზიკურ აქტივობაში ......................................................... 28
3. მიმართულება -აქტიური მონაწილეობა ............................................................................................. 31
თავი III - შეფასება ........................................................................................................................................... 31
1. შეფასების ზოგადი სტანდარტი ........................................................................................................... 31
2. როგორ წარვმართოთ განმავითარებელი შეფასება ........................................................................... 33
2.1. განმავითარებელი შეფასების პრინციპები ფიზიკურ აღზრდაში ........................................... 34
2.2. მასწავლებლის მიერ მოსწავლის შეფასება - მოტორული უნარების შეფასების რუბრიკა . 35
2.3. მოსწავლის თვითშეფასება ............................................................................................................. 35
2.4. ფიზიკური თვისებების განვითარების შეფასება სტანდარტული ტესტით
(განმავითარებელი შეფასების შუალედური ფორმა) ....................................................................... 36
2.5. მოსწავლის ფიზიკური აქტივობის შეფასების სტანდარტული ტესტი /// შეფასების
რუბრიკა მასწავლებლისთვის (ფაკულტატური) .............................................................................. 43
2.6. დამატებითი ელ-რესურსები ......................................................................................................... 45
თავი IV - დატვირთვის შეფასება.................................................................................................................. 46
1. საუბრის ტესტი.................................................................................................................................... 46
თავი V - გაკვეთილის ორგანიზება .............................................................................................................. 47
1. სივრცის მოწყობა გაკვეთილისთვის ................................................................................................... 47
2. ახსნისა და მოსწავლეთა ორგანიზების მეთოდები ........................................................................... 48
თავი VI - გაკვეთილის სტრუქტურა ............................................................................................................ 49
1. მოსამზადებელი ნაწილი ....................................................................................................................... 49
2. ძირითადი ნაწილი.................................................................................................................................. 51
3. დასკვნითი ნაწილი ................................................................................................................................. 51
მოთელვითი ვარჯიშების ნიმუშები ........................................................................................................ 52
I-კლასის საგნის სწავლების პრინციპები
საგნის სწავლების პრინციპები ................................................................................................................. 55
თავი I - განვითარების ასაკობრივი თავისებურებები სასწავლო წლის დასაწყისში ............................ 56
თავი II - სტანდარტის მიმართულებები ..................................................................................................... 57
1. მიმართულება - ჯანმრთელობა და უსაფრთხოება .......................................................................... 57
1.1. წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგების ინდიკატორები ................................................................ 57
1.2. სწავლების პრინციპები ................................................................................................................... 57
1.3. შედეგი და შეფასება ......................................................................................................................... 58
2. მიმართულება - მოძრაობა და მოტორული უნარ-ჩვევები ............................................................. 59
2.1. წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგების ინდიკატორები ................................................................ 59
2.2. სწავლების პრინციპები ................................................................................................................... 60
2.3. შედეგი და შეფასება ......................................................................................................................... 61
5
3. მიმართულება - აქტიური მონაწილეობა ........................................................................................... 61
3.1. წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგების ინდიკატორები................................................................ 61
3.2. სწავლების პრინციპები ................................................................................................................... 61
3.3. შედეგი და შეფასება ........................................................................................................................ 62
თავი III - წლიური გეგმა ............................................................................................................................... 63
1. წლიური გეგმის შედგენის პრინციპი .................................................................................................. 63
2. ინტეგრირებული გაკვეთილი .............................................................................................................. 63
3. წლიური გეგმის ნიმუში ........................................................................................................................ 64
თავი IV - გაკვეთილების აქტივობების აღწერილობა და თანმიმდევრობა ........................................... 67
1. სკოლამდელ ასაკში განვითარებული უნარების განმტკიცება....................................................... 67
1.1. ვარჯიშები სიარულზე, ტანადობაზე და წონასწორობის ხელშეწყობაზე ............................. 67
2. გაკვეთილები ფიზიკური თვისებების შეფასების ტესტების შესაბამისი ვარჯიშები ................ 69
3. გაკვეთილები წონასწორობაზე, რბენაზე და შვედურ კედელზე ცოცვაზე ................................. 69
4. გაკვეთილები ხტომებზე ....................................................................................................................... 72
5. გაკვეთილები მანიპულაციური უნარების განვითარებაზე და სივრცის აღქმაზე...................... 74
6. გაკვეთილები წინხტომზე, განხტომზე, ხტუნვით სიარულზე ...................................................... 75
7. გაკვეთილები ცალი ხელით საგნის ტყორცნის უნარების განვითარებზე ................................... 78
თავი V - მოძრავი თამაშები I - კლასისათვის............................................................................................. 81
მოძრავი თამაშების მნიშვნელობა ........................................................................................................... 82
1. თამაში „ხილის მოგროვება“ ................................................................................................................. 83
2. თამაში „ჩემი სახლი“ .............................................................................................................................. 85
3. თამაში „წერო გუბეში“ ........................................................................................................................... 86
4. თამაში „აჩუ-აჩუ ცხენო, მოდი გაგაჭენო“ .......................................................................................... 87
5. თამაში „ხელი ხელთან“ ......................................................................................................................... 88
6. თამაში „ვაშლების ჩამოყრა“.................................................................................................................. 89
7. თამაში „ციყვების ოჯახი“...................................................................................................................... 90
8. თამაში „დათუჩას დაბადების დღე“ .................................................................................................... 92
9. თამაში „სკუპ-სკუპი“ .............................................................................................................................. 93
10. თამაში „ბურთების დაჭერობანა“ ....................................................................................................... 95
II-კლასის საგნის სწავლების პრინციპები
თავი I - განვითარების ასაკობრივი თავისებურებები სასწავლო წლის დასაწყისში ........................... 98
თავი II - სტანდარტის მიმართულებები ..................................................................................................... 99
1. მიმართულება - ჯანმრთელობა და უსაფრთხოება ......................................................................... 99
1.1. წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგების ინდიკატორები................................................................ 99
1.2. სწავლების პრინციპები ................................................................................................................... 99
1.3. შედეგი და შეფასება ........................................................................................................................ 99
2. მიმართულება - მოძრაობა და მოტორული უნარ-ჩვევები ............................................................ 101
2.1. წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები და ინდიკატორები ........................................................... 105
2.2. სწავლების პრინციპები ................................................................................................................... 102
2.3. შედეგი და შეფასება ........................................................................................................................ 103
3. მიმართულება - აქტიური მონაწილეობა .......................................................................................... 104
3.1. წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგების ინდიკატორები................................................................ 104
3.2. სწავლების პრინციპები ................................................................................................................... 104
3.3. შედეგი და შეფასება ........................................................................................................................ 105
თავი III - წლიური გეგმა ............................................................................................................................... 106
1. მეორე კლასის გაკვეთილის გეგმის ნიმუში....................................................................................... 106
თავი IV - გაკვეთილების აქტივობების აღწერილობა და თანმიმდევრობა ........................................... 110
1. გაკვეთილები სკოლამდელ ასაკში და პირველ კლასში
ათვისებული უნარების განმტკიცებაზე ................................................................................................. 110
2. ფიზიკური თვისებების განვითარების შეფასების ტესტის შესაბამისი ვარჯიშები ................... 114
3. გაკვეთილები წონასწორობის, სივრცის აღქმის და სისწრაფის განვითარებზე .......................... 114
4. ვარჯიშები და თამაშები ბურთით ....................................................................................................... 116
5. გაკვეთილები სხეულის მართვის უნარის განვითარებასა და დაზიანებათა პრევენციაზე ...... 119
5.1. დარტყმის ძალის შემცირება.......................................................................................................... 119
6
6. აერობული და ანაერობული ვარჯიშები ............................................................................................ 120
7. სპრინტი და ხტომები ............................................................................................................................. 121
8. გაკვეთილები ოთხი ძირითადი მოტორული უნარის განვითარებაზე ........................................ 123
8.1. წინხტომი ფეხშლით ........................................................................................................................ 123
8.2. ფეხის დარტყმა ბურთზე ................................................................................................................ 123
8.3. ორი ხელით ხელკეტის მხარ მოქნევით ბურთზე დარტყმა ..................................................... 124
8.4. თავის არიდება ................................................................................................................................. 125
თავი V - მოძრავი თამაშები II - კლასისათვის............................................................................................. 127
1. თამაში „მხიარული მატარებელი“ ........................................................................................................ 128
2. თამაში „ცხოველების დაჭერობანა“ ..................................................................................................... 130
3. თამაში „ლეკვი და კნუტები“ ................................................................................................................. 131
4. თამაში „მარჯვენა-მარცხენა“................................................................................................................. 132
5. თამაში „ბურთიყლაპია ბომბორა“ ........................................................................................................ 134
6. თამაში „ბურთაობა“ ................................................................................................................................ 135
7. თამაში „აფრინდა, აფრინდა...“ ............................................................................................................. 136
8. თამაში „მსუნაგი დათუჩა„..................................................................................................................... 137
9. თამაში „ფრენია ბურთი“ ........................................................................................................................ 138
10. თამაში „ბავშვები და კაჭკაჭი“ ............................................................................................................. 140
თავი VI - უსაფრთხოება და დაზიანების პრევენცია ................................................................................. 142
1. უსაფრთხოების ძირითადი პრინციპები ............................................................................................. 143
2. უსაფრთხოების წესები ზოგიერთი დაავადების დროს ................................................................... 146
3. პირველადი დახმარება დაზიანების დროს ...................................................................................... 148
დანართი N1 გაკვეთილის გეგმის ნიმუში I-კლასისთვის .................................................................. 153
დანართი N2 გაკვეთილის გეგმის ნიმუში II -კლასისთვის ................................................................ 156
დანართი N3, N4, N5, N6 I და II კლასის შეფასების ცხრილები .......................................................... 159
დანართი N7 აღჭურვილობა I-II კლასისათვის ..................................................................................... 163
ტერმინთა განმარტება ................................................................................................................................ 165
ბიბლიოგრაფია ............................................................................................................................................ 167
7
ზოგადი ნაწილი
კონცეფცია
8
ფიზიკური აღზრდის როლი სკოლაში
ფიზიკური აღზრდა და სპორტი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი საგანმანათლებლო
დისციპლინაა, რომელიც დიდ როლს ასრულებს ბავშვის, როგორც ფიზიკური, ისე
კოგნიტური, მეტყველებისა და სოციალურ-ემოციური სფეროს განვითარებაში. ხელს
უწყობს ჯანმრთელობის განმტკიცებას და გაკაჟებას, სხეულის პროპორციებისა და
სწორი ტანადობის ჩამოყალიბებას, მოსწავლის აკადემიური მოსწრების
მაჩვენებლების გაუმჯობესებას. ფიზიკურ აქტივობაში და სპორტში აქტიური
მონაწილეობისთვის საჭირო უნარ-ჩვევების ჩამოყალიბებას და მოტივაციას.
9
2017 – 23 წწ. ეროვნული სასწავლო გეგმის ფიზიკური აღზრდის და სპორტის სახელმწიფო
სტანდარტი, ძირითადი მიმართულებები და შედეგები
I-IV კლასი
ფიზიკური აღზრდის სტანდარტი (I-IV კლასები)
შედეგების
სტანდარტის შედეგები
ინდექსები
1. მიმართულება: ჯანმრთელობა და უსაფრთხოება
10
თავი I - განვითარების ასაკობრივი თავისებურებები
1. განვითარების სფეროები
თანამედროვე მიდგომით, განვითარება პირობითად დაყოფილია 5 სფეროდ:
1. ჯანმრთელობა და ფიზიკური განვითარება; 2. კოგნიტური/შემეცნებითი განვითარება; 3.
სოციალურ-ემოციური განვითარება; 4. სწავლისადმი მიდგომა; 5. მეტყველების განვითარება.
ყოველი „სფერო” მოიცავს „ქვესფეროებს”, რომლებიც თავის მხრივ, აერთიანებს სხავადასხვა
„მიმართულებებს”. ცხრილში N1 წარმოდგენილია განვითარების ხუთივე სფეროს
ქვესფეროები და მათი მიმართულებები.
ცხრილი N1
ქვესფერო მიმართულება
ფიზიკური აქტივობა სხეულის ნაწილების, ორგანოების,
ფიზიკური განვითარება
ზრდა/ჩამოყალიბება.
მსხვილი მოტორიკა; ნატიფი მოტორიკა;
მოტორული განვითარება
სენსომოტორული განვითარება.
პირადი ჰიგიენა/თავის მოვლის უნარ-ჩვევები,
ჯანმრთელობა და უსაფრთხოება
უსაფრთხოება.
შემოქმედების აღქმა და გაგება, შემოქმედებითი
ესთეტიკა და კულტურა
თვითგამოხატვა; ოჯახი, საზოგადობა და კულტურა;
ბუნება და ტექნოლოგია
ბუნება და ტექნოლოგია.
რაოდენობრივი წარმოდგენები;
რიცხვები და ანგარიში; გაზომვა; კანონზომიერების
მოვლენებს შორის მიმართებების
დადგენა; დრო, სივრცე, მიზეზშედეგობრიობა.
წვდომა
თვითიდენტობა (მე -კონცეფცია) და თვითშეფასება;
ემოციური განვითარება
თვითმართვა და თვითგამოხატვა.
ურთიერთობა უფროსებთან და თანატოლებთან;
სოციალური განვითარება
სოციალური ქცევა.
ცნობისმოყვარეობა და ინტერესი; ინიციატივა და
მოტივაცია
დამოუკიდებლობა.
ყურადღების კონცენტრაცია, შემოქმედებითობა/ და
სასწავლო უნარები გამომგონებლობა; პრობლემის გადაჭრა, აზრის
გამოხატვა, კრიტიკული აზროვნება.
მეტყველება მოსმენა და ზეპირი მეტყველება.
წიგნიერება კითხვა, წერა.
11
აზროვნების განვითარების მახასიათებლები განსაზღვრავენ თუ როგორია მოცემულ
ასაკში ბავშვის აღქმა, გაგება, იცის თუ არა რიცხვები, ანგარიში, გაზომვა.
ამ კუთხით უნდა აღინიშნოს, რომ მოსწავლე სკოლაში უკვე გარკვეული
გამოცდილებით მოდის, მას კარგად აქვს განვითარბული სენსორული უნარები
ხედავს, ესმის, შეიგრძნობს, თუმცა მოკლებულია ანალიზის უნარს. ჯერ კიდევ არ
იცის ყველა რიცხვი, საზომი ერთეულები და არ შეუძლია ანგარიში, მანძლის
გაზომვა, რიგის დაცვა.
აღნიშნული შემეცნებითი უნარების განვითარება პირველი კლასიდანვე იწყება და
შესაბამის საგანში ცოდნის მიღებასთან ერთად პროგრესირებს.
სოციალური და ემოციური სფეროს განვითარების მახასიათებლები წარმოაჩენს თუ
როგორ ვითარდება ბავშვის დამოკიდებულება საკუთარ თავთან, თანატოლებთან და
უფროსებთან მიმართებაში.
I და II კლასებში ბავშვი უფრო მეტად ,,ეგოცენტრულია’’, ამდენად აქტივობების
შესრულება ურჩევნია დამოუკიდებლად, არ მოსწონს სათამაშო საგნების
(აღჭურვილობის) გაყოფა სხვასთან, არ შეუძლია დიდ ჯგუფებში თამაში, რამეთუ
ჯერ კიდევ სრულყიფილად არ ფლობს ყველა მოძრაობას და უჭირს წესების დაცვა.
პირველი კლასის ბოლოს წყვილებში თამაში უფრო უადვილდება, მეორეში - უკვე
მცირე ჯგუფებში თამაშობს.
მესამე კლასამდე კარგად არ ესმის რას ნიშნავს მოგება-წაგება, მისთვის წაგება
ემოციურად ძალიან დიდი დატვირთვაა. შესაბამისად, ამ ასაკში არ არის
რეკომენდებული ისეთი დავალებების მიცემა, როგორიც თამაშის დროს მკაცრი
წესების დაცვას მოითხოვს და მოგებაზეა ორიენტირებული. აღნიშნული უნარების
განვითარება პროგრესირებს ასაკის მატებასთან ერთად.
სასწავლო უნარების მიმართულებათა განვითარების მახასიათებლები განსაზღვარავს
თუ როგორია მოსწავლის ცნობისმოყვარეობა და სწავლისადმი ინტერესი,
დავალებაზე ყურადღების კონცენტრაცია და მისი ხანგრძლივობა, დამოუკიდებელი
აზრის გამოხატვისა და პრობლემის გადაჭრის უნარი, ასაკის მიხედვით.
დაწყებით საფეხურზე ბავშვი ძალიან ცნობისმოყვარეა და ყველაფერი აინტერესებს,
რაც მისთვის ნაცნობია და ინტერესების სფეროს შეესაბამება მოსწონს და იმეორებს.
განსაკუთრებით მოსწონს ისეთი აქტივობების შესრულება და გამეორება, რომელთა
შედეგსაც მალე ხედავს. თუმცა, ჯერ მისი ინტერესები ზედაპირულია, ბავშვს უჭირს
მოვლენების სიღრმისეული ჭვრეტა და თუ რაიმე არ მოეწონება მის მიმართ ინტერესი
ადვილად ეკარგება.
მასწავლებელმა უნდა გაითვალისწინოს აღნიშნული უნარების მახასიათებლები და
ისეთი აქტივობებით დაგეგმოს გაკვეთილი, როგორიც ბავშვს მოსწონს და ადვილად
ასრულებს. ბავშვის ასაკის მატებასთან ერთად სასწავლო უნარების განვითარება
წლიდან წლამდე პროგრესს განიცდის და დავალებების მოცულობა და სირთულეც
იზრდება.
მეტყველების განვითარების ისეთი მახასიათებლები როგორიც არის მოსმენა და
ზეპირი მეტყველება პირველ კლასშივე განვითარებულია, თუმცა ჯერ კიდევ
დახვეწას საჭიროებს.
12
I და II კლასებში მოსწავლეს არა აქვს საკმარისი სიტყვების მარაგი, ზოგიერთ
შემთხვევაში იცის სიტყვა, მაგრამ არ იცის მისი მნიშვნელობა.
მასწავლებელმა უნდა გაითვალისწინოს აღნიშნული თვისების ასაკობრივი
თავისებურებანი, იმ ასაკში, როცა ბავშვმა კითხვა არ იცის არ მისცეს ფურცელზე
დაწერილი დავალება. ახსნის დროს მკაფიოდ გამოთქვას სიტყვები, ასწავლოს ბავშვს
ტერმინები, საგნების და აღჭურვილობის დასახელება, პირადი, ან თვალნათლივი
მაგალითით აჩვენოს მოძრაობა, ან დავალება.
ფიზიკური განვითარება ზრდის დინამიკური პროცესია, რომელიც იწყება ჯერ კიდევ
ჩანასახის სტადიაში და გრძელდება სრულწლოვანების დასრულების პერიოდამდე.
მოიცავს: სხეულის მასის, სიგრძის, თავის და გულმკერდის გარშემოწერილობების
მატებას, მთლიანად სხეულისა და მისი ცალკეული ნაწილების ზრდას და
პროპორციულ განვითარებას, ასევე ბავშვის ორგანიზმის ბიოლოგიურ მომწიფებას;
მოტორული განვითარება განაპირობებს სხვადასხვა ჯგუფის კუნთების ამოქმედებით
ამა თუ იმ მოძრაობათა შესრულების უნარის ჩამოყალიბებას. მოტორული
განვითარება მოიცავს: მსხვილ, ანუ უხეშ მოტორიკას; წვრილ, ანუ ნატიფ მოტორიკას;
სენსო-მოტორულ, ანუ მგრძნობელობით-მოძრაობით უნარებს;
მსხვილი მოტორიკა (უხეში მოტორიკა) არის ბავშვის უნარი, აკონტროლოს კიდურები
და მსხვილი კუნთები, რომელთა საშუალებითაც იგი ახერხებს თავის დაჭერას,
ჯდომას, სიარულს, სირბილს, სხეულის კონტროლს და სხვადასხვა მოძრაობას;
წვრილი მოტორიკა (ნატიფი მოტორიკა) არის ბავშვის უნარი, აკონტროლოს წვრილი,
თხელი კუნთები (მაჯისა და თითების მომხრელი და გამშლელი კუნთები და თვალის
სწორი და ირიბი კუნთები, რომლებიც განსაზღვრავენ მხედველობის
მიმართულებას). აღნიშნული უნარი ხელს უწყობს ბავშვს ამოძრაოს მაჯა მტევანი და
თითები, თვალი გააყოლოს საგნებს;
სენსო-მოტორული (მგრძნობელობით-მოძრაობითი) უნარები - გრძნობათა
ორგანოების (მხედველობის, ყნოსვის, სმენის, გემოვნების, შეხების) გამოყენებით
გარკვეული მოძრაობების შესრულება, კოორდინირება და გარემოს აღქმა თუ შეცნობა.
სენსორულ ‐ მოტორული განვითარების ერთ-ერთი საკვანძო ასპექტია თვალისა და
ხელის კოორდინაცია.
დაწყებით კლასებში ფიზიკური და მოტორული განვითარება, სხვა სფეროების
მსგავსად, გარკვეული თავისებურებებით გამოირჩევა. ამ პერიოდში ინტენსიურად
მიმდინარებს სხეულისა და მისი ნაწილების ზრდის პროცესი, ძვლოვანი ქსოვილი და
კუნთები ჯერ კიდევ ჩამოუყალიბებელი და სუსტია. წვრილი მოტორიკა უფრო
კარგად არის განვითარებული ვიდრე მსხვილი, თუმცა ორივე განვითარების
სტადიაშია.
დაწყებითი საფეხური უაღრესად მნიშვნელოვანია მოტორული უნარების
განვითარების ხელშეწყობისთვის. მსხვილი მოტორიკა ხელს უწყობს სხეულის და
კიდურების სრულფასოვან მოძრაობას. წვრილი მოტორიკის განვითარება, თავის
მხრივ, ხელს უწყობს მართლწერის, ასევე აზროვნების და ანალიზის უნარის
განვითარებას, თითების დაბოლოებებზე განლაგებული ნერვული რეცეპტორების
გაღიზიანებისა და გააქტიურების გზით.
13
ფიზიკური და მოტორული განვითარება მჭიდრო კავშირშია ფიზიკური თვისებების
განვითარებასთან.
14
მოძრაობით. I - II კლასში ბავშვს არ შეუძლია ფიზიკური აქტივობებისა და
ვარჯიშების მარჯვედ შესრულება, ვინაიდან სიმარჯვის განვითარება დაბალი
ინტენსივობით ხასიათდება.
15
განვითარებაც შეფერხებულია. ამდენად, ამ ასაკში არ არის რეკომენდებული
კოორდინაციის განმავითრებელი ვარჯიშების შეთავაზება. მიუხედავად ამისა,
მიზანშეწონილია გამოვიყენოთ ისეთი მარტივი აქტივობები, რომლებიც საფუძველს
უყრის კოორდინაციის თანდათან განვითარებას - ვარჯიშები წონასწორობაზე,
ბურთის ტყორცნა და დაჭერა და სხვ. აქცენტი არ უნდა გაკეთდეს მოძრაობისა და
კოორდინაციის სიზუსტეზე, ასევე ერთდროულად 3-4 და მეტი მოძრაობის
კომბინაციაზე. მთელი წლის განმავლობაში, ბავშვი მცირედ აუმჯობესებს შედეგებს.
2 სისწრაფე
3 სიმარჯვე
4 გამძლეობა
5 ძალა
7 რითმის გრძნობა
8 წონასწორობა
9 კოორდინაცია
10 ორიენტაცია სივრცეში
6 7 8
16
3. აერობული, ანაერობული და მოქნილობის ვარჯიშების
მნიშვნელობა დაწყებით საფეხურზე
ფიზიკური აღზრდის ძირითადი სპეციფიკური საშუალება ვარჯიშია. იმის მიხედვით,
თუ რა გავლენას ახდენს ვარჯიში ბავშვის ორგანიზმის სხვადსხვა სისტემაზე და მათ
ფუნქციონირებაზე დაწყებით საფეხურზე რეკომენდებულია აერობული, ანაერობული
და მოქნილობის ისეთი ვარჯიშების გამოყენება, რომლებიც შეესაბამება ბავშვის
ასაკობრივ განვითარებას და სტანდარტით განსაზღვრულ მიზნებს.
აერობული (გულ-სისხლძარღვთა სისტემის ფუნქციონირების გასაუმჯობესებელი)
ვარჯიშები – მსხვილი კუნთების რიტმული მოძრაობა, გარკვეული დროის
განმავლობაში, ბავშვებში ხელს უწყობს მსხვილი მოტორიკის განვითარებას; იწვევს
გულის აჩქარებას, ოფლიანობას და სუნთქვის გახშირებას, რაც ფიზიკური
დატვირთვის დროს ორგანიზმის ჟანგბადით უკეთ მომარაგებას უზრუნველყოფს.
შესაბამისად, დადებითად აისახება გულ-სისხლძარღვთა და ნერვული სისტემის
განვითრებაზე. ტვინის ინტენსიური მომარაგება ჟანგბადით ხელს უწყობს გონებრივ
განვითარებას. ამდენად, ბავშვის განვითარების ხელშეწყობისთვის აერობული
ვარჯიშები საუკეთესო საშუალებაა. I-II კლასში მოსწავლეებს უნდა შესთავაზოთ
ისეთი აერობული ვარჯიშები როგორებიცაა: მოძრავი თამაშები, რბენა (ასაკის
შესაბამის დისტანციაზე), ცეკვა, ცურვა, ველოსიპედის ტარება.
აერობული ვარჯიშები სტანდარტის სამივე მიმართულების შედეგების მიღწევას
უწყობს ხელს:
ჯანმრთელობა და უსაფრთხოება - გულ-სისხლძარღვთა სისტემის მუშაობის
გაუმჯობესება, ორგანიზმის ჟანგბადით უკეთ მომარაგება;
მოძრაობა და მოტორული უნარ-ჩვევბი - მსხვილი მოტორიკის განვითარება;
აქტიური მონაწილეობა - აქტივობები და ვარჯიშები, როლებიც ხელს უწყობს
მოსწავლის მონაწილეობას რეგულარულ ფიზიკურ აქტივობაში. I-II კლასებში
ფიზიკური აქტივობები უპირატესად აერობული ვარჯიშებით იგეგმება.
17
ტრავმებით და სხვადასხვა ქრონიკული დაავადებებით როგორც ბავშვობის, ისე
მოზრდილობის ასაკში.
18
სუნთქვის რეგულირება ვარჯიშის დროს სუნთქვის რეგულირება ვარჯიშის დროს
ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პროცესია, რომელიც ხელს უწყობს ფილტვების
მომარაგებას ჟანგბადით და უზრუნველყოფს კუნთების აქტიურ მუშაობას.
მიუხედავდ იმისა, რომ I-II კლასში მოსწავლე დიდი დატვირთვით არ ვარჯიშობს,
სწორ სუნთქვას ამ ასაკში განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს, ვინაიდან ბავშვის
სასუნთქი სისტემა ჯერ კიდევ ჩამოუყალიბებელია, სუნთვქვა ზედაპირულია და
ჟანგბადის ათვისება უფროსკლასელებთან შედარებით ნაკლებია და თუ ბავშვი
სწორად არ სუნთქვს მსუბუქი დატვირთვის ვარჯიშის დროსაც კი, ჟანგბადის
ნაკლებობა ვითარდება და ადვილად იღლება. ამდენად, პედაგოგმა აუცილებლად
უნდა ასწავლოს მოსწავლეს სწორი სუნთქვის პრინციპები და ხელი შეუწყოს
აღნიშნული უნარ-ჩვევის ჩამოყალიბებას. ყველაზე კარგად სუნთქვის რეგულირების
პრინციპების შესწავლა შეიძლება სამწყრობო ვარჯიშების, სიარულის ან სირბილის
(ნელი და სწრაფი) დროს. ბავშვებს უნდა ვასწავლოთ:
19
თავი II - ფიზიკური აღზრდის სტანდარტი
1. მიმართულება - ჯანმრთელობა და უსაფრთხოება
აღნიშნული მიმართულების მიზანია I-II კლასის მოსწავლეებს მიაწოდოს
ინფორმაცია ჯანსაღი ცხოვრების წესისა და უსაფრთხოების ელემენტარული
პრინციპების შესახებ, რაც მოსწავლეთა ჯანმრთელობის ხელშეწყობის
მნიშვნელოვანი საფუძველია. სწავლების უზრუნველსაყოფად აუციებელია
სტანდარტით გათვალისწინებულ საკითხებზე მოსწავლეთა თეორიული
ინფორმაციით უზრუნველყოფა, სწავლების პროცესში თვალსაჩინოებების გამოყენება
და შესაბამისი თემატიკის მოძრავი სიუჟეტური თამაშების დაგეგმვა. მოსწავლეთა
ცოდნის შეფასების რეკომენდებული მეთოდების გამოყენება (იხ. I და II კლასების საგნის
სწავლების პრინციპები).
20
მოძრაობის მახასიათებლები - იმის მიხედვით, თუ რა მიმართულებით, როგორი
სისწრაფით და სხვ. ხორციელდება მოძრაობა მახიათებლები სხვადსხვა ასაკში
განსხვავებულია. აღნიშნული ინფორმაცია განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია I-II
კლასში, რამეთუ ამ პერიოდში ბავშვს ზოგიერთი ტერმინის მნიშვნელობაც არ ესმის
და მოძრაობებს გარკვეული თანმიმდევრობით პირველად, სწორედ I-II კლასში
ეუფლება (იხ. სქემა N1).
21
2.1. რეკომენდებული აქტივობები და ვარჯიშები I-II კლასში
I-II კლასში რეკომენდებულია ზოგადგანმავითარებელი და სხვადასხვა სპორტული
სახეობების მარტივი ელემენტების და ვარჯიშების გამოყენება (მძლეოსნობა,
ტანვარჯიში, ცეკვა), შესაბამისი ვარჯიშების ინტეგრირება მოძრავ სიუჟეტურ
თამაშებში.
ზოგადგანამავითრებელი ვარჯიშები დაწყებით საფეხურზე მნიშვნელოვანია ბავშვის
მრავალმხრივი განვითარების ხელშეწყობისთვის. სწორად შერჩეული ვარჯიშები მყარ
საფუძველს ქმნიან ყველა მოძრაობისა და ფიზიკური თვისებების განვითარებისთვის.
ხელს უწყობენ თავისუფალი, შეთანხმებული მოძრაობებისა და რიტმის გრძნობის
ჩამოყილაბებას, ცალკეულ კუნთთა ჯგუფების მოდუნებისა და დაჭიმვის უნარიანობის
გაზრდას, ტანდეგობის ფორმირებას და სხვ. ისეთი ვარჯიშები, როგორიც არის
სიარული, სირბილი, ხტომები, ზნექები, ვარჯიშები უსაგნოდ და საგნებით
მასწავლებელმა ყველა გაკვეთილზე უნდა გამოიყენოს, შეარჩიოს ისინი ასაკისა და
სირთულის გათვალისწინებით, მარტივიდან რთულისკენ.
22
ასრულებენ დავალებას და უკეთეს წარმატებას აღწევენ. (იხ.
https://www.youtube.com/watch?v=26guG6wr5so).
23
მასწავლებელმა უნდა იცოდეს, რომ ყველა ბავშვს განვითარების ინდივიდუალური
რიტმი აქვს. ზოგი ადვილად და უფრო მოკლე დროში ეუფლება ახალ მოძრაობას,
ზოგი უფრო ნელა. ეს არ უნდა გახდეს ბავშვის უარყოფითი შეფასების, ან
საყვედურის საფუძველი. მნიშვნელოვანია ისიც, რომ ბავშვი ახალი მოძრაობის
ტექნიკას და მის სხვადასხვა ელემენტს განსხვავებული წარმატებით ითვისებს.
ზოგიერთი მოძრაობის სრულყოფისა და სიზუსტის დახვეწისთვის შესაძლოა ერთი
წელი დასჭირდეს. ზოგიერთი უნარი ასაკობრივ სტანდარტს რამდენიმე წელში
აღწევს (იხ. ცხრილი N 3.).
24
აღნიშნული სქემა, დაგეხმარებათ უზრუნველყოთ შესაბამისი უნარ-ჩვევების
განვითარების თანმიმდევრობა I-II კლასის გაკვეთილებზე.
ცხრილი N 3
სკოლამ
დელი I საფეხური II საფეხური III საფეხური
N უნარები ასაკი
3 ზეხტომი
4 დაჭერა
5 წინხტომი
6 განხტომი
7 ხტუნვით სიარული
8 ბურთის ტყორცნა
9 წინხტომი ფეხშლით
10 ფეხის დარტყმა
12 თავის არიდება
25
2.3. გენდერული საკითხები
დაწყებით საფეხურზე გოგონებსა და ვაჟებს განვითარების თანაბარი პოტენციალი და
საერთო ინტერესები აქვთ, ერთნაირი დატვირთვით მონაწილეობენ ფიზიკურ
აქტივობებში 10 წლამდე. ერთად ვარჯიშობენ და თამაშობენ. სწორედ ეს პერიოდი
უნდა იქნეს გამოყენებული რეგულარული ფიზიკური აქტივობის ჩვევის
ჩამოყალიბებისთვის, ორივე სქესის წარმომადგენლებთან. ვინაიდან, საბაზო და
საშუალო საფეხურზე შესაძლოა დაგვიანებული იყოს, განსაკუთრებით
გოგონებისთვის.
მიუხედვად ამისა, დაწყებით საფეხურზე უკვე ვლინდება გარკვეული გენდერული
სხვაობა, რაც გოგონებისა და ვაჟების ფიზიოლოგიური თავისებურებებიდან
გამომდინარეობს.
• შედარებით სუსტი/არამყარი იოგოვანი აპარატის გამო ამ ასაკში გოგონები,
მართალია მცირედ, მაგრამ უფრო მოქნილები არიან, ვიდრე ვაჟები. შესაბამისად,
გოგონები მეტი ხალისით და წარმატებით ასრულებენ გაწელვით ვარჯიშებს.
როგორ მოვიქცეთ
აღნიშნული თავისებურებები არ ნიშნავს იმას, რომ გოგონებს ან ვაჟებს მხოლოდ
ისეთი ვარჯიშები უნდა შევთავაზოთ, რომლებიც უკეთ გამოსდით.
26
• ვარჯიშები, რომლებიც მოითხოვს ზედა კიდურების, მხრების და მენჯის
მოძრაობას. ასევე, სხვადასხვა საგანზე მოჭიდება, რაც აძლიერებს ზედა
კიდურის კუნთებს და ხელს უწყობს წვრილი მოტორიკის განვითარებას.
დაუშვებელია
27
ფაქტორებით გამოწვეული სირთულეები სწავლაში, რის გამოც ვერ ძლევს ეროვნული
სასწავლო გეგმის მოთხოვნებს.
28
• მოსწავლეთა ინდივიდუალური თავისებურებების გათვალისწინებით,
მასწავლებელმა უნდა უზრუნველყოს ფიზიკური განათლების პროცესში მათი
სრული ჩართულობა.
როგორც უკვე აღვნიშნეთ, სსსმ მოსწავლეთა განსხვავებული საჭიროებებიდან
გამომდინარე, არ არის შესაძლებელი სხვადასხვა აქტივობების დეტალურად გაწერა.
მიუხედავად ამისა გთავზობთ ერთ სანიმუშო მაგალითს თამაშის სახით - როგორ
მოვარგოთ აქტივობა სსსმ ეტლით მოსარგებლე მოსწავლეს, რომელსაც
ინდივიდუალური გეგმის თანახმად შეუძლია ფიზიკურ აქტივობებში მონაწილეობა:
29
ხოლო საზღვრებს გარეთ - ჭაობი. თუ ლუკა თამაშის დროს აღნიშნულ ხაზებს
გასცდება ჩაითვლება, რომ ჭაობში ჩავარდა და გავა თამაშიდან. თუ უვნებლად
მივა „ნაპირის” ბოლომდე, ანუ არ გადაკვეთავს პარალელურად გავლებულ
ხაზებს, ჩაითვლება გამარჯვებულად.
30
3. მიმართულება - აქტიური მონაწილეობა
აღნიშნული მიმართულების მიზანია მოსწავლემ შეძლოს აქტიური მონაწილეობის
მიღება ჯანმრთელობის შენარჩუნებისა და გაკაჟებისათვის აუცილებელ
ელემენტარულ ფიზიკურ აქტივობებში და სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი უნარ-
ჩვევების გამოვლენა. გაიაზროს ფიზიკური აქტივობის მნიშვნელობა
ჯანმრთელობისთვის და დაუკავშიროს სხეულის მდგომარეობას, რაც თავის მხრივ
აუცილებელი წინაპირობებაა აქტიური მონაწილეობისთვის. აქტიური მონაწილეობის
უზრუნველსაყოფად აუცილებელია მოსწავლეთა ჩართულობის ხელშეწყობა ასაკის
შესაბამის რეგულარულ ფიზიკურ აქტივობაში. სასწავლო წლის განმავლობაში I და II
კლასის მოსწავლეებისთვის რეკომენდებული ვარჯიშებისა და აქტივობების
დაგეგმვა, შესაბამისი დროის გათვალისწინებით. მოსწავლეთა აქტივობის შეფასება
რეკომენდებული შეფასების მეთოდების გამოყენებით. (იხ. I და II კლასების საგნის
სწავლების პრინციპები - II თავი - 3. მიმართულება - აქტიური მონაწილეობა).
31
ცხრილი N4
მოსწავლის აკადემიური
სწავლის ხარისხის გაუმჯობესება;
მიზნები მიღწევის დონის დადგენა
მოსწავლის წინსვლისა და განვითარების
საგნობრივი სასწავლო გეგმის
ხელშეწყობა.
შედეგებთან მიმართებაში.
32
სახალისო რუბრიკას. თვითშეფასების რუბრიკა მოსწავლეებისთვის ადვილად
გასაგები რომ იყოს, კრიტერიუმების შედგენის დროს, გაითვალისწინეთ შემდეგი
საკითხები:
• გამოიყენეთ მოსწავლისთვის გასაგები სიტყვები და ფრაზები;
• ჩამოაყალიბეთ რუბრიკის კრიტერიუმები პირველ პირში;
• გაუზიარეთ რუბრიკა მოსწავლეებს და მიიღეთ მათგან უკუკავშირი;
• საჭიროებისამებრ შეიტანეთ ცვლილებები რუბრიკაში.
33
• საკუთარი თავის შეცნობა, კომუნიკაციის უნარების განვითარება (ურთიერთობა
უფროსებთან, თანატოლებთან, მუშაობა წყვილებში, მცირე ჯგუფებში, გუნდში).
34
2.2 . მასწავლებლის მიერ მოსწავლის შეფასება - მოტორული უნარების
შეფასების რუბრიკა
რიტმული ნაბიჯი-ნახტომი;
დაშვება ტერფის წინა ვერ
ხტუნვით ასრულებს ასრულებს ასრულებს
ბალიშზე; ასრულებს
1 სიარული 3 2 1
ახტომისთვის საყრდენი ვერცერთ
ელემენტს ელემენტს ელემენტს
ფეხი იხრება მუხლის ელემენტს
სახსარში.
35
ცხრილი N6
მოძრავი თამაში ,,აჩუ-აჩუ ცხენო’’
კრიტერიუმი კი არა
მე ვითამაშე ,,აჩუ-აჩუ ცხენო’’
36
ფიზიკური თვისებების განვითარების შეფასების ტესტის განმარტება
მოიცავს ასაკის შესაბამის რამდენიმე მარტივ ვარჯიშს, რომლებიც მიეკუთვნება
აერობულ, ანაერობულ და მოქნილობის ვარჯიშებს და განკუთვნილია შესაბამისი
უნარების განვითარების შეფასებისთვის.
მუცლის პრესი
ზურგის პრესი
ხელებზე აძალვა
37
ღერძზე კიდი და აძალვა
ხერხემლის მოქნილობა
ტესტის აღწერილობა
I. აერობული შესაძლებლობები
შეფასება
• 10 წლამდე ფასდება მხოლოდ მონაწილეობა სირბილში. რაუნდების რაოდენობა
და დრო არ ფასდება.
ინსტრუქცია
• ბავშვი წევს ლეიბზე პირაღმა, მოხრილი მუხლებით ისე, რომ მუხლის სახსარში
კუთხე იყოს დაახლოებით 900, ფეხები ერთამეთისგან ოდნავ დაშორებული,
38
ხელები გამართული ტანის პარალელურად, ხელის გულები ქვემოთ. თავი
უნდა იდოს ლეიბზე. ტერფები რაც უფრო ახლოა საჯდომთან მით უფრო
რთულია მოძრაობის შესრულება;
• მოსწავლე იწყებს წამოჯდომას ისე, რომ თითებს თანდათანობით ასრიალებს
ლეიბზე. წამოჯდება იმდენჯერ, რამდენჯერაც შეუძლია. მოძრაობის დროს
ქუსლი ყოველთვის უნდა ეხებოდეს ლეიბს და თავი ყველა წამოჯდომის მერე
უნდა დადოს ლეიბზე. წამოჯდომებს შორის არ არის პაუზა.
შეფასება
• მასწავლებელი ითვლის წამოჯდომის რაოდენობას. ტესტის დროს არ ფასდება
სიჩქარე. თითო წამოჯდომი ფასდება ერთი ქულით.
ინსტრუქცია
• მოსწავლე წვება პირქვე ლეიბზე, ფეხის წვერები გაჭიმულია, ხელები სხეულის
პარალელურად, ხელის მტევნები თეძოებთან, ხელისგულებით ზემოთ;
• მოსწავლის თვალების გასწვრივ ლეიბზე უნდა მოთავსდეს ნებისმიერი
ხელმისაწვდომი ნიშნული (მაგ. წითელი ქაღალდის ფურცელი) მზერის
ფიქსაციისათვის;
• მოსწავლემ მოძრაობა უნდა შეასრულოს ნელ-ნელა, შეძლებისდაგვარად მაღლა
აწიოს თავი, კისერი და მხრები, შეინარჩუნოს ეს პოზიცია გაზომვამდე. იზომება
მანძილი იატაკიდან ნიკაპამდე.
აღჭურვილობა
• ტანვარჯიშის ლეიბი და საზომი, მაგ. - 40 სმ-იანი სახაზავი. სახაზავზე მარკერით
უნდა იყოს აღნიშნული 15 სმ, 23 სმ და 30,5 სმ.
შეფასება
• შეფასების საზომია მანძილი სანტიმეტრებში, იატაკიდან ნიკაპამდე. ქულების
რაოდენობა განისაზღვრება სანტიმეტრების რაოდენობით. მაგ. - თუ მოსწავლემ
აწია თავი 12 სანტიმეტრზე იგი ფასდება 12 ქულით. მაქსიმალური ქულა
შეადგენს 30, 5 სმ-ს. იმ შემთხვევაში თუ მანძილი მეტია 30,5 სმ-ზე, შედეგი მაინც
30,5 ქულით ფასდება;
39
ოდნავ უფრო განზე. ფეხები გამართული იატაკის პარალელურად, ოდნავ
ერთმანეთისგან დაშორებული. თავი, ზურგი და ფეხები უნდა იყოს სწორ ხაზზე.
საწყისი პოზიციიდან ბავშვი იწყებს მოძრაობას იატაკის მიმართულებით, ისე,
რომ ხელები მოხაროს იდაყვის სახსარში 900-მდე, მხარი უნდა იყოს საყრდენი
ზედაპირის პარალელურად. ამის შემდეგ ბავშვი აკეთებს აძალვას იმდენჯერ,
რამდენჯერაც შეუძლია. დასაშვებია მხოლოდ 2 შეცდომა, თუ შეცდომების
რაოდენობა 2 -ზე მეტია, ბავშვი არ უნდა დავძაბოთ და შევწყვიტოთ ტესტი;
ტესტი უნდა შეწყდეს იმ შემთხვევაშიც, თუ მოსწავლე გრძნობს ტკივილს ან
დისკომფორტს.
შეფასება
• შეფასების საზომია აძალვების რაოდენობა. ქულების რაოდენობა უტოლდება
აძალვების რიცხვს;
• ტესტის დაწყებამდე აუცილებელია მასწავლებელმა აჩვენოს მოსწავლეს
შესრულების ტექნიკა.
ინსტრუქცია
• მოსწავლე ეჭიდება ღერძს თავსზემოთ აწეული ხელებით და ფეხები იატაკზე
უდევს. მასწავლებლის დახმარებით სწევს ტანს ზემოთ, ისე, რომ ხელები
იდაყვში მოიხაროს და ნიკაპი აცდეს ძელს. წამზომით უნდა დაინიშნოს რამდენ
ხანს ძლებს მოსწავლე მოცემულ პოზიციაში. მოსწავლეს უნდა მისცეთ
მხოლოდ 1 ცდის შესაძლებლობა.
შეფასება
• შეფასება ხდება იმ დროის მიხედვით, რამდენი წამიც ძლებს მოსწავლე
მოცემულ პოზიციაში.
40
III. მოქნილობა
ინსტრუქცია
• მოსწავლე იხდის ფეხსაცმელს, ჯდება
იატაკზე და ტერფებით ეყრდნობა ყუთს.
ხელები წინ, მიმართული სახაზავისკენ, ერთი ხელით ეხება სახაზავს, მეორე
ხელს კი ზემოდან ადებს პირველს;
აღჭურვილობა
• მყარი ყუთი (ან სკამი) დაახლოებით 30,5 სმ სიმაღლის;
შეფასება
• შეფასების ინდიკატორია მანძილი სანტიმეტრებში. ქულების რაოდენობა
განისაზღვრება სანტიმეტრების იმ რაოდენობით, სადამდეც წვდება სახაზავს
თითის წვერით. ჩვეულებრივ, ქულების მაქსიმუმი არ აღემატება 30,5 სმ. –ს.
ტესტის ინსტრუქცია
• მარჯვენა მხრის სარტყლის მოქნილობის შესაფასებლად მარჯვენა ხელი
ზემოდან უნდა გადაიწიოს ზურგს უკან და მარცხენა ხელი ქვემოდან;
41
• მარცხენა მხრის სარტყლის შესაფასებლად პირიქით, მარცხენა ხელი ზემოდან
და მარჯვენა ქვემოდან.
შეფასება
რჩევები მასწავლებელს
მაგ. ტესტის ,, იატაკიდან ხელებზე აძალვა’’ - ნორმის ქვედა ზღვარია -3, ზედა - 8.
42
2.5. მოსწავლის ფიზიკური აქტივობის შეფასების სტანდარტული ტესტი
/// შეფასების რუბრიკა მასწავლებლისთვის (ფაკულტატური)
გთვაზობთ აშშ სპორტისა და ფიზიკური განათლების ნაციონალური ასოციაციის -
,,NASPE’’-ს რეკომენდაციების გათვალისწინებით. შემუშავებულ და მოდიფიცრებულ
სტანდარტულ ტესტს (იხ. ნიმუში ცხრილი N7), რომელიც ივსება მასწავლებლის მიერ
ან მშობლის დახმარებით.
კითხვარი მოიცავს 3 შეკითხვას შემდეგი კრიტერიუმების მიხედვით: აერობული,
ანაერობული და მოქნილობის ვარჯიშების შესრულება და კომპიუტერთან და
ტელევიზორთან გატარებული დრო. თითოეულ კითხვებზე საჭიროა პასუხის
დაფიქსირება კვირის ყოველი დღის გასწვრივ - ,,კი’’ (შესაბამისი ხანგრძლივობის
მითითებით) ან ,,არა’’, რაც შესაძლებლობას მოგცემთ შეაფასოთ რა დროს უთმობს
ბავშვი ფიზიკურ აქტივობებში მონაწილეობას და რა დროს ატარებს პასიურ
მდგომარეობაში.
აქტივობის ტესტის რუბრიკის ნიმუში - ცხრილი N7
კითხვები კვირის დღეები დრო
1. აერობული აქტივობა –
აღნიშნეთ კვირის
დღეები, როცა ბავშვმა
კი- კი- კი - 15
ისეირნა ფეხით ან 20 წთ.
არა
15 წთ
არა
წთ.
არა კი- 30 80 წთ
ველოსიპედით, ირბინა წთ.
ან ითამაშა მოძრავი
თამაშები
2. ანაერობული აქტივობა
- აღნიშნეთ კვირის
დღეები, როცა ბავშვმა კი-10
არა არა არა არა არა არა 10 წთ
შეასრულა ვარჯიშები: წთ.
მუცლის პრესი, ზურგის
პრესი, ღერძზე კიდი
3. მოქნილობა - აღნიშნეთ
კვირის დღეები, როცა კი-15 კი- 10 კი-
არა არა არა არა 30 წთ.
ბავშვმა შეასრულა წთ. წთ. 5. წთ.
გაწელვითი ვარჯიშები
4. პასიურ
მდგომარეობაში
კი- 30 კი -60 კი -60 კი-60 კი-
გატარებული დრო წთ. წთ. წთ. წთ.
არა
40 წთ.
კი 250 წთ.
(კომპიუტერი,
ტელევიზორიი)
I. სულ ფიზიკურ
აქტივობაზე დახარჯული 120 წთ.
დრო
43
ნიმუშის მონაცემებით ადვილად დაინახავთ, რომ მაგ. მოსწავლე ლუკა კვირის
განმავლობაში, თითქმის, ორჯერ ნაკლებ დროს (120 წთ.) უთმობს ფიზკურ აქტივობას,
ვიდრე კომპიუტერთან და ტელევიზორთან დრის გატარებას (250 წთ.). მისი
ფიზიკური თვისებების შეფასების სტანდარტული ტესტის მონაცემებიც დაბალია
ასაკობრივ ნორმებზე.
მოსწავლე ,,ლუკა’’
44
2.6. დამატებითი ელ-რესურსები:
გთავაზობთ ფიზიკური თვისებების განვითარების შეფასების ტესტის ვარჯიშების
შესრულების პრაქტიკული მაგალითების ვიდეო-რგოლების ელ-მისამართებს (NASPE-ს
კურიკულუმის მიხედვით):
1. მაქოსებრი რბენა (Shuttle run, Pacer Fitness Test, CDE PFT PACER):
https://www.youtube.com/watch?v=6etwjsnMORQ https://www.youtube.com/watch?v=l6YfrmEgFcI
https://www.youtube.com/watch?v=_XJAtUKjxk4 https://www.youtube.com/watch?v=9KPskEdeqx8
https://www.youtube.com/watch?v=7mwG1LCHpZ0
45
თავი IV - დატვირთვის შეფასება
დატვირთვის ინტენსივობის შეფასება და შეფასების შესაბამისი ხერხების გამოყენების
ცოდნა უაღრესად მნიშვნელოვანია ფიზიკური აღზრდის მასწავლებლისთვის.
1. საუბრის ტესტი
ტესტი შესაძლებლობას იძლევა შევაფასოთ მოსწავლის დატვირთვის ინტენსივობა მის
საუბარზე დაკვირვებით
46
თავი V - გაკვეთილის ორგანიზება
ფიზიკური აღზრდის გაკვეთილი წარმოადგენს ბავშვთა ფიზიკური აღზრდის
ძირითად ფორმას და საგანმანათლებლო, აღმზრდელობითი და გამაჯანსაღებელი
მიზნების განხორციელებას ემსახურება. მიზნების მიღწევა კი მხოლოდ სწორად
ორგანიზებული გაკვეთილით არის შესაძლებელი. ამდენად, ყველა მნიშვნელოვანი
პრინციპი, რომელიც გაკვეთილის სწორად ორგანიზებას უწყობს ხელს აუცილებლად
უნდა იყოს დაცული.
47
2. ახსნისა და მოსწავლეთა ორგანიზების მეთოდები
48
ვარჯიშის, თამაშის დაწყებისა და შეწყვეტის ნიშნის დადგენა - ვარჯიშის/თამაშის
დაწყებისა და შეჩერების ნიშნად პედაგოგს შეუძლია გამოიყენოს მუსიკალური
საკრავი, ტაში, ძახილი, ხელის მოძრაობა, სასტვენი და სხვ. პედაგოგი მოსწავლეებს
წინასწარ უცხადებს, რომ ვარჯიში/თამაში უნდა დაიწყოს, მაგ. ერთი დასტვენის
შემდეგ, ორი დასტვენა კი ნიშნავს ვარჯიშის/თამაშის შეწყვეტას.
თამაშის შეწყვეტა უნდა მოხდეს შესაბამისი დროის ამოწურვის შემდეგ, რომ ბავშვები
არ გადაიტვირთონ. ზოგჯერ თამაშის შეწყვეტა უხეში შეცდომით ან ცუდი
საქციელით არის განპირობებული.
3. დასკვნითი ნაწილი 5 წთ
Z ჯამი 45 წთ.
1. მოსამზადებელი ნაწილი:
მიზანი
მოსამზადებელი ნაწილის საწყის ეტაპზე ხდება ორგანიზმის მომზადება, ძირითადი
ნაწილისთვის, შედარებით რთული ამოცანების გადასაწყვეტად. ვარჯიშების
კომპლექსი ისე უნდა შეირჩეს, რომ მოხდეს მთელი ორგანიზმის გააქტიურება,
სისხლის მიმოქცევისა და ორგანიზმის ჟანგბადით მომარაგების გაუმჯობესება.
შესაბამისად, ამ დროს რეკომენდებულია სამწყობრო, მოთელვითი და სუნთქვის
მარეგულირებელი ვარჯიშების შესრულება.
49
სამწყობრო ვარჯიშები
სრულდება გაკვეთილის მოსამზადებელ ნაწილში, მასწავლებლის ძახილზე და
მნიშვნელოვან როლს ასრულებს გაკვეთილის ორგანიზებისა და დისციპლინის
პრობლემის მოგვარებისთვის. ვარჯიშები მოიცავს მოსწავლეთა მოწყობას ერთ რიგად,
2 რიგად, 3 რიგად, სწორებას, გათვლას. ასევე, 2 საპირისპირო მწკრივად და წყვილებად
განლაგებას, გაჯრას, ფიგურულ სიარულს და სხვ. ხელს უწყობს სწორი ტანდეგობის
ჩამოყალიბებას, შესაბამისად, მასწავლებელმა ყურადღება უნდა მიაქციოს სამწყობრო
ვარჯიშის დროს ყველა მოსწავლის გამართულ დგომს.
მოთელვითი ვარჯიშები
I-II კლასში მოთელვისთვის უპირატესობა ენიჭება გაწელვით და საყრდენ-
მამოძრავებელ ვარჯიშებს მაგ., სხვადასხვა ტიპის სიარულს, სირბილს და ზედა და
ქვედა კიდურების მოძრაბებს და სხვ. კარგი იქნება, თუ ვარჯიშს მოერგება რაიმე
მარტივი სიუჟეტი, რათა იგი ბავშვებისთვის უფრო სახალისო შესასრულებელი
გახდეს.
50
2. ძირითადი ნაწილი:
ძირითადი ნაწილის მიზანია შედარებით რთული ამოცანების გადაწყვეტა და
მოძრავი თამაშების ორგანიზება. აღნიშნული ნაწილის პირველ ფაზაში უნდა მოხდეს
ახალი მოძრაობითი უნარების ათვისება, შემდეგ ფაზაში კი გამეორება.
3. დასკვნითი ნაწილი:
დასკვნითი ნაწილის მიზანია - ორგანიზმის ფუნქციური აქტვობის თანდათანობით
შემცირება და გაკვეთილის ორაგინეზებული დასრულება
• გამაგრილებელი ვარჯიშები
• გაკვეთილის გარჩევა
• საშინაო დავალება
• ხანგრძლივობა – 5 წთ.
51
მოთელვითი ვარჯიშების ნიმუშები
ცხრილი N10
1 კისრის ვარჯიში
52
ცხრილი N11
53
ცხრილი N12
54
I- კლასის
საგნის სწავლების
პრინციპები
საგნის სწავლება ისე უნდა დაიგეგმოს, რომ აქცენტი გაკეთდეს მოსწავლის ასაკის
შესაბამისი უნარების განვითარების ხელშეწყობაზე, სახელმწიფო სტანდარტით
გათვალისწინებული მიმართულებების თანახმად. სწავლება უნდა წარიმართოს
შესაბამისი თეორიული ინფორმაციის, ვარჯიშებისა და მრავალფეროვანი
აქტივობების გამოყენებით, განვითარების ასაკობრივ თავისებურებეთან
შესაბამისობაში.
55
თავი I - განვითარების ასაკობრივი თავისებურებები
სასწავლო წლის დასაწყისში
I კლასელი მოსწავლის კოგნიტური, სოციალურ-ემოციური თუ მოტორული
უნარების განვითარება მნიშვნელოვანი თავისებურებებით გამოირჩევა პირველ
კლასში ბავშვს არა აქვს ჩამოყალიბებული გარკვეულ დავალებაზე დიდხანს
კონცენტრირების უნარი; აქტიური ყურადღების დრო 6 წლის ასაკისთვის 15-20 წთ-ის
ფარგლებში მერყეობს. შეუძლია გაიგოს და შეასრულოს მხოლოდ მარტივი და მოკლე
ინსტრუქცია, რომელიც შედგება მხოლოდ 2-3 თანმიმდევრული საფეხურისგან;
ამ ასაკში ბავშვს ჯერ კიდევ არა აქვს კარგად ჩამოყალიბებული დროისა და სივრცის
შეგრძნება, უჭირს სივრცეში ორიენტირება. ამიტომ, ურჩევნია ისეთი თამაშები,
რომლებშიც სივრცე შეზღუდული არ არის და თავისუფლად მოძრაობს.
56
თავი II - სტანდარტის მიმართულებები
ინდიკატორი
• ცნობს სხეულის ნაწილებს, ესმის მასწავლებლის დავალება სხეულის რომელ
ნაწილებს ეხება და შესაბამისად რეაგირებს (მაგალითად – დავალებაზე ასწიე
ხელი – წევს ხელს და ა.შ.);
• თუ ტკივილი აწუხებს, შეუძლია დაასახელოს სხეულის რომელი ნაწილი სტკივა;
• იცის მინიმალური უსაფრთხოების პროცედურები, რაც აუცილებელია
იმისთვის, რომ თავი იგრძნოს დაცულად და თავდაჯერებულად. იცის, როგორ
გამოიყენოს საგნები უსაფრთხოდ;
• იცის ჰიგიენის ელემენტარული წესები.
57
• საშიში და საზიანოა თავში, მუცელში დარტყმა, დიდი სიმაღლიდან ჩამოხტომა
და სხვ.;
შედეგი
ა) მოსწავლეს გაკვეთილზე სისტემატურად აცვია სპორტული ფორმა.
შეფასება
ცოდნის შეფასება
ცოდნის შეფასება შეიძლება გაკვეთილის მსვლელობის დროს, ან დაგეგმილი
თამაშის შემდეგ მოსწავლეებისთვის, შემაჯამებელი დავალების ზოგადი რუბრიკით.
შესაბამის თემასთან დაკავშირებული კრიტერიუმების გამოყენებით.
58
2. მიმართულება - მოძრაობა და მოტორული უნარ-ჩვევები
ინდიკატორები
ა) საყრდენ-მამოძრავებელი მოტორული უნარები
• შეუძლია მოძრაობა სხვადასხვა მიმრთულებით და სხეულის სხვადასხვა
ნაწილის გამოყენებით. შეუძლია გაიაროს როგორც სწორ, ისე ზიგზაგისებურ
ბილიკებზე. სირბილი და სიარული წინსვლით შეუძლია სწრაფად, უკუსვლით -
ნელა;
• შეუძლია მოძრაობა და გაჩერება უსაფრთხოდ, უჩნდება სივრცის შეგრძნება,
ცდილობს სხვას მიუახლოვდეს ისე, რომ არ შეეჯახოს;
• გადახტომის დროს მიწაზე დახტომისას არ ვარდება, შეუძლია დახტომა
როგორც ცალ, ისე ორივე ფეხზე;
• ხტუნაობისას ანაცვლებს ფეხს (ხან ერთ ფეხზე ხტება, ხან-მეორეზე);
• მუსიკალურ და ხმოვან ნიშნებზე შესატყვისად რეაგირებს, თამაშის დროს
ჩერდება ან აგრძელებს მოძრაობას;
• შეუძლია ჩამოხტეს დაბალი სიმაღლიდან;
• შეუძლია წაიღოს წყალი ჭიქით, ისე, რომ არ დაღვაროს;
• მოსწონს აქტიური თამაშები, რომელთაც აქვთ მარტივი წესები.
ბ) მანიპულაციური უნარები
• შეუძლია სხვადსხვა ფორმის და ზომის საგნის გადაცემა, მიღება ან დაჭერა.
გაჩერება სხვადასხვა დონეზე (დახრილს, გამართულს), სხეულის სხვადასხვა
ნაწილის გამოყენებით (ხელით, ან ფეხით). მაგ.: დიდი ზომის ბურთს ურტყამს
ფეხს და აძლევს სასურველ მიმართულებას; იჭერს დიდი ზომის ბურთს ორივე
ხელით, რომელიც ესროლეს 2-3 მეტრის მანძილიდან;
59
2.2. სწავლების პრინციპები
პირველ კლასში აუცილებელია სკოლამდელ ასაკში ათვისებული მოძრაობების
დახვეწაზე მუშაობა და ახალი მოძრაობითი უნარების სწავლება. სასწავლო წლის
დასაწყისში გაკვეთილები დაგეგმეთ ისეთი აქტივობებით, რომლებიც ბავშვისთვის
კარგად ნაცნობ მოძრაობებს შეიცავს (სიარული, რბენა, ხტუნვა, ბურთით თამაში
მარტივი მოძრაობებით). აქცენტი გააკეთეთ ფიზიკური თვისებების, განსაკუთრებით
მოქნილობის განვითარებაზე, რამეთუ 6-დან 11 წლამდე ასაკი ამ თვისების
განვითარების საუკეთესო პერიოდია.
60
2.3. შედეგები და შეფასება
შედეგი - მოსწავლეს შეუძლია ფიზიკურ აქტივობაში მონაწილეობისათვის
აუცილებელი საბაზისო მოძრაობითი უნარ-ჩვევების წარმოჩენა.
ინდიკატორი
• ხალისით ერთვება ფიზიკური აქტივობის გაკვეთილებში. ასრულებს
ვარჯიშებს და ერთვება თამაშებში. შეუძლია გააერთიანოს (გადააბას
ერთმანეთს) 2-3 მარტივი მოძრაობა (მაგ. სირბილი და ბურთზე ფეხის
დარტყმა);
• დაკავებულია აერობული და ანაერობული აქტივობებით სამი - ოთხი დღე
კვირაში;
• ფიზიკური აქტივობის დროს საჭიროების შემთხვევაში შეუძლია დისტანციის
დაცვა; წყვილებში და მცირე ჯგუფებში მუშაობა/თამაში შეუძლია დროის
მცირე მონაკვეთში;
• შეუძლია განსაზღვროს, რომ ფიზიკური აქტივობის დროს ჩქარდება სუნთქვა
და გულისცემის სიხშირე.
61
ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის რეკომენდაციით ჯანმრთელობის
შენარჩუნებისა და გაკაჟებისთვის აუცილებელია, რომ ბავშვი ყოველდღიურად 60
წუთი იყოს დაკავებული ასაკის შესაბამისი ფიზიკური აქტივობით, აღნიშნული დრო
მოიცავს როგორც ფიზიკური აქტივობის გაკვეთილებზე მოსწავლის აქტიურ
მონაწილეობას, ისე კლასგარეშე აქტივობებს, რომლებშიც ბავშვი მონაწილეობს
როგორც სკოლაში ისე, სახლში და ა.შ.
შედეგი
ბავშვი სისტემატიურდ ესწრება ფიზიკური აღზრდის გაკვეთილს და აქტიურად
არის ჩართული გაკვეთილზე დაგეგმილ ფიზიკურ აქტივობებში;
დღის განმავლობაში, ფიზიკურ აქტივობას უთმობს სულ მცირე 60 წუთს. მაგ.
ფეხით სიარული, კიბეეზე ფეხით ასვლა, სირბილი, სხვადასხვა მოძრავი თამაში;
აერობულ ვარჯიშებს ასრულებს როგორც გაკვეთილზე, ისე სკოლის გარეთ,
რომლებსაც უთმობს 3-5 დღეს კვირაში, დღეში 30 წთ.
მოქნილობის გასავითარებელ ვარჯიშებს ასრულებს როგორც გაკვეთილზე, ისე
სკოლის გარეთ, რომლებსაც ჯამში უთმობს კვირაში 3-4 დღეს, დღეში 15-20 წთ.
თითო აქტივობა 5-10 წთ, ასრულებს 3-4-ჯერ.
ანაერობული ვარჯიშებით, გაკვეთილზე და სკოლის გარეთ, დაკავებულია 3 დღე
კვირაში, დღეში 5-10 წთ.
მოსწავლემ იცის, რომ ფიზიკური აქტივობა სასარგებლოა მისი
ჯანმრთელობისთვის.
შეფასება
შეფასება შეიძლება გაკვეთილზე მოსწავლეზე უშუალო დაკვირვებით.
62
თავი III - წლიური გეგმა
1. წლიური გეგემის შედგენის პრინციპი:
• სატნდარტის სამივე მიმართულების სწავლების პრინციპების გათვალისწინება.
• ფიზიკური თვისებებისა და მოტორული უნარების ათვისებისთვის საჭირო
დროის ხანგრძილივობით გათვალისწინება.
• ახალი უნარის ათვისებისთვის, განკუთვნილი ვარჯიშები და აქტივობები, საწყის
ეტაპზე, სირთულის გათვალისწინებით უნდა განაწილდეს 4-5-6 გაკვეთილზე,
მოძრაობათა ცალკეული ელემენტების დასწავლის მიზნით.
• დანარჩენები გადანაწილდეს მთელი წლის განმავლობაში.
• გაკვეთილები უნდა დაიგეგმოს თანმიმდევრობით: ნასწავლი მასალის გამეორება,
ახალი მასალის ათვისება მარტივიდან რთულისკენ.
• მნიშვნელოვანია ინტეგრირებული გაკვეთილების გამოყენება.
2. ინტეგრირებული გაკვეთილი
• ინეტგრირებული გაკვეთილის მიზანია ერთ გაკვეთილში სტნდარტის სამი ან
ორი მიმართულების სასწავლო მასალის ინტეგრირება.
• სახვადასხვა საკითხების ინტეგრირების საუკეთესო საშუალებას იძლევა
სიუჟეტური მოძრავი თამაშების გამოყენება.
63
მიმართულება - მოძრაობა და მოტორული უნარ-ჩვევები
თამაში ხელს უწყობს საყრდენ-მამოძრავებელი და მანიპულაციურ უნარების
განვითრებას: სიარული, რბენა, ორი ხელით ბურთის აღება, დაჭერა, გადაგდება,
ერთი ხელით და ორი ხელით ქვემოდან კალათში ბურთის ჩაგდება;
მიმართულება - აქტიური მონაწილეობა
თამაშის სიუჟეტი და სახალისო ფორმა იწვევს მოსწავლეთა მოტივაციის გაზრდას,
გაკვეთილის პროცესში და ფიზიკურ აქტივობაში აქტიურად მონაწილეობს ყველა
მოსწავლე.
ინეტგრირებული გაკვეთილის გეგმის ნიმუში
იხილეთ პირველი კალასის ,,წლიური გეგმის ნიმუში’’, რომელიც დაგეხმარებათ
დაგეგმოთ ინტეგრირებული გაკვეთილები სტანდარტის სამივე მიმართულების
გათვალისწინებით.
64
მიზანი - საყრდენ-მამოძრავებელი უნარების, კუნთის
ძალის, წვრილი მოტორიკის განვითარების ხელშეწყობა.
უსაფრთხოების ელემენტარული წესების გაცნობა.
გაკვეთილი N 15 - 20
ვარჯიშები: წვრილი მოტორიკის განვითარების
საწყის ეტაპზე სასწავლო მასალა
ხელშეწყობისთვის. რბენის ტექნიკის ათვისებისთვის - გაანაწილეთ 6 გაკვეთილზე, შემდეგ
რბენა სხვადასხვა ტრაექტორიით, სპრინტი - რბენა მოკლე გააგრძელეთ მთელი წლის
მანძილზე, ოპტიმალური დროის და მანძილის განმავლობაში, საშუალოდ 2+2
კონტროლით. ვარჯიშები შვედურ კედელზე ცოცვაში. გაკვეთილი, სულ ცოტა 10
გაკვეთილი წლის განმავლობაში.
მოძრავი თამაშები ცხოველების მოძრაობათა გაბაძვით და
ციკლური ვარჯიშებით-სხვადასხვა სადგურზე
მოძრაობების ცვლით.
მიზანი - საყრდენ- მამოძრავებელი უნარების განვითარება,
გაკვეთილი N 21-25
პერსონალური და საერთო სივრცის აღქმა.
საწყის ეტაპზე სასწავლო მასალა
ვარჯიშები: ხტომებზე - ორი ფეხით ახტომი და ორი გაანაწილეთ 5 გაკვეთილზე, შემდეგ
ფეხით დახტომი, უძრავ სახტუნელაზე ან ჯოხზე გააგრძელეთ მთელი წლის
გადახტომი. სტაბილურ ბარიერზე გადახტომი. განმავლობაში, საშუალოდ 2+3
მოძრავი თამაში - ,,ჩემი სახლი’’ და მისი სხვადასხვა გაკვეთილი, სულ ცოტა 10
გაკვეთილი წლის განმავლობაში.
ვარიანტები.
მიზანი - საყრდენ - მამოძრავებელი უნარების მოქნილობის
განვითარება, დახტომის სწორი ტექნიკის სწავლება.
ძირითადი მოტორული უნარის ზეხტომის ტექნიკის გაკვეთილი N 26-30
ელემენტების სწავლება. ჯანსაღი ცხოვრების წესის საწყის ეტაპზე სასწავლო მასალა
ელემენტების გაცნობა - სპორტული ფორმა გაანაწილეთ 5 გაკვეთილზე, შემდეგ
გააგრძელეთ მთელი წლის
ვარჯიშები: სახტუნაო ბურთზე ხტუნვა, მოძრაობების
განმავლობაში, საშუალოდ 2+3
შესრულება მუსიკის თანხლებით. გაკვეთილი, სულ ცოტა 10
მოძრავი თამაშები ,,ზეხტომის’’ და ,,დახტომის’’ სწორი გაკვეთილი წლის განმავლობაში.
ტექნიკის ხელშეწყობისთვის - ,,ვაშლების ჩამოყრა’’ და
,,აჩუ-აჩუ ცხენო’’.
მიზანი - მანიპულაციური უნარების, მოქნილობის წვრილი
მოტორიკის განვითარების ხელშეწყობა მოძრაობა -
გაკვეთილი N 31 -34
ბურთის დაჭერა
საწყის ეტაპზე სასწავლო მასალა
ვარჯიშები: ხელის მტევნის და თითების ვარჯიშები გაანაწილეთ 4 გაკვეთილზე, შემდეგ
საგნებით და უსაგნოთ. მანიპულაციური მოტორული გააგრძელეთ მთელი წლის
უნარის - ორი ხელით ბურთის დაჭერა - ძირითადი განმავლობაში, საშუალოდ 2+2
ელემენტების სწავლება. გაკვეთილი, სულ ცოტა 8 გაკვეთილი
წლის განმავლობაში.
მოძრავი თამაშები - ,,ციყვების ოჯახი’’, ,,სკუპ-სკუპი’’,
,,ბურთების დაჭერობანა’’.
მიზანი: საყრდენ-მამოძრავებელი უნარების და რიტმის
გრძნობის განვითარება. მოძრაობითი უნარის - წინხტომი, გაკვეთილი N 35 -40
განხტომი ძირითადი ელემენტების შესწავლა. ცეკვა. საწყის ეტაპზე სასწავლო მასალა
ვარჯიშები: რიტმული მოძრაობები მუსიკაზე. გაანაწილეთ 6 გაკვეთილზე, შემდეგ
- წინხტომი /განხტომი ძირითადი ელემენტების შესწავლა. გააგრძელეთ მთელი წლის
განმავლობაში, საშუალოდ 2+2
მუსიკის თანხლებით წინხტომის და განხტომის გაკვეთილი, სულ ცოტა 10
რიტმული მოძრაობათა ვარჯიშების ჩატარება. გაკვეთილი წლის განმავლობაში.
მოძრავი თამაშები - ,,ხელი ხელთან’’, ,,სკუპ-სკუპი“.
65
მიზანი: სხეული მართვის უნარის გამომუშავების
ხელშეწყობა, მოქნილობა, წონასწორობა
ვარჯიშები: სტატიკურ და დინამიკურ ბალანსზე - გაკვეთილი N 41-42
სხეულის ერთ და რამდენიმე ნაწილზე ბალანსირება, ვარჯიშები გაანაწილეთ 2
გაკვეთილზე, შემდეგ გააგრძელეთ
ადგილზე ბრუნვა, ტრიალი და სხვ.
მთელი წლის განმავლობაში,
ვარჯიშები და მოძრავი თამაშები ცხოველების
მოძრაობების გაბაძვით.
მიზანი: საყრდენ-მამოძრავებელი უნარების და რიტმის
გრძნობის განვითარება. მოძრაობითი უნარის - ხტუნვით გაკვეთილი N 43-47
სიარული - ძირითადი ელემენტების შესწავლა. ცეკვა.
საწყის ეტაპზე სასწავლო მასალა
ვარჯიშები: რიტმული მუსიკის თანხლებით. გაანაწილეთ 4 გაკვეთილზე, შემდეგ
მოძრავი თამაშების სხავადასხვა ვარიანტები, ,,ხელი გააგრძელეთ მთელი წლის
ხელთან’’, ,,სკუპ-სკუპი’’, ,,დათუჩას დაბადების დღე’’. განმავლობაში,
მიზანი - მანიპულაციური უნარების, მოქნილობის წვრილი
მოტორიკის განვითარების ხელშეწყობა მოძრაობა - ცალი
ხელით თავს ზემოთ ბურთის ტყორცნა, პირადი ჰიგიენის გაკვეთილი N 48-50
საკითხები ცალი ხელით თავს ზემოთ ბურთის
ვარჯიშები: ხელის მტევნის და თითების ვარჯიშები ტყორცნის ვაჯიშებს დაუთმეთ 3
საგნებით და უსაგნოთ. მანიპულაციური მოტორული გაკვეთილი, შემდეგ გადაანაწილეთ
უნარის - ცალი ხელით თავს ზემოთ ბურთის ტყორცნა - წლის ბოლომდე
ძირითადი ელემენტების სწავლება.
მოძრავი თამაში ,,ვირუსებთან ბრძოლა’’.
მიზანი - მანიპულაციური უნარების, მოქნილობის წვრილი
მოტორიკის განვითარების ხელშეწყობა მოძრაობა -
ქვემოდან ერთი ხელით ბურთის ტყორცნა, ჯანსაღი კვება.
გაკვეთილი N 51-53
ვარჯიშები: ხელის მტევნის და თითების, საგნებით და ქვემოდან ერთი ხელით
უსაგნოთ. მანიპულაციური მოტორული უნარის - ბურთის ტყორცნის ვაჯიშებს
დაუთმეთ 3 გაკვეთილი, შემდეგ
ქვემოდან ერთი ხელით ბურთის ტყორცნა ძირითადი
გადაანაწილეთ წლის ბოლომდე
ელემენტების სწავლება.
მოძრავი თამაში ,, ვიტამინობანა’’.
კომბინირებული თამაშები სასწავლო წლის განმავლობაში კომბინირებული გაკვეთილები/
ექსკურსიები/რეკრეაციული
ნასწავლი მოძრაობითი უნარების გამოყენებით. აქტივობები
66
თავი IV - გაკვეთილების აქტივობების აღწერილობა და
თანმიმდევრობა
1. სკოლამდელ ასაკში განვითარებული უნარების განმტკიცება
სემესტრის დასაწყისში დაახლოებით 4 გაკვეთილი დაუთმეთ წინა სასკოლო
პერიოდში ათვისებული საყრდენ-მამოძრავებელი უნარების განმტკიცებას,
ტანადობისა და ბალინსერების უნარების განმავითარებელ ვარჯიშებს.
67
კუნთი და ქუსლი. შემდეგ ჭიმავს სხეულს 5-10 თვლამდე იმგვარად, რომ ზურგით
მაქსიმალურად მიაწვეს იატაკს, შემდეგ მოდუნდეს და გაიმეოროს ვარჯიში 4-5-ჯერ.
აღნიშნული ვარჯიშის წარმატებით შესრულების შემდგომ შეიძლება მისი
გართულება ერთი მოძრაობის დამატებით: ხელისგულებით იატაკზე დაყრდნობა და
თავის წამოწევა, საწყის მდგომარეობაში დაბრუნება (ნახ. 2 და 3).
ნახ.4
68
უყრის ბალანსირების უფრო რთული ფორმის ჩამოყალიბებას - შვეული
წონასწორობა ცალ ფეხზე ყოვნით, რომელიც პირველი კლასის მოსწავლისთვის
სკოლამდელი ასაკიდან ნაცნობი მოძრაობითი უნარია, თუმცა სუსტად
განვითარებული.
მოძრაობის ელემენტები
69
2. მეორე ფეხი მოხრილია მუხლში, არ ეხება საყრდენ ფეხს
3. თავი და კისერი უძრავ მდგომარეობაშია, მზერა მიმართულია წინ
4. ტანი გამართული და უძრავია
5. ხელები განმკლავში - უძრავ მდგოარეობაში
იმის გამო, რომ ამ ასაკში ბავშვის თავი ჯერ კიდევ დიდია პროპორციაში და
შედარებით მძიმე, ბავშვს უჭირს სტატიკური ბალანსის ყველა კომპონენტის
სრულყოფილად განხორცილება. მოძრაობის ტექნიკის სრულყოფას ბავშვი მხოლოდ
რამდენიმე წელიწადში აღწევს. პირველ კლასელს შეუძლია აითვისოს მოძრაობის მე-
2, მე-3 და მე-4 ელემენტები, რომლებიც მთელი წლის განმავლობაში იხვეწება
სხავადასხვა ვარჯიშებსა და თამაშებში.
70
გაითვალისწინეთ, რომ ამ ასაკში ბავშვს უჭირს სირბილის დროს ტერფის წინა
ნაწილზე დაშვება. მოძრაობის ყველა ელემენტის სრულყოფილი შესრულება
მხოლოდ მე-3 კლასის ბოლოს შეუძლია.
სპრინტი
მოკლე დისტანციაზე (20-30 მ.) ოპტიმალური რბენის დრო, ოღონდ არა საშეჯიბრო
გარემოში უნდა მერყეობდეს 0.30 წთ-დან - 2 წთ-მდე, ოპტიმალური მანძილი - 20-
30 მ-მდე.
71
4. გაკვეთილები ხტომებზე
6-7 წლის ბავშვს შეუძლია ადგილიდან ორი ფეხით ახტომი და სიგრძეზე გადახტომა.
პირველ კლასში ხელი შეუწყვეთ აღნიშნული მოძრაობის განხორციელების სწორი
ტექნიკის ელემენტების სწავლებას, აქცენტი გააკეთეთ სხეულის მოძრაობაზე და არა
ნახტომის სიგრძეზე. მნიშვნელოვანია კიდურების ერთდროული და სიმეტრიული
მოძრაობის ათვისება. იმისთვის, რომ შეაფასოთ რამდენად სწორად მოძრაობს ბავშვი,
დააკვირდით მას წინიდან. გვერდიდან დაკვირვების დროს, მხოლოდ ერთი ფეხის
და ხელის მოძრაობას შეაფასებთ.
1 2 3
4 5 6
7 8 9
72
გაითვალისწინეთ! სწავლების პირველ ეტაპზე არ არის
რეკომენდებული ბატუტის გამოყენება. ეს ხელს უშლის ბავშვს ახტომისა
და დახტომის დროს დახვეწოს ფეხის მოძრაობა და დაეშვას ტერფის
წინა ბალიშებით.
ზეხტომი
73
5. გაკვეთილები მანიპულაციური უნარების განვითარებაზე და
სივრცის აღქმაზე
ორი ხელით ბურთის დაჭერა - ბავშვი ჯერ კიდევ სკოლამდელ ასაკში იწყებს
სხვადასხვა ფორმის და ზომის საგნების ტყორცნას და ორი ხელით დაჭერას. თუმცა
დაჭერის და ტყორცნის სწორ ტექნიკას ჯერ არ ფლობს.
როცა ბავშვი პირველად სწავლობს დაჭერას, ჯერ დიდი ზომის, რბილი და მჩატე
ბურთის დაჭერა უადვილდება. ასეთ შემთხვევაში, უნდა აჩვენოთ როგორ დაიჭიროს
გაშლილი ხელები ბურთის ზომის შესაბამისად.
74
აღება, საგანზე მოჭიდება, მცირე ზომის ბურთების ან ნივთების მოგროვება და
კალათებში ჩაყრა და ა.შ.
წინხტომი
75
უნარია, რადგან დინამიური ბალანსის განვითარებას და ძალას მოითხოვს. ძალიან
დამღლელია, ამიტომ ის დიდხანს არ უნდა გაგრძელდეს. პირველ კლასში არ შეიძლება
აქცენტის გაკეთება მოძრაობის სიჩქარეზე, მანძილსა და სიმაღლეზე. (იხილეთ
შესაბამისი ინტერნეტ რესურსი: წინხტომი ცალ ფეხზე // Hop:
https://www.youtube.com/watch?v=Qsd9WKtyNk4&index=3&list=PLrOa7LNP0maWa6EPlnkvHlk3VsBqhuMZq).
განხტომი
განხტომში, ყოველთვის რომელიმე ერთი ფეხია წამყვანი. დატვირთვა მოდის
ტერფის წინა ბალიშებზე; განხტომის დროს აქცენტი კეთდება რიტმულობაზე და არა
სისწრაფეზე. მოძრაობის სხვა ელემენტების სრულყოფას მოსწავლეები მე-4 კლასში
ავლენენ.
76
სხეულის ბრუნვა და ტრიალი
ხტუნვით სიარული
77
7. გაკვეთილები ცალი ხელით საგნის ტყოცნის უნარების
განვითარებაზე
78
2. ბურთი უნდა ეჭიროს თითებით. უნდა მოეჭიდოს ზემოდან ცერით და ქვემოდან
სულ ცოტა სამი თითით მაინც. სხეული გადაზნიქოს ოდნავ უკან;
79
თამაში ,,ვიტამინობანა“ - თამაშის სიუჟეტის მიხედვით პატარა ,,ციყვებს“ მშობლები
აუხსნიან, რომ ჯანმრთელები, ღონიერები და სწრაფები, რომ იყვნენ და ავად არ
გახდნენ უნდა ყოველდღე მიირთვან ვიტამინები. პატარა ,,ციყვები“ გადაწყვეტენ
ერთდროულად ბევრი ვიტამინი მოაგროვონ და შეინახონ ხის ,,ფუღუროში“.
დარბაზში მოედნის ერთ ნაწილში მიმობნეულია ფერადი ბურთები, მათ შორის
მხოლოდ წითელი და მწვანე ფერის ბურთები არის ვიტამინები. ბავშვები ეწყობიან
ორ რიგად, ერთი რიგიდან გამორბის თითო ბავშვი და უნდა ამოარჩიოს მხოლოდ
წითელი ბურთები - ,,წითელი ვაშლის ვიტამინები’’, მეორე ჯგუფის ბავშვებმა კი
მწავნე ფერის ბურთები - ,,მწვანე ვაშლის ვიტამინები’’. შემდეგ მირბიან მოედნის
ბოლოსკენ, სადაც დგებიან შემოსაზღვრულ წრეში და ქვემოდან ერთი ხელით ბურთს
ტყორცნიან 2-3 მეტრით დაცილებით დალაგებულ კალათებში, თამაშის სიუჟეტით
ხის ,,ფუღუროებში“. ასე აგროვებენ სასარგებლო ვიტამინების მარაგს.
80
თავი V
მოძრავი თამაშები
I - კლასისათვის
81
მოძრავი თამაშების მნიშვნელობა
82
მოძრავი თამაშები დაგეგმეთ გაკვეთილის ძირითად ნაწილში, ახალი მასალის
ათვისების შემდეგ. თუ გაკვეთილს მხოლოდ მოძრავ თამაშს დაუთმობთ, თამაშის წინ
ჩაატარეთ მოსათელი ვარჯიშები!
ნახატი 1
თამაშის წარმართვა:
83
• კლასი იყოფა 2 ჯგუფად ისე, რომ თითოეულ ჯგუფში მოხვდეს გოგონების და
ბიჭების თანაბარი რაოდენობა;
• ერთი ჯგუფი იწყებს თამაშს, მეორე უყურებს, შემდეგ პირველი ჯგუფი ისვენებს
და მეორე თამაშობს;
• როცა ბავშვი მოიტანს ერთ ბურთს და კალათში ჩააგდებს, ბრუნდება უკან სხვა
ბურთის მოსატანად.
თამაში გრძელდება:
• იქამდე, სანამ ყველა ბურთი არ შეგროვდება;
რჩევები მასწავლებელს
ბავშვები სრულიად თავისუფლად თამაშობენ, განსაკუთრებული წესების გარეშე
დასდევენ ბურთებს, თავად იღებენ გადაწყვეტილებას ჯერ რომელი ბურთი
აიღონ და რომელ კალათში ჩააგადონ. ასეთი გაკვეთილი, შესაძლებლობას
მოგცემთ მეგობრულ გარემოში გაიცნოთ მოსწავლეები. დააკვირდეთ,
გამოარჩიოთ მათ შორის რომელია აქტიური, პასიური, მორცხვი, ინიციატივის
მქონე და ა.შ., რაც გაგიადვილებთ მათთან კონტაქტის დამყარებას და
გაკვეთილის დაგეგმვას, როგორც ასაკობრივი ისე ინდივიდუალური
თავისებურებების გათვალისწინებით.
84
4. მოგროვებული (არა აქვს მნიშვნელობა რა მოძრაობებით) ”ვაშლები” უნდა
ჩააგდონ კალათში 2 მეტრით დაცილებული, მონიშნული (ვთქვათ ჰულა-ჰუპი
ან შემოხაზული წრე) ადგილიდან (ნახატი-1-6).
ნახატი 2 ნახატი 3
85
ხუთ რიცხვზე იძლევა სასტვენის ან სხვა ხმოვან ნიშანს, რომელზეც ყველა ჩერდება.
ვინც მოასწრო რგოლში შესვლა აგრძელებს თამაშს, ვინც ვერ მოასწრო გამოეთიშება
თამაშს და ჩაერთვება შემდეგ ციკლში.
თამაშის სიუჟეტი: ტბა სადაც წეროები ბუდობდნენ ზაფხულის გვალვის გამო დაშრა.
დარჩა პატარ-პატარა გუბეები - იმდენად პატარა, რომ წეროებს ერთ გუბეში მხოლოდ
ერთი ფეხი ეტევათ. დღისით, მზეზე მშრალი მიწა ძალიან ცხელდება და წეროებს
ფეხები ეწვით. ამიტომაც ისინი სწრაფად გადაადგილდებიან და მხოლოდ გუბეებში
ცალ ფეხზე ჩამდგარი ისვენებენ.
86
ნახატი 4
თამაშის სხვადასხვა ვარიანტები: ცალ ფეხზე დგომის დროს ხელები ტანის გასწვრივ,
დოინჯშემოყრილი, ზემოთ, წინ, ხელების ქნევა, ტრიალი, ტაშისცემა, არასაყრდენი
ფეხის წინგაშლა, უკან გაწევა, გვერდზე გაწევა და ა.შ.
87
ნახატი 5
ნახატი 6
88
• აწიეთ მარჯვენა ფეხი და მიადეთ მარცხენა ხელი, ხელი უნდა დაადონ
პირისპირ მდგომის აწეულ მარცხენა ფეხს, მან კი პირიქით;
• ხელი მხართან, ხელი უნდა დაადონ პირისპირ მდგომს მხარზე და ა.შ.
ნახატი 7
89
ნახატი 8
საჭირო აღჭურვილობა:
• სხვადასხვა ფერის მცირე ზომის გასაბერი ბუშტები;
• თოკი გასაჭიმად, რომელზეც ბუშტები დაიკიდება;
• ორი სადგამი, ან ჯოხი საყრდენი ძირით თოკის გასაჭიმად;
• წვრილი ბაწარი, ბუშტების თოკზე დასამაგრებლად;
• 2 პლასტმასის კალათი, ან იგივე მასალისგან დამზადებული ,,ვედრო’’,
ბურთების შესაბამის ფერებში შეღებილი ავტომანქანის ორი საბურავი, ხის
ან მუყაოს ყუთი, ან დაწნული კალათები.
90
• თამაშის დაწყებამდე მასწავლებელი ბავშვებს უყვება სიუჟეტს და ყოფს ორ
ჯგუფად, ისე რომ თითოეულ ჯგუფში მოახვედროს გოგონების და ბიჭების
თანაბარი რაოდენობა;
• ერთი ჯგუფი ჩამწკრივდება მოედნის სიგანეზე ერთმანეთისაგან გაშლილი
მკლავის დაცილებაზე. მეორე მის გასწვრივ მოპირდაპირე მხარეს 2-3 მეტრის
დაცილებით;
• ბურთებით სავსე ერთი კალათი, იდება ერთი მწკრივის, მეორე კი მეორე
მწკრივის თავში. თითო ცარიელი კალათი მწკრივების მეორე ბოლოში.
ნახატი 9
91
ნახატი 10
თამაშის წარმართვა
• მასწავლებელი კლასს ყოფს მცირე ჯგუფებად (ჯგუფში 4-5 მოსწავლე);
• თვითეული ჯგუფი განასახიერებს რომელიმე ცხოველს, მაგ.: ბაჭიები,
დათუნიები, ციყვები და სხვა;
92
• მუსიკის თანხლებით თიოთეულ ჯგუფში მოსწავლეები დამოუკიდებლად
ასრულებენ ამა თუ იმ ცხოველისთვის დამახასიათებელ მოძრაობას
რიტმში;
• ცეკვის ერთი ციკლი გრძელდება 2-3 წთ.
შემდეგ ბავშვები ცვლიან როლებს, იცვლება მუსიკა და რიტმული მოძრაობა
იწყება თავიდან.
93
4 თვლაზე ცვლიან ხელებს და ტაშს უკრავენ ისევ ერთმანეთის თითო
ხელით.
ციკლი გაიმეორეთ 4-5-ჯერ.
9. თამაში „სკუპ-სკუპი“
თამაშის მიზანია: წონასწორობის, საყრდენ-მამოძრავებელი და მანიპულაციური
უნარების განვითარების ხელშეწყობა.
საჭირო ინვენტარი:
• ფერადი, პატარა ზომის პლასტმასის ბურთები ან კუბები (მაგ. მწვანე,
წითელი, ყვითელი, ლურჯი) ან ნებისმიერი სათამაშო არა აქვს
მნიშვნელობა ფერებს;
• 1 ცალი პლასტმასის დიდი კალათი;
• 20 ცალი პატარა პლასტიკის კალათი (ან ,,ვედროები’’).
94
ნახატი 11
ნახატი 12
95
თამაშის აღწერა:
ნახატი 13
96
ნახატი 14
97
II- კლასის
საგნის სწავლების
პრინციპები
98
თავი I - განვითარების თავისებურებები სასწავლო წლის
დასაწყისში
მეორე კლასელი უკეთესი კოგნიტური განვითარებით ხასიათდება და შესაბამისად,
უკეთესად შეუძლია გაგება და ლოგიკური აზროვნება, პირველ კლასელთან
შედარებით. თუმცა, ჯერ კიდევ აქვს პრობლემები აბსტრაქტულ წარმოსახვასთან
დაკავშირებით. უჭირს წარმოიდგინოს მოძრაობა ან თამაში მხოლოდ სიტყვიერი
ახსნით და მოსმენით. მას სიახლის აღქმა შეუძლია თვალნათლივი მაგალითით ან
მხოლოდ საკუთარი გამოცდილების საფუძველზე.
99
თავი II - სტანდარტის მიმართულებები
1. მიმართულება - ჯანმრთელობა და უსაფრთხოება
ინდიკატორი
• იცავს ჰიგიენის ელემენტარულ წესებს, სისტემატურად იხეხავს კბილებს და
იბანს ხელებს ყველა აუცილებელი გარემოების დროს;
• ამ ასაკში ბავშვს უკვე ესმის, რომ სანამ ვარჯიშს დაიწყებს აუცილებელია
მოთელვითი ვაჯიშების გაკეთება. ასევე ესმის, რამდენად მნიშვნელოვანია კარგი
კვება, სითხეებისა და წყლის დალევა ჯანმრთელობისთვის;
• შეუძლია საგნების და საყოფაცხოვრებო ტექნიკის უსაფრთხო გამოყენება;
• საჭიროების შემთხვევაში ტელეფონით უკავშირდება მშობლებს და ახლობლებს,
საპატრულო პოლიციას, სახანძროს და სასწრაფო დახმარების სამსახურებს.
100
• უსაფრთხოდ შეუძლია აღჭურვილობის გამოყენება;
შეფასება
ცოდნის შეფასება შემაჯამებელი დავალების სხავადასხვა ხერხის გამოყენებით
გამოკითხვა, მოსწავლეების მიერ კითხვებზე ადეკვატური პასუხების შეფასება;
გაკვეთილის მაგალითი
101
2. მიმართულება - მოძრაობა და მოტორული უნარ-ჩვევები
ინდიკატორები
საყრდენ-მამოძრავებელი უნარები
• დარბის, რბენის დროს ერთმანეთს უნაცვლებს სხვადასხვა მოძრაობას: გაქცევა
და გადახტომა, შეუძლია მიმართულების ცვლა, სხვადასხვა მიმართულებით
გადაადგილება მასწავლებლის ნიშანზე;
• ხტუნვით სიარული, ერთ ადგილზე ხტომა, წინხტომი, რბენა, სიარული, ცოცვა,
სტატიკური წონასწორობის დაცვა, განხტომი;
• ასრულებს ზეხტომს, ხტის ცალ ფეხზე და ხტომისას ცვლის ფეხებს. შეუძლია
რიტმული წახტომები 2-2- ჯერ, 2-3- ჯერ, 3-3- ჯერ;
• სახტუნელათი ხტომისას შეუძლია ზედიზედ უშეცდომოდ შეასრულოს 10
წახტომი;
• შეუძლია უფრო ხანგრძლივი პერიოდით დაიტვირთოს და უფრო დიდ
მანძილზე ირბინოს;
• შეუძლია ჯგუფური მოძრაობის აღქმა, მაგ.: ერთად ცეკვა, მცირე ჯგუფებში
თამაში;
• შეუძლია საყრდენ-მამოძრავებელი მოძრაობების შესრულება რიტმში, მუსიკის
თანხლებით შეუძლია ცეკვა როგორც წყვილებში, ისე მცირე ჯგუფებში.
მანიპულაციური უნარები
• ორი ხელით ბურთის ტყორცნა;
• ერთი ხელით ქვემოდან ტყორცნა;
• ერთი ხელით ზემოდან ტყორცნა;
• ორი ხელით დაჭერა;
• ფეხს ურტყამს გაჩერებულ ან გაგორებულ ბურთს;
• ცვლის ფეხს, აწოდებს ბურთს სხვა მოთამაშეს ან ტყორცნის სამიზნისაკენ მოკლე
ან საშუალო მანძილიდან;
• ფეხით ატარებს ბურთს მოკლე დისტანციაზე (რამდენიმე ნაბიჯი);
• შეუძლია ბურთის ერთი ხელით ტარება (კენწვლა) მოკლე მანძილზე (რამდენიმე
ნაბიჯი);
• უკვე შეუძლია სირბილის დროს ფეხი დაარტყას მოძრავ ბურთს;
• შეუძლია ნელა მოძრავი ბურთის გაჩერება ფეხით;
• შეუძლია, მეწყვილეს ბურთი მიაწოდოს ფეხით და ხელით დაიჭიროს;
• თამაშის დროს იყენებს, როგორც ხელს ისე ფეხს.
102
არა საყრდენ-მამოძრავებელი უნარები
• შეუძლია უძრავ მდგომარეობაში ბალანსირება ჭოკით ან მის გარეშე. მაგ.
ბალანსირება ხაზზე, სკამზე, სხვადასხვა საგნის ხელის გულზე ისე გაჩერება, რომ
არ დაუვარდეს. დაწოლილ მდგომარეობაში ფეხების აღმართვა და გაჩერება;
• დგომა ცალ ფეხზე, მეორე ფეხი უკან და განმკლავი. შეუძლია ცალი ფეხით
ხტომა;
• ოთხზე სიარული, დაწოლილ მდგომარეობაში, გამართული სხეულით
სხვადასხვა მახარეს გადატრიალება.
103
ადგილზე სირბილი, ხტომები, სირბილი მისი ასაკისთვის დასაშვებ დისტანციაზე,
მისთვის მისაღები სიჩქარით.
104
3. მიმართულება - აქტიური მონაწილეობა 2-კლასი
105
3.3. შედეგი და შეფასება
შედეგი
ბავშვი სისტემატიურად ესწრება ფიზიკური აღზრდის გაკვეთილს და
აქტიურად არის ჩართული გაკვეთილზე დაგეგმილ ფიზიკურ აქტივობებში;
შეფასება
შეფასება შეიძლება გაკვეთილზე მოსწავლეზე უშუალო დაკვირვებით
106
თავი III - წლიური გეგმა
1. მეორე კლასის გაკვეთილების წლიური გეგმის ნიმუში
წლიური გეგემის შედგენის პრინციპი და ინტეგრირებული გაკვეთილი (იხ. ნიმუში I -კლასის საგნის
სწავლების პრინციპებში - თავი III).
107
მიზანი - მანიპულაციური უნარების, მოქნილობის წვრილი
მოტორიკის, თვალის და ხელის კოორდინაციის განვითარების
ხელშეწყობა მოძრაობა - ბურთის დაჭერა, ცალი ხელით თავს გაკვეთილი N 15 - 20
ზემოდან ბურთის ტყორცნა საწყის ეტაპზე სასწავლო მასალა
ვარჯიშები: ხელის მტევნის და თითების ვარჯიშები საგნებით და გაანაწილეთ 6 გაკვეთილზე,,
შემდეგ გააგრძელეთ მთელი წლის
უსაგნოთ. მანიპულაციური მოტორული უნარის - ორი ხელით
განმავლობაში, საშუალოდ 2+2
ბურთის დაჭერა და ცალი ხელით თავს ზემოდან ბურთის
გაკვეთილი, სულ ცოტა 10
ტყორცნა - ძირითადი ელემენტების სწავლება, ტექნიკის გაკვეთილი წლის განმავლობაში.
დახვეწა.
მოძრავი თამაშები - შეარჩიეთ სხავდასხვა თამაში ბურთით
მიზანი - მანიპულაციური უნარების, მოქნილობის, ზედა
კიდურების კუნთის ძალის, თვალის და ხელის კოორდინაციის
გაკვეთილი N 21-25
განვითარების ხელშეწყობა.
საწყის ეტაპზე სასწავლო მასალა
ვარჯიშები: ხელის მტევნის და თითების ვარჯიშები საგნებით და გაანაწილეთ 5 გაკვეთილზე,
უსაგნოთ. მანიპულაციური მოტორული უნარის - ბურთის შემდეგ გააგრძელეთ მთელი წლის
კენწვლა ერთი ხელით ძირითადი ელემენტების სწავლება, განმავლობაში, საშუალოდ 2+3
იატაკიდან და კედლიდან არეკნით ბურთის დაჭერა, ერთი გაკვეთილი, სულ ცოტა 10
ხელით ბურთის ტარება. გაკვეთილი წლის განმავლობაში.
მოძრავი თამაშები - ,,ბურთაობა’’, ,,ფრენია ბურთი“.
მიზანი: სხეულის მართვის უნარის განვითარება და
დაზიანებათა პრევენცია
გაკვეთილი N 26-30
ვარჯიშები: ზედა კიდურების, ხელის მტევნის თითების საწყის ეტაპზე სასწავლო მასალა
ვარჯიშები, საგნებით უსაგნოდ. ვარჯიშები წინიდან ნასროლი გაანაწილეთ 5 გაკვეთილზე,
ბურთის დარტყმის ძალის შემცირების სწორი ტექნიკის შემდეგ გააგრძელეთ მთელი წლის
ათვისებისთვის. განმავლობაში, საშუალოდ 2+3
მოძრავი თამაშები, რომელიც მოითხოვს წინიდან ნასროლი გაკვეთილი, სულ ცოტა 10
გაკვეთილი წლის განმავლობაში.
ბურთის დაჭერის ტექნიკის გამოყენებას მაგ. ,,ფრენია ბურთი’’ -
სხავდასხვა ვარიანტები.
გაკვეთილი N 31 -34
მიზანი: მოქნილობის, კუნთის ძალის განვითარება ანარეობული
საწყის ეტაპზე სასწავლო მასალა
ვარჯიშები: მუცლის და ზურგის პრესის ვარჯიში, ღერძზე კიდი, გაანაწილეთ 4 გაკვეთილზე,
შვედური კედელზე ცოცვა შემდეგ წლის განმავლობაში,
მოძრავი თამაში ,,ლეკვი და კნუტები“. საშუალოდ 2+2 გაკვეთილი, სულ
ცოტა 8 გაკვეთილი წელიწადში.
მიზანი - საყრდენ- მამოძრავებელი უნარების განვითარება, გაკვეთილი N 35 -38
სპრინტი (სისწარფის განვითარება არასაშეჯიბრო გარემოში).
საწყის ეტაპზე სასწავლო მასალა
ვარჯიშები: რბენა 30 მეტრ მანძილზე ნახევარი წუთიდან 3 გაანაწილეთ 6 გაკვეთილზე,
წუთამდე. ვარჯიში მაქოსებრი რბენა. შემდეგ წლის განმავლობაში,
მოძრავი თამაში - ,,ბურთიყლაპია ბომბორა’’ და მისი სხვადასხვა საშუალოდ 2+2 გაკვეთილი, სულ
ვარიანტები ცოტა 10 გაკვეთილი წელიწადში.
108
სხვადსხვა მუსიკაზე რიტმული მოძრაობების შესრულება
109
შეფასება - ფიზიკური თვისებების განვითარების ტესტი
2 გაკვეთილი სასწავლო წლის
(მონაცემების სააღრიცხვო ფორმაში დაფიქსირება, წლის
ბოლოს
დასწყისში მიღებულ მონეცემებთან შედარება).
II კლასის გაკვეთილის გეგმის ნიმუში იხილეთ წიგნის ბოლოს წარმოდგენილ დანართში N2.
110
თავი IV - გაკვეთილების აქტივობების აღწერილობა და
თანმიმდევრობა
111
4. ვარჯიში ტანდეგობისთვის - გამართული სხეულით კედელთან დგომი, რომელიც
პირველ კლასში უკვე გამოიყენეთ. ამჯერად გაართულეთ და ჩაატარეთ
შემდეგნაირად: 1. მოსწავლე კედელს უნდა შეეხოს 3 წერტილით: თავი, დუნდულა
კუნთი და ქუსლი. გაჩერდეს აღნიშნულ პოზიციაში 5-10 თვლაზე, 2. დაცილდეს
კედელს 2 ნაბიჯით და შეინარჩუნოს იგივე პოზიცია 5-10 თვლაზე. 3. მოდუნდეს და
გაიმეოროს ვარჯიში 4--ჯერ. (ნახ. 1)
112
ვარჯიში შეიძლება შესრულდეს სკამზეც, ჯდომში ფეხების განზიდვა მენჯ-ბარძაყის
სახსარში, ხელს უწყობს ასევე დახტომის დროს ფეხების სწორი მოძრაობის ჩვევის
ჩამოყალიბებას.
ნახევარხიდი ბურთზე
113
ხელფეხდაკრეფით ზურგზე წინ და უკან გადაგორება - საწყისი მდგომარეობა
საყრდენ ზედაპირზე მუხლებში მოხრილ ფეხებზე, ხელები შემოხვეული
მუხლსქვემოთ წვივებზე, ნიკაპი მიბჯენილია მუხლებზე (დაჯგუფება), თვლაზე 1, 2,
3, 4 მოძრაობა უკან ზუგზე გადაგორებით, შემდეგ წინ. ვარჯიში ხელს უწყობს
ზურგის კუნთების ელასტიურობას, გაწელვასა და გაძლიერებას, მოქნილობის
განვითარებას.
114
გაკვეთილსებზე გამოიყენეთ სახალისო ვარჯიშები და თამაშები ცხოველების ისეთი
მოძრაობების გაბაძვით, რომლებიც ხელს უწყობენ ხერხემლის კორსეტის და
მოქნილობის განვითარებას. მაგ. ,,ფისოსავით სიარული’’, ,,არწივი’’ (იხ.სიჟეტურ
თამაშებში, რეკომენდებული სხვადასხვა ცხოველის მოძრაობის იმიტერება) ,,კარუსელი’’,
115
წონასწორობის ვარჯიშების შემდეგ, აუცილებელია სულ მცირე სამ გაკვეთილზე
შესაბამისი ვარჯიშების შეთავაზება.
116
გაიმეოროთ საყრდენ-მამოძრავებელი უნარების განმავითარებელი მოძრაობები,
აქტივობები პერსონალური და საერთო სივრცის აღქმისთვის.
117
ბურთის კენწვლა ერთი ხელით - დაჭერისა და ტყორცნის ელემენტების შესწავლა,
მიუხედავად იმისა, რომ ისინი ჯერ კიდევ სრულყოფილი არ არის, ეხმარება ბავშვს
ხელით კენწვლის განხორციელებაში.
118
რეკომენდაციები ბურთით ვარჯიშებისთვის
ტყორცნა
დაჭერა
119
5. გაკვეთილები სხეულის მართვის უნარის განვითარებასა და
დაზიანებათა პრევენციაზე
1. დარტყმის ძალის შემცირება -
მნიშვნელოვანი უნარია, რომლის
განვითარებაზეც II კლასში იწყება მუშაობა. ხელს უწყობს მანიპულაციური
უნარების სწორი ტექნიკის დაუფლებას და დაზიანებათა პრევენციას.
გაკვეთილები უნდა დაიგეგმოს წლის პირველ ნახევარში, წონასწორობის
ვარჯიშებისა და ბურთით მანიპულაციური მოძრაობების გაკვეთილების შემდეგ.
სწავლება მიმდინარეობს საკმაოდ მარტივად, მას შემდეგ რაც ბავშვი დაჭერის
მოძრაობის ელემენტებს აითვისებს.
120
6. აერობული და ანაერობული ვარჯიშები
მეორე კლასში უნდა გაიზარდოს აერობულ და ანერობულ აქტივობებში მონაწილების
ხანგრძლივობა და ვარჯიშის სირთულე.
121
7. სპრინტი და ხტომები
II კლასში უნდა გაგრძელდეს იმ ძირითადი საყრდენ-მამოძრავებელი უნარების
ტექნიკის დახვეწაზე მუშაობა, რომლებიც დაიწყო წინა წლებში. ქვემოთ
წარმოდგენილი უანრისთვის განკუნთვნილი ვარჯიშები და თამაშები გაანაწილეთ 3-
3 გაკვეთილზე,
სპრინტი
შეუძლია გაზარდოს რბენის მანძილი და ხანგრძლივობა, თავისუფლად დარბის 30
მეტრ მანძილზე ნახევარი წუთიდან 3 წუთამდე. ეს პერიოდი საუკეთესოა დაიწყოთ
სისწარფის განვითარებაზე მუშაობა არასაშეჯიბრო გარემოში, რასაც მიაღწევთ
სხვადასხვა გაკვეთილებზე ისეთი ვარჯიშების და თამაშების შეთავაზებით, სადაც 30
მეტრამდე სირბილია საჭირო. უნდა ეცადოთ, რომ ბავშვმა ძალდატენების გარეშე
შეძლოს ამ მანძილის 3 წუთში დაფარვა.
ხტომები
გამორბენით გადახტომი ბავშვს შეუძლია 30-40 სმ. სიმაღლის ბარიერზე. აღნიშნული
ვარჯიში გამოიყენეთ სხვადასხვა მოძრავ თამაშებში, წინააღმდეგობების
გადალახვაზე.
122
განხტომის - მოძრაობების დახვეწისთვის გამოიყენეთ ცეკვის ელემნტები, მუსიკის
თანხლებით, რამდენიმე მოძრაობის შემდეგ ცვალეთ მიმართულება. ბავშვები
შეგიძლიათ აცეკვოთ როგორც დამოუკიდებლად, ისე წრეზე ხელჩაკიდებული.
123
8. გაკვეთილები ოთხი ძირითდი მოტურული უნარის
განვითარებაზე
8.1. წინხტომი ფეხშლით - სრულდება ცალი ფეხით არეკნითა და მეორეზე
დახტომით აღნიშნული მოძრაობის სწავლებას დიდი მნიშვნელობა აქვს, ვინაიდან მას
ბავშვი იყენებს ყოველდღიურად სხვადასხვა აქტივობებში: დაბრკოლებების
გადალახვა, მოძრავი თამაშები, ცეკვა და სხვ. სწორი ტექნიკის დაუფლება ამცირებს
დაზიანებების რისკებს.
ნახატი 1
მოძრაობის ელემენტები
1. მზერა მიმართულია წინ.
2. გამორბენი და საყრდენი ფეხით არეკნი.
3. ახტომისას ფეხები ჰაერშია გაშლილი.
4. მკლავები მიმართულია თანამოსახელე ფეხების საწინააღმდეგოდ ტორსი ოდნავ
წინ იხრება.
6. დაშვება - ტერფის წინა ბალიშზე და მუხლის მოხრა, რომ მოხდეს დაშვების
ამორტიზება.
მე-2 კლასის ბოლოს ბავშვებს შეუძლიათ შეასრულონ მოძრაობის 1-ლი, მე-2, და მე-5
ელემენტები, ხოლო დანარჩენი ელემენტების სრულყოფა გრძელდება მე-5 კლასის
ბოლომდე, სრულად ტექნიკის ათვისება კი - 11 წლის ასაკისთვის. ვინაიდან, ეს უფრო
რთული უნარია ვიდრე სხვა საყრდენ-მამოძრავებელი უნარები, რადგან მისი
სრულყოფილად შესრულება ძალის განვითარებაზეა დამოკიდებული.
124
განვითარებას, რასაც თავის მხრივ ასევე დიდი მნიშვნელობა აქვს დაზიანებათა
პრევენციისთვის.
ნახატი 2
მოძრაობის ელემენტები
1. დარტყმისას მზერა მიმართულია ბურთისკენ;
2. დამრტყმელი ფეხის საპირისპირო ხელი მოძრაობს წინ და გვერდზე.
3. მეორე ფეხი თავსდება ბურთის გვერდით;
4. ფეხი, რომლითაც ხორციელდება დარტყმა მუხლის სახსარში 900- ით იხრება;
5. ბურთთან კონტაქტი ხორციელდება ტერფის წვერით ან ზურგით
6. დარტყმის დროს ფეხი იშლება და იწევა ზევით სამიზნე მიმართულებისკენ.
მოძრაობის ელემენტები
1. სამიზნე მიმართულებასთან გვერდულად დგომა;
2. დარტყმისას მზერა მიმართულია ბურთისკენ;
3. ხელკეტზე ხელები ერთმანეთის გვერდი-გვერდ ჩაჭიდება, წინ მდებარე ფეხის
შესატყვისი ხელი ჩაჭიდებული უნდა იყოს ქვემოთ;
125
4. წინა ფეხით ერთი ნაბიჯი სამიზნე მიმართულებისკენ;
5. მენჯ-ბარძაყი და მხრები ტრიალდება სამიზნე მიმართულებით;
6. ბურთთან კონტაქტი ხორციელდება წინ მდებარე ტერფზე დაყრდნობით და
მკლავების გაშლით;
7. ხელკეტის მოქნევა სხეულის გარშემო.
ნახატი 3
მე-2 კლასის ბოლოს ბავშვებს შეუძლიათ შეასრულონ მოძრაობის 1-ლი, მე-2 და მე-3
ელემენტები, ხოლო დანარჩენი ელემენტების სრულყოფა გრძელდება მე-5 კლასის
ბოლოს. აქ წარმოდგენილი ძირითადი მოძრაობითი უნარებიდან ორი ხელით
ხელკეტის მხარ მოქნევით ბურთზე დარტყმა ყველაზე რთულია. საწყის ეტაპზე
ყურადღება უნდა გამახვილდეს მოძრაობის მიმართულების დაუფლებაზე და არა
ტექნიკის სიზუსტეზე და სიჩქარეზე. ამ უნარის სწორად და წარმატებით
ჩამოყალიბებისთვის აუცილებელია, რომ ხელკეტი არ იყოს მეტისმეტად გრძელი ან
მძიმე. დარტყმის ობიექტი უნდა იყოს მჩატე და რბილი მაგ. ბუშტი, პენოპლასტის,
პლასტმასის ბურთი. აღჭურვილობის სწორად შერჩევა აუცილებელია დაზიანებათა
პრევენციისთვის.
ნახატი 4
126
მოძრაობის ელემენტები
1. მოძრაობის მიმართულების შეცვლა ერთი ფეხის მუხლში მოხრით და მეორე,
გვედით გაწეული ფეხის ტერფის ბიძგით საყრდენ ზედაპირზე(აწევით);
127
თავი V
მოძრავი თამაშები
I I - კლასისათვის
128
1. თამაში ,,მხიარული მატარებელი’’
დედა ციყვი პატარა ციყვს აფრთხილებს: „დილით აუცილებლად ისაუზმე, ჭამის წინ
კბილების გახეხვა და ხელების დაბანა არ დაგავიწყდეს’’;
დედა დათვი თავის ბელს სთხოვს: „ყოველდღე შეჭამე თაფლი და დალიე ერთი ჭიქა
რძე’’;
რა უთხრა დედა ციყვმა პატარას? კიდევ როდის არის აუცილებელი ხელების დაბანა?
რატომ ურჩია დედამ დათუჩას ყოველდღე რძის დალევა?
• გარეთა წრეზე მდგომი ბავშვები ერთმანეთის ზურგს უკან მხრებზე (ან წელზე)
ადებენ ხელებს წინ მდგომს, შიდა წრეც იგივეს აკეთებს.
129
თემატური ინფორმაცია მასწავლებლისთვის
გმართებს გულმოდგინება,
კარგად გამოძინება!
130
2. თამაში „ცხოველების დაჭერობანა“
ნახატი 1
131
თამაშის სხვადასხვა ვარიანტების აღწერილობა:
1. მასწავლებელი თამაშის დაწყებამდე ასახელებს ცხოველს, რომელსაც ბავშვები
განასახიერენ, მაგალითად გამქცევები ,,თაგვები“ და მადევრები ,,კატები“.
დაწყებიდან რამდენიმე წამში, როდესაც უმეტესობა ,,ჯადოსნური-წრეში”
შეაღწევს და მადევრის აღარ ეშინია, მასწავლებელი ხმოვანი ნიშნით შეაჩერებს
თამაშს და ხმამაღლა დაასახელებს ცხოველს, რომლებადაც უნდა იქცნენ
,,თაგვები”, ვთქვათ ,,ძაღლებად“ იქეცითო, ამჯერად ,,ძაღლები“ მოსდევენ
,,კატებს“ დასაჭერად.
2. მასწავლებელი თამაშის დაწყებამდე ასახელებს ცხოველებს რომელსაც ბავშვები
განასახიერენ, მაგალითად: ცხვრები და მგლები, ბუზები და ჩიტები, ქათმები და
მელიები. ბავშვები მთელი თამაშის დროს ცვლიან როლებს, თან იძულებულები
არიან დაიმახსოვრონ ცხოველების დასახელებები.
3. ბავშვები იყოფიან ორ ჯგუფად, ,,მელიებად” და ,,კურდღლებად”. მოედნის
ცენტრში, სადაც მასწავლებელი დგას არის შემოხაზული 2 მ. დიამეტრის
,,ჯადოსნური-წრე”.
,,ჯადოსნური-წრეებს” შორის, მთელს მოედანზე ერთმანეთისგან 2-2 მეტრის
რადიუსში დგას ე.წ. ,,ხეები”, ანუ ცილინდრები, რომლებსაც არც ერთი ბავშვი არ
უნდა შეეხოს, ან წააქციოს, წინააღმდეგ შემთხვევაში ის ბავშვი ,,ჩაჭრილად”
ითვლება და დროებით ეთიშება თამაშს (2-3 წუთით).
თამაშის დაწყების წინ ,,მელიები” ცენტრში დგებიან, ,,კურდღლები” მოედნის
გარშემო კიდეზე. მასწავლებლის ნიშანზე იწყებენ მოძრაობას. თამაში გრძელდება
3-4 წუთი, შემდეგ სასტვენის ნიშანზე ყველანი ჩერდებიან მასწავლებელი ითვლის
,,დაჭერილ” და ,,გადარჩენილ” კურდღლებს. შემდეგ ბავშვები ცვლიან როლებს.
132
თამაშის წარმართვა - მასწავლებელი ბავშვებს ყოფს წყვილებად ,,ფისოებად” და
,,ლეკვებად’’ და ირჩევს 2,3,4 ან 6 ,,დამხმარეს“ (ასისტენტებს, ლეიბების რაოდენობის
მიხედვით), რომლებიც აფიქსირებენ ლეიბებს (აზღვევენ გადაადგილებისაგან)
იატაკზე. ლეიბები განთავსებულია შვედურ კიბესთან (კედელთან), ან ღერძის ქვეშ.
,,ფისოები“ დგებიან მოედნის შუაგულ წრეში მასწავლებელთან ერთად. ,,ლეკვები“
დგებიან მოედნის პირის ხაზთან. თამაშის დაწყების ხმოვან ნიშანზე:
133
ამ პრინციპზე შესაძლოა აიგოს არაერთი თამაში, რათა ბავშვებისათვის უფრო
სახალისო იყოს.
ნახატი 2
134
5. თამაში „ბურთიყლაპია ბომბორა“
ნახატი 3
135
1. ბავშვები უნდა მოეწყონ ერთმანეთის ზურგსუკან, ფეხები გადგან განზე და
გააკეთონ გვირაბი, რომელშიც ბოლო ბავშვი ბურთს გააგორებს, ხოლო
თავში მდგომი ბურთს კალათაში ჩააგდებს;
6. თამაში „ბურთაობა“
ცალი ხელით თავს ზემოდან ბურთის ტყორცნის ვარჯიშისა და თამაშის მაგალითი (იხ.
ნახ. 4):
საჭირო აღჭურვილობა:
• 50-60 ცალი ბურთი (ჩოგბურთის ბურთი, ან შესაბამისი ზომის და წონის);
• 4 ცალი პლასტმასის დიდი კალათი;
• ფრენბურთის ბადე ან თოკი (სიმაღლე არაუმეტეს 100 სმ.)
თამაშის აღწერა: მასწავლებელი ბავშვებს ყოფს ორ გუნდად (გოგონები და ბიჭები
თანაბდარი რაოდენობა). პირველი გუნდი მოედნის შუა ხაზიდან, 4-5 მეტრის
დაშორებით განლაგდება, სადაც 2-კალათაში ყრია ჩოგბურთის ბურთის ზომისა და
წონის სხვადასხვა ფერის ბურთები.
ნახატი 4
მეორე ჯგუფის წევრები განლაგდებიან მოედნის მეორე ბოლოში, პირის ხაზს იქით.
136
მოედანზე შუაში გაბმულია ფრენბურთის ან ჩოგბურთის ბადე. მასწავლებლი იძლევა
ხმოვან ნიშანს და იწყებს ათვლას 1-2-3-4-5-6-7-8-9-10, 10 რიცხვზე იძლევა თამაშის
შეჩერების ნიშანს. პირველი ჯგუფის მოთამაშეები თვლის დასრულებამდე იღებენ
ბურთებს კალათებიდან და მონიშნული ხაზიდან ცალი ხელით თავს ზემოდან
ტყორცნიან მოედნის მეორე ბოლოსაკენ, ისე რომ ბადეს გადააცილონ.
თამაშის დასრულების შემდეგ მეორე გუნდი იწყებს ბურთების შეგროვებას და იგივეს
იმეორებს.
ნახატი 5
137
• მასწავლებელი ხმამაღლა იტყვის - ,,აფრინდა... აფრინდა... ჩიტი
აფრინდააა!’’
• ასეთ შემთხვევაში ჩაცუცქული ბავშვები უნდა ახტნენ.
• ხოლო თუ იტყვის - ,,აფრინდა... აფრინდა... ციყვი აფრინდააა!’’ - ბავშვები
ჩაცუცქულები რჩებიან.
• თუმცა, რამდენიმე ბავშვი აუცილებლად წამოხტება, რაც იწვევს საერთო
მხიარულებას.
საჭირო აღჭურვილობა:
• ფერადი, პატარა ზომის პლასტმასის ბურთები;
• 3 დიდი კალათი;
• სამი ფერის 5-5 ცალი პატარა პლასტიკის კალათი (ან ,,ვედროები’’).
138
თამაშის აღწერა (იხ. ნახ. 6): მასწავლებელი ბავშვებს ყოფს სამ თანაბარ ნაწილად:
ფუტკრები, დათვები და ყვავილები.
ნახატი 6
თამაშის აღწერა (იხ. ნახ. 7): 3-4 მეტრის დაშორებით გავლებულ პარალელურ
ხაზებთან პირით ერთმანეთისკენ დგებიან ბავშვები. ბურთით სავსე კალათი დგას
მწკრივის ერთ ბოლოში, ცარიელი მეორე ბოლოში. მწკრივის თავში მდგომი ბავშვი
იღებს იღებს კალათიდან ბურთს და ორი ხელით უგდებს (მასწავლებლის მიერ
განსაზღვრული მოძრაობით: ქვემოდან, გვერდიდან, მკერდის დონიდან, ან თავს
ზემოდან) მოპირდაპირე მხარეს მდგომ მოსწავლეს, რომელიც ორი ხელით იჭერს
ბურთს (შესაბამისად განსაზღვრული მოძრაობით) და უგდებს შემდეგ მოპირადირე
მხარეს მდგომ მოსწავლეს და ა.შ. ბურთი მიაღწევს მწკრივის ბოლოს მდგომთან,
რომელიც ბურთებს აწყობს ცარიელ კალათში.
139
მასწავლებელის შეხედულებისამებრ იცვლება მანძილი მოსწავლეებს შორის, ბურთის
დაჭერისა და გადაცემის მოძრაობა, ადგილზე დგომით, ორ ნაბიჯში, ტრიალით,
იატაკიდან არეკნით, გაგორებით და ა.შ.
ნახატი 7
ნახატი 8
140
10. თამაში „ბავშვები და კაჭკაჭი“
საჭირო აღჭურვილობა:
141
• ბავშვები კი ამ დროს ზურგს უკან გატანილი ხელებით ერთმანეთს გადასცემენ ამ
ნივთს.
• ხანდახან „კაჭკაჭი’’ წრის გარეთ გამოდის. მაშინ ბავშვები ხელებს წინ გაიტანენ და
ასე უმალავენ ნივთს.
• თამაში გრძელდება 2-3 წუთი, ან იქამდე სანამ კაჭკაჭი არ იპოვის ნივთს. შემდეგ
წრეში დგემა ის, ვისაც კაჭკაჭმა უპოვა დამალული ბურთი.
ნახატი 9
142
თავი VI
უსაფრთხოება და დაზიანების
პრევენცია
143
1. უსაფრთხოების ძირითადი პრინციპები
• უნდა იყოს დაცული სავარჯიშო დარბაზის და/ან მოედნის უსაფრთხოება:
სავარჯიშო არეალში არ უნდა იყოს ბარიერი, მახვილი კუთხეებით საგნები, ან
კონსტრუქციები, დენის სადენი, შუშის ფანჯრები ახლო მანძილზე;
• სავარჯიშო არეალში უნდა იყოს საკმარისი სივრცე ვარჯიშებისა და თამაშების
ორგანიზებისთვის;
• იატაკი არ უნდა სრიალებდეს და უნდა იყოს სუფთა;
• ყველა გაკვეთილის დაწყების წინ უნდა შემოწმდეს აღჭურვილობის
უსაფრთხოება;
• მოსწავლეს უნდა ეცვას სპორტული ტანსაცმელი და ფეხსაცმელი;
• შესაბამისი ვარჯიშების დროს აუცილებელია სპორტული ლეიბის გამოყენება;
• ერთ სავარჯიშო ლეიბზე ერთდროულად შეიძლება ივარჯიშოს მხოლოდ ორმა
ბავშვმა;
• ფიზიკური აქტივობის ან ვარჯიშის დაწყებამდე აუცილებელია მოსათელი
ვარჯიშების შეთავაზება, ძირითადი ნაწილის დასრულების შემდეგ კი
განტვირთვის ვარჯიშების შეთავაზება, ვარჯიშის დროს სწორი სუნთქვა;
• მასწავლებელს უნდა შეეძლოს დატვირთვის ინტენსივობის შეფასება მარტივი
ტესტების გამოყენებით (საუბრის ტესტი, გულისცემის სიხშირის ტესტი),
იცოდეს რა მაჩენებელზე უნდა შეწყვიტოს ვარჯიში;
• მასწავლებელი უნდა ფლობდეს შესაბამისი ვარჯიშის დროს სწორი დაზღვევის
ტექნიკას, დაზიანების პრევენციის მიზნით, იცოდეს სხვადასხვა ტრავმის
პირველადი დახმარების ხერხი და გამოყენების ტექნიკა;
• მასწავლებელი უნდა ფლობდეს ბავშვის განვითარების ასაკობრივ
თავისებურებებს, რათა მხოლოდ ისეთი აქტივობები შესთავაზოს მას,
რომლებიც არ გამოიწვევს ფიზიკურ, ფსიქოლოგიურ და ემოციურ ტრავმას.
144
უსაფრთხო გარემო
ინდივიდუალური გარემო მოსწავლისთვის
მასწავლებელმა უნდა გაითვალისწინოს, რომ ყველა ბავშვს ესაჭიროება
ინდივიდიუალური სივრცე მოძრაობისთვის, რათა თავიდან იყოს აცილებული
ბავშვების ერთმანეთთან, ინვენტართან ან ნებისმიერ სხვა საგანთან შეჯახება და
მოსალოდნელი ტრავმა.
145
• სათამაშო მოედანი უნდა იყოს სწორი, თავისუფალი, დაცული სატრანსპორტო
საშუალებებისგან;
• სათამაშო მოედანზე არ უნდა გადიოდეს წყლის და გაზის მილები, ელექტრო
სადენები, არ უნდა ეწყოს სამშენებლო მასალა (გაჯი, ქვიშა, მინა, ქვები, აგური,
ბლოკი, ბასრპირიანი და წვეტიანი საგნები);
• ღია ცის ქვეშ მოედანი უნდა შეირჩეს ისე, რომ მოშორებული იყოს ხევს, რათა
თავიდან იქნას აცილებული ბავშვის სიმაღლიდან ვარდნის რისკი.
ტანსაცმელი და ფეხსაცმელი
ვარჯიშის დროს სწორად შერჩეული ტანსაცმელი ამცირებს ბავშვის გაციების,
გადახურების და სხვა დაზიანებების რისკს:
• ბავშვს უნდა ეცვას თავისუფალი სპორტული ტანსაცმელი (სპორტული
შარვალი/შორტი და მაისური) რომელიც არ ზღუდავს მოძრაობას;
• ტანსაცმელი უნდა შეირჩეს გარემოსა და წელიწადის დროის შესაბამასად;
• არ არის მიზანშეწონილი ზედმეტად თბილად ჩაცმა, ვინაიდან ასეთ
შემთხვევაში გაძნელებულია ფიზიკური აქტივობის დროს წარმოქმნილი
სითბოს გაცემა და ადვილად შეიძლება განვითარდეს გადახურება;
• სპორტული ფეხსაცმელი უნდა იყოს მსუბუქი, რბილი, ადვილად დრეკადი
ლანჩით და კარგი მოჭიდებით;
• არ არის მიზანშეწონილი სპორტული ფეხსაცმლის შიშველ ფეხზე ჩაცმა,
რეკომენდებულია წინდის გამოყენება;
• ცეკვის ან ტანვარჯიშის დროს სასურველია თხელი სპორტული ჩუსტის ან
მხოლოდ წინდის გამოყენება.
146
2. უსაფრთხოების წესები ზოგიერთი დაავადების დროს
დეჰიდრატაცია (გაუწყლოვება)
ვარჯიშის დროს გამოიყოფა დიდი რაოდენობით ოფლი, რაც ხელს უწყობს
ორგანიზმის გამოშრობას - დეჰიდრატაციას. ჭარბი სითხის დაკარგვა იწვევს ზოგად
სისუსტეს, კუნთის ძალის შემცირებას და კოორდინაციის უნარის დაქვეითებას.
დეჰიდრატაციის რისკის შესამცირებლად აუცილებელია სითხის დანაკარგის შევსება
ნახშირწყლების შემცველი სითხის (წვენი), მინერალური ან სასმელი წყლის
გამოყენებით. არ არის რეკომენდებული კოფეინის შემცველი სასმელის დალევა,
ვინაიდან კოფეინი აძლიერებს შარდვას, სითხის ჭარბი რაოდენობით გამოყოფას და
შესაბამისად, აძლიერებს გაუწყლოებას. დეჰიდრატაციის თავიდან ასაცილებლად
მიზანშეწონილია სითხის დალევა ვარჯიშამდე, უშუალოდ ვარჯიშის პროცესში და
ვარჯიშის შემდეგ.
ჭარბი წონის ბავშვს საგანგებოდ უნდა შეურჩიოთ დასვენების რეჟიმი, რათა ბავშვმა
აღიდგინოს ძალები. განსაკუთრებული ყურადღება უნდა დაუთმოთ ვარჯიშის სწორ
ტექნიკას, ტრავმის რისკის შესამცირებლად. ბავშვს უნდა მისცეს საშუალება თავად
აირჩიოს სპორტული ტანსაცმელი, რომ არ შერცხვეს და კომფორტულად იგრძნოს
თავი.
147
ასთმა და ფიზიკური აქტივობა
148
ნამცხვარი) ნახშირწყლების შემცველი ტკბილი საკვები. ჰიპოგლიკემიის ნიშნების
აღმოცენებისთანავე მოსწავლე მშვიდად უნდა დაჯდეს, შეჭამოს ჯერ მარტივი,
შემდეგ რთული ნახშირწყლის შემცველი საკვები.
ჰეპატიტი, შიდსი
მასწავლებელს და მოსწავლეებს უნდა ჰქონდეთ ინფორმაცია იმის შესახებ, თუ
როგორ აიცილონ თავიდან ისეთი ინფექციური დაავადების გადადების რისკი,
როგორიცაა შიდსი, B და C ჰეპატიტი. მოცემული დაავდებების გადაცემა ერთი
ადამიანიდან მეორეზე ხდება სისხლით, სქესობრივი კონტაქტით და B ჰეპატიტის
შემთხვევაში ნერწყვით. დაავადება არ გადაეცემა ოფლით, ცრემლით, ხელის
ჩამორთმევითა და საყოფაცხოვრებო კონტაქტით. მოცემული დაავადებების თავიდან
ასაცილებლად საჭიროა შემდეგი ზომების დაცვა:
სისხლდენის შეჩერება
სისხლდენა სისხლძარღვების დაზიანების დროს ვითარდება. პირველადი დახმარება
დამოკიდებულია დაზიანებული სისხლძარღვის სახეობაზე და სისხლდენის
ხასიათზე – კაპილარულია, ვენური, თუ არტერიული.
კაპილარული სისხლდენა – ვითარდება მცირე ჭრილობის შემთხვევაში, მცირე
რაოდენობის სისხლი დუნედ მოედინება ჭრილობიდან. კაპილარული სისხლდენა
თავად შეჩერდება, თუმცა მიზანშეწონილია ჭრილობის გასუფთავება ანტისეპტიკური
ხსნარით ან წყლით ჩამობანვა და სუფთა ბინტით ზეწოლა და გადახვევა.
149
ვენური სისხლდენა – ვენური სისხლი მუქი შინდის
ფერისაა, შედარებით დიდი ნაკადით მოედინება
ვიდრე კაპილარული. სისხლდენის შესაჩერებლად
აუცილებელია სუფთა ნაჭრით ან ბინტით ზეწოლა
ჭრილობაზე, გადახვევა და დაზიანებული კიდურის
ზემოთ აწევა. აუცილებელია ბავშვის საავადმყოფოში
გადაყვანა ექიმის კონსულტაციისთვის.
არტერიული სისხლდენა – არტერიული სისხლი ალისფერია და ბიძგისებური
ნაკადით, შადრევანივით მოედინება ჭრილობიდან. არტერიული სისლხლდენის
დროს აუცილებელია, რაც შეიძლება სწრაფად ლახტის დადება, რომ თავიდან
ავიცილოთ სისხლის დიდი რაოდენობით დანაკარგი. ლახტი ედება ჭრილობის
ზემოთ ისე, რომ ზეწოლამ გადაკეტოს არტერია. ზედა კიდურის ჭრილობის
შემთხვევაში ლახტი ედება მხარზე, ქვედა კიდურზე კი ბარძაყზე. ლახტი სწორად
არის დადებული, თუ მის ქვემოთ არ შეიგრძნობა პულსი. ლახტის გაჩერება არ
შეიძლება 1-2 სთ-ზე მეტი (ზამთარში 0,5-1 სთ) ხნით. მეტი დროით გამოყენების
შემთხვევაში შესაძლებელია განვითარდეს განგრენა. შესაძლებელია ლახტის
პერიოდული მოშვება 30-60 წთ-ში ერთხელ. ლახტის დადების შემდეგ მას უნდა
მიემაგროს მინაწერი ლახტის დადების დროის ზუსტი მინიშნებით. დაზარალებული
სასწრაფოდ უნდა გადაიყვანონ სტაციონარში.
სითბური დაკვრა
სითბური დაკვრა ვითარდება ჰაერის მაღლი ტემპერატურის და ტენიანობის
პირობებში. დამახასიათებელია ცხელი მშრალი კანი, ოფლის გარეშე; მაღალი
ცხელება, თავის ძლიერი ტკივილი, აგზნება, კრუნჩხვის განვითარება, ცნობიერების
დაბინდვა.
150
პირველადი დახმარება:
• დაზარალებულის შედარებით გრილ ადგილას გადაყვანა, სხეულის გაგრილება
ცივი საფენებით, ან წყლით. რეკომენდებულია ყინულის პაკეტები მაგისტრალურ
სისხლძარღვებზე და სითხის დიდი რაოდენობით მიწოდება.
• აუცილებელია სასწრაფო დახმარების ბრიგადის გამოძახება და ბავშვის
ტრანსპორტირება საავადმყოფოში.
მზის დაკვრა
ვითარდება მზეზე დიდი ხნით ყოფნის პირობებში, განსაკუთრებით თუ ბავშვს არ
ახურავს ქუდი და არ იღებს სითხეს. დამახასიათებელია: ცხელი მშრალი კანი, ოფლის
გარეშე; მაღალი ცხელება; თავის ძლიერი ტკივილი, გულისრევა, შესაძლებელია
კრუნჩხვის განვითარება.
პირველადი დახმარება:
• დაზარალებულის შედარებით გრილ ადგილას გადაყვანა; გაგრილება ცივი
წყლით, ყინულის პაკეტები მაგისტრალურ სისხლძარღვებზე;
• ხშირ შემთხვევაში საჭირო ხდება დაზარალებულის სასწრაფოდ გადაყვანა
სტაციონარში.
151
(გასწორება), მთავარია დაზარალებულის სწრაფად მიყვანა სამედიცინო
დაწესებულებაში. მანამდე აუცილებელია დაზარალებული კიდურის იმობილიზაცია
(უძრავად დაფიქსირება რაიმე მყარ საგანზე მაგ: მუყაო, ჯოხი, მეორე კიდური და
სხვ). ღია მოტეხილობის დროს აუცილებელია სტერილური ნახვევის დადება
სისხლდენის შეცერების მიზნით.
გულის წასვლა
გულის წასვლა თავის ტვინში ჟანგბადის მიწოდების შემცირებით განპირობებული
გონების დაკარგვაა. გულის წასვლას უხშირესად იწვევს უჰაერობა, დაბალი წნევა,
სისხლძარღვთა გაფართოება სიცხის დროს, ხალხმრავალი ადგილები, სტრესი, დიდი
დროის განმავლობაში ფეხზე დგომა, შიმშილი და სხვა.
გულის წასვლამდე ვლინდება თავბრუსხვევა, სიცხის შეგრძნება, მხედველობის
დაბინდვა, მკვეთრი სიფერმკრთალე, კიდურების გაციება და ცივი ოფლი, რასაც
მოყვება გულის წასვლა.
პირველადი დახმარება
• დაზარალებული უნდა დააწვინონ და აუწიონ ქვედა კიდურები სხეულზე
ზემოთ ან თუ ბავშვი ზის, მან თავი უნდა მოხაროს და მოათავსოს მუხლებს
შორის.
• აუცილებელია სუფთა ჰაერის მიწოდება (ფანჯრის გაღება)
• ყურის ბიბილოების დასრესა
• გაუმჯობესების შემდეგ თანდათანობით და არა ერთბაშად წამოდგომა
152
უცხო სხეული თვალში
პირველადი დახმარება
153
დანართი N1
გაკვეთილის გეგმის ნიმუში I კლასისითვის
გაკვეთილის
საფეხური/ კლასი დაწყებითი / I კლასი ხანგრძლივობა -
35 წთ
154
აქტივობა 2. ძირითადი ნაწილი
155
აქტივობა 3 - დასკვნითი ნაწილი
156
დანართი N2
გაკვეთილის გეგმის ნიმუში II კლასისითვის
გაკვეთილის
საფეხური / კლასი დაწყებითი / II კლასი ხანგრძლივობა - 45
წთ
157
მუხლით, იმგვარად, რომ მენჯ-ბარძაყის
სახსარის კუთხე ფეხის აწევის დროს არ უნდა
აღემატებოდეს 900.
• ბრუნები მარჯვნივ, მარცხენივ.
158
აქტივობა 3 - დასკვნითი ნაწილი 5 წთ.
1.დამამშვიდებელი ვარჯიში -
სიარული მოედნის გარშემო, ხელის მტევნების 5 წთ.
დაბერტყვა, სუნთქვის ვარჯიში
საჭირო აღჭურვილობა:
159
160
161
162
163
დანართი N7
აღჭურვილობა I-II კლასისათვის
სავარჯიშო და სათამაშო მრავალფუნქციური - მობილური აღჭურვილობის
შემადგენელი ელემენტები
დასახელება რაოდე
N აღჭურვილობის ფოტო
მასალა და ზომა ნობა
1
მაგიდის ჩოგბურთის ბურთები 300
3
პლასტმასის (კეგლის) ბურთები 100
4
ხელბურთის ბურთები (N1) 30
5
ფრენბურთის ბურთები 30
7
ფერადი ბუშტები 1000
8
სახტუნაო ბურთი (Hop-Ball) 30
9
პლასტმასის კუბები 60
164
10
პლასტმასის კეგლი 60
პლასტმასის კონუსები და
11 ჯოხები (შემოსარბენი და
გადასახტომი ბარიერების
50
ასაწყობად)
13
თოკი (დ. 1-1,5 სმ.) 200 მ.
14 ბადე (ფრენბურთის, ან
ბადმინტონის)
2
15
სპორტული ლეიბები 30
17 პლასტმასის კალათა 12
165
ტერმინთა განმარტება
N ტერმინი განმარტება
1 არეკნი-------------- ზედაპირზე დაცემულის უკუგდება, ასხლეტა.
2 ბრუნი-------------- სხეულის შემობრუნება სხეულის ღერძის გარშემო.
3 ბუქნი--------------- ფეხშლით დგომი, ტერფები
4 განმკლავი---------- მკლავები ჰორიზონტალურ მდგომარეობაში, მდებარეობს
ერთ სწორ ხაზზე, თითები გამართული, ნებები
მიმართულია ქვემოთ
განხტომი------------ ფეხგაშლით ხტუნვით გვერდული მოძრაობა.
5 გორება--------------- მოძრაობა გადაგორებით, ისე რომ იატაკს ეხება სხეულის
სხვადასხვა ნაწილი, მონაცვლეობით
6 გსმმ------------------ გულისცემის სიხშირის მაქსიმალური მაჩვენებელი.
7 დოინჯი------------- იდაყვში მოხრილი ხელები ნებით ეყრდნობა წელს.
8 დგომბჯენი--------- მუხლებზე დგომი
166
19 სსსმ------------------ სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მოსწავლე
20 უკუზნექი----------- ზეტანი იხრება უკან წელში გაზნექით
21 წინხტომი------------ ცალი ფეხით არეკნითა და დახტომით.
167
ბიბლიოგრაფია
1. ეროვნული სასაწავლო გეგმა 2018-2024
8. The Ontario Curriculum - Grades 1-8, Health and Physical Education Interim Edition 2010, Le
curriculumde l’Ontario, 1re à la 8e année – Éducation physique et santé, 2010. Version provisoire. This
publication is available on the Ministry of Education’s website, at www.edu.gov.on.ca.
10. Health and Physical Education - Victorian Curriculum and Assessment Authority, State Government of
Victoria, 2007 Last Updated September 11, 2009;
11. Personal Development, Health and Physical Education Years 7–10 - Syllabus Published by Board of Studies
NSW GPO Box 5300 Sydney NSW 2001 Australia 2006;
12. North Dakota Standards and Benchmarks Content Standards Physical Education 2000 North Dakota
Department of Public Instruction, Dr. Wayne G. Sanstead, State Superintendent www.dpi.state.nd.us
14. PHASE MODULE PHYSICAL ACTIVITY AND FITNESS EDUCATION ACHPER Victorian Branch,
2000;.
15. MMSD Physical Education Grade Level Standards - The Madison Metropolitan School District – 2008;
16. Children’s Activity Pyramid Barbara Willenberg Associate State Food and Nutrition Specialist Published by
MU Extension, University of Missouri-Columbia-1999;
168
17. Guidelines for Appropriate Physical Activity for Elementary School Children 2003 Update A Position
Statement Council for Physical Education for Children (COPEC) of the National Association for Sport and
Physical Education an association of the American Alliance for Health Physical Education and Recreation;
18. John C. K. Wang, Athanasios G. Papaioannou, Philippe P.G. Sarazin, Timo Jaakkola, Melinda A. Solmon A
Brief Description of Physi cal Education and School Children’s Sport Involvement in Singapore, Greece,
France, Finland, and the United States IJSEP, 2006, 4, 220-226 c 2006 West Virginia University;
19. Physical activity and health in children and adolescents A guide for all adults involved in educating young
people - MINISTERIO DE EDUCACIÓN Y CIENCIA Secretaría General de Educación Centro de
Investigación y Documentación Educativa (CIDE), MINISTERIO DE SANIDAD Y CONSUMO Dirección
General de Salud Pública Subdirección General de Promoción de la Salud y Epidemiología – 2008;
20. Discussion paper for the development of recommendations for children’s and youths’ participation in
health promoting physical activity - Prepared for the Australian Department of Health and Ageing -
Commonwealth of Australia 2005;
21. Promoting Physical Activity BRIGHT FUTURES GUIDELINES FOR HEALTH SUPERVISION OF
INFANTS , CHILDREN AND ADOLESCENTS – 2010;
22. Physical Activity for Children: Current Patterns and Guidelines President’s Council on Physical Fitness &
Sports , USA 2004;
23. National Physical Activity Guidelines. Anti Essays. Retrieved June 15, 2011, from the World Wide Web:
http://www.antiessays.com/free-essays/59407.html;
25. WHA57.17 Global strategy on diet, physical activity and health - FIFTY-SEVENTH WORLD HEALTH
ASSEMBLY ;
26. Cincinnati Children's Hospital - Growth and Development Wellness, School-Age (6 to 12 Years) Last
Updated: 09/2009, http://www.cincinnatichildrens.org/health/info/growth/well/6-12-years.htm;
27. FITNESS GRAM ® / ACTIVITY GRAM ® 8.0 Activity and fitness assessment, reporting, and personal
physical activity tracking tool. http://.www.Fitnessgram. net./; 2009-10 California Physical Fitness Test
Fitnessgram Healthy Fitness Zones.;
28. Fundamental movement skills: Book 2 - The tools for learning, teaching and assessment. © Department of
Education WA 2013;
29. Physical Education Framework for California Public Schools -Kindergarten Through Grade Twelve;
30. Daily Physical Activity in Schools - Ontario-2005;
31. Health and Physical Education – Ontario 2015;
169
ამ სახელმძღვანელოს გაყიდვის ფაქტის აღმოჩენის შემთხვევაში,
170
დაფინანსებულია ,,მოსწავლეების სახელმძღვანელოებით
171