V. DYNAMIKA PROCE .

I GEOMORFOLOG1cszow GEOLOGICZNYCH
NVCH
KARTA PRACY 5.1. BUDOWA W
- - - - - - ~ A ZIEMI I TEKTONIKA PŁYT
LITOSFERY

ZADANIE 1.
Wymień dwa rodzaje metod bad .
anta wnętrza Zie m1..
1. ........... .... .... ... .... ... ...... .... .
·'-·· ··· ·······•· ..... ..... ··· ·· ·
········•• ....... ............ .. ...... ....... ........... ...... . .. ··· ····· ........ .....................
,

2........... ... ..... ................................ ....... ,

.. ... .. .....
................ .......... .. ...... ............ ··· ··· ...... .................... ··· ···· ····· ·· ... .. .... ...

ZADANIE 2.
Zaznacz cechę budowy skorupy O • • ,

A. Ma mniejs zą gęstoś ć. ceamczneJ, ktora odróżnia ją od skorupy kontynentalnej.

_,.
B. Nie ma warstwy granitowej.
C. Ma znacznie większą mi ąższość.

ZADANIE 3.
jeśli jest
Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest
prawdziwa, albo F -
fałszywa.

nieci ągłośc i Moho.

Warstw a granitowa jest odd zielona od wa rstwy bazaltowej strefą
p F
1.
p
W budowie wn ętrza Ziemi wy róż ni a my trzy g łów n e wa rstwy.
2. F
p F
3. N ajgłę b szy odwiert na Ziemi ma 12- 13 km.

ZADANIE 4.
Korzystając z zamieszczonej fotografii, opisz przedsta-
a Ziemi.
wioną na niej j e dną z metod badania wnętrz

,3 .................................................. ..
·· ·· ···· ···· ·· ······· ·· ·· ········· ·· ··· ···· ···· ····· ··•· ········ ·····

........ ............ ....... ·· ··· ·· ·• .......... , .. .. .... .... ....

.. ... .... ..... .... . , ...
.. ...... ... ... ... .. ....... .. ... ........ , ... ..... .. . ...

........... .. .. .. ... ... .... . ········· ··· ·····"' '

ZADANIE 5. d h nawiasach określeń .

. c ·edno z po anyc w
Uzupełnij zdania, zaznaczaJą J
, • we wn ę trzu Ziemi n as tępuj e (wzrost/spadek ) ci ś ni e ni a.
kosc1
A Wraz ze wzrost em gIę b0

w nę trza Ziemi przebiega (wolniej/szybciej). ..

. ,.
B. Im głębiej , tym wzrost temperatury
t zu Ziemi n as tę puj e (wzrost/spadek ) gęstosc 1 matem.
.
kośc i we wn ę r
C. Wraz ze wzrostem gIę b0

P(f f ITU',fr fi 93
,ARTA PRAC'r' 51 BUDO //,!. WI IETRZ.il ZIEMI I TEKTOI dK,t
1
ZADANIE 6. , . gl••bokości I km, jeżeli na podanym obszarze stopień gcot er.
,
odw1crc1e na 'I'. • • IOoC
powierzchn i Z1em1 to •
---
Oblicz ile wynosi temperatura w . .
, I . tcmpcratu1 a nu
miczny wynosi 50 m, i1 ś rcc nrn

Oblicze nia :
. -- -~--- ---

Odp o w iedź: ............... .......................... ... ...... ......... ........... .... ... ......... ... ........................ .... ................ .............................

ZADANIE 7.
Zaznacz zestaw zawierający wyłącznie procesy endog~niczne. .
A. trzesienia ziemi, ruchy górotwórcze, ruchy lądotworcze , erozJa rzeczna
B. plutonizm, trzęsienia ziemi, ruchy górotwórcze
C. wulkanizm, trzęsienia ziemi, ruchy masowe •
ZADANIE 8.
Napisz dwa argumenty potwierdzające prawdziwość teorii zwanej dryfem kontynentów.
.. ....... .. .
1. ....... ..... ..... .. ...... .......... ....... ... .............. .. .... .. .......... ... .. .. ... .. .. .... ... ....... ...... ....... .... ..... ........ ...... ... .... .... .... .... ... .....

2................................................ .................... ........................................ .. ........................ ............ ...................................

ZADANIE 9.
ła ń­
Wpisz we właściwe miejsca schematu litery odpowiadające kolejnym etapom powstawania podwodnego
cucha górskiego.
A. Odsuwanie się od siebie płyt litosfery.
B. Powstanie strefy ryftu.
C. Powstanie podwodnego łańcucha górskiego.
D. Wypływ lawy i jej zastyganie.
E. Występowanie silnych prądów konwekcyjnych na granicy płyt litosfery na obszarze oceanu.

ZADANIE 10.
Dopasuj skutek (1-4) do przyczyny, która go wywołuje (A-C).

A. Występowanie strefy spreadingu .. .. .. ...... .

B. Występowanie strefy kolizji płyt litosfery ...... ..... ..

C. Występowanie strefy subdukcji ........ .. .. .

1. wypiętrzenie się Andów

2· przyrost skorupy oceanicznej
3. powstanie uskoku San Andreas w Ka11.f.ornu..
4 · .
• wyp1ętrzeme się Himalajów

94 V. DYNAM IKA PROCESÓW GEOLOG ICZNYCH I GEOMOR

FOLOG ICZNYCH
l{AK Ił\ l"'l\ł\\.' l .l . PODZIA
l I GENEZA SKAŁ

ZADANIE 1.
Ilustracja przedstawia jedną ze sk·
" . <li oraz meto I ..
c~ JCJ rozpoznania.

I
Doko(1cz zdanie. Wybierz i z·iz, .
' 1acz odpowicd1. A lb
dopowiedzenie spośród ocli>owiedzi 1_ _ z a o Boraz jej 2

~
Ilustracja przedstawia

A. piaskowiec, po widocznym pienieniu się w wyniku reakcji kalcytu

1.
co możemy z kwasem solnym.
stwierdzić
B. wapień ,
2. po widocznym pienieniu się w wyniku reakcji kwarcu
kwasem solnym.

ZADANIE 2.
Uzupełnij zdania, zaznaczając jedno z podanych w nawiasach określeń.
A Do określenia twardo ści minerałów służy (skala Mohsa/skala Mercallego
).

B. Skala ta jest (dwudziestostopniowa/dziesięciostopniowa).

C. Według tej skali najmniejszą twardość - 1- ma (korund/talk).

ZADANIE 3.
rozpoznać minerał.
Wymień trzy cechy fizyczne, na podstawie których można

..... ............ ....................... ..... .................. .

1. ...... ......... ................... .......................... ...... ...... ................... ....... .. ... .............
·· ········· ..................... ............. ...... .. .... ... .
2. ·· ··················· ····················································· ··················· ··························
··· ············ .. ·············· ············· ·············
3. ···· ·· ···· ······· ····· ······ ···· ····· ··· ·················· ······· ·················· ············ ·· ··························

.
ZADANIE 4.
ieisze minerały budujące skorupę ziemską.
Podkresl .
, zestaw zaw1era J·ący naiważn
li "

A. skalenie, pirokseny, amfibol~, kwarc

B. skalenie , topaz, amfibole, mika
C. ortoklaz, pirokseny, topaz, kwarc

ZADANIE 5. ma· niekiedy

uą
strukturę jawnokrystaliczną, a innym razem strukturę
Wyjaśnij, dlaczego skały magmowe
skrytokrystaliczną.
·· ···········
············· ··· ············ ············ ············ ······· ····· ······ ··········· ·· ····· ····· ·······

...
········ .. , , .......... .............. .............
..... ........... ····•······································... ·.......................... ................................. ....... .. ..

··· ·· ············ ··· ······ ·· ······· ·· ········· ·.. .. .. .. .. ., ............. ......................

.................

K~\RTA PRACY 5.2. PODZIAŁ I GENEZA SKAL 95

 ZADANIE 6.
.
t cIopasow1~1itc
Uzupc,f11 \1„ t·•• bcę, I 0 dpowiednich grup skał
' ) co
· nazwy skal wyhrane spośr6d podanych (A· - 1~
wyróżnionych ze względu na ich genezę.
A. ż wir B. wlcgiel brunalny C. marmur
D. gips E. gabro F. ba z, ilt

Skal)' magmowe Skały osadowe Skały

metamorficzne
g ł ęb in owe wylew ne orga niczne okruchowe chemiczne

ZADANIE 7.
Wpisz we wła ściwe miejsca schematu litery odpowiadające kolejnym etapom powstawania piaskowca.
A Sedymentacja okruchów piasku .
B. Przemieszcza nie się ziaren piasku pod wpł ywe m dzi a łalnośc i wiatru.
C. Powstanie s k a ł y osadowej zw i ęz ł ej - piaskowca.
D. Diage neza.

•
ZADANIE 8.
Dopasuj nazwę skały metamorficznej (1-6) do skały, z której w wyniku przeobrażenia powstała (A-E).

A. piaskowiec - .......... B. wapień - ... ...... . C. ił - .......... D. granit - .... .... .. E. węg i e l - ......... .
1. lupek ilasty 2. gnejs 3. kwarcyt
4. grafit 5. żwir 6. marmur

ZADANIE 9.
Ilustracja przedstawia sposób wydobycia jednej ze skal,
która jest surowcem wykorzystywanym przez człowieka.
Wykonaj polecenia.

ZADANIE 9.1.
Napisz, jak nazywa się skała, której sposób pozyskania
widzisz na ilustracji. Napisz, do jakiej grupy skał ze wzglę­
du na genezę należy.

Nazwa skały: ... .... ....... ... ... ................. ..... .... ................... ..... ... ..

Grupa skał: .. ... ................. ...... .................. ........... ........... .... ... ..

ZADANIE 9.2.
Wymień trzy sposoby wykorzystania tego surowca przez człowieka.

1........... ............ ... .......................... ..... .. ............... .. ...... ..... ............. .. ................. ............ ....... ................ ............. ....... ..... ..

2. ..... .. .... ....... ... .. ......... .... ..... ... ................. ................ ...... . ...... ....... ...... .. ....... ... ............... ... ...... ......... ... .. ......... ... ... ... ... ... .

3............... ... ... .. .... ... .. .... .. .. .... .. ..... .... ... ....... ..... .. ... .............................. .... ... ............. .... ..... ..................... .. ... ...... ..... .. .. .... .

96 V. DYNAM IKA Pl~OCESÓW G[OLOGICZN YCH I GEOMORFO LOG ICZl~YCH

 KARTA PRACY 5.3. USTALENIE WIEKU WZGLĘDNEGO I BEZWZGLĘDNEGO SKAŁ

ZADANIE 1.
Uzupe łnij t abe lę. Dopasuj sk a mi eni a łość przewodni ą (A- D) do ery, wstawi aj ąc znak X w odpowiednim miej-
sc u w tabeli , oraz do num eru ilu stracji , na której zost a ł a przedstawiona (l-3).

A. jeżowi ec B. belemnit C. amonit D. trylobit

a li li

)
Nazwa skamieniałości Era, dla której charakterystyczna jest dana skamieniałość
Ilustracja
przewodniej (A-C) mezozoik
paleozoik

ZADANIE 2.
Dokończ zdanie.
Datowanie skal na podstawie ich wzajemnego poło że nia to:
A. metoda tektoniczna.
B. metoda stratygraficzna.
C. metoda paleontologiczna.

1,i ZADANIE3.
Korzystając z zamieszczonej ilustracji, oceń , E
czy poniższe informacje są prawdziwe. Za-
znacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo D
F - jeśli jest fałszywa.
C

l. Warstwa C jest mł o d sza od warstwy D, ale starsza od warstw A i B. p F

2. Intru zja magmowa - dajka jest starsza od warstw A i B. p F

3. Najmło d szą wa rs t wą prze d s t awi o n ą na ilustracji jest wa rstwa E. p F

t l,R li, l'RJ,i_Y ',.J U'i l1\LEIII[ \\'l[Kll \'.'?GLl,DN[l.,O I BEZW=G L ĘDNEGO SKAŁ 97
 ZADANIE 4.
Ilu str~cja prze?staw ia j edną z deformacji tektonicznych.
Dokoncz zdame. Wybierz i zaznacz odpowiedź A albo B oraz
jej dopowiedzenie spo śród odpowiedzi 1-2.

Ilustracja przedstawia:

A. fa łd obalony 1. młod szy od n ajmło d szej skaty, któ rą obejmuje.

- jest on
B. uskok tektoniczny 2. starszy od n ajmłod szej s k a ły, k tórą obejmuje.

ZADANIE 5.
Dokończ zdanie.
Wiek skał , który określ a si ę w stosun ku do innych warstw skalnych lu b wydarze11 geologicznych. to:
A. wiek b ez wzg l ę dny.
B. wiek wzg l ę dny.

ZADANIE 6.
Wymień cztery metody okreś lania bez wzg lędnego wi cku skal.

1. ··················· ······ ························· ······· ····· ··· ·· ··· ··· ········· ············ ·····

2. ............ .... .... ...... ........... .... .. ..... ......... ...... .... ... ···················· ·· ······ ····

3. ········ ·· ·· ·· ···· ·· ········· ········ ···· ································· ·· ····· ···· ········

4. ··· ··· ·· ·· ············· ··· ·· ·· ··· ········ ·· ·· ····· ····· ······ ···· ····· ·············· ··· ....

ZADANIE 7.
Czas po ł ow i czn ego zaniku w<tgla 14C jt:st r{iw ny ok. 57-10.
Zaznacz, ile lat ma badana próbka , jeżeli obecnie znaj duj e się w ni ej oko lu 3000 j11dcr izo topu wę gla 14C ,
a na pocz11tku było ich około 6000.
A. Próbka ma o ko ł o 11 480 lat.
B. Próbka ma o ko ł o 2870 lat.
C. Próbka ma o k o ł o 5740 lat. •
ZADANIE 8.
Wyja ś nij, na czym polega zasada aktualizmu geologicznego.

····· ··· ······· ··· ··· ········ ···· ·· ··········· ··· ··· ·· ······· ··· ··· ········ ·•···· ··· ·· ··· ··· ·· ·· ······· ···· ····· ··· ·········· ······· ···· ········ ··········· •· ·· ···· ··· ······ ·· ···•· ·· ··

···· ···· ···· ·•·· •······· ····· ···· ··· ··• ··· ······· ·· ····· ·· ··· ···· ·· ··· ··· ·· ···· ··· ·· ·· ····•···· ········ ···· ··· ············ ····· ········ ··· ··· ······· ·····• ····•· ····· ···· ··· ···· ······

·· ············ ···· ····· ······· ····· ········ ··· ··· ··· ···· ··· ···· ······ ··· ···· ·· ······· ··· ······ ···· ·· ········ ·· ····· ······· ·····•· ····· ·· ···· ··· ······ ········ ·· •··· ···· · ········ ···· ···

ZADANIE 9.
Zaznacz poprawne ułożenie okresów w erze mezozoicznej , zaczynając od naj starszego.
A. kreda, jura, trias
B. jura, trias, kreda
C. trias, jura, kreda

v [ll N,\i\\lf.-;l, PROCESO\\• Gl'OLOGICNYCrl I GEO•\~ORFOLOGICZNi'CH

98
 1111

KARTA PRACY 5.4. PODZIAŁ DZI ·

EJOW ZIEMI. ANALIZA PROFILU GEOLOGICZNEGO

ZADANIE 1.
Wymień trzy ery geologiczne, zaczynaiąc d . .
" 0 naJstarszeJ .
1. ............. .. .. .. ..... .. ...·· ·· ··· ···· ····· ·········· ··· ···
·· ·· ·····•• .. ... .... ....... .. ..... .................... .. .. ...................... .... .... ..... ..... .. .. . ...... .. .....

2. ····· ······· ·········· ············ ··· ·········· ········· ············ ········· ··· ··· ····················· ··········· ·· ······· ········ ··· ··· ········ ············· ·· ·· ··············· ·
3
.......... . . .. . . ...... . . ..... . .... . .. .. . ... ............. . .. . . ..... . .. .. . . · · · ·••o, ,, , , , , .............. . .... .. ...... . . . .. . .... . . . ... . .. ... . .. . . .. . . .. . · · · •• ·•· · · · · ·· ···• • · •· · . ... . .

\ . ZADANIE 2.
Napisz, co stanowi podstawę podziału dzieiów z· · .
" 1em1 na ery I okresy.

··············· ·· ·········· ······· ·············· ···· ·· ·· ········ ··· ·· ···· ············· ······················ ············· ···· ·····•········· ·· ·· ········ ··· ········ ··· · ····· ······ ···· ·

··• ·· ···· ···················· ·········· ····· ······· ·· ··············· ················· ···· ··· ·· ···· ···· ······· ··········· ···•· ···· ····· ··· ·· ··· ··· ······ ··· ······· ···· •····· ··· ····· ·· ·· ·

ZADANIE 3.
I j
Dopasuj wybrane opisy (1-4) do nazw eonów (A-C).

A. archaik - ..... ... .. .... . B. proterozoik - .... ... ... ... .. C. fanerozoik - ...... .. ..... ..

1. Jednostka jawnego życia.

2. Czas formowania się naszej planety.
3. Jednostka charakteryzująca się brakiem życ i a.
4. Jednostka występowania ukrytego życia.

ZADANIE 4.
Uzupełnij tabelę dotyczącą prekambru. Zaznacz znakiem X, czy dane wydarzenie miało wówczas miejsce.

Opis wydarzenia TAK NIE

1. powstanie hydrosfery

2. pojawienie się pierwszych bakterii beztlenowych

' 3. orogeneza kaledońska

lI 4. wulkanizm i metamorfizm

ZADANIE 5.
, .. . • dziwe Zaznacz P jeśli informacja jest prawdziwa, albo F - je śli jest
O cen, czy pomzsze mformacJe są praw · '
fałszywa.

d • · h Ziemi byt proterozoik. p F

1. Najdłuższym eonem w zieJaC
p F
· plejstocenem.
2. Obecnie żyjemy w epoce zwaneJ
p F
3. Paleozoik dzieli się na 7 okresów.

ZADANIE 6.
D.okończ zdanie. . , zł „ na ląd byty:
Pierwszymi kręgowcami , ktore „wys Y c. płazy.
A. ssaki. B. gady.

KARTA PRACY :iii PODZIAŁ DZIEJOW ZIEM I. ANA LI ZA PROFI LU GEOLOGICZNEGO 99

 ZADANIE 7.
" \ mirf1 lrzy wiC'lkil• orogrnc·zy w kolejności ocl n:\jstnrsz~j.

I. ·································· ................................................ ·················· ................ ···········•··•····•·"·········"··· ······· ........ ........

··•······· ·•···· .. , ,.,,, , ..,,, ... , ··············· .......... ................. , .. ,, ..

, , ............. ........................ ............ , ,. , ....,, .... ···················

.) . ....... ······· ....... ········· .. ······.......... , ............... ................................................................·······•"'""··········· •·" ·· · · · •"'' ' ' " ' " ''

ZADANIE 8.
Zaznacz pierwsze rośliny naczyniowe na ląd zie, pozbawione liści.
A. psylofity B. benetyty C. paprocie nasienne

ZADANIE 9.
Napisz, czym się różni transgresja od regresji morskiej.

·········•···················•······················ ............................. , ................................................, ................................................... .

····································· ........................................................................................... ··• ·· ·•· ·· · ··· · · •" ' ' " ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

ZADANIE 10. f)
Dokończ zdanie, korzystając z zamieszczonej ilustracji.

Ilustracja przedstawia zw ierzę charakterystyczne dla ery:

A. paleozoicznej.
B. mezozoicznej.
C. kenozoicznej.

ZADANIE 11.
Zaznacz, jak nazywamy pierwsze ptaki.
A. archeopteryksy B. ornitopody C. a llozaury

ZADANIE 12.
Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeś li informacja jest prawdziwa, albo F - jeśli jest
fałszywa.
)

1. Kreda pi sząca powstała w warunkach ocieplenia si ę klimatu. p F

2. Wapienie powstały w głębok im , c iepłym morzu. p F

3. Sól kamienna powsta ła w klimacie chłodnym . p F

ZADANIE 13.
Wydarzenie (A-D)
Uporządkuj chronologicznie wydarzenia mające miejsce w keno-
zoiku. Wpisz w odpowiednie miejsca w tabeli litery A-D. n ajwcześni ej

A . Rozwój lodowców górskich i l ąd o lodu.

B. Ekspansja ssaków.
C. Pojawienie się przodka cz łow i e ka - australopiteka.
D. Wypi ętrze ni e si ę Himalajów. n ajpóźn iej

100 V. D'/l•/1\MIK/, l'RCJU',ÓW l,1()1 fJ(,llLl!YUI I U0//1QRI'()/ O<, IUNY( H

 KARTA PRACY 5.5. PROCESY ENDOGENICZNE - WULKANIZM I TRZĘSIENIA ZIEMI

ZADANIE 1.
~~upeln~ t~belę. Dopasuj nazwę rodzaju intruzji plutonicznej (A-F) do jej opisu oraz wpisz numer ilustra•
CJt, na ktoreJ została przedstawiona (1-6).
A. lopolit 8 . dajki C. batolit
D. fako lit E. sill F. lakolit

Opis rodzaju źródł a Nazwa rodzaju intruzji Ilustracja

magmowych (A- F) (1-6)
Ma bardzo du żą mi ąższość, może zaburzać n ad legł e war-
stwy skalne.

Pionowe intruzje, przec inaj ące starsze ska ł y w poprzek.

Ma ksz tałt wk l ęsłej soczewki .

Pł askie , poprzeczne intruzje, zalegające po między płytowo

• ułożony mi wa rstwami .

Intruzja w k szt ałcie bochenka chleba, powstająca do gł ębo-

kości3 km.

... _. -·- -~-=-- ~ o@I~

ZADANIE 2. - -~i:.~~-? ~ : -:. - .
~

Dokończ zdanie. . '""'-·· . ----- -· --'--~

Przedstawiona na zdjęciu intruzja plutoniczna to:
A. lakolit.
B. sill.
C. dajka.

• iHA PR1\CY 5.5. PROCl'.:,Y [ ilDOGE:>!ICZNE \'.lll.K,iNIZ\' I - Rz~S1[NI,, ~IE1'.\I 101

 ZADANIE 3.
· ' )"
I Jes t
Oce ń ' czy pomzsze
·· · fiormaqe
m . prawdziwe. Zaznacz P jeś li informacja jest prawdziwa, albo F - JeS
· są
fał szywa. '· ·

p F
1. Przyczy ną eru pcji wul ka nicz nej jest wzrost ciś n ien i a w ogniskach magmowych.
p
Prod ukty wul kaniczne wydostaj ą si ę na zewn ątrz przez ka lderę.
2. F

p F
3. Tufy wulkanicz ne to scementowa ny popió ł wulkaniczny.

ZADANIE 4.
N~pisz trzy przykłady pozytywnego oddziaływania zjawisk wulkanicznych na gospodarczą działalność
czło­
wieka.

••••••• • •••••• •• 00 ••••••• • • • •• • • • •••• •

1. •••••• O•••••••oo • • • •• • ••• • •• • •••••• •• ••• • • • • • • • • • •••••••• • •OO ••••••• • •• • •
• •• •••• •• •••• • • •• • • ••" • • ••••• • • • •• ••••••••• •• • • • • ••• ••oo • ,o••oo• •

2. •••• ••• ••••• ••••••• •• ••• •••••• •••••• •••••••• ••• "••••• ••••••••• •••• •• •• •"•••••• ••••"•• •• •• ••• ••••••••• ••••••••• ••• •••••••• • " •• •• " ••• • • • ••••• • ••••• • ••• • ••• •• • oo ••• • • • ••• • ••••••

• • • ••• 00 •••• • ••• • • • •••••••••••••• •

3. • •••••••••••• • ••••• • • • •• • • •• • •• • • oo ••••• • • • •••••• •• •••••• • •• • •oo•••••"
•• " • ••• • ••••••••• • •••••• • • • •• • • •., • ••• • " " • • "• • ••••••••••••••• • •••••••••

ZADANIE 5. )
Dopasuj pojęcia do podanych definicji. Pojęcia wybierz spośród wymienionych (1-4).

A Duże bryły lawy wyrzucane przez wulkan - ........ .. ..

B. Porowata skala, która powstała poprzez zastyganie lawy w powietrzu - ...... .. .. ..

C. Niewielkie okruchy skalne wyrzucane przez wulkan - .. ........ ..

1. lapille 2. pumeks 3. tu fy 4. bomby wulkaniczne

ZADANIE 6.
Wymień trzy rodzaje trzęs ień ziemi ze względu na ich ge n ezę .

1. .... .. .............. .... ..... .. ................ ...... .. ....................................... .... ......................... ... ... ... ............... .
• • •• • • • • • • ••• • •• •••• •••• •• •• • •••••• • •••••••
2. •• • •• • • •• • • •• • • • •• ••• ••• • • ••• •• • •• •• oo • •• ••• • • • ••• • • • •• • • • • • • ••• • •oo•
• •••••••• • • • ••• • • • •• • • •••• • • • •• • • •• •• ••• ••• •• • • • •• • • • ••• • •• • • • ••• • ••

3. ···· ······ ···················· ··· ································ ···· ·· ······························ ·················· ·········· ·············· ······················ ···········• ···
J
ZADANIE 7.
są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F - jeś li jest
Oceń , czy poniższe informacje
fałszywa.

p F
1. Oko ł o 90% wszystkich t rzęsień ziemi to trzęsieni a wulkaniczne.
mogą wyst ąpić trzęsieni a tektoniczne. p F
2. Na obszarach eksploatowanych górniczo
p F
3. Obsza r asejsmiczny to obszar wolny od t rzęsie ń ziemi.

ZADANIE 8.
Wymień trzy skutki trzęsień ziemi.

1. ·· ·· ··•··· ·· ·· ················· ··"····· ····· ··· •· "··············· ······· ···········•"········ ·· ············· ·· ································ ···············• ...... ..... .

2. ··················································· ···················· ···· ·· ·· ············· ·· ··· ········ ························· ······················ •· ···· ······· ··· ··•·········

3. ·· ·············································· ······"········•· "······· •·"··· ·········· ········ ·· ··· ···············• "······ ····························· ·· ············· ····· ··

102 V DYNAM IKA PROCESÓW GEOLOGICZNYCH I GEOMORFOLOGICZNYCH

KARTA PR~CY 5 ·6 · PROCESY
I LĄDOTWORCZE ENDOGENICZNE - RUCHY GÓ
ROTWÓRCZE

ZADANIE 1.
Napisz, czy różni się pla tfo rma
tek ton icz na od tarczy tek t •
, omczne.J.•
············· ...... ................ ...... ...........
................. ................................
, ........................ ............................. ...........
................. .
.................. ...... ................. ............
..................... .................. ............
....................... ······························
······ ···•·· ·········•····
ZADANIE 2.
Wpisz we wlaści~e miejs~a-sc
A. Występow~m~ napręzen whem atu lite ry odpowiadające kolejnym eta pom powstawani
skorupie ziemskiej. a gór zrębowych.
B. Przesuwame się fragmentó
C. Powstanie pęknięć (uskoków litosfery względem siebie wzdłuż uskoków bez sfał
w). dowani a utworów.
D. Powstanie zrębów tektoniczn '
ych - gór zrębowych.
E. Wyniesienie niektórych blo
ków skalnych w stosunku do
sąsiednich bloków.

0- □-□-□-□
ZADANIE 3.
Oceń, czy poniższe info rma
cje są prawdziwe. Zaznacz
fałszywa. P, jeśli informacja jest pra
wdziwa, albo F - jeśli jest

I
1. Fald to deformacja nieci ągła
. '

p F
2. Płaszczowina powstaje, gdy n astąpi nas uni ęcie warstw skalnych silnie sfałdowa nych
i oderwanych od powierzchn p
i. F
3. W faldzie leżącym powierzchnia osiowa jest poz
iom a.
p F
ZADANIE 4.
Dokończ zda nie . Wybie
rz i zaz nac z odpowiedź A alb
o B oraz jej dopowiedzenie
spo śró d odp owiedzi 1-2 .
Niecka to:

A. łagodn a
antyklina o dużej l. gro mad zenie się złóż, np. węg
powierzchni, la lub
wody podziemnej.
umo żliwiaj ąca
B. łagodn a synklina o duż ej
2. wyw iewanie lu źnego mat eriału
powierzchni, przez
wiatr.

ZADANIE 5.
.
sch em atu n
Wpisz we właściwe mie jsca odpowiadające · ,
I ery om powstawama gor zrę o,\ koleJny m etap b , h
A• P • · · łyt tektonicznych . yc .
B. Gromadzente się się
rzem1eszc~ant_e P, . zbiornik a morsk iego znajduj . .
osadow na dnt e ącego się w strefie kon tak tu pły .
t lttosfer y.
C. Powstanie gór fałdowych._
D. Sfałdowanie i wypiętrzeme ' w z dna morski ego.
osado

□-□-□-~
K/111 \/\ !'I</\(\. c 6· PROC['jY rNDOGI Nlll N r
J. . - RUCHY GÓROlWORCr I L;\00
1WORCZE 103
 ZADANIE 6.
kterystycz ne dla gór z rębo wych .
Ilust:acja prze dstaw ia stru ktur y chara
e opisy.
Wybierz zestaw zawi erający poprawn
2

j ~
-
k
A. l. rów tekto niczny, 2. zrąb, 3. usko
tekto niczny. 3. ant yklin a
B. I. zrqb. 2. rów
C. 1. w,koki. 2. zrą b . 3. rów tek tonic zny

ZADANIE 7.
Uzu pełnij ta belę . Wpi sz we właś ciwe miej
A. Wogezy
sca w tabeli nazwy gór w zależnoś ci od
ich rodzaju. ,.
B. Kluczews ka Sopka na Ka mcza tce
C. Himalaje
D. Góry Smocze
E. Masyw Kili m a n dżaro
F. Andy
Gór y wulk anic zne
Góry zrębowe
Góry fałdowe

ZADANIE 8. 1-2.
A albo B oraz jej dopowiedzenie spośród odpowiedzi
Dokończ zdanie. Wybierz i zaznacz odpowiedź

Andy powstały w wyniku :

1. zjawiska wulkaniczne.
A. subdukcji, dlatego w dalszym ciąg u
obse rwuj e si ę tam 2. tran sgresje morskie.
B. kolizji,

ZADANIE 9.
okre śleniami wybranymi spoś
ród podanych (A-F).
Uz upełnij tabelę wła ściw ymi
A. wyb rzeże Hola ndii
i a równowa gi grawitacyjnej
B. d ążen ie li tosfe ry do osi ąg ni ęc
C. transgresje i regresje mórz
u s t ąpi eniu obc i ąże ni a
D. powolne wyn urza nie s i ę obszaru po
p o dł oż u litosfery
E . prze mieszcza nie si ę mag my w
F. pó łwys ep Labrado r

Przyczyna Skut ek Przy kład ze świa ta

Rod zaj ruchu

Ruchy epejroge nicz ne

Ruchy izos tatyczne

. l'IYCII I (,/ UMO !ll OLOGIU/1/YCH

104 V DY NA MIKA Pl<OC[SÓW GlOUJ(,/ Ct.'
tł

KARTA PRACY 5·7• PROCESY EGZOGENICZNE MODELUJĄCE POWIERZCHNIĘ ZIEMI -

WIETRZENIE, RUCHY MASOWE, DZIAŁALNOŚĆ WÓD PŁYNĄCYCH ORAZ FAL MORSKICH

ZADANIE 1.
Dopasuj rodzaj wietrzenia fizycznego (A-C) do efektu, który wywołuje (1-4) .
:-\. wietrzenie termiczne .... .. ...... .. B. wietrzenie solne ......... .. .. . C. wietrze ni e mrozowe .. ........... .

I. powstanie wykwitów solnych na powierzchni skał

, o o ł oborza
i ;owstanie form skalnych, tzw. poligonów
4. łu szczeni e się skal

ZADANIE 2.
Dopasuj wymienione pojęcia do podanych definicji.

A. Jest to proces polegający na pochłanianiu cząstek wody przez niektóre minerały . .. .......... ..

B. Wietrzenie to polega na przekształceniu się związków beztlenowych w tlenowe ... .. ........ ..

l
C. Jest to proces rozkładu minerałów na związki kwaśne i zasadowe pod wpływem wody zawieraj ącej dwutle-

nek węgla . ............ ..

1. hydroliza
2. utlenianie
3. uwęglanowienie
4. uwodnienie

ZADANIE 3.
Dokończ zdanie.
W klimacie równikowym dominuje:
A. wietrzenie fizyczne.
B. wietrznie chemiczne.
C. wietrzenie biologiczne.

ZADANIE 4.
Uzupełnij tabelę, wpisując w puste miejsca brakujące okr~śle~ia wybrane spośró d podanych.
A. erozja boczna B. temperatura oscyluJ ąca wokoł O C
C. siła ciężkości D. jaskinie
E. klif F. spełzywa nie . .
G. woda morska H. bardzo duże nasłoneczn1e111 e
l. wietrzenie mrozowe

Czynnik Proces Efekt procesu

odpadanie s tożek piargowy

woda opadowa krasowienie

meander
woda płynąca
abrazja
go ł ob o rz a

KARTA PRACY NR ~J PROC[SY EGLOGENICZNE MO D ELUJĄCE POWICRZCHNIĘ ZIEMI... 105

 ZADANIE 5.
Zaz nan : 1mcłpunkt 1.aw lt•n \i11l'.Y wy l11n :11it· nkrc~ knl 11 0!11111sz11l't' s i ę do g(1rn cgo hi cgu ,·ze ki .
J\ . 1.-rozp w ~lt'C/ ll a . 11ll'II IH!c r. lw tl\ 1•wnr w j 11 c. d o l in a V- k , 1 1a l11w
B_· l'r07.)··• 1 W t--" l •·~ t,,1 ••
· 1 \\ ·Ol f P' f'"l
• f . "n
' i ,·y l' \\'P l "• ' Jl· l l ', d o l111 :1 V- k,1 t;ilt n :i
C . crP I J:1 wq n •1 11 11 . 1-. l, t l\ l' \\'11 r ,~· j1H·. dcl t:1. wn d n ~p :i d

ZADANIE 6.
S~nrr'.lu luj p rim i!l l ci\\'O śł' wyjri ś 11i ąj i1l'1t , j ak u ni c ni11 s it; inl c n sy w noś ć erozji i akumu lrtc,ii w mi a rę przcs uwa-
111 11 ~•~· \\etu i r,c- ki .

····· ····· .. ···· ··· ··· ······ ·········· ··· ······· ··· ····· ···· ··· ···· ··· ···· ··•· ···

··· ·· ·········· ······· ·······• ·· ···•· ·•·· ·· ···· ··········· ·· ··· ···· · •· ·· ·········· ·····

ZADANIE 7.
t ·~upl'lnij tabl'l ę . Dopasuj nazw1, rod z:\ju w_yhrzc:ia (A- G) do jego opi su oraz wpi sz numer ilu stracji , na któ-
rcJ zos t a ł o przedstawione (1 - 6 ).
•: · \\ :,·hrzcż c ria~owc B. w yb rzeże mi e rzejowo-za lewowe
~ . wyhrzc ~c fiordo we D. wyb rzeż e d a lm a tyń s ki e
E . wyhrZL' Zl' ~zkic rowc G . w y brzeże lim a nowe

(J
Opi s rodzaju wy brzeża
Nazwa rodzaju wy- Ilustracja
I b rzeża(A- G) (1- 6 )
Pows t a ł o przez za la ni e o bsza ru gó rski ego przez mo rze ,
gdzie p asm a gó rskie s,t p rosto pa dl e do linii brzegowej.

Pows t a ł o przez za la n ie o bszar u p olodowcowego z licz nymi

-,ka li'> tymi pa górka m i.
I Pows ta ł o przez za la n ie o bszaru gó rski ego przez mo rze,
I gdz ic pa sm a górsk ie są n'>w nolcg le do linii brzegowej.

Pow s t a ł o przez cz ęśc i owe za top ie n ie r,olo dowcowyc h do lin

U-k '> z la llnyc h.
- - -- -- -
Powst,d o przc z za la ni e uj śc iowyc h odc inków dolin rzecz-
nyc h i o dc ic,;c ie ic h rn ic rzcja rn i od mo rza .
- --

106 V. llYW \/Alf./1 1' 11 ! Jr I ' /;V/ r ,; 'Jl 1 11 ,li /li/ ( I I I ',I' ifN il 'I I i l, 11 ,il /II/( 11
 KARTA PRACY 5.8. PROCESY EG ,,
ooWCÓW ORAZ WIATRU ZOGENICZNE - RZEŹBO TWÓRCZ A DZIAŁA LNOSC LO-

ZADANIE 1.
Dopasuj pojęcia do podanych definicji.

A. Odrywanie od podłoża większych fragmentow

, kalnych
s „

B. Deformowanie i przesuwanie się utworów znaJ•d UJ•ącyc h si.ę w pod łoż u lodowca ........

c. Ścieranie i wygładzanie podłoża

1. egzaracja
2. detersja
3. detrakcja

ZADANIE 2.
· dz1· 1- 2.
Dokończ zdanie. Wybierz i zaznacz odpowiedź A albo B orazJ'ei" dopowie , ' d odpowie
· sposro
· dzeme

t Muton to forma terenu powstała w wyniku:

A. akumulacyjnej dział aln ości lodowca 1. ł agodnie nachylony.

- od strony, gdzie n asuwa ł
s i ę lodowiec, jego stok jest
B. erozyjnej dzia ł alnośc i lodowca 2. stromy.

ZADANIE 3.
jeśli jest
Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F -
fał szywa.

p F
1. Morena czołowa okreś la minimalny zasi ęg lodowca.
p F
2. Morena skł ad a się z nieuporządkowa nego m ateriału skalnego (piasku, żwiru i gliny).
p F
3. W cyrkach lodowcowych często tworzy ły się jeziora polodowcowe.

t
1
li
ZADANIE 4.
Wyjaśnij pojęcie eratyk.

................. .................................................. ........................................................ ·················•···············

.. ········· .. ··············

···•············· ················ ················· ·······························•··········· ·•···················· ···•····•········· .. ················· ···" ··························

ZADANIE 5.
Uzupełnij tabelę. Wpisz we właściwe miejsca formy glacjalne i fluwioglacjalne. O. jezioro rynnowe
A B. drumliny C. sandry
.m G k H. muton
E. bruzdy F. morena denna . em

Rzeźba glacjalna
Rzeźba fluwioglacjalna

., "ROC["Y [Lil' JGE NICZl'J[ - fU f ZllOTWORU/\ D711\Li\LNOSC 1.000\VCOW ORAZ WIATRU

107
VJ\llT/, PRAC< ~- r ·
 ZADANIE 6.
Dokończ zdanie.
Wielkie stożki napływowe, powstałe na przedpolu ląd o lodu z naniesionego żwiru i piask u, to:
A. drumliny.
B. ozy.
C. sa ndry.

ZADANIE 7.
Zaznacz trzy czynniki, które wzmagają procesy eoliczne.
A. teren gęsto zalesiony
B. luźny materiał skalny w podłożu
C. du ża ilo ść zbiorników wodnych
D. brak większych przeszkód w terenie
E. brak zwartej szaty roślinnej

ZADANIE 8.
Rozpoznaj rodzaje wydm przedstawione na ilustracjach. Podpisz ilustracje, korzystając z podanych określeń.
A. wydma paraboliczna B. ripplemarki
C. wydma poprzeczna D. barchan

~
kierunek wiatru

1. .... ............ ... ... .. ... ...... ... ... ........ ................ .... ... .. ......... .... . 2.. . .. .......... ....... .. .. .. ...... ... ..... .... .. .... .... ... ... .. ..... ... .. .......... ..

ZADANIE 9.
Połącz w pary nazwy lokalne pustyń i ich rodzaje.
A. takyr .. .......... B. serrir .... .. .... .. C. erg .......... .. D. hamada .... .. .. ... .

1. pustynia mieszana 2. pustynia żwirowa 3. pustynia piaszczysta

4. pustynia pylasta 5. pustynia kamienista ()
ZADANIE 10.
Dokończ zdanie. Wybierz i zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej dopowiedzenie spośród odpowiedzi 1-2.

Less to skala:

A. pochodzenia pows tała 1. wywiewania pyłu na dalekie odległości w waru n-

polodowcowego, na przedpolu kach suchego i chłodnego klimatu perygl acjalnego.
lodowca
B. pochodzenia w wyniku 2. wypłukiwania drobnego materiału z topniej ącego
eolicznego, l ądolodu w wyniku działalno śc i fluwioglacjaln ej.

ZADANIE 11.
Dokończ zdanie.
Większe okruchy ska lne, które pozostają na powierzchni po wywianiu drobniejszego m ateri a łu , to:
A. graniaki .
B. bruk deflacyjny.
C. jardangi.

108 V DYNAMIKA PROCESÓW GEOLOGICZNYCH I GEOMORFOLOG ICZNYCH

KARTA PRACY 5.9. WPŁYW PR Ó
ZAGOSPODAROWANIE TEREN~CES W GEOLOGICZNYCH I GEOMORFOLOGICZNYCH NA

ZADANIE 1.
Uzupełnij tabelę, wpisując lllusy i 1111• .
• · gleby.
A. Z111szcze111c ' nusy 1>owst • 1· •, 1 IWIM. I 111· wc;g I a hr1111alnego.
· •·1\v·111
B. Obniżen
. .ie. zwierciadł a wód l)Odzl·c • mnyc.11.
C. Ouzo m1eisc . .
pracy
• .
dla okolicznycli
•
. k .
1ll lCSZ a 11(.:Ów
O. OgromneJ w1elkosc1wyrobisko. ·
E. Wydobycie surowca, który ma zastoso . .
., . . Wdn1e w energetyce
. . , I Id . . .
F. Powst,rn1~ rn ~m 1entaJących krajobraz. ·
G. Po zakonczoneJ eksploatacji moż liwoś ' . k 1 • .. 1• . • . .
skiego, które będą stanow iły . t .. k .· c le u tyw<lCJl utworzenia na przyk ł ad Jeziora lub stoku narcia r-
a '" CJ ę turystycz n ą regionu.

Plusy Minusy

f
ZADANIE 2. . ,,: ,
Fotografia przedstawia atrakcję turys tyczną
\' '
Jury Krakowsko-Częs tochowskiej , która mo- . "b
gla powstać na tym obszarze d z i ę ki wys tępu ­ ,1_;
"
j ące mu tam podłożu skalnemu. ,I.'

11.
ZADANIE 2.1.
Dokończ zdanie. Wybierz i zaznacz odpo-
wiedź A albo B oraz jej dopowiedzenie spo-
ś ród odpowiedzi 1-2.

Obszar Jury Krak owsko- Częstoch owskiej to teren atrakcyjny turystyczn ie ze względu na:

A. obecność piaskowców, I. rozwój turystyki jaskiniowej oraz wspinaczki

d z i ę ki
czemu górskiej.
moż li wy jest
B. obecność wapieni , 2. rozwój turystyk i górskiej i kajaka rstwa.

ZADANIE 2.2.
Charakter pod loża wpływa równic.i. na ilość wód powicrzchniowych. Dokor1cz zdanie.
Jura Kra kowsko- Częstoch owsk a jest:
A. uboga w wody powierzchniowe, gdyż skały ją huclującc są fatwo przepuszczalnc.
B. bogata w wody powierzchniowe.

ZADANIE 3.
Wymień trzy skutki spoleczno-gospodaro.e ohjc;cia niemal:i.e wszystkich dom6w w miejscowości llaiiska Niż-
na na Podhalu ogrzewaniem ze źr6dcl gcolcnnalnych.

l . .................. ................................ ................................................................................................................................ .

2. .............. ............................................................................................................................................................. ..

3. ................................................................................................................. ............. .................. ........... ........................ .

V/, 1< 1/ I'[•/,< 1•,·1 •Nl'l/1/li'i'"'i .Cc':/1,IIJIC)C,1 ll/11111,ltcMIJl<l <ill\C,IC 1r1·1\l l iln.1i1,c1·,1•u11.\I/Cl\·.1NI l i 'I w 109
 ZADANIE 4.
. ·t· ·. . z wlas m;j· wied zy urilZ Zi1-
li , ..c1c.1·.c1 p1z1::dst<1
..

w1c1 zloza soli ka1111 c11nc.1 w postaci wysadu solnego . Koii.ys "H<..:
• . ,
• • • •
• , •

t_1st1 0

1111cszczoncj iIust racji occ,i, czy pon i ższ c in formacje sq prawd ziwe.
Zaznacz P, jeś li informa<:ia jest 1mnvdziwa, albo F - _je ś li jest lillszywa
.

_ gniazda rud cynku i o łowi u

ż yły i kopuły rud metall

soczew k~ lów

.,
I.

skala osadowa
czapa (np. gipsowa )

wysad soln y

pok łady węg l a kami ennego

li -kludawa (1)
Ź ród ło https://www.gcocaching.co m/geocad1c/GC<1T9JJ_kupal11ia -so

p I
gospoda rce
1. Sól kamienn a to surowiec energetycz ny mający szeroki e zastosowa11ic w

cz łowi e ka . ~

p I
Tak zlokalizowane z ł oże jest łat we w eksploatacji. gdyż aby je w ydobyć . ko11i(.:t'Z
II L'jes t
2.
u s uni ęc i e niewielkiej il ośc i warstw n ad l eg łyc h .
-- --
p I
3. Dzię ki pokładom soli m oż liwe jest loka li zowa nie w tym miejsc u kllpalni.

ZADANIE 5.
na ś wiecie . Tak dynamiczny roz-
Gospodarka Botswany notuje jeden z 11 ajwyż szyc h wzrostów PKL3 ll il usoh1r
m zajm uje pustynia w Kol li-
wój kraj ten zawdz i ęcza kopalniom di ament ów. W 801 swanic wi ~ k~zuść terytoriu
w ł aś nie diament y s tanowią g ł ówn y filar
nie Kalah ari, a rolnictwo op iera si~ g16wnic na hodowli z wi c r1.ą t. Tu
ich gospodarki.
alho F - j eś li jes t
Oceń , czy poniższe informacje s11 prawdziwe. Zaznacz P, jeś li informa cja jest prawdziwa ,
fałszywa.
t)
1. Diament to najtwardszy znany min era ł wyst ę pujący w przy rodzi e. p r
się n ajczęściej ze z ł óż osadowych. p F
2. Kamienie szlachetne wydobywa
mi ędzy innymi w jubilerstwie. p F
3. Diament to cenny surowiec, rn aj,1cy zastosowanie

ZADANIE 6.
Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli
informacja jest prawdziwa, alho F _ je ś li jest
fałszywa.

1. Do surowców budowlanych zaliczamy piasek, rudy miedzi i gra nit. p F

.
2. Dz i ę ki bogatym złożom surowców energetycznych kraj może s i ę szybko rozwijać p F
h.
3. Gaz i ropa naftowa często wys t ęp uj ą j ed nocześ nie w struktu rach skalnyc p F

JYCH
110 V [lYNM 11f..A PROUSO\\ uEOLOGICNYCH I GEOMORFOLOGICZ~
 KARTA POWTÓRZENIOWA NR 5

ZADANIE 1.
-,,; ·sz we właściwe miejsca schematu rt , . Od . .
pt, . . f . .. 1 e,
Y powmda,1ące kolejnym etapom 1Jowstawa nia s kamieniało ś ci.
A.
' Na stę puj e p1 oces osy 11zac.11. ·
B. Kolej ne ~arst~y- osadów przykrywają szczątk i ryby.
C. Następuje częsc iowy roz kład martwej ryby przez bakte rie .
D. Martwa ryba opada n a dno zb io rnika .
E. Morze u s t ępuj e, a procesy e rozyjne ods ł a ni ają ska mien i a ł ą rybę .

□-□-□-□ -G
ZADANIE 2.
W poniższych zestawach podkre śl nazwy lub okre ślenia niepasujące do pozostałych.
A. piroksen , granit, kalcyt, talk
B. amonit, grafit, trylobit , belemnit
•) C. andezyt, granit, gabro, sje nit

ZADANIE 3.
Wpisz we właściwe miejsca schematu litery odpowiadające kolejnym etapom powstawania marmuru.
A. Metamorfizm pod wpływem wysokiego ciśnienia i wysokiej te mperatury we wnętrzu Ziemi.
B. Powstanie wapienia.
C. Sedymentacja szczątków organicznych w wodzie.
D. Powstanie marmuru.

□-□ -0-G
ZADANIE 4.
Rozpoznaj skały na podstawie opisów, a następnie zapisz ich nazwy.

A. Skała metamorficzna, zbudowana z widocznych minerałów w postaci wstęg, które mogą zost ać pofałd o -

ł wane pod wpływem n acisku . .... .. .. .. .. .... .. .... ..

B. Skała zwięzła powst ał a w wyniku sceme ntowa ni a ziare n kwarcu spoiwe m mine ralnym. .. .. .. .... .... ........ ..

C. Powszechna skała wyl ewna O czarnej barwi e, zbudowana z mikroskopijnych kryształ ów skale ni, pirokse nu ,

magnetytu i oliwinu. .. .. ... .. ..... .... .. .. ..

ZADANIE 5.
Dokończ zdanie. .
Wybrzeża koralowe powstają w wodach morskich o te mpe ra turze:
A. 5-15°C
B. 18-35°C
C. 25-30°C

ZADANIE 6.
• .
Nap1sz, . . . ,sy rzeźbotwórcze związane z d z ialalnoś ciit wód morskich.
Jak nazywaJą s ię proce. ,
•· ··· ··•· ·· ·············· ······· •··• ······· ···· ···· ·· ·· ···· ····· ····· ········ ···· ···· ····· ······· ··· ·····
·········•·.. ··· ··········· ······ ····· ··············· ···· ·· ···· ····· ·· ·· ····· ·

K\RI .L\ POWTORZFNIOWA NR 5 111

 ZADANIE 7.
. . • ·ąc średnią wartość stop-
Obhcz temperaturę jaka panuje we wnętrzu Zie111i na gł~bokośc1. J200 m, przy,1muJ . . t
•
ma geotermicznego dla skorupy zic111skic,i. Przyjm\j, że na. pow1erzc
• I . z· . . ś ed111a roczna tempera ura
1111 c., ICllll r '
wynosi l5°C.

Obliczenia:

Odp ow i e d ź: ..... ... ....... .. .... ... ........ ....... ......... ....... ........... ........ ...... ... .. ................ .... ...••... ••... ···· ··· ····.. ·········...···.. ········· ··· ··

ZADANIE 8.
Rozpoznaj na ilustracji typ wybrzeża, a następnie zaznacz
jego nazwę (A-C) oraz opis jego powstania (1-3). (I
A. wybrzeże lagunowe
B. wybrzeże fiordowe
C. '"'Ybrzeże szkierowe
1. Powstało przez zalanie szerokich dolin polodowcowych.
2. Powstało przez zalanie obszaru polodowcowego z liczny-
mi skalistymi pagórkami.
3. Powsta ło w wyniku wynurzenia się piaszczystej rewy.

ZADANIE 9.
Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F - jeśli jest
fałszywa.

1. W wyniku procesu korazji powstaje między innymi grzyb skalny. p F

2. Ramiona wydmy parabolicznej często porasta roślinność. p F
3. Defl acja prowadzi do powstania wypukłej formy terenu. p F ()

ZADANIE 10.
Zaznacz podpunkt zawierający wyłącznie procesy wietrzenia chemicznego.
A. hydroliza, utlenianie, wietrzenie solne
B. uwodnienie, wietrzenie mrozowe, rozpuszczania
C. rozpuszczanie, uwęgl a nowieni e, utlenianie

ZADANIE 11.
Podaj trzy przykłady nieodwracalnych zmian w środowisku przyrodniczym związanych z eksploatacją złóż
mineralnych.

1. .. .. ....... ... .. ..... .. ....... ....... ....... ... ... .. ... ......... ............... ,... ... .......... .... ........ ... .. ........ .... ...... ........... ...... ........ ..... .... ..........,, ,,

2. ...... ...... .... ......... ······ ..... ..... .. .............................................. .. .... ..... .. .. ............. .. ... ..... ........................ .... ........ .. .. ..........

3. ···· ·· ·· ······ ·· ··· ·········· .. .......... ... ............, ........ ... ··························"· ·········· ·········· ····.. ,- , . .... .. ..... ... ..
...... ...... ·· ······ ······· ···· ·

112 V. DYNAM IKA PROCESÓW GEOLOGICZNYCH I GEOMOlłFO LOG I CZ l~YCH