2.

Etyczne aspekty pomagania: zasada poufności i prywatności, standardy etyczno-zawodowe

(wymagania stawiane psychologom w kontakcie z klientami), granice relacji psycholog-klient, konflikt
ról i interesów (relacje podwójne, relacje wykorzystujące)

„Relacje interpersonalne nawiązywane przez psychologa podobnie jak wszelkie relacje międzyludzkie
posiadają zawsze wymiar etyczny. Relacje te mają jednak szczególny, niesymetryczny charakter
wynikający z przewagi kompetencji interpersonalnych po stronie psychologa, który dysponuje
specjalistyczną wiedzą i technikami służącymi do poznawania innych ludzi i oddziaływania na nich.
Rola zawodowa psychologa obejmuje ingerencję w sposób istnienia drugiego człowieka jako
indywidualnej i niepowtarzalnej całości, ingerencję, której skutki mogą być nieodwracalne.” (kodeks
etyczno-zawodowy)

„naczelną wartością dla psychologa jest dobro drugiego człowieka”, a „celem jego działalności
profesjonalnej jest niesienie pomocy innej osobie”

STANDARDY ETYCZNO-ZAWODOWE

1. Poszanowanie praw i godności osoby

 Każda osoba powinna być traktowana jako wartość sama w sobie, nigdy zaś jako
środek do osiągania jakichkolwiek innych wartości
 Docenianie wiedzy i doświadczenia klienta, a także jego kompetencji w różnych
specyficznych dziedzinach
 Dbałość o samostanowienie i autonomię klienta oraz o zachowanie prywatności i
poufności w relacji
2. Odpowiedzialność, prawość i kompetencja
 Poczucie odpowiedzialności nie tylko wobec klientów, ale też wobec lokalnej
społeczności oraz społeczeństwa jako całości
 Gotowość do udzielenia profesjonalnej pomocy w każdych okolicznościach
 Świadomość własnych ograniczeń i przestrzeganie granic w relacji
 Uczciwe, oparte na szacunku układanie stosunków z klientami i innymi osobami –
niewykraczanie poza swoją rolę

Pacjent udziela zgody na początku spotkania na to, co będzie się działo podczas terapii, może ją
wycofać w każdej chwili

Zasada poufności – psycholog ma obowiązek ochrony poufności informacji, uzyskiwanych od

klientów oraz minimalizowania ingerencji w ich prywatność.

- diagnosta powinien zbierać tylko takie informacje, które są mu niezbędne do celów badania i na
których udzielenie klient wyraził zgodę

- psycholog jest zobligowany do zachowania tych informacji dla siebie i przechowywania ich w
bezpieczny sposób

- może zostać złamana, jeśli nieujawnienie informacji zagraża zdrowiu tej osoby lub innych

Konflikt ról – zatarcie granicy pomiędzy relacją prywatną a zawodową;

- sytuacja, w której psycholog występuje w roli zawodowej wobec pewnej osoby i zarazem pozostaje
wobec tej osoby w innej roli – jest w pewien sposób związany z tą osobą lub osobą jej bliską

 Unikanie konfliktu ról – nie podejmujemy terapii z osobami, z którymi jesteśmy w

prywatnych relacjach np. rodzina, relacje zawodowe
 Prywatne relacje są możliwe dopiero po zakończeniu terapii
 Nie wchodzimy w relacje podwójne

Relacje podwójne – lepiej odczekać jakiś czas (np. 2 lata) niż wiązać się ze swoim pacjentem od razu,
ponieważ może po kilku miesiącach znów szukać pomocy, najlepiej NIE WCHODZIĆ W TAKIE RELACJE

Relacje wykorzystujące – seksualne; naukowe/uznania np. zawodowego

- wykorzystanie profesjonalnej relacji do nawiązania relacji prywatnej lub do uzyskania różnego

rodzaju przywilejów i korzyści

- wtedy, gdy psycholog odnosi z zawodowej relacji z klientem jakąś korzyść uboczną

Prawo wyboru – obie strony mogą odmówić współpracy; pomagający ma wtedy obowiązek znaleźć
innego terapeutę do pomocy dla klienta np. ze względu na tematykę problemu

Wymóg etyczny stawiany przed psychologiem to kompetencja i fachowość

Konflikt interesów – sytuacja występująca zazwyczaj przy konflikcie ról, gdy na czynności zawodowe
psychologa mogą wpływać inne jego dążenia lub zobowiązania, np. religijne, polityczne, prawne lub
finansowe

-zobowiązania pozazawodowe, kiedy to zaangażowanie psychologa w pewne wartości może

zmniejszyć niezbędny profesjonalny dystans do spraw, którymi zajmuje się jako diagnosta

Np. jeśli psycholog w swej osobistej hierarchii wartości na pierwszym miejscu stawia nauczanie
kościoła katolickiego, to być może nie powinien podejmować się pomocy dla kobiety, która czuje się
źle traktowana przez męża i z tego powodu pragnie go opuścić, a katolicka wizja małżeństwa i rodziny
nie jest jej bliska

- respektowanie prawa klienta do kierowania się swym osobistym systemem wartości !

Utrzymywanie granic

 Nieuleganie naciskom czy pokusom i konsekwentne trzymanie się wyboru tych narzędzi,
które rzeczywiście mogą przynieść odpowiedź na postawione pytania
 Eksplorowanie tylko tych obszarów i zbieranie tylko tych danych, które są niezbędne do
sformułowania odpowiedzi na pytania diagnostyczne
 Używanie zwrotu „Pan/Pani” bez dodawania imienia ani nazwiska, jeżeli imię to brak
zdrobnień, zawsze pełna forma „pani Barbaro”
 Dystans przestrzenny ustala klient, nie skracamy go
 Jedyna forma kontaktu dotykowego to podanie sobie ręki na powitanie i pożegnanie
 Utrzymywanie z klientem relacji o charakterze seksualnym lub romantycznym jest nieetyczne
– należy powstrzymać się od wchodzenia w prywatny związek z klientem

3. Różnice między wywiadem dziennikarskim a wywiadem psychologicznym

Wywiad = spotkanie z człowiekiem, sposób zbierania informacji
WYWIAD PSYCHOLOGICZNY
Brak osoby trzeciej
Reprezentowanie potrzeb klienta, rozmówcy
Dbanie o komfort emocjonalny pacjenta
Rozmówca traktowany podmiotowo
Brak technik wymuszających
Nie informacje są najważniejsze, a dobrostan
klienta
Cisza ma znaczenie diagnostyczne
Budowanie zaufania
Zakaz manipulacji
Nagrywanie rozmowy – zasada poufności
(kasowanie po transkrypcji)
Brak zniekształceń, zapis informacji
niewerbalnych, ciszy
Pacjent udziela zgody na początku spotkania na
to, co będzie się działo podczas terapii, może ją
wycofać
Udzielenie osobie badanej wyniku badań
Tajemnica zawodowa - ujawnienie informacji o
badanym jest możliwe tylko wtedy, gdy istnieje
ryzyko zagrożenia bezpieczeństwa klienta
WYWIAD DZIENNIKARSKI
Osoba trzecia występuje – słuchacz, widz
Najistotniejszy jest słuchacz
Dbanie o interes i potrzeby odbiorcy
Rozmówca traktowany przedmiotowo
Technika agresywna
Celem jest zdobycie informacji; rozmówca jest
dla dziennikarza cennym źródłem informacji lub
ciekawą postacią, którą warto zaprezentować
odbiorcy
Cisza jest niepożądana
Zdobycie zaufania, żeby wydobyć informacje
Możliwość manipulacji
Nagrywanie wywiadu, brak obowiązku
usunięcia, ogólny brak poufności
Wywiad podlega redakcji, forma medialna
Wyrwane z kontekstu zdania, mogą być
przekazane innym
Osoba udzielająca wywiadu widzi go dopiero w
prasie, mediach
Przekazywanie informacji szerszej publiczności