Een zelforganiserend en zelfsturend team, dat is toch hetzelfde?!

| OPSTOMEN 25-05-19 15(59

EEN ZELFORGANISEREND EN ZELFSTUREND TEAM, DAT IS TOCH HETZELFDE?!

! marcel (https://opstomen.nl/author/marcel/) " 06/03/2017
# No comments (https://opstomen.nl/een-zelforganiserend-en-zelfsturend-team-dat-toch-hetzelfde/#respond)
Als begeleider van
veranderingen loop ik vaak tegen de misvatting aan dat zelforganisatie en zelfsturing een en hetzelfde zijn. Twee
begrippen die volgens de literatuur wezenlijk van elkaar verschillen, maar in de praktijk regelmatig door elkaar
heen worden gebruikt. Dit geeft in de praktijk veel (spraak)verwarring en problemen in de aansturing en
samenwerking. De verschillen en overeenkomsten in het kort uitgelegd. (Leestijd: 4 minuten)

Hype

Zelfsturing en zelforganisatie zijn twee organisatieprincipes die al decennialang bestaan. Een typisch kenmerk van zowel zelfsturende als
zelforganiserende teams is dat de traditionele scheiding tussen ‘denken’ (door de managers) en ‘doen’ (door de medewerkers) is opgeheven: het
team realiseert zowel de operationele- als de managementtaken.

De laatste jaren zijn ze populair om toe te passen in organisaties, met name in de zorg en overheid. Heel bekend is bijvoorbeeld de toepassing van
zelfsturende teams bij Buurtzorg.

Niet één standaard

Dat de begrippen door elkaar worden gebruikt is niet vreemd. Er is namelijk niet één standaard voor een zelfsturend en/of zelforganiserend team en
ze krijgen in andere contexten ook een andere invulling. Teams in de productie zijn per slot van rekening anders van aard dan teams in de zorg of
transportsector, net zo goed als teams met ICT-adviseurs verschillen van teams met docenten.

Ondanks deze verschillende invulling zijn er wel algemene kenmerken om een onderscheid te kunnen maken tussen deze twee begrippen.

Definitie zelfsturend team

Van de twee organisatieprincipes is zelfsturing over het algemeen de meest voorkomende.

In 2003 is er onderzoek verricht door Saskia Tjepkema naar de verschillende vormen en definities die verschillende auteurs hiervoor hanteren. Zij
heeft een analyse gemaakt van 40 definities en de belangrijkste gemeenschappelijke elementen hiervan gebruikt voor het maken van de volgende
definitie van een zelfsturend team:

“Een zelfsturend teams is:

Een min of meer vaste groep medewerkers die dagelijks samenwerken, en als een team de verantwoording dragen voor een geheel van
samenhangende activiteiten die nodig zijn om een duidelijk omschreven, herkenbaar product of dienst te leveren aan een interne of externe
klant.
Het team is, tot op zekere hoogte, verantwoordelijk voor het managen van zichzelf en de taak die ze uitvoert, op basis van een duidelijk en
gemeenschappelijk doel.
Om dit te kunnen heeft het team de beschikking over relevante informatie, de nodige bekwaamheden en hulpmiddelen (resources), en beschikt
ze over de autoriteit om zelfstandig beslissingen te nemen met betrekking tot het hele werkproces (bijvoorbeeld: problemen oplossen, proces
optimaliseren).”

Wellicht valt het je op dat er in deze definitie geen omschrijving wordt gemaakt van de grootte van een team. Dit heeft ermee te maken dat dit een
ontwerp-kenmerk is van het team en niet een wezenlijk aspect van een team.

Traditionele vs. Zelfsturende vs. Zelforganiserende teams

Dit geeft echter in dit verhaal tot nu toe nog niet veel duidelijkheid over de verschillen tussen zelforganisatie en zelfsturing.

Naar aanleiding van zijn onderzoek naar de effectiviteit, samenstelling en aansturing van teams maakt J. Richard Hackman (1987) een vergelijking op
basis van de mate van autonomie die het team heeft. Hij onderscheidt daarbij tussen drie verschillende typen teams (zie figuur 1), namelijk:

https://opstomen.nl/een-zelforganiserend-en-zelfsturend-team-dat-toch-hetzelfde/ Pagina 1 van 3

Een zelforganiserend en zelfsturend team, dat is toch hetzelfde?! | OPSTOMEN 25-05-19 15(59

Figuur 1: Traditionele, zelfsturende en zelforganiserende teams (Hackman, The design of work teams,
1987, p. 334)

1. Traditionele (manager aangestuurde) teams

Deze teams dragen de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de toegewezen taken. Het
management is verantwoordelijk voor:

Monitoren en aansturen van de te behalen resultaten

Structurering en verdeling van de taken
Vormgeven en bewaken van kaders van gewenst gedrag
Samenstelling van het team
Organiseren van de context waarin de werkzaamheden plaatsvinden (Bv: beloning, training & ontwikkeling, informatie, etc.)

2. Zelfsturende teams

Deze teams dragen zelf de verantwoordelijkheid voor zowel de uitvoering van de toegewezen taken als:

Monitoren en aansturen van de te behalen resultaten

Structurering en verdeling van de taken
Vormgeven en bewaken van kaders van gewenst gedrag

Het management is verantwoordelijk voor de samenstelling van de teams en het organiseren van de context waarin de werkzaamheden
plaatsvinden.

3. Zelforganiserende teams

Deze teams dragen dezelfde verantwoordelijkheid als zelfsturende teams + de verantwoordelijkheid voor:

Samenstelling van het team

Het organiseren van de context waarin de werkzaamheden plaatsvinden blijft de verantwoordelijkheid van het management.

Tenslotte, mate van autonomie

Organisaties maken zelf hun eigen keuze ten aanzien van de mate van autonomie die teams hebben. Afhankelijk van de aard van het werk, de
organisatie, de teamleden, etc. kunnen organisaties bewust kiezen voor gradaties in de mate van autonomie:

1. Het team beslist zelfstandig

2. Het team beslist in overleg met het management
3. Het team geeft advies
4. Het team heeft geen invloed op de beslissing

Dit is geen statisch gegeven, teams kunnen namelijk groeien in de mate van autonomie (en dus het nemen van meer verantwoordelijkheid) in tijd.

Over Marcel Janssen:

Marcel Janssen (Master Organisatie Coach, St!R erkend Teamcoach & HR Business Partner) weet hoe hij organisaties moet ‘opschudden’ om
vervolgens een gewenste verandering te realiseren. Hierbij ziet hij organisatieleden niet als een te veranderen object, maar als drager van de
verandering.

POST NAVIGATION
Zakenwijzer (gratis) seminar FutureProof, 20 april 2017 (https://opstomen.nl/zakenwijzer- ‘Invoeren van nieuwe instrumenten maakt de organisatie niet effectiever!!’

gratis-seminar-futureproof-20-april-2017/) (https://opstomen.nl/invoeren-van-nieuwe-instrumenten-maakt-de-organisatie-niet-

effectiever/)

Opstomen

https://opstomen.nl/een-zelforganiserend-en-zelfsturend-team-dat-toch-hetzelfde/ Pagina 2 van 3

Een zelforganiserend en zelfsturend team, dat is toch hetzelfde?! | OPSTOMEN 25-05-19 15(59

Opstomen
(https://opstomen.nl/) Dienstverlening
(https://opstomen.nl/dienstverlening/) BLOG (https://opstomen.nl/blog/)

Over Opstomen
(https://opstomen.nl/over-opstomen/) Contact
(https://opstomen.nl/contact/)

$ (tel:+31624553168) % (mailto:marcel.janssen@mac.com) & (https://www.linkedin.com/in/marceljanssenmoc/)

' (https://www.opstomen.nl/english)

Llorix One Lite (http://themeisle.com/themes/llorix-one/)powered by WordPress (http://wordpress.org/)

https://opstomen.nl/een-zelforganiserend-en-zelfsturend-team-dat-toch-hetzelfde/ Pagina 3 van 3