Pierwsza część cyklu nigdy nie ukazała się za życia autora. Wydano ją po jego śmierci w 1860 r.

w
Paryżu (w wydaniu zbiorowym "Pism" Mickiewicza). Składają się na nią luźne sceny nie dające
jednoznacznej całości.

Pracę nad utworem Mickiewicz rozpoczął najprawdopodobniej około 1821 roku, w tym samym czasie
pisał też część drugą. Świadczy o tym obecność Guślarza w obu częściach, a także rozbudowany
wątek motywu cmentarnego. Ale w Widowisku pojawiają się też postaci zupełnie nowe. Dziewica
wygłasza monolog pełen ważnych idei romantycznych — o wspólnocie duchowej wybranych
jednostek („Jest i musi być kędyś, choć na krańcach świata, / Ktoś, co do mnie myślami wzajemnymi
lata!”), także o podziale na idealne życie wewnętrzne, wspomagane przez literaturę, i dookolną
martwą rzeczywistość. Dziewica poddaje się marzeniom i oczekuje na swe duchowe lustrzane
odbicie, które pojmuje na wzór Gustawa — bohatera powieści Julii Krudener Valerie, którą czyta.
Imię Gustaw jest kolejnym elementem łączącym dramaty z cyklu Dziadów. Pojawia się ono w
Widowisku — autor nadaje je młodemu myśliwemu, a także w części IV, gdzie Gustaw był głównym
bohaterem utworu. Natomiast w części III Gustaw przeobrazi się w Konrada.

W części I ważne są też Chór młodzieńców oraz Chór młodzieży, dla których obrzęd zmarłych to
ucieczka od realnego świata i grzęźnięcie w „grobowej zaciszy”. Chór młodzieńców wypowiada
porady duchowe do zgnębionych życiem osób (Wdowa, Starzec). Radzą, by nie zatracać się w
tęsknocie, lecz iść przed siebie. Badacze literatury twierdzą, że w ten sposób Mickiewicz przedstawił
wileńskich filomatów, z którymi prowadził spór filozoficzno-światopoglądowy. Element tego sporu
występuje również w części IV Dziadów, gdzie z Gustawem polemizował Ksiądz.

Podsumowując — część I cyklu dramatów Adama Mickiewicza, mimo że wygląda jak zbiór kilku
niepowiązanych ze sobą scen, jest niezbędna do lepszego zrozumienia Dziadów kowieńsko-wileńskich
(części II oraz IV).