OLUŞTURMACILIK

• Oluşturmacılık, «yapılandırmacılık» olarak da anılmaktadır.

• Ancak yapılandırmacılık, configurationalism ekolünün de Türkçesi olduğu için,
doğrusu oluşturmacılıktır.
• İngilizcesi «constructivism»
• YÖK ÖSYM sınavlarında her ikisi de kullanılmaktadır.
• «Constructionism» ile de karıştırılmamalıdır.

KAPSAM
• Oluşturmacılık, bir öğrenme kuramı değil, bir çok alanda kullanılan kapsayıcı bir
sözdür: (Matthews, 2002)
– Oluşturmacı öğrenme kuramı
– Oluşturmacı öğretme kuramı
– Oluşturmacı eğitim kuramı
– Oluşturmacı psikoloji ekolü
– Oluşturmacı toplum bilim ekolü
– Oluşturmacı kişisel bilgi kuramı
– Oluşturmacı bilimsel bilgi kuramı
– Oluşturmacı dünya görüşü
– Oluşturmacı bilim felsefesi ...
 ÇERÇEVE

Davranışçılık Oluşturmacılık

Felsefe Paradigması Yararcılık (Pragmatism) Yorumlayıcılık (Interpretivism)

Ontoloji Çoğulculuk (Pluralism) Görecilik / Görecelik (Relativism)

Epistemoloji Ussalcılık (Rationalism) Öznelcilik (Subjectivism)

Amaç Kullanışlılık Anlamak (?)

Azaltıcı Hakikat Kuramı (Deflationary Theory of

Truth) Yararcı Hakikat Kuramı (Pragmatist
Hakikat Kuramı İdealizm
Theories of Truth)

TANIM
• Oluşturmacılık, Jean Piaget’nin bilişsel gelişimle ilgili
araştırmalarından doğup eğitim bilimlerin dışına çıkarak birçok alana yayılmış bir akımdır.
• Ayırt edici özelliği:
–(a) bilginin bireyin diğer bireylerle «toplumsal olarak» oluşturduğu bir varlık olduğu
–(b) nesnel bilginin olanaksız olduğu
–(c) hakikatin de toplumsal olarak oluşturulduğu
–(d) hakikatin öznel olduğu
• İnançlarına / öğretilerine dayanması.
BAŞLANGIÇLAR - 1
• Jean Piaget, 1950’lerin sonlarından sonra «constructivist» ve «constructivist
epistemology» sözlerini kullanmıştır.
• Birçok araştırmacının etkisiyle gelişmiş ve bu araştırmacıları da etkilemiştir:
– John Dewey (1859 - 1952)
– Maria Montessori (1870 - 1952)
– Lev Vygotsky (1896 - 1934)
– Jerome Bruner (1915 - 2016)
– Julian Rotter (1916 - 2014)
– Ernst von Glasersfeld (1917 – 2010)
BAŞLANGIÇLAR - 2
• Lev Vygotsky, Piaget’den önce 1930’larda çocuk gelişimi üzerine çalışmalar yapmıştır.
Ancak Vygotsky’nin çalışmaları, İngilizce ve diğer dillere geç çevrildiği için oluşturmacılık ile
olan ilişkisi de Piaget’den sonra
gerçekleşmiştir.
• Vygotsky, Piaget’nin çalışmalarından etkilenmiş ve Piaget’nin çocuk gelişimi ile ilgili
kuramını geliştirmeye çalışmıştır.
• Vygotsky’nin çalışmalarından doğan kuram/akım
toplumsal oluşturmacılık (Social constructivism) adıyla
oluşturmacılığın bir alt türüdür.
BAŞLANGIÇLAR - 3
• Julian Rotter (1916-2014), psikoanalitik kuram ve davranışçı kuramın yetersizliklerine
karşı yeni bir kuram geliştirmeyi
amaçlamıştır
• Bu çalışmalardan Toplumsal Öğrenme Kuramı doğmuştur (Social Learning Theory).
• 1954, Social Learning and Clinical Psychology
• Öncül olarak; Neal Miller ve John Dollard, üç kuramı
birleştirmeye yönelik çalışmalar yapmıştır:
– Clark Leonard Hull’ın Dürtü Kuramı
– Sigmund Freud’un Psikoanalitik Kuramı
– Edward Thorndike’ın Uyaran-Tepki Kuramı
• PİAGET’NİN BİLİŞSEL GELİŞİM KURAMI
PİAGET’NİN BİLİŞSEL GELİŞİM EVRELERİ
• Piaget’ye göre bilişsel gelişim 4 evrede gerçekleşir:
• Duyusal Motor Dönemi (0-2) (Sensorimotor stage)
• İşlem Öncesi Dönem (3-6) (Preoperational stage)
• Somut İşlemler Dönemi (7-11) (Concrete operational stage)
• Soyut İşlem Dönemi (12-16) (Formal operational stage)
DUYUSAL MOTOR DÖNEMİ (0-2)
• Doğumdan dil edinimine dek süren dönemdir
• Nesnelerle fiziksel etkileşim kurarak çevreyi anlamaya çalışır (Dokunma,tutma,
gibi)
• İlk başta içgüdüsel & tepkisel eylemlerle davranır
• Sona doğru sembolik düşünce başlar
• Çevreden ayrı bir varlık olduğunu anlar
• Nesneler görülmediği zaman da varlığını sürdürmektedir!
İŞLEM ÖNCESİ DÖNEM (2-7)
• Somut mantık tam olarak anlaşılamaz
• Enformasyon zihinsel olarak manipüle edilemez
• Oyun oynamada artış
• Varlıkları değişik bakış açılarından görmekte güçlük çeker
• Basit düzenleme, sınırlandırma, & kategorizasyon
• Akıl yürütme & çıkarım ilkel
• Sorma-bilme tutkusu, kalıp sorular, benmerkezci
• Büyü inancı, sembolik düşünce, sezgisel düşünce
SOMUT İŞLEMLER DÖNEMİ (7-11)
• Mantığın güçlenmesi, deneme yanılma ile sorun çöme, yetişkin-gibilik
• Gelişmemiş olanlar:
– Varsayıma dayalı düşünme becerisi
– Tümdengelim becerisi
• Gelişmiş olanlar:
 – Somut olay & varlıklara dayalı sorun çözme
– Tümevarım becerisi
• Benmerkezcilikten çıkış
• Sevgi, değerler, mantıksal kanıt anlaşılır.
SOYUT İŞLEM DÖNEMİ (11-14/16)
• Soyut kavramlarla ilişkili semboller mantıklı bir biçimde kullanılabilir
• Varsayıma dayalı düşünme & tümdengelim
– Hypothetico-deductive reasoning
– ya … ise?, ya … olursa? soruları
Olmayan bir şeyi varmış gibi düşünebilme
– Karşıolgusal düşünme, (counterfactual thinking)
• Üstbiliş sığası, dizgesel & yöntemsel sorun çözme
ŞEMALAR
• Piaget, «şema» (schema, schemata) adında zihinsel kavram yapılarından yararlanarak
bilginin oluşumunu, öğrenmeyi, evreler arasında ilerlemeyi açıklamaya çalışmıştır.
• Doğuştan gelen yapıların doğayı algılamaya yardım ettiği görüşü Immanuel Kant
tarafından daha önce belirtilmiştir (Eysenck & Keane, 2010)
• Frederic Bartlett, 1932’de Kant’ın düşüncesini modern psikoloji çerçevesinde «şema»
sözüyle ilk kez kavramsallaştırmıştır (Kan et al., 2020)
UYUM (ADAPTATİON)
• Doğuştan gelen bir yetenek, sığadır.
• Amacı dengenin sağlanmasıdır.
– Eğer var olan şemalar algılanan çevreyi açıklamaya yetiyorsa, birey,
denge durumundadır (equilibrium)
– Açıklanamayan bir durumla karşılaşılınca denge bozulur (disequilibrium)
• Uyum süreci önce Özümleme (Assimilation) dener olmazsa
Uyumsama/Yerleştirme (Accommodation) gerçekleştirir.
– Ö: Algılananı var olan şemalarla açıklar
– U: Algılanan için yeni şema oluşturur
PİAGET’NİN EVRELERİNİN ELEŞTİRİSİ
• Ancak sonraki evrelerde edinilebilecek kavram & karmaşık muhakeme yetenekleri
önceki evrelerde de edinilebilmektedir (Lourenço & Machado, 1996)
• Alana özgü yeteneklerin gelişi açıklanmıyor
• Kültürün bilişsel gelişim üzerindeki etkisi hesaba katılmıyor (Arnett, 2013; Assan &
Sarfo, 2015; Kail, 2014)
• Dinamik Dizgeler Kuramı, gelişimsel sinirbilim, evrimsel gelişim psikolojisi vb.
alanlardaki gelişmeler Piaget’nin çıkarımlarını desteklememekte, hatta yanlışlamaktadır

VYGOTSKY’NİN KURAMI
YAKIN GELİŞİM ALANI

Bireyin yardımla
birlikte bile olsa
başaramayacağı

Bireyin yalnızca
yardımla birlikte
başarabileceği
öğrenme görevleri

Bireyin yardımsız
başarabileceği
öğrenme
görevleri

DİĞER ÖNEMLİ İLKELER

• Etkin öğrenme (active learning)
– Yaparak öğrenme (learning by doing)
• Keşfederek öğrenme (discovery learning)
– Öğretmen desteksiz ya da çok az destek ile (Stokke, 2015)
• Öğretici, öğretmen değil kolaylaştırıcı rolünde
• Bilgi parçalara bölünmeden bütün olarak öğrenciye sunulmalı (McMahon, 1997)