УНИВЕРЗИТЕТ „СВ.

КИРИЛ И МЕТОДИЈ“
МЕДИЦИНСКИ ФАКУЛТЕТ- Скопје

Тема: СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ

МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ
НА ХЕПАР

ДИПЛОМСКА РАБОТА

Ментор: Изработила:
Доц. Д-р мед. Сци. Елизабета Валентина Димитриевска
Стојовска – Јовановска Индекс бр. 990/ВРТ

Скопје, 2016
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

Содржина

1 ВОВЕД ....................................................................................................................................................... 3
2 АНАТОМИЈА НА ХЕПАР ............................................................................................................................ 4
3 ПАТОЛОГИЈА НА ХЕПАР ........................................................................................................................... 5
3.1 ТЕХНИКИ ЗА СНИМАЊЕ НА ХЕПАТАЛНИ МЕТАСТАЗИ .................................................................. 6
3.2 РАЗЛИКИ ПОМЕЃУ ТЕХНИКИТЕ ЗА СНИМАЊЕ ............................................................................... 7
4 МЕТОДИ НА ИСПИТУВАЊЕ...................................................................................................................... 8
4.1 МЕТАСТАЗИ НА ХЕПАРОТ .............................................................................................................. 10
4.2 РАДИОГРАФИЈА .............................................................................................................................. 12
4.3 УЛТРАСОНОГРАФИЈА ........................................................................................................................ 13

4.3.1 Техники на Доплер ................................................................................................................ 13

4.3.2 Интраоперативен и лапароскопски ултразвук .................................................................... 14

4.4 КОМПЈУТЕРСКА ТОМОГРАФИЈА .................................................................................................... 15

4.4.1 Техники за снимање со компјутерска томографија ............................................................ 15

4.4.2 Степен на доверба ................................................................................................................. 16

4.5 МАГНЕТНА РЕЗОНАНЦА ................................................................................................................. 17

4.5.1 Сензитивноста и специфичноста на магнетната резонанца .............................................. 18

4.5.2 Ограничувачки фактори со магнетната резонанца............................................................. 19

4.6 НУКЛЕАРНА МЕДИЦИНА ............................................................................................................... 19

4.6.1 ПЕТ- скен ................................................................................................................................. 20

4.6.2 Tc сулфур колоидна сцинтиграфија ..................................................................................... 20

4.6.3 FDG (флуородеоксиглукоза) ПЕТ .......................................................................................... 20

5 СИМПТОМИ И ЛЕКУВАЊЕ ..................................................................................................................... 22

5.1 СИМПТОМИ .................................................................................................................................... 22
5.2 ЛЕКУВАЊЕ ...................................................................................................................................... 22
5.2.1 Хируршко лекување .............................................................................................................. 22

5.2.2 Таргет (целна) терапија ......................................................................................................... 22

5.2.3 Радиотерапија ........................................................................................................................ 23

5.2.4 Хемотерапија ......................................................................................................................... 23

6 ЗАКЛУЧОК ............................................................................................................................................... 24
7 КОРИСТЕНА ЛИТЕРАТУРА ...................................................................................................................... 25

2
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

1 ВОВЕД

Хепарот е орган кој има голема функционална резерва, симптомите и знаците на

малигното заболување се притаени и подмолни. Тие често се и неспецифични. Тегобите
ретко се јавуваат во раните стадиуми на болеста, затоа ракот на црниот дроб често се вика
„тивка болест“. Како туморот расте така се јавуваат и симптомите на болеста. Крвта од сите
делови на телото поминува (се филтрира) низ црниот дроб, и затоа клетките на ракот од
другите органи и ткива полесно можат да дојдат до црниот дроб, каде што можат да се
вгнездат и да прераснат во секундарни тумори. Не е невообичаено за метастатскиот рак на
црниот дроб да претставува еден од првите забележителни знаци на рак, кој веќе започнал
во друг орган. По цирозата на црниот дроб, метастатскиот рак на црниот дроб е најчеста
причина за фатални заболувања на црниот дроб.
Метастатските тумори на хепарот се тумори кој се прошириле од другите делови на
телото. Најчесто доаѓаат од белите дробови, дојките, дебелото црево, панкреасот и
желудникот, од кожата, бубрезите, слепото црево. Хепарот може да го зафатат и леукемија,
и други облици, како што се лимфомите. Немаат капсула, не се јасно ограничени и ретко се
отстрануваат во потполност. После метастазирање втора важна карактеристика е
инвазивноста. Малигните тумори растат брзо, прават инвазија и деструкција на околното
ткиво и ако не се откријат на време и не се лекуваат, доведуваат до смрт.

Во ран стадиум дијагнозата тешко се открива, а во доцен стадиум многу брзо се

дијагностицира. Можат да бидат откриени малите тумори или да се разликуваат туморот од
цирозата или друга абнормалности на хепарот.

3
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

2 АНАТОМИЈА НА ХЕПАР

Хепарот е витален орган кој има широк спектар на функции, вклучувајќи синтеза на
протеини и други биохемиски продукти потребни за дигестија. Овој орган игра голема улога
во метаболизмот и има голем број на функции вклучувајќи складирање на гликоген,
распаѓање на црвените крвни клетки, плазма протеинска синтеза, производство на хормони
и детоксикација.

Сл.2 Лобуси на хепарот

Хепарот е поврзан со два големи крвни садови, хепаталната артерија и порталната

вена. Добива двојно снабдување со крв од хепатална портална вена и хепаталните артерии.
Порталната вена (vena portae) донесува 75-80% крв во црниот дроб. Порталната крв содржи
околу 40% повеќе кислород отколку крвта која се враќа во срцето од системската
циркулација. Порталната вена го снабдува со крв и хранливи материи црнодробниот
паренхим (клетките на црниот дроб, хепатоцити). Таа ги носи скоро сите хранливи материи
кои се апсорбираат во системот за варење, освен мастите кои го заобиколуваат црниот
дроб. Артериската крв од хепаталната артерија (arteria hepatic) донесува само 20-25% крв во
црниот дроб и таа се дистрибуира меѓу непаренхимските структури.

Сл.3 артерио- венски систем на хепарот сл.4 артериски- венски систен на црбиот дроб

Хепаталната артерија носи крв од аортата, а порталната вена носи крв која вклучува и
дигестивни хранливи материи од целиот гастроинтестиналниот тракт, како и од слезината и
панкреасот. Овие крвни садови се делат во капилари, кои потоа доаѓаат до лобусите. Секој
лобус е составен од милиони клетки на црниот дроб кои се основните метаболички клетки.
Лобусите се функционални единици на црниот дроб.

4
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

Црниот дроб е покриен со перитонеумот, освен за површината на долната шуплива

вена, на жолчното ќесе, и постериорно на дијафрагмата. Поради недостаток на
перитонеумот на оваа хепатална површина, перитонеална течност не може да се акумулира
помеѓу црниот дроб и дијафрагмата во оваа област.

Постојат два главни типови на клетки: паренхимни (хепатоцити) и непаренхимните

клетки.

3 ПАТОЛОГИЈА НА ХЕПАР

Црниот дроб претстаува погодно место за развој на метастазите, особено поради

двојното снабдување со крв од системскиот и висцералниот систем. Овој орган е втора
најчеста област на појави на метастази во човечкиот организам по лимфните јазли.
Локалната терапија на метастазите на црниот дроб често даваат мали резултати поради
постоењето на примарната болест надвор од црниот дроб. Меѓутоа, во некои случаи, како
што е со колоректалниот канцер, ресекцијата на црниот дроб може да резултира со
продолжување на животот на пациентите за повеќе од пет години, кај 20 до 45% од
пациентите. Иако оваа бројка е далеку помала од вкупниот број на пациенти со метастази на
црниот дроб, сепак предоперативната евалуација со радиолошко снимање е исклучително
важна за правилна селекција на пациентите кај кои е можно да се изврши ресекција и за да
се избегнат непотребни хируршки интервенции.
Снимањата на црниот дроб имаат неколку улоги во утврдување на постоење на
метастатски болести, која е една од најважните улоги на радиолошкото снимање. Втора и
значајна улога е контрола и пратење на пациенти кои имаат веќе дијагностицирани
заболувања на црниот дроб. Снимањето на овие пациенти служи за диференцијација на
метастазите од бенигните маси или за предоперативна сегмнентивна локализација за
евалуација на можноста за ресекција, вклучувајќи ја и визуелизацијата на васкуларните
структури за проценка на инвазијата на туморот и на васкуларните аномалии.
Во дијагностичката и предоперативната фаза, радиолошкото снимање на црниот дроб
има клучна улога за локализација и потврда на постоење на малигнитети на хепарот.
Успешниот резултат на интервенциите зависи од прецизното утврдување на големината и
положбата на туморот во однос на сегментите на црниот дроб, како и во однос на
васкуларната анатомија и васкуларната инвазија.
Примарниот тумор се шири на три начина и тоа со:
• директно ширење,
• лимфогено ширење,
• хематогено ширење.
Стадиум на болеста претставува утврдување на нејзината проширеност. Oдредувањето
на стадиумот на болеста е клучен фактор за спроведуавње на адекватна терапија кај секој
пациент одделно. Според тоа, стадиумот има тераписки и прогностички цели.

5
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

Клиничкиот стадиум на болеста се одредува според критериумите на TNM

класификацијата (tumor, nodus, metastasa) и AJCC стадиумското групирање.
За потребите на третманот, пациентите со примарен карцином на црниот дроб се
групираат во една од трите групи:
• локализирана ресектабилна (операбилна) болест
• локализирана нересектабилна (неоперабилна) болест
• метастатска болест.

3.1 ТЕХНИКИ ЗА СНИМАЊЕ НА ХЕПАТАЛНИ МЕТАСТАЗИ

Метастазите може да се појават како хипоехоидни, исоехоидни или хиперехоидни

според ехогеноста. На динамичните прегледи со компјутерска томографија повеќето
метастази се појавуваат како хиповаскуларни и хиподензни во однос на хепарниот паренхим
во порталната венска фаза.
Хиперваскуларните метастази најчесто се гледаат во бубрежните клетки,
панкреатичните изолирани клеточни тумори, саркоми и кај рак на дојката. Можат да станат
исодензни и тешко се откриваат во текот на фазата на редистрибуција на пребојувањето со
контраст. Овие хиперваскуларни метастази полесно се идентификуваат во текот на
хепаталната артериска фаза на пребојување со контраст.
На магнетна резонанца, метастазите се обично хиподензни во Т1- weighted
секвенцата и се хиперинтензивни во Т2- weighted секвенците. Висок интензитет на сигналот
(SI) на T1- weighted сликата исто така е опишана и е веројатно поврзана со внатрешната
содржина на парамагнетната супстанција (Табела 1).
Хиперинтензивни лезии кај Т1-weighted Најверојатна причина за хиперинтезитет
секвенца

Метастаза на меланома Меланин, екстрацелуларен метемоглобин

Аденокарцином на дебело црево Хеморагија или коагулативна некроза

Аденокарцином на јајниците Протеини

Повеќекратна миелома Протеини

Муцинозен цистичен тумор на панкреасот Протеини

Табела 1 – Карактетристики на МР

Некои лезии може да имаат централна област на хиперинтензитет на Т2- weighted

секвенците, што одговара на централната некроза. Метастазите од колоректален карцином
може да открива слаб интензитет на сигналот на централната област во однос на
зголемениот интензитет на работ на туморот на Т2 слики. На динамични слики на магнетна

6
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

резонанца со контраст, метастазите покажуваат подобрување на карактеристики слични на

оние опишани со компјутерска томографија. Метастази може да се покажат на рабовите на
туморот со хипоинтензитет во споредба со центарот на лезијата на касните снимки.
Најновите истражувања укажуваат на чуствителноста на магнетната резонанца во споредба
со динамичната компјутерска томографија (Сл.11) за откривање на метастази во црниот
дроб.

Сл.11 Местастази на хепар, лево- спирален КТ, десно Т2 МР слика на

Најчестите примарни тумори кои метастазираат во црниот дроб потекнуваат од белите

дробови, гастроинтестиналниот тракт и градите. Mалите метастази имаат тенденција да
бидат кружни или овални, а големите метастази може да бидат со повеќе неправилна
морфологија. Метастазите може да бидат комплицирани со хеморагија, централна некроза
или цистични промени.

3.2 РАЗЛИКИ ПОМЕЃУ ТЕХНИКИТЕ ЗА СНИМАЊЕ

Ултразвукот може да се врши со и без употреба на контрастен материјал, кои

овозможува подобрување во откривањето на лезија и карактеризација на хепарот,
диференцијација на бенигни и малигни тумори. Со ова се избегнуваат и дополнителни
тестови и прегледи.
Со мултидетекторски КТ апарати можат да се добијат слики на целиот абдомен и мала
карлица за помалку од десет секунди, а на црниот дроб во пет секунди или помалку, со
користење на најтенок детектор за конфигурација на помалку од еден милиметар,
максимизирање мултипланарна реконструкција на КТ-апаратот. Времето на сликањето во
однос на контрастен материјал зависи од тоа дали треба да се слика за време на почетокот-
артериска фаза, кон крајот на артериската фаза или во венска фаза. Изборот на комбинации
на овие фази на обработка на слика зависи од индивидуална индикација.
Преглед на црниот дроб со магнетна резонанца вклучува обезбедување на секвенци Т1,
Т2, и со пребојување со контрастот, како и специфични пулс секвенци кои се различни кај
секој МР апарат. In-out-of-phase T1 imaging овозможува максимално да се детектира
туморот. Генерално, динамичните слики заедно со контрастот, Gd (гадолиниум),
овозможуваат да се карактеризира лезијата и да се детектира туморот во однос на цирозата,
како и да ги детектира метастазите во нециризираниот хепар.

7
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

4 МЕТОДИ НА ИСПИТУВАЊЕ

Прв чекор во дијагностиката е примената на перкутаната ултрасонографија, која е

неинвазивна дијагностичка метода, со која се утврдува постоењето и локализацијата на
примарната лезија, нејзината големина, состојбата (инфилтрираноста) на порталните и
хепаталните крвни садови.

Компјутерската томографија на абдоменот е ефикасна метода и се применува со цел

да се постигне подетална проценка на проширеноста, односно, стадиумот на болеста. Обете
методи може да бидат корисни за водење на биопсијата, со цел да се постави и
дефинитивна хистопатолошка дијагноза.

Магнетната резонанца на абдоменот овозможува подобро разграничување на

хепатоцелуларниот карцином од бенигните промени како што се хемангиомите или
циротичните промени.

Рендгенграфијата на белите дробови како и сцинтиграфскиот преглед на скелетот се

користат за дијагностицирање на белодробните и коскените метастатски промени.

Дијагностички постапки:

1. Лабораториски испитувања

Во рутински испитувања спаѓаат: крвна слика и седиментација. Покрај рутинските

испитувања, потребно е да се испитаат и хепаталните ензими, алкалната и киселата
фосфатаза, уреата, креатиннот и електролитите.

2. Ултрасонографија (УЗ)

Кај пациентите кај кои е поставено сомневање дека боледуваат од малигном на

црниот дроб, неопходно е детално иследување со што ќе се одреди природата на туморот,
неговата локална проширеност, како и евентуалното постоење на оддалечени метастази.
Тоа е неопходно за правилно планирање на терапијата.

3. Компјутеризирана томографија на абдоменот

Компјутерската томографија на абдоменот е ефикасна метода и се применува со цел

да се постигне подетална проценка на проширеноста, односно, стадиумот на болеста. Обете
методи (перкутаната ултрасонографија и компјутеризираната томографија на абдоменот)
може да бидат корисни за водење на биопсијата, со цел да се постави и дефинитивна
хистопатолошка дијагноза.

4. Магнетна резонанца на абдоменот

Магнетната резонанца на хепарот може да биде од многу голема корист при

дијагностицирање лезии особено кога наодите од другите испитување не се доволно
сигурни за донесување на конечна дијагноза. Хепаталните маси, особено кај замастен хепар
може да бидат проблематични за прегледување на КТ и ЕХО. Но затоа магнетната резонанца

8
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

дава многу поубав преглед на ваквиот хепар. Магнетната резонанца на хепарот помага при
откривање на метастатски промени во хепарот, кај критични пациенти кои се кандидати за
делумна хепатектомија. Индикации за магнетна резонанца на хепарот се цироза,
хемосидероза, суспектни бенигни лезии на хепарот како што е хемангиомата, FNH и
аденома, дисплазија на лимфните јазли, или HCC кај цирозен хепар. При трансплатација на
црн дроб магнетната резонанца може да биде особено корисна, особено 3D МР
ангиографијата со оптимално истемпирано вбризгување на контраст - динамично 3D
градиент ехо испитување. Ова испитување се врши со пласирање на венски катетер.
Доколку калибарот на катетерот е помал се препорачува интравенозниот контраст да се
загрее до телесна температура за да се зголеми неговата вискозност. Во случај пациентот да
пати од клаустрофобија, тогаш се даваат лекарства кои ќе му го олеснат прегледот.

5. ПЕТ скен (Positron Emission Tomography Scan)

Во оваа дијагностичка процедура се инјектира мала количина на радиоактивна

гликоза во вените. Скенерот ротира околу телото на пациентот и прави серија од слики.

6. Лапароскопија

Лапароскопијата е хируршка процедура со која се гледаат органите во

абдоминалната празнина. Се прават мали резови во одредени точки на стомачниот sид и се
влегува низ тие отвори со специјална камера (лапароскоп) и се гледаат директно
абдоминалните органи. При лапароскопијата може да се земе и дел од ткивото на
заболениот орган за понатамошно патохистолошко испитување (биопсија).

7. Биопсија

Биопсијата се зема со помош на тенка игла водена под ултразвук или за време на
лапароскопската процедура, а редовно се зема при отворена хируршка интервенција. Со
хистолошки преглед на материјалот земен со биопсијата се поставува дефинитивна
дијагноза за карциномот на црниот дроб.

8. Дополнителни дијагностички процедури

За да се одреди дали станува збор за локално напреднат тумор, или за метастази, се

прават и други дополнителни дијагностички постапки. Хематогеното метастазирање кај
карциномот на црниот дроб е поретко.

За одредување на хематогените метастази во оддалечените органи се користат следниве

методи:

- Рендгенграфија на граден кош- се прави со цел да се исклучат или докажат присутни

метастази во белите дробови.

- Скен на коски- карциномот на панкреасот може да даде коскени метастази кои

настануваат со расејување на карциномските клетки од црниот дроб по крвен пат.
Може да биде зафатена која било коска од телото, но најчесто промените се во
‘рбетот и на карлицата.

9
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

4.1 МЕТАСТАЗИ НА ХЕПАРОТ

Црниот дроб е втор по зачестеност на тумори од белите дробови како место за

сместување на далечни метастази. Затоа, проценка на црниот дроб е важен дел од
клиничката проценка за повеќето пациенти со карцином. За жал, изгледот на слики на
хепаталните метастази е доста променлива и неодредена, се преклопуваат со оние на
примарната малигна хепатална лезија и бенигни лезии на црниот дроб. Компјутерската
томографија и магнетната резонанца може да детектира метастази и зависи од голем број
на фактори, вклучувајќи хистологија, васкуларизација и големина, како и присуство на
некроза, фиброза, калцификација, или крварење во рамките на масата.
Важно е да се има предвид дека малите бенигни хепатални маси се многу чести. Кај
пациент без познат малигнитет, веројатноста за појава на мали (помали од 10 мм) маси,
може да биде метастаза. Иако присуството на повеќе хепатални маси укажува на
метастатска болест, различни бенигни лезии на црниот дроб можат да се појават во поголем
број и треба да се земат во предвид во диференцијалната дијагноза. Овие лезии вклучуваат
цисти, хемангиоми, билијарни хамартоми и габични абсцеси.

Сл.12 КТ со IVC метастаза од колон сл. 13Метастази од панкреас. Артериска фаза а) покажуваат мултипни
карцином. Портална- венска фаза на метастази на хепарот со хиперсигнал б) стануваат со хипосигнал

Така една постконтрасна слика е доволна за да се открие голем дел од хепарните

метастази кои потекнуваат од карцином на бубрежните клетки, карциноидни тумори,
малигни тумори на надбубрежните жлезди, тироиден карцином, невроендокрини тумори,
саркоми и меланом. Метастази од таквите тумори се често полесно идентификувани за
време на хепаталните артериски фаза на пребојување кога тие се појавуваат со хиперсигнал
во однос на хепарниот паренхим. Претконтрасните снимки се исто така корисни за да се
идентификуваат калцифицирани и хеморагични метастази. Калцификација се јавува најчесто
кај метастази од муцинозен карцином на дебелото црево, но може да се појави кај други
примарни тумори вклучувајќи тумори на желудникот, јајниците, рак на дојка, тироидната
жлезда, белите дробови, бубрезите и меланом.
На снимките од магнетната резонанца, метастазите се генерално со хипоинтензитет
на Т1- waight imaging и хиперинтензитет на Т2-waight imaging. Исклучоци се хеморагични
лезии и метастази од меланом, кој можат да имаат висок интензитет во T1 сигналот.

10
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

Сл. 14 Хеморагични метастази – предконтрастна КТ слика
а) пациент со метастатски меланом, покажува неколку ситни малку
хипердензни лезии.
б) артериска фаза на КТ, која покажува мало пребојување на
метастазите кои не беа видливи на предконтрастната слика.
Сл. 15 Цистична метастаза кај примарен колон
карцином. На самиот раб има тенок ѕид и
нодул кој се разликува од обичната хепатална
циста.

Со динамичен гадолиниум на магнетната резонанца метастазите појасно се гледаат и

диференцираат во однос на компјутерската томографија. Хиперваскуларните лезии обично
се гледаат како хиперинтензивни маси во текот на хепаталната артериска фаза, но тие можат
да станат исоинтензивни. На касните снимки (5 до 10 минути по контрастот), околу една
четвртина од метастазите се хипоинтензивни во споредба со центарот на лезијата.

Сл.16 Метарстази на хепар. Карциноидна хепарна метастаза со КТ со контраст на

горниот дел од абдоменот. Портално- венска фаза покажува метастази на
хепарот во однос на нормалниот паренхим.

Сл.17 Метастази на хепар. КТ на хепар со контраст во портално

венска фаза, кај 48 годишен маж со метастази од колон. На левата
слика има метастази во двата лобуси на хепарот, иноперабилни.
Десната слика е направена после два месеци терапија. Метастазите
се намалени. Пациентот е подложен на успешна десна
хепатектомија.

Сл.18 Снимање на КТ со контраст во венска (портална)

фаза ко покажува хиперваскуларни метастази од
бубрежен карцином. Пациентот има направена десна
хепатектомија од претходен бубрежен солитарен
карцином.

11
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

Повеќето метастази во црниот дроб се мултипни. Во 77% од пациентите со метастази

во црниот дроб, и двата лобуси се зафатени; само во 10% од случаите метастазите се
солитарни, осамени. Мултипни тумори често се разликуваат во големината; овој факт
укажува дека метастазите настануваат, доаѓаат во епизоди. Растот на метастазите прави
компресија на црнодробен паренхим, што предизвикува атрофија и формирање на раб на
сврзното ткиво околу туморот. Големите метастази често го надраснуваат своето
снабдување со крв, предизвикувајќи хипоксија и некроза во центарот на лезијата.

Околу 50% од пациентите со метастази во црниот дроб имаат клинички знаци на

хепатомегалија или асцит. Кај овие пациенти функцијата на хепарот има тенденција да биде
нечувствителна и неспецифична.
Неколку фактори влијаат на појавата и видот на метастази во црниот дроб. Тие ја
вклучуваат возраста на пациентот и полот, примарниот тумор, хистолошкиот тип, како и
времетраењето на туморот. Кај неколку типови на тумори, како што се карцином на
колонот, карциноид, и хепатоцелуларен карцином (HCC), метастазата е ограничена на
црниот дроб. Повеќето тумори кои метастазираат во црниот дроб, како што се рак на дојка и
рак на белите дробови, се шират и на други делови од телото, во исто време.
Некои фокални лезии можат да бидат хируршки ресектабилни или да се третираат со
помош на аблација. Снимките играат клучна улога во дијагнозата на метастази во црниот
дроб и во проценка на одговорот на третманот. Дијагностицирањето на лезиите во
метастази може значително да влијае врз лекувањето и прогноза на пациентот.

4.2 РАДИОГРАФИЈА

Нативната радиографија има само мала улога во дијагнозата на метастази во црниот

дроб. При графијата на белите дробови може да се покаже подигната хемидијафрагма како
резултат на хепатомегалија или асцит. Примарниот тумор на паренхимот на белите дробови
може да се види. Метастази може да бидат присутни во белите дробови и медијастинумот.

Сл.19 Метастази на хепар. Нативна графија на горен абдомен кој покажува хепатомегалија. Краен резултат е карцином на
тироидетата (калцифициран) со калцифицирани метастази на хепарот.

12
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

Обичната радиографија на абдоменот може да потврди хепатомегалија и да покаже

промени кои укажуваат на асцит. Калцифицирани метастази биле пријавени од различни
примарни места, но особено од муцин-секретирачки колоректален карцином.
Радиографија на градниот кош рутински се прави кај сите пациенти со рак, како и
оние кои се осомничени за појава на карцином. Ракот на белите дробови е честа причина за
метастази во црниот дроб. Нативната радиографија на белите дробови и понатаму останува
примарен модалитет на снимање за откривање на рак на белите дробови. Вообичаено,
абдоминална радиографија има само мала улога во истрагата на метастази во црниот дроб.

4.3 УЛТРАСОНОГРАФИЈА

Општо земено, метастази предизвикуваат хепатомегалија, но таа не може да биде

забележана се додека болеста не е напредната. Интрахепатичните маси можат да го сменат
изгледот на црниот дроб, а неговата површина може да се појави како нодуларен или
лобуларен. Кај ултразвукот, надворешниот изглед на метастази во црниот дроб е
неспецифичен и може да се пристапи кон биопсија за дијагностицирање на ткиво. Сепак,
присуството на повеќе хепатални нодули од различни големини во рамките на црниот дроб
е речиси секогаш резултат на метастазите. Перкутана биопсија не треба да се преземе ако
куративна ресекција на црниот дроб не може да се изведе.

Сл.20 Метастази на хепар од карциноидни Сл.21 Метастази на хепар. 2,5см ехоген нодул во левиот
хепатални метастази кои се со различна форма. лобус на хепарот, хемангиом.

Метастазите во црниот дроб можат да предизвикаат фокусни или дифузни промени

на паренхимот. Ехогеноста зависи од туморската васкуларизација, составот на ткивото,
степенот на ткивната инвазија и од присуството или отсуството на некроза, фиброза и масни
промени. Метастазите кои се комплицирани од крварење, некроза или инфекција можат да
резултираат со бизарни промени во нивната конфигурација.

4.3.1 Техники на Доплер

Кај прегледите со Доплер се користи боја и дуплекс доплер на артериски проток на
крв низ црниот дроб за да ја подобрат осетливоста на ултразвук. За жал, резултатите со
Доплер не можат секогаш да се користат за да се разликуваат метастази од други маси (на
пример, хемангиом), бидејќи метастазите се претежно хиповаскуларни.

13
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

На Доплер слики во color- flow, хиповаскуларните маси со венски или артериски

проток се извијугани околу масата и повремено се гледа околу метастазите; ова откритие ја
одразува нивната маса ефект во разместување на садовите.
Иако color- flow Доплер е со ограничена вредност во додавање на специфичноста на
дијагнозата на УЗ, може да биде од непроценливо значење за локализација на области на
васкуларизацијата да се оптимизира за биопсија.

4.3.2 Интраоперативен и лапароскопски ултразвук

Интраоперативен ултразвук (IOUs Intraoperative ultrasound) е важен дијагностички
инструмент кај пациенти подложени на хепарна ресекција за колоректални метастази, кој
овозможува внимателна евалуација на нормалните хепарни сегменти за да се исклучат
окултни метастази во сегментите кои ќе бидат оставени на самото место. IOUs отсликува 25-
35% повеќе лезии отколку предоперативниот ултразвук. Уште поважно, 40% од лезиите
откриени со помош на IOUs не се видливи ниту опипливи. IOUs, исто така, е чувствително
средство за откривање на HCC. Овој пристап е особено корисен во ресекција на туморот од
цироза на црниот дроб.
Оперативниот ултразвук се користи за време на рутинска криотерапија или
интраоперативно замрзнување на метастази.
Добра основа на познавање на црниот дроб и на ултразвукот е од витално значење
пред се за IOUs за хируршка ресекција.
IOUs, исто така, овозможува точна 3D реконструкција на односите помеѓу туморот,
хепаталните вени и на порталните венски гранки. Покрај тоа, на порталните венски гранки се
користи за дефинирање на линија за ресекција. Ова откритие е од фундаментално значење
за планирање на хируршкиот стратегија.
IOUs овозможува прецизно лоцирање на (помали од 4-5см) тумори кај 96-98% од
пациентите кај цироза на хепар.
Лапароскопски ултразвук може да помогне во спречување на непотребна
лапаротомија во 63% од случаите со нересектибилни малигноми. Проширување на туморот
е лесно да се види на IOUs како хипоехогена маса. IOUs овозможува проценка на степенот
на туморот, кој го одредува степенот на хепарната ресекција. Иако не е целосно
задоволителна, IOUs останува еден од поточните инструменти на располагање за
дефинирање на инвазивноста на васкуларните тумор.
Лапароскопски ултразвук е исто така корисен. Помага во дијагнозата на хемангиоми,
која може да биде компресирана, за разлика од солидни тумори, кои не можат.
Преку подобро дефинирање на хепаталните венски крвни садови, IOUs овозможува
многу повеќе хируршка ресекција за колоректални метастази отколку што поинаку би било
можно, врз основа на предоперативното скенирање. IOUs може да спречи непотребни
операции.

14
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

Додавање на Duplex колор доплер во ткивните слики како и употребата на контраст

во ултразвук ја подобрува сензитивноста и специфичноста на ултразвукот во откривањето на
лезиите на хепарот. Ултразвукот исто така може да се користи за пристап до лезијата на
црниот дроб при биопсија.
IOUs е исклучително чувствителен на метастази кои не се откриени на
предоперативното скенирање. IOUs на црниот дроб има највисока чувствителност за
откривање на фокална абнормалност на хепарот, со 96% точност, наспроти 84% точност за
трансабдоминалниот ултразвук.

4.4 КОМПЈУТЕРСКА ТОМОГРАФИЈА

Компјутерската томографија е прв избор за оценување на метастази во црниот дроб.

Оваа предност во голема мера се должи на ефектите на двојно снабдување со крв на
метастазите, во споредба со нормалниот хепарен паренхим. Точноста на компјутерската
томографија во откривање на метастази варира во зависност од техниката што се користи,
од основната примарна лезија, како и степенот на васкуларизација.
Поголемиот дел од метастази во црниот дроб се хиповаскуларни во споредба со
околниот паренхим. Затоа, на КТ-скеновите, повеќето лезии се појавуваат како хипо или
исоатенуирани во однос на околниот паренхим. Компјутерската томографија е корисна за
откривање на калцифицирани метастази, кои често се јавуваат со муцинозни примарни
тумори, како што се оние на дебелото црево, јајниците и градите. Може да биде корисна и
во откривањето на крварење.
Калцификација и крварење може да се видат како замаглени на контрастно
зголемени скенови. Хиповаскуларни лезии рутински се откриваат со употреба на контрастно
средство. Точноста на оваа техника зависи од времето на аквизација во однос на
администрацијата на контрастен материјал. Оптимално време за скенирање е во порталната
венска фаза (околу 60 секунди).
Кога постои сомневање за васкуларни метастази, се препорачува нативно снимање,
па додавање на контраст во артериската фаза (20-30 s) покажува хомогено засилување во
споредба со околниот црнодробен паренхим. Повеќето од овие лезии стануваат
изоатенуирани во однос на нормалниот црн дроб во порталната фаза на двојно фазната
компјутерска томографија. Овој тип на компјутерска томографија бара брзо скенирање
секвенци, достапни само со спирален и мултисекционен скенер. Снимање со компјутерска
томографија во касна фаза рутински се врши на некои места и е особено корисна во
оценување на осомничени хиператенуирани метастази.

4.4.1 Техники за снимање со компјутерска томографија

Најчувствителна техника за откривање на метастази во црниот дроб е КТ
артериографија (CTA) и КТ артериопортографија (CTAP). Иако тие се инвазивни процедури,
тие се од непроценливо значење во точно оценување на бројот и местото на лезии на

15
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

црниот дроб пред ресекција. Во CTA, перкутан катетер се става во хепаталната артерија и КТ
скен се добива преку црниот дроб. Иако оваа техника покажува минимално од периферното
васкуларно снабдување во хипоатенуација на лезиите, CTA е најкорисна во оценување на
хиператенуирачки лезии бидејќи хепаталните неоплазми се снабдени со крв од хепаталната
артерија. Во CTAP, катетер се става перкутано во горната мезентерична артерија на
слезината, така што може да се врши во текот на порталната венска фаза на контрастот.

4.4.2 Степен на доверба

Компјутерска томографија е најчувствителната техника за откривање на метастази во
црниот дроб. Контрастно зајакнати скенови нудат висок степен на чувствителност (80-90%).
Специфичноста е 99%. Спирални и мултидетекторски КТ апарати овозможуваат далеку
подобра детекција на помали метастази.
CTA и CTAP имаат слични својства, иако CTAP е повеќе чувствителен за откривање на
мали метастази. CTAP е помалку специфичен отколку CTA.
Метастазите може да симулираат цисти во црниот дроб. Сепак, со администрацијата
на контрастен материјал, малку сомнение останува бидејќи цисти не покажуваат
пребојување.
FNH ретко претставува голем дијагностички проблем, освен во случаи во кои лезиите
не поседуваат истакната централна лузна. Во овие случаи, тие може да изгледаат како
васкуларна метастаза. Замастен црн дроб може да ги прикрие метастазите.
Мали лезии, до 0,5 сантиметри, можат да се пропуштат на спирален и
мултидетекторски КТ-скен. При додавање на контраст времето на следење на фазите мора
да биде прецизно за да се избегнат лажни негативни резултати. Од суштинско значење е да
се користи динамична техника на болус контрастно сретство (со инжектор). На касните фази,
хепаталните крвни садови појавуваат хипоатенуација, како и фокалните лезии. Затоа,
крвните садови може да се мешаат со малите лезии, но со додавање на контрастно сретство
преку болус оваа конфузија треба да биде дијагностицирана.
Проблеми може да настанат и со инвазивни техники на CTA и CTAP. CTA нагласува
суптилни разлики во перфузија на црниот дроб кои произлегуваат од, на пример, промени
во хепаталната артериска анатомија. Детекција на мали метастази може да биде тешка и
порталните гранки може да имитираат маси. Специфичноста на CTAP не е толку добра како
оној на CTA, бидејќи речиси сите лезии се појавуваат со хипоатенуација.

Сл.22 КТ со контраст со метастази на хепар од примарен колоректален карцином

16
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

Сл.23 Метастази на хепар. КТ снимање во венска фаза кој показува хиперсензитивни метастази на карцином на бубрежните
клетки. Пациентот има претпретходно десна хепатектомија од ран солитарен метастатски депозит во бубрежните клетки.

4.5 МАГНЕТНА РЕЗОНАНЦА

Магнетната резонанца ретко се користи како основно средство во дијагнозата на

метастази во црниот дроб, но е попрецизна техника за решавање на проблемите. Исто така
се користи како алтернатива кога сликите од другите техники се контраиндицирани.
Магнетната резонанца има предности на обезбедување на висока резолуција.
Повеќето тумори на црниот дроб, без разлика бенигни или малигни, се појавуваат
како хипоинтензивни лезии на Т1 сликите и хиперинтензивни лезии на Т2 слики. Постојат
неколку исклучоци од ова правило (на пример, метастатски меланом, кој покажува сигнал
со висок интензитет на Т1 МР снимките во однос на црниот дроб).

Сл.24 Метастази на хепар. МРИ со гадолиниум контраст на аксијални (трансверзални) слики

17
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

Т2-weighted images се корисни во разликувањето на хемангиоми од цисти, бидејќи

интензитетот на сигналот е поголем кај овие бенигни лезии отколку во метастазите во
црниот дроб. Разликувањето на бенигни од малигни лезии се врши врз основа на сигнал на
Т2-weighted секвенцата.
Интравенски контраст се дава за подобрување на откривањето на хепаталните масовни
лезии. Контрастите се употребуваат за црниот дроб и можат да се класифицираат во четири
групи според нивната биолошка дистрибуција:
1. Гадолиниум хелати, кои имаат екстрацелуларна дистрибуција.
2. Макрофаги- моноцитни, насочени кон фагоцитен систем.
3. Хепатобилијарни контрасти.
4. Крвта како контраст.
Оваа класификација не е строго прецизна, бидејќи овие средства се распределуваат
сукцесивно или истовремено на повеќе од едно место.
Употреба на динамички гадолиниум во магнетната резонанца не само што го подобрува
откривањето на мастите на црниот дроб, туку исто така овозможува диференцијација на
бенигни од малигни лезии. Во некои случаи, контрастот може да овозможи одредена
дијагноза на фокална лезија на црниот дроб. Метастазите се пребојуват хетерогено.

4.5.1 Сензитивноста и специфичноста на магнетната резонанца

Технички, магнетната резонанца е чувствителна како и компјутерската томографија
во откривање на метастази во црниот дроб. Со користење на брзите секвенци на снимање
се зголемува чувствителноста на магнетната резонанца, иако се уште е инфериорен во
однос на CTAP. Магнетната резонанца е супериорна во однос на другите техники на
сликање. Хемангиомите се дијагностицираат со магнетната резонанца, и уште поважно, тие
полесно се разликуваат од метастазите со магнетната резонанца отколку со други слики.
Магнетната резонанца е најдобар во дијагнозата на фокална нодуларна хиперплазија
(FNH); таа има сензитивност од 70% и специфичност од 98%.
Гадолиниум секогаш се препорачува бидејќи покажува најголема диференцијација
меѓу нормалните и абнормалните ткива. Постои ограничување на времето за кое снимање
може да се врши со гадолиниум и други екстрацелуларни контрастни агенси. Времето како
фактор на ограничување може да се надмине преку употреба на ткивно специфични
контрастни агенси.
Магнетната резонанца е значително супериорен спрема F- FDG ПЕТ/КТ во откривање
и класификација на метастази во црниот дроб кај пациентите со аденокарцином на
гастроинтестиналниот тракт, особено во однос на детекција на мали метастази.

18
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

4.5.2 Ограничувачки фактори со магнетната резонанца

Два главни фактори ја ограничуваат широката употреба на магнетната резонанца во
црниот дроб: технички фактори и цена. Техничките фактори вклучуваат движење артефакти;
респираторни, срцеви и дебело- цревни движења, како и аортна пулсација. Овие проблеми
не се несовладливи и може да се надминат со користење со брзите- fast imaging, калеми, и
контрасти.

4.6 НУКЛЕАРНА МЕДИЦИНА

Нуклеарна медицина може да се користи за да карактеризираат некој од бенигните

тумори на хепарот, која може да имитира по една или повеќе метастази. Разликувањето на
овие лезии е посебен проблем кај некој примарен карцином кај пациенти кај кои бенигни
хепатални маси се случајно откриени. Скенирање на колоидите може да биде од голема
помош во разликувањето на голем број на бенигни состојби кои можат да имитираат
метастази и вклучуваат масна инфилтрација, фокална нодуларна хиперплазија (FNH) и
макрорегенеративни нодули.

Сл.25 Метастази на хепар. Со indium-111 скенирање кој ја покажува примарната лезија, мезентеријалните метастази и
хепарните метастази.

Улогата на нуклеарна медицина во добивање на хепарни слики е во процес на

големи промени; на пример, компјутерската томографија ги замени радионуклидните слики
како стандарден критериум за метастатска болест на црниот дроб. Иако конвенционалната
компјутерска томографија има сензитивност од 85% за откривање на метастази, тоа е само
60% чувствителност за поединечни лезии. Специфичноста за солитарни лезии е исто така
ниска со компјутерската томографија.
Кај пациент со познат примарен малигнитет, откривањето на повеќе метастази на
црниот дроб е високо сугестивен. А солитарните хепатални лезии кај пациенти со познат
примарен малигнитет речиси секогаш бараат понатамошна карактеризација. Во такви
случаи, имиџинг модалитети како што магнетната резонанца и радионуклидни слики често
се потребни за да се направи одредена дијагноза.

19
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

4.6.1 ПЕТ- скен

Нуклеарна медицина се користи за да се карактеризираат некој од бенигните тумори
на хепарот, кој може да имитира по една или повеќе метастази.
Кај пациенти со познат примарен малигнитет, откривањето на повеќе метастази на
црниот дроб е високо сугестивно. Солитарните хепатални лезии кај пациенти со познат
примарен малигнитет кога се снимаат со компјутерска томографија, речиси секогаш бараат
понатамошна карактеризација. Во такви случаи, магнетната резонанца и радионуклидите
често се потребни за да се направи одредена дијагноза.

4.6.2 Tc сулфур колоидна сцинтиграфија

Кога наодите од компјутерска томографија се недодијагностицирани, потребно е да
се направи скенирање со Тс, кое може да биде корисно за потврдување или исклучување на
лезиите во хепарот. Но со воведувањето на контрасната МР серија, таа предизвикува
промена во улогата на скенирањето со радионуклидите.

4.6.3 FDG (флуородеоксиглукоза) ПЕТ

Со користење на FDG пет скенот не може да се види напречниот дел од телото
(аксијалните пресеци), кои се од голема важност за откривање на екстрахепаталните
метастази. Висока стапка на повторување на хепатален тумор на црниот дроб по ресекција
за колоректални метастази го потврдува тоа.
Стапка за откривање на метастази во црниот дроб е обично подобро со КТ отколку за
FDG ПЕТ (80% : 65%).

Сл.25 Метастази на
хепар,indium-111Сл
Сл.26 FDG/PET. Детектира HCC 5см сл.27 Fluorine-18 fluorodeoxyglucose
скенирање со FDG/PET покажува
депозитна лезија, мезентеријалните
метастази имултипенлимфом во хепарот,
хепарните метастази, слезината и
коските.

20
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

Позитрон-емисиона томографија (PET) е исклучителна, тридимензионална

томографска техника на снимање која може да ја прикаже биохемиската функција на
органите и на ткивата, кои се важни за докажување дали се заболени или здрави. PET често
пати може да открие неправилни функции пред да се појават симптомите.
ПЕТ компјутерската томографија се базира на употреба на радиофармацевтици, кои
овозможуваат процесите во клетките и ткивата да се видат. Малигните клетки се многу
метаболички активени, со што се зголемува потрошувачката на гликоза и на тој начин се
врзуваат 18F-deoxyglucosa за себе. ПЕТ скенот детектира FDG позитрон емитуван од
малигното ткиво, додека КТ скенерот дава анатомски и морфолошки податоци за органите.
Краен резултат се добива со реконструкција на овие податоци.
За разлика од компјутерската томографија која користи рендгенски зраци за
добивање на слики од телото од различни агли, ПЕТ/КТ скенирањето користи мала
количина на радиоактивен материјал со цел да се дијагностицира и утврди тежината или
лекувањето на различни болести.
ПЕТ скенерот овозможува прецизна проценка на раширеноста на малигниот процес,
проценка на осетливоста на туморот, на хемотераписките средства, утврдување на ефектот
од терапијата, прецизно планирање на зрачната терапија, а може да придонесе и за
утврдување на прогнозата на болеста. Со помош на ПЕТ/КТ се овозможува рана и точна
дијагноза на канцер.
ПЕТ/КТ се користи кај речиси сите карциноми со само едно снимање. Истовремено
целото тело е видливо благодарение на сликите добиени од ПЕТ/КТ. Со само едно снимање
може да се одреди колку е проширен канцерот, односно во кој стадиум се наоѓа болеста.
Радиофармацевтикот FDG има најширока примена во рутинската ПЕТ дијагностика,
поради неговиот состав (сличен на глукозата) и со негова примена се визуелизира приказот
и проценката на интензитетот на метаболизмот на глукоза во сите органи и ткива. FDG
најмногу се користи во дијагностика за малигни тумори.

21
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

5 СИМПТОМИ И ЛЕКУВАЊЕ

5.1 СИМПТОМИ
Симптомите за примарен или секундарен рак на црниот дроб обично се појавуваат
кога ракот напреднал, често првите симптоми се губење на телесната тежина и слаб апетит.
Хепарот е зголемен и тврд и осетлив на палпација. Може да се јави и зголемена телесна
температура, мачнини, повраќање, треска, болки во горниот дел од абдоменот, зголемена
слезина (особено ако туморот потекнува од панкреасот). Абдоменот може да се зголеми
поради присуство на слободна течност, асцит. Кога туморот ќе ги зафати жолчните патишта
се појавува и жолтица. Во краен стадиум се појавува и хепарна енцефалопатија.

5.2 ЛЕКУВАЊЕ
Зависно од видот на туморот, лековите може да го намалат туморот или да го
продолжат животот, но не можат да го излечат. Третманот на карциномот на црниот дроб
треба да се планира индивидуално за секој пациент одделно. Кој третман ќе се примени,
или нивна комбинација, зависи од многу фактори, како што се: стадиумот на болеста,
општата состојба на болниот, возраста и други.

Расположиви тераписки опции за карциномот на црниот дроб се:

• хируршки третман,

• таргет (целна) терапија,

• радиотерапија,

• хемотерапија.

5.2.1 Хируршко лекување

Ризикот од пред и постоперативниот морталитет зависи од многу фактори. Некои се

однесуваат на туморот (неговата големина и локализација), но ризикот зависи и од
интензитетот на крварење за време на оперативниот третман. Се уште не постои начин да се
одреди црнодробната резерва.

5.2.2 Таргет (целна) терапија

Новите крвни садови, на пример, му помагаат на телото да ги залечи раните и ги

репарира оштетувањата на ткивата во организмот. Но, кај пациенти со карцином, истиот
процес создава нови, многу мали крвни садови кои го снабдуваат туморот со свој сопствен
крвен систем преку кој крвта го храни туморот и на тој начин му овозможуватна туморот
побрзо да расте и да се шири.

Целните терапии вклучуваат лекови кои го запираат создавањето на нови крвни

садови кои го хранат ракот и лекови кои го запираат растењето на канцерските клетки.
Додека тие може да го намалат или забават растот на ракот, сеуште не е јасно дали било кој
од овие лекови може да го излечат ракот.

22
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

5.2.3 Радиотерапија

Главен ограничувачки фактор во примената на радиотерапијата во лекувањето на

примарниот карцином на црниот дроб е осетливоста на здравиот црнодробен паренхим на
зрачење. Тој е радиосензитивен и не толерира дози повисоки од 25-30 Gy во тек на 3 до 4
недели аплицирани на целиот орган. Мали делови на црниот дроб толерираат повисоки
дози, (50-60 Gy), без да се јават позначајни несакани ефекти.

5.2.4 Хемотерапија

Со примената на системската хемотерапија, можно е да се постигне извесно

подобрување на црнодробната функција и одреден палијативен одговор. Позитивниот
ефект од хемотерапијата се јавува рано, а доколку одговор од применетата терапија не се
постигне ниту по давање на 3 циклуса на цитостатска терапија, таа требаа да се прекине.

23
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

6 ЗАКЛУЧОК

Ракот на црниот дроб бара доживотно следење (follow-up). Како и многу други видови на
карциноми, така и ракот на црниот дроб може повторно да се јави по завршувањето на
третманот. Пациентите кои го завршиле третманот за рак на хепарот, мора да прават
редовни контроли во текот на целиот свој живот.
Затоа радиолошките снимања се составен и незаменлив дел од овие дијагностички и
тераписки методи. Нивната улога е во правење на чуствително, специфично и неинвазивно
истражување на пациентот, со цел да се прати напредокот на лечењето и да се добијат
резултати кои ќе можат да се споредуваат во текот на терапијата. Методите мораат да бидат
повторливи и да даваат резултати кои ќе бидат конзистентни за точна споредба.
Ултрасонографија е на располагање и е една од најконтроверзните и најевтините
модалитети за обработка на слики на паренхимот на црниот дроб. Сепак, таа е ограничена
со ниска сензитивност и специфичност. Контрастната компјутеризирана томографија (КТ) се
појави како најпожелен начин за рутинско снимање на црниот дроб. Магнетна резонанца
(МР) првенствено се користи како техника за решавање на проблеми и за оценување на
црниот дроб кога компјутерската томографија или ехотомографијата не се сигурни. И покрај
супериорноста на магнетната резонанца за откривање на метастази во црниот дроб,
компјутерската томографија останува побрза и полесна постапка за рутинско снимање во
откривањето и следењето на лезиите на хепарот, бидејќи има широка достапност, пониска
цена, пократко време за обработка на слика, и супериорност за откривање екстрахепатални
болести. MDCT ангиографија со волуметриска 3D реконструкција, исто така, се покажа како
одлична техника кај пациенти со колоректален карцином и за предоперативна проценка
пред ресекција на црниот дроб.

24
СОВРЕМЕНИ РАДИОЛОШКИ ДИЈАГНОСТИЧКИ МЕТОДИ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА СЕКУНДАРНИ ДЕПОЗИТИ НА ХЕПАР

7 КОРИСТЕНА ЛИТЕРАТУРА

1. Kullina Christina, Schima Wolfgang: Imaging Features of Hepatic Metastases: CT and MR,
Department of Radiology, Medical University of Vienna, AKH Vienna
http://eknygos.lsmuni.lt/springer/159/275-293.pdf
2. http://www.stetoskop.info/Lekovi-za-maligne-bolesti-i-imunomodulatori-b13-bs98-p0-
book.htm
3. http://www.vasdoktor.com/medicina-od-a-do-z/hepatologija/323-tumori-jetre
4. http://rak.mk/index.php?option=com_content&id=1186:rak-na-crniot-drob&Itemid=590
5. http://borka.org.mk/vidovi-na-rak/rak-na-crniot-drob/
6. Андоновска, Невенка: Радијациона физика, Универзитет „Св. Кирил и Методиј“ –
Скопје, Медицински факултет, Скопје 2003
7. http://www.rak.mk/index.php?option=com_content&view=article&id=364&Itemid=315#
8. http://encyclopedia.thefreedictionary.com/Liver+tumor
9. J.Hodlier, G.K.von Schulthess, Ch.L.Zollikofer: Disease of the Abdomen and Pelvis,
Diagnostic Imagin and Interventional Techniques, Springer, Sylabus Idkd 2006
10. Lee, Joseph K. T.; Sagel, Stuart S.; Stanley, Robert J.; Heiken, Jay P.: Computed Body
Tomography with MRI Correlation , 4th Edition, Copyright В©2006 Lippincott Williams &
Wilkins
11. http://emedicine.medscape.com/article/369936-overview#a1

25