| MAKALE
Bize Düşen…
M
AYIS 2014. Soma’da bir maden çöktü ve en az
300 kişi hayatını kaybetti. Haberi nerde aldığımı
çok iyi hatırlıyorum. Akşam kazayı öğrenmiştik
televizyondan ama durumun ne kadar kötü ol-
duğu henüz belli olmamıştı. Dua edip uyumuştuk. Ertesi sabah
Milano uçağını bekliyordum Atatürk Havalimanında. Gazeteyi
almıştım ve nasıl korkunç bir facia olduğunu anlayınca o kala-
balığın içerisinde ağlamaya başlamıştım. Havaalanı çok kalaba-
lıktı ve bütün Türkler ağlıyorduk. Aralık ayında bu sektörün si-
gortacılar eliyle nasıl denetlenebileceğini yazmıştım. Üzerinden
nerdeyse 10 yıl geçti. Şimdi yine sigortacılığın düzenleyici ve
kontrol edici eline ihtiyacımız var. Bu sefer inşaat sektörü için,
daha sağlam binalarda oturmak, almak istediğimiz evlerin hiç
anlamadan başımıza yıkılmasını önlemek için.
Sigorta ve reasürans sektörü DASK, konut ve kasko sigortaları
ile ilk andan beri deprem bölgesindeydi. Ancak görüyoruz ki bir
anda GSYIH’ımızın (Gayrisafi Yurtiçi Hasıla) %5’ini yok edebilen
bir doğal afet için sigortalanma refleksi kesinlikle irrasyonel insan
doğasına bırakılmamalı. DASK zorunlu, ancak buna rağmen sigor-
talılık halen %50 bandında. Demek ki daha çok kontrol noktası-
na, daha farklı poliçe türlerine, aylık bütçemizden daha küçük bir
oranın sigortalanma vasıtasıyla oluşturulacak fona aktarılmasına
ve bu fonun daha etkin yönetilmesine ihtiyaç duyuyoruz. Peki bina
yıkılmadan neler yapılabilir ve sigorta şirketleri bu dönüştürücü
ve milyonlarca insanı etkileyecek görevde nasıl yer alabilir?
Elimizde kalan yıkım bilançosuna göre binaların yapım
aşamasında daha çok bağımsız kontrole ihtiyaç duyduğumuz
aşikâr. Denetim şirketleri var ancak denetim şirketlerinin ver-
diği kararların doğruluğunun ve tarafsızlığının bina yıkılmadan
da değerlendirilebilmesine ve gerekli görüldüğü durumlarda
katılımı ölçüsünde sorumlu tutulmasına ihtiyacımız var. Ama
özellikle ve öncelikle binanın yapım aşamasında daha fazla sa-
66 MART 2023
Dr. Zeynep Stefan
Yazar
yıda bağımsız kontrol. Bu aşamada sigorta şirketleri tarafından
geliştirilecek bir sorumluluk sigortası hayal ediyorum. Zorunlu
kılınacak bu poliçe ile yapı denetim kuruluşlarının denetlenme-
si sorumluluğu yönetim erki eliyle sigorta şirketlerine verilecek.
Muhatabı kişi yerine yapı denetim firması olacağından penet-
rasyonun DASK’dan daha yüksek olacağını ve ciddi bir fon bi-
rikimi oluşturacağı da ön görülebiliriz. Dolayısıyla gerçekleşti-
rilmesini yapı denetim firmalarından beklediğimiz ancak uygun
şekilde işlemediğini gördüğümüz ‘binanın deprem yönetmeli-
ğine uygun şekilde inşa edilmesi’ kuralının sigorta şirketlerinin
sunduğu teminat şemsiyesi çerçevesinde, sigorta şirketlerinin
eliyle hayata geçirilmesini sağlıyoruz. Binanın yapım sürecine
gelmeden proje aşamasında olan ve zemin etüdü, kullanılacak
malzemenin özellikleri vb. özelliklerin değerlendirilmesi ve be-
lirlenen kurallara uygun şekilde oluşturulması ise bu sefer bu
süreci yürüten kurum ve/veya kişilerin sahip olduğu farklı bir
sorumluluk sigortası ile kontrol altına alınacak. Yani her aşama-
da bağımsız bir kontrol adımı, teminatlandırılan süreçler, risk
sahibinden teminat sahibine transfer edilen ve dolayısıyla ku-
sursuz işlemesi sağlanan bir kontrol mekanizması.
Binanın planından başlayarak hiçbir adımın irrasyonel ka-
rarlara tahminimizden daha yakın olduğunu bilimsel olarak
tespit ettiğimiz insanoğlunun inayetine bırakılmadığı, sağlanan
teminatın hakkını verecek kontrol mekanizmalarının üstelik in-
şaat sektöründen bağımsız bir kurum tarafından işletildiği hem
kurumsal faaliyetlerin hem de kişisel repütasyonun sigortacı-
lar eliyle sağlandığı, GSYIH’ımızın %35’ine sahip ve her şeyden
önemlisi güvenebileceğimiz ve her adımında sigortalı bir sektör.
Penetrasyon ile artan fon birikimi, ürün geliştirmeye aktarılan
daha yüksek bütçeler, sigorta ile herhangi bir ilişkisi ne yazık ki
olmayan kesimlere sağlanan güvence, artan ürün çeşitliliği ve
finansal derinleşme yolunda daha hızlı ilerleyen bir ekonomi.
Sigortacıların eliyle oldukça mümkün!