Professional Documents
Culture Documents
ПОДОБРУВАЊЕ НА ПОЛИТИКИТЕ ЗА ПРИСТОЈНА РАБОТА ЗА ЖЕНИТЕ РАБОТНИЧКИ
ПОДОБРУВАЊЕ НА ПОЛИТИКИТЕ ЗА ПРИСТОЈНА РАБОТА ЗА ЖЕНИТЕ РАБОТНИЧКИ
ПОДОБРУВАЊЕ НА ПОЛИТИКИТЕ ЗА ПРИСТОЈНА РАБОТА ЗА ЖЕНИТЕ РАБОТНИЧКИ
кофинансиран од ЕУ
ПОДОБРУВАЊЕ НА
ПОЛИТИКИТЕ
ЗА ПРИСТОЈНА
РАБОТА ЗА
ЖЕНИТЕ
РАБОТНИЧКИ
ПОДОБРУВАЊЕ НА
ПОЛИТИКИТЕ
ЗА ПРИСТОЈНА
РАБОТА ЗА
ЖЕНИТЕ
РАБОТНИЧКИ
Издавач:
Фондација за менаџмент и индустриско истражување – Скопје
Поддржано од:
Проект „Достојна работа за жени работнички – Социјално
учество и зајакнување”, Северна Македонија: Тематска
програма за човекови права и демократија 2021-2022 година
Лектура:
Дејан Василевски
Дизајн и печатење:
„Винсент графика” Скопје
Тираж:
100 примероци
ВОВЕД И
ПРИСТАП
Индексот на родова еднаквост во Македонија
за 2022 година бележи мало подобрување
од 2,5 поени во споредба со претходното ис-
тражување од 2019 година, вклучително и во
областите што се однесуваат на економското
јакнење на жените.1 Сепак, крајниот заклучок
е дека промените се случуваат со пребавно
темпо и неопходно е да се интензивираат
напорите. Една од најзабележливите не-
еднаквости што тврдоглаво опстојува и
директно ги погодува жените е родовата
нерамноправност на работното место.2
Жените сè уште се во понеповолна положба
во споредба со мажите кога станува збор за
вработување и напредување во кариерата и
поизложени на мобинг и дискриминација.
Имено, во 2022 година, стапката на актив-
ност кај жените била 54,3%, наспроти 78,4%
кај мажите.3 Поради родовите стереотипи и
патријархалните очекувања жените во Ма-
кедонија извршуваат 72% од неплатената до-
машна работа и грижата за членовите на се-
мејството.4 Освен тоа, родовиот јаз во платите
изнесува 12%, што укажува на тоа дека и во
рамките на платената работа жените претеж-
но работат во сектори и на работни места што
се послабо платени во споредба со мажите.5
ЗАКЛУЧОЦИ
6
ЗАКЛУЧОЦИ
Стратешка и правна рамка
»»
Пристојната работа, исто како и родова-
та рамноправност, се вбројуваат во ос-
новните човекови права и според тоа се
опфатени со низа меѓународни инстру-
менти за заштита на човековите права,
унапредување на правата на жените
Покрај НПДР, различни аспе-
и еднаквите можности, регулирање и
кти поврзани со пристојната
соодветно вреднување на трудот, како
работа се третираат во Нацио-
и отстранување на дискриминаторски
налната стратегија за врабо-
практики. Оваа интерсекцијалност
тување 2021-2027, Стратегија-
на трудовите и антидискриминатор-
та за безбедност и здравје при
ските аспекти е суштинска за унапре-
работа 2021-2025, Стратегијата
дување на политиките за пристојна
за родова еднаквост 2022-2027
работа за жените работнички.
и Националната стратегија за
»»
еднаквост и недискримина-
ција 2022-2026. Имајќи предвид дека пазарот на труд
и природата на работните односи
Во рамките на трудовото за- постојано еволуираат и се менуваат,
конодавство, основен закон е преку континуирано усогласување и
Законот за работни односи од унапредување стратешката рамка
2015 година (lex fundamentalis), за планирање мерки и активности
кој во рамките на следните, ги следи трендовите на светско и
предвидени измени, се очеку- на европско ниво.
ва дополнително да ги унапре-
ди правата на жените работ-
нички. Други важни прописи »»
Правната рамка во голема мера
обезбедува доволна и соодветна
се Законот за безбедност и
здравје при работа, Законот за заштита за правата на жените работ-
минимална плата, Законот за нички. Но, клучен проблем е несоод-
инспекција на труд, Законот за ветната или недоследната примена
заштита од вознемирување на на законите во практиката, поради
работното место и Законот за ограничен капацитет на надлежните
мирно решавање на работни- институции или други институционални
те спорови. ограничувања и проблеми поврзани со
владеењето на правото воопшто.
»»
Во рамките на прописите од
областа на еднакви можнос- Дел од законите, како Законот за мир-
ти и заштита од дискрими- но решавање на спорови и Законот за
нација, рамката ја сочинува- здравје и безбедност при работа, би
ат Законот за спречување и требало да се надополнат со одредби
заштита од дискриминација за заштита од дискриминација.
(lex generalis) и Законот за
еднакви можности на жени-
те и мажите.
7
Институционална рамка
»» Институционалниот пејзаж за креирање,
спроведување и следење на јавните по-
литики во областа на работните односи,
трудовото право, политиките за вработу-
вање, безбедност и здравје при работа и
родова рамноправност го сочинуваат Ми-
нистерството за труд и социјална полити-
ка (МТСП), Државниот инспекторат за труд Клучна надлежна институција
(ДИТ), Комисијата за спречување и зашти- со соодветни сектори во сите
та од дискриминација (КСЗД), Народниот релевантни области е МТСП. Во
правобранител (НП) и Собранието.
»»
рамките на МТСП постои „Пра-
На институционално ниво често постои вен застапник“, кој може да од-
редуцирано разбирање за тоа што прет- лучува по поединечни барања
ставува родово-базирана дискримина- за нееднаков третман на работ-
ција на работното место и институциите ното место и да иницира по-
недоволно ја адресираат интерсекцијал- стапки по службена должност.
носта меѓу трудовите и дискриминаци-
ските аспекти кај жените работнички во рам- ДИТ е орган во состав на МТСП,
ките на нивните информативни, советодавни, кој врши надзор врз примената
превентивни и репресивни надлежности. на трудовото законодавството и
Во рамките на законодавната
за случаите во кои постапуваат, која би власт, Собранието, пред сè преку
обезбедила целосен увид во обемот на Комисијата за еднакви можности
појавата, со цел креирање на посоодвет- на жените и мажите и Комисија-
ни политики засновани на докази и насо- та за труд и социјална полити-
чени конкретно кон жените работнички. ка, има можност да иницира за-
ПРЕПОРАКИ
10
ПРЕПОРАКИ
ПОДОБРУВАЊЕ НА
ПОЛИТИКИТЕ
ЗА ПРИСТОЈНА
РАБОТА ЗА
ЖЕНИТЕ
РАБОТНИЧКИ