Direktoraat Kurrikulum : AOO - LESPLAN KWARTAAL 1 – 2021

VAK en GRAAD SOSIALE WETENSKAP - GESKIEDENIS GRAAD 8

KWARTAAL 1 Week 8-9 : Hierdie week word gefokus op diamantmynbou in Kimberley 1867 .
Formuleer 'n sleutelvraag en gebruik verskillende bronne oor die sleutelvraag :
Hoe het die ontdekking van diamante in Suider-Afrika verandering gebring? Let veral op nuwe
woordeskat. Analiseer bronne ekstern en intern.
Opstel: Verduidelik hoe Brittanje die diamantmyne besit en die gevolge daarvan.

SKAKEL NA ONDERRIG- FOKUS :

EN ASSESSERINGSPLAN Diamantmynbou in Kimberley 1867 en verder
Waarom diamante waardevol is
Britse oorname van diamantryke grond in
Griekwaland-Wes
-Die ontdekking van diamante
-Die diamantvelde geskil
-Die beslegting van geskille
Diamantmynbou in Kimberley 1867 en verder
Diamantontginning en die ontwikkeling van monopolie
-Een persoon een eis
-Wat het met swart eienaars gebeur
-Probleme wat verband hou met dieper delf - Vorming van
maatskappye
Cecil John Rhodes en Barnato
-Die stigting van De Beers Consolidated Mines Limited
Die regulering van die aanbod en die prys van diamante

DOELSTELLINGS VAN LES Formuleer 'n belangrike vraag en gebruik verskillende bronne op die Britse oorname van die diamant-
ryk land in Griekwaland- Wes l .

BRONNE Papiergebaseerde bronne Digitale hulpbronne

• Die leerder moet verwys na Verwys na die relevante digitale hulpbronne, bv.
die meegaande videogrepe Skakels op die WKOD-e- portaal
• Handboeke: Hoofstuk: https://www.thelearningtrust.org/asp-treasure-box
•
Grade-8-History-Not
es.pdf

INLEIDING Diamantontginning in Kimberley vanaf 1867

Diamante is miljarde jare gelede gevorm en is buitengewoon skaars omdat so min die moeilike reis van
die kuipe van die aarde om die aarde se oppervlak te bereik, kan oorleef. Van die diamante wat
vandag ontgin word, word slegs 50 persent van die hoogste gehalte beskou om op die diamantmark

AOO KURRIKULUM / 1
te verkoop. Baie bekwame kundiges sal 'n diamant hanteer voordat dit die een is wat so 'n kosbare klip
begeer. Die verhaal van diamante in Suid-Afrika begin tussen Desember 1866 en Februarie 1867 toe die
15-jarige Erasmus Jacobs 'n deursigtige rots op sy vader se plaas op die suidelike oewer van die
Oranjerivier gevind het. Skielik was beide die Boere en die Britte geïnteresseerd in die soewereiniteit oor
die gebied. Die gebied het spoedig ' n groot aantal wit fortuinjagters gelok . In die volgende paar jaar
het Suid-Afrika meer diamante opgelewer as wat Indië in meer as 2000 jaar gehad het.

Diamantmynbou in Suid-Afrika Beeldbron

Diamantmynmonopolieë

Mense het van regoor die wêreld na die diamantvelde gekom om ryk te word! Elke prospekteerder het
'n eis gemaak deur 'n klein stuk grond met houtpenne en tou of tou te merk. Aanvanklik mag een
persoon net een eis hê. Maar binnekort het mense besef dat hulle meer geld sou kon verdien as hulle
meer eise sou koop en dan hierdie eise sou verhandel of sou ontgin. Daar was hewige mededinging vir
die eise en daar is dikwels oor eise geveg. 'N Wet is in 1874 aangeneem wat lui dat 'n individu tot tien
eise kan besit.
Toe die diamante die eerste keer ontdek is, het die terrein van die grawe begin op 'n heuwel
genaamd Colesberg Kopje. Die grawe het klein gaatjies in hul eise gegrawe en kon diamante naby
die oppervlak vind. Dit het bekend gestaan as oppervlakmynbou. Onder hierdie laag sagte grond was
daar egter harde 'blou grond' en hulle moes dieper delf om diamante te vind. Namate mynwerkers
dieper gegrawe het, het al hoe meer probleme ontwikkel. Die gate oorstroom of ineengestort
het. Masjinerie was nodig om uit te pomp water en grawe nog dieper in harde grond en rots. Die
eishouers kon nie hierdie masjinerie bekostig nie. Hulle moes noodgedwonge eise wat hulle nie meer
kon myn nie, aan ander delwers verkoop.

AOO KURRIKULUM / 2
Figuur: Tonele van die Colesberg Kopje wat in die Kimberley Big Hole verander

In die vroeë 1870's was daar 4 000 eise by wat nou die Kimberley Big Hole genoem is. Teen 1880 was al
nege maatskappye in besit van al die eise. Die Kimberley-myn was besig om 'n monopolie te
word waar totale beheer in die hande van een of twee groot maatskappye is.
Diamantontginning en die ontwikkeling van 'n monopolie:

• Toe mense vir die eerste keer na diamante langs die Vaalrivier begin ontgin het, het hulle
uitgewerk dat elke delwer 'n klein stuk grond kon eis wat hy kon myn.
• As 'n delwer diamante in sy omgewing gevind het, moes hy dit hou of verkoop.
• Hierdie gebiede word ' eise ' genoem .
• Namate diamante moeiliker en duurder geword het om te vind, het die eienaars van
klein eise vennootskappe gesluit sodat hulle die koste van mynbou kon deel.

EEN PERSOON EEN EIS

o Aanvanklik was almal dit eens dat niemand
meer as een eis kan werk nie, maar dit het gou
verander toe mense eise van mekaar begin koop
het.
o Eiser het toe ander mense gebruik om hulle te
help om die grond op hul eis te strooi - familielede
of swart werkers. Dit was 'n baie goedkoop manier
om te myn.
o Toe die mynbedrywighede na Kimberly verhuis ,
het die eisstelsel voortgegaan. Maar om die
diamante uit die grond te kry namate die Groot
Gat groter geword het, het dit baie moeiliker en

AOO KURRIKULUM / 3
 duurder geword . In 1 874 verander die Britse goewerneur Southey die ' een eis' -reël
sodat een persoon tot tien eise kan besit .
o Slegs 500 eise is vir die Big Hole toegeken, maar delwers het die helftes, kwarte en
selfs sestiendes van hul eise verkoop. Gou was daar duisende eienaarsdelwers.

Wat het met swart eisers gebeur ?

• In die vroeë dae van diamantmynbou is swart en wit delwers toegelaat om eise te koop.
• Swart mynwerkers het gereeld aansprake gekry in gebiede wat nie so ryk aan diamante
was nie, weg van die Groot Gat af. - BEGIN RASISME
• Baie houers van wit eise hou nie van swart mense wat eise hou nie en beskuldig hulle
daarvan dat hulle diamante onwettig verkoop het.
• In die Swartvlag-rebellie van 1875 val wit mynwerkers swart, Indiese en Chinese eisers aan.
P roblems wat verband hou met dieper delf
✓ die Groot Gat te ontgin, raak moeiliker en gevaarliker.
✓Die mynwerkers moes dieper en dieper delf om by die diamante uit te kom.
✓Soos hulle afgaan, het die rots al hoe moeiliker geword .
✓Daar was die gevare dat die aanslagmuur kon ineenstort en oorstroom kon word uit water in
die rots en grond.
✓Individuele mynwerkers kon nie die duur toerusting, soos stoomenjins, bekostig nie .
✓Hulle het baie meer arbeid nodig gehad .
✓Dit is meer doeltreffend vir mense om ander eise aan te sluit.
✓Op hierdie manier kan hulle saam kuier en die nodige toerusting koop .
Die stigting van maatskappye
➢In 1871 was daar 3 588 eise op die diamantmyne in Kimberly.
➢Die Black Flag Rebellion van 1875 is begin deur wit delwers wat nie van swart mense hou wat
aansprake hou nie.
➢Wit delwers hou nie van die manier waarop Kimberly bestuur word nie.
➢Na die Swartvlagopstand het die Britse goewerneur alle beperkings op eisbesit opgehef.
➢Wit mynwerkers het die meeste swart eishouers uitgekoop.
➢Die prys van diamante het gedaal omdat te veel diamante verkoop is.
➢Eiseienaar het by hul eise aangesluit en maatskappye gestig.
➢Houers van klein eise het die eise aan groter maatskappye begin verkoop.
➢Teen 1881 was daar 71 eishouers op die Kimberly-myne.
➢Daarvan was 12 groot maatskappye, en tussen hulle het hulle die meeste diamantrykdom
besit .
➢
Cecil John Rhodes en Barney Barnato

AOO KURRIKULUM / 4
 • Twee mans, Cecil John Rhodes en Barney Barnato , was verantwoordelik vir
die samesmelting van die mynmaatskappye wat begin ontstaan het toe oppervlakkige
mynbou onprakties geword het.
• Cecil John Rhodes was 'n Britse sakeman wat in 1870 in Natal kom woon het . Hy
het 'n ryk diamant-prospekteerder geword . In 1881 sluit hy aan by die parlement van
die Kaapkolonie en word later die eerste minister van die Kaapkolonie in 1890.
Figuur: Cecil John Rhodes
• Terwyl Rhodes die baie regte en korrekte Britse heer was,
was Barney Barnato presies die teenoorgestelde!
• Hy was 'n arm man wat vanaf krotbuurte in Londen na Suid-Afrika gekom het .
• Hy was 'n bokser en 'n sanger in musieksale in die armer gebiede van Londen.
• Hy kom na die diamantvelde vasberade om ryk te word.
Figuur: Barney Barnato
• Albei mans het na die diamantvelde gekom en as individuele prospekteerders
begin myn en hul wins belê in die aankoop van meer en meer eise.
• Teen die laat 1880's het Rhodes en Barnato die meeste mynmaatskappye apart
besit.
• Rhodes en Barnato het hul ondernemings saamgevoeg om die De Beers
Consolidated Mines, Ltd, in 1888 te vorm . ( Diederick de Beer was die oorspronklike
eienaar van die plaas waarop baie van die rykste ontdekkings gedoen is .
• Alhoewel hy sy plaas verkoop het, is sy naam gebruik om die destydse grootste
diamantmynonderneming aller tye te noem.)

Die stigting van De Beers Consolidated Mines Limited

❖Rhodes en Barnato het baie meegeding om ander mynmaatskappye te koop.
❖Teen 1887 het Rhodes die rykste diamantmynbesitters in Kimberly byeengebring om
De Beers Consolidated Mines te vorm. Rhodes het Barnato uitgekoop (vir £ 5 338
650 - wat in die geld van vandag ongeveer R20 miljard sou wees !), Wat hom 'n
baie welgestelde man gemaak het, en deel van die ooreenkoms was die
lidmaatskap van eksklusiewe klubs vir ryk sakemanne en verkies tot die Kaap
Parlement en bly lewenslank as een van De Beers se goewerneurs. ( Barnato het in
die komende jare sy rykdom en invloed in die goudmyne in Johannesburg
vergroot)
❖Rhodes het nou die monopolie van diamantmynbou in suidelike Afrika gehad en
kon die prys van diamante beheer deur hul aanbod aan die wêreld te
beheer. Deur diamante terug te hou en skaars te maak, het hy die waarde van die

AOO KURRIKULUM / 5
 diamante verhoog. Rhodes het dus die rykdom van die Kaapkolonie beheer. Hy
was vasbeslote om die rykdom te gebruik om meer grond in Suid-Afrika vir Brittanje
te koop.
❖In 1871 het meer as 3 500 delwers, wit en swart, aanspraak gemaak op die
diamantvelde. In 1888, 17 jaar later, was daar net een eienaar - De Beers

R egulating vraag en die prys van diamante

❖De Beers het vinnig 'n kartel opgestel sodat hulle die wêreldwye aanbod en prys
van diamante kon beheer.
❖Hulle wou die prys hoog hou, en ' n vraag bestendig.
❖Teen die middel van die 1890's het Rhodes die London Diamond Syndicate
(vandag Diamond Trading Company) gestig wat steeds die diamanthandel in die
wêreld beheer.
❖Op hierdie manier het de Beers 'n wêreldmonopolie gevestig

SLEUTELKONSEPTE EN KONSEPTE VAARDIGHEDE

DEFINISIES Indentured arbeid , kontrak, vrye reis, Indiërs vir passasiers Die volgende vaardighede word in hierdie les
bespreek:
Verduidelik en definieer • skaars • Om inligting uit te haal; interpretasie en
kernkonsepte. • wedywering analise van inligting, die bruikbaarheid en
• geannekseer betroubaarheid van bronne en die
• onbenutte mark skryf van paragrawe is belangrik om te verstaan
en toe te pas.
• Sorg dat die vrae wat in die aktiwiteite
gestel word hierdie vaardighede aanspreek
AKTIWITEITE / AKTIWITEIT
ASSESSERING
Tutor 1. In watter jaar is die eerste diamant langs die Vaalrivier gevind?
2. Diamante is ook langs 'n ander rivier in dieselfde omgewing gevind. Noem hierdie rivier.
3. Waarom het prospekteerders van riviergrawings na die gebied bekend
as Colesberg Kopje getrek?
4. Noem die vier groepe wat eienaarskap geëis het van die diamantvelde wat in die bron
hierbo aangedui word.
5. Verduidelik hoe Brittanje eienaarskap van die diamantvelde geneem het.
6. Kies 'n byvoeglike naamwoord om die optrede van Brittanje in die besit van
diamantvelde te beskryf. Gee 'n rede vir u antwoord.
7. Noem die man en die mynmaatskappy wat 'n monopol op die diamantmynbedryf in
Suid-Afrika gevestig het.

AOO KURRIKULUM / 6
 8. Ook:
1. Waarom, dink jy, het die boere daarmee weggekom om die arbeiders op hierdie manier te
behandel?
Die Indiane het 'n kontrak onderteken. Dikwels was hulle arm en kon hulle nie lees of skryf nie. Hulle het
ingevolge die Natalse wet geen regte gehad nie. Hulle het nie geweet by wie hulle moes kla nie. Die
boere het klagtes van 'n ander boer se werkers geïgnoreer. Werkers wat daarteen beswaar gemaak
het, is gestraf.
2. Waarom dink jy het die boere hul tradisies, sowel kulturele as godsdienstige, ontken?
U kultuur en u godsdiens is deel van u identiteit. Dit laat jou verenig en trots voel. Die wegneem van die
werkers het hul waardigheid verwyder en dit moeilik gemaak om hul kulturele identiteit te behou.
3. Dink aan waarom mense sulke waarde heg aan
klippe wat ondergronds gevorm word. Stel 'n
breinkaart wat 'n opsomming van die vernaamste
redes mense waarde diamante.

4. In puntvorm, noem eenvoudig die volgorde van

die gebeure wat plaasgevind het vanaf die tyd dat
Adam Kok hom gevestig het in die gebied wat
bekend geword het as Griekwaland-Wes tot toe
Griekwaland-Wes deel van die Kaapkolonie geword het.
• Die Griekwa het uit die Kaapkolonie en noord getrek, weg van Europese nedersettings. Hulle
leier was Adam Kok I.
• Andries Waterboer volg Kok op as die leier van die Griekwas, en hy onderteken 'n verdrag met
die Britte wat verklaar dat die Griekwas die land besit wat tans Griekwaland-Wes genoem word.
• Na die ontdekking van diamante in die gebied is Griekwaland-Wes deur die Boererepublieke
van die Oranje-Vrystaat sowel as Transvaal en die Kaapkolonie geëis. Die Griekwa het gesê dat die
land aan hulle behoort.
• Daar was 'n grondgeskil. Die geskil is besleg deur Robert Keate , wat die Britse luitenant-
goewerneur van Natal was wat besluit het dat die land aan die Griekwa behoort.
• Die Britte het die Griekwa oortuig dat hulle beskerming teen die Boererepublieke nodig het.
• Die Griekwas het beskerming van die Britte versoek.
• Die Britte het die gebied in 1871 tot 'n protektoraat verklaar.
• In 1873 het Brittanje verklaar dat Griekwaland-Wes 'n volledige Britse kolonie sou
word. Nicolas Waterboer het die minerale regte op die grond vir 'n jaar op 'n keer verkoop.
• Teen 1880 is Griekwaland volledig opgeneem in die Kaapkolonie.

AOO KURRIKULUM / 7
 KONSOLIDASIE Om die volgende saam te vat :
Skielik was beide die Boere en die Britte geïnteresseerd in die soewereiniteit oor die gebied. Die gebied
het spoedig ' n groot aantal wit fortuinjagters gelok . In die volgende paar jaar het Suid-Afrika meer
diamante opgelewer as wat Indië in meer as 2000 jaar gehad het.

AANTEKENINGE
ONDERWERP SOSIALE WETENSKAPPE GESKIEDENIS KWARTAAL 1
GRAAD 8 DATUM 10 - 19 MAART 2021
Vaardighede
(WAT ek gaan onderrig / begelei /
Onderrigmetodes / benadering Hulpbronne / LOOM
ondersteun ...) (WAT gaan ek gebruik om te onderrig /
(HOE gaan ek onderrig / begelei / ondersteun ...)
Brongebaseerde en begelei / ondersteun ...)
paragraafskryf
Lees deur die aantekeninge • Identifiseer die konsepte wat in die les • Werkkaart en aantekeninge
en beantwoord die aktiwiteite. behandel word
Die Tutor is gebruik om inligting te • Gebruik die kragpunt om die inhoud te • Verwys na die PPT
gee oor hoe u die volgende vrae verduidelik
kan benader: • Verwys na die bronne en vrae wat
ONDERWYSERSAKTIWITEITE bespreek sal word • Verwys na die digitale
Om uit te haal, definisies van begrippe
te gee, bronne te ontleed, bronne te • Sorg dat die leerders verstaan wat bronne wat gebruik kan word
vergelyk en die kragpunte vir gedoen moet word.
paragraafskryf • Doen die aktiwiteite

Ouers om te help met die begrip van die Die gebruik van die handboek is
onderwerp in die handboek; die baie belangrik en maak, waar
kragpunte; lees met begrip moet ook 'n moontlik, toegang tot die
fokuspunt wees digitale bronne wat in die les
Kontrolelys: aangedui word
Verwys asseblief na die onderwyser • My kind ken die inhoud J / N
OUERS se aktiwiteite • My kind verstaan die begrippe J / N
AKTIWITEITE • My kind kan die vrae J /
N beantwoord
• Kan my kind die vrae
beantwoord? J / N

AOO KURRIKULUM / 8
 Leerderaktiwiteite : stap vir stap, prakties, hou dit eenvoudig. Refleksie:

Aktiwiteit 1 Aan die einde van die gedeelte kan ek :

Lees die kragpunt-skyfies hierbo oor die hele kwartaal se werk.
Lees en verstaan die inligting in die bron. • W erk met bronne Ja / Nee
Beantwoord die vrae. • Verduidelik die begrippe Ja / Nee
Let daarop dat die puntetoekenning 'n aanduiding is van hoe lank of kort u • Bespreek die inhoud Ja / Nee
antwoorde moet wees.
Aktiwiteit 2 Ek het hulp nodig met:
LEERDER'S
Lees kragpuntskyfies op diamantmynbou in Kinberley . Lewer kommentaar
AKTIWITEITE
op die impak wat dit op ons daaglikse lewe gehad het, en wat ons lewens
sal wees sonder die ontdekking van hierdie minerale bronne!

AOO KURRIKULUM / 9