28

Część 2. Test historycznoliteracki

Wykonaj zadania. Odpowiadaj tylko własnymi słowami – chyba że w zadaniu polecono
inaczej. Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile Cię poproszono.
Ilość punktów możliwych do otrzymania - 15

Zadanie 10 (0-1)
Zapoznaj się z poniższym tekstem
Kosmogonia
Proces kosmogonii przedstawiany w mitach rozumie się jako przechodzenie ze stanu chaosu
do kosmosu i porządkowanie na wielu poziomach; stan chaosu charakteryzuje ciemność,
pustka, brak wszelkich form, skupienie całej materii świata w jednym punkcie rozumianym
jako kosmiczne jajo lub zarodek [...], otchłań wód [...] oraz brak upływu czasu, czyli brak
wszelkich zmian [...], stan ten ulega następnie zmianie samorzutnej albo dzięki podjętej akcji
istoty stwórczej [...]; w mitach zrodzenia potomstwo spłodzone przez pierwotną parę
(Ojciec-Niebo i Matka-Ziemia, Słońce i Księżyc) oddziela od siebie rodziców, zdobywając
przestrzeń dla pozostałego stworzenia [...]; akcją stwórczą może też być [...] nazywanie lub
zaklęcie magiczne [...], rzeźbienie, lepienie lub tkanie.
Źródło: Andrzej Szyjewski, Kosmogonia, [w:] tegoż, Encyklopedia katolicka, Lublin 2002, s.
938–939.

Rozstrzygnij, czy obraz kosmogonii mitologicznej jest taki sam, jak ten zawarty w
Biblii. Uzasadnij odpowiedź.
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 11 (0-2)
Zapoznaj się z tekstem psalmu
Ps 6, 2–11

2 Nie karć mnie, Panie, w swym gniewie

i nie karz w swej zapalczywości.
3 Zmiłuj się nade mną, Panie, bom słaby;
ulecz mnie, Panie, bo kości moje strwożone
4 i duszę moją ogarnia wielka trwoga;
lecz Ty, o Panie, jakże długo jeszcze...?
5 Zwróć się, o Panie, ocal moją duszę,
wybaw mnie przez Twoje miłosierdzie,
6 bo nikt po śmierci nie wspomni o Tobie:
któż Cię wychwala w Szeolu?
7 Zmęczyłem się moim jękiem,
płaczem obmywam co noc moje łoże,
posłanie moje skrapiam łzami.
8 Od smutku oko moje mgłą zachodzi,
Opracowanie to jest własnością zdajdobrze.pl i sprzedawane jest jedynie w sklepie www.uczdobrze.pl
Rozprowadzanie, sprzedawanie i kupowanie produktu w innych miejscach narusza prawa autorskie i jest karane
 29

starzeję się z powodu wszystkich mych wrogów.

9 Odstąpcie ode mnie wszyscy, którzy zło czynicie,
bo Pan usłyszał głos mojego płaczu;
10 Pan usłyszał moje błaganie,
Pan przyjął moją modlitwę.
11 Niech się wszyscy moi wrogowie zawstydzą i bardzo zatrwożą,
niech odstąpią i niech się zawstydzą!
Źródło: Ps 6, 2–11, [w:] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków
oryginalnych, oprac. Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy Benedyktynów Tynieckich, Poznań 1980,
s. 573.

11.1 Określ rodzaj psalmu

………………………………………………………………………………………………………………………………………
11.2 Czy sytuacja osoby mówiącej zmienia się?
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 12 (0-1)

Zapoznaj się z fragmentem utworu Horacego

Do Deliusza

Opanowany w godzinie klęski

i obcy szałom radości
takim pamiętaj być zawsze
na zgon skazany Deliuszu
Pamiętaj o tym czy smutnie mija
każdy dzień życia czy w święto
leżąc na trawie w ustroniu
pijesz starego falerna
[...]
Tu wina wonne olejki róże
szybko więdnące każ znosić
dopóki starczy dobytku
i czarnej nici trzech Parek
[...]
Czyś potentatem z rodu Inacha
czyś z dołów nędzarz bezdomny
na jedno wyjdzie to w oczach
bezlitosnego Orkusa
Los na każdego z podziemnej urny
wypadnie prędzej czy później
wyrok na wieczne wygnanie
miejsca wyznaczy nam na barce
Jaka koncepcja ludzkiego losu ukazana jest w utworze?
………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………….

Opracowanie to jest własnością zdajdobrze.pl i sprzedawane jest jedynie w sklepie www.uczdobrze.pl

Rozprowadzanie, sprzedawanie i kupowanie produktu w innych miejscach narusza prawa autorskie i jest karane
 30

Zadanie 13 (0-1)
Zapoznaj się z poniższymi tekstami:
Tekst 1
Platon Państwo
– Zobacz: oto ludzie są niby w podziemnym pomieszczeniu na kształt jaskini [...]. W niej oni siedzą od
dziecięcych lat w kajdanach; przykute mają nogi i szyje tak, że trwają na miejscu i patrzą tylko przed
siebie; okowy nie pozwalają im obracać głów. [...]
– Widzę – powiada. [...] Dziwny obraz opisujesz i kajdaniarzy osobliwych.
– Podobnych do nas – powiedziałem. – Bo przede wszystkim, czy myślisz, że tacy ludzie mogliby z siebie
samych i z siebie nawzajem widzieć cokolwiek innego oprócz cieni, które ogień rzuca na przeciwległą
ścianę jaskini? [...] A gdyby w tym więzieniu jeszcze i echo szło od im przeciwległej ściany, to ile razy by
się odezwał ktoś z przechodzących, wtedy, jak myślisz?
Czy oni by sądzili, że to się odzywa ktoś inny, a nie ten cień, który się przesuwa?
– Na Dzeusa, nie myślę inaczej – powiada.
https://www.edukator.pl/resources/page/alegoria-jaskini/4939

Tekst 2

Czy przedstawiony obraz (Tekst 2) może być ilustracją tekstu Platona?

………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 14 (0-1)
W Antygonie Sofoklesa padają słowa: „czyn bogobojny uznano za zbrodnię”.
Wyjaśnij je w odniesieniu do całości tekstu.
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 15 (0-1)
Zapoznaj się z poniższym tekstem
Jarosław Marek Rymkiewicz
Odys
Powracający Odys, pod terrorem nieba,
Jak należy się ludziom, widział to, co trzeba.

Opracowanie to jest własnością zdajdobrze.pl i sprzedawane jest jedynie w sklepie www.uczdobrze.pl

Rozprowadzanie, sprzedawanie i kupowanie produktu w innych miejscach narusza prawa autorskie i jest karane
 31

Poznał labirynt wiatru i pieśni syreny,

I Skyllę, i Charybdis, i pieczary cieni. (…)

Chytry, zmieniał zamiary, czaił się do skoku,

Choć wszędzie go czekało Polifema oko.

(Tak Tamerlan figury przesuwał szachowe,

A potem partnerowi zwykle ścinał głowę.

Zwycięzca za bezczelność ginął z ręki kata,

A za braki w technice ten, co dostał mata).

Gdy wrócił do Itaki, czy tej, to rzecz sporna,

Pojął, że piorun Dzeusa był pointą pozorną.

Krajobraz innych wzruszeń przed nim się otwierał.

Sam wybrał, choć, jak sądzę, nie pragnął wybierać.

Wieczny komiwojażer, miał puste walizy,

Kiedy ruszył na północ, z Tejrezjasza wizą.

Porzucił nieśmiertelność, mew nad falą krzyki,

Słońce w pianach i pieśni nowych zalotników.

Pamięć o nim już morze zielone przykryło.

Z wiosłem szedł na ramieniu, aby się spełniło.

Mógł inaczej, zapewne. Wystarczy uwierzyć,

Że tam, gdzie teraz stoisz, twa Itaka leży.

Wiatr jest wiatrem, a cień twój tylko twoim cieniem.

Lecz zawsze ciało będzie wróżebnym płomieniem.

Jarosław Marek Rymkiewicz, Odys, [w:] tegoż, Człowiek z głową jastrzębia, Łódź 1960, s. 39.

Z tekstu Jarosława Rymkiewicza wypisz dwie informacje, mające potwierdzenie

w Odysei Homera.
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 16 (0-1)
Zapoznaj się z poniższą definicją ascezy.
„W języku greckim wyraz asketes oznacza dosłownie ćwiczący, a w kontekście religii
chrześcijańskiej odnosił się on do dążeń podejmowanych w celu osiągnięcia konkretnego
dobra poprzez codzienne praktykowanie różnych form ćwiczenia własnego ciała i ducha
(wyrzeczenie i umartwienie). O ile anachoreta odcinał się niemal zupełnie od świata, o tyle
asceta funkcjonował w środowisku otwartym, czasami wręcz w rodzinie. Tym, co
charakteryzowało ascetę, było więc pozostawanie w społeczeństwie przy jednoczesnym:
celibacie, ubóstwie, praktykowaniu postów, udzielaniu jałmużny, pokucie i przestrzeganiu
duchowej czystości. Asceza polegała na podejmowaniu różnego rodzaju wysiłków (…)”

Opracowanie to jest własnością zdajdobrze.pl i sprzedawane jest jedynie w sklepie www.uczdobrze.pl

Rozprowadzanie, sprzedawanie i kupowanie produktu w innych miejscach narusza prawa autorskie i jest karane
 32

Uzasadnij, odwołując się do poznanych fragmentów Legendy o świętym

Aleksym, że bohater był ascetą.
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 17 (0-2)
Zapoznaj się z poniższym tekstem
Anonim tzw. Gall
Kronika polska
Również i to uważamy za godne przekazania pamięci, że za jego czasów cesarz Otto Rudy
przybył do [grobu] św. Wojciecha dla modlitwy i pojednania, a zarazem w celu poznania
sławnego Bolesława [...]. Bolesław przyjął go tak zaszczytnie i okazale, jak wypadło przyjąć
króla, cesarza rzymskiego i dostojnego gościa. [...] Bo za czasów Bolesława każdy rycerz i każda
niewiasta dworska zamiast sukien lnianych lub wełnianych używali płaszczy z kosztownych
tkanin, a skór, nawet bardzo cennych, choćby były nowe, nie noszono na jego dworze bez
[podszycia] kosztowną tkaniną i bez złotych frędzli. Złoto bowiem za jego czasów było tak
pospolite u wszystkich jak [dziś] srebro, srebro zaś było tanie jak słoma. Zważywszy jego
chwałę, potęgę i bogactwo, cesarz rzymski zawołał w podziwie: „Na koronę mego cesarstwa! to,
co widzę, większe jest, niż wieść głosiła!” I za radą swych magnatów dodał wobec wszystkich:
„Nie godzi się takiego i tak wielkiego męża, jakby jednego spośród dostojników, księciem
nazywać lub hrabią, lecz [wypada] chlubnie wynieść go na tron królewski i uwieńczyć koroną”.
A zdjąwszy z głowy swej diadem cesarski, włożył go na głowę Bolesława na [zadatek]
przymierza i przyjaźni, i za chorągiew tryumfalną dał mu w darze gwóźdź z krzyża Pańskiego
wraz z włócznią św. Maurycego, w zamian za co Bolesław ofiarował mu ramię św. Wojciecha. I
tak wielką owego dnia złączyli się miłością, że cesarz mianował go bratem i współpracownikiem
cesarstwa i nazwał go przyjacielem i sprzymierzeńcem narodu rzymskiego. [...] Postanowienia
tego układu zatwierdził [następnie] papież Sylwester przywilejem św. Rzymskiego Kościoła.
Źródło: Gall Anonim, Kronika polska, tłum. Roman Grodecki, Wrocław 1982.

Na podstawie fragmentu uzasadnij, że kronika przedstawia średniowieczny

wzorzec parenetyczny.
17. 1 Wzór idealnego ………………………………………………………………………………………………
17.2 Cechy ……………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………

Opracowanie to jest własnością zdajdobrze.pl i sprzedawane jest jedynie w sklepie www.uczdobrze.pl

Rozprowadzanie, sprzedawanie i kupowanie produktu w innych miejscach narusza prawa autorskie i jest karane