Professional Documents
Culture Documents
Ksjskskkdke
Ksjskskkdke
Viruslar
• Viruslar bir DNA veya RNA genomu bulundurur
• Büyüklük ve morfolojileri
• Karmaşıklıkları
• Değişik konak özgüllüğü göstermeleri
• Konakta infeksiyon oluşturma farklılıkları olan
makromoleküller
Virusların Genel Özellikleri
• .
Virus Morfolojisi ve Yapısı
• Örn:Poxviridae
Viral Yapılar
2- Nükleik Asit
➢ Çift-iplikli veya tek iplikli, lineer veya sirküler ve bazen
segmentli olabilen DNA veya RNA yapılardır
➢ Buna göre viruslar DNA virusları ya da RNA virusları
olarak adlandırılır
➢ Tek iplikli nükleik asit pozitif veya negatif polarite
gösterebilir.
➢ Kapsid ve nükleik asit birlikte sıkı bir yapı oluşturduğu
zaman NÜKLEOKAPSİD adını alır.
Viral Nükleik Asit
• DNA virusları; lineer veya sirküler çift iplikli DNA (Parvovirus hariç)
• RNA viruslar; genellikle tek iplikli ve segmentli (Reoviruslar hariç)
▪ Pozitif-iplikli RNA virusları; genom RNA’sı viral mRNA ile aynı
polariteye sahiptir
▪ Negatif-iplikli RNA virusları; genom RNA’sı viral mRNA ile zıt
polariteye sahip, bu nedenle ancak komlementer iplikli
transkripsiyondan sonra protein sentezi gerçekleşir
Viral Yapılar
3- Zarf: Bazı viruslarda(örn: Paramyxoviridae,
Herpetoviridae) ise kapsidi çevreleyen glikoprotein
çıkıntıları olan lipoprotein yapısında zarf bulunmakta
• Zarflı viruslar hücre membranından zarf alarak
tomurcuklanma ile olgunlaşmaktadır
Viral Zarf
Virüs Ailesi Büyüklük Nükleik Asit Tipi Kapsid Zarf Özelliği Suş
Simetrisi
Herpesviridae 180-250 nm Çift İplikcik İkozahedral Zarflı HSV, EBV, CMV, VZV
1. İnfeksiyonun başlaması
2. Biyosentez
3. Olgunlaşma ve salınım
Viral Replikasyon Basamakları
1-Hedef hücrenin tanınması
2-Tutunma
3-Hücreiçine giriş (penetrasyon)
4-Kapsidin soyunması
5-Makromoleküllerin sentezlenmesi
a) Erken mRNA ve yapısal olmayan proteinlerin sentezi;
enzimler için genler ve NA bağlayıcı proteinler
b) Genomun replikasyonu
c) Geç mRNA ve yapısal protein sentezi
d) Proteinlerin üretim sonrası modifikasyonları
6- Viral ürünlerin bir araya toplanması
7- Zarflı viruslerin tomurcuklanması
8- Virusun salınımı
Virusların replikasyonları
I. Enfeksiyonun Başlaması
a. Konak hücreye tutunma
• Bu basamak virus replikasyonunun en
önemli safhasını oluşturmakta
• Virus yüzey proteini ile hücre reseptörü
birbirine özgül olduğundan konak hücresine
tutunma gerçekleşmekte
• Pox virusları ise bunun istisnası olup kendi enzimleri ile replike olur.
II. Biyosentez
• RNA viruslarından orthomyxoviruslar ve retrovirusların
bir bölümü hücre çekirdeğinde replike olurken, diğer
RNA viruslarının viral ürünleri ise hücre sitoplazmasında
sentez edilmekte
Prionlar
• NA içermeyen protein iplikçikliklerdir
• Patojen prionlar nöronların sentezlediği prion proteinlerine benzerlik
gösterir ( Creutzfeld-Jakob hastalığı (süngerimsi ensefalopati)
Laboratuvar Tanı
(HEDEF)
1. Virusun hücrelerde oluşturduğu sitopatik etki (CPE) tanımlanır
17.04.2024 38
ÖRNEKLERİN TOPLANMASI
Bir çok virus aynı klinik bulgular verebildiğinden uygun örnekleme çoğunlukla
zordur.
•Menenjit bulgularında
– Genom analizi ve seroloji için; BOS ve kan örneği, doku, biyopsi, tükürük
– Virus izolasyonu için : BOS, Boğaz çalkantı suyu/boğaz sürüntüsü, dışkı örneği
•Solunum yolları enfeksiyonlarında;
• Nazal yıkama, boğaz sürüntüsü, nazal sürüntü, balgam
•Üriner sistem enfeksiyonlarında
– İdrar
•Gastrointestinal sistem
– Rektal sürüntü, dışkı
•Veziküler döküntülü hastalıklarda
– Vezikül sıvısı,kazıntısı veya sürüntüsü, dışkı
•Makülopapüler Döküntülerde
– Boğaz sürüntüsü,rektal sürüntü , idrar
•Kan dolaşım sistemi etkenleri için
– Kan
17.04.2024 39
VİRAL TANIDA KULLANILAN Laboratuvar
Yöntemleri
• Direkt yöntemler
– Virusun saptanması
• İndirekt yöntemler
– Konakta virusa özgül immün yanıtın
(özgül antikorların) gösterilmesi
17.04.2024 40
I. Etken Virusun Saptanması
(direkt yöntemler)
a. Virusun izolasyonu - üretilmesi
b. Virus partikülünün Elektron Mikroskop ile gösterilmesi
c. Viral antijenlerin gösterilmesi
d. Viral inklüzyon cisimciğinin gösterilmesi
e. Viral nükleik asitlerin gösterilmesi
II. Virusa karşı immün yanıtın gösterilmesi
(indirekt yöntemler)
- Konakta virusa özgül antikorların gösterilmesi
(Serolojik testler kısmında bahsedildi)
17.04.2024 41
a. Virus İzolasyonu
(üretilmesi)
❖ Referans yöntem
17.04.2024 42
Virusun izolasyonu için kullanılan canlı
sistemler
1. Embriyonlu Yumurta
2. Deney Hayvanları
3. Hücre Kültürleri
17.04.2024 43
Virusun Üreme Belirtileri
1 - Embriyonun Ölümü : Virüs üremesine bağlı olarak embriyo ölebilir. Bu
durum daha çok genel enfeksiyonlar sonucu olur. Ölen embriyonlar
hemorajik ve kırmızı renkte görülür. Ölümlerin bakteriyel kontaminasyona
bağlı olup olmadığının araştırılması için besiyerlerine ekimler yapılır.
Ayrıca bakteriye bağlı ölümlerde genellikle embriyo sıvıları bulanık
görünümde ve pis kokuludur.
2 - Zarlarda Lezyon Oluşumu : Özellikle Çiçek ve Herpes virüsler zarlarda poks
adı verilen lezyonlar oluştururlar.
1. Embriyonlu Yumurta
17.04.2024 45
Virusun Üreme Belirtileri
3 - Hemaglütinin Oluşumu : Allantoik ve amniotik sıvıda virüs üremesine
bağlı olarak hemaglutininler oluşabilir. Alınan bu sıvılar duyarlı
eritrositler ile karşılaştırılarak hemaglutinasyon olup olmadığı araştırılır.
4 - Viral Antijenlerin Oluşumu : Bilinen antikorlar kullanılarak emriyo
sıvısında ve dokusunda viral antijenlerin olup olmadığı araştırılır.
5 - İnklüzyon Cisimciği Oluşumu : Virüs üremesine bağlı olarak
embriyonun kendisinde veya zarlarında inklüzyon cisimcikleri oluşur.
2.Deney Hayvanları
17.04.2024 47
3. Hücre Kültürleri
• İnsan/hayvan kökenli; embriyonik / karsinoma
dokusu, güçlü üreme özelliğine sahip dokular
kullanılır. (amnion, deri, kas, bağırsak, akciğer,
böbrek,testis, uterus, tonsilla, konjuktiva, karaciğer,
maymun böbreği)
• HeLA, HEP2, Vero, BHK-21 hücre kültürleri sıklıkla
tercih edilmekte
• Mekanik/enzimatik yöntemlerle hücreler ayrıştırılır.
• Üremeyi destekleyecek özel kültür sıvısı eklenir.
• Hücreler şişe/tüplere inoküle edilir ve tek tabakalı
(“monolayer”) üreme izlenir.
• Klinik örnek eklenerek, virusun hazırlanan
hücrelerde üremesi beklenir.
17.04.2024 48
Hücre kültürlerinden virus izolasyonu
➢ Uygun örnek;
➢ uygun zamanda, uygun bölgeden alınır...
➢ Uygun hücre kültürüne ekilir...
17.04.2024 49
Hücre kültürleri (CPE)
17.04.2024 50
b. Klinik örneklerde virusların
elektron mikroskobi ile gösterilmesi
Elektron mikroskopisi(EM)
• Hücre kültüründe üretilmesi zor olan
virusların;
– hastalık materyalinde
gösterilmesi ve
– morfolojilerinin belirlenmesinde
kullanılır.
17.04.2024 51
DNA virusları
Hepatitis B virus
Molluscum contagiosum
(Pox virus)
Herpesvirus
17.04.2024 52
RNA virusları
Rotavirus
17.04.2024 53
c. Viral antijenin gösterilmesi
(Direkt Seroloji)
– ELISA
Membran EIA
17.04.2024 54
Viral Antijenlerin Saptanması
• RSV • Varicella-zoster
• Influenza • CMV
• Parainfluenza • Rotavirus
• Adenovirus • HBV
• HSV
• Hızlı
• Canlı virusa gerek yok
17.04.2024 55
d. Viral İnklüzyon Cisimciğinin
Gösterilmesi
• Doku örneklerinde histolojik boyama ile virusun enfekte
hücrede oluşturduğu inklüzyon cisimcikleri saptanabilir...
17.04.2024 56
e. VİRAL NÜKLEİK
ASİTLERİN GÖSTERİLMESİ
17.04.2024 57
Virolojide Moleküler Testler...
• Kültürü yapılamayan viruslar
– Human papilloma virüs (HPV DNA)
– Hepatitis B virüs (HBV DNA)
– Hepatitis C virüs (HCV RNA)
– HIV (HIV RNA)
• Örneklerde düşük yoğunlukta bulunan viruslar
– Antikor negatif hastalarda HIV
– Transplant yapılan hastalarda CMV
• Viral yük tayini :
– Prognozun değerlendirilmesi
– Antiviral tedavinin izlenmesi
– Viral bulaşma riski
17.04.2024 58
Virolojide Moleküler Testler...
• Genotip tayini
• İnsan kanserleri ile ilişkili spesifik virus genotiplerini
tespiti (HPV16)
• Antiviral ilaç ve antibiyotiklere dirençli suşların tanısı
• HIV infeksiyonlarında terapiye karar verme
• Moleküler epidemiyoloji
• Hastane ve toplumda çıkan salgınların ana
kaynaklarının tespiti
• Bilinmeyen yeni mikroorganizmaların keşfi
•
4/17/2024 59