ETMDE ÖLÇME VE DEERLENDRME

Hafta-13

Dr.Ergün Cihat Çorbac

eccorbaci@sinop.edu.tr

MBZS03-EgtideOlgmeve Deerlendime
BUHAFTANIN KONUSU

Temel istatistikler

MICSOStinde Olne ve eierendime

BUHAFTANIN KONUSU

VERLERN DÜZENLENMES
MERKEZ ELM ÖLÇÜLER
YAYILMA /DEM ÖLÇÜLER
DAILIMLAR
STANDART PUANLAR

MEZSOS Etimde Olne ve Deierlendirme

Verilerin Düzenlenmesi

Puan Örenci No Puan

Örenci No

21 90
1
22 45
2 85
3 30 23 55
40 örenciye ait ingilizce okuma
4 5S 24 85
5 60 25 45 testipuanlar (N=40)
30 26 75
6
60 27 55
7
55 28 15
9 10 29 45 • Alinabilecek en düük puan =0
70 30 30
10
31 15 • Alinabilecek en yüksek puan = 100
11 35
12 60 32 55
13 55 33 30
14 75 34 95
15 80 35 35
16 55 36 70
17 70 37 75
18 35 38 55
19 25 39 15
20 30 40 45
M8Z503-EtimdeOlgme ve Dejerlendirme
Verilerin Düzenlenmesi

Puan Örenci No Puan

Örenci No

9 10 13 55
örnekte ingilizce testi sonucu elde
Verilen
28 15 16 55
23 55
31 15
edilen puanlar grupta belli bir sklik
39 15 27 55
19 25 32 55
55 göstermektedirler.
3 30 38
6 30 5 60
20 30 7 60 • Grupta, 15 puan alan 3 örenci
30 12 60
30
33 30 10 70 varken, 45 puan alan 4 örenci, 55
11 35 17 70
18 35 36 70 puan alan ise 9 örenci vardr.
35 35 14 75
22 45 26 75
25 45 37 75 • Puanlar, grupta bulunu sikliklarna

29 45 15 80
2 85 göre özetlenebilirle.
40 45
55 24 85
55 21 90
55 34 95
MBZ30S-EtimdeOlgmeve Deerlendirme
Verilerin Düzenlenmesi -Frekans -Yüzde
YIlmal
Puan Frekans Frekans Yüzde
10 1 1 2.5 Verilen örnekte istatistik testi

15 3 4 7.5 sonucu elde edilen puanlar

25 1 5 2.5 grupta belli bir sklk

30 5 10 12.5 göstermektedirler.

35 3 13 7.5 Grupta, 15 puan alan 3

45 17 10 örenci varken, 45 puan alan

55 9 26 22.5 4 õrenci, 55 puan alan ise 9

60 3 29 7.5 örenci vardr.

70 3 32 7.5 Puanlar, grupta bulunu

75 3 35 7.5 siklklarna göre
özetlenebilirler.
80 1 36 2.5
85 2 38 5
90 1 39 2.5

95 1 40 2.5
MBZS03- Ebimde Olgme ve Dežerlendirme
Verilerin Düzenlenmesi -Frekans -Yüzde

Verilerin Gruplandrlmas

yüksek olduu durumlarda,birden fazla deeri içine alacak gruplar belirlenerek

Verisaysnn

veriler gruplandrlabilir.

>Grup oluturulurken dikkat edilmesi gerekenler:

- stenilen sayda grup alnabilir. Ancak,genelde en az 5, en fazla 18 grup alinr.

Gruplar oluturulurken herbir deer tek bir grubadümelidir.

Her grup aral eit olmaldr.

MBZ3O3-Egtimde Olgme ve Deerlendirne

Verilerin Gruplandrlmasndaki Basamaklar

1. Gruptaki en yüksek deer ile en düük deer arasndaki fark hesaplanarakdeer aral

belirlenir.

*R=Y-K= 95- 10 = 85
2. Grup saysna karar verilir.

* Örnein, 10

3. Deer aral grup saysna bölünerek grup aral (grup genilii) hesaplanr.

• 85/10= 8.5 (bir st tam sayrya yuvarlanr =9)

Grup saysIyla grup arali arasnda ters orantiln bir iliki sõz konusudur.

MBZ303-EBtimde Olgneve Deerlendirme

Verilerin Düzenlenmesi- Frekans -Yüzde

Aralklar Frekans
10- 19 4
20- 29 1
30-39 8
90 99 40-49 4
50-59
sütun Grafig 60-69 3
70-79 6
80- 89 3
90- 99 2

MSZSTS-Emde Oigmeve Deerdendime 20

 Merkezi Eilim Ölçüleri

• Büyk bir yn gibi gõrnen ham verileri anlamlandrrmak oldukça zordur ancak rmerkezi eilin

ölçleri ile veriler daha anlaml hale getirilebilir.

• Merkezi eilim ölçleri, verilerin hangi deerler etrafnda toplandn gösterir.

• Bir frekans dalmn, tek bir sayyla gösterebiliriz.

Merkezi eilim õlçleri olarak Mod (Tepe deer), Medyan (ortanca) ve Aritmetik ortalama
hesaplanabilmektedir.

MBZ303-EEtimde Olgme ve Dežerlendirme 11

 Merkezi Eilim Ölçüleri - Mod

en yüksek olan deer/ en sik gõzlenen deer, en sik

Mod (Tepe Deer): Bir grupta frekans

tekrarlanan deer.

11 12 12 12 13 13 13 13 14 14 14 14 15 15 15 15 15 16 16

16 16 16 16 17 17 1717 17 1717 18 18 18 18 18 18 18 18 21

2121 21 21 21 21 21 21 21 21 22 22 22 2323 24 24

Verilen puan dalm, aadaki frekans tablosuyla veya grafikle özetlenebilir.

MBZ303-Ftimde Olgme ve Deeriendirme 12

Merkezi Eilim Ölçüleri - Mod

Pyan (X) Frekans ()

12
11 1

12 3 10

13 4
14 4
6

sueya
15 5
16 6 4

17 7 2

18 8
21 11 11 12 13 14 15 16 17 13 21 22 23 24

22 Puanlar

23 2
24 2
MBZ3OS-Eimde Ölgne ve Dežerlendirme 13
Merkezi Eilim Ölçüleri - Mod

Bir dalmda birden çok mod deeri olabilir.

Aadaki verilen puan dalmnda 2 tane mod deeri vardr. Bu tip dalmlara iki modlu veya çift

modlu dailm denir.

35 35 35 35 3737 37 3737 37 383838 3838 3838 38 383845 45 45 45 50 50

505050 5454 5454 54 5454 54 545456 56 56 56 56 5658 58 60 6060 60 60

MSZ303-Einde Oigme ve Dežerlendirme 14

Merkezi Eilim Ölçüleri - Mod

Ciit Modiu Dalm

Puan (X) Frekans ()
35 4
12
37 6
10
38 10
8

45 4
6
47 6
50 5 4

2
54 10
56 6 35 37 38 45 47 50 54 56 58 60
58 2
Puanlar
60 5

MRZS03-Egtimde Olgne ve Dešerlendirme 15

 MerkeziEilim Ölçüleri - Medyan

Medyan (ortanca): Veriler küçükten büyüe veya büyükten küçüe sralandnda, dalmn tam

ortasndaki deer. Medyann altnda ve üstünde kalan deer says birbirine eittir.

Medyan deeri grupta n, birey saysn ifade etmek üzere ((n + 1)/ 2). bireye karlik gelen deerdir.

• 98, 90, 84, 82, 76 Medyan?

• 90,84, 87, 41, 65 Medyan?

• Medyan,ar uç deerlerin bulunduu veya dalmn simetrik olmad durumlarda tercih

edilebilir.

M8Z303-EtimdeOlgme ve Dežerlendirme 16
 Merkezi Eilim Ölçüleri- Aritmetik Ortalama

Aritmetik Ortalama: Bir dalmdaki deerlerin (puanlarn) toplamnn, dalmdaki verisaysna

bölüm aritmetik ortalamay verir.

Aritmetik Ortalama =Verilerin Toplam/ VeriSays

Aada 20 örencinin puanlar verilmitir.

12 15 18 10 14 14 15 16 16 20 12 14 15 18 14 15 16 16 15 15

MSZSOS-Eimde Olme veDeerlendirme 18

 Merkezi Eilim Ölçüleri

Mod, Medyan, Aritmetik Ortalama?

• Sinflama ölçeinde hangi merkezi eilim ölçüsü kullanilabilir?

• Siralama ölçeklerinden elde edilen ölçme sonuçlar için

kullanlabilecek merkezi alm ölçüsünedir?

•Eit aralk ve eit oranl ölçeklerden elde edilmi ölçme

sonuçlar üzerinden hangimerkezi eilim ölçüsü

hesaplanabilir?

MIZ3O3 Etimde Olme ve Degerlendirme 19

Merkezi Eilim Ölçüleri

Mod, Medyan, Aritmetik Ortalama?

•Merkezi eilim ölçlerinden en hassas olan hangisidir?

•Dalma yeni gözlem deerlerinin eklenip çkarlmas

aritmetik ortalamay nasl etkiler?

•Uç deerlerden hangi merkezi eilim ölçleri etkilenir?

• Uç deerlerin ve bunlarn saysal büyüklüklerinin etkili olduu

verilerde ne kullanlmaldr?

6060 60 5040 30 20
95 95 95 50 40 30 20

MBZSO3-Egtimde Olgme ve Dežerlendirme 20

Merkezi Eilim Ölçüleri

Mod, Medyan ve Ortalama Arasndaki likiler

Simetrik Dalm

•Sola Çarpk Dalm

Saa Çarpk Dalm

MBZS03-Egtimde Olgne ve Dežerlendirme 21

 Merkezi Eilim Ölçüleri

Simetrik Dalm:
deerleri birbirlerine
•Simetrik dalmda mod, medyan ve ortalama
eit veya çok yakndr.

deerler ortalamann sanda ve solunda eit sayda

•Bu dalmda
dalr.

grubun baarisinn normal olduu veya testin orta

•Bu dalmda
güçlükte olduu yorumuyaplr.
•Normal dalm olarak da adlandrilr ve çan eklindedir.

MEZ303-Etimde Olçme ve Degerlendirme 22

Simetrik Dalm

Mod=Ortalama=Ortanca

S e
e Degde
 Sola Çarpik Dalm:

•Mod>Medyan>Ortalama

•Bu dalmda deerler ortalamanin üzerinde toplanmtr.

•Bu dalmda bireylerin baarl olduu veya testin kolay olduu

söylenebilir.

MBZSO3-EtimdeÖlgme e
Deerlendirme 24
Merkezi Eilim Ölçüleri

Sola Çarpik Dalm

OrtalamaMod
Orlanca

MISZSOS-EDimde Olgmeve Deerlendirme

Merkezi Eilim Ölçüleri

Saa Çarpik Dalm:

• Mod<Medyan<Ortalama

• Dalmda deerler ortalamann altinda toplanmtr.

•Grup baarsz ya da test zor eklinde yorum yaplacaktr.

MISZSOS-gtimde Olone ve Deüerlendirme

 Merkezi Eilim Ölçüleri

Saa Çarpk Dalm

LOr
Modl |LOralama
Orlanca
MBZSO3-EEtimde Olgmeve Deerlendirme 27
Merkezi Eilim Ölçüleri

Puan
Puan Ara. Frekans Puan Ara. Frekans
Ara. Frekans Puan Ara. Frekans

11 20 11 20
11 20 2 11 20

21-30 21-30 9 21-30

21-30
3140 15 31 40
31-40 3140
41-50 4150 12 4150
61-50

12 51-60 5160 9 5160

S1-60

61-70 10 61-70 12 61-70 61-70

7180 7180 15 71-80 7180

8190 8190 8190 8190
91-100 2 91-100 91-100 91-100
 Yaylma /Deiim Ölçüleri

hakknda bilgi verir.

Deiim ölçüleri grubun homojen veya heterojen olmas

Homojen bir dalmda puanlar birbirine yaklar. Bir gruptaki puanlar,

• Homojen Dalm:
dalm homojenleir, puanlar arasndaki farkllama ya da
ortalamann etrafinda toplandkça

deikenlik azalr.

Bir gruptaki
•Heterojen Dalim: Heterojen bir dalmda puanlar birbirinden uzaklar.

dalm heterojenleir. Puanlar arasndaki farklilama

puanlar, ortalamadan uzaklatkça

yksektir. Deiim ölçüleri grubun homojen veya heterojen olmas hakknda bilgi verir.

MSZSO3-Eimde Olgme ve Degerlendirme 29

 Yaylma /Deiim Ölçüleri -Ranj

Ranj (Dizi Genilii): Ranj en basit deiim ölçs olup bir dailmdaki en yüksek puan ile en düük

puan arasndaki farktr. Veri setindeki en yüksek puandan en dük puann çikarlarak bulunur.

Puanlarn birbirinden ne kadar uzak olduu bilgisiniverir.

Ranj=En Yüksek Puan -En Düük Puan

Örnek:

MBZSOS-EtimdeOlgmeve Deerlendirme 30
Dalm/Deiim Ölçüleri -Ranj
12

1O

4
ki grubu homojenlik ve

heterojenlik açsndan
11 12 3 t4 15 16 17 18
Puantar
21 22 23 24

inceleyin.

30
25

20
• Ranj hakkndaki çkarmnz
2 15
10 nedir?
5
o
11 2 13 14 15 10
Puanr
T7 18 21 23 24

MBZ303-Etimde Olgneve Deerlendirme 31

Yaylma/ Deiim Ölçüleri -Varyans -Standart Sapma

Varyans:

Varyans bir dalmdaki puanlarn dalmn aritmetik ortalamasna ne

kadar yakn olduunu belirten bir deiim ölçüsdür. Varyans, bir

dalmdaki puanlarn dalmn aritmetik ortalamasndan farknn

karesinin ortalamas olarak tanmlanr.

Standart sapma:

Varyansn karekökdür. Standart sapma küçükseverideki deerlerin

aritmetik ortalamaya yakn olduu ve dalmn homojen olduu sonucu

çikartilr.

MBZSOS Etimde Olgme ve Deerlendirme

 Yaylma / Deiim Ölçüleri -Varyans- Standart Sapma

• önek: 1,6,3,2,5,7 deerlerinin varyansin hesaplaynz.

1
-(

-3 9 r= 4
Varyans:

6 2 4 n-1
3 -1 1 = 4

2 -2 4 5,6 Standart sapma:

5 1 1
s=5.6
7 3 S= n-1

Toplam 24 0 28

6-1 5 -
MSZSOS-EtimdeOlgme ve Degerlendirme 33
Yaylma/ Deiim Ölçüleri -Varyans- Standart Sapma

Mean Mean Mean

Ayn Ortalama - Farkl Ortalama

Farkl StandartSapma Ayn Standart Sapma

MSZSO3-EStimde Oigmeve Dežerlendirme 34

Yaylma /Deiim Ölçüleri - Varyans- Standart Sapma

*Çok baant bir gruptaki 70 puan ile az baarl bir gruptaki 70

puan ayn baaryt ifade eder mi?

•Farklh sanflardakiögrencilerin ayn dersten aldiklar puanlara

bakarak bir karlatrma nasil yapilabilir?

Ayn yekilde, farklhyillarda yapilan snavardan alnan

puanara bakarak bir karglatrma yapmak mümkün mü?

Bu durumda ne yaplmabdr?
Standart Puanlar

• Normal Dalm

%34,13%34,13

613,59 %13,59

%2,14 %2,14

Sx -3 -2 +1 +2 +3
-3 -1 +1 +2 +3
695
T 20 30 40 50 60 70 80
699

MRZSO3-EDtimde Olgme ve Dežerlendirme 37

Standart Puanlar

Z Puani:
ortalamasnn kaç standart sapma üzerinde
Bireyin grubun aritmetik

belirten puanlardr.
veya altinda olduunu

Bireyin Puant - Grubm Ortalamas1

S, Grubun S tan dart Sapmasi

MSZSOSKtimde Olcme ve Deerlendirree

 Standart Puanlar -Z puan
Örnek:

• Grubun Ortalamas =70

Grubun Standart Sapmas =20
90puan alan bir birey ortalamann 90-70-20 puan yani1 standart

sapma üzerinde puan almitr. Böylece bu bireyin Z puan 1'e eittir.

50 puan alan bir birey ortalamann 50-70=-20 puan yani 1 standart

sapma altnda puan almitr. Böylece bu bireyin Z puan -1'eeittir.

MBZ3O3-Egtimde Oigmeve Dežerlendirme

Standart Puanlar -Zpuan
Örnek:

ngiliz Dilbilimi dersinden

•Aritmerik ortalamas 60,
•standart sapmas 10 olan bir grupta
• 80 alan bir örenci ile

•Aritmetik ortalamas 70,

•standart sapmas 10 olan bir grupta
•80 alan bir örencinin baar durumunu kyaslayn

MSZSOS-EDtimde OigmeveDeerlendime 41
Standart Puanlar -Zpuani
örnek:

•Ortalamas =100, standart sapmasI =20

olan bir dalmdaki alnan 130 puann z

puan olarak ifade edin.

•Bu deeri ztablosunda bularak yorumayn. 3-2 0 14 2

3

MBZSO3-Egtimde Olgmeve Dežerlendirme 42

 Standart Puanlar -Tpuan
T puanlar
Tpuannin standart sapmas 10 ve ortalamas 50'dir.

I;=50+10z,

MBZSO3-Etimdelome ve Degerlendirne
 Standart Puanlar - Tpuan

örnek:

•Aye'nin drama snavindan ald Z puan -2 ise, T puan kaçtr?

•Ali'nin drama snavIndan ald Z puan 1,5 ise, T puan kaçtr?

MIZSOS tndeOke ve Deerlendee

 Puanlar
Standart

ZPuan T Puan
Can'n
Standart
Sinav Aritmetik Puani
Ortalama Sapma
15
70
55
10 75
60
5 40
50
20 65
IV 65
70 10 90
V

MBZSO3-EimdeOigme ve Deerlendirme 45
Standart Puanlar -T puan

Sinav Aritmetik Standart Can'n Z Puan T Puan

Ortalama Sapma Puan

55 15 70 1 60
60 10 75 1,5 65
50 5 40 -2 30
IV 65 20 65 0 50
V
-=E2> 70 10 90 2 70

NBZSOS-EtindeOlgme ve Dejerilendirme
 Nerml

Bee

A B C D E F G H

1 Örenci Puan
2 1 5 -1 1
3 2 10 4 16
4 3 7 1
5 4 3 -3 9
6 5 5 -1 1

7 30 28 7
8 ortalama 6 2,645751
9
10
11
 Narmd

ue

A B C D E F H
1 Örenci Puan
2 1 5 -1 1
3 2 10 4 16
4 3 7 1 1
5 4 3 -3 9
6 5 5 -1 1
7 30 28 7
8 ortalama 6
9
10
11
 (
29 -s9-7 2
S= Ves
5-7=-2
 2= 3C-28
2 (
S2 2

2 --2
6+l,2,5
2. 2-4 ao2-95