Professional Documents
Culture Documents
Nurettin Alkanat - Atletizm Terimleri Sözlüğü
Nurettin Alkanat - Atletizm Terimleri Sözlüğü
ATLETİZM
TERİMLERİSÖZLÜGÜ
TDK
ATLETİZM
TERİMLERİ SÖZLÜGÜ
KISALT MALAR
Alm. Almanca
bkz. Bakınız
es. t. Eski terim
Fr. Fransızca
İng. İngilizce
vb. Ve benzeri, ve bunun gibi, ve başkaları.
A
9
atlama alanı
atlama alanı [es. t. atlayış sahası) [Alm. Sprungplat) [Fr. ıerrain d'appel)
[İng. ıake-o(( ground]: Atlamaların yapıldığı yüzeyi eğimsiz alan ile
çevresi.
atlama çatkısı [es. t. aclama sehpası) [Alm. Sprungstiinder] [Fr. maıeriel
pour /es sauıs) [İng. sıandard]: Yüksek atlamalarda kullanılan ayak, çıta
ve çıta dayanağından kurulu atlama aracı.
atlama çizgisi [es. t. başlangıç çizgisi) [Fr. Absprunglinie] [Fr. ligne d'appef]
[İng. take-o(f fine]: Atlamalarda, atletlerin daha ileriye basamayacaklarını
belirten sıçrama tahtasının kum havuzu yönündeki kıyısı.
atlama havuzu [es. t. kum havuzu] [Alm. Sprunggrube, Sprunghissien] [Fr.
zone de la chute] [İng. fanding pit): Atlama yapan yarışçının atlayıştan
sonra düştüğü kum ya da benzeri bir özdekle (örneğin plastik köpüğü)
dolu havuz. En küçük boyutları: Sırıkla atlamada 5 m. x 5 m.; yüksek
atlamada 5 m. x 4 m.; uzun ve üç adım atlamada 9 m. x 2.75 m.
atlamalar [Alm. Sprunge] [Fr. sauts) [İng. jumping events, vaufts]: Atletizmin
yüksek, uzun, üç adım, sırıkla atlama dallarına verilen ortak ad.
atlet [Alm. Ath/et] [Fr. ath/ete] [İng. athlete]: Atletizmi uğraş edinip dalların
daki yarışlara katılan sporcu.
atletik [A/m. athletisch) [ Fr. athletique] [İng. athfetic): Atletizmle, atlet
le ilgili; atlete yaraşır.
atletizm [Alm. Leichtathfetik) [Fr. ath/etisme] [İng. athletics]: Bedensel da
yanıklılığı, doğal devimleri geliştirmeyi amaçlayan, koşu, atma, atlama,
yürüyüş gibi alıştırma ile yarışları kapsayan spor çalışmalarının genel adı.
Atletizm Birllfi [es. t. Atletizm Federasyonu]: Ülke içindeki atletizm
çalışmalarını yürüten, yapılan yarışları düzenleyip yöneten birlik.
atma döngüsü [es. t. atma dairesi) [Alm. Stoos-und Wur(kreis] [Fr. cerde]
[İng. circfe]: İçinde, disk, gülle, çekiç atma yarışları yapılan 2. 50 m.
çapında (çekiç atmada 2. 13, 5 m.), çevresi 76 mm. lik metal ya da de
mirle kuşatılmış, tabanı sert, yuvarlak alan.
atmalar [Alm. Stoss und Wurfwettbewerbe] [Fr. epreuve de /ancer] [İng. throw
ing events, throwings]: Atletizmin gülle, çekiç, disk, cirit atma dallarına
verilen ortak ad.
10
B
başlangıç kirişi [Alm. Abwur(linie] [Fr. arc de cerde] [İng. arc of circ/e]:
Cirit gelişme alanının yan çizgilerini atış yönünde sınırlayarak kesen
�riş.
başyargıcı [es. t. baş hakem] [Alm. Leiter des Kamp(gerichts] [Fr. juge]
[İng. referee]: Yarışlarda, ölçmelerin denetimini yapmakla görevli, uy
gulama anlaşmazlıklarını çözümlemekle yükümlü bulunan, l.A.A.F.
yönetmeliğinin uygulanmasından sorumlu yargıcı.
başyargıcı yardımcısı [es. t. komiser] [Fr. commissaire] [İng. umpire]: Ya
rışlardaki yanlışları, yönetmelik kurallarına aykırı olayları başyargıcıya
bildirmekle görevli yargıcı.
bayan atlet [es. t. kadın adet) [Alm. Frau] [Fr. (eminin] [İng. fema/e]: At·
letizmi uğraş edinip, dallarındaki bayanlararası yarışlara katılan sporcu.
bayrak koşusu bkz. bayrak yarışı.
bayrak sopası [es. t. st<ıfet] [Fr. Sta(felstab] [Fr. temoin] [İng. baton]:
Bayrak yarışlarında, elden ele aktarılan bayrağı simgeleyen, tahta,
maden gibi sert özdeklerden yapılmış, 49 gr. ağırlığında, 28 cm.-30 cm.
boyunda, 12 cm. çapında düzgün boru.
nayrak yarışı [Alm. Sta((ellöu(e] [Fr. course de relais] [İng. re/ay]: Bay
rak sopasını aktarma alanında elden ele geçirme yoluyle, aşamalı olarak
her atletçe bir bölümü koşulan takım yarışı.
beşli yarış [es. t. pentatlon] [Alm. Fün(kamp(J [Fr., İng. pentathlon]: Her birine
katılmak koşulu ile, beş ayrı dalda düzenlenen bir birleşik yarış türü.
bkz. birleşik yarışlar.
birleşik yarışlar [es. t. kombine yarışlar] [Alm. Mehrkömp(e] [Fr. epreuves
combinees] [İng. combined competitions]: Yarışcıların, her birine katıl
mak zorunluğunda olduğu, birden çok atletizm dalında düzenlenen
yarışlar.
büyükler bkz. erginler.
11
c
cirit (Alm. Speer] [Fr. javelot] [İng. javelin]: Madensel sivri uçlu, gövdesi
tahta ya da madenden yapılmış, tutağı ip sargılı kargı biçiminde atma
aracı. Ağırlığı erkeklerde en az 800 gr., bayanlarda 600 gr. dır. Uzun
luğu erkeklerde 260 cm.-270 cm. bayanlarda ise 230 cm. olur.
cirit atma (Alm. Speerwurf] [Fr. lancement du javelot] (İng. throwing the jave
lin]: 1- Hız kazanmak için gerilip koştuktan sonra, elde taşınan ciriti
omuz ya da taşıyan kol üstünden ileriye doğru fırlatma. 2- Ciriti,
bu yolla en uzağa atmak için yarışılan atletizm dalı.
cirit sapı [Alm. Schaft, Griffstelle] [Fr. hampe] [İng. shaft]: Ön bölümü ma-_
den başa bağlı, en geniş yeri ip sargılı, tahta ya da madenden yapılmış
cirit gövdesi.
l�
ç
çapraz atlayış [Alm. Wiilzsprung] [İng. scissors]: Çıtayı, binermiş gibi karın
altına alarak aşma temeline dayanan yaygın bir yüksek atlama biçimi.
çarpma tahtası [Alm. Stossbalken] [Fr. butoir] [İng. stop board]: Gülle atan
atletin, deviminden doğan hızla atma döngüsünün dışına çıkmasını ön
lemek için kullanılan ağaç takoz.
çekiç [Alm. Hammer] [Fr. marteau] [lng. hammer]: Tokmak, sap ile tutaktan
oluşan, 7.257 kg. ağırlığında, 117. 5 cm. -121. 5 cm. (tutağın içinden ôl
çüldüğünde) uzunluğunda atma aracı.
çekiç atma [Alm. Hammerwurf] [Fr. lancement du marteau] [İng. throwing
the hammer]: 1- Atma aracını çevirerek, vücudu kendi ekseni çevresin
de döndürerek ya da her ikisini kullanarak elde edilen hızla çekici atma
döngüsü üstünden ileriye doğru fırlatma. 2- Çekici, bu yolla en uzağa
atmak için yarışılan atletizm dalı.
çekiç sapı [Alm. Hammerdraht[ [Fr. côble] [İng. hammer handle]: Çekiç
tokmağını tutağa bağlayan tel.
çekiç tokmağı [Alm. Kop(] [Fr. tete] [İng. head): Çekicin demir, pirinç
,
ya da pirinçten daha sert bir özdekten yapılmış, madensel dolgulu yuvar
biçiminde baş bölümü.
çekiç tutağı [es. t. kabza] [Alm. Handgriff) [Fr. poignee] [İng. grip]: Çekicin,
tek parçadan ya da çift örgüden yapılmış, sert, oynaksız, atış sırasında
esnemeyen tutma yeri.
çıkış [Alm. Start) [Fr. deparı] [İng. start]: Çıkış imi ile çıkış yerinden koşuya
başlama. İki türü vardır: Kısa koşularda uygulanan alçak çıkış; uzun
koşularda uygulanan yüksek çıkış.
çıkış bölmesi [Alm. Startplatz] [Fr. p/ace du deparı] [İng. station]: 1500
metreye dek yapılan koşularda, çıkış çizgisi gerisinden yarışa başlanı
lan bölüm.
13
çıkışçı
çıkışçı [es. t. çıkış hakemi] [Alm. Fr., ng. Starter]: Yarışlarda, çıkış imini
veren yargıcı.
çıkış çizgisi [es. t. çıkış hattı] [Alm. Start/inie] [Fr. /igne du d�art] [İng.
starting /ine]: Yarışa başlanacak yeri gösteren 5 cm. kalınlığındaki ak
çizgi.
çıkış imi [İng. start mark]: Koşuyu başlatmak için, çıkış tabancasını patla
tarak verilen im.
çıkış tabancası [es. t. pistol] [Fr. pistolet] [İng. pistol]: Kurusıkı bir patlama
sesi ile birlikte parıltı vermesinden ötürü, yarışı başlatma işinde kul
lanılan özel tabanca.
çıkış takozu [Alm. Startblöke] [Fr. cales de depart] [İng. starting - block]:
Hız koşularında, çıkışa kalkan yarışcıların iterek birden atılım yapmak
için ayaklarını dayadıkları takoz.
çıkışçı yardımcısı [es. t. çıkış hakemi yardımcısı] [Alm. Startordner] [Fr.
aide-starter] [İng. storter's assistant (riıarksman)]: Koşuların yönetmelik
lerde gösterilen kurallara uygun olarak yürütülmesinde, çıkış yargıcı
sına yardımla yükümlü yargıcı.
çıta [Alm. Latte] [Fr. barre transversale] [İng. bar]: Yüksek ya da sırıkla at·
lamada aşılması gereken yüksekliği gösteren tahta, maden vb. özdekten
yapılmış yuvarlak, yerine göre üçgen kesitli uzun ince çubuk.
çıta dayanağı [es. t. çıta istinat yeri] [Alm. Auflegeplatte] [Fr. support de
la barre transversale] [İng. support for cross-bar]: Yüksek ya da sırıkla
atlamada üzerine çıtanın konduğu ayak.
çıtayı geçiş [Alm. Lattenüberquerung] [İng. bar clearence]: Yüksek atlamalar
da, belli bir yüksekliğe konmuş olan çıtayı düşürmeden aşarak, vücudu
tümüyle sıçrayış yönünden öbür yöne aktarma.
çitli engel [es. t. engel] [Alm. Hindernis] [Fr. haie] [İng. hurdle]: Engelli
koşularda koşucunun üzerinden aşmak zorunda olduğu 3.96 m. geni�li
ğinde, 91. 1 cm. -91.7 cm. yüksekliğindeki engel.
çivili ayakkabı [Alm. Rennen Spikes] [Fr. chaussures d'athletisme, souliers
-
li pointes] [İng. running spikes]: Tabanında metal çiviler bulunan atlet
ayakkabısı.
14
D
deneme [Alm. Versuch] [Fr. essai] [İng. trial]: Atma ya da atlama yapan ya
rışçının, her dönede birer kez k ullandığı sınama hakkı.
deneme sırası [Alm. Versuchsreihe] [Fr. taur] [İng. turn]: Atma ya da atlamaya
katılan yarışçının her dönedeki sınama sırası.
dikkat komutu [es. t. dikkat kumandası] [Alm. fertig] [Fr. prets] [İng. set]:
800 metreye dek düzenlenen koşularda, çıkış çizgisinde yerlerini alan
yarışçıları dikkat durumuna getirmek için, çıkışçının kendi ana dilinde
verdiği uyarı komutu.
dikme [Alm. Sprungstiinder] [Fr. montant] [İng. upright]: Yüksek atlamalarda,
aşılması gereken çıtayı taşıyan ayakların konduğu direklerden her biri.
dilim [Alm. Sector] [Fr. secteur] [İng. sector]: Geçerli bir atış için, atı�ı yapılan
aracın içine düşmesi gereken, çizgilerle belirtilmiş alan kesimi.
dingin ayak [es. t. dinlenmekte olan ayak] [Fr. jambe morts] [İng. sleeping
leg]: Üç adım atlamada, ilk sıçramayı yapmayan ayak.
disk [Alm. Diskus] [Fr. disque] [İng. discus]: Disk atmada k ullanılan, 2 kg.
ağırlığında genellikle metal bir çember ile çevrelenmiş tahta ağırşak.
Kadınların kullandıkları disk 1 kg. ağırlığında olup daha küçüktür.
disk atma [Alm. Diskuswurf] [Fr. /ancement du disque] [İng. throwing the
discus]: 1- Gerilerden gelerek, istenildiğinde gövde ekseni üzerinde
dönerek hız kazandıktan sonra, atma döngüsü içinde ilerleyip avuçta
taşınan diski ileriye doğru sav urma. 2- Diski, bu yolla en uzağa atmak
ereğiyle yarışılan atletizm dalı.
dolanı bkz. dönü.
dönü [es. t. tur] [Alm. Umdrehung der laufbahn] [Fr. tour de piste] [İng. lap]:
Koşu yolunda, her bir dönüşe verilen ad. Genellikle 400 m. olur.
dönü denetçisi [es. t. tur kontrolörü] [Alm. Rundenziihler] [Fr. compteur de
tour] [İng. lap scorer]: 1500 m. ile daha uzun koşularda, yarışçıların
dönülerini sayıp bildirmekle görevli yargıcı.
15
dönüş
dönüş [Alm. Umdrehung] [İng. turning]: Disk ya da çekiç atmada, atış hızı için
gerekli olan merkezkaç kuvveti oluşturmak amacıyle vücudu kendi ek
seni üzerinde döndürme.
düz atlayış [İng. stradd/e]: Çıtayı, üstüne oturur gibi aşma temeline dayanan
bir yüksek atlama biçimi.
16
E
engel [Alm. Hürde] [Fr. haie] [İng. hurdle]: Engelli koşullarda, her yarışçı
nın üzerinden atlaması gereken çerçeve ile tabandan kurulu tahta dü
zen.
engel aşmak [es. t. engel geçmek] [Alm. überlau(en] [Fr. (ranchir la haie] [İng.
overjump]: Engelli koşularda, ayak ya da bacağı sarkıtmaksızın, yarışılan
koşak doğrultusunda engelin üzerinden atlamak.
·
engelli koşular [Alm. hürden löufe] [Fr. courses de haies] [İng. hurdle races]:
Belirli aralıklara konmuş, değişik yükseklikteki on çitli engelin üzerin
den aşılarak sürdürülen koşular. Bu koşular uzaklıklarına göre üç ana da
la ayrılırlar: 1. 110 m.-+IO m. engelli koşular. 2. 220 m.-300 m. engelli
koşular. 3. 100 m. bayanlararası engelli koşular.
engel yüksekliği [İng. hurdle height]: Engelin yere göre aşılması gereken
yüksekliği. Engelli koşularda uygulanan üç ayrı engel yüksekliği şun
lardır: 1- Alçak (low): 200 m. engelli koşularda uygulanan 75. 9 cm.-76.S
cm. lik engel yüksekliği. 2- Orta (intermediate): Erkeklerarası 400 m.
engelli koşularda 91.1 cm.- 91,7 cm.; bayanlararası 100 m. engelli koşular
da 83.7 cm.-84.3 cm. olarak uygulanan engel yüksekliği. 3- Yüksek
(hlgh): Erkeklerarası 11O m. engelli koşularda 106.4 cm. -107 cm. olarak
düzenlenen engel yüksekliği.
erginler [Alm. Senioren] [fr., İng. seniors]: Yarış günü 21 yaşını doldurmuş
olan atletler.
17
G
geçerli deneme [es. t. muteber deneme] [Alnı. Versuch gültig] [Fr. essai val
able] [İng. valid trio/]: Yönetmelik kurallarına uygun düşen atış ya da
atlayış denemesi.
gelişme alanı [Alnı. Anlaufbahn (An/auf)] [İng. run-up]: Atma ya da
atlamadan önce yarışçının yürüme, sıçrama, koşma· gibi hız kazanma
yollarını ·denediği gerilme alanı. Bu alan, uzun atlamada 15 m., üç
adım ile sırıkla atlamada 40 m., cirit atmada 30 m.-36.5 m. uzunluğunda
olur.
gelişme koşuşu [Alm. An/auf] [Fr. course d'e/an] [İng. approach]: Atma ya da
atlamalardan önce en iyi aşamayı elde edebilmek amacıyle, yarışçının
gelişme alanında hız kazanmak için yaptığı koşu.
gençler [Alnı. junioren] [Fr., İng. juniors]: Yarış ıünü 18 yaşından büyük, 21
yaşından küçük olan atletler.
gerideki ayak [Alnı. hintere Fuss (Bein)] [Fr. autre pied] [İng. rear foot]:
Yürüyüşte, ilerdeki ayağın yere konmasıyle, yerden kaldırılan öteki
ayak.
gülle [Alnı. Kugel] [Fr. poids] [İng. shot]: Demir, pirinç ya da pirinçten daha
sert bir özdekten yapılmış, içi dolu, yüzeyi düz, yuvar biçiminde atma
aracı. Ağırlığı, erkeklerde 7. 257 kg., bayanlarda 4 kg. dır.
gül le atma [Alm. Kuge/stoss] [Fr. /ancement du poids] [İng. putting the shot]:
1- Tek elle taşınan gülleyi atma döngüsü içinden, taşıyan kolla, omuz
doğrultusunda havadan ileriye doğru fırlatma. 2- Gülleyi, bu yolla
en uzağa atmak amacıyle yarışılan atletizm dalı.
18
H
19
lçkoşak (es. t. iç kulvar] (Alm. freie Bahn, lnnenbahn] [Fr. cou/oir intt!rieur]
[İng. inner iane]: Sol yanı koşu yolu kıyısına bitişik, sağ yanı ikinci ko
şaktan 5 cm. genişliğinde bir çizgi ile ayrılmış, koşu yolunun en içte ka
lan koşağı.
ilerideki ayak [Fr. pied qui avance] [İng. advancing foot]: Yürüyüş yarışın
da, ilerde bulunanın yere değmesinden sonra kalkan ayak.
ikinci sıçrama (Alm. zweite Sprung] [İng. step]: Üç adım atlamada, ilk sıç
ramayı yapan ayakla yere indikten sonra yapılan sekme özelliğindeki
sıçrama.
ilk sıçrama [Alm. erst Sprung] [İng. hop]: Üç adım atlamada, gelişme koşu
suyle hız alarak tek ayak üzerinde havalanıp ileriye yapılan birinci
atılım.
ip sargı (Alm. Kordelgri(f] [Fr. corde de poignee] [İng. cord grip]: Kaymayı
önlemek için, cirit sapının ağırlık noktasındaki tutağına sarılmış olan ip.
20
K
kayma [Alm. Angleiten] [İng. glide]: Gülle atmada, atış için ön hızı kazanmak
amacıyle, atma dönglisü içinde yerden yükselmeden atış yerine doğru
yapılan sekme.
kır koşusu [Alm. Waldlauf] Fr. epreuve de cross-country] [İng. cross-courıtry
race]: Belirli bir kırsal bölgede doğal hendekleri, çitleri, engelleri aşa
rak yapılan koşu.
kol çevirme [Alm. Armkreisschwünge] [İng. swings]: Çekiç atmada, dönüşe
geçmeden önceki ilk hızı _kazanmak için, atma aracını tutan gergin
iki kolu vücut çevresinde döndürme.
konma [Alm., İng. Landung]: Uzun atlamalarda, uçuştan sonra vücudu yere
indirme.
koruma kafesi [es. t. çekiç ve disk atma kafesi] [Alm. Schützgitter] [Fr., İng.
cage]: Çekiç atma ile disk atmada, yarışçıları, görevlileri, izleyenleri
korumak için, atma döngülerinin çevresine ağzı atış yönüne doğru
C ha'rfi biçiminde yerleştirilen ağlı kafes.
koşak [es. t. kulvar] [Alm. Einzelbahn] (Fr. couloir] [İng. iane]: Bir dönülük
yarışlarda (400 m.) ya da kimi yarışların ilk dönüsünde her koşucu
için beşer santimlik ak çizgilerle birbirinden ayrılmış, 1.22 cm. 1.25
-
21
kotu yolu
22
M
macun gösterge [es. t. macurılu endikatör] [Alm. Einlage brett] [Fr. indicateur
en plasticine] [İng. plasticine indicator]: Uzun atlamalarda, atlama çiz
gisine basarak atlayanların ayak izlerini saptamaya yarayan, sıçrama tah
tasına sıvanmış macun yüzey. Bu macun yüzey 5 cm . kalınlığında, 10
cm. genişliğindedir.
maden baş [Alm. Metallspitze] [Fr. paints de metal, tete metallique] [İng.
metal head]: Ciritin koni biçiminde madensel ucu.
maden kapaklar [es. t. madeni levhalar] [Alm. Metallplatten] [Fr. p/aques
meta//iques] [İng. meta/ plates]: Diskin ağırlık düzenlemesini yapmak
için· kullanılan maden plaka.
maraton bkz. maraton koşusu.
maraton koşusu [Alm. Marathon /auf] [Fr., İng. marathon]: Yumuşak yol
lar dışındaki ana yollar üzerinde yarışılan 42.195.5 m. lik en uzun yol
koşusu.
23
o
24
s
saplama kutusu [es. t. saplama sandığı] [Fr. bac d'appel] [İng. box]: Sırıkla
atlamada, yarışçıların sıçrayıp havalanmak için sırıklarını sapladıkları
maden ya da tahtadan yapılmış yamuk kutu.
seçme-eleme yarışları [Alm. Vor-zwischenliiufe] [Fr. serie (eliminatoire)
concours de qualification] [İng. round (heat) and qualifying competition]:
Tek bir yarışla sonuçlanamayacak denli çok atletin katıldığı yarışlarda,
bir sonraki elemeye ya da sonlamaya girecekleri saptamak amacıyle
yapılan yarış.
serlnleme durafı [es. t. sünger/eme noktası] [Alm. Erfrischungsstellen] [Fr.
post d' epongement] [lng. spoging point]: Maraton yarışlarında, yeme-içme
durakları arasında bulunan, koşucuların su içtikleri, terlerini sildirdik
leri konaklardan her biri.
sıçrama [Alm. Absprung] [Fr. spring]: Gelişme koşusundan hız alarak, ayağın
itme güçüyle vücudu yerden koparıp uzağa ya da havaya fırlatma.
sıçrama tahtası [es. t. basma tahtası] [Alm. Sprungbalken] [Fr. planche d'
appel] [İng. take-off board]: Uzun atlamalarda, yarışçılara daha iyi sıç
rama _olanağı veren 122 cm. x 20 cm. x 10 cm. boyutlarında, önü macun
göstergeli aka boyanmış tahta.
sıralayıcı [es. t. sıra kartı dağıtma hakemi] [Fr. distributeur de disque] [İng.
distributor]: Kır koşularında, varış çizgisini geçen atletlere varış sırasına
göre sayı veren yargıcı.
sırık [Alm. Stab] [Fr. perche] [İng. po/e]: Sırıkla atlamada kullanılan kamış,
kauçuk; metal vb. yapılmış uzun esnek çubuk.
sırıkla atlama [Alm. Stabhochsprung] [Fr. saut d la perche] [lng. po/e vau/t]:
1- Belli bir yüksekliğe konmuş çıtayı sırıkla havalanıp aşma. 2- Bu yolla
en yükseği aşmak için yarışılan atletizm dalı.
sırt atlayışı [Alm. ftopsprung] [İng. Fasbury flop]: Çıtayı, sırt altına alarak aş
ma temeline dayanan yaygın bir yüksek atlama biçimi.
23
sonaşam
sonaşam [es. t. rekor] [Alm. Rekord) [Fr.. İng. record): Atletizmin herhangi
bir dalında, yönetmeliğe uygun olarak o zamana değin elde edilmiş dere
celerin en üstünü ya da eşiti.
sonaşamcı [es. t. rekortmen) [Alm. Rekordler] [Fr.. İng. recordman): Atletizm
yarışlarında sonaşam elde eden sporcu.
sonaşamlamak [Alm. Rekord aufste//en) [Fr. battre un record) [İng. break the
record): Eski sonaşamı yenilemek ya da aşıp yeni bir sonaşam elde et
mek.
sonuç yazmanı [es. t. sonuç sekreteri) [Alm. Leiter des Wettkamp(büros] [Fr.
secretaire du juryj [İng. recorder]: Her yarışın sonucunu, bitiriş sırala
rını, süre, yükseklik, uzaklıklara ilişkin bilgileri yazıya geçiren görevli.
son yarış [es. t. final) [Alm. Endlaufl [Fr. finale) [İng. final): Birinciyi belli
eden, herhangi bir daldaki yarışmayı sonuçlandıran yarış.
su hendeği [Alm. Wassergraben] [Fr. (osse d' eau) [İng. water jump]:
Hendekli engel koşuları için düzenlenmiş çitli engelin Önünde bulunan,
içi su dolu çukur. Bu hendeğin 3. 66. m x 2. 50 m. ölçülerinde olan tabanı
30 mm. kalınlığında yumuşak şilte ile örtülüdür. 70 cm. olarak başlayan
derinliği koşu yönüne doğru azalır.
süre yargıcısı [es. t. saat hakemi] [Alm. Zeitnehmer] [Fr. chronometreur) [İng.
timekeeper): Koşuların süresel sonuçlarını saptayan yargıcı.
süre yönetmeni [es. t. saat lideri) [Alm. Leiter der Zeitnehmer] [Fr. ehe(
chronometreur] [İng. chie( timı;keeper]: Süre yargıcılarının görevlerin
den, saptanan derecelerin yazılıp yayımından sorumlu yargıcı.
süreli yarış [es. t. saate karşı yarış] [Fr. contre la montre): Belli bir sürede
koşulabilen uzaklık üzerine düzenlenen yarış.
26
T
tetik durum [es. t. dikkat vaziyeti) [Alm. Fertiglage (ha/tung)] [Fr. position
comp/l!te) [lng. set position]: Koşucunun, dikkat komutundan çıkış
imine değin bulunduğu durum.
topuk-burun [İng. hee/-ond-toe]: Her adımda, önce topuğu sonra ayak ucunu
yere değdirme k uralına bağlı olarak koşma kuşkusu uyandırmayan yü
rüyüş yöntemi.
'27
u
uçuş [Alm. Flug] [İng. flight]: Atlama yapan vücudun, ilk sıçramadan konmaya
değin havada aldığı yol.
uçuş açısı [Alm. Abfluggeschwindigkeit] [İng. angle of flight]: Atmalarda,
atılan nesnenin (gülle, çekiç, disk, cirit) uçuş yörüngesi ile atış doğrul
tusu arasındaki açı.
Uluslararası Olimpiyat Kurulu [es. t. Milletlerarası Olimpiyat Komitesi]
[Alm. lnternationalen 01] [Fr. comite international olimpique] [İng. lnter
national Olimpic Committee (1.0.C.)]: Olimpiyat oyunlarının yerini, gü
_
nünü saptayarak, düzenleme işlerini, uygulayım (teknik) hazırlıklarını
gözetip denetleyen kurul.
Uluslararası Özengen Atletizm Birliği [es. t. Milletlerarası Amatör At
letizm Federasyonu] [Alm. lnternationalen Amateur Athletic Federation]
[Fr. federation internationale d'athl etisme amateur] [İng. lnternational
Amateur Athletic Federation]: Atletizme ilişkin birliklerin üyelerinden
kurulu, dünya özengen atletizmini yöneten birlik.
uluslararası yarış [es. t. milletlerarası yarışma] [Alm. lnternatoirralen Wett
kampf] [Fr. competitiorr internationale] [İng. international competititorr]:
Olimpiyat oyunları, dünya birincilikleri, bölge birincilikleri, grup birin
cilikleri için iki ya da daha ço� üye ulus arasında yapılan yarış.
uyarı [es. t. dikkati çekme] [Alm. Verwarnung] [Fr. avertissement] [İng. caution]:
Yürüyüş yarışlarında, yerle aralıksız dokunma kuralından uzaklaşan
yürüyüşçüye, yargıcının bir kez olmak üzere ak bayrak kaldırarak yap
tığı uyarı.
uygulayım yöneticisi [es. t. teknik direktör] [Alm. sportlicher Leiter]. [Fr.
directeur techrrique] [İng. technical manager]: Yarışlardan önce, yarış
yerlerinin yönetmeliklere ·uygunluğunu denetleyen görevli.
uzun atlama [Alm. Weitsprung] [İng. /ong jump]: 1- Gelişme koşusundar! hız
alarak bacaklara verilen sıçrama gücü ile vücudu yerden kesip amaçla
nan uzaklığa kondurma. 2- Bu yolla en uzağa atlamak için yarışılan at
letizm dalı.
28
Ü
üç adım atlama [Alm. Dreisprung] [Fr. triple saut] [İng. tirple jump (hop,
step, jump)]: 1- Gelişme koşusunun verdiği hızla tek ayak üzerinde sıç
rayıp aynı ayak üzerine düştükten sonra, dingin bacakla bir adım atarak
yine bu bacakla üçüncü sıçramayı yapmak kuralına bağlı olarak vücudu
yerden koparıp üç sıçrama ile uzağa kondurma. 2- Üç adımda en uzağa
atlamak amacıyle yarışılan atletizm dalı.
üçüncü sıçrama [Alm. dritte Sprung] [İng. junıp]: Üç adım atlamada, dingin
ayakla yapılan son sıçrama.
_
29
v
varıı (Alm. Ziel] [Fr. arrivee] [İng. finish]: Yürüyüşçü ya da koşuçunun, göv
desinin herhangi bir kesimi ile varış çizgisini geçmesi.
varı, alıcısı [es. t. foto finiş cihazı] [Alm. Photo-finisch Geriit] [Fr. appareil
de photo-finish] [İng. photo-finish camera]: Varış görüntülerin i saptayan
alıcı.
varıı çizgisi [es. t. varış hattı] [Alm. Ziellinie] [Fr. ligne de l'arrivee] [İng.
finishline]: Yürüyüşçü ile koşucuların varış sıralarını, derecelerini sap
tamak için koşu yoluna enine çizilmiş, koşulan uzaklığın bitimini gös
teren ak çizgi.
varı, direkleri [Alm. Zielpfosten] [Fr. poteaux d'arrivee] [İng. finish posts]:
Varış ipini, varış ç izgisinin iç kıyısı üzerinde germeye yarayan, koşu
yolunun iki yanına dikilmiş direkler.
varı, görüntüsü [es. t. foto finiş] [Fr., lng. photo-finish]: Birbirine çok
yakın aralarla sonuçlanan koşuların bitirme sıralarının varış yar
gıcılarınca saptaramadığı durumlarda, ayrımı kolaylaştırmak .amacı ile
kullanılan görüntü.
varıı ipi [Alm. Zielband] [Fr. fil de laine] [İng. worsted]: Varış çizgisinin iç
kıyısı üzerinde, varış direklerine bağlanıp gerilmiş olan 1.22 m. yüksek
l ikteki pamuk ya da benzeri nitelikte yumuşak ip.
varıı yargıcısı [es. t. varış hakemi] [Alm. Zielrichter] [Fr. juge d l'arrivee]
[İng. judge at the finish): Koşulara, yürüyüşlere katılan yarışçıların varış
sıralarını saptayan yargıcı.
varı, yönetmeni [es. t. varış lideri] [Alm. Zielrichterobmann] [Fr. chef-an
notateur des resultats] [İng. chief result recorder]: Varış yargıcılarını gö
revlendirmek, varışları özel çizelgesine geçirmek, varışa ilişkin bütün
sorunları çqzümlemekle yükümlü başyargıcı.
30
y
yanlış çıkış [es. t. hatçılı çıkış) [Alm. Fehlstart) [Fr. (aux deparı] [İng. fa/se
start): Dikkat komutu ile çıkış imi arasındaki sürede, dikkat durumunda
iken çıkış çizgisine basma ya da bu çizgiyi geçme. Bir yanlış çıkış yapan
yarışçı uyarılır, iki yanlış çıkış yapan (birleşik yarışlarda üç) yarışdışı
bırakılır.
yarış [es. t. müsabaka) [Fr. course) [İng. competition]: Atletizmin kapsamına
giren tüm spor dallarında birinciliği elde etmek için yapılan yarışma.
yarış belgesi [es. t. yarışma ehliyeti] [Alm. Teilnahmeberechtigung) [Fr. qualite
pour concourir) [İng. eligibility to compete): Atletlerin yarışlara katıla
bileceklerini gösteren inanca belgesi.
yarışçı [es. t. müsabık] [Alm. Wettkiimpfer) [Fr. concurrent] [İng. competitor]:
l.A.A.F. yönetmeliği kurallarına uygun olarak tek başına, takımca ya
da takım içinde yarışlara katılan atlet.
yarışdışı bırakma [es. t. yarışma dışı bırakma) [Alm. Disquali(ikation] [Fr.
disqualification] [İng. pul/ aut]: Yargıcıların, kurallara uymayan yarışçı
ya da takımı sıralamaya sokmama yarg.ısı.
yarış yargıcısı [Alm. Schiedsrichter] [Fr. juge de concours] [İng. judge):
Atma ile atlamalarda denemelerin geçersizliğini saptayan, geçerli
denemelerin ölçümünü yaparak çizelgesine geçiren yargıcı.
yarış uzaklıfı [es. t. yarış mesafesi] [Alm. Strecke des Wettkampfes) [Fr.
distance d parcourir) [İng. distance of the race]: Koşarak ya da yürüyerek
en kısa sürede varmak amacıyle yarışılan uzaklık.
yarış yöneticisi [es. t. direktör) [Alm. Leiter der Veranstaltung] [Fr. directeur
de la reunion] [İng. manager]: Yarışların istenilen düzene uygun olarak
yürütülmesinden sorumlu olan yönetici.
yeme-içme durağı [es. t. beslenme merkezi] [Alm. Verpflegungsstationen] [Fr.
poste de ravitaillement] [İng. refreshment station]: Maraton koşusunda,
31
"Yerlerinize!''
32
ALMANCA DİZİN
A F
Abfluggeschwindigkeit uçuş açısı Fehlstart yanlış çıkış
Absprung sıçrama Fertig dikkat komutu
Absprunglinie atlama çizgisi Fertiglage (haltung) tetik durum
Abwurflinie başlangıç kirişi Flopsrung sırt atlayışı
Angleiten kar.ma Flug uçuş
Anlauf gelişme koşusu Frau bayan atlet
Anlaufbahn (Anlauf) gelişme alanı Ferie Bahn içkoşak
Armkreisschwünge kol çevirme Fünfkampf beşli yarış
Athlet atlet
G
athletisch atletik
"Auf die platze!" "Yerlerinize!" Gehen yürüyüş
Auflegeplatte çıta dayanağı Gehgerichter yürüyüş kurulu
Auslosung adçekme Griffstelle cirit sapı
H
D
Hammer çekiç
Dreisprung üç adım atlama
Hammerdraht çekiş sapı
dritte Sprung üçüncü sıçrama
Hammerwurf çekiç atma
Diskus disk
Handgriff çekiç tutağı
Dlskuswurf disk atma
Hindernis çitli engel
Disquallfikation yarışdışı bırakma
Hindernislauf hendekli engel koşusu
E Hindernis mit wassergraben hen-
dekli engel
Endlauf son yarış hintere Fuss gerideki ayak
Einlage brett macun gösterge Hoch Sprung yüksek atlama
Einstickkasten saplama kutusu Hürde engel
Einzelbahn koşak hürden Laufe engelli koşular
Erfrischungsstellen serinleme du-
rağı
erst ilk sıçrama lnnenbahn içkoşak
33
lnternationalen Amateur Athle o
tic Federation Uluslararası
Obmann der Platzaufsicht alan
Özengen Atletizm Birliği
yönetmeni
lnternationalen Ol Uluslararası
Olmypischen Spiele olimpiyat
Olimpiyat kurulu
oyunları
lnternationalen Wettkampf ulus
lararası yarış p
34
Startordner çıkış yardımcısı Versuch deneme
Startplatz çıkış bölmesi Versuch gültig geçerli deneme
Stossbalken çarpma takozu Versuchsreihe deneme sırası
Stoss und Wurfkreis atma döngüsü Verwarnung uyarı
Stoss und Wurfwettbewerbe at-
w
malar
Waldlauf kır koşusu
Strecke koşu yeri
Wilzsprung çapraz atlayış
Strecke des Wettkampfes yarış
Wassergraben su hendeği
uzaklığı
Wechselraum aktarma alanı
T. Weitsprung uzun atlama
Teilnahmeberechtigung yarış bel Wettkimpfer yarışçı
gesi Wiederholung des versuches yine-
lenen· deneme
u
z
Umdrehung dönüş
Zehnkampf onlu yarış
Umdrehung der Laufbahn dönü
Zeitnehmer �üre yargıcısı
überlaufen engel aşmak
Ziel varış
v Zielband varış ipi
Vorgabe aşama Ziellinie varış çizgisi
Vor - zwischenlaufe seçme - eleme Zielpfosten varış direkleri
yarışları Zielrichter varış yargıcısı
Verpflegungsstationen yeme-içme Zlelrichterobmann varış yönetmeni
durağı zwelte Sprung ikinci sıçrama
35
FRANSIZCA DİZİN
36
directeur de la reunion yarış yöne-
ticisi
jambe-morte dingin ayak
disque disk
javelot cirit
disquallficati on yarışdışı bırakma
jeunes yıldızlar
distance a parcourir yarış uzak-
jeux olympiques olimpiyat oyunlar
lığı
juge a l'arrivee varış yargımı
distributeur de disque sıralayıcı
juge başyargıcı
E juge-contrôleur en chef des par
cours koşu yeri yönetmeni
epreuve de cross-country kır ko
juniors gençler
şusu
epreuve de lancer atmalar L
epreuves combinees birleşik yarış lancement du disque disk atma
lar lancement du javelot cirit atma
essai deneme lancement du marteau çekiç atma
essai de remplacement yinelenen lancement du poids gülle atma
deneme ligne d' appel atlama çizgisi
essai valable geçerli deneme ligne du depart çıkış çizgisi
etape aşama ligne de l'arrivee varış çizgisi
F M
faux depart yanlış çıkış marathon maraton koşusu
federatlorİ internationale d'ath marche yürüyüş
letlsme amateur Uluslararası marteau çekiç
Özengen Atletizm Birliği materiel pour les sauts atlama
feminin bayan atlet çatkısı
fil de laine yarış ipi montant dikme
f inale son yarış
p
fosse d' eau su hendeği
fosse d' eau compris la haie hen parcours koşu yeri
dekli engel pentathlon beşli yarış
foulee adım uzunluğu perche sırık
franchir la haie engel aşmak photo-finish varış görüntüsü
pied qui avance ilerideki ayak
H
piste koşu yolu
haie engel, çitli engel pistolet çıkış tabancası
hampe cirit sapı place du depart çıkış bölmesi
planche d' appel sıçrama tahtası
plaques metalliques maden kapaklar
indicateur en plastique macun gös poids gülle
terge poignee çekiç tutağı
37
pointe de metal maden baş seniors erginler
position complete tetik durum serie (elimination)-concours de
poste de ravitaillement yeme-iç- qualification seçme-eleme ya
me durağı rışları
poste d'epongement serinleme soulier a pointe çivili ayakkabı
durağı starter çıkışçı
poteaux d'arrivee varış direkleri steeple--chase hendekli engel koşusu
prfts d ikkat komutu support de la barre transversale
çıta dayanağı
o
T
quallte pour concourir yarış belgesi
temoin bayrak sopası
R
terraln d'appel atlama alanı
record sonaşam tfte çekiç tokmağı
recordman sonaşamcı t@te metallique maden baş
s tire au sort adçekme
tour deneme sırası
saut atlama
tour de piste dönü
saut a la perche sırıkla atlama
triple saut üç adım atlama
saut en hauteur yüksek atlama
sauts atlamalar z
secretaire du jury sonuç yazmanı zone de la chute atlama havuzu
secteur dilim zone de relais aktarma alanı
38
INGİLİZCE DİZİN
39
hurdle engel, çitli engel p
hurdle height engel yüksekliği
pentathlon beşli yarış
hurdle races engelli koşular
photo-finish varış görüntüsü
photo-;finish c�mera varış alıcısı
inner iane içkoşak pistol çıkış tabancası
lnternational Amateur Athletic plasticine indicator macun gösterge
Federation Uluslararası Özen pole sırık
gen Atletizm Birliği pole vault sırakla atlama
international competition ulus- pull out yarışdışı bırakma
lararası yarış putting the shot gülle atma
lnternational Olimpic Commit
R
tee (1.0.C.) Uluslararası Olim
piyat Kurulu race koşu
races started in echelon aşamalı
yarışlar
javelin cirit
rear foot gerideki ayak
jugde at the finish varış yargıcısı
.. r. .. record sonaşam
ıump uçuncu sıçrama
•
41
ESKi TERİMLER DİZİNİ
A E
42
M i lletletarası Amatör Atletizm saplama sandığı saplama kutusu
Federasyonu Ulslararası Özen sıra kartı dağıtma hakemi sıralayıcı
gen Atletizm Birliği sonuçlar sekreteri sonuç yazmanı
Milletlerarası Oli mpiyat Komi stafet bayrak sopası
tesi stafet değiştirme alanı aktarma
Uluslararası Olumpiyat Kurulu alanı
mi lletl erarası yarışma uluslararası su hendeği hendekli engel
yarış süngerleme noktaları serinleme
m uteber deneme geçerli deneme durağı
müsabaka yarış
T
müsabık yarışçı
tekni k direktör uygulayım yöneticisi
p
tekrarlanan deneme yinelenen de
parkur koşu yeri neme
parkur l i deri koşu yeri yönetmeni
tur dönü
pentatlon beşli yarış
tur kontrolörü dönü denetçisi
p i st koşu yolu
pi stol çıkış tabancası v
43