‫ارﻣﻐﺎن اﻧﻘﻼب‬

‫)ﺗﻠﺨﯿﺼﯽ از ﻧﻮد و دو دﺳﺘﺎورد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان (‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه‪ :‬ﺳﯿﺪﺣﺴﯿﻦ اﺳﺤﺎﻗﯽ‬

‫وﯾﺮاﺳﺘﺎر‪ :‬ﻣﺤﻤﺪﺻﺎدق دﻫﻘﺎن‬
‫ﺗﻬﯿﻪﮐﻨﻨﺪه‪ :‬ﻣﺮﮐﺰ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﺻﺪا و ﺳﯿﻤﺎ‬
‫ﭼﺎپ‪ :‬زﻻل ﮐﻮﺛﺮ‬
‫ﻧﻮﺑﺖ ﭼﺎپ‪ :‬اول ‪1386 /‬‬
‫ﺷﻤﺎرﮔﺎن‪:‬‬
‫ﺑﻬﺎ‪ :‬رﯾﺎل‬
‫ﺣﻖ ﭼﺎپ ﺑﺮاي ﻧﺎﺷﺮ ﻣﺤﻔﻮظ اﺳﺖ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﯽ‪ :‬ﻗﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻮار اﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺮﮐﺰ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﺻﺪا و ﺳﯿﻤﺎ‬
‫ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪Email: IRC@IRIB.ir :‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪ #‬دﯾﺒﺎﭼﻪ‬
‫‪ #‬ﭘﯿﺶﮔﻔﺘﺎر‬
‫‪ #‬دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ‬

‫* ‪ .1‬ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ رژﯾﻢ‬
‫* ‪ .2‬اﯾﺠﺎد ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺟﻤﻬﻮري‬
‫* ‪ .3‬ﻣﺮدﻣﯽ ﺷﺪن ﻧﻈﺎم‬
‫* ‪ .4‬ﺣﻀﻮر ﻓﻌﺎل ﻣﺮدم در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫* ‪ .5‬اﺣﯿﺎي ﻣﺬﻫﺐ ﺗﺸﯿﻊ و ﻫﻮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫* ‪ .6‬اﯾﺠﺎد زﻣﯿﻨﻪ اﺗﺤﺎد ﺗﺸﯿﻊ و ﺗﺴﻨﻦ‬
‫* ‪ .7‬اﺛﺒﺎت ﭘﯿﻮﻧﺪ دﯾﻦ و ﺳﯿﺎﺳﺖ‬
‫* ‪ .8‬اﺛﺒﺎت ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﺳﻼم و ﺗﺸﯿﻊ ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﮑﻮﻣﺖ‬
‫* ‪ .9‬اﺛﺒﺎت ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ روﺣﺎﻧﯿﺎن در رﻫﺒﺮي و ﺣﮑﻮﻣﺖداري‬
‫* ‪ .10‬ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫* ‪ .11‬اﺣﯿﺎ و ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ‬
‫* ‪ .12‬ﺑﺮﺧﻮرداري از ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫* ‪ .13‬اﻗﺘﺪار ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮاري اﺳﻼﻣﯽ‬
‫* ‪ .14‬ﻧﻈﺎرت و ﮐﻨﺘﺮل واﻗﻌﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮ ﻗﻮه ﻣﺠﺮﯾﻪ‬
‫* ‪ .15‬ﻧﻈﺎرت ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن‬
‫* ‪ .16‬ﮐﻨﺘﺮل داراﯾﯽ ﻣﺴﺌﻮﻻن‬

‫‪١‬‬
 ‫‪ #‬دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ‬

‫* ‪ .1‬ﺷﮑﺴﺘﻦ اﺑﻬﺖ ﭘﻮﺷﺎﻟﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ‬

‫* ‪ .2‬ﺻﺪور اﻧﻘﻼب و ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن اﻧﻘﻼب‬
‫* ‪ .3‬ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ ﻧﻈﺎم دو ﻗﻄﺒﯽ‬
‫* ‪ .4‬ﻋﺰتﯾﺎﺑﯽ اﯾﺮان در ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﺟﻬﺎن‬
‫* ‪ .5‬رﻫﺎﯾﯽ از ذﻟﺖ ژاﻧﺪارﻣﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ‬
‫* ‪ .6‬اﻓﺸﺎي ﭼﻬﺮه واﻗﻌﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ و اﻣﺮﯾﮑﺎ‬
‫* ‪ .7‬ﺑﯿﺪاري ﻣﻠﺖﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎن‬
‫* ‪ .8‬ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﺮدن ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ رژﯾﻢ ﺻﻬﯿﻮﻧﯿﺴﺘﯽ‬
‫* ‪ .9‬اﺣﯿﺎي ارزشﻫﺎي ﻣﻌﻨﻮي در ﻣﯿﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬

‫‪ #‬دﺳﺘﺎوردﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫* ‪ .1‬ﭘﯽرﯾﺰي اﻗﺘﺼﺎد اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻣﺤﺮوﻣﺎن‬

‫* ‪ .2‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ﻣﺎﻟﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫* ‪ .3‬ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺗﻮﻟﯿﺪ داﺧﻠﯽ‬
‫* ‪ .4‬ﮔﺴﺘﺮش ﺷﺒﮑﻪ ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﯽ‬
‫* ‪ .5‬ﺗﺤﻮل در ﮔﺎزرﺳﺎﻧﯽ‬
‫* ‪ .6‬اﺣﯿﺎي ﮐﺸﺎورزي‬
‫* ‪ .7‬ﺳﺪﺳﺎزي و آبرﺳﺎﻧﯽ‬
‫* ‪ .8‬ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ‬
‫* ‪ .9‬ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق‪1‬‬

‫‪ #‬دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬

‫* دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ در داﺧﻞ ﮐﺸﻮر‬

‫‪ .o 1‬اﺣﯿﺎي اﺳﻼم‬
‫‪ .o 2‬اﺣﯿﺎي اﻧﺪﯾﺸﻪ ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‬
‫‪ .o 3‬ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و اﻋﺘﯿﺎد‬
‫‪ .o 4‬اﻫﻤﯿﺖ دادن ﺑﻪ ﮐﺎﻧﻮن ﺧﺎﻧﻮاده‬
‫‪ .o 6‬ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺳﻄﺢ آﮔﺎﻫﯽ ﻣﺮدم‬
‫‪ .o 7‬اﯾﺠﺎد وﺣﺪت ﻣﯿﺎن ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‬
‫‪ .o 8‬ﺧﻮدﺑﺎوري ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬
‫‪ .o 9‬اﺳﺘﻘﻼل ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬
‫‪ .o 10‬دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ارزشﻫﺎي زﻧﺪﮔﯽ‬
‫‪ .o 11‬ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﻤﺎز‬
‫‪ .o 12‬ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻗﺮآﻧﯽ‬
‫‪ .o 13‬اﺣﯿﺎي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‬

‫‪٢‬‬
 ‫‪ .o 14‬اﺣﯿﺎي اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽ از ﻣﻨﮑﺮ‬
‫‪ .o 15‬ﺑﺮﭼﯿﺪه ﺷﺪن ﺷﺮابﻓﺮوﺷﯽﻫﺎ‬
‫‪ .o 16‬ﺑﺮﭼﯿﺪه ﺷﺪن ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺴﺎد‬
‫‪ .o 17‬ﺗﺤﻮل در ﻣﺤﺘﻮاي ﮐﺘﺎبﻫﺎ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت‬
‫‪ .o 18‬ﺗﺤﻮل در رﺳﺎﻧﻪ ﻣﻠﯽ رادﯾﻮ و ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن و ﺳﯿﻨﻤﺎﻫﺎ‬
‫‪ .o 19‬اﺣﯿﺎي ارزش و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻣﻌﻨﻮي زﻧﺎن‬
‫‪ .o 21‬ﺗﺤﻮل در ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﯽ‬
‫‪ .o 22‬اﺳﺘﻘﻼل داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬
‫* دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ در ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر‬
‫‪ .o 1‬اﺣﯿﺎي دﯾﻦ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن‬
‫‪ .o 2‬اﺣﯿﺎي ارزشﻫﺎ و ﺳﻨﺖﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ‬
‫‪ .o 3‬اﺣﯿﺎي ﻓﺮﯾﻀﻪ ﺣﺞ‬

‫‪ #‬دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﯽ‬

‫* ‪ .1‬ﻗﻄﻊ دﺧﺎﻟﺖ اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽﻫﺎ در اﻣﻮر ﻧﻈﺎﻣﯽ‬

‫* ‪ .2‬ﻣﺮدﻣﯽ ﺷﺪن ارﺗﺶ‬
‫* ‪ .3‬ﻧﻮآوري در ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﯽ‬
‫* ‪ .4‬ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﯿﻦ‬
‫* ‪ .5‬ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‬

‫‪ #‬ﻓﺮﺟﺎم ﺳﺨﻦ‬
‫‪ #‬ﮐﺘﺎبﻧﺎﻣﻪ‬

‫‪٣‬‬
 ‫ﭘﯿﺶﮔﻔﺘﺎر‬
‫آرﻣﺎنﻫﺎي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ را از ﺷﻌﺎرﻫﺎي ﻣﺮدم در دوران ﻣﺒﺎرزه و ﭘﯿﺮوزي و ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺎمﻫﺎي رﻫﺒﺮان ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻓﮑـﺮي ﺑـﻪ‬
‫وﯾﮋه‪ ،‬اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬رﻫﺒﺮ ﮐﺒﯿﺮ اﻧﻘﻼب ﻣﯽﺗﻮان ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﺮاي درﯾﺎﻓﺖ دﻗﯿـﻖﺗـﺮ ﺑﺎﯾـﺪ ﻣﻬـﻢﺗـﺮﯾﻦ آرﻣـﺎنﻫـﺎي‬
‫اﻧﻘﻼب را در ﺣﻮزهﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﺖ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ و اﻗﺘﺼﺎد ﺟﺴﺖ‪ .‬در اﯾـﻦ زﻣﯿﻨـﻪ‪ ،‬آرﻣـﺎنﻫـﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕـﯽ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ‬
‫اﻧﻘﻼب را ﻣﯽﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﺷﻤﺮد‪ :‬اﯾﺠﺎد ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﻓﻀﺎﯾﻞ اﺧﻼﻗﯽ ﺑـﺮ اﺳـﺎس اﯾﻤـﺎن و ﺗﻘـﻮا؛ ﻣﺒـﺎرزه ﺑـﺎ‬
‫ﻣﻈﺎﻫﺮ ﻓﺴﺎد و ﺗﺒﺎﻫﯽ؛ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺳﻄﺢ آﮔﺎﻫﯽﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺻﺤﯿﺢ از ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﮔﺮوﻫﯽ؛ آﻣﻮزش‬
‫و ﭘﺮورش و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺑﺪﻧﯽ راﯾﮕﺎن ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم در ﺗﻤﺎم ﺳﻄﻮح آﻣﻮزﺷﯽ؛ ﺗﺴﻬﯿﻞ و ﮔﺴﺘﺮش آﻣﻮزش ﻋـﺎﻟﯽ ﺗـﺎ ﺳـﺮﺣﺪ‪‬‬
‫ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ ﮐﺸﻮر؛ ﺗﻘﻮﯾﺖ روح ﭘﮋوﻫﺶ و ﻧﻮآوري ﺑﺎ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻣﺮاﮐﺰ ﭘﮋوﻫﺸﯽ و ﺗﺸﻮﯾﻖ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان؛ رﻓـﻊ ﺗﺒﻌـﯿﺾﻫـﺎي‬
‫ﻧﺎروا و اﯾﺠﺎد اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ در زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻣﺎدي و ﻣﻌﻨﻮي؛ اﯾﺠـﺎد ﻧﻈـﺎم اداري ﺻـﺤﯿﺢ و ﺣـﺬف ﺗـﺸﮑﯿﻼت‬
‫ﻏﯿﺮﺿﺮوري؛ اﯾﺠﺎد اﻣﻨﯿﺖ ﻗﻀﺎﯾﯽ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﮕﺎن؛ ﺗﺴﺎوي ﻫﻤﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن؛ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﺤﮑـﯿﻢ ﺑـﺮادري اﺳـﻼﻣﯽ؛‬
‫ﺗﺪوﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات ﻣﺪﻧﯽ‪ ،‬ﺟﺰاﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬اداري‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺳﯿﺎﺳـﯿﺒﺮ اﺳـﺎس ﻣـﻮازﯾﻦ اﺳـﻼﻣﯽ؛‬
‫ﺑﺮﺧﻮرداري ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم از ﺣﻘﻮق ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﻮم‪ ،‬ﻗﺒﯿﻠﻪ‪ ،‬رﻧﮓ‪ ،‬ﻧﮋاد و زﺑـﺎن؛ ﺑﺮﺧـﻮرداري از ﺗـﺄﻣﯿﻦ اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ از‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﯽ‪ ،‬از ﮐﺎراﻓﺘﺎدﮔﯽ‪ ،‬ﺑﯽﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ‪ ،‬ﺣﻮادث و ﺳﻮاﻧﺢ و ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ و درﻣﺎﻧﯽ و ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺑﯿﻤﻪ و ﻏﯿﺮه؛ ﺗﺄﻣﯿﻦ آزاديﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ از ﺟﻤﻠﻪ آزادي ﮐﺎر و ﺣﻖ دادﺧﻮاﻫﯽ ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﻓـﺮد؛‪ 1‬از ﺑـﯿﻦ ﺑـﺮدن‬
‫ﻣﺮاﮐﺰ و ﻣﻈﺎﻫﺮ ﻓﺴﺎد در ﺟﺎﻣﻌﻪ؛ ﺑﺮﭼﯿﺪن ﺳﻔﺮه رﺷﻮهﺧﻮاري و اﺣﯿﺎي ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ دﯾﻨﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﺟﻬﺎد و ﺷﻬﺎدت‪.‬‬

‫آرﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ را در اﯾﻦ ﻣﻮارد ﻣﯽﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ‪ :‬ﺑﺮاﻧﺪازي ﻧﻈﺎم ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ و اﯾﺠﺎد ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣـﺴﺘﻘﻞ دﯾﻨـﯽ؛‬
‫اداره اﻣﻮر ﮐﺸﻮر ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﻮرا؛ دﻋﻮت ﺑﻪ ﺧﯿﺮ و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽ از ﻣﻨﮑﺮ؛ ﻧﻔـﯽ ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ ﺳـﺘﻤﮕﺮي‪ ،‬ﺳـﺘﻢﮐـﺸﯽ‪،‬‬
‫ﺳﻠﻄﻪﮔﺮي و ﺳﻠﻄﻪﭘﺬﯾﺮي؛ اﻣﻨﯿﺖ داﺧﻠﯽ و ﻧﻔﯽ ﺗﻔﺘﯿﺶ ﻋﻘﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻧﺴﻮر و ﺗﺠﺴﺲ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﺣﮑﻢ ﻗﺎﻧﻮن؛ آزادي ﻧـﺸﺮﯾﺎت‪،‬‬
‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت و راهﭘﯿﻤﺎﯾﯽﻫﺎ؛ ﺗﺄﻣﯿﻦ آزاديﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺣﺪود ﻗـﺎﻧﻮن؛ اﺗﮑـﺎ ﺑـﻪ آراي ﻋﻤـﻮﻣﯽ در‬
‫اداره ﮐﺸﻮر و ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺮدم در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮﯾﺶ؛ ﻃﺮد ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺘﻌﻤﺎر و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻧﻔﻮذ اﺟﺎﻧﺐ؛ ﻣﺤﻮ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ‬
‫اﺳﺘﺒﺪاد‪ ،‬ﺧﻮدﮐﺎﻣﮕﯽ و اﻧﺤﺼﺎرﻃﻠﺒﯽ؛ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻨﯿﻪ دﻓﺎع ﻣﻠﯽ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﺳﺘﻘﻼل و ﯾﮏﭘﺎرﭼﮕﯽ ﺳـﺮزﻣﯿﻦ؛ ﺗﻨﻈـﯿﻢ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ ﮐﺸﻮر ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي اﺳﻼم و ﺗﻌﻬﺪ ﺑﺮادراﻧﻪ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻫﻤـﻪ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﺣﻤﺎﯾـﺖ ﺑـﯽدرﯾـﻎ از‬
‫ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن ﺟﻬﺎن؛ اﯾﺠﺎد رواﺑﻂ ﺻﻠﺢآﻣﯿﺰ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ دوﻟﺖﻫﺎي ﻏﯿﺮﻣﺤﺎرب؛ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻣﺒﺎرزه ﺣﻖﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﻣﺴﺘـﻀﻌﻔﺎن در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺴﺘﮑﺒﺮان درﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ از ﺟﻬﺎن در ﻋﯿﻦ ﺧﻮدداري ﮐﺎﻣﻞ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ دﺧﺎﻟﺖ در اﻣﻮر داﺧﻠﯽ ﻣﻠﺖﻫﺎي دﯾﮕﺮ‪2.‬‬
‫آرﻣﺎن ﺑﺮونﻣﺮزي و ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﻫﺎي ﻓﺮاﻣﻠﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ در ﺻﺪور ﭘﯿﺎم اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ از ﻣﻠﻞ ﻣﺴﺘﻀﻌﻒ و‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن و در اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻃﺮﺣﯽ ﻧﻮ در ﻧﻈﺎم ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﺘﺠﻠّﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﻣـﺎم ﺧﻤﯿﻨـﯽ رﺣﻤـﻪاﷲ در ﻧﺨـﺴﺘﯿﻦ ﺳـﺎل‬
‫ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب در ﺗﻌﯿﯿﻦ راﻫﺒﺮد ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ اﻋﻼم داﺷﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻠﺖ آزاده اﯾﺮان اﮐﻨﻮن از ﻣﻠﺖﻫﺎي ﻣﺴﺘﻀﻌﻒ ﺟﻬﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ آﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﻄﻘﺸﺎن‪ ،‬ﺗﻮپ و ﺗﺎﻧﮏ و ﺷﻌﺎرﺷـﺎن ﺳـﺮﻧﯿﺰه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼً ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻣﺎ از ﺗﻤﺎم ﻧﻬﻀﺖﻫﺎي آزاديﺑﺨﺶ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﮐﻪ در راه ﺧﺪا و ﺣﻖ و ﺣﻘﯿﻘﺖ و‬
‫آزادي ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪3.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﺸﺎن در وﺻﯿﺖﻧﺎﻣﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ‪ -‬اﻟﻬﯽ ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ دوﻟﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑـﺎ ﺟﻤﻬـﻮريﻫـﺎي آزاد و ﻣـﺴﺘﻘﻞ را‬
‫ﻃﺮح ﮐﺮد‪:‬‬
‫و ﺷﻤﺎ اي ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن ﺟﻬﺎن! و اي ﮐﺸﻮرﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن! ﺑﻪ ﺳﻮي ﯾﮏ دوﻟﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ ﺟﻤﻬﻮريﻫـﺎي‬
‫آزاد و ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻪ ﭘﯿﺶ ﺑﺮوﯾﺪ‪4.‬‬

‫‪۴‬‬
‫درﺑﺎره آرﻣﺎنﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮارد اﺷﺎره ﮐﺮد‪ :‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻏـﺎرت ﺑﯿـﺖاﻟﻤـﺎل ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬
‫ﺧﺎﻧﺪان ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ و واﺑﺴﺘﮕﺎن آن؛ ﺣﻔﻆ ذﺧﺎﯾﺮ زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ؛ ﺗـﻼش ﺑـﺮاي ﭘﯿـﺸﺮﻓﺖ ﺻـﻨﻌﺘﯽ و ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾـﮏ ﮐـﺸﻮر ﺑـﺎ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي درﺳﺖ اﻗﺘﺼﺎدي؛ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﻮن؛ ﺗﺮﺑﯿﺖ اﻓﺮاد ﻣﺎﻫﺮ؛ دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل و ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ اﻗﺘﺼﺎدي؛‬
‫ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ در ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﻮن‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ و ﮐﺸﺎورزي؛ ﭘﯽرﯾﺰي اﻗﺘﺼﺎد ﻋﻠﻤﯽ و ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺿﻮاﺑﻂ اﺳﻼﻣﯽ؛ اﯾﺠﺎد رﻓـﺎه‬
‫و رﯾﺸﻪﮐﻦ ﮐﺮدن ﻓﻘﺮ؛ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﺳﺎﺳﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺴﮑﻦ‪ ،‬ﺧﻮراك‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎك‪ ،‬ﺑﻬﺪاﺷـﺖ‪ ،‬درﻣـﺎن‪ ،‬آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش؛‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ آوردن اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺎ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻂ اﺷﺘﻐﺎل ﮐﺎﻣﻞ؛ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ اﻗﺘـﺼﺎدي ﮐـﺸﻮر ﺑـﺎ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﯿﺎن ﺷﮑﻞ و ﻣﺤﺘﻮا ﺑﺎ ﻫﺪف اﯾﺠﺎد ﻓﺮﺻﺖ ﺧﻮدﺳﺎزي ﻣﻌﻨﻮي‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ؛ ﻣﻨﻊ اﺟﺒﺎر اﻓـﺮاد‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻌﯿﻦ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺑﻬﺮهﮐﺸﯽ از ﮐﺎر دﯾﮕﺮان؛ ﻣﻨﻊ اﺿﺮار ﺑﻪ ﻏﯿﺮ؛ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﻧﺤﺼﺎر‪ ،‬اﺣﺘﮑﺎر و رﺑﺎ؛ ﻣﻨﻊ اﺳﺮاف‬
‫و ﺗﺒﺬﯾﺮ؛ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺳﻠﻄﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﻮر؛ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﮐﺸﺎورزي‪ ،‬داﻣﯽ و ﺻـﻨﻌﺘﯽ؛‬
‫ﻋﺪاﻟﺖ اﻗﺘﺼﺎدي؛ ﮐﻢ ﮐﺮدن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖزداﯾﯽ از روﺳﺘﺎﻫﺎي ﮐﺸﻮر‪.‬‬
‫در واﻗﻊ‪ ،‬دﺳﺘﺎوردﻫﺎي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن آرﻣﺎنﻫﺎ و ﻫﺪفﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﻠﯽ ﯾﺎ ﺟﺰﺋﯽ ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫در ارزﯾﺎﺑﯽ دﺳﺘﺎوردﻫﺎي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑـﻪ آرﻣـﺎنﻫـﺎي اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﯽ‪ ،‬وﺿـﻌﯿﺖ ﭘـﯿﺶ از اﻧﻘـﻼب‪ ،‬اﻣﮑﺎﻧـﺎت و‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎي ﮐﺸﻮر و ﻓﺸﺎرﻫﺎ و ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎي دﺷﻤﻨﺎن داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ اﻧﻘﻼب ﺗﻮﺟﻪ ﮐـﺮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺳـﺮﻧﮕﻮﻧﯽ رژﯾـﻢ‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ و ﺟﺎيﮔﺰﯾﻦي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ و ﻧﯿﺰ ﮐﺴﺐ اﺳﺘﻘﻼل ﺳﯿﺎﺳـﯽ از ﺟﻤﻠـﻪ دﺳـﺘﺎوردﻫﺎي اﻧﻘـﻼب ﺑـﻮد ﮐـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﭘﯿﺮوزي آن ﻣﺤﻘﻖ ﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺑﻪ زﻣﺎن و ﺗﻼش ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻧﯿﺎز دارد‪.‬‬

‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم راﺣﻞ‪ ،‬دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻫﺪاف اﻧﻘﻼب را در ﮔﺮو ﮐﻮﺷﺶ ﻫﻤﻪ ﻣﻠﺖ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽداﻧﺴﺖ‪:‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﻋﺰﯾﺰ اﯾﺮان ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻧﻌﻤﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﻬﺎد ﻋﻈﯿﻢ ﺧﻮدﺗﺎن و ﺧﻮن ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺮوﻣﻨﺪﺗﺎن ﺑﻪ دﺳـﺖ آوردهاﯾـﺪ‪،‬‬
‫ﻫﻤﭽﻮن ﻋﺰﯾﺰﺗﺮﯾﻦ اﻣﻮر‪ ،‬ﻗﺪرش را ﺑﺪاﻧﯿﺪ و از آن ﺣﻔﺎﻇﺖ و ﭘﺎﺳﺪاري ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ و در راه آن ﮐـﻪ ﻧﻌﻤﺘـﯽ ﻋﻈـﯿﻢ و اﻟﻬـﯽ و‬
‫اﻣﺎﻧﺖ ﺑﺰرگ ﺧﺪاوﻧﺪي اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻮﺷﺶ ﮐﻨﯿﺪ و از ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﭘﯿﺶ ﻣـﯽآﯾـﺪ‪ ،‬ﻧﻬﺮاﺳـﯿﺪ ﮐـﻪ »ان‬
‫ﺗﻨﺼﺮ اﷲ ﯾﻨﺼﺮﮐﻢ و ﯾﺜﺒﺖ اﻗﺪاﻣﮑﻢ«‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﻮرﯾﺖ‪ ،‬ﺗﻠﺨﯿﺺ و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از اﻧﺪوﺧﺘﻪﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺳﺘﺎد ﻣـﺸﺘﺮك ﺳـﭙﺎه‬
‫)اداره ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت( ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﭘﮋوﻫﺶ »ﻧﻮد و دو دﺳﺘﺎورد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ« ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎري ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻣﺤﻤـﺪ ﺻـﺎﻟﺢﻧﯿـﺎ ﺗﻬﯿـﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﻢ ﺗﺎ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ دﺳﺘﺎوردﻫﺎي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ را ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﺴﯿﺎري از اﯾﻦ دﺳﺘﺎوردﻫﺎ آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ و ﺷﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﺸﺪه اﺳـﺖ‪ .‬از اﯾـﻦرو‪ ،‬از ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣﻨـﺎن‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺗﻮﻓﯿﻖ ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ اﯾﻦ دﺳﺘﺎوردﻫﺎ را ﻋﻨﺎﯾﺖ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از اﺻﻮل ‪ 30 ،28 ،19 ،4 ،3‬و ‪ 34‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از اﺻﻮل ‪ 27،152 ،25 ،24 ،23 ،22 ، 8 ،7 ، 6 ،3‬و ‪ 154‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ،11‬ص ‪.259‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،21‬ص ‪.203‬‬
‫‪ .5‬ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻮارد ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از اﺻﻞ ‪ 31 ،3‬و ‪ 43‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .6‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ،21‬ص ‪.181‬‬

‫‪۵‬‬
 ‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ‬

‫‪ .1‬ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ رژﯾﻢ‬
‫ﻏﺮب‪ ،‬اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎﺷﺎه‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺣﮑﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮي و ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺮدم اﯾﺮان ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎور ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐـﻪ روزي رژﯾـﻢ‬
‫ﻣﻘﺘﺪر و ﺗﺎ دﻧﺪان ﻣﺴﻠﺢ ﭘﻬﻠﻮي ﺳﺮﻧﮕﻮن ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺒـﺎرزان اﻧﻘﻼﺑـﯽ در دوران ﻣﺒـﺎرزه ﺗﻨﻬـﺎ در ﭘـﯽ‬
‫اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮﻫﺎﯾﯽ در رژﯾﻢ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺣﻔﻆ اﺻﻞ آن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎمﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤـﻪاﷲ از اﺑﺘـﺪا ﺑـﺮ ﺿـﺮورت‬
‫ﺳﺎﻗﻂ ﮐﺮدن رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽورزﯾﺪ‪ .‬اﯾﺸﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺗﺎ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ و دودﻣﺎن ﭘﻬﻠﻮي ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﯾﮏ روي آزادي و ﯾﮏ روي اﺳﺘﻘﻼل ﺑﺮاي ﻣﻤﻠﮑﺘﻤـﺎن ﺑﺒﯿﻨـﯿﻢ‪ .‬ﻣـﺎ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ﺷﺎه ﺗﺎ ﻧﺮود‪ ،‬آراﻣﺶ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﭘﯿﺪا ﻧﻤﯽﺷﻮد‪1.‬‬
‫اﯾﺸﺎن در ﮐﻼﻣﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫ﻣﺠﺮم دﺳﺖ اول ﻋﺒﺎرت از اﻣﺮﯾﮑﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﺮم دﺳﺖ دوم ﻋﺒﺎرت از اﯾﻦ ﺷﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺣﺎﻻ ﮔﺮﻓﺘﺎر اﯾﻦ ﻣﺠﺮﻣﯽ ﮐﻪ دﺳـﺖ‬
‫دوم اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻊﮔﯿﺮي ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ اﻣﺎم رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪ و ﺑﺎ روﺣﯿﻪاي ﺑﺎﻻ و ﺑﺎ ﺟﺪﯾﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﭘﯽ ﺳﺎﻗﻂ ﮐﺮدن رژﯾﻢ‬
‫ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﮐﻤﺘﺮ از آن ﻗﺎﻧﻊ ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ .‬اﻋﺘﺮاضﻫﺎ و ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺧﻮدﺟﻮش ﺑﻪ ﻗﺪري ﭘﺮﺷـﻮر ﺑـﻮد ﮐـﻪ ﮐﻤﺘـﺮ ﮐـﺴﯽ ﺗـﺼﻮر‬
‫ﻣﯽﮐﺮد اﯾﻦ ﻧﻬﻀﺖ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﯽ اﺳﺖ و ﺑﺪون ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺧـﺎرﺟﯽ اﻧﺠـﺎم ﻣـﯽﮔﯿـﺮد‪ .‬در ﻫﻤـﯿﻦ زﻣﯿﻨـﻪ‪ ،‬اﻣـﺎم ﺧﻤﯿﻨـﯽ‬
‫رﺣﻤﻪاﷲ در ﺗﻮﺻﯿﻒ ﭘﯿﺮوزي ﺷﮑﻮﻫﻤﻨﺪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺸﺮي ﻧﺒﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺧﺪاﯾﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺸﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮏ ﺷﻬﺮ را‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻨﻄﻘﻪ را آزاد ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﯾـﮏ اﺟﺘﻤـﺎع‬
‫را اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ در آورد ﮐﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﺎﻟﯽ ﯾﮏ ﺳﻠﻄﻨﺖ ‪ 2500‬ﺳﺎﻟﻪ را واژﮔﻮن ﮐـﺮد‪ .‬در ﭼﻬـﺎرم آﺑـﺎن در ﺑـﺎزار‬
‫ﺑﺰرگ ﺗﻬﺮان از ﺗﺮس ﭘﺎﺳﺒﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﺗﺼﻮر ﻧﻤﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﯾﮏ ﭘﺮﭼﻢ ﻧﺰﻧﺪ‪ .‬ﭼﻪﻃﻮر ﻣـﯽﺷـﻮد اﯾـﻦ ﺣﺮﮐـﺖ ﺑـﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﻋﻈﻤﺖ را ﺑﺸﺮي داﻧﺴﺖ‪ .‬ﮐﺎر‪ ،‬ﮐﺎر اﻟﻬﯽ ﺑﻮد؛ ﮐﺎر ﺧﺪا ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﻪ اﻗﺸﺎر و ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺘﺤﺪ ﺷﺪﻧﺪ و رﯾﺸﻪ اﯾﻦ ﺟﻨﺎﯾﺖﮐﺎر را از‬
‫ﺑﯿﺦ و ﺑﻦ ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و ﺑﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻣﺒﺎرزه ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺧﺪاي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن اﯾﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﺎر ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺎن رﺳـﯿﺪ‬
‫و اﻧﻘﻼب ﭘﯿﺮوز ﺷﺪ‪3.‬‬
‫‪ .1‬ﮐﻮﺛﺮ‪) ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽﻫﺎي اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ(‪ ،‬ص ‪.449‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.369‬‬
‫‪ .3‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم‪ ،‬دﻓﺘﺮ دﻫﻢ‪ ،‬ص ‪.131‬‬

‫‪ .2‬اﯾﺠﺎد ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺟﻤﻬﻮري‬

‫رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي در ﻗﺎﻧﻮن و ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻫﯿﭻ ﻧﻘﺸﯽ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻣﺮدم ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﺆﺛﺮي در رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ و رژﯾـﻢ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﺘﮑﯽ ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻧﻘﻼب اﺳـﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺑـﻪ اﯾـﻦ ﺳﯿﺎﺳـﺖ و ﺑﯿـﻨﺶ ﮐـﻪ ﺧـﺎص رژﯾـﻢﻫـﺎي ﺳـﻠﻄﻨﺘﯽ اﺳـﺖ‪ ،‬ﭘﺎﯾـﺎن داد‪.‬‬
‫ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻣﺮدم در ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ‪ ،‬وﺿـﻊ ﻗـﻮاﻧﯿﻦ و ﻫﻤـﻪ ﭘﺮﺳـﯽﻫـﺎ و اداره ﮐـﺸﻮر ﻧﻘـﺶ اﺻـﻠﯽ و‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در دوران ﻣﺒﺎرزه و ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺐ اﺻﻠﯽ و ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ اﻣﺎم ﺑﻮدﻧـﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎم‪ ،‬ﻣﺮدم را وﻟﯽﻧﻌﻤﺖ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﮐﺸﻮر ﻣﯽداﻧﺴﺖ و ﻫﻤﻪ ﻣﻘﺎمﻫﺎي ﻣﻤﻠﮑﺘﯽ را ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ دﻋـﻮت و ﺳـﻔﺎرش‬
‫ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺎ‪ ،‬از دو ﭘﺎﯾﻪ اﺻﻠﯽ »اﺳﻼﻣﯽ« و »ﺟﻤﻬﻮري« ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ و اﯾـﻦ ﺗﺮﮐﯿـﺐ ﺑـﺴﯿﺎر ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻈﺎم‪ ،‬در ﻋﯿﻦ وﻓﺎداري ﺑﻪ اﺳﻼم‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ ﺣﻔﻆ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺻﻞ اول ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳـﯽ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺟﻤﻬـﻮري‬
‫ﺑﻮدن ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺗﺼﺮﯾﺢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ اﺻﻞ آﻣﺪه ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﯾﺮان‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻗـﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳـﯽ‪،‬‬
‫دوﻟﺖ را ﺑﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ دادن ﻣﺮدم در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮد ﻣﻠﺰم ﮐﺮده اﺳﺖ‪ 1.‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻞ ﺷﺸﻢ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻣـﻮر‬

‫‪۶‬‬
‫ﮐﺸﻮر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﺗﮑﺎي آراي ﻋﻤﻮﻣﯽ اداره ﺷﻮد ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب رﺋﯿﺲ ﺟﻤﻬـﻮر‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠـﺲﺷـﻮراي اﺳـﻼﻣﯽ‪ ،‬اﻋـﻀﺎي‬
‫ﺷﻮراﻫﺎ و ﻧﻈﺎﯾﺮ اﯾﻨﻬﺎ و ﻫﻤﻪﭘﺮﺳﯽ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ آن اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﺻﻞ ﺑﻪ ﮐﻠﯿﺎت ﺟﻤﻬﻮري ﺑﻮدن ﻧﻈﺎم و ﻧﻘﺶ ﻣـﺮدم در آن اﺷـﺎره‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم اﯾﺮان در ﯾﺎزدﻫﻢ ﻓﺮوردﯾﻦ ‪ 1358‬ﺑﺎ اﮐﺜﺮﯾﺖ ‪ 98/2‬درﺻﺪي ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳـﻼﻣﯽ رأي دادﻧـﺪ‪ .‬ﻣـﺮدم در‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺟﺪي داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن اﺑﺘﺪا ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺗﺪوﯾﻦﮐﻨﻨـﺪه ﻗـﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳـﯽ را آزاداﻧـﻪ اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺼﻮب ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رأي ﻣﺜﺒﺖ دادﻧﺪ‪» .‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﻧﻈـﺎم اﺳـﻼﻣﯽ اﯾـﺮان‬
‫ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر در ﻫﻤﻪ ﭘﺮﺳﯽ ﺳﺎل ‪ 1358‬ﺑﺎ رأي ﻣﺜﺒﺖ ‪ 99/5‬درﺻﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺼﻮب ﺷـﺪ‪ 2«.‬در ﺑـﺎزﻧﮕﺮي‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ در ﺳﺎل ‪ 1368‬ﻧﯿﺰ ﻣﺮدم ﺑﺎ رأي ﻣﺜﺒﺖ ‪ 97/38‬درﺻﺪي ﺧﻮد اﺻﻼﺣﺎت آن را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ ﺟﻠﻮهﻫﺎي ﺟﻤﻬﻮري ﺑﻮدن ﻧﻈﺎم‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺨﺺ اول ﻣﻤﻠﮑﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي اﺳﺖ‪ .‬اﯾـﻦ ﺣـﻖ در اﺻـﻞ ‪107‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬روش ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ در ﺟﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫آﺷﮑﺎر‪ ،‬رﻫﺒﺮ‪ ،‬ﻣﻮرد ﭘﺬﯾﺮش اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻗﺎﻃﻊ ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺒﻮﻟﯿﺖ ﺣﻀﺮت اﻣـﺎم ﺧﻤﯿﻨـﯽ رﺣﻤـﻪاﷲ ﭼﻨـﯿﻦ ﺑـﻮد‪ .‬روش‬
‫ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﭘﺲ از اﯾﺸﺎن ﺑﻪ اﺟﺮا درآﻣﺪ‪ .‬در اﯾﻦ روش‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻣﺮدم‪ ،‬ﺧﺒﺮﮔﺎن را اﻧﺘﺨﺎب ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﺧﺒﺮﮔـﺎن از‬
‫ﻣﯿﺎن ﻓﻘﯿﻬﺎن داراي ﺷﺮاﯾﻂ در اﺻﻮل ‪ 5‬و ‪ 109‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳـﯽ‪ ،‬رﻫﺒـﺮي را ﺑﺮﻣـﯽﮔﺰﯾﻨﻨـﺪ ﮐـﻪ اﻋﻠـﻢ ﺑـﻮده و از ﭘـﺬﯾﺮش‬
‫ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب رﺋﯿﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﻧﯿﺰ ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺟﻤﻬﻮري ﺑﻮدن ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣـﺮدم‪،‬‬
‫ﻋﺎﻟﯽﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎم ﮐﺸﻮر ﭘﺲ از رﻫﺒﺮي را ﮐﻪ رﯾﺎﺳﺖ ﻗﻮه ﻣﺠﺮﯾﻪ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد‪ ،‬ﺑﺎ رأي ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺧﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم در اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﻧﯿﺰ دﺧﺎﻟﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻋﻼوه ﺑـﺮ ﻗـﺎﻧﻮنﮔـﺬاري‪ ،‬از وﻇـﺎﯾﻒ و‬
‫اﺧﺘﯿﺎرات ﻣﻬﻢ دﯾﮕﺮي ﻫﻤﭽﻮن رأي دادن ﺑﻪ وزﯾﺮان ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ‪ ،‬اﺳﺘﯿﻀﺎح رﺋﯿﺲ ﺟﻤﻬـﻮر و وزﯾـﺮان‪ ،‬ﺗـﺼﻮﯾﺐ ﺑﻮدﺟـﻪ ﮐـﻞ‬
‫ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﺗﻔﺤﺺ در ﺗﻤﺎم اﻣﻮر ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻋﻬﺪﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ و‪ ...‬ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ وﻇﺎﯾﻒ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬واﮔﺬاري ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب آﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﺟﻠﻮهﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺟﻤﻬﻮري ﺑﻮدن ﻧﻈﺎم ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .1‬اﺻﻞ ﺳﻮم ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻋﺒﺎس ﻋﻠﯽ‬
‫ي ﻋﻤﯿﺪ زﻧﺠﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻓﻘﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.201‬‬

‫‪ .3‬ﻣﺮدﻣﯽ ﺷﺪن ﻧﻈﺎم‬

‫ﻫﺮ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼت ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎﻫﯽ ﻣﺤﮑﻢ ﻧﯿﺎز دارد‪ .‬در ﭼﻨﯿﻦ زﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺣﮑﻮﻣﺖﻫـﺎي ﭘﻮﺷـﺎﻟﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻗﺪرتﻫﺎي اﺳﺘﻌﻤﺎري‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ‪ ،‬ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬اﻣﮑﺎﻧﺎت اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺗﺒﻠﯿﻐـﺎت و ﻓﺮﯾـﺐﮐـﺎري ﻣﺘﻮﺳـﻞ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﻧﯿﺰ از اﯾﻦ دﺳﺘﻪ دوﻟﺖﻫﺎ ﺑﻮد‪ .‬اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬اﯾﻦ دﺳـﺘﺎورد ارزﺷـﻤﻨﺪ را ﺑـﺮاي ﻣـﺮدم ﺑـﻪ‬
‫ارﻣﻐﺎن آورد ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻼت ﻣﻬﻢ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺎﺷـﺪ و از آﻧـﺎن ﮐﻤـﮏ ﺑﺨﻮاﻫـﺪ‪ .‬ﺣـﻀﺮت اﻣـﺎم‬
‫ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ در ﺻﺤﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺒﺎرزه و اﻧﻘﻼب ﻣﺎﻧﻨﺪ راهﭘﯿﻤﺎﯾﯽﻫﺎ‪ ،‬اﻋﺘـﺼﺎبﻫـﺎ‪ ،‬ﭘﺨـﺶ اﻋﻼﻣﯿـﻪ و درﮔﯿـﺮي‬
‫ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ رژﯾﻢ در روزﻫﺎي ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠـﻮي‪ ،‬ﺑـﺮ ﺣﻤﺎﯾـﺖ ﻣﺮدﻣـﯽ از اﻧﻘـﻼب‪ ،‬ﺗﮑﯿـﻪ داﺷـﺖ‪ .‬در ﺟﻨـﮓ‬
‫ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ ﻋﺮاق ﺑﺮ اﯾﺮان ﻧﯿﺰ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﻧﯿﺮوي ﻣﺮدم ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺘﺠﺎوز را ﺗﻨﺒﯿﻪ ﮐﻨﺪ و در ﺳﺮ ﺟﺎﯾﺶ ﺑﻨﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم‬
‫ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﯾﮏﭘﺎرﭼﻪ ﺧﻮد در ﺻﺤﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻓﺎع ﻣﻘﺪس‪ ،‬ﻋﺎﻟﯽﺗﺮﯾﻦ و زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻣﺼﺪاق ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑـﺎ ﻣـﺮدم را‬
‫ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در دوران ﻣﺤﺎﺻﺮه اﻗﺘﺼﺎدي اﯾﺮان اﺳﻼﻣﯽ از ﺳﻮي ﻗﺪرتﻫﺎي اﺳﺘﮑﺒﺎري ﺑﻪ وﯾـﮋه اﻣﺮﯾﮑـﺎ‪،‬‬
‫دوﻟﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ ﺟﻠﺐ ﻫﻤﮑﺎريﻫﺎ و ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺮدم و ﻧﻬﺎدﯾﻨﻪ ﮐﺮدن روﺣﯿﻪ ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ در آﻧﻬﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮ ﺑﺤـﺮان ﭼﯿـﺮه‬
‫ﺷﻮد و دﺷﻤﻦ را ﺑﻪ زاﻧﻮ درآورد‪.‬‬

‫‪٧‬‬
 ‫‪ .4‬ﺣﻀﻮر ﻓﻌﺎل ﻣﺮدم در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫ﺑﺮﮔﺰاري اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت آزاد و اﺣﺘﺮام ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻪ آرا و ﻋﻘﺎﯾﺪ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪاي از اﻋﺘﻤﺎد ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﯿﻦ دوﻟـﺖ و ﻣـﺮدم و ﺷـﺮﮐﺖ‬
‫دادن ﻣﺮدم در اداره ﮐﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬در زﻣﺎن رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آراي ﻣﺮدم در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎ و ﻣﻔﻬـﻮم واﻗﻌـﯽ‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬اوﺿﺎع دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪ‪ .‬ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ ﺗﺒﯿـﯿﻦ اﻋﺘﻘـﺎد ﺑـﻪ ﺟﻤﻬـﻮري ﺑـﻮدن ﻧﻈـﺎم‪،‬‬
‫زﻣﯿﻨﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺮدم را ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺖ و ﻣـﺮدم ﻧﯿـﺰ ﺑـﺎ دﯾـﺪن آزادي ﻋﻤـﻞ در ﻣﯿـﺪان ﻣـﺸﺎرﮐﺖ واﻗﻌـﯽ و ﺣﻘﯿﻘـﯽ و‬
‫ﺑﺎورﻣﻨﺪي ﺑﻪ ﺗﮑﻠﯿﻒ ﺷﺮﻋﯽ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ وارد ﺻـﺤﻨﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑـﺎت ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗـﺎﮐﻨﻮن ﺑـﯿﺶ از ﺑﯿـﺴﺖ دوره اﻧﺘﺨﺎﺑـﺎت ﺑـﺎ وﺟـﻮد‬
‫ﻣﺸﮑﻼت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎي ﭘﯿﺪا و ﭘﻨﻬﺎن دﺷﻤﻨﺎن داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﺎ ﺷﻮرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻓﺮاوان ﻣﺮدم ﺑﺮﮔﺰار ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم در ﺗﻤﺎم اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﯾﺎد ﺷﺪه ﺑﺎ اراده آزاد ﺧﻮﯾﺶ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮده و آزاداﻧﻪ رأي دلﺧﻮاه ﺧﻮد را ﺑـﻪ ﺻـﻨﺪوقﻫـﺎي رأي‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ دﺳﺘﺎورد ﺷﮑﻮﻫﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﯾﻪ ﺳﺮاﻓﺮازي و اﻓﺘﺨﺎر ﻣﺮدم ﻋﺰﯾﺰ اﯾﺮان و ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ در ﺟﻬﺎن ﺑﻪ وﯾـﮋه در ﺑﺮاﺑـﺮ ﻣـﺪﻋﯿﺎن‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ و ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -5‬اﺣﯿﺎي ﻣﺬﻫﺐ ﺗﺸﯿﻊ و ﻫﻮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬دﯾﻦ اﺳﻼم و ﻣﺬﻫﺐ ﺗﺸﯿﻊ در ﮐﺎﻧﻮن ﺗﻬﺎﺟﻢ دﺷﻤﻨﺎن ﻗﺮار داﺷﺖ و ﺳﯿﺎﺳـﺖ ﻣﺤـﻮري و ﺣﺮﮐـﺖ ﺟـﺪ‪‬ي‬
‫دﺷﻤﻨﺎن ﺗﺎ ﺣﺪودي زﯾﺎدي‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺬﻫﺐ ﭘﻮﯾـﺎ را ﺑـﻪ اﻧـﺰوا ﮐـﺸﯿﺪه ﺑـﻮد‪ .‬دﺷـﻤﻦ ﺑـﺎ آﮔـﺎﻫﯽ ﮐﺎﻣـﻞ از ﻗـﺪرت و روﺣﯿـﻪ‬
‫ﺳﻠﺤﺸﻮري و ﻣﺒﺎرزاﺗﯽ ﺷﯿﻌﯿﺎن در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﻬﻀﺖﻫﺎ و ﺣﺮﮐﺖﻫﺎي ﺷﯿﻌﯽ‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ را در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﺳﺘﯿﺰ ﺑﺎ اﺳﻼم و ﺗﺸﯿﻊ‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻗﻠﻤﺮو ﮐﺸﻮر اﯾﺮان ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎي دﻧﯿـﺎ ﮔـﺴﺘﺮده ﺑـﻮد‪ .‬ﺗـﺎ ﻗﺒـﻞ از ﭘﯿـﺮوزي‬
‫ﺷﮑﻮﻫﻤﻨﺪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬اﺳﻼم و ﺗﺸﯿﻊ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻋﺮﺻﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ و ﺣﺎﮐﻤﯿـﺖ ﺣـﻀﻮر ﻣـﺆﺛﺮي ﻧﺪاﺷـﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑـﻪ‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از اﺣﮑﺎم و اﺑﻌﺎد آن ﻣﻨﺰوي ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ و اﺣﮑﺎم ﮔﺴﺘﺮده و ﻫﻤـﻪ ﺟﺎﻧﺒـﻪ اﺳـﻼم ﺻـﺮﻓﺎ در ﺑﺮﺧـﯽ از اﻣـﻮر‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻘﺶ داﺷﺖ و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﻓﺮﻋﯽ ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﯽﺷﺪ و ﺑﻪ ﻋﺒﺎدتﻫﺎي ﻓﺮدي و آداب و رﺳـﻮم ﻣـﺬﻫﺒﯽ‬
‫ﻣﺤﺪود ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ در ﻣﻮرد ﺑﻪ اﻧﺰوا ﮐﺸﯿﺪن اﺳﻼم ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫اﺳﻼم داﺷﺖ ﻣﻨﺴﯽ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬اﺳﻼم را داﺷﺘﻨﺪ ﻣﻨﻬﺪم ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﺮآن را داﺷﺘﻨﺪ زﯾﺮ ﭼﮑﻤﻪﻫـﺎ از ﺑـﯿﻦ ﻣـﯽﺑﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﻗﯿـﺎم‬
‫ﺷﻤﺎ ﺟﻮانﻫﺎي اﯾﺮان‪ ،‬ﻗﯿﺎم ﺷﻤﺎ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﮐﻪ ﻗﯿﺎم اﻟﻬﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻬﻀﺖ اﻟﻬﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﻗﺮآن را زﻧﺪه ﮐﺮد؛ ﺣﯿﺎت ﺗﺎزه ﺑﻪ اﺳـﻼم‬
‫ﺑﺨﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﺷﯿﻌﻪﺳﺘﯿﺰي را در دﺳﺘﻮر ﮐﺎر ﺧﻮد ﻗﺮار داده ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺰاﯾﻨﺪهاي ﺑـﺎ ﻫـﺪف ﺣـﺬف اﺳـﻼم از ﻫﻤـﻪ‬
‫اﺑﻌﺎد زﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺮدم ﻣﺴﻠﻤﺎن اﯾﺮان‪ ،‬در ﻏﯿﺮاﺳﻼﻣﯽ ﮐﺮدن ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺳﭙﺮدن ﭘـﺴﺖﻫـﺎي‬
‫ﮐﻠﯿﺪي ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ اﻓﺮاد ﻧﺎﺻﺎﻟﺢ و ﺿﺪدﯾﻦ‪ ،‬ﺗﺮوﯾﺞ ﺑﻬﺎﯾﯿﺖ‪ ،‬ﺣﺬف اﺳـﻼم از داﻧـﺸﮕﺎهﻫـﺎ و ﻣـﺪارس‪ ،‬ﺑـﻪ ﺗﻤـﺴﺨﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻌﺎرف و اﺣﮑﺎم اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺣﺬف اﺳﻼم از ﺻﺤﻨﻪﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎ داﻣﻦزدن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻠﯽ و ﻣﻠﯽﮔﺮاﯾـﯽ و ﺣﺘـﯽ‬
‫ﺳﺘﯿﺰ ﺑﺎ آﺛﺎر و ﻣﻈﺎﻫﺮ دﯾﻨﯽ در اﻣﻮر ﺟﺰﺋﯽ و ﺷﮑﻠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺒﺪأ ﺗﺎرﯾﺦ ﮐﺸﻮر و ﺑﯽﺣﺮﻣﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖﻫﺎي ﻣـﺬﻫﺒﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﺪ‪ .‬ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺮدوﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮﯾﻦ دوﺳﺖ ﺷﺎه و ﻣﺤﺮم اﺳﺮار وي در ﻣﻮرد ﺗﺮوﯾﺞ ﺑﻬﺎﯾﯿﺖ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪:‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻓﺮﻗﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ اداره ﮐﻞ ﺳﻮم ﺳﺎواك ﺑﻪ دﻗﺖ دﻧﺒﺎل ﻣﯽﺷـﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺎﯾﯿـﺖ ﺑـﻮد‪ .‬ﺷـﻌﺒﻪ ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ‪ ،‬ﺑـﻮﻟﺘﻦﻫـﺎي‬
‫ﻧﻮﺑﻪاي ﺳﻪ ﻣﺎﻫﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﯾﮏ ﻧﺴﺨﻪ از آن از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻦ ﺑﻪ اﻃﻼع ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﻮﻟﺘﻦ‪ ،‬ﻣﻔﺼﻞﺗﺮ از‬
‫ﺑﻮﻟﺘﻦ ﻓﺮاﻣﺎﺳﻮﻧﺮي ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ از ﺗﺸﮑﯿﻼت ﺑﻬﺎﯾﯿﺖ و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اﻓﺮاد ﺑﻬﺎﯾﯽ در ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﻬـﻢ و ﺣـﺴﺎس ﻣﻤﻠﮑﺘـﯽ‬
‫اﻃﻼع ﮐﺎﻣﻞ داﺷﺖ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ﺣﺴﻦ ﻇﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد‪ .‬اﺻﻮﻻً رﺿﺎﺧﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺑﻬﺎﯾﯿﺖ رواﺑﻂ ﺣﺴﻨﻪ داﺷﺖ ﺗﺎ ﺣـﺪي‬
‫ﮐﻪ اﺳﺪاﷲ ﺻﻨﯿﻌﯽ را ﮐﻪ ﯾﮏ ﺑﻬﺎﯾﯽ ﺗﺮاز اول ﺑﻮد‪ ،‬آﺟﻮدان ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ وزارت ﺟﻨﮓ و وزارت‬
‫ﺧﻮارﺑﺎر رﺳﯿﺪه ]ﺑﻮد[‪ ،‬وﻟﯽ ﻧﻔﻮذ اﺻﻠﯽ ﺑﻬﺎﯾﯿﺖ در دوران ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﯾﻢ اﯾﺎدي ﺑﻮد‪ .‬اﯾﺎدي از ﺧﺎﻧﻮاده ﺗـﺮاز اول ﺑﻬﺎﯾﯿـﺖ ﺑـﻮد‪.‬‬
‫اﯾﺎدي ﺑﺎ ﻧﻔﻮذي ﮐﻪ ﻧﺰد ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﮐﺴﺐ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻬﺎﯾﯽﻫﺎ را ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋـﺎﻟﯽ رﺳـﺎﻧﺪ‪ .‬او ﻣـﺴﻠﻤﺎ در رﺳـﺎﻧﯿﺪن اﻣﯿﺮﻋﺒـﺎس‬
‫ﻫﻮﯾﺪا )ﮐﻪ ﺑﻬﺎﯾﯽ ﺑﻮد( ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮي ﻧﻘﺶ اﺻﻠﯽ داﺷﺖ‪ .‬در زﻣﺎن ﻫﻮﯾﺪا‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﮐﺎر ﺑﻬﺎﯾﯽﻫﺎ ﺗﻤﺎم ﺑﻮد و ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋـﺎﻟﯽ‬

‫‪٨‬‬
‫ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺗﻮﺳﻂ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ اﺷﻐﺎل ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻔﻮذ ﺑﻬﺎﯾﯽﻫﺎ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺧـﻮد او‬
‫ﺻﺮاﺣﺘﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻓﺮاد ﺑﻬﺎﯾﯽ در ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻣﻬﻢ و ﺣﺴﺎس ﻣﻔﯿﺪﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﻋﻠﯿﻪ او ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻧﻤـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻬﺎﯾﯿـﺎﻧﯽ ﮐـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺣﺴﺎس ﻣﯽرﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﺪن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﯾﯿﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺗـﺎ از اﯾـﻦ ﻃﺮﯾـﻖ‪،‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻤﻠﮑﺖ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻬﺎﯾﯿﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در زﻣﺎن ﺣﺎﮐﻤﯿـﺖ اﯾـﺎدي ﺑـﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺑﻬﺎﯾﯽﻫﺎ در ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻣﻬﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و در اﯾﺮان‪ ،‬ﺑﻬﺎﯾﯽ ﺑﯽﮐﺎر وﺟﻮد ﻧﺪاﺷـﺖ‪ .‬در دوران اﯾـﺎدي‪ ،‬ﺗﻌـﺪاد ﺑﻬـﺎﯾﯽﻫـﺎي‬
‫اﯾﺮان ﺑﻪ ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ رﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮي ﮔﺎﻫﯽ در ﻣﻮﺿﻊﮔﯿﺮيﻫﺎﯾﺶ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺧﻮد ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺣﺬف اﺳﻼم از اﻣﻮر ﮐﺸﻮر اﺷـﺎره ﻣـﯽﮐـﺮد‪ .‬او در‬
‫ﻣﺮاﺳﻢ رﺳﻤﯽ ﭘﻨﺠﺎﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﺑﻨﯿﺎنﮔﺬاري ﺳﻠﺴﻠﻪ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬درﺑﺎره ﮔﺮاﯾﺶ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻠﯽﮔﺮاﯾـﯽ اﻓﺮاﻃـﯽ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺻـﺮاﺣﺖ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻦ اﻋﻼم ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﯿﺰي ﺟﺰ اﯾﺮان ﻋﺸﻖ ﻧﻤﯽورزﯾﻢ و ﺑﺮاي ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﺣﺮﻣﺖ اﯾﺮاﻧﯿـﺎن ﺗﻌـﺼﺐ‬
‫ﻧﺪارﯾﻢ و وﻇﯿﻔﻪاي ﺟﺰ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﮐﺸﻮر و ﻣﻠﺖ ﺧﻮد ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﯿﻢ‪.‬‬
‫او در راﺳﺘﺎي اﺳﻼمزداﯾﯽ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1355‬ﺧﻮرﺷﯿﺪي‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ رﺳﻤﯽ اﯾﺮان را ﺑﻪ ‪ 2535‬ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ ﺗﻐﯿﯿـﺮ داد‪ .‬از آنﺟـﺎ‬
‫ﮐﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺗﻼشﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺣﮑﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮي ﺑﺮاي اﺳـﻼمزداﯾـﯽ ﺑـﻪ درازا ﻣـﯽﮐـﺸﺪ‪ ،‬از آن ﭼـﺸﻢ ﻣـﯽﭘﻮﺷـﯿﻢ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب ﭘﺮﺑﺮﮐﺖ اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﺘﯿﺰ ﺑﺎ دﯾﻦ در داﺧﻞ ﮐﺸﻮر ﭘﺎﯾﺎن داد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻋﻈﻤﺖ ﺗﺸﯿﻊ و اﺳﻼم را‬
‫در ﺟﻬﺎن اﺣﯿﺎ ﮐﺮد‪ .‬ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﺠﻤﻊ ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻫﻞ ﺑﯿﺖ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻧﯿـﺰ ﻣﻮﺟـﺐ آﺷـﻨﺎﯾﯽ ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﻣـﺮدم‬
‫ﺟﻬﺎن ﺑﺎ ﻣﺬﻫﺐ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺗﺸﯿﻊ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت آﯾﺖاﷲ اﻟﻌﻈﻤﯽ ﻓﺎﺿﻞ ﻟﻨﮑﺮاﻧﯽ رﺣﻤﻪاﷲ درﺑﺎره اﺣﯿﺎي ﺗﺸﯿﻊ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ دﺳﺘﺎورد اﻧﻘﻼب اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻣﺎم رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬ﺷﯿﻌﻪ را ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ دﻧﯿﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد و ﺗﺎ آن زﻣﺎن‪ ،‬ﺷـﯿﻌﻪ‬
‫ﺑﻪ دﻧﯿﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺻﺪي ﻧﻮد دﻧﯿﺎ اﺻﻼً از ﻣﺬﻫﺒﯽ و ﻣﮑﺘﺒﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﺸﯿﻊ اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﯾﻦ اﻧﻘـﻼب‬
‫اﻣﺎم ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﺸﯿﻊ در ﻫﻤﻪ دﻧﯿﺎ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ ﻧﯿﺰ در اﯾﻦﺑﺎره ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﯾﻢ‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ اﺳﻼم را در اﯾﻨﺠﺎ زﻧﺪه ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﭘﯿﺶﺗﺮ اﺳﻤﯽ از اﺳـﻼم ﺑـﻮد‪ ،‬وﻟـﯿﮑﻦ اﺳـﻼم‪،‬‬
‫اﺻﻠﺶ ﻧﺒﻮد؛ ﯾﻌﻨﯽ اﺻﻠﺶ‪ ،‬دﻋﻮا ﺑﺎ اﺳﻼم ﺑﻮد‪ .‬ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﺳﻼمزداﯾﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪5.‬‬
‫زﻧﺪه ﺷﺪن ﻫﻮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻪ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ دﺳﺘﺎوردﻫﺎي اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرود‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازهاي ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ رﻫﺒﺮ ﻓﺮزاﻧـﻪ‬
‫اﻧﻘﻼب‪ ،‬آن را ﯾﮑﯽ از دو ﮐﺎر ﺑﺰرگ اﻧﻘﻼب ﻣﯽداﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬دو ﮐﺎر ﺑﺰرگ اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ‪ ،‬ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ و دﯾﮕﺮي‪ ،‬زﻧﺪه ﮐﺮدن ﻫﻮﯾـﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ در دﻧﯿﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از ﺷﺨﺼﯿﺖﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺟﻬﺎن ﻧﯿﺰ در ﺳﺨﻨﺎن ﺧﻮد ﺑﻪ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اﺷـﺎره ﮐـﺮدهاﻧـﺪ‪ .‬اﺣﻤـﺪﺑﻦ ﺑـﻼ‪ ،‬ﻧﺨـﺴﺘﯿﻦ‬
‫رﺋﯿﺲ ﺟﻤﻬﻮر اﻟﺠﺰاﯾﺮ ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب اﯾﻦ ﮐﺸﻮر در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﺣﯿﺜﯿﺖ اﺳﻼﻣﯽ را ﺑﻪ او ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﻣﻠﻞ ﻋﺮب ﺑﺎﯾﺪ زﻧﺪه ﺷـﺪن اﺳـﻼم را در ﻗـﺮن ﺑﯿـﺴﺘﻢ ﻣـﺪﯾﻮن‬
‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻪ دﻧﯿﺎي ﻋـﺮب را ﺑـﻪ اﺟﺒـﺎر دﮔﺮﮔـﻮن ﺧﻮاﻫـﺪ ﺳـﺎﺧﺖ‪ .‬اﻣـﺮوز آواي ﻧﻬـﻀﺖ‬
‫ﺧﻤﯿﻨﯽ در دور اﻓﺘﺎدهﺗﺮﯾﻦ ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬در دوراﻓﺘـﺎدهﺗـﺮﯾﻦ ﻗﺒﺎﯾـﻞ ﺻـﻤﺎري اﻓﺮﯾﻘـﺎ‪ ،‬ﺳـﺨﻦ از‬
‫روﺣﯽ ﺗﺎزه اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﻘﻼب اﯾﺮان در ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ ﺑﻪ اﺳﻼم داده اﺳﺖ‪7.‬‬
‫وزﯾﺮ ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت و اﻣﻮر ﻣﺬﻫﺒﯽ اﻟﺠﺰاﯾﺮ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫آﯾﺖ اﷲ ﺧﻤﯿﻨﯽ اﻋﺘﺒﺎر اﺳﻼم را در ﻧﻈﺮ ﻣﻠﻞ اﺳﻼﻣﯽ و ﻏﯿﺮاﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﯿﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬ﺗﺠﺴﻢ زﻧـﺪهاي از‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼﻣﺎﺳﺖ‪8.‬‬
‫‪ .1‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم‪ ،‬دﻓﺘﺮ دﻫﻢ‪ ،‬ص ‪.378‬‬
‫‪ .2‬ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺮدوﺳﺖ‪ ،‬ﻇﻬﻮر و ﺳﻘﻮط ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ج ‪ ،1‬ﺻﺺ ‪ 202‬و ‪.374‬‬
‫‪ .3‬روﯾﺎروﯾﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان و اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ص ‪.44‬‬

‫‪٩‬‬
 ‫‪ .4‬روزﻧﺎﻣﻪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ‪.1378/6/16 ،‬‬
‫‪ .5‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ،17‬ص ‪.170‬‬
‫‪ .6‬ﺧﻄﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺗﻬﺮان‪.1374/11/20 ،‬‬
‫‪ .7‬روﯾﺎروﯾﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان و اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ص ‪.123‬‬
‫‪ .8‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.122‬‬

‫‪ -6‬اﯾﺠﺎد زﻣﯿﻨﻪ اﺗﺤﺎد ﺗﺸﯿﻊ و ﺗﺴﻨﻦ‬

‫ﮔﺴﺘﺮش دﯾﻦ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ادﯾﺎن ﭘﻮﯾﺎ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﻧﻔﺮ ﺟﻤﻌﯿﺖ دارد‪ ،‬ﯾﮑﯽ از دﻏﺪﻏﻪﻫـﺎي اﺻـﻠﯽ‬
‫اﺳﺘﮑﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرود‪ .‬دﺷﻤﻦ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺑـﺎ اﯾﺠـﺎد اﺧـﺘﻼف و ﺷـﮑﺎف اﻓﮑﻨـﺪن در درون اﯾـﻦ ﻧﯿـﺮوي ﻋﻈـﯿﻢ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺟﻬﺎن اﺳﻼم را ﺗﻀﻌﯿﻒ ﮐﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﺸﺪﯾﺪ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻣﺬﻫﺒﯽ‪ ،‬ﺗﻮان و اﻧﺮژي ﻣﺬاﻫﺐ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ در درﮔﯿﺮي ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺼﺮف ﻣﯽﺷﻮد و ﻫﯿﭻﮐﺪام رﺷﺪ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﻦ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺳﺒﺐ ﺑﺪﺑﯿﻨﯽ دﯾﮕـﺮ‬
‫ادﯾﺎن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺷﻮد؛ ﭼﻮن ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ وﻗﺘﯽ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑـﺎ دﯾﮕـﺮ ادﯾـﺎن ﺑـﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن ﺗﻨﻬﺎ در ﭘﯽ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺳﺎزي ﻧﻘﺎط اﻓﺘﺮاق ﻣﺬﻫﺐ ﺗﺸﯿﻊ و ﺗﺴﻨﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﯿﭻﮔﺎه از ﻧﻘﺎط اﺷـﺘﺮاك‬
‫آﻧﺎن ﯾﺎد ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ ﺑﺎ ﺗﯿﺰﺑﯿﻨﯽ و دراﯾﺖ ﺧﻮد ﺳﺎلﻫﺎ ﭘﯿﺶ در ﺳﺎل ‪ 1343‬ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫دوﻟﺖﻫﺎي اﺳﺘﻌﻤﺎرﻃﻠﺐ‪ ،‬دوﻟﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ ذﺧﺎﯾﺮ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ را ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺳـﯿﻠﻪﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻧﯿﺮﻧـﮓﻫـﺎي‬
‫ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬دول اﺳﻼﻣﯽ را اﻏﻔﺎل ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﯽ ﺑﻪ اﺳﻢ ﺷﯿﻌﻪ و ﺳﻨﯽ اﺧﺘﻼف اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺗﺒﻠﯿﻐـﺎﺗﯽ ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ ﮐـﻪ‬
‫ﻃﻮاﯾﻒ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ ﺑﻪ ﺟﺎن ﻫﻢ ﺑﯿﻔﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﻫﻢ اﺧﺘﻼف ﺷﯿﻌﻪ و ﺳﻨﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬دﺳﺖﻫﺎي ﻧﺎﭘﺎﮐﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﺷـﯿﻌﻪ و ﺳـﻨﯽ‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻤﺎﻟﮏ اﺧﺘﻼف ﻣﯽاﻧﺪازﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻨﻬﺎ ﻧﻪ ﺷﯿﻌﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻪ ﺳﻨﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻨﻬﺎ دﺳﺖﻫﺎي اﯾﺎدي اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪1.‬‬
‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب ﻧﯿﺰ ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎ اﺷﺎره ﮐﺮد و در ﺷﺸﻢ ﺷﻬﺮﯾﻮر ‪ 1358‬ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﯿﺎﻧﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺪﺧﻮاﻫﺎن ﺑﻪ اﺳﻼم ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﯾﺠﺎد اﺧﺘﻼف ﺑﯿﻦ ﺑﺮادران ﺳﻨﯽ و ﺷﯿﻌﻪ اﺳﺖ‪2.‬‬
‫اﯾﺸﺎن در ﭘﯿﺎم ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ ﻣﺮاﺳﻢ ﺣﺞ در ﺳﺎل ‪ 1360‬ﻧﯿﺰ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﻃﺮح اﺧﺘﻼف ﺑﯿﻦ ﻣﺬاﻫﺐ اﺳﻼﻣﯽ از ﺟﻨﺎﯾﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑـﻪ دﺳـﺖ ﻗﺪرﺗﻤﻨـﺪان ﮐـﻪ از اﺧـﺘﻼف ﺑـﯿﻦ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺳـﻮد‬
‫ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪. ...‬‬
‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﯾﮏ روز ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﻧﯿﺰ ﻓﺮﻣﻮده ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ اﻫﻞ ﺗﺴﻨﻦ ﯾﮑﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ‪ .‬واﺣﺪ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﺑﺮادر ﻫﺴﺘﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﮐﻠﻤﻪاي ﺑﮕﻮﯾـﺪ ﮐـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﺗﻔﺮﻗﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎنﻫﺎ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﯾﺎ ﺟﺎﻫﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﯿﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺧـﺘﻼف‬
‫ﺑﯿﻨﺪازﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ اﻧﻘﻼب و ﻫﺪاﯾﺖ ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم‪ ،‬وﺣﺪت ﺑﯿﻦ ﭘﯿـﺮوان ﻣـﺬاﻫﺐ اﺳـﻼﻣﯽ در ﻣﻨـﺸﻮر ﻧﻈـﺎم ﺟﻤﻬـﻮري‬
‫اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﯾﻌﻨﯽ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬وﺣﺪت اﻣﺖ اﺳﻼم ﮐـﻪ در ﻗـﺮآن ﮐـﺮﯾﻢ و ﺳـﻨﺖ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم رﯾﺸﻪ دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏﺗﺮﯾﻦ و ﺣﯿﺎﺗﯽﺗﺮﯾﻦ اﺻﻮل ﺳﯿﺎﺳـﺖ ﺧـﺎرﺟﯽ ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﻼﻣﯽ‬
‫اﯾﺮان در اﺻﻮل ‪ 11‬و ‪ 12‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺗﺠﻠﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﺻﻞ ‪ 11‬ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﻢ‪:‬‬

‫ﺑﻪ ﺣﮑﻢ ﮐﺮﯾﻤﻪ »ا‪‬نّ ﻫﺬه‪ ‬اُﻣ‪‬ﺘُﮑُﻢ‪ ‬اُﻣ‪‬ﮥً واﺣ‪‬ﺪ‪‬ةً و‪‬اَﻧﺎ ر‪‬ﺑ‪‬ﮑُﻢ‪ ‬ﻓَﺎﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪون؛ اﯾﻦ اﺳﺖ اﻣﺖ ﺷﻤﺎ ﮐﻪ اﻣﺘﯽ ﯾﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﻣﻨﻢ ﭘﺮوردﮔـﺎر‬
‫ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺮا ﺑﭙﺮﺳﺘﯿﺪ‪) «.‬اﻧﺒﯿﺎء‪ (92 :‬ﻫﻤﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﯾﮏ اﻣﺘﻨﺪ و دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﻣﻮﻇﻒ اﺳـﺖ ﺳﯿﺎﺳـﺖ‬
‫ﮐﻠﯽ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ اﺋﺘﻼف و اﺗﺤﺎد ﻣﻠﻞ اﺳﻼﻣﯽ ﻗﺮار دﻫﺪ و ﮐﻮﺷﺶ ﭘﯽﮔﯿﺮ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورد ﺗﺎ وﺣﺪت ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻗﺘـﺼﺎدي‬
‫و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺟﻬﺎن اﺳﻼم را ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬

‫‪١٠‬‬
 ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﺻﻞ دوازدﻫﻢ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ درﺑﺎره اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻣﺬاﻫﺐ اﺳﻼﻣﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻘﺮر ﻣﯽدارد‪:‬‬
‫دﯾﻦ رﺳﻤﯽ اﯾﺮان‪ ،‬اﺳﻼم و ﻣﺬﻫﺐ ﺟﻌﻔﺮي اﺛﻨﯽﻋﺸﺮي اﺳﺖ و اﯾﻦ اﺻﻞ اﻟﯽ اﻻﺑﺪ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ و ﻣـﺬاﻫﺐ دﯾﮕـﺮ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ اﻋﻢ از ﺣﻨﻔﯽ‪ ،‬ﺷﺎﻓﻌﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻟﮑﯽ‪ ،‬ﺣﻨﺒﻠﯽ و زﯾﺪي داراي اﺣﺘﺮام ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ و ﭘﯿﺮوان اﯾـﻦ ﻣـﺬاﻫﺐ در اﻧﺠـﺎم ﻣﺮاﺳـﻢ‬
‫ﻣﺬﻫﺒﯽ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﻓﻘﻪ ﺧﻮدﺷﺎن آزادﻧﺪ و در ﺗﻌﻠـﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿـﺖ دﯾﻨـﯽ و اﺣـﻮال ﺷﺨـﺼﯿﻪ )ازدواج‪ ،‬ﻃـﻼق‪ ،‬ارث و وﺻـﯿﺖ( و‬
‫دﻋﺎوي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن در دادﮔﺎهﻫﺎ رﺳﻤﯿﺖ دارﻧﺪ و در ﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﮐﻪ ﭘﯿﺮوان ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾـﻦ ﻣـﺬاﻫﺐ اﮐﺜﺮﯾـﺖ داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺮرات ﻣﺤﻠﯽ در ﺣﺪود اﺧﺘﯿﺎرات ﺷﻮراﻫﺎ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ آن ﻣﺬﻫﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﺣﻘﻮق ﭘﯿﺮوان ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺬاﻫﺐ‪.‬‬
‫رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺣﻀﺮت آﯾﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻧﯿﺰ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ وﺣﺪت ﺷﯿﻌﻪ و ﺳـﻨﯽ و ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮي از اﺧﺘﻼﻓـﺎت ﻣـﺬﻫﺒﯽ‬
‫اﺷﺎره ﻓﺮﻣﻮده و ﻫﻤﮕﺎن را ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺎط اﺷﺘﺮاك ﻣﺬاﻫﺐ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻘﺼﻮد ﻣﺎ از وﺣﺪت ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭼﯿﺴﺖ؟ آﯾﺎ ﻣﻘﺼﻮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﻣﺬﻫﺐ ﺧﻮد دﺳﺖ ﺑﺮدارﻧـﺪ و ﺑـﻪ ﻣـﺬﻫﺐ‬
‫دﯾﮕﺮي اﻋﺘﻘﺎد ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ و ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ؟ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺼﻮد اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺤﺚ ﻣﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از‬
‫ﺷﯿﻌﻪ و ﺳﻨﯽ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ و ﺗﺬﮐﺮ ﺑﺪﻫﯿﻢ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﯾﮏ ﻧﻘﺎط ﻣﺸﺘﺮك و ﯾﮏ ﻧﻘﺎط اﺧﺘﻼف و اﻓﺘﺮاق دارﯾﺪ‪ .‬آن ﻧﻘـﺎط اﺷـﺘﺮاك‬
‫ﺑﯿﺶ از ﻧﻘﺎط اﻓﺘﺮاق اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﻫﻤﻪ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ ﺑﻪ ﺧﺪاي واﺣﺪ و ﻗﺒﻠﻪ واﺣـﺪ و ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ واﺣـﺪ و اﺣﮑـﺎم و ﻧﻤـﺎز و روزه و‬
‫زﮐﺎت و ﺣﺞ اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻢ اﮐﻨﻮن ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﻧﻔﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺎﻟﻢ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻘﻄـﻪ‬
‫ﺗﺮاﮐﻢ آﻧﻬﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﯿﻦ ﺷﺮق و ﻏﺮب اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮑﯽ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و وﺿﻌﯿﺖ اﻗﻠﯿﻤﯽ و آب‬
‫و ﻫﻮاﯾﯽ‪ ،‬ﺣﺴﺎسﺗﺮﯾﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻋﺎﻟﻢ دﺳﺖ اﯾﻨﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ اي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬در ﻫﺮ ﺟﺎي دﻧﯿﺎ ﮐﻪ ﻫـﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬اﮔـﺮ‬
‫ﺑﺎ ﻫﻢ دﺷﻤﻨﯽ ﻧﮑﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻋﻠﯿﻪ ﻫﻢ ﻣﺒﺎرزه و ﺟﻨﮓ ﻧﮑﻨﯿﺪ و دﺷﻤﻨﺎن و دوﺳﺘﺎﻧﺘﺎن را ﺑﺸﻨﺎﺳﯿﺪ‪ ،‬وﺿﻊ زﻧـﺪﮔﯽ ﺷـﻤﺎ ﺑـﺎ آﻧﭽـﻪ‬
‫ﮐﻪ اﻣﺮوز اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﻟﺬا ﯾﮑﯽ از ﭘﯿﺎمﻫﺎي ﻋﻤﺪه اﻧﻘﻼب ﻣﺎ‪ ،‬وﺣﺪت ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎي دﻧﯿﺎي‬
‫اﺳﻼم‪ ،‬اﯾﻦ ﺣﺮف را ﻣﯽزﻧﯿﻢ‪.‬‬
‫در ﺣﻮزه ﻋﻤﻞ ﻧﯿﺰ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬وﺣﺪت ﺷﯿﻌﻪ و ﺳﻨﯽ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻊ »اﻟﺘﻘﺮﯾﺐ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﺬاﻫﺐ اﻻﺳﻼﻣﯿﻪ« در ﺳﺎل ‪ 1369‬ﺑﺎ ﻫﺪف اﯾﺠﺎد ﻧﺰدﯾﮑـﯽ ﺑـﯿﻦ ﻓﺮﻗـﻪﻫـﺎي اﺳـﻼﻣﯽ ﺑـﻪ‬
‫وﺳﯿﻠﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻋﻼم ‪ 12‬ﺗﺎ ‪ 17‬رﺑﯿﻊاﻻول ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﻫﻔﺘﻪ وﺣﺪت« در اﯾﺠﺎد وﺣﺪت‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ‪ ،‬اﻫﻞ ﺳﻨﺖ‪ ،‬دوازدﻫﻢ و ﺷﯿﻌﯿﺎن‪ ،‬ﻫﻔﺪﻫﻢ رﺑﯿﻊ اﻻول را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان وﻻدت‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ﺻﻠﯽاﷲﻋﻠﯿﻪوآﻟﻬﺠﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺟﺸﻦ ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﺟﻤﯿﻠﻪ ﮐﺪﯾﻮر‪ ،‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ‪ ،‬ص ‪.101‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.107‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.126‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.103‬‬
‫‪ .5‬ﺣﺪﯾﺚ وﻻﯾﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.207‬‬
‫‪ .6‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.211‬‬

‫‪ -7‬اﺛﺒﺎت ﭘﯿﻮﻧﺪ دﯾﻦ و ﺳﯿﺎﺳﺖ‬

‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬دو ﮔﺮوه ﺗﻼش و ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﮔﺴﺘﺮدهاي ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺟﺪاﯾﯽ دﯾﻦ از ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔـﺮوه اول از روي ﻧـﺎداﻧﯽ‬
‫از ﺟﺪاﯾﯽ دﯾﻦ و ﺳﯿﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻮاداري و آن را ﺗﺒﻠﯿﻎ و ﺗﺮوﯾﺞ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺷﺎﻣﻞ دو دﺳﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬اﻓﺮاد واﭘﺲﮔﺮا‬
‫و ﻣﻘﺪسﻣﺂب و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﺎدرﺳـﺖ اﺳـﻼم و ﮔـﺎه ﺑـﺮاي ﺣﻔـﻆ ﺗﻘـﺪس ﻇـﺎﻫﺮي دﯾـﻦ و ﻣـﺬﻫﺐ و‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از آﻟﻮده ﺷﺪن آن ﺑﻪ ﻣﻈﺎﻫﺮ ﻓﺴﺎد ﺳﯿﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻮادار ﺟﺪاﯾﯽ دﯾﻦ از ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ اﯾـﻦ دﺳـﺘﻪ در‬
‫ﺑﯿﻦ ﺑﺮﺧﯽ روﺣﺎﻧﯿﺎن ﻧﯿﺰ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻓﮑﺮي دارﻧﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎمﺧﻤﯿﻨـﯽ رﺣﻤـﻪاﷲ در وﺻـﯿﺖﻧﺎﻣـﻪ ﺳﯿﺎﺳـﯽ ـ اﻟﻬـﯽ ﺧـﻮﯾﺶ‬
‫ﺧﻄﺎب ﺑﻪ اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫‪١١‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺎداﻧﺎن ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ و ﺳﻨﺖ رﺳﻮل اﻟﻠّﻪ ﺻﻠﯽاﷲﻋﻠﯿﻪوآﻟﻪ آن ﻗﺪر ﮐﻪ در ﺣﮑﻮﻣﺖ و ﺳﯿﺎﺳـﺖ اﺣﮑـﺎم‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬در ﺳﺎﯾﺮ ﭼﯿﺰﻫﺎ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺴﯿﺎري از اﺣﮑـﺎم ﻋﺒـﺎدي اﺳـﻼم‪ ،‬ﻋﺒـﺎدي ﺳﯿﺎﺳـﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻏﻔﻠـﺖ از آﻧﻬـﺎ اﯾـﻦ‬
‫ﻣﺼﯿﺒﺖﻫﺎ را ﺑﻪ ﺑﺎر آورده‪ .‬ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ اﺳﻼم ﺻﻠﯽاﷲﻋﻠﯿﻪوآﻟﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ داد ﻣﺜﻞ ﺳﺎﯾﺮ ﺣﮑﻮﻣﺖﻫﺎي ﺟﻬـﺎن‪ ،‬ﻟﮑـﻦ ﺑـﺎ‬
‫اﻧﮕﯿﺰه ﺑﺴﻂ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم رﺣﻤﻪاﷲ ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺗﺄﮐﯿﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﯾﺸﺎن در ﺟﺎي دﯾﮕﺮ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺖ و ﺳﯿﺎﺳﺘﺶ ﻏﻠﺒﻪ دارد ﺑﻪ ﭼﯿﺰﻫﺎي دﯾﮕﺮش‪ 2.‬آنﻗﺪر آﯾﻪ و رواﯾـﺖ ﮐـﻪ در ﺳﯿﺎﺳـﺖ‬
‫وارد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ﻋﺒﺎدات وارد ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﭘﻨﺠﺎه و ﭼﻨﺪ ﮐﺘﺎب ﻓﻘﻪ را ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﻣـﯽﮐﻨﯿـﺪ‪ .‬ﻫﻔـﺖ‪ ،‬ﻫـﺸﺖﺗـﺎﯾﺶ‬
‫ﮐﺘﺎﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﺒﺎدات اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻗﯽاش ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯿـﺎت و ﻣﻌﺎﺷـﺮات و اﯾـﻦﻃـﻮر ﭼﯿﺰﻫﺎﺳـﺖ‪.‬‬
‫اﺳﻼم‪ ،‬دﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ اﺳﺖ و ﺣﮑﻮﻣﺖ دارد‪.‬‬
‫دﺳﺘﻪ دوم از ﮔﺮوه اول‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻨﺎن ﮔﺮﭼﻪ در ﻇﺎﻫﺮ ﭘﯿﺮو دﯾﮕﺮ ادﯾﺎن اﻟﻬﯽ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟـﯽ‬
‫اﺻﻮﻻً اﻋﺘﻘﺎدات دﯾﻨﯽ ﻋﻤﯿﻖ و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬از ﻫﻤﯿﻦ دﺳﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧـﯽ دﯾﮕـﺮ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﮔـﺮاﯾﺶﻫـﺎي اوﻣﺎﻧﯿـﺴﺘﯽ‬
‫)اﺻﺎﻟﺖ اﻧﺴﺎن( ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻔﮑﺮي دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻨﺎن ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاري و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺿﻮاﺑﻂ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ را از آن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌـﺎل ﻧﻤـﯽداﻧﻨـﺪ و‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﺣﻘﯽ را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺑﺸﺮ ﻗﺎﺋﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻈﺮ اﻧﺴﺎن ﺧﺎﮐﯽ را ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗـﺮﺟﯿﺢ ﻣـﯽدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﯿﻦ دﻟﯿـﻞ‪ ،‬در‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ‪ ،‬ﻧﻘﺶ و اﺧﺘﯿﺎري ﺑﺮاي دﯾﻦ و ﺧﺪا ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ دﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻫﯿﺖ اﺻـﻠﯽ دﯾـﻦ‬
‫را ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻋﻤﻠﯽ دﺧﺎﻟﺖ ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﮐﻠﯿﺴﺎ در ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﻣﺤﮑﻮم ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬از اﯾـﻦ ﻧﻈـﺮ‪ ،‬اﯾﻨـﺎن ﺧـﺎﻃﺮه‬
‫ﺧﻮﺷﯽ از ﭘﯿﻮﻧﺪ دﯾﻦ و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺮوه دوم از ﻫﻮاداران ﺟﺪاﯾﯽ دﯾﻦ از ﺳﯿﺎﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ از روي آﮔﺎﻫﯽ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮐﺎﻓﯽ و ﺑﺎ ﻫـﺪف ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻧﻘﺶ ﻣﺜﺒﺖ دﯾﻦ در اﻣﻮر ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ‪ ،‬وارد ﻣﯿﺪان ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻨﺎن ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ و آﮔـﺎﻫﯽ ﻻزم‪ ،‬دﺳـﺖ ﺑـﻪ ﺗﻮﻃﺌـﻪ ﺟﺪاﺳـﺎزي‬
‫دﯾﻦ از ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﺮوه‪ ،‬از دﺷﻤﻨﺎن ﮐﯿﻨﻪﺗﻮز اﺳﻼﻣﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ از ﻧﻘﺶ ﺳﺎزﻧﺪه دﯾﻦ در ﺳﯿﺎﺳﺖ و ﺗﻘﺎﺑـﻞ‬
‫آن ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﺸﺮوع و ﺗﺠﺎوزﮔﺮاﻧﻪ ﺧﻮﯾﺶ آﮔﺎﻫﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﯿـﺎ ﺑـﻪ وﯾـﮋه در ﮐـﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﮐـﻪ‬
‫اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻣﺮدم آﻧﺎن را ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﺬف‪ ،‬ﻧﻘﺶ دﯾﻦ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣـﻀﺮت‬
‫اﻣﺎمﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ در ﭘﺮدهﺑﺮداري از اﯾﻦ ﺗﺮﻓﻨﺪ دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫اﯾﻦ را ﮐﻪ دﯾﺎﻧﺖ ﺑﺎﯾﺪ از ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺟﺪا ﺑﺎﺷﺪ و ﻋﻠﻤﺎي اﺳﻼم در اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﯿﺎﺳـﯽ دﺧﺎﻟـﺖ ﻧﮑﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﺳـﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان‬
‫ﮔﻔﺘﻪ و ﺷﺎﯾﻊ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ را ﺑﯽدﯾﻦﻫﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﺸﺎن در وﺻﯿﺖﻧﺎﻣﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺧﻮد از زاوﯾﻪاي دﯾﮕﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫از ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎي ﻣﻬﻤﯽ ﮐﻪ در ﻗﺮن اﺧﯿﺮ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ در دﻫﻪﻫﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب‪ ،‬آﺷـﮑﺎرا ﺑـﻪ ﭼـﺸﻢ‬
‫ﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت داﻣﻨﻪدار ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﻣﺄﯾﻮس ﻧﻤﻮدن ﻣﻠﺖﻫﺎ و ]ﺑﻪ[ ﺧﺼﻮص ﻣﻠـﺖ ﻓـﺪاﮐﺎر اﯾـﺮان از اﺳـﻼم‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﯽ ﻧﺎﺷﯿﺎﻧﻪ و ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ اﺣﮑﺎم اﺳﻼم ﮐﻪ ﻫﺰار و ﭼﻬﺎرﺻﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ وﺿﻊ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻧﻤـﯽﺗﻮاﻧـﺪ در‬
‫ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﮐﺸﻮرﻫﺎ را اداره ﮐﻨﺪ و ﮔﺎﻫﯽ ﻣﻮذﯾﺎﻧﻪ و ﺷﯿﻄﻨﺖآﻣﯿﺰ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻃﺮﻓﺪاري از ﻗﺪاﺳﺖ اﺳﻼم‪ ،‬ﮐﻪ اﺳﻼم و دﯾﮕﺮ‬
‫ادﯾﺎن اﻟﻬﯽ ﺳﺮوﮐﺎر دارﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻌﻨﻮﯾﺎت و ﺗﻬﺬﯾﺐ ﻧﻔﻮس و ﺗﺤﺬﯾﺮ از ﻣﻘﺎﻣﺎت دﻧﯿﺎﯾﯽ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ،21‬ص ‪.178‬‬
‫‪ .2‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬ص ‪.196‬‬
‫‪ .3‬ﮐﻮﺛﺮ ‪) 3‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽﻫﺎي اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ(‪ ،‬ص ‪.113‬‬
‫‪ .4‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﻫﺸﺘﻢ‪،‬ص ‪.190‬‬

‫‪ -8‬اﺛﺒﺎت ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﺳﻼم و ﺗﺸﯿﻊ ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﮑﻮﻣﺖ‬

‫ﻫﺮ ﻧﻮع ﻣﺒﺎرزه و ﻗﯿﺎﻣﯽ ﺑﻪ دﺳﺘﺎوﯾﺰ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و ﻣﻮﺗﻮر ﻣﺤﺮﮐﻪ ﻗﻮي ﻧﯿﺎز دارد ﺗﺎ آن را ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ اﻧﺪازد‪ .‬ﺑﺪون وﺟﻮد اﻫـﺮم‬
‫اﻧﮕﯿﺰﺷﯽ ﻗﻮي و ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻓﮑﺮي و اﯾﻤﺎﻧﯽ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮان ﻣﺒﺎرزه را ﭘﯿﺶ ﺑﺮد‪ .‬در واﻗـﻊ‪ ،‬رﺳـﯿﺪن ﺑـﻪ ﻫـﺪف اﻧﻘـﻼب‪،‬‬

‫‪١٢‬‬
‫ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺑﺮﺧﻮرداري از ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰاﻧﻨﺪه ﻗﻮي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻬـﻀﺖﻫـﺎي اﻧﻘﻼﺑـﯽ‪ ،‬اﻧﮕﯿـﺰهﻫـﺎي ﻣـﺎدي را اﻫـﺮم ﻣﺒـﺎرزه‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻋﻮاﻃﻒ و اﺣـﺴﺎﺳﺎت آزاديﺧﻮاﻫـﺎن‪ ،‬ﻣـﺮدم و ﻣﺒـﺎرزان را ﺑـﻪ ﻗﯿـﺎم و اﻧﻘـﻼب ﻓـﺮا‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻠﯽﮔﺮاﯾﯽ و وﻃﻦدوﺳﺘﯽ را ﻣﻮﺗﻮر ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ و از اﯾـﻦ راه‪ ،‬ﺣـﺲ ﻣﻠـﯽﮔﺮاﯾـﯽ ﻣـﺮدم را‬
‫ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬دﺳﺘﻪ دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﻧﮕﯿﺰه ﻗﻮﻣﯽ و ﻧﮋادي را ﺑﺮاي ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧﯿﺮوﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻪ ﮐـﺎر ﻣـﯽﮔﯿﺮﻧـﺪ و ﮔﺮوﻫـﯽ‬
‫دﯾﮕﺮ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺻﻨﻔﯽ و ﻗﺸﺮي ﺑﻬﺮه ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً اﻧﮕﯿﺰه ﻗﯿﺎم ﺧﻮد را ﺧﻮشﺑﺨﺘﯽ و ﺣـﺎﮐﻢ ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﻗـﺸﺮ ﮐـﺎرﮔﺮ ﻗـﺮار‬
‫ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﺗﻮده ﻣﺮدم ﻣﺤﺮوم و زﺣﻤﺖﮐﺶ را ﺑﺮ ﺿﺪ ﻗﺸﺮ ﻣﺮﻓﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮﻣﯽاﻧﮕﯿﺰاﻧﻨﺪ‪ .‬در ﮐﻨﺎر ﻫﻤﻪ اﯾـﻦ اﻧﮕﯿـﺰشﻫـﺎ‪،‬‬
‫اﻧﮕﯿﺰه دﯾﮕﺮي ﮐﻪ در اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﻧﻘﺶ داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻮرﯾﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ دﯾﻦ و ﻣﮑﺘﺐ اﺳﻼم در ﻣﺒﺎرزه ﺑـﻮد‪ .‬اﯾـﻦ‬
‫اﻧﮕﯿﺰه ﺷﯿﻌﯽ‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﻪ درﺧﺸﺎﻧﯽ در ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﻼم دارد‪ .‬ﻗﯿﺎمﻫﺎي ﺷﯿﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻟﮕﻮﮔﯿﺮي از ﻗﯿﺎم اﻣﺎم ﺣـﺴﯿﻦ ﻋﻠﯿـﻪاﻟـﺴﻼم‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬در ﺗﺎرﯾﺦ اﻧﻘﻼبﻫﺎي ﭘﺮﺷﻮر ﺟﻬﺎن از ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﯽ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﯾـﻦ ﻣﻮﺗـﻮر ﻣﺤﺮﮐـﻪ از‬
‫دﯾﺪ ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﻨﻬﺎن ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد و ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬آﻧـﺎن ﺑـﻪ اﯾـﻦ ﻧﯿـﺮوي ﻣﻮﺟـﻮد آﮔـﺎﻫﯽ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻧﻈﺮ ﺗﺌﻮري‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ در ﻋﻤﻞ اﺛﺒـﺎت ﮐـﺮد ﮐـﻪ اﻧﮕﯿـﺰهﻫـﺎي ﻏﯿﺮدﯾﻨـﯽ و‬
‫ﻏﯿﺮاﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﮐﺎرآﯾﯽ ﻻزم را ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺳﺮﻣﻨﺰل ﻣﻘﺼﻮد‪ ،‬ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻧﻘـﻼب‪ ،‬ﺗﺄﯾﯿـﺪي ﺑـﺮ ﻗـﺪرت‬
‫ﻓﻮقاﻟﻌﺎده اﻧﮕﯿﺰه اﺳﻼﻣﯽ و ﺧﻂ ﺑﻄﻼﻧﯽ ﺑﺮ ﮐﺎرآﻣﺪي دﯾﮕﺮ اﻧﮕﯿﺰهﻫـﺎ ﺑـﻮد‪ .‬ﺑﻨﯿـﺎنﮔـﺬار اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﯽ در اﯾـﻦ ﻣـﻮرد‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫آﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺧﯿﺎل ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﻼم ﻧﻤﯽﺷﻮد ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ در آورد‪ ،‬ﻓﻬﻤﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﺗﺤﺮﯾﮏﻫﺎ از اﺳـﻼم اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺮآن‪ ،‬ﮐﺘﺎب ﺗﺤﺮك اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺶ اﺳﺖ‪ 1.‬اﯾﻦ ﻗﺪرت اﺳﻼم ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﺎﻟﯽ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻠﺘﯽ را ﺑﺮ ﯾـﮏ دوﻟـﺖ ﻏﺎﺻـﺐ‬
‫ﺑﺰرگ و اﺑﺮﻗﺪرتﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻋﺎﻟﻢ ﻏﻠﺒﻪ داد‪.‬‬
‫ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎي دﯾﻨﯽ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﺳﻼم را در ﺳﺎﻣﺎندﻫﯽ ﻣﺒﺎرزه و اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن ﺑـﻪ وﯾـﮋه‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮد و در ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﺣﺮﮐﺖﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻘﺶ ﺑـﻪﺳـﺰاﯾﯽ داﺷـﺖ‪ .‬ﺷـﯿﺦ اﺳـﻌﺪ ﺗﻤﯿﻤـﯽ‪ ،‬ﯾﮑـﯽ از رﻫﺒـﺮان‬
‫ﻓﻠﺴﻄﯿﻨﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﺗﺎ زﻣﺎن اﻧﻘﻼب اﯾﺮان‪ ،‬اﺳﻼم از ﻋﺮﺻﻪ ﻧﺒﺮد ﻏﺎﯾﺐ ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺘﯽ در ﻋﺮﺻﻪ واژﮔﺎن ﻣﺜﻼً ﺑﻪ ﺟﺎي »ﺟﻬﺎد«‪ ،‬از ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﻫﻤﭽـﻮن‬
‫»ﻧﻀﺎل« و »ﮐﻔﺎح« اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬اﻧﻘﻼب اﯾﺮان‪ ،‬واﻗﻌﯿﺖ ﻗﺪﯾﻤﯽ »اﺳﻼم‪ ،‬راه ﺣﻞ و ﺟﻬﺎد‪ ،‬وﺳﯿﻠﻪ اﺻـﻠﯽ اﺳـﺖ« را ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ وارد ﮐﺮد‪3.‬‬

‫دﮐﺘﺮ زﯾﺎد اﺑﻮﻋﻤﺮو ﻧﯿﺰ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫از اﺑﺘﺪا ﺑﻨﯿﺎنﮔﺬاران ﺟﻬﺎد اﺳﻼﻣﯽ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﺗﻼش ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ از دروس اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ در اﯾـﺮان اﻟﻬـﺎم ﮔﯿﺮﻧـﺪ و ﺗـﻼش‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ آن را ﺑﻪ روش ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﻧﯿﺰ ﺗﻄﺒﯿﻖ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ اﺳﻼم ﺗﻨﻬـﺎ راه ﺣـﻞ اﺳـﺖ و ﺟﻬـﺎد‪،‬‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﯾﻦ اﺳﻠﻮب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﯿﺪل ﮐﺎﺳﺘﺮو ﻧﯿﺰ در ﮐﻼﻣﯽ ﺻﺮﯾﺢ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﭘﺲ از ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ ﺷﻮروي ﺳﺎﺑﻖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﺤﺖ ﺗﻮﺻﯿﻪﻫﺎي آﯾﺖاﷲ ﺧﻤﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﮔﻮرﺑﺎﭼﻒ ﭘـﯽ ﺑـﺮدم و ﻣﻌﺘﻘـﺪم ﻣـﺪل ﻗﺮآﻧـﯽ‬
‫رﻫﺒﺮ ﻓﻘﯿﺪ اﯾﺮان ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﺪلﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ در دﺳﺘﻮر ﮐﺎر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫‪ .1‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬دﻓﺘﺮ دﻫﻢ‪ ،‬ص ‪.134‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.155‬‬
‫‪ .3‬روﯾﺎروﯾﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان و اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ص ‪.113‬‬
‫‪ .4‬زﯾﺎد اﺑﻮﻋﻤﺮو‪ ،‬ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ در ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‪ ،‬ص ‪.95‬‬
‫‪ .5‬ﻧﻮد و دو دﺳﺘﺎورد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺻﺺ ‪.25 - 24‬‬

‫‪ -9‬اﺛﺒﺎت ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ روﺣﺎﻧﯿﺎن در رﻫﺒﺮي و ﺣﮑﻮﻣﺖداري‬

‫‪١٣‬‬
‫ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﻔﮑﺮ ﺷﺎﯾﻊ ﺑﻮد ﮐﻪ روﺣﺎﻧﯿﺎن ﺗﻮان رﻫﺒﺮي و ﻫﺪاﯾﺖ ﯾﮏ اﻧﻘﻼب و اداره ﺣﮑﻮﻣﺖ را ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫دو ﮔﺮوه اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺗﺒﻠﯿﻎ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻫﯽ ﮐـﻪ از ﻗـﺪرت و ﺗﻮاﻧـﺎﯾﯽ روﺣﺎﻧﯿـﺎن آﮔـﺎﻫﯽ داﺷـﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟـﯽ ﺑـﻪ دﻟﯿـﻞ‬
‫ﮐﯿﻨﻪﺗﻮزي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﻼم و روﺣﺎﻧﯿﺎن اﯾﻦ ﻓﮑﺮ را ﺗﺮوﯾﺞ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺑﻪ دﺷﻤﻨﺎن ﺧـﺎرﺟﯽ و‬
‫دﺷﻤﻨﺎن داﺧﻠﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻣـﯽﮔﻨﺠﯿﺪﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ دﻻﯾـﻞ ﻣﺨﺘﻠـﻒ اﯾـﻦ ﻧﻈﺮﯾـﻪ را رواج ﻣـﯽدادﻧـﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ اﯾﻨﮑـﻪ‬
‫ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ روﺣﺎﻧﯿﺎن در رأس ﺣﺎﻣﯿﺎن اﺻﻠﯽ اﺳﻼم و ﻗﺮآن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﺣﺎﮐﻤﯿـﺖ ﯾـﺎﻓﺘﻦ اﺳـﻼم و‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ آن را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪ .‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺳـﻼم ﻧﯿـﺰ ﺑـﺎ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣـﺸﺮوع آﻧﻬـﺎ ﻧﺎﺳـﺎزﮔﺎر اﺳـﺖ‪ .‬اﯾﻨـﺎن از ﺳـﺎزشﻧﺎﭘـﺬﯾﺮي و‬
‫اﺳﺘﮑﺒﺎرﺳﺘﯿﺰي روﺣﺎﻧﯿﺎن آﮔﺎه ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻋﻠﻤﺎ و روﺣﺎﻧﯿﺎن ﻣﺘﻌﻬﺪ را ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺧﻮد ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬آﻧـﺎن از‬
‫ارﺗﺒﺎط ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮدم و روﺣﺎﻧﯿﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ روﺣﺎﻧﯿـﺎن‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺖﮔـﺰار ﻣﺮدﻣﻨـﺪ و ﻣـﺮدم ﻧﯿـﺰ اﺣﺘـﺮام‬
‫ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮاي اﯾﺸﺎن ﻗﺎﺋﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ اﮔﺮ ﻋﻠﻤﺎ و روﺣﺎﻧﯿﺎن ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ را در دﺳـﺖ ﺑﮕﯿﺮﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫دﻟﯿﻞ ﭘﯿﻮﻧﺪي ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮده ﻣﺮدم دارﻧﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﺟﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﻋﺮض اﻧﺪام آﻧﻬﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ و ﻣﻨﺎﻓﻌﺸﺎن ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘـﺎد‪.‬‬
‫واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﻧﯿﺰ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ روﺣﺎﻧﯿﺎن را ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﮐﻨﺎر رﻓﺘﻦ ﺧﻮدﺷﺎن از ﻗـﺪرت و ﭘﺎﯾـﺎن دوره ﻋـﯿﺶ و ﻧـﻮش و‬
‫ﭼﭙﺎول ﺛﺮوتﻫﺎي ﻣﺮدم ﻣﯽدﯾﺪﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦرو‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻔﮑﺮي را ﺗﺮوﯾﺞ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا روزي اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﺗﻠﺦ ﺑﺮاﯾﺸﺎن رخ‬
‫دﻫﺪ‪.‬‬

‫در ﮐﻨﺎر اﯾﻦ ﮔﺮوه‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ روﺣﺎﻧﯿﺎن ﺧﻮدﺑﺎﺧﺘﻪ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻔﮑﺮي داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻫﺮ ﻣﺒﺎرزهاي ﺑﺮاي دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣـﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ را ﺑﯽﻧﺘﯿﺠﻪ و ﺣﺘﯽ ﻣﻮﺟﺐ وارد ﺷﺪن آﺳﯿﺐ ﺑﻪ ﻫﻮﯾﺖ ﻋﻠﻤﺎ و اﺳﻼم ﺗﻠﻘـﯽ ﻣـﯽﮐﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﺣـﻀﺮت اﻣـﺎمﺧﻤﯿﻨـﯽ‬
‫رﺣﻤﻪاﷲ ﮐﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﯾﻦ اﻧﺤﺮاف ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اﻓﺮاد را ﭼﻨﯿﻦ ﻧﮑﻮﻫﺶ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ را ﻣﯽﺑﯿﻨﻢ ﮐﻪ در ﺣﻮزهﻫﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮش ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎرﻫﺎ از ﻣﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﮐﺎر دارﯾـﻢ‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎرﻫﺎ! ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﯾﺪ دﻋﺎ ﮐﻨﯿﻢ و ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ اﻓﮑﺎر‪ ،‬آﺛﺎر ﺗﻠﻘﯿﻨـﺎت ﺑﯿﮕﺎﻧﮕـﺎن اﺳـﺖ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠـﻪ ﺗﺒﻠﯿﻐـﺎت ﺳـﻮء‬
‫ﭼﻨﺪﺻﺪ ﺳﺎﻟﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان اﺳﺖ ﮐﻪ در اﻋﻤﺎق ﻗﻠﻮب ﻧﺠﻒ و ﻗﻢ و ﻣﺸﻬﺪ و دﯾﮕﺮ ﺣﻮزهﻫﺎ وارد ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺴﺮدﮔﯽ و‬
‫ﺳﺴﺘﯽ و ﺗﻨﺒﻠﯽ ﮔﺮدﯾﺪه و ﻧﻤﯽﮔﺬارد رﺷﺪي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻣﺮﺗﺒﺎ ﻋﺬرﺧﻮاﻫﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ ﮐـﻪ اﯾـﻦ ﮐﺎرﻫـﺎ از ﻣـﺎ ﺳـﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻓﮑﺎر‪ ،‬ﻏﻠﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﮕﺮ آﻧﻬﺎ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن در ﮐﺸﻮرﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ اﻣﺎرت و ﺣﮑﻮﻣﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﮐﺎرهاﻧﺪ ﮐـﻪ آﻧﻬـﺎ از‬
‫ﻋﻬﺪه ﺑﺮ ﻣﯽآﯾﻨﺪ و ﻣﺎ ﺑﺮﻧﻤﯽآﯾﯿﻢ؟‪ ...‬ﺗﺤﺼﯿﻼت و داﻧﺴﺘﻦ ﻋﻠﻮم و ﺗﺨﺼﺺ در ﻓﻨﻮن ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﺮاي ﮐﺎرﻫـﺎي اﺟﺮاﯾـﯽ‬
‫و اداري ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻫﻢ از وﺟﻮد اﯾﻦ ﻧﻮع اﺷﺨﺎص اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻈﺎرت و اداره ﻋﺎﻟﯿﻪ ﮐـﺸﻮر و‬
‫ﺑﺴﻂ ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﯿﻦ ﻣﺮدم و ﺑﺮﻗﺮاري رواﺑﻂ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﯿﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﮐـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬آﻧﭽـﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ آزادي ﻣﻠﯽ و اﺳﺘﻘﻼل ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﯿﻪ دارد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﻘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ زﯾﺮ ﺑﺎر دﯾﮕﺮان و ﺗﺤﺖ ﻧﻔـﻮذ‬
‫اﺟﺎﻧﺐ ﻧﻤﯽرود و ﺗﺎ ﭘﺎي ﺟﺎن از ﺣﻘﻮق ﻣﻠﺖ و از آزادي و اﺳﺘﻘﻼل و ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ ارﺿﯽ وﻃﻦ اﺳﻼم دﻓـﺎع ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬ﻓﻘﯿـﻪ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﭗ و راﺳﺖ اﻧﺤﺮاف ﭘﯿﺪا ﻧﻤﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ اﯾـﻦ اﻓـﺴﺮدﮔﯽ را از ﺧـﻮد دور ﮐﻨﯿـﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ و روش ﺗﺒﻠﯿﻐـﺎت‬
‫ﺧﻮدﺗﺎن را ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ و در ﻣﻌﺮﻓﯽ اﺳﻼم ﺟﺪﯾﺖ ﺑﻪ ﺧﺮج دﻫﯿﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﮑﻮﻣـﺖ اﺳـﻼﻣﯽ ﺑﮕﯿﺮﯾـﺪ و در‬
‫اﯾﻦ راه ﭘﯿﺶﻗﺪم ﺷﻮﯾﺪ و دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺮدم ﻣﺒﺎرز و آزاديﺧﻮاه ﺑﺪﻫﯿﺪ‪ ،‬ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻗﻄﻌﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻮدﺗﺎن اﻋﺘﻤﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪1.‬‬

‫ﺑﺎ ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي و ﺗﺪﺑﯿﺮ ﯾﮏ ﻋﺎﻟﻢ دﯾﻨﯽ و روﺣﺎﻧﯽ وارﺳـﺘﻪ و ﻧﻘـﺶآﻓﺮﯾﻨـﯽ روﺣﺎﻧﯿـﺎن در ﻫـﺪاﯾﺖ‬
‫اﻧﻘﻼب و اداره ﺣﮑﻮﻣﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﯿﺪ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺗﻮﻃﺌـﻪ دﺷـﻤﻨﺎن ﻧﻘـﺶ ﺑـﺮ آب ﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻧﺎآﮔﺎﻫـﺎن و‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺷﮏ و ﺗﺮدﯾﺪ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺼﻮر ﻧﺎدرﺳـﺘﯽ دارﻧـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ دﺳـﺘﺎورد ﺑـﺮاي ﻣـﺮدم‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻣﺒﺎرز و ﺣﺮﮐﺖﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن‪ ،‬درس ﺑﺰرگ و ﻫﺪﯾـﻪ ارزﺷـﻤﻨﺪي از ﺳـﻮي اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﯽ‬
‫اﯾﺮان اﺳﺖ ﮐﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮد ﺗﻼش ﻋﻠﻤﺎ و روﺣﺎﻧﯿﺎن در ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه و آﮔﺎﻫﯽﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ و ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮي از رخ‬
‫دادن اﻧﺤﺮاف ﻓﮑﺮي و ﻋﻘﯿﺪﺗﯽ و ﺣﺘﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﻣﺒﺎرزه‪ ،‬ﺗـﺎ ﭼـﻪ اﻧـﺪازه ﻧﻘـﺶ ﺗﻌﯿـﯿﻦﮐﻨﻨـﺪهاي دارد‪ .‬در ﺳـﺎﯾﻪ اﯾـﻦ‬
‫دﺳﺘﺎورد اﺛﺮﮔﺬار ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎ و روﺣﺎﻧﯿﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻣﺒﺎرز در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﯿﺎ ﻧﻘـﺶ ﺗﻌﯿـﯿﻦ ﮐﻨﻨـﺪه ﺧـﻮد را در رﻫﺒـﺮي و‬

‫‪١۴‬‬
‫ﻫﺪاﯾﺖ ﻧﻬﻀﺖﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ و ﻣﺮدﻣﯽ ﺑﺎزﯾﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺟﺎ ﻋﻠﻤﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻋﻤﯿﻖ و ﮔـﺴﺘﺮدهاي ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮده ﻣﺮدم ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .1‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬دﻓﺘﺮ دﻫﻢ‪ ،‬ص ‪.36‬‬

‫‪ .10‬ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از اﺻﻠﯽﺗﺮﯾﻦ اﻫﺪاف ﺣﻀﺮت اﻣﺎمﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ از ﻣﺒﺎرزه ﺑـﺎ ﺷـﺎه‪ ،‬اﯾﺠـﺎد ﺣﮑﻮﻣـﺖ اﺳـﻼﻣﯽ ﺑـﻮد‪.‬‬
‫اﯾﺸﺎن ﭘﯿﺶ و ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮدن ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺗﺄﮐﯿﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺳﺎلﻫﺎ ﻗﺒﻞ از ﭘﯿـﺮوزي اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﯽ‬
‫ﻧﯿﺰ در ﮐﺘﺎب وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ‪ ،‬دﯾﺪﮔﺎه ﺧﻮد را درﺑﺎره ﺿﺮورت ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ و ﻧﻈﺎم ﻣﺒﺘﻨـﯽ ﺑـﺮ ﻗـﻮاﻧﯿﻦ و اﺣﮑـﺎم‬
‫اﺳﻼﻣﯽ و اﻓﺸﺎي ﺗﻮﻃﺌﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﺮوﯾﺞ اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﮐﻪ اﺳﻼم ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻄﺮح ﮐﺮد‪:‬‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ آوردﻧﺪ ﮐﻪ اﺳﻼم ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﻧﺪارد! ﺗﺸﮑﯿﻼت ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﻧﺪارد! ﺑﺮ ﻓﺮض ﮐﻪ اﺣﮑﺎﻣﯽ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺠﺮي ﻧﺪارد و ﺧﻼﺻﻪ اﺳﻼم ﻓﻘﻂ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬار اﺳﺖ! واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﺒﻠﯿﻐـﺎت ﺟﺰﺋـﯽ از ﻧﻘـﺸﻪ اﺳـﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان اﺳـﺖ‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺎزداﺷـﺘﻦ ﻣـﺴﻠﻤﯿﻦ از ﺳﯿﺎﺳـﺖ و اﺳـﺎس ﺣﮑﻮﻣـﺖ‪ .‬ﻣـﺎ ﻣﻌﺘﻘـﺪ ﺑـﻪ وﻻﯾـﺖ ﻫـﺴﺘﯿﻢ و ﻣﻌﺘﻘـﺪﯾﻢ ﭘﯿﻐﻤﺒـﺮ اﮐـﺮم‬
‫ﺻﻠﯽاﷲﻋﻠﯿﻪوآﻟﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻠﯿﻔﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﺪ و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻫﻢ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬آﯾﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺧﻠﯿﻔـﻪ ﺑـﺮاي ﺑﯿـﺎن اﺣﮑـﺎم اﺳـﺖ؟‪ ...‬ﻫﻤـﻪ‬
‫اﺣﮑﺎم را در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﻣﯽﻧﻮﺷﺘﻨﺪ و دﺳﺖ ﻣﺮدم ﻣﯽدادﻧﺪ ﺗﺎ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻨﮑﻪ ﻋﻘﻼً ﻻزم اﺳـﺖ ﺧﻠﯿﻔـﻪ ﺗﻌﯿـﯿﻦ ﮐﻨـﺪ ﺑـﺮاي‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺧﻠﯿﻔﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺗﺎ اﺟﺮاي ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺠﺮي ﻻزم دارد‪ .‬در ﻫﻤﻪ ﮐـﺸﻮرﻫﺎي دﻧﯿـﺎ اﯾـﻦ ﻃـﻮر‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻌﻞ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻓﺎﯾﺪه ﻧﺪارد و ﺳﻌﺎدت ﺑﺸﺮ را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺗﺸﺮﯾﻊ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎﯾﺪ ﻗـﻮه ﻣﺠﺮﯾـﻪاي‬
‫ﺑﻪوﺟﻮد آﯾﺪ‪ .‬در ﯾﮏ ﺗﺸﺮﯾﻊ ﯾﺎ در ﯾﮏ ﺣﮑﻮﻣﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﻮه ﻣﺠﺮﯾﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺺ وارد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ وﻻﯾﺖ ﻣﻌﺘﻘﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺿﺮورت ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ ...‬ﻣﺒﺎرزه در راه ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻻزﻣﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ وﻻﯾﺖ اﺳﺖ‪1.‬‬
‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎمﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب ﻧﯿﺰ در آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺮﮔﺰاري ﻫﻤﻪﭘﺮﺳﯽ ﺑـﺮاي رأي دادن ﺑـﻪ ﻧـﻮع ﻧﻈـﺎم‬
‫ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﮐﺸﻮر‪ ،‬در ﭘﯿﺎﻣﯽ از ﻣﺮدم ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ رأي دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺨﺸﯽ از ﭘﯿﺎم اﯾﺸﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ زودي درﺑﺎره ﺷﮑﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ‪ ،‬رﻓﺮاﻧﺪوم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺬﮐﺮ دﻫﻢ آﻧﭽﻪ اﯾﻦﺟﺎﻧﺐ ﺑﻪ‬
‫آن رأي ﻣﯽدﻫﻢ‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ و آﻧﭽﻪ ﻣﻠﺖ ﺷﺮﯾﻒ اﯾﺮان در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﺑﺎ ﻓﺮﯾـﺎد از آن ﭘـﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻧﻤـﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﯿﻦ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﻧﻪ ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ زﯾﺎد و ﻧﻪ ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ ﮐﻢ‪ .‬ﻣﻦ از ﻣﻠﺖ ﺷﺮﯾﻒ اﻧﺘﻈﺎر دارم ﮐـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ رأي دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﺸﺎن ﭘﺲ از اﺳﺘﻘﺮار ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮدن ﺣﮑﻮﻣﺖ و ﻟﺰوم اﺟـﺮاي ﻋﻤﻠـﯽ ﻗـﻮاﻧﯿﻦ و اﺣﮑـﺎم اﺳـﻼﻣﯽ‬
‫ﺗﺄﮐﯿﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫اﻣﺮوز روزي اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﻼم ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺣﺮفﻫﺎ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮ ﻫﻤﺎن ﺣﺮفﻫﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷـﺪ‪:‬‬
‫»ﺣﺎﻻ زود اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﺒﺮﮐﻨﯿﺪ«‪ .‬اﮔﺮ اﺳﻼم را در اﯾﻦ اﻧﻘﻼب‪ ،‬در اﯾـﻦ ﻧﻬـﻀﺖ‪ ،‬اﺣﮑـﺎم اﺳـﻼم را ﭘﯿـﺎده ﻧﮑﻨـﯿﻢ‪ ،‬ﮐـﯽ ﭘﯿـﺎده‬
‫ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐﺮد؟ ﭼﻪ وﻗﺖ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﻬﻀﺘﯽ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ؟ اﮔﺮ اﯾﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﺧﺪاي ﻧﺨﻮاﺳـﺘﻪ ﺑﺨﻮاﺑـﺪ و ﺑـﻪ ﺧﺎﻣﻮﺷـﯽ‬
‫ﺑﮕﺮاﯾﺪ‪ ،‬ﮐﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ دﯾﮕﺮ اﺳﻢ اﺳﻼم را ﺑﯿﺎورد؟ اﮔﺮ اﻣﺮوز ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺳﻼم را اﺟﺮا ﻧﮑﻨـﯿﻢ‪ ،‬ﮐـﯽ اﺟـﺮا ﮐﻨـﯿﻢ؟ آﻗﺎﯾـﺎﻧﯽ ﮐـﻪ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﺪ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﮐﯽ ﻣﯽﺷﻮد؟ ﭘﺲ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ ﻫﯿﭻ وﻗﺖ‪ ،‬اﺳﻼم ﻧﻪ‪ .‬ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻨﻬﺎي اﺳﻼم‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮري ﮐـﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﯿﺪ اﺳﻼم ﻣﻨﻬﺎي روﺣﺎﻧﯿﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻫﻤﻪ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻨﻬﺎي اﺳﻼم‪ .‬اﮔﺮ ﺑـﺎ اﯾـﻦ ﻧﻬـﻀﺖ‪ ،‬اﺳـﻼم را ﻣﺘﺤﻘـﻖ ﻧﮑﻨﯿـﺪ‪،‬‬
‫اﺣﮑﺎم اﺳﻼم را ﻣﻮ ﺑﻪ ﻣﻮ ﺟﺎري ﻧﮑﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺄﯾﻮس ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪3.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از آرﻣﺎنﻫﺎ و اﻫﺪاف ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ اﻣﺎمﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ اﯾﺠﺎد ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ آﻣﻮزهﻫﺎي اﺳـﻼم ﺑـﻮد ﺗـﺎ‬
‫زﻣﯿﻨﻪ اﺟﺮاي اﺣﮑﺎم ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد و ﻣﻘﺮرات اﺳﻼﻣﯽ روز ﺑﻪ روز در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻧﻬﺎدﯾﻨﻪﺗﺮ و ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ .1‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬دﻓﺘﺮ دﻫﻢ‪ ،‬ص ‪.18‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.94‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.98‬‬

‫‪١۵‬‬
 ‫‪ -11‬اﺣﯿﺎ و ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ‬
‫وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻓﮑﺮي و اﻋﺘﻘﺎدي ﻣﺎ در ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺣﮑﻮﻣـﺖ اﺳـﻼﻣﯽ اﺳـﺖ و آن را اﺳـﺘﻤﺮار اﻣﺎﻣـﺖ و رﻫﺒـﺮي‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﯽاﷲﻋﻠﯿﻪوآﻟﻪ و اﺋﻤﻪ ﻣﻌﺼﻮﻣﯿﻦ ﻋﻠﯿﻬﻢاﻟﺴﻼم در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﯽداﻧﯿﻢ‪ .‬ﺑﺪون وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ در رﻫﺒﺮي و‬
‫رأس ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ در ﻋﺼﺮ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ﻗﻀﯿﻪ وﻻﯾﺖ ﯾﮏ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن اﯾﺠﺎد ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ ﯾﮏ ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاي ﺗﺒﺎرك و‬
‫ﺗﻌﺎﻟﯽ درﺳﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن وﻻﯾﺖ رﺳﻮل اﷲ ﺻﻠﯽاﷲﻋﻠﯿﻪوآﻟﻪ اﺳﺖ و اﯾﻨﻬﺎ از وﻻﯾﺖ رﺳﻮل اﷲ ﺻـﻠﯽاﷲﻋﻠﯿـﻪوآﻟـﻪ‬
‫ﻣﯽﺗﺮﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫دﺷﻤﻨﺎن از اﯾﻨﮑﻪ رﻫﺒﺮي اﻧﻘﻼب در اﺧﺘﯿﺎر ﻓﻘﯿﻬﯽ ﻋﺎدل‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮ‪ ،‬ﻣﺪﺑ‪‬ﺮ‪ ،‬ﺷﺠﺎع‪ ،‬ﺑﺎﺗﻘﻮا و اﺳﻼمﺷﻨﺎس ﺑﺎﺷﺪ ﮐـﻪ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل‬
‫ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ اﺳﻼم ﻧﺎب ﻣﺤﻤﺪي ﺻﻠﯽاﷲﻋﻠﯿﻪوآﻟﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻧﮕﺮاﻧﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ از ﺳﺘﻢﺳـﺘﯿﺰي و اﺳﺘﮑﺒﺎرﺳـﺘﯿﺰي‬
‫ﻓﻘﯿﻪ ﻫﺮاس دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﯾﮑﯽ از ﻣﺤﻮرﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﺟﻨﮓ اﺳﺘﮑﺒﺎر ﺑﻪ وﯾﮋه اﻣﺮﯾﮑﺎ و اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﺎ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان‪ ،‬ﭘـﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ آﻧﻬـﺎ‬
‫از اﺻﻞ وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺎﺳﺎ وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ‪ ،‬ﺗﻀﻤﯿﻦﮐﻨﻨﺪه اﺳﻼﻣﯿﺖ ﻧﻈﺎم و ﻧﯿﺰ ﺣﺎﻓﻆ اﺳﺘﻘﻼل ﮐﺸﻮر از ﺷﺮق و ﻏـﺮب‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ‪:‬‬
‫اﯾﻦ ﻓﻘﯿﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ زﯾﺮ ﺑﺎر دﯾﮕﺮان و ﺗﺤﺖ ﻧﻔﻮذ اﺟﺎﻧﺐ ﻧﻤﯽرود و ﺗﺎ ﭘﺎي ﺟـﺎن از ﺣﻘـﻮق ﻣﻠّـﺖ و از آزادي و اﺳـﺘﻘﻼل و‬
‫ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ ارﺿﯽ وﻃﻦ اﺳﻼم دﻓﺎع ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻘﯿﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﭗ و راﺳﺖ اﻧﺤﺮاف ﭘﯿﺪا ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪2.‬‬
‫ﺷﻤﺎ از وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ ﻧﺘﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻓﻘﯿﻪ ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﻣﺮدم زورﮔﻮﯾﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﯾﮏ ﻓﻘﯿﻬﯽ ﺑﺨﻮاﻫﺪ زورﮔﻮﯾﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﯾـﻦ ﻓﻘﯿـﻪ‬
‫دﯾﮕﺮ وﻻﯾﺖ ﻧﺪارد‪ .‬در اﺳﻼم ﻗﺎﻧﻮن ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ اﮐﺮم ﺻﻠﯽاﷲﻋﻠﯿﻪوآﻟﻪ ﻫﻢ ﺗﺎﺑﻊ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎﺑﻊ ﻗﺎﻧﻮن اﻟﻬـﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﺨﻠﻒ ﺑﮑﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ ﯾﮏ ﺷﺨﺺ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮر ﺑﻮد و ﯾﮏ ﺷﺨﺺ ﺑﻮد ﮐﻪ از او ﻣﯽﺗﺮﺳـﯿﺪﻧﺪ ﮐـﻪ ﻣﺒـﺎدا ﯾـﮏ‬
‫وﻗﺖ ﻫﻤﻪ ﻗﺪرتﻫﺎ ﮐﻪ دﺳﺖ او آﻣﺪ‪ ،‬دﯾﮑﺘﺎﺗﻮري ﺑﮑﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ او ﯾﮏ ﺷﺨﺺ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮر ﺑﻮد‪ ،‬آن وﻗـﺖ ﻓﻘﯿـﻪ ﻫـﻢ ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻣﯿﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم‪ ،‬ﯾﮏ آدم دﯾﮑﺘﺎﺗﻮري ﺑﻮد‪ .‬آن وﻗﺖ ﻓﻘﯿﻪ ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﯾﮑﺘـﺎﺗﻮري در‬
‫ﮐﺎر ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺟﻠﻮي دﯾﮑﺘﺎﺗﻮري را ﺑﮕﯿـﺮﯾﻢ‪ .‬ﺟﻠـﻮي دﯾﮑﺘـﺎﺗﻮري را ﻣـﺎ ﻣـﯽﺧـﻮاﻫﯿﻢ ﺑﮕﯿـﺮﯾﻢ‪ ...‬وﻻﯾـﺖ ﻓﻘﯿـﻪ‪،‬‬
‫ﺿﺪدﯾﮑﺘﺎﺗﻮري اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮري‪.‬‬

‫در اﺻﻞ ﭘﻨﺠﻢ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫در زﻣﺎن ﻏﯿﺒﺖ وﻟﯽ ﻋﺼﺮ ﻋﺞ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻓﺮﺟﻪ اﻟﺸﺮﯾﻒ در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬وﻻﯾﺖ اﻣﺮ و اﻣﺎﻣـﺖ اﻣـﺖ ﺑـﺮ ﻋﻬـﺪه‬
‫ﻓﻘﯿﻪ ﻋﺎدل و ﺑﺎﺗﻘﻮا‪ ،‬آﮔﺎه ﺑﻪ زﻣﺎن‪ ،‬ﺷﺠﺎع‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮ و ﻣﺪﺑ‪‬ﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ اﺻﻞ ﯾﮏﺻﺪ و ﻫﻔﺘﻢ ﻋﻬﺪهدار آن ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﺻﻞ ‪ 110‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ وﻇﺎﯾﻒ و اﺧﺘﯿﺎرات رﻫﺒﺮي اﺷﺎره دارد ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ و ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه ﻧﯿﺰ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﮐﻠﯽ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﭘﺲ از ﻣﺸﻮرت ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم؛‬
‫‪ .2‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﺣﺴﻦ اﺟﺮاي ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﮐﻠّﯽ ﻧﻈﺎم؛‬
‫‪ .3‬ﻓﺮﻣﺎن ﻫﻤﻪ ﭘﺮﺳﯽ؛‬
‫‪ .4‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﮐﻞ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ؛‬
‫‪ .5‬اﻋﻼن ﺟﻨﮓ و ﺻﻠﺢ و ﺑﺴﯿﺞ ﻧﯿﺮوﻫﺎ؛‬
‫‪ . 6‬ﻧﺼﺐ و ﻋﺰل و ﻗﺒﻮل اﺳﺘﻌﻔﺎ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻓﻘﻬﺎي ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن‪.‬‬
‫ب( ﻋﺎﻟﯽﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎم ﻗﻮه ﻗﻀﺎﯾﯿﻪ‪.‬‬
‫ج( رﺋﯿﺲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺻﺪا و ﺳﯿﻤﺎي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪.‬‬
‫د( رﺋﯿﺲ ﺳﺘﺎد ﻣﺸﺘﺮك‪.‬‬

‫‪١۶‬‬
 ‫ه( ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﮐﻞ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪.‬‬
‫و( ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ﻋﺎﻟﯽ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﯽ و اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ‪.‬‬
‫‪ .7‬ﺣﻞ اﺧﺘﻼف و ﺗﻨﻈﯿﻢ رواﺑﻂ ﻗﻮاي ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ؛‬
‫‪ .8‬ﺣﻞ ﻣﻌﻀﻼت ﻧﻈﺎم ﮐﻪ از ﻃﺮق ﻋﺎدي ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ ﻧﯿﺴﺖ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم؛‬
‫‪ .9‬اﻣﻀﺎي ﺣﮑﻢ رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري ﭘﺲ از اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺮدم؛‬
‫‪ .10‬ﻋﺰل رﺋﯿﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﮐﺸﻮر ﭘﺲ از ﺣﮑﻢ دﯾﻮانﻋﺎﻟﯽ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺗﺨﻠﻒ وي از وﻇـﺎﯾﻒ ﻗـﺎﻧﻮﻧﯽ‬
‫ﯾﺎ رأي ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراياﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﻋﺪم ﮐﻔﺎﯾﺖ وي ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻞ ﻫﻔﺘﺎد و ﻧﻬﻢ؛‬
‫‪ .11‬ﻋﻔﻮ ﯾﺎ ﺗﺨﻔﯿﻒ ﻣﺠﺎزات ﻣﺤﮑﻮﻣﯿﻦ در ﺣﺪود ﻣﻮازﯾﻦ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺲ از ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد رﺋﯿﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﯾﯿﻪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ و ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ در ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﯽ ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ اﺻﻞ ﻣﻮﺟـﺐ ﺗـﻀﻤﯿﻦ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮدن ﻧﻈﺎم و ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و اﺣﮑﺎم ﺷـﺮع ﻣﻘـﺪس اﺳـﻼم و رﻋﺎﯾـﺖ ﻣﻨـﺎﻓﻊ و ﻣـﺼﺎﻟﺢ ﻣﻠـﺖ و ﮐـﺸﻮر‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .1‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ،10‬ص ‪.308‬‬
‫‪ .2‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم‪ ،‬دﻓﺘﺮ دﻫﻢ‪ ،‬ص ‪.36‬‬
‫‪ .3‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ،10‬ﺻﺺ ‪311‬ـ‪.312‬‬
‫‪ .12‬ﺑﺮﺧﻮرداري از ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﻫﺮ ﮐﺸﻮري‪ ،‬ﻣﻨﺸﻮر آن ﻧﻈﺎم اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﺎرﭼﻮب ﮐﻠﯽ و اﺳﺎﺳﯽ و دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎ و ﺳﯿﺎﺳـﺖﻫـﺎي ﺑﻨﯿـﺎدﯾﻦ آن‬
‫ﮐﺸﻮر را ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ ﯾﮏ ﻧﻈﺎم از ﻗﺒﯿـﻞ ﻧـﻮع ﺣﮑﻮﻣـﺖ‪ ،‬دﯾـﻦ و ﻣـﺬﻫﺐ‪ ،‬ﻧﻘـﺶ ﻣـﺮدم‪ ،‬ﻗـﻮاي ﻣﻤﻠﮑﺘـﯽ‪،‬‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﮐﻼن داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬ارزشﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳـﯽ ﺗﺒﯿـﯿﻦ ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬در‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻪاي ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ آرﻣﺎنﻫﺎ و اﻫﺪاف آن ﮐﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳـﯽ ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﻼﻣﯽ در‬
‫ﻇﺮف ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏ ﺳﺎل در ﭘﺮﺗﻮ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﺧﺎص اﻟﻬﯽ و ﻫﺪاﯾﺖﻫﺎي رﻫﺒﺮ ﮐﺒﯿﺮ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ و ﺷﺎﯾـﺴﺘﮕﯽ و ﺻـﻼﺣﯿﺖ‬
‫اﻋﻀﺎي ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎنِ ﺗﺪوﯾﻦ ﮐﻨﻨﺪه آن‪ ،‬ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ در ﺗﺎرﯾﺦ ‪ 12‬آذر ‪ 1358‬ﺑﻪ رأي ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷـﺪ و ﺑـﺎ‬
‫رأي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ ‪ 99/5‬درﺻﺪي ﻣﺮدم اﯾﺮان ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻧﻬﺎﯾﯽ رﺳﯿﺪ‪ .‬اﻣﯿﺪ اﺳﺖ اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﻃﺮح ﺳﯿﺎﺳـﯽ ﻣﺘﺒﻠـﻮر در‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺳﺎزﻧﺪه و رﻫﺎﯾﯽﺑﺨﺶ در دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎي اﺳـﻼﻣﯽ ﻧﯿـﺰ ﻣﻄـﺮح ﺷـﻮد‪ .‬ﯾﮑـﯽ از ﻣﺘﻔﮑـﺮان‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫اﻣﺮوز ﭘﯿﺎم اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ و ﺷﯿﻮه ﻣﺘﯿﻦ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺟﻤﻬﻮري اﺳـﻼﻣﯽ اﯾـﺮان‪ ،‬راه ﻧـﻮﯾﻨﯽ را ﺑـﻪ روي ﻣﻠـﻞ ﻣـﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﺟﻬﺎن ﮔﺸﻮده و ﻧﺴﯿﻢ آﮔﺎﻫﯽ و ﺑﯿﺪاري اﻣﯿﺪﺑﺨﺸﯽ را در ﺟﻬﺎن دﻣﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻤـﺎي اﺳـﻼم و ﺣﻘـﻮقداﻧـﺎن ﻣـﺴﻠﻤﺎن‪،‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﮐﺸﻮر اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺒﻨﺎي ﮐﺎر آﯾﻨﺪه ﮐﺸﻮرﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ‪ -‬ﮐﻪ دﯾﺮ ﯾﺎ زود ﺑﻪ داﻣﻦ اﺳﻼم و ﺑﻪ‬
‫آﻏﻮش ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎزﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺸﺖ ‪ -‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪1.‬‬
‫در ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺮﺧﯽ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎ و اﺻﻮل ﻣﻬﻢ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮارد ﻣﯽﺗﻮان اﺷﺎره ﮐﺮد‪:‬‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮدن‪ ،‬ﭘﺬﯾﺮش ﺟﻤﻬﻮري‪ ،‬ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ آراي ﻣﺮدم‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﺧﺪا ﺑﺮ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﭘﺬﯾﺮش اﺻﻮل اﻋﺘﻘـﺎدي‬
‫دﯾﻦ اﺳﻼم‪ ،‬ارج ﻧﻬﺎدن ﺑﻪ ﮐﺮاﻣﺖ و ارزش واﻻي اﻧﺴﺎن‪ 2،‬اﺻﻞ وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﯾﮑـﯽ از ارﮐـﺎن اﺳﺎﺳـﯽ ﺣﮑﻮﻣـﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ‪ 3،‬ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ اﺳﺘﻘﻼل ﮐﺸﻮر و ﻧﻔﯽ ﺳـﻠﻄﻪﮔـﺮي و ﺳـﻠﻄﻪﭘـﺬﯾﺮي‪ 4،‬ﺣﻤﺎﯾـﺖ از ﻫﻤـﻪ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﻣﺴﺘـﻀﻌﻔﺎن‬
‫ﺟﻬﺎن‪5،‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﺻﻞ ﻣﺴﺎوي ﺑﻮدن ﻫﻤﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،6‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﻘﻮق و آزاديﻫﺎي ﻣﻠﺖ اﻋﻢ از زن و ﻣﺮد ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﯾﮑﺴﺎن و در زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ اﻧـﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳـﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕـﯽ‪ ،‬اﻗﺘـﺼﺎدي و اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ‪ 7،‬ﺗﺄﮐﯿـﺪ ﺑـﺮ ﻋـﺪاﻟﺖ‪ ،‬رﻓـﻊ‬
‫ﺗﺒﻌﯿﺾﻫﺎي ﻧﺎروا‪ ،‬ﻟﺰوم اﯾﺠﺎد اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ در ﺗﻤﺎﻣﯽ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻣـﺎدي و ﻣﻌﻨـﻮي‪ 8،‬ﺗﺄﮐﯿـﺪ ﺑـﺮ اﺳـﺘﻘﻼل‬
‫ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺳﻠﻄﻪ و ﻧﻔﻮذ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ در آﻧﻬﺎ‪9.‬‬
‫‪ .1‬ﻓﻘﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ج ‪ ،1‬ﺻﺺ ‪ 16‬و ‪.20‬‬
‫‪ .2‬اﺻﻮل ‪ 56 ،2‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‪.‬‬

‫‪١٧‬‬
 ‫‪ .3‬اﺻﻮل ‪ 10‬و ‪ 107‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‪.‬‬
‫‪ .4‬اﺻﻮل ‪ 152‬و ‪.153‬‬
‫‪.5‬اﺻﻮل ‪ 3‬و ‪.154‬‬
‫‪ .6‬اﺻﻞ ‪.3‬‬
‫‪ .7‬اﺻﻮل ‪ 19‬ـ ‪.42‬‬
‫‪ .8‬اﺻﻞ ‪.3‬‬
‫‪ .9‬اﺻﻮل ‪ 145 ،144‬و ‪.146‬‬

‫‪ .13‬اﻗﺘﺪار ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮاري اﺳﻼﻣﯽ‬

‫در دوران رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬دو ﻣﺠﻠﺲ ﮐﺸﻮر؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي ﻣﻠﯽ و ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ‪ ،‬ﻣﺠﺎﻟﺴﯽ ﻧﺎﺗﻮان ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ رژﯾﻢ‪،‬‬
‫ﻗﻮه ﻣﺠﺮﯾﻪ در اﺧﺘﯿﺎر ﺷﺎه ﺑﻮد و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮﺧﻼف ﻧﻈﺮ ﺷﺎه‪ ،‬ﻗـﺎﻧﻮنﮔـﺬاري ﯾـﺎ در اﻣـﻮر اﺟﺮاﯾـﯽ‬
‫ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺪاﺧﻠﻪ و اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬از آن ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﮐﻪ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﯾﻪ ﮐﺸﻮر ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺧﻮد‬
‫را ﻣﺪﯾﻮن آﻧﻬﺎ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻋﻤﻞ ﻧﯿﺰ ﺗﺎﺑﻊ آﻧﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي ﺷﮑﻮﻫﻤﻨﺪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﺑﻨﯿـﺎدﯾﻨﯽ در‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﻣﺠﻠﺲ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاري ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪن اﻗﺘﺪار و ﻗﺪرت ﻻزم ﺑـﻪ ﻣﺠﻠـﺲ‪ ،‬ﺣـﻖ دﺧﺎﻟـﺖ در‬
‫ﻋﻤﻮم ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮐﺸﻮر را ﺑﺮاي ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن آورد‪ .‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﺷـﻮراي اﺳـﻼﻣﯽ ﭼـﻮن ﻣﻨﺘﺨـﺐ ﻣـﺮدم ﺣـﻮزه‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺧﻮد و دلﮔﺮم ﺑﻪ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻗﺘﺪار ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ وﻇﺎﯾﻒ ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪﮔﯽ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺷﺎﯾـﺴﺘﻪ و‬
‫ﺑﺪون ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪﮐﺎري اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن در ﺑﯿﺎن ﻧﻈﺮ ﺧﻮد آزادﻧﺪ و اﯾﻦ ﺣﻖ آزادي ﺑﯿﺎن در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﺗﺠﻠـﯽ اﺻـﻞ‬
‫‪ 86‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽاﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺮر ﻣﯽدارد‪:‬‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ در ﻣﻘﺎم اﯾﻔﺎي وﻇﺎﯾﻒ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ در اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ و رأي ﺧﻮد ﮐﺎﻣﻼً آزادﻧﺪ و ﻧﻤﯽﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ‬
‫ﻧﻈﺮاﺗﯽ ﮐﻪ در ﻣﺠﻠﺲ اﻇﻬﺎر ﮐﺮدهاﻧﺪ ﯾﺎ آراﯾﯽ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎم اﯾﻔﺎي وﻇﺎﯾﻒ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺧﻮد دادهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻘﯿﺐ ﯾﺎ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻗﺪرت و اﺧﺘﯿﺎرات ﻣﻬﻤﯽ ﺑﺮاي ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺗـﻮان ﺑـﻪ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻮارد اﺷﺎره ﮐﺮد‪ :‬اﺳﺘﻘﻼل ﻗﻮه ﻣﻘﻨﻨﻪ )اﺻﻞ ‪(57‬؛ ﺣﻖ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاري در ﻋﻤﻮم ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮐﺸﻮر )اﺻـﻞ ‪(71‬؛ ﺣـﻖ دادن‬
‫رأي اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ وزراي دوﻟﺖ )اﺻﻞ ‪(87‬؛ ﺣﻖ ﺳﺆال ﮐﺮدن از رﺋـﯿﺲﺟﻤﻬـﻮر و وزرا )اﺻـﻞ ‪(88‬؛ ﺣـﻖ اﺳﺘﯿـﻀﺎح رﺋـﯿﺲ‬
‫ﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬ﻫﯿﺌﺖ وزﯾﺮان و ﻫﺮ ﯾﮏ از وزرا )اﺻـﻞ ‪(89‬؛ ﺣـﻖ ﺗﺤﻘﯿـﻖ و ﺗﻔﺤـﺺ در ﺗﻤـﺎم اﻣـﻮر ﮐـﺸﻮر )اﺻـﻞ ‪(76‬؛ ﺣـﻖ‬
‫رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﺎﯾﺖ از ﻗﻮه ﻣﺠﺮﯾﻪ و ﻗﻀﺎﯾﯿﻪ )اﺻﻞ ‪(90‬؛ ﺣﻖ ﺗـﺼﻮﯾﺐ ﺑﻮدﺟـﻪ ﮐـﻞ ﮐـﺸﻮر )اﺻـﻞ ‪(52‬؛ ﺣـﻖ ﺗـﺼﻮﯾﺐ‬
‫اﺳﺘﺨﺪام ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺧﺎرﺟﯽ )اﺻﻞ ‪(81‬؛ ﺣﻖ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﺑﺮﻗﺮاري ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ )اﺻﻞ ‪ .(79‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣـﻞﺳـﺒﺐ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ وﺟﻮد ﻣﺠﻠﺴﯽ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ و ﻣﻘﺘﺪر در اﻧﺠﺎم وﻇﺎﯾﻒ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪.‬‬

‫‪ .14‬ﻧﻈﺎرت و ﮐﻨﺘﺮل واﻗﻌﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮ ﻗﻮه ﻣﺠﺮﯾﻪ‬

‫ﻗﻮه ﻣﺠﺮﯾﻪ‪ ،‬ﻗﺪرت و اﺧﺘﯿﺎرات اﺟﺮاﯾﯽ ﮐﺸﻮر را در دﺳﺖ دارد و داﺷﺘﻦ ﻗﺪرت ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺧﻄﺮﻫﺎﯾﯽ ﻣﺜﻞ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮري‪،‬‬
‫اﺳﺘﺒﺪاد و اﻧﺤﺮاف را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ازاﯾﻦرو‪ ،‬اﯾﻦ ﻗﻮه را ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺮد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ رأس ﻗﻮه ﻣﺠﺮﯾﻪ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑـﻪ‬
‫وﺳﯿﻠﻪ ﻣﺮدم اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺪﻧﻪ ﮔﺴﺘﺮده ﻗﻮه ﻣﺠﺮﯾﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻧﻈﺎرت و ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﺸﺘﺮي دارد‪ .‬در رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﻗﻮه‬
‫ﻣﺠﺮﯾﻪ از ﻧﻈﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﻋﻤﻠﯽ‪ ،‬در اﺧﺘﯿﺎر ﺷﺎه ﺑﻮد و ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﺣﻖ دﺧﺎﻟﺖ واﻗﻌﯽ و ﺟﺪي در ﮐﺎر ﻗـﻮه ﻣﺠﺮﯾـﻪ را ﻧﺪاﺷـﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ارﮐﺎن ﻧﻈﺎم ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﻮه ﻣﻘﻨﻨﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻧﻈﺎرتﻫﺎي ﻻزم را ﺑﺮ ﻗـﻮه‬
‫ﻣﺠﺮﯾﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮري‪ ،‬اﺳﺘﺒﺪاد و اﻧﺤﺮاف اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ آن ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮي ﮐﻨـﺪ‪ .‬ﻗـﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳـﯽ در ﻣـﻮارد‬

‫‪١٨‬‬
‫ﻣﺘﻌﺪدي‪ ،‬اﺑﺰار ﻻزم را ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻧﻈﺎرت ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ اﻋﻄﺎ ﮐـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻧﻤﻮﻧـﻪ‪ ،‬ﻣﺠﻠـﺲ ﺣـﻖ دارد در ﺻـﻮرﺗﯽ ﮐـﻪ‬
‫رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر را ﻓﺎﻗﺪ ﮐﻔﺎﯾﺘﯽ ﻻزم ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬رأي ﺑﻪ ﺑﯽ ﮐﻔﺎﯾﺖ وي ﺑﺪﻫﺪ و ﻣﺮاﺗـﺐ را ﺑـﺮاي اﺟـﺮاي ﺑﻨـﺪ دﻫـﻢ اﺻـﻞ ‪110‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺑﻪ اﻃﻼع ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬وزﯾﺮان ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬ﺑﺮاي آﻏﺎز ﺑﻪ ﮐﺎر ﺧﻮد ﺑﻪ ﮐﺴﺐ رأي اﻋﺘﻤﺎد از‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ و ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ اﯾﻦ اﺧﺘﯿﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺑﺮ ﺻﺤﺖ و ﺳﻼﻣﺖ و ﺗﻮان وزﯾﺮان دوﻟـﺖ ﻧﻈـﺎرت ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺣﻖ رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﺎﯾﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﯿﻮه ﮐﺎر ﻗﻮه ﻣﺠﺮﯾﻪ ﻧﯿﺰ دارد )اﺻﻞ‪ .(90‬ﻣﺠﻠﺲ ﺣﻖ ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﺗﻔﺤﺺ‬
‫در ﺗﻤﺎم اﻣﻮر ﮐﺸﻮر از ﺟﻤﻠﻪ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي اﺟﺮاﯾﯽ و دوﻟﺖ را دارد )اﺻﻞ‪ .(76‬ﺣـﻖ ﺗـﺼﻮﯾﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ و ﺑﻮدﺟـﻪ دوﻟـﺖ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺠﻠﺲ از دﯾﮕﺮ اﺑﺰارﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮ ﻗﻮه ﻣﺠﺮﯾﻪ اﺳﺖ )اﺻﻞ ‪ .(52‬رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﺣﺴﺎبﻫﺎي وزارتﺧﺎﻧﻪﻫـﺎ‬
‫و دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي اﺟﺮاﯾﯽ ﮐﻪ از ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﻞ ﮐﺸﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻇﯿﻔﻪ دﯾﻮان ﻣﺤﺎﺳـﺒﺎت اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ زﯾﺮﻧﻈـﺮ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺎز و ﮐﺎر ﻧﯿﺰ از دﯾﮕﺮ ﻣﻮارد ﻧﻈﺎرت ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮ ﻗﻮه ﻣﺠﺮﯾﻪ اﺳﺖ )اﺻـﻮل‪54‬‬
‫و ‪ .(55‬ﮔﺮﻓﺘﻦ و دادن وام ﯾﺎ ﮐﻤﮏﻫﺎي ﺑﺪون ﻋﻮض داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ از ﻃﺮف دوﻟﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ )اﺻﻞ ‪ .(80‬اﯾﻨﻬﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ از اﻫﺮمﻫﺎي ﻧﻈﺎرﺗﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮ ﻗﻮه ﻣﺠﺮﯾﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .15‬ﻧﻈﺎرت ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن‬

‫ﯾﮑﯽ از دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻣﻬﻢ در ﺣﻮزه ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاري اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺮر ﺷﺪه اﺳﺖ ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﻮازﯾﻦ ﺷﺮﻋﯽ و‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻧﺸﻮد‪ .‬در دوران رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﻌﻬﺪي در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻧﺒﻮد‪ .‬ازاﯾﻦرو‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻘـﺮرات در‬
‫ﺣﻮزه ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻔﺖﺑﺎر و ﻧﻨﮕﯿﻦ ﺑﻮد و اﺳﺎﺳﺎ رژﯾﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ دﯾﻦﺳﺘﯿﺰاﻧﻪ و ﻏﯿﺮاﺳﻼﻣﯽ داﺷﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﯿﻢ ﮐـﻪ‬
‫از اﻫﺪاف ﻣﻘﺪس و ﻣﻬﻢ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ دﯾﻦﺳﺘﯿﺰي از ﺑﯿﻦ ﺑﺮود و ﻣﻮازﯾﻦ و اﺣﮑﺎم ﺷﺮﻋﯽ در‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات ﮐﺸﻮررﻋﺎﯾﺖ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ اﺻﻮﻟﯽ در ﻣﻨﺸﻮر ﻣﻠﺖ در اﺻﻞ ‪ 72‬ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻗﻮاﻧﯿﻨﯽ وﺿﻊ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺻﻮل و اﺣﮑﺎم ﻣﺬﻫﺐ رﺳﻤﯽ ﮐﺸﻮر ﯾﺎ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﻣﻐﺎﯾﺮت‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺸﺨﯿﺺ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺒﯽ ﮐﻪ در اﺻﻞ ‪ 96‬آﻣﺪه‪ ،‬ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در اﺻﻞ ‪ 91‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﻫﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺎسداري از اﺣﮑﺎم اﺳﻼم و ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ از ﻧﻈﺮ ﻋﺪم ﻣﻐـﺎﯾﺮت ﻣـﺼﻮﺑﺎت ﻣﺠﻠـﺲ ﺷـﻮراي اﺳـﻼﻣﯽ ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ‪،‬‬
‫ﺷﻮراﯾﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ زﯾﺮ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺷﺶ ﻧﻔﺮ از ﻓﻘﻬﺎي ﻋﺎدل و آﮔﺎه ﺑﻪ ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت زﻣﺎن و ﻣﺴﺎﺋﻞ روز‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب اﯾﻦ ﻋﺪه ﺑﺎ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺷﺶ ﻧﻔﺮ ﺣﻘﻮقدان در رﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻘﻮﻗﯽ از ﻣﯿﺎن ﺣﻘﻮقداﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ رﺋﯿﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﯾﯿﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎ رأي ﻣﺠﻠﺲ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻞ ‪ 96‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‪:‬‬

‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻋﺪم ﻣﻐﺎﯾﺮت ﻣﺼﻮﺑﺎت ﻣﺠﻠﺲﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ اﺣﮑﺎم اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻓﻘﻬﺎي ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒـﺎن و ﺗـﺸﺨﯿﺺ‬
‫ﻋﺪم ﺗﻌﺎرض آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺮ ﻋﻬﺪه اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻫﻤﻪ اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن در ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻣﻐﺎﯾﺮت ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻣﺼﻮﺑﺎت ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎ اﺣﮑـﺎم اﺳـﻼم و‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‪ ،‬اﺻﻞ ‪ 93‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻘﺮر ﻣﯽدارد‪:‬‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺪون وﺟﻮد ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن اﻋﺘﺒﺎر ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻧﺪارد ﻣﮕﺮ در ﻣﻮرد ﺗـﺼﻮﯾﺐ اﻋﺘﺒﺎرﻧﺎﻣـﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪﮔﺎن و‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺶ ﻧﻔﺮ ﺣﻘﻮقدان اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن‪.‬‬

‫‪١٩‬‬
 ‫‪ .16‬ﮐﻨﺘﺮل داراﯾﯽ ﻣﺴﺌﻮﻻن‬
‫ﯾﮑﯽ از دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻣﻬﻢ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل داراﯾﯽﻫﺎي ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﯾﻪ ﮐﺸﻮر ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﺗﺼﺪي ﻣـﺴﺌﻮﻟﯿﺖ اﺳـﺖ ﺗـﺎ‬
‫ﺑﺮﺧﻼف ﺣﻖ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﯿﺎﺑﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻧﻪ در ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻧﻪ در ﻋﻤـﻞ ﭼﻨـﯿﻦ ﭼﯿـﺰي‬
‫وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب و داراﯾﯽ اﻣـﻮال آﻧـﺎن ﻗﺒـﻞ و ﺑﻌـﺪ از ﺗـﺼﺪي ﻣـﺴﺌﻮﻟﯿﺖﻫـﺎ رﺳـﯿﺪﮔﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ رژﯾﻢ‪ ،‬ﺧﻮد ﻓﻀﺎ و ﻣﯿﺪاﻧﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد آورده ﺑـﻮد ﮐـﻪ ﺗﻤـﺎﻣﯽ دوﻟـﺖﻣـﺮدان را ﺑـﻪ ﭼﭙـﺎول و ﺛـﺮوتاﻧـﺪوزي‬
‫ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﭼﻮن ﺳﯿﺎﺳﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺣﺎﻓﻆ ﺣﻘﻮق ﻣﺮدم ﺑﻪ وﯾﮋه ﻣﺤﺮوﻣـﺎن و ﻣﺴﺘـﻀﻌﻔﺎن ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﺟﺎزه ﻧﻤﯽدﻫﺪ دوﻟﺖﻣﺮدان ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣـﺮدم‪ ،‬ﺑـﻪ ﺛـﺮوتاﻧـﺪوزي ﺑﭙﺮدازﻧـﺪ‪ .‬ازاﯾـﻦرو‪ ،‬آﻧـﺎن ﺑﺎﯾـﺪ اﻟﮕـﻮي‬
‫ﺳﺎدهزﯾﺴﺘﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه ﻗﻀﺎﯾﯽ را ﻣﻠﺰم ﮐﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب اﻣﻮال و داراﯾﯽﻫﺎي‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﯽرﺗﺒﻪ ﺑﻪ وﯾﮋه ﻣﻘﺎﻣﺎت اﺟﺮاﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﻮل و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺮوﮐﺎر دارﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺒـﻞ و ﺑﻌـﺪ از ﺗـﺼﺪي ﻣـﺴﺌﻮﻟﯿﺖ‬
‫رﺳﯿﺪﮔﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﺻﻞ ‪ 142‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﻣﻘﺮر ﻣﯽدارد‪:‬‬

‫داراﯾﯽ رﻫﺒﺮ‪ ،‬رﺋﯿﺲ ﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﺎن رﺋﯿﺲ ﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬وزﯾﺮان و ﻫﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧـﺪان آﻧـﺎن ﻗﺒـﻞ و ﺑﻌـﺪ از ﺧـﺪﻣﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫رﺋﯿﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﯾﯿﻪ رﺳﯿﺪﮔﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﺣﻖ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ‬

‫‪ .1‬ﺷﮑﺴﺘﻦ اﺑﻬﺖ ﭘﻮﺷﺎﻟﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ‬

‫زورﻣﺪاري‪ ،‬ﻧﻔﻮذﻧﺎﭘﺬﯾﺮي و ﯾﮑﻪﺗﺎزي ﻗﺪرتﻫﺎي اﺳﺘﮑﺒﺎري ﺷﺮق و ﻏﺮب‪ ،‬در ﺻﺤﻨﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬اﯾـﻦ ﺑـﺎور را در ﻫﻤـﻪ ﻣـﺮدم‬
‫ﺟﻬﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد آورده ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﮐـﺮد‪ .‬در اﯾـﻦ ﻣﯿـﺎن‪ ،‬ﭘﯿـﺮوزي اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﯽ اﯾـﺮان ﮐـﻪ‬
‫ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ رژﯾﻢ ﺳﺘﻢﺷﺎﻫﯽ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺖ‪ ،‬اوﻟﯿﻦ ﺿﺮﺑﻪ ﻣﺤﮑﻢ و اﺳﺎﺳﯽ را ﺑﻪ اﺑﻬﺖ و ﻏﺮور اﻣﺮﯾﮑﺎ وارد ﺳـﺎﺧﺖ؛ زﯾـﺮا‬
‫اﻣﺮﯾﮑﺎ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ اﺻﻠﯽ رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﺑﻮد و اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯿﺎن ﺗﺎ آﺧﺮﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﻓﺮوﭘﺎﺷـﯽ اﯾـﻦ ﺣﮑﻮﻣـﺖ و ﺣﺘـﯽ ﺑﻌـﺪ از ﭘﯿـﺮوزي‬
‫اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي اداﻣﻪ دادﻧﺪ‪ .‬رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﻧـﺸﺎن دادن اﺳـﺘﺤﮑﺎم ﺳـﻠﻄﻨﺖ ﺧـﻮد‪،‬‬
‫ﻫﻤﻮاره ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ را ﺑﻪ رخ ﻣﺮدم ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻻﻧﻪ ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ اﻣﺮﯾﮑـﺎ در اﯾـﺮان‪ ،‬ﺟﻬـﺎﻧﯽ ﮐـﺮدن‬
‫ﺷﻌﺎر »ﻣﺮگ ﺑﺮ اﻣﺮﯾﮑﺎ«‪ ،‬ﺧﻨﺜﯽﺳﺎزي ﻣﺤﺎﺻﺮهﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻏﺮب‪ ،‬اﯾﺴﺘﺎدﮔﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻀﻮر ﻧﻈـﺎﻣﯽ‬
‫ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﻧﺎوﮔﺎنﻫﺎي اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس‪ ،‬رﺳﻮاﯾﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﺣﻤﻠﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﻃﺒﺲ و ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻮﺷـﮑﯽ ﺑـﻪ ﻫﻮاﭘﯿﻤـﺎي‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺮﺑﺮي اﯾﺮان در ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس‪ ،‬اﺑﻬﺖ ﭘﻮﺷﺎﻟﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ را ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﺷﮑﺴﺖ‪ .‬از اﯾﻦرو‪ ،‬ﻣﺮدم ﺟﻬﺎن ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺎور رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻗﺪرت اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺪرتﻫﺎي اﻟﻬﯽ و ﻣﺮدﻣﯽ ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ و ﻗﺪرت واﻗﻌﯽاش‪ ،‬ﺑـﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘـﺮ از آن ﭼﯿـﺰي اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﻫﻤﯿﺸﻪ در ﺟﻬﺎن ﺗﺒﻠﯿﻎ و ﺗﺮوﯾﺞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﺰتآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺑﺮاي ﺟﻬﺎن اﺳﻼم و ﺑـﻪ ﺧـﻮاري ﮐـﺸﯿﺪن دﺷـﻤﻦ ﻫﻤـﺎره‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ و ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺣﻀﺮت اﻣﺎمﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﻟﻠﻬﺒﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎنﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ 1358‬ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫ﺷﻤﺎ ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﺷﻤﺎ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﻈﻤﺖ ﻗﺪرتﻫﺎي ﺑﺰرگ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮ دﻣﺎغﻫـﺎ‬
‫)اﻓﮑﺎر( ﮐﻪ اﺻﻼً ﻧﻤﯽﺷﻮد ﺑﺎ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن دراﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﻫﻢ دﯾﮕﺮ اﺻﻼً ﺑﺎ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻧﻤـﯽﺷـﻮد دﯾﮕـﺮ دراﻓﺘـﺎد‪ ،‬اﯾـﻦ ﻋﻈﻤـﺖ را‬
‫ﺷﮑﺴﺖ‪ ...‬ﻧﻬﻀﺖ ﺷﻤﺎ اﻻن اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ را ﻫﻢ ﺷﮑﺴﺖ در دﻧﯿﺎ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻣﺮﯾﮑﺎ )اﯾﺴﺘﺎد(‪1.‬‬
‫اﻣﺎم در ﭘﯿﺎم ﺣﺞ ﺳﺎل ‪ 1366‬ﻧﯿﺰ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﺎ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ اﺳﻼم‪ ،‬اﺑﺮﻗﺪرتﻫﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎك ﻣﺬﻟﺖ ﻣﯽﻧﺸﺎﻧﺪ‪ .‬اﺳﻼم ﻣﻮاﻧﻊ ﺑﺰرگ داﺧﻞ و ﺧﺎرج ﻣﺤﺪوده ﺧﻮد‬
‫را ﯾﮑﯽ ﭘﺲ از دﯾﮕﺮي ﺑﺮﻃﺮف و ﺳﻨﮕﺮﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي ﺟﻬﺎن را ﻓﺘﺢ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪2.‬‬

‫‪٢٠‬‬
 ‫رﻫﺒﺮ ﻓﺮزاﻧﻪ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺣﻀﺮت آﯾﺖ اﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻫﻢ از اﯾﻦ ﺷﮑﺴﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫اﻧﻘﻼب ﺷﻤﺎ ﺣﺮﯾﻢ دروﻏﯿﻦ ﻗﺪرتﻫﺎ و ﻗﻠﺪرﻫﺎ را ﺷﮑﺴﺖ‪ .‬اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺮﻗﺪرت‪ ،‬ﯾﮏ روز اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﻣﺮوز دﯾﮕـﺮ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ در ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄﻪ از ﻧﻘﺎط ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻋﮑﺲ رﺋﯿﺲ ﺟﻤﻬﻮر اﻣﺮﯾﮑﺎ را آﺗﺶ ﻣﯽزﻧﻨـﺪ ﯾـﺎ ﭘـﺮﭼﻢ‬
‫آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ آﺗﺶ ﻣﯽﮐﺸﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺟﺎ از ﻧﻘﺎط ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻣﻠﺖﻫﺎ و ﺗﻮدهﻫﺎي ﻣـﺮدم‪ ،‬ﻣـﺸﺖ ﮔـﺮه ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ و ﻣـﺮگ ﺑـﺮ اﻣﺮﯾﮑـﺎ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫در واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﺮدم اﯾﺮان‪ ،‬اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺗﻼش ﮐﺮد ﺑﺎ ﺗﻬﺪﯾﺪ و وﺣﺸﺖاﻓﮑﻨـﯽ‪ ،‬ﻣـﺮدم ﻣﺒـﺎرز اﯾـﺮان را ﻫﺮاﺳـﺎن‬
‫ﺳﺎزد‪ ،‬وﻟﯽ اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﯿﺖ و ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺗﻤﺎم در ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ‪ 17‬آﺑﺎن ‪ 1358‬ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻫﯿﭻ ﻏﻠﻄﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮑﻨﺪ‪ .‬ﺻﺤﺒﺖ اﯾﻨﮑﻪ اﮔﺮ دﺧﺎﻟﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﮑﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﺎ ﭼـﻪ ﺧـﻮاﻫﯿﻢ ﮐـﺮد‪ ،‬ﻏﻠـﻂ اﺳـﺖ‪ ...‬ﻏﻠـﻂ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ! ﻧﺘﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻧﺘﺮﺳﯿﺪ‪ ...‬اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻋﺎﺟﺰﺗﺮ از اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﺮان دﺧﺎﻟﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ،11‬ﺻﺺ ‪ 336‬و ‪.337‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺣﺪﯾﺚ وﻻﯾﺖ‪ ،‬ج ‪ ، 6‬ص ‪.221‬‬
‫‪ -4‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﭼﻬﺎردﻫﻢ‪ ،‬ص ‪.455‬‬

‫‪ -2‬ﺻﺪور اﻧﻘﻼب و ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن اﻧﻘﻼب‬

‫اﻣﺮوزه ﺑﺮ ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان از ﻗﻠﻤﺮو ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ اﯾﺮان ﺧﺎرج ﺷﺪه و ﺑﺮ ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن اﺛﺮ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﯾﮋﮔﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺧـﻮد ﻣﺎﻫﯿـﺖ ﺻـﺪور را در ذاﺗـﺶ دارد‪ .‬ﭼـﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨـﺪ ﯾـﺎ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻫﯿﺖ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺻﺎدر ﺷﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﻣﺎ اﻧﻘﻼب را ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎن ﺻﺎدر ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؛ ﭼﺮا ﮐﻪ اﻧﻘﻼب ﻣﺎ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ و ﺗﺎ ﺑﺎﻧﮓ ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠّﻪ و ﻣﺤﻤﺪ رﺳـﻮل اﻟﻠّـﻪ‬
‫ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎن ﻃﻨﯿﻦ ﻧﯿﻔﮑﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺒﺎرزه ﻫﺴﺖ و ﺗﺎ ﻣﺒﺎرزه در ﻫﺮ ﮐﺠﺎي ﺟﻬﺎن ﻋﻠﯿﻪ ﻣﺴﺘﮑﺒﺮان ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﺴﺘﯿﻢ‪1.‬‬

‫اﯾﺸﺎن در ﭘﯿﺎم ﻧﻮروزي ﺳﺎل ‪ 1359‬ﻧﯿﺰ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ از ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن ﺟﻬﺎن ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ در ﺻﺪور اﻧﻘﻼﺑﻤﺎن ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﮐﻮﺷﺶ ﮐﻨﯿﻢ و ﺗﻔﮑﺮ اﯾﻨﮑﻪ اﻧﻘﻼﺑﻤﺎن‬
‫را ﺻﺎدر ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارﯾﻢ؛ زﯾﺮا اﺳﻼم ﺑﯿﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻓﺮﻗﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻤﯽﺷﻮد و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن ﺗﻤﺎم ﻣﺴﺘـﻀﻌﻔﺎن‬
‫ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺳﺘﮑﺒﺎر و واﺑﺴﺘﮕﺎن آن ﻫﻤﺎره ﮐﻮﺷﯿﺪهاﻧﺪ ﺗﺎ ﭼﻬـﺮهاي ﻣﻨﻔـﯽ از ﺻـﺪور اﻧﻘـﻼب ﻧـﺸﺎن دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻨﯿـﺎنﮔـﺬار اﻧﻘـﻼب ﺑـﺎ‬
‫ﺧﻨﺜﯽﺳﺎزي اﯾﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻧﯿﺰ در ﺗﺒﯿﯿﻦ درﺳﺖ ﻣﻔﻬﻮم ﺻﺪور اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫اﯾﻨﮑﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﻘﻼب ﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺻﺎدر ﺷﻮد‪ ،‬اﯾـﻦ ﻣﻌﻨـﯽ ﻏﻠـﻂ را از او ﺑﺮداﺷـﺖ ﻧﮑﻨﻨـﺪ ﮐـﻪ ﻣـﺎ ﻣـﯽﺧـﻮاﻫﯿﻢ‬
‫ﮐﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ را از ﺧﻮدﻣﺎن ﻣﯽداﻧﯿﻢ‪ ،...‬ﻣﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ اﯾﻦ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ در اﯾـﺮان واﻗـﻊ‬
‫ﺷﺪ و اﯾﻦ ﺑﯿﺪاري ﮐﻪ در اﯾﺮان واﻗﻊ ﺷﺪ و ﺧﻮدﺷﺎن از اﺑﺮﻗﺪرتﻫﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ و دﺳـﺖ آﻧﻬـﺎ را از ﻣﺨـﺎزن ﺧﻮدﺷـﺎن‬
‫ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ در ﻫﻤﻪ ﻣﻠﺖﻫﺎ و در ﻫﻤﻪ دوﻟﺖﻫﺎ ﺑﺸﻮد‪ .‬آرزوي ﻣﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻨﯽ ﺻﺪور اﻧﻘﻼب ﻣﺎ اﯾـﻦ اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﻠﺖﻫﺎ ﺑﯿﺪار ﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻤﻪ دوﻟﺖﻫﺎ ﺑﯿﺪار ﺷﻮﻧﺪ و ﺧﻮدﺷﺎن را از اﯾﻦ ﮔﺮﻓﺘﺎري ﮐﻪ دارﻧﺪ و اﯾﻦ ﺗﺤـﺖ ﺳـﻠﻄﻪ ﺑـﻮدﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و از اﯾﻨﮑﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺨﺎزن آﻧﻬﺎ دارد ﺑﻪ ﺑﺎد ﻣﯽرود و ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻓﻘﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺠﺎت ﺑﺪﻫﺪ‪ 3.‬ﻣﺎ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ اﻧﻘﻼﺑﻤﺎن را ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺻﺎدر ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را‪ ،‬ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه‪ ،‬ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻌﻨـﻮﯾﺘﯽ‬

‫‪٢١‬‬
‫ﮐﻪ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ در اﯾﺮان‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ اﯾﻦ را ﺻﺎدر ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺑﮑﺸﯿﻢ و ﺗﻔﻨﮓ ﺑﮑﺸﯿﻢ و ﺣﻤﻠـﻪ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺣﻀﺮت آﯾﺖ اﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي در ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻣﻔﻬﻮم و ﺻﺪور اﻧﻘﻼب ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ﺻﺪور اﻧﻘﻼب؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺻﺪور ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻧﺴﺎنﺳﺎز اﺳﻼم و ﺻﺪور ﺻﻔﺎ و ﺧﻠﻮص و ﺗﮑﯿﻪ و اﺻﺮار ﺑﺮ ارزشﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ .‬ﻣـﺎ ﺑـﻪ‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎر و اﻧﺠﺎم اﯾﻦ وﻇﯿﻔﻪ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ راه اﻧﺒﯿﺎﺳﺖ و ﻣﺎ اﯾﻦ راه را ﺑﺎﯾﺪ اداﻣﻪ دﻫﯿﻢ‪ .‬دﻧﯿﺎي ﻏﺮب و ﺳﺮدﻣﺪاران‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺎﺳﺪ و ﻣﻨﺤﻂ ﻏﺮﺑﯽ از اﯾﻨﮑﻪ ﻓﺴﺎد و ﻓﺤﺸﺎ و اﻋﺘﯿﺎد و اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم ﺑﺪﺑﺨﺘﯽﻫﺎ و روﺳﯿﺎﻫﯽﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﺮاﺳﺮ ﻋـﺎﻟﻢ‬
‫ﺻﺎدر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻧﻤﯽﮐﺸﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺤﺸﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻣﺮوز ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﯿﺎ و ﺑﯿﺶ از ﻫﻤـﻪ‪ ،‬دﻧﯿـﺎي ﻓﻘﯿـﺮ‬
‫ﺟﻬﺎن ﺳﻮم را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ از ﮐﺠﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ؟ اﯾﻦ ﯾﮑﯽ از ﺻﺎدرات ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮﺑﯽ و ﺗﻤﺪن اﺳـﺘﻌﻤﺎري و اﺳـﺘﮑﺒﺎري اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﭼﺮا ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ از ﺻﺎدر ﮐﺮدن ﺗﻮﺣﯿﺪ و اﺧﻼق اﻧﺒﯿﺎ و روح ﻓﺪاﮐﺎري و اﺧﻼص و ﺗﺰﮐﯿﻪ اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺧﺠﺎﻟـﺖ‬
‫ﺑﮑﺸﯿﻢ؟ ﭼﺮا ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺮم ﮐﻨﯿﻢ از اﯾﻨﮑﻪ ﻏﯿﺮت و ﺣﻤﯿﺖ و اﯾﺴﺘﺎدﮔﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﺪرتﻫﺎي ﺑﺎﻃﻞ را ﺑﻪ ﺻﻮرت درس ﻋﻤﻠـﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻠﺖﻫﺎي دﯾﮕﺮ اراﺋﻪ و ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺑﺪﻫﯿﻢ؟ ﻣﻠﺖﻫﺎ ﺑﺎور ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺸﻮد ﺑـﺎ ﻋﻮاﻣـﻞ و ﻣـﺰدوران ﻗـﺪرتﻫـﺎي اﺳـﺘﮑﺒﺎري‬
‫دراﻓﺘﺎد‪ .‬ﻣﺎ دراﻓﺘﺎدﯾﻢ و ﭘﯿﺮوز ﻫﻢ ﺷﺪﯾﻢ‪ .‬ﭼﺮا اﯾﻦ ﻋﻤﻞ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن را در اﺧﺘﯿﺎر اﻓﮑﺎر ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻠﺖﻫﺎ ﻧﮕﺬارﯾﻢ؟ ﻣـﺎ‬
‫اﯾﻦ اﻧﻘﻼب را ﺻﺎدر ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻨﻈﻮر اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه ﺻﺎدر ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬اﯾﻦ ادﻋﺎ دروغ اﺳﺖ‪ .‬اﯾـﻦ ﮐـﺎر را‬
‫ﺧﻮد دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﭘﻠﯿﺪ ﺧﺒﯿﺚ اﺳﺘﮑﺒﺎري ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺳـﺎﻗﻂ ﮐـﺮدن دوﻟـﺖﻫـﺎ وارد‬
‫ﺻﺤﻨﻪ ﻣﯽﺷﻮد و اﺳﻠﺤﻪ و ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه و ﻧﯿﺮو ﻣﯽﺑﺮد و ﺑﻪ ﺿﺪ اﻧﻘﻼب در ﮐﺸﻮرﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﯽ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻫـﯿﭻ‬
‫ﮐﺸﻮري ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه ﻧﻤﯽﺑﺮﯾﻢ‪ .‬ﺧﺮابﮐﺎري دور از ﺷﺄن ﻣﺎﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﯿﭻ وﺟﻪ ﺑﻪ ﻣـﺎ ﻧﻤـﯽﭼـﺴﺒﺪ و ﻫـﺮ ﮐـﺲ ﺑﮕﻮﯾـﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻼف و دروغ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪5.‬‬

‫اﺳﺎﺳﺎ ﺻﺪور اﻧﻘﻼب و ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن آن‪ ،‬در ﻣﺎﻫﯿﺖ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ رﯾﺸﻪ دارد‪ .‬اﺳـﻼﻣﯿﺖ اﻧﻘـﻼب ﺑـﻪ اﯾـﺮان اﺧﺘـﺼﺎص‬
‫ﻧﺪارد و ﺑﻪ ﻗﻠﻤﺮو ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺧﺎﺻﯽ ﻣﺤﺪود ﻧﯿﺴﺖ و ﻣﺨﺎﻃﺒـﺎن آن‪ ،‬ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﻣﺴﺘـﻀﻌﻔﺎن ﺳﺮاﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺎس ﻣﺪﻧﯽ‪ ،‬رﻫﺒﺮ ﺟﺒﻬﻪ ﻧﺠﺎت اﺳﻼﻣﯽ اﻟﺠﺰاﯾﺮ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان در واﻗﻊ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن و از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺮدم ﻣﺴﻠﻤﺎن اﻟﺠﺰاﯾﺮ اﺳﺖ‪6.‬‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﺟﺒﻬﻪ آزاديﺑﺨﺶ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻧﻘﻼب اﯾﺮان ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎنﮐﻪ رﻫﺒﺮ اﻧﻘﻼب اﯾﺮان‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ رﻫﺒﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن اﯾﺮان ﻧﯿﺴﺖ‪7.‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺪاﻧﯿﻢ رﻫﺒﺮ ﺟﺰاﯾﺮ آﻧﺘﯿﻞ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ در اﯾﺮان ﺑﻪ ﺛﻤﺮ رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﺰاﯾﺮ آﻧﺘﯿﻞ آن را اﻧﻘـﻼب ﺧـﻮد‬
‫داﻧﺴﺘﻨﺪ و در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬اﯾﻦ اﻧﻘﻼب ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﯾﺮان‪ ،‬ﮐﻪ اﻟﮕﻮ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪8.‬‬
‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ‪،‬ص ‪.312‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ،13‬ص ‪.281‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.90‬‬
‫‪ .5‬ﺣﺪﯾﺚ وﻻﯾﺖ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.259‬‬
‫‪ .6‬روﯾﺎروﯾﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان و اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ص ‪.124‬‬
‫‪ .7‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز دﯾﮕﺮان‪ ،‬ص ‪. 87‬‬
‫‪ .8‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪89‬‬

‫‪ -3‬ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ ﻧﻈﺎم دو ﻗﻄﺒﯽ‬

‫‪٢٢‬‬
‫ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬دو ﻗﺪرت ﺑﺰرگ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﮐﺮدﮔﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ و ﺷﻮروي ﺳـﺎﺑﻖ‪ ،‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﺗﻮان ﺧﻮﯾﺶ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ دﻧﯿﺎ را ﺑﻪ دو ﺣﻮزه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﻠﻤﺮو ﺧﻮد ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮐﺸﻮري ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ دو ﻗﻄﺐ واﺑﺴﺘﮕﯽ داﺷﺖ و ﻗﺪرت ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺧﺎرج از ﺗﻘـﺴﯿﻢﺑﻨـﺪي ﺟﻬـﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﺷﺮق و ﻏﺮب وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺪون واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از دو اﺑﺮﻗﺪرت ﻧﻤﯽﺗـﻮان در ﺟﻬـﺎن‪،‬‬
‫ﮐﺸﻮر ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺑﻮد‪ ،‬در داﻣﻦزدن ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﻔﮑﺮ ﺑﯽاﺛﺮ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ در وﺻﯿﺖﻧﺎﻣﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ‪ -‬اﻟﻬـﯽ‬
‫ﺧﻮد در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﭼﻨﯿﻦ آورده اﺳﺖ‪:‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ ﮐﻪ ﻣﻊ اﻻﺳﻒ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺰرﮔﯽ در ﮐﺸﻮرﻫﺎ و ﮐﺸﻮر ﻋﺰﯾﺰ ﻣﺎ ﮔﺬاﺷﺖ و آﺛﺎر آن ﺑﺎز ﺗـﺎ ﺣـﺪ زﯾـﺎدي ﺑـﻪ ﺟـﺎ‬
‫ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﻧﻤﻮدن ﮐﺸﻮرﻫﺎي اﺳﺘﻌﻤﺎرزده از ﺧﻮﯾﺶ و ﻏﺮبزده و ﺷﺮقزده ﻧﻤﻮدن آﻧﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﺧـﻮد را و‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻗﺪرت ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻏﺮب و ﺷﺮق‪ ،‬دو ﻗﻄﺐ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ را ﻧﮋاد ﺑﺮﺗﺮ و ﻓﺮﻫﻨﮓ آﻧﺎن را واﻻﺗﺮ و آن دو‬
‫ﻗﺪرت را ﻗﺒﻠﻪﮔﺎه ﻋﺎﻟﻢ داﻧﺴﺘﻨﺪ و واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از دو ﻗﻄﺐ را از ﻓﺮاﯾﺾ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ اﺟﺘﻨـﺎب ﻣﻌﺮﻓـﯽ ﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﯾﮑـﯽ از‬
‫رهآوردﻫﺎي ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺷﮑﺴﺘﻦ اﯾﻦ ﺗﻔﮑﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﻧﻘﻼب ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺟﻬـﺎن ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﻓـﺎرغ از اﯾـﻦ ﻗـﺪرتﻫـﺎ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻘﻼل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﭼﻨﺪ ﻗﻄﺒﯽ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﺪ‪1.‬‬
‫اﻣﺎم از اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ و ﮐﺸﻮر اﯾﺮان را‪ ،‬دوﻟﺖ و ﮐﺸﻮري ﻣﺴﺘﻘﻞ از دو اﺑﺮﻗﺪرت ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫ﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﯿﭻ ﮐﺪام از اﺑﺮﻗﺪرتﻫﺎ ﺳﺮ ﺳﺎزش ﻧﺪارﯾﻢ‪ .‬ﻧﻪ ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻣﯽروﯾﻢ و ﻧـﻪ زﯾﺮﺑـﺎر ﺷـﻮروي‪ .‬ﻣـﺎ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﯿﻢ و‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ آزاد زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ زﻧﺪﮔﯽ ﻓﻘﯿﺮاﻧﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ ،‬وﻟﯽ آزاد و ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪2.‬‬

‫از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺧﻮد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﻄﺐ ﺳﻮم ﻗﺪرت در ﺟﻬﺎن ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ دﺷﻤﻨﺎن اﻧﻘـﻼب‪ ،‬ﻧﺎﺑﺎوراﻧـﻪ‪،‬‬
‫ﭼﺸﻢﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﺑﺴﺘﻨﺪ و آن را اﻧﮑﺎر ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﮐﯿﻨﻪﺗـﻮزيﻫـﺎي ﺟﻬـﺎﻧﯽ ﻫـﺮ دو اﺑﺮﻗـﺪرت و‬
‫واﺑﺴﺘﮕﺎن آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫـﺎ و دﺷـﻤﻨﯽﻫـﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن آﻧـﺎن در ﻋﺮﺻـﻪﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪،‬‬
‫ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه واﻗﻌﯿﺖ اﻧﮑﺎرﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻇﻬﻮر اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﻄﺐ ﺳﻮم ﻗـﺪرت در ﻋﺮﺻـﻪ ﺟﻬـﺎﻧﯽ اﺳـﺖ‪ .‬اﻋﺘﻘـﺎدات‬
‫دﯾﻨﯽ و اﯾﻤﺎﻧﯽ ﻣﺮدم ﻣﺴﻠﻤﺎن اﯾﺮان‪ ،‬روﺣﯿﻪ ﺳﻠﺤـﺸﻮري و اﯾﺜـﺎر و ﺷـﻬﺎدتﻃﻠﺒـﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻮرداري از رﻫﺒـﺮي ﭘﯿﺎﻣﺒﺮﮔﻮﻧـﻪ‬
‫اﻣﺎمﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬اﻣﺪادﻫﺎي ﻏﯿﺒﯽ ﺧﺪاوﻧﺪ و اﻣﺎم زﻣﺎن ﻋﺞ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻓﺮﺟﻪ اﻟﺸﺮﯾﻒ و اﯾـﺴﺘﺎدﮔﯽ و ﭘﺎﯾـﺪاري ﻣﻠـﺖ‬
‫اﯾﺮان‪ ،‬ﻗﺪرت ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ روﯾﺎروﯾﯽ را از دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﯾﮏ ﻣﻠﺖ ﻗﻮياي ﮐﻪ ﻫﻢ ﺷﻮروي را ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺖ و ﻫﻢ اﻣﺮﯾﮑﺎ را و ﻫﻢ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﻫﻢ ﻫﻤﻪ را‪ 3.‬اﻧﻌﮑﺎس ﻗﺪرت ﺷﻤﺎ در‬
‫ﮐﺎخ ﺳﻔﯿﺪ و ﮐﺮﻣﻠﯿﻦ اﻵن ﭘﺮﺗﻮاﻧﺪاز اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻗﺪرتﻫﺎ از ﺷﻤﺎ ﺑﺎك دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻗﺪرتﻫﺎ از ﻗﺪرت اﺳﻼم اﻻن ﻟﺮزﯾﺪهاﻧﺪ‬
‫و ﮐﺎرﻫﺎي ﺷﻤﺎ ﻟﺮزاﻧﺪه آﻧﻬﺎ را‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬اﮐﻨﻮن ﻧﻈﺮ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺸﻮري ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ در ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮيﻫﺎي ﺟﻬـﺎﻧﯽ ﺗﻌﯿـﯿﻦ ﮐﻨﻨـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬رﻫﺒﺮ ﻓﺮزاﻧﻪ اﻧﻘﻼب در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫ﻣﻠﺖ اﯾﺮان در ﻫﺮ ﻗﻀﯿﻪ ﻣﻬﻢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ آن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪي ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آن ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﯿﺶ ﻧﻤﯽرود و ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣـﯽﺷـﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺮوز اﯾﻦ ﻣﻠﺖ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ ﺟﻬﺎﻧﯽ داراي ﯾﮏ رأي ﻣﻬﻢ اﺳﺖ و ﺟﻠﻮه ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ‪ ،‬ﭼـﺸﻢﻫـﺎ را ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪5.‬‬

‫اﯾﺸﺎن در ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ‪ 17‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1365‬ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ ﺑﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺷﮑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از اﯾﻦ ﺑﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺖ ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪي دﻧﯿﺎ ﺑﻪ دو ﻗﻄﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ دوم ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ دﻧﯿﺎ ﻗﺒﻮل ﮐـﺮد ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫دو ارﺑﺎب و دو ﻗﻄﺐ را در دﻧﯿﺎ ﻗﺒﻮل ﮐﻨﺪ؛ ﯾﮑﯽ‪ ،‬اﻣﺮﯾﮑﺎ و دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﺷﻮروي‪ .‬ﺣﺘـﯽ اروﭘـﺎ را ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ اﯾـﻦ ﺗﺒﻌﯿـﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از ﮐﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎﯾﯽ ﺧﯿﻠﯽ ﻫﻢ زود ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮ از ﮐـﺸﻮرﻫﺎي اروﭘـﺎﯾﯽ ﯾـﮏ ﻣـﺪﺗﯽ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬دوﮔﻞ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﻔﻮذ اﻣﺮﯾﮑﺎ در اروﭘﺎ ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﯽﺟﻨﮕﯿﺪ‪ .‬ﻟـﺬا اﻣﺮﯾﮑـﺎﯾﯽﻫـﺎ از‬

‫‪٢٣‬‬
‫دوﮔﻞ ﺧﻮﺷﺸﺎن ﻧﻤﯽآﻣﺪ‪ .‬از آن ﺳﯿﺎﺳﺖﻣﺪاران اروﭘﺎﯾﯽ ﺧﻮﺷﺸﺎن ﻣﯽآﻣﺪ ﮐﻪ ﻧﻔﻮذ اﻣﺮﯾﮑﺎ در اروﭘﺎ را ﻗﺒﻮل ﮐﻨﻨﺪ؛ ﯾﻌﻨـﯽ‬
‫ﺣﺘﯽ اروﭘﺎ ﮐﻪ ﻣﺎدر اﻣﺮﯾﮑﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﻧﮕﻠﯿﺲ و ﻓﺮاﻧﺴﻪ و آﻟﻤﺎن و ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ اروﭘﺎ را ﻫﻢ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ‪ .‬دﻧﯿﺎ دو ﻗﻄﺐ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺪاﺷﺖ؛ اﻣﺮﯾﮑﺎ و ﺷﻮروي و ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ دﻧﯿﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ دو ﻗﻄﺒﯽ ﺑﻮدن‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺸﻮد‪ .‬اﯾﻦ را ﻫﻢ اﻧﻘﻼب ﻣﺎ ﺷﮑﺴﺖ و ﭼﻪ ﺷﮑﺴﺘﻨﯽ!‬

‫اﯾﻦ اﻣﺮ در ﺧﺎرج از اﯾﺮان ﻧﯿﺰ ﺑﺎزﺗﺎب ﺟﺪ‪‬ي داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪ اردو زﺑﺎن ﻫﺠﻮم ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ‪ ،‬ﻏﺮور ﻏﺮب را ﭘﺎيﻣﺎل ﮐﺮد و اﺑﺮﻗﺪرتﻫﺎي ﺷﺮق و ﻏﺮب را ﺑﻪ ذﻟﺖ و ﺧﻮاري ﮐﺸﺎﻧﺪ و ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ اﺳـﻼم‬
‫داراي ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻗﺪرت اﺳﺖ‪7.‬‬
‫‪ .1‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ،21‬ص ‪.183‬‬
‫‪ .2‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم‪ ،‬دﻓﺘﺮ دﻫﻢ‪ ،‬ص ‪.250‬‬
‫‪ .3‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ، 8‬ص ‪.344‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،18‬ص ‪.440‬‬
‫‪ .5‬روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﻼﻋﺎت‪.1374/11/21 ،‬‬
‫‪ .6‬روزﻧﺎﻣﻪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ‪.1365/11/18 ،‬‬
‫‪ .7‬وﯾﮋهﻧﺎﻣﻪ روزﻧﺎﻣﻪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ‪.1378/7/10 ،‬‬

‫‪ -4‬ﻋﺰتﯾﺎﺑﯽ اﯾﺮان در ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﺟﻬﺎن‬

‫از دﯾﮕﺮ دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﻗﺪرت و ﻋﺰت ﯾﺎﻓﺘﻦ اﯾﺮان در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﻫﯿﭻ ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﯽ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ ﭘـﯿﺶ از ﭘﯿـﺮوزي اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﯽ‪ ،‬ﮐـﺸﻮر اﯾـﺮان در ﺳـﻄﺢ ﺟﻬـﺎﻧﯽ و ﺑـﯿﻦ ﮐـﺸﻮرﻫﺎ و‬
‫ﻗﺪرتﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻘﺶ و ﻗﺪرت ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪهاي ﻧﺪاﺷﺖ و در ﻣﻌﺎدﻟﻪﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮيﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺑـﺎزي‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ .‬ﺣﮑﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮي ﺑﻪ ﻋﻠﺖ واﺑﺴﺘﮕﯽ و ﭘﯿﺮوي از ﻏﺮب و اﯾﻔﺎي ﻧﻘﺶ ژاﻧﺪارﻣﯽ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺮاي اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﺑـﯿﻦ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن و ﻧﻬﻀﺖﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ و آزاديﺑﺨﺶ ﻣﻨﻔﻮر و ﻣﻄﺮود ﺑﻮد و رژﯾﻢ اﯾﺮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﮑﻮﻣـﺖ دﯾـﻦﺳـﺘﯿﺰ و‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳﻼم و ﻧﻮﮐﺮ اﻣﺮﯾﮑﺎ و ﺣﺎﻣﯽ اﺳﺮاﺋﯿﻞ در ﻣﯿﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷﻬﺮت داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬اﯾﺮان از ﮐﺸﻮري ﺿﻌﯿﻒ و ﺑﯽاﺛﺮ در ﻣﻌﺎدﻟﻪﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪرﺗﯽ اﺛﺮﮔـﺬار در رواﺑـﻂ‬
‫ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮيﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﺑﺪل ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﺣﻀﺮت آﯾﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪:‬‬

‫اﻣﺮوز اﯾﻦ ﻣﻠﺖ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ ﺟﻬﺎﻧﯽ داراي ﯾﮏ رأي ﻣﻬﻢ اﺳﺖ و ﺟﻠﻮه ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺑﻪ ﺗـﺪرﯾﺞ ﭼـﺸﻢﻫـﺎ را ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪1.‬‬

‫ﺣﻤﺎﯾﺖ اﺻﻮﻟﯽ اﯾﺮان از ﻣﺒﺎرزات ﻣﺮدم ﻣـﺴﻠﻤﺎن و ﻣﺤـﺮوم ﺳﺮاﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن در ﺑﺮاﺑـﺮ ﻗـﺪرتﻫـﺎي زورﮔـﻮ و دوﻟـﺖﻫـﺎي‬
‫اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺣﯿﺎي ﻣﺠﺪد ﺷﮑﻮه اﺳﻼم ﭘﺲ از ﻗﺮنﻫﺎ اﻧﺠﺎﻣﯿـﺪ‪ ،‬ﺳـﺒﺐ ﺷـﺪ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬـﺎن‪ ،‬اﯾـﺮان اﺳـﻼﻣﯽ را‬
‫ﮐﺸﻮري ﻣﻘﺘﺪر ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم در وﺻﯿﺖﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫ﮐﺪام اﻓﺘﺨﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮ و واﻻﺗﺮ از اﯾﻨﮑﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ادﻋﺎﻫﺎﯾﺶ و ﻫﻤﻪﺳﺎز و ﺑﺮگﻫـﺎي ﺟﻨﮕـﯽاش و آن ﻫﻤـﻪ دوﻟـﺖﻫـﺎي‬
‫ﺳﺮﺳﭙﺮدهاش و ﺑﻪ دﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﺛﺮوتﻫﺎي ﺑﯽﭘﺎﯾﺎن ﻣﻠﺖﻫﺎي ﻣﻈﻠﻮم ﻋﻘﺐاﻓﺘﺎده و در دﺳﺖ داﺷـﺘﻦ ﺗﻤـﺎم رﺳـﺎﻧﻪﻫـﺎي‬
‫ﮔﺮوﻫﯽ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻠﺖ ﻏﯿﻮر اﯾﺮان و ﮐﺸﻮر ﺣﻀﺮت ﺑﻘﯿﻪ اﻟﻠّﻪ ارواﺣﻨﺎ ﻟﻤﻘﺪﻣﻪ اﻟﻔﺪاء آن ﭼﻨﺎن واﻣﺎﻧﺪه و رﺳﻮا ﺷﺪه اﺳـﺖ‬

‫‪٢۴‬‬
‫ﮐﻪ ﻧﻤﯽداﻧﺪ ﺑﻪ ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﻮد و رو ﺑﻪ ﻫﺮ ﮐﺴﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻮاب رد ﻣﯽﺷﻨﻮد‪ .‬و اﯾـﻦ ﻧﯿـﺴﺖ ﺟـﺰ ﺑـﻪ ﻣـﺪدﻫﺎي ﻏﯿﺒـﯽ‬
‫ﺣﻀﺮت ﺑﺎري ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺟﻠﺖ ﻋﻈﻤﺘﻪ ﮐﻪ ﻣﻠﺖﻫﺎ را ﺑﻪ وﯾﮋه ﻣﻠﺖ اﯾﺮان اﺳﻼﻣﯽ را ﺑﯿﺪار ﻧﻤﻮده و از ﻇﻠﻤﺎت ﺳﺘﻢﺷﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﻧﻮر‬
‫اﺳﻼم ﻫﺪاﯾﺖ ﻧﻤﻮد‪2.‬‬

‫رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﻼب ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫اﯾﺮان اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬اﯾﺮان اﻣﺎم‪ ،‬اﯾﺮان اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻣﺮﮐﺰ و ﻣﺤﻮر ﺣﺮﮐﺖ ﻋﻈﯿﻢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳﺖ و ﺑـﻪ ﻫﻤـﯿﻦ ﻧـﺴﺒﺖ ﻣﺤـﻮر‬
‫دﺷﻤﻨﯽﻫﺎﺳﺖ‪ ...‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﯾﻢ و ﻋﻠﯿﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﺳﺘﮑﺒﺎر و ﻣﻨﺎﻓﻊ دزدان و ﻏﺎرتﮔـﺮان ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﺗﻬﺪﯾـﺪ‬
‫ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽروﯾﻢ‪3.‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﻬﻢ در ﮔﻔﺘﺎر ﺷﺨﺼﯿﺖﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻓﻆ اﺳـﺪ‪ ،‬رﺋـﯿﺲ ﺟﻤﻬـﻮر‬
‫ﻓﻘﯿﺪ ﺳﻮرﯾﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان رواﺑﻂ ﺧﺎرﺟﯽ ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺖﻫﺎ ﻗﻄﻊ ﮐﺮد و ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن را از ﻣﯿﺎن ﺑﺮداﺷﺖ‬
‫و راه ﺳﺮاﻓﺮازي را در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬رژﯾﻢ اﺷﻐﺎلﮔﺮ ﻗﺪس آن ﭼﻨﺎن از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ وﺣﺸﺖ اﻓﺘﺎد ﮐﻪ ﺑﺎرﻫﺎ از ارﺑـﺎب‬
‫ﺧﻮد اﻣﺮﯾﮑﺎ ﮔﻠﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﭼﺮا ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻠﻮ ﻧﻔﻮذ و ﺗﺄﺛﯿﺮ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان را ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﭘﯿﺮوزي ﻓﻠـﺴﻄﯿﻦ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﺷﺪ ﺑﮕﯿﺮد‪4.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻬﺪي ﺷﻤﺲاﻟﺪﯾﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﻣﻌﺠﺰه ﻗﺮن ﺑﻮد و درس ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ داد ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت از اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ وﺣﺪت ﮐﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻫﻤـﻪ ﮐـﺎري‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﮐﺮد‪5.‬‬

‫روزﻧﺎﻣﻪ اﯾﻨﺪﯾﭙﻨﺪت ﭼﺎپ ﻟﻨﺪن )‪ (1368/3/15‬ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪:‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺪرت اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﺮد ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺴﯿﺮ ﺗﺎرﯾﺦ را ﻋﻮض ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻦ درﺳﺖ ﻫﻤـﺎن ﮐـﺎري ﺑـﻮد ﮐـﻪ‬
‫آﯾﺖاﷲ ﺧﻤﯿﻨﯽ از ﻋﻬﺪه آن ﺑﺮآﻣﺪ‪6.‬‬

‫ﺧﺒﺮﮔﺰاري آﺳﻮﺷﯿﺘﺪﭘﺮس ﻧﯿﺰ )‪ (1368/3/14‬ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪:‬‬

‫آﯾﺖ اﷲ ﺧﻤﯿﻨﯽ ﯾﮏ ﺷﺎه را ﺳﺮﻧﮕﻮن ﮐﺮد‪ ،‬ﯾﮏ اﺑﺮﻗﺪرت را ﻣﺒﻬﻮت ﻧﻤﻮد و ﺑﺎ ﭘﯿﺎم وﺣﺪت و ﻗﺪرت اﺳﻼﻣﯽ ﺧـﻮد ﺟﻬـﺎن‬
‫را ﺗﮑﺎن داد‪7.‬‬
‫‪ .1‬ﺧﻄﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‪.1374/11/20 ،‬‬
‫‪ .2‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ،21‬ص ‪.172‬‬
‫‪ .3‬ﺣﺪﯾﺚ وﻻﯾﺖ‪ ،‬ج ‪ ،7‬ص ‪.131‬‬
‫‪ .4‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز دﯾﮕﺮان‪ ،‬ص ‪.101‬‬
‫‪ .5‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.108‬‬
‫‪ .6‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﻧﺸﺮ آﺛﺎر اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬ﺑﺎزﺗﺎب رﺣﻠﺖ ﺑﻨﯿﺎنﮔﺬار ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ص‪.950‬‬
‫‪ .7‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.95‬‬

‫‪٢۵‬‬
 ‫‪ .5‬رﻫﺎﯾﯽ از ذﻟﺖ ژاﻧﺪارﻣﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ‬
‫ﻣﺮز ‪ 2500‬ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮي اﯾﺮان ﺑﺎ اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎﻫﯿﺮ ﺷﻮروي ﺳﺎﺑﻖ‪ ،‬واﻗﻊ ﺷﺪن اﯾﺮان در ﻃﻮل ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﻨﯽ ﻧﻔﺖ و‬
‫ﮔﺎز ﻃﺒﯿﻌﯽ آن‪ ،‬ﮐﺸﻮر ﻣﺎ را در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﺟﻬﺎن ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﺮان‪ ،‬ﭘﺮﺟﻤﻌﯿﺖﺗـﺮﯾﻦ ﮐـﺸﻮر ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺧﻠـﯿﺞ‬
‫ﻓﺎرس و ﻣﺸﺮف ﺑﻪ ﺗﻨﮕﻪ ﻫﺮﻣﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ ‪ 56‬درﺻﺪ از ﻧﻔﺖ ﺟﻬﺎن از آن ﻣﯽﮔﺬرد‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ‪ ،‬اﯾـﺮان را از ﻧﻈـﺮ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي و اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮑﯽ‪ ،‬ﮐﺸﻮري ﺑﺎاﻫﻤﯿﺖ ﺟﻠﻮه ﻣﯽدﻫﺪ‪ 1.‬از اﯾﻦرو‪ ،‬اﻣﺮﯾﮑـﺎ در ﻣﯿـﺎن ﮐـﺸﻮرﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘـﻪ‪ ،‬ﺑـﺎ‬
‫اﯾﺮان رواﺑﻂ ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﻪﺗﺮ و ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻘﯿﻪ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ اﯾﻦ ﻋﻼﻗﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﻧﯿﺎز اﯾﻦ ﮐﺸﻮر‬
‫ﺑﻪ ﯾﮏ ﮐﺸﻮر دوﺳﺖ و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺣﺎﻓﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻣﺮﯾﮑﺎ و دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ در ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﺑﻮد‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕـﺮ‪ ،‬ﺷـﺎه‬
‫ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﺑﻘﺎي ﺧﻮد و رژﯾﻢ ﻓﺎﺳﺪ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻘﺶآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬رژﯾﻢ ﺷﺎه ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﯾﮑـﯽ از ﺳـﺘﻮنﻫـﺎي‬
‫دوﮔﺎﻧﻪ و اﺻﻠﯽ دﮐﺘﺮﯾﻦ ﻧﯿﮑﺴﻮن‪ ،‬داراي ﭼﻨﺎن اﻫﻤﯿﺘﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺘﯽ رواﺑﻂ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎي دﯾﮕـﺮ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﭘﺎﮐـﺴﺘﺎن‪،‬‬
‫ﺗﺮﮐﯿﻪ و ﺷﯿﺦﻧﺸﯿﻦﻫﺎي ﺧﻠﯿﺞﻓﺎرس را ﺗﺤﺖاﻟﺸﻌﺎع ﺧﻮد ﻗﺮار داده ﺑﻮد‪ 2.‬اﯾﻦ ﺗﻮاﻓﻖ اﯾﺮان و اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﯿـﻞ‬
‫ﻧﯿﺎز دو ﻃﺮﻓﻪ ﺑﻮد‪ .‬از ﯾﮏﺳﻮ‪ ،‬رژﯾﻢ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮي ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻣﺮدﻣﯽ‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺣﻤﺎﯾـﺖ ﻗـﺪرت‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﺰرﮔﯽ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﯾﮕـﺮ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿـﺖ اﺳـﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ اﯾـﺮان در‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﺸﺮوع اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﮑﻮﻣﺖ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﻣﺮﯾﮑﺎ اﻫﻤﯿﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﻘﺶ اﯾﺮان‬
‫در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﯾﺖ از رژﯾﻢ اﺷﻐﺎلﮔﺮ ﻗﺪس و روﻧـﺪ ﺳـﺎزش در ﻣﻨﻄﻘـﻪ‪ ،‬ﺑـﺮاي اﻣﺮﯾﮑـﺎ داراي اﻫﻤﯿـﺖ ﺑـﺴﯿﺎر ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻫﻢ داد و ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ رژﯾﻢ ﻣﻨﺤﻂ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﺳـﺎلﻫـﺎي ﻃـﻮﻻﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻘـﺶ ژاﻧـﺪارﻣﯽ‬
‫اﻣﺮﯾﮑﺎ را در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﯾﻔﺎ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺻﯿﻒ ژﻧﺮال ﻫﺎﯾﺰر از اوﺿﺎع اﯾﺮان ﺑﻌﺪ از ﺳـﻘﻮط رژﯾـﻢ ﭘﻬﻠـﻮي‪ ،‬ﻋﻤـﻖ ﺗﺄﺳـﻒ اﻣﺮﯾﮑـﺎ را‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ از دﺳﺖ دادن رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ژاﻧﺪارم ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﺗﻀﻤﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﻨﺎﻓﻊ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪:‬‬

‫ﭘﺎﯾﺎن اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﺧﻮﻓﻨﺎك و ﻣﻬﯿﺐ ﺑﺴﯿﺎر ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬دوﺳﺖ ﻧﺰدﯾﮏ و ﻣﺘﺤـﺪ ﺳـﺘﺒﺮ و ﺧـﻮش ﺑﻨﯿـﻪاي را از‬
‫دﺳﺖ داده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻏﺮب را در ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﯿﻦ ﯾﮏ ﺿﺮر‪ ،‬ﻣﯿﻠﯿﺎردﻫﺎ دﻻر ﺧﺮج ﺑـﺮاي‬
‫اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﺑﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪه اﺳﺖ اﻗﺪاﻣﺎت اﻣﻨﯿﺘﯽ دﯾﮕﺮي را ﺑﺮاي ﺳﺎلﻫﺎي آﯾﻨﺪه در ﻧﻈـﺮ ﺑﮕﯿـﺮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺷﺎﯾﺪ ﺗﻠﺦﺗﺮﯾﻦ ﺿﺮر اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﺿﺮري اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﺮان دﯾﺪه اﺳﺖ‪3.‬‬

‫اﯾﻔﺎي ﻧﻘﺶ ژاﻧﺪارﻣﯽ اﯾﺮان ﺑﺮاي اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﻣﺎﯾﻪ ﺧﻮاري اﯾـﺮان در ﻣﻨﻄﻘـﻪ و ﺟﻬـﺎن ﺷـﺪه و ﺳـﺒﺐ ﮔـﺸﺘﻪ ﺑـﻮد‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﺮان ﮐﻪ ﮐﺸﻮري ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻣﺘﻈﺎﻫﺮ ﺑﻪ اﺳﻼم ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺪﺑﯿﻦ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺮوزي ﺷـﮑﻮﻫﻤﻨﺪ اﻧﻘـﻼب‬
‫اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺑﺮاي ﻫﻤﯿﺸﻪ آب ﭘﺎﮐﯽ ﺑﺮ اﯾﻦ ﮐﻠﻤﻪ ﻧﻨـﮓ رﯾﺨـﺖ و آن را از داﻣـﻦ اﯾـﺮان اﺳـﻼﻣﯽ زدود‪ .‬اﯾـﻦ دﺳـﺘﺎورد‬
‫ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب ﺳﺒﺐ ﺷﺪ اﯾﺮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺸﻮري ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺎه واﻗﻌﯽ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد و از ﺧﻮاري ژاﻧﺪارﻣﯽ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ رﻫﺎﯾﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﯾﻨﮏ ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﮐﺸﻮر اﯾﺮان ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ از اﯾﻦ ﻧﻨﮓ و ﺣﻘﺎرت رﻫﺎﯾﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻠﮑـﻪ داراي‬
‫ﻋﺰت و اﻓﺘﺨﺎر ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ و روز ﺑﻪ روز ﺑﺮ اﯾﻦ ﻋﺰت و اﻓﺘﺨﺎر اﻓﺰوده ﻣﯽﺷﻮد‪4.‬‬
‫‪ .1‬روﯾﺎروﯾﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان و اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ص ‪. 87‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻣﺤﻤﺪ ﻃﻠﻮﻋﯽ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات دو ﺳﻔﯿﺮ‪ ،‬ص ‪.322‬‬
‫‪ .4‬ﻧﻮد و دو دﺳﺘﺎورد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ص ‪. 65‬‬

‫‪٢۶‬‬
 ‫‪ .6‬اﻓﺸﺎي ﭼﻬﺮه واﻗﻌﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ و اﻣﺮﯾﮑﺎ‬
‫ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﭘﺮده ﺑﺮداﺷﺘﻦ از ﭼﻬـﺮه ﮐﺮﯾـﻪ اﺳـﺘﮑﺒﺎر ﻏـﺮب ﺑـﻪ ﺳـﺮﮐﺮدﮔﯽ‬
‫اﻣﺮﯾﮑﺎ و اﻓﺸﺎي ﭼﻬﺮه واﻗﻌﯽ آن ﺑﻮد‪ .‬اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬اﻣﺮﯾﮑﺎ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻇـﺎﻫﺮ و ﺑـﻪ دروغ‪ ،‬ﻣـﺪﻋﯽ دﻣﻮﮐﺮاﺳـﯽ و دﻓـﺎع از‬
‫ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺑﻮد‪ ،‬رﺳﻮا و ﺑﯽﺣﯿﺜﯿﺖ ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ اﻧﻘﻼب ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺎﺳﮏ دروﻏﯿﻦ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺣﻘـﻮق ﺑـﺸﺮ اﻣﺮﯾﮑـﺎ و ﻏـﺮب را‬
‫ﺑﺮدارد ﺗﺎ ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﺟﻬﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﭼﻬﺮه واﻗﻌﯽ آﻧﻬﺎ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭼﻬﺮه واﻗﻌﯽ آﻧﺎن ﺑﺮاي ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﻮﺳـﺖ‬
‫و ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮد ﺗﺎزﯾﺎﻧﻪﻫﺎي ﺳﺘﻢ ﻏﺮب و اﻣﺮﯾﮑﺎ را ﺑﺮ ﭘﯿﮑﺮ ﺧﻮد ﻟﻤﺲ و ﺣﺲ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و اﻣﻮال و ﺛﺮوﺗـﺸﺎن ﺑـﻪ ﻏـﺎرت‬
‫رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ و آﺷﮑﺎر ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦﺣﺎل‪ ،‬اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﺑﻌﺎد ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮي از ﭼﻬﺮه دروﻏﯿﻦ آﻧﺎن را ﻧﻤﺎﯾـﺎن‬
‫و آﺷﮑﺎر ﺳﺎزد‪ .‬ﻏﺮب ﺑﺎ وﺟﻮد ﺳﯿﻄﺮه ﺑﺮ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﺒﻠﯿﻐﯽ ﻧﯿﺰ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺎﻧﻊ اﯾﻦ اﻓﺸﺎﮔﺮي ﺷـﻮد‪ .‬اﻗـﺪاﻣﺎت‬
‫ﺿﺪ ﺑﺸﺮي اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ در ﺗﺎرﯾﺦ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﮔـﺴﺘﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﮐـﺸﺘﺎر ﺟﻮاﻧـﺎن‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﺑﺮوﻣﻨﺪ اﯾﺮان اﺳﻼﻣﯽ در دوران ﻣﺒﺎرزه و اﻧﻘﻼب ﺑﻪ دﺳﺖ رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﺗﺄﯾﯿﺪ اﻣﺮﯾﮑﺎ و ﻏﺮب ﺻﻮرت‬
‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻓﺸﺎي ﭼﻬﺮه ﮐﺮﯾﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ و ﻏﺮب در ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺗﺮورﯾﺴﺖﻫﺎ و ﭘﻨﺎه دادن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ از دﯾﮕﺮ ﻣﻮارد اﯾﻦ اﻓـﺸﺎﮔﺮي‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﺮورﯾﺴﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﯾﺮان‪ ،‬ﻣﺮدم ﻣﺴﻠﻤﺎن را در ﮐﻮﭼﻪ و ﺑﺎزار ﺗﺮور ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﯾﺎ ﺑـﺎ ﺑﻤـﺐﮔـﺬاري در‬
‫ﺟﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺮم ﻣﻄﻬﺮ اﻣﺎمرﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﯿﺪانﻫﺎ و ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎي ﺷﻠﻮغ و ﭘﺮﺗﺮدد‪ ،‬ﻣـﺮدم‬
‫را ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﭘﻨﺎه ﺣﻤﺎﯾﺖ اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اروﭘﺎﯾﯽ ﻓﻌﺎل ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻃـﻮر رﺳـﻤﯽ ﺣـﻀﻮر‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ ﻋﺮاق ﻋﻠﯿﻪ اﯾﺮان ﻧﯿﺰ رژﯾﻢ ﻋﺮاق ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮرداري از ﺣﻤﺎﯾﺖﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳـﯽ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎﺗﯽ‪ ،‬ﻧﻈـﺎﻣﯽ و‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي اﻣﺮﯾﮑﺎ و ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺷﻬﺮﻫﺎ و روﺳﺘﺎﻫﺎ و ﻣﺮدم اﯾﺮان را ﻣﻮﺷﮏﺑﺎران و ﺑﻤـﺐﺑـﺎران ﻣـﯽﮐـﺮد‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﺑﻤﺐﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﮐﺸﺘﺎر ﻣﺴﺎﻓﺮان ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎي ﻣﺴﺎﻓﺮي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺑﺮ ﻓﺮاز ﺧﻠﯿﺞﻓﺎرس ﺑﺎ ﺷﻠﯿﮏ ﻣﻮﺷـﮏ‬
‫از ﻧﺎو ﺟﻨﮕﯽ و ﻫﺰاران ﺣﺎدﺛﻪ رﯾﺰ و درﺷﺖ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﭼﻬﺮه ﺿﺪ ﺑﺸﺮي اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ -7‬ﺑﯿﺪاري ﻣﻠﺖﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎن‬

‫ﮔﻔﺘﯿﻢ ﮐﻪ آﮔﺎﻫﯽ و ﺑﯿﺪاري ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر ﺣﺮﮐﺖ اﻧﻘﻼبﻫﺎ و ﻧﻬﻀﺖﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺎﻧـﺪﮔﺎري ﺷـﮑﻞ‬
‫ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺖ اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﻗـﺪرتﻫـﺎي اﺳـﺘﮑﺒﺎري و ﺳـﺮان ﮐـﺸﻮرﻫﺎي واﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ ﻫﻤﯿـﺸﻪ ﺑـﻪ‬
‫روشﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺧﻮد در ﺟﻬﻞ و ﻧﺎآﮔﺎﻫﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر رﯾﺸﻪاي از ﺗﺸﮑﯿﻞ و رﺷﺪ ﻧﻬﻀﺖﻫﺎي ﻣﺒﺎرز ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﺲ از آﮔﺎﻫﯽ‪ ،‬ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﺷﻬﺎﻣﺖ و ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﯿﺪاري و آﮔﺎﻫﯽ را ﺑﻪ ﺑﻨﺰﯾﻦ ﻣﻮﺗﻮر ﺣﺮﮐﺖﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺗـﺸﺒﯿﻪ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺷﻬﺎﻣﺖ و ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺟﺮﻗﻪ ﻻزم ﺑﺮاي آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻨﺰﯾﻦ اﯾﻦ ﻣﻮﺗﻮر ﻣﺤﺮﮐـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬در اﯾـﻦ ﻣـﻮرد ﻧﯿـﺰ دﺷـﻤﻨﺎن‬
‫ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﺪﻧﺪ ﻣﺮدم را در ﺣﺎل ﺗﺮس و زﺑﻮﻧﯽ ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﻃﺮح ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﭼﻮن »ﻧﻤﯽﺷﻮد« و »ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر اﻟﻬـﯽ ﭼﻨـﯿﻦ‬
‫اﺳﺖ«‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮﺟﯿﻪ وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﻧﯿـﺰ ﭼـﻮن اﻟﮕـﻮي ﻣﺒـﺎرزهاي ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐـﻢ و ﺑـﯿﺶ ﺑـﺎ وﺿـﻊ ﻣﻮﺟـﻮد‬
‫ﻣﯽﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬آﮔﺎﻫﯽ و ﺑﯿﺪاري ﮔﺴﺘﺮدهاي در ﺑﯿﻦ ﻣﺮدم ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺤﺮوم و ﻣﺴﺘـﻀﻌﻒ ﭘﺪﯾـﺪار‬
‫ﮔﺸﺖ و ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻻزم را ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻧﺪ‪ .‬اﺣﻤﺪﺟﺒﺮﺋﯿﻞ‪ ،‬دﺑﯿﺮ ﮐﻞ وﻗﺖ ﺟﺒﻬﻪ ﺧﻠﻖ ﺑـﺮاي آزادي ﻓﻠـﺴﻄﯿﻦ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺑﺎ رﻫﺒﺮي اﺳﻼﻣﯽ و ﺣﮑﯿﻤﺎﻧﻪ آن‪ ،‬ﻣﺤﻮري ﺑﺮاي ﺑﯿﺪاري اﺳﻼﻣﯽ در ﺟﻬـﺎن و ﭘﻨـﺎهﮔـﺎﻫﯽ ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺠﺎﻫﺪان اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪1.‬‬

‫ﺳﯿﺪ ﺣﺴﻦ ﻧﺼﺮاﷲ دﺑﯿﺮ ﮐﻞ ﺣﺰب اﻟﻠّﻪ ﻟﺒﻨﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫‪٢٧‬‬
‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن را ﺑﯿﺪار ﮐﺮد و ﺑﻪ آﻧﺎن ﻋﺰت ﺑﺨﺸﯿﺪ و اﯾﻦ ﻣـﺴﺌﻠﻪ در ﺣـﻀﻮر ﻗـﻮي ﻣﻠـﺖﻫـﺎ در‬
‫ﺻﺤﻨﻪﻫﺎي ﺟﻬﺎد و ﻣﺒﺎرزه ﻋﻠﯿﻪ رژﯾﻢﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﻤﺎﯾﺎن اﺳﺖ‪2.‬‬

‫ﺑﺎ ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺮدﻣـﯽ و ﺳﺮاﺳـﺮي ﺷـﮑﻞ ﮔﺮﻓـﺖ و ﺗﺠﺪﯾـﺪ ﺣﯿـﺎت اﺳـﻼﻣﯽ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﮑﻞﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻗﺒﯿﻞ ﺣﺮﮐﺖﻫﺎي ﻣﺮدﻣﯽ در ﻋﺮاق‪ ،‬ﺟﻬﺎد ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺷﻐﺎل ﺷﺪه ﺑﻪ دﺳـﺖ ﺷـﻮروي‪،‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻟﺒﻨﺎن‪ ،‬ﺣﺮﮐﺖﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ در ﮐﻮﯾﺖ و ﺑﺤﺮﯾﻦ‪ ،‬ﻗﯿﺎم ﻣﺮدم اﻟﺠﺰاﯾﺮ‪ ،‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺗـﻮﻧﺲ‪ ،‬ﻣـﺮاﮐﺶ و ﻗﯿـﺎم اﺳـﻼﻣﯽ‬
‫ﻣﺮدم ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﺗﺠﻠﯽ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ از ﻋﻈﻤﺖ ﻗﺪرت ﺧـﻮد ﺑـﯽﺧﺒـﺮ ﺑﻮدﻧـﺪ و ﻫﻤـﻪ ﺳـﺘﻢﻫـﺎ را در‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﺴﻤﺖ و ﺗﻘﺪﯾﺮ و ﻗﻀﺎي اﻟﻬﯽ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺘﯽ ﺗﺎزه از اﺳﻼم راﺳﺘﯿﻦ و ﻧﺎب ﺑـﻪ ﺣﺮﮐـﺖ درآﯾﻨـﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺷﯿﻌﯿﺎن‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اﻫﻞ ﺳﻨﺖ را ﻧﯿﺰ در ﺑﺮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ؛ زﯾﺮا ﭘﯿﺎم اﻣـﺎم‪ ،‬ﭘﯿـﺎم وﺣـﺪت ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﭘﯿـﺎﻣﯽ‬
‫ﻓﺮاﮔﯿﺮ و ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺪف آن ﻧﯿﺰ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻦ ﭘﺮﭼﻢ ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠّﻪ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻧﻔـﯽ ﺗﻤـﺎﻣﯽ ﻗـﺪرتﻫـﺎ و ﺗﮑﯿـﻪ ﺑـﺮ‬
‫ﻗﺪرت اﻟﻬﯽ و ﺗﻮدهﻫﺎي ﻣﺮدم ﺑﻮد‪ .‬واﻻﺗﺮﯾﻦ دﺳﺘﺎورد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺑﺮاي ﻣﻠـﺖﻫـﺎي ﻣﺴﺘـﻀﻌﻒ ﺟﻬـﺎن‪ ،‬ﺗﺮﺑﯿـﺖ‬
‫اﻧﺴﺎن ﺟﺪﯾﺪي ﺑﻮد ﮐﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﯾﺴﺘﺎدﮔﯽ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺘﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد روﺣﯿـﻪ اﯾﺜـﺎر و ﻣﺒـﺎرزه در‬
‫ﻣﯿﺎن اﻣﺖ اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﺑﺮاي وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد و ﺛﺒﺎت ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ ﻏﺮب ﺑﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرﻓﺖ ﮐﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪ 3.‬در ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ اﺷﻐﺎﻟﯽ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﺟﺮﺋﺖ ﻣﺒﺎرزه و درﮔﯿﺮي ﺑﺎ دﺷـﻤﻦ‬
‫ﺻﻬﯿﻮﻧﯿﺴﺘﯽ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺑـﺮ اﺑﻌـﺎد اﯾـﻦ ﺑﯿـﺪاري اﻓـﺰود و ﻣﻮﺟـﺐ ﺷـﺪ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﻓﻠﺴﻄﯿﻨﯽ ﻣﺒﺎرزه را ﺑﺎ ﺗﻮان و اﺑﻌﺎد ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮي ﭘﯿﺶ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﺷﯿﻌﯿﺎن ﻟﺒﻨﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ درآوردﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﯿﻦ دﻟﯿـﻞ‬
‫ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ ﻧﻤﺎدﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان اﮐﻨﻮن ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل و اﺣﺘﺮام ﺣﺰباﻟﻠّﻪ ﻟﺒﻨﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻌﺎرﻫﺎي ﺣﺰب اﻟﻠّﻪ از اﯾﺮان اﺳﻼﻣﯽ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﻧﻈﺮﯾﻪاي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺣﺰب اﻟﻠّﻪ ﺑﻪ آن ﻣﺘﻌﻬﺪ اﺳﺖ‪ ،‬اﺻﻞ رﻫﺒﺮي اﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ وﻟﯽ ﻓﻘﯿـﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﺼﺮ ﻧﯿﺰ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺟﻬﺎد اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ ﺗﺮور اﻧﻮر ﺳﺎدات در ﺳﺎل ‪ 1981‬ﺣﻀﻮر ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﻮد را اﻋﻼم ﮐﺮدﻧـﺪ‪ .‬اﻣـﺮوزه در‬
‫اﻟﺠﺰاﯾﺮ‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﻪ و دﯾﮕﺮ ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ﻧﯿﺰ ﺣﺮﮐﺖﻫﺎي ﻣﺮدﻣﯽ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را در ﺳﻄﺢ ﮔﺴﺘﺮدهاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﺿﻤﯿﻤﻪ روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﻼﻋﺎت‪.1378/3/29 ،‬‬
‫‪ .2‬ﺟﻤﯿﻠﻪ ﮐﺪﯾﻮر‪ ،‬اﻧﺘﻔﺎﺿﻪ‪ ،‬ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‪ ،‬ص ‪.264‬‬
‫‪ .3‬روﯾﺎروﯾﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان و اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ 98‬و ‪.100‬‬

‫‪ -8‬ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﺮدن ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ رژﯾﻢ ﺻﻬﯿﻮﻧﯿﺴﺘﯽ‬

‫آوارﮔﯽ ﻣﻠﺖ ﺳﺘﻢدﯾﺪه ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ و ﺷﻬﺎدت و ﻣﺠﺮوح ﺷﺪن دهﻫﺎ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ از ﻣﺮدان و زﻧﺎن آن ﺳـﺎﻣﺎن ﺳـﺎلﻫﺎﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﻗﻠﺐ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن را ﺑﻪ درد آورده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻤﺎﯾﺖ اﺳﺘﮑﺒﺎر ﻏﺮب ﺑﻪ ﺳـﺮﮐﺮدﮔﯽ اﻣﺮﯾﮑـﺎ از اﺳـﺮاﺋﯿﻞ و ﺳـﺎزش‬
‫ﻧﻨﮕﯿﻦ ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻋﺮب ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﺳﺮان اﺳﺘﺤﺎﻟﻪ ﺷﺪه ﻓﻠﺴﻄﯿﻨﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ رژﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺮ ﻋﻤـﻖ و ﭘﯿﭽﯿـﺪﮔﯽ اﯾـﻦ ﻣﻌـﻀﻞ‬
‫اﻓﺰوده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾـﺮان‪ ،‬رژﯾـﻢ ﻣﺤﻤﺪرﺿـﺎ ﭘﻬﻠـﻮي رواﺑـﻂ ﮔـﺮم و دوﺳـﺘﺎﻧﻪاي ﺑـﺎ رژﯾـﻢ‬
‫اﺷﻐﺎلﮔﺮ ﻗﺪس داﺷﺖ‪ .‬وﺟﻮد ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎي ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ اﺳﺮاﺋﯿﻞ در ﺷـﻬﺮﻫﺎي ﺟﻨـﻮﺑﯽ و ﻏﺮﺑـﯽ اﯾـﺮان‪ 1‬و ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ ﮔـﺴﺘﺮده‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ اﺳﺮاﺋﯿﻞ در اﯾﺮان ﻧﯿﺰ ﻣﺆﯾﺪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ‪ .‬رژﯾﻢ ﺻﻬﯿﻮﻧﯿﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺣﮑﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮي را ﺗﻨﻬـﺎ دوﻟـﺖ و‬
‫ﻣﺘﺤﺪ ﺧﻮد در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﯽداﻧﺴﺖ و ﻣﺄﻣﻮران ﺳﺎواك اﯾﺮان را آﻣﻮزش ﻣﯽداد‪ 2.‬رژﯾﻢ اﯾﺮان ﺣﺘﯽ در اﯾﺠﺎد راﺑﻄـﻪ دوﺳـﺘﯽ‬
‫و ﺳﺎزش ﺑﯿﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻋﺮب ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎ اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﻏﺎﺻﺐ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬

‫‪٢٨‬‬
‫ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ از ﻧﻘﺶ و ﺟﺎﯾﮕﺎه وﯾﮋهاي ﺑﺮﺧـﻮردار ﺷـﺪ‪ .‬ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪه‬
‫رژﯾﻢ ﺻﻬﯿﻮﻧﯿﺴﺘﯽ را از اﯾﺮان ﺑﯿﺮون راﻧﺪ و ﺳﻔﺎرت ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ را ﺑﻪ ﺟﺎي ﺳﻔﺎرت اﺳﺮاﺋﯿﻞ در ﮐﺸﻮر داﯾﺮ ﮐﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ‬
‫ﻗﻄﻊ ﺻﺪور ﻧﻔﺖ ﺑﻪ رژﯾﻢ ﺻﻬﯿﻮﻧﯿﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺗﻌﻬﺪ ﺧﻮد را ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ آزاد ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﻣﺴﺠﺪاﻻﻗـﺼﯽ و ﻓﻠـﺴﻄﯿﻦ اﻋـﻼم ﮐـﺮد‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎمﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ در ﭘﯿﺎم ﺣﺞ ﺳﺎل ‪ 1366‬ﺧﻮﯾﺶ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫ﻣﻦ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺎرﻫﺎ و در ﺳﺎلﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﻫﺸﺪار دادهام‪ ،‬ﻣﺠﺪدا ﺧﻄﺮ ﻓﺮاﮔﯿﺮي ﻏﺪه ﭼﺮﮐﯿﻦ‬
‫و ﺳﺮﻃﺎﻧﯽ ﺻﻬﯿﻮﻧﯿﺴﻢ را در ﮐﺎﻟﺒﺪ ﮐﺸﻮرﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮔﻮﺷﺰد ﻣـﯽﮐـﻨﻢ و ﺣﻤﺎﯾـﺖ ﺑـﯽدرﯾـﻎ ﺧـﻮد و ﻣﻠـﺖ و دوﻟـﺖ و‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﻦ اﯾﺮان را از ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺒﺎرزات اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻠﺖﻫﺎ و ﺟﻮاﻧﺎن ﻏﯿﻮر و ﻣﺴﻠﻤﺎن در راه آزادي ﻗﺪس اﻋﻼم ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻢ‪3.‬‬

‫اﯾﺸﺎن در ﮐﻼﻣﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫اﺳﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬اﯾﻦ ﺟﺮﺛﻮﻣﻪ ﻓﺴﺎد ﻫﻤﯿﺸﻪ ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ در ﻃـﻮل ﻧﺰدﯾـﮏ ﺑـﻪ ﺑﯿـﺴﺖ ﺳـﺎل ﺧﻄـﺮ اﺳـﺮاﺋﯿﻞ را‬
‫ﮔﻮﺷﺰد ﻧﻤﻮدهام‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﺧﯿﺰﯾﻢ و اﺳﺮاﺋﯿﻞ را ﻧﺎﺑﻮد ﮐﻨﯿﻢ و ﻣﻠﺖ ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ را ﺟﺎيﮔﺰﯾﻦ آن ﮔﺮداﻧﯿﻢ‪4.‬‬

‫رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺧﻠﻒ ﺻﺎﻟﺢ ﺣﻀﺮت اﻣﺎمﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ ﻧﯿﺰ در ﻫﻤﯿﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻣﺎ اﻋﻼم ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﯾﮏ روز و ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎ دوﻟﺖ ﻏﺎﺻﺐ‪ ،‬ﻏﯿﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﯽ و ﺧﺒﯿـﺚ اﺳـﺮاﺋﯿﻞ‪ ،‬دوﺳـﺘﯽ و ﻣﺤﺒـﺖ و‬
‫ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ و ﺿﻌﯿﻒﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع راﺑﻄﻪ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻧﺨﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‪5.‬‬

‫ﺑﺎ اﯾﻦ ﺷﺮوع اﻧﻘﻼﺑﯽ در ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻣﺮدم ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮدﮔﯽ و ﺷﺪت رﻧﺞﻫﺎي ﻣﺮدم ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‪ ،‬ﺗﻘﻮﯾـﺖ‬
‫روز اﻓﺰون رژﯾﻢ اﺷﻐﺎلﮔﺮ ﻗﺪس و ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ و ﻏﺮب از آن و ﺧﻄﺮ وﺟـﻮد رژﯾـﻢ ﻏﺎﺻـﺐ اﺳـﺮاﺋﯿﻞ ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن ﺑﻪ وﯾﮋه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬رﻫﺒﺮان اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺑﻪ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻣﺒﺎرزات ﻣـﺮدم ﻓﻠـﺴﻄﯿﻦ ﺟﻨﺒـﻪ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺨﺸﯿﺪﻧﺪ‪ .‬رﻫﺒﺮ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ آن ﻗﺪر ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ اﺷﺎره ﻣـﯽﮐـﺮد ﮐـﻪ ﻣﻮﺿـﻮع ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﯿﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﮐﺸﻮرﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ دﻧﯿﺎ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻣـﺎم رﺣﻤـﻪاﷲ‪ ،‬ﻫﻤـﺖ و‬
‫دﺧﺎﻟﺖ ﻣﻤﺎﻟﮏ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮاي رﯾﺸﻪﮐﻦ ﮐﺮدن رژﯾﻢ ﻧﺎﻣﺸﺮوع و اﺷﻐﺎلﮔﺮ ﻗﺪس را ﻻزم و ﺿﺮوري داﻧﺴﺖ و ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﺎده ﻓﺴﺎد )اﺳﺮاﺋﯿﻞ( ﮐﻪ در ﻗﻠﺐ ﻣﻤﺎﻟﮏ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ دول ﺑـﺰرگ ﺟـﺎيﮔـﺰﯾﻦ ﺷـﺪه اﺳـﺖ و رﯾـﺸﻪﻫـﺎي‬
‫ﻓﺴﺎدش ﻫﺮ روز ﻣﻤﺎﻟﮏ اﺳﻼﻣﯽ را ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﺖ ﻣﻤﺎﻟﮏ اﺳﻼﻣﯽ و ﻣﻠﻞ ﺑﺰرگ اﺳﻼم رﯾﺸﻪﮐﻦ ﺷﻮد‪6.‬‬

‫در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ‪ ،‬اﻋﻼم »روز ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻗﺪس« از ﺳﻮي اﻣﺎم راﺣﻞ ﺑﺴﯿﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﯾـﺸﺎن در ﭘﯿـﺎﻣﯽ ﺑـﻪ ﻣﻨﺎﺳـﺒﺖ اﻋـﻼم‬
‫»روز ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻗﺪس« ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫ﻣﻦ در ﻃﯽ ﺳﺎﻟﯿﺎن دراز‪ ،‬ﺧﻄﺮ اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﻏﺎﺻﺐ را ﮔﻮﺷﺰد ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ ﻧﻤﻮدم ﮐﻪ اﮐﻨﻮن اﯾـﻦ روزﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺣﻤـﻼت وﺣـﺸﯿﺎﻧﻪ‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮان ﻓﻠﺴﻄﯿﻨﯽ ﺷﺪت ﺑﺨـﺸﯿﺪه اﺳـﺖ و ﺑـﻪ وﯾـﮋه در ﺟﻨـﻮب ﻟﺒﻨـﺎن ﺑـﻪ ﻗـﺼﺪ ﻧـﺎﺑﻮدي ﻣﺒـﺎرزان‬
‫ﻓﻠﺴﻄﯿﻨﯽ ﭘﯿﺎﭘﯽ ﺧﺎﻧﻪ و ﮐﺎﺷﺎﻧﻪ اﯾﺸﺎن را ﺑﻤﺒﺎران ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ از ﻋﻤﻮم ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن و دوﻟﺖﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﻣﯽﺧـﻮاﻫﻢ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮاي ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن دﺳﺖ اﯾﻦ ﻏﺎﺻﺐ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﺎن آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﭙﯿﻮﻧﺪﻧﺪ و ﺟﻤﯿﻊ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن را دﻋﻮت ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ‬
‫آﺧﺮﯾﻦ ﺟﻤﻌﻪ ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن را ﮐﻪ از اﯾﺎم ﻗﺪر اﺳﺖ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﺮدم ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫‪٢٩‬‬
‫ﻋﻨﻮان »روز ﻗﺪس« اﻧﺘﺨﺎب و ﻃﯽ ﻣﺮاﺳﻤﯽ‪ ،‬ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠـﯽ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را در ﺣﻤﺎﯾـﺖ از ﺣﻘـﻮق ﻗـﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣـﺮدم‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن اﻋﻼم ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﭘﯿﺮوزي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺑﺮ اﻫﻞ ﮐﻔﺮ ﺧﻮاﺳﺘﺎرم‪7.‬‬

‫اﯾﻦ اﻗﺪام ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن در روز ﻗﺪس دﺳﺖ ﺑﻪ راهﭘﯿﻤﺎﯾﯽ اﻋﺘﺮاضآﻣﯿـﺰ ﻋﻠﯿـﻪ رژﯾـﻢ اﺷـﻐﺎلﮔـﺮ‬
‫ﻗﺪس و ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻣﺒﺎرزات ﻣﺮدم ﻣﻈﻠﻮم ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬راﻓﺎﺋﯿﻞ‪ ،‬اﺳﺘﺎد ارﺷﺪ در داﻧﺸﮕﺎه ﺑﯿـﺖاﻟﻤﻘـﺪس و ﺻﻬﯿﻮﻧﯿـﺴﺖ‬
‫اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﺎت اﯾﺮان در ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﺮدن ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ و ﮔﺴﺘﺮش آن در ﻣﯿﺎن ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻋﺮﺑـﯽ‪ ،‬ﭼﻨـﯿﻦ‬
‫اﻇﻬﺎر ﻣﯽدارد‪:‬‬

‫ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺣﯿﺎت اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ را در ﻟﺒﻨﺎن ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ ﮐﺮده و ﺑﻪ درﮔﯿﺮي اﻋﺮاب و اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺗﻌﻤﻖ ﺑﺨﺸﯿﺪه اﺳﺖ‪8.‬‬

‫دﯾﺪﮔﺎه ﺷﯿﻤﻮن ﭘﺮز ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه اﺛﺮﮔﺬاري اﯾﻦ اﻗﺪام اﺳﺖ‪:‬‬

‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺴﯿﺎر اﻓﺮاﻃﯽ و ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ در ﻗﺒﺎل اﺳﺮاﺋﯿﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻬﻀﺖ آﯾﺖ اﻟﻠّﻪ ﺧﻤﯿﻨﯽ ﯾﮏ ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﺑـﺴﯿﺎر ﺗﻠـﺦ ﻗـﺮن‬
‫ﺑﯿﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرود‪9.‬‬
‫‪ .1‬ﻇﻬﻮر و ﺳﻘﻮط ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.367‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.551‬‬
‫‪ .3‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ،20‬ص ‪.115‬‬
‫‪ .4‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ،12‬ص ‪.148‬‬
‫‪ .5‬ﺧﻄﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‪.1368/11/22 ،‬‬
‫‪ .6‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.139‬‬
‫‪ .7‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﻧﺸﺮ آﺛﺎر اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ از دﯾﺪﮔﺎه اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬ص ‪.134‬‬
‫‪ .8‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز دﯾﮕﺮان‪ ،‬ص ‪.114‬‬
‫‪ .9‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.113‬‬

‫‪ .9‬اﺣﯿﺎي ارزشﻫﺎي ﻣﻌﻨﻮي در ﻣﯿﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻌﻨﻮي‪ ،‬ارزﺷﯽ و اﻋﺘﻘﺎدي در ﻣﺒﺎرزه و ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻠﺖﻫﺎ ﭘﺮاﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ و ﻏﻔﻠﺖ از آن‪ ،‬ﻗﯿﺎم و ﺣﺮﮐـﺖ را‬
‫ﺑﻪ ﺗﺒﺎﻫﯽ ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ در ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب و دﻓﺎع ﻣﻘﺪس ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﻘﺶ و اﻫﻤﯿﺖ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻌﻨﻮي را‬
‫در ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺗﻘﻮﯾﺖ روﺣﯿﻪ ﻣﻌﻨﻮي و اﻋﺘﻘﺎدي ﻣﺮدم ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻣﺒﺎرزان و ﺗﻮﺟـﻪ دادن ﺑـﻪ‬
‫ارزشﻫﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ زﯾﺎدي در دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻫﺪاف دارد‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﻧﻘﻼب اﺳـﻼﻣﯽ ﺑـﺮ ﻣـﺮدم اﻧﻘﻼﺑـﯽ و ﻣﺒـﺎرز ﺟﻬـﺎن‪،‬‬
‫اﺳﻼمﮔﺮاﯾﯽ و ﻣﺤﻮري ﮐﺮدن آن در ﻣﺒﺎرزه ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺠﺎﻟﺖ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ و ﭘﻨﻬﺎن داﺷـﺘﻦ اﺳـﻼم در ﻣﯿـﺎن ﻣﺒـﺎرزان‪ ،‬ﺟـﺎي‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻓﺨﺮ و ﻣﺒﺎﻫﺎت ﺑﻪ اﺳﻼم و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ داد‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ و ﺗﻮﮐﻞ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬اﻣﺪادﻫﺎي ﻏﯿﺒﯽ و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ‬
‫دﻋﺎ و ﻧﯿﺎﯾﺶ اﺣﯿﺎ ﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻧﻬﻀﺖﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﻼح اﯾﺜﺎر و ﺷﻬﺎدتﻃﻠﺒﯽ‪ ،‬ﻣﺠﻬﺰ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫اﻣﺮوزه ﺑﺴﯿﺎري از ﺣﺮﮐﺖﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺷﻬﺎدت را ﺳﻌﺎدت اﺑﺪي ﻣﯽﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻔﺎف و ﺣﺠﺎب ﮐﺎﻣﻞﺗـﺮ‬
‫در ﻣﯿﺎن زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان ﻣﺒﺎرز ﻧﻬﻀﺖﻫﺎ و ﺣﺮﮐﺖﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎري از آﻧﻬﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑـﻮدن‬
‫ﭼﺎدر در ﻓﺮﻫﻨﮓﺷﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻮرداري از ﺣﺠﺎب ﮐﺎﻣﻞﺗﺮ‪ ،‬از ﭼﺎدر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﮐﻨﺎر اﯾـﻦ ارزشﻫـﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﺟﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﻤﺎز و اﻧﺠﺎم ﻓﺮاﯾﺾ دﯾﻨﯽ و ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌـﻪ ﺟـﺪيﺗـﺮ ﺷـﺪ و ﺣـﻀﻮر ﻣـﺮدم ﻣﺒـﺎرز و اﻧﻘﻼﺑـﯽ در ﺻـﺤﻨﻪ‬

‫‪٣٠‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﺷﻮرا و ﻗﯿﺎم ﺣﺴﯿﻨﯽ و ﻋـﺰاداري ﺑـﺮاي آن ﺣـﻀﺮت ﻧﯿـﺰ ﺷـﻮر اﻧﻘﻼﺑـﯽ و ﺳﻠﺤـﺸﻮري‬
‫ﺧﺎﺻﯽ را در ﻣﯿﺎن ﻣﺒﺎرزان اﯾﺠﺎد ﮐﺮد و در ﺑﺴﯿﺎري از ﻧﻬﻀﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻌﺎرﻫﺎي »اﻟﻠّـﻪ اﮐﺒـﺮ«‪» ،‬ﻻ اﻟـﻪ اﻻ اﻟﻠّـﻪ«‪ ،‬اﺳـﺘﻘﻼل و‬
‫آزادي‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ و ﻣﺮگ ﺑﺮ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ را ﻣﯽﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﺷﻤﺮد‪ :‬ﺣﻔﻆ ذﺧـﺎﯾﺮ زﯾﺮزﻣﯿﻨـﯽ و ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮي از ﻏـﺎرت آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن و اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﺳﺮاف‪ ،‬ﺗﺒﺬﯾﺮ و ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده ﺧﺎﻧﺪان ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ از ﺑﯿﺖاﻟﻤﺎل‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ‬
‫روﺳﺘﺎﻫﺎ و ﺑﺮﺧﻮردار ﮐﺮدن آﻧﻬﺎ از اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻮﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﻘﻮﯾﺖ اﻣﮑﺎﻧﺎت زﯾـﺴﺖ ﺷـﻬﺮي ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﮔﺎزرﺳـﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺗﻘﻮﯾـﺖ‬
‫زﯾﺮﺑﻨﺎﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺎﻫﺮ‪ ،‬اﻧﺮژي‪ ،‬ﺳﺪﺳـﺎزي‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت و راهﻫـﺎ و ﺑﻨـﺪرﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻘﻮﯾـﺖ و‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺮاﮐﺰ آﻣﻮزﺷﯽ در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺳﻄﻮح و ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺧﻮداﺗﮑﺎﯾﯽ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻧﻈﺎﻣﯽ‪.‬‬

‫در ﺗﺤﮑﻢ ﺑﻨﯿﺎدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎد اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬اﺻﻞ‪ ،‬رﻓﻊ ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﻧـﺴﺎن در ﺟﺮﯾـﺎن رﺷـﺪ و ﺗﮑﺎﻣـﻞ اوﺳـﺖ‪ ،‬ﻧـﻪ ﻫﻤﭽـﻮن دﯾﮕـﺮ‬
‫ﻧﻈﺎمﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺗﻤﺮﮐﺰ و ﺗﮑﺎﺛﺮ ﺛﺮوت و ﺳﻮدﺟﻮﯾﯽ؛ زﯾﺮا در ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻣﺎدي‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﺧﻮد ﻫﺪف اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿـﻞ‪،‬‬
‫ﭼﻨﯿﻦ اﻗﺘﺼﺎدي در ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺨﺮﯾﺐ و ﻓﺴﺎد و ﺗﺒﺎﻫﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﺳﻼم‪ ،‬اﻗﺘـﺼﺎد‪ ،‬وﺳـﯿﻠﻪ اﺳـﺖ و از وﺳـﯿﻠﻪ‪،‬‬
‫اﻧﺘﻈﺎري ﺟﺰ ﮐﺎرآﯾﯽ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﻧﻤﯽﺗﻮان داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻗﺘﺼﺎد اﺳـﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ ﮐـﺮدن‬
‫زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ ﺧﻼﻗﯿﺖﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮاﻫﻢ آوردن اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﺴﺎوي ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ و ﮐـﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ‬
‫ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد و رﻓﻊ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺿﺮوري ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻤﺮار ﺣﺮﮐﺖ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ آﻧﺎن ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻨـﺪﻫﺎي‬
‫‪ 9‬و ‪ 12‬اﺻﻞ ﺳﻮم ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ درﺑﺎره اﻫﺪاف اﻗﺘﺼﺎد اﺳﻼﻣﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﻢ‪:‬‬

‫‪9‬ـ رﻓﻊ ﺗﺒﻌﯿﻀﺎت ﻧﺎروا و اﯾﺠﺎد اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ در ﺗﻤﺎم زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻣﺎدي و ﻣﻌﻨﻮي‪.... ،‬‬

‫‪12‬ـ ﭘﯽرﯾﺰي اﻗﺘﺼﺎد ﺻﺤﯿﺢ و ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺿﻮاﺑﻂ اﺳﻼﻣﯽ ﺟﻬﺖ اﯾﺠﺎد رﻓﺎه و رﻓﻊ ﻓﻘﺮ و ﺑﺮﻃﺮف ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﻫـﺮ ﻧـﻮع‬
‫ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ در زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﺗﻐﺬﯾﻪ و ﻣﺴﮑﻦ و ﮐﺎر و ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﺗﻌﻤﯿﻢ ﺑﯿﻤﻪ‪.‬‬

‫اﺻﻞ ‪ 43‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﻧﯿﺰ از اﻫﺪاف اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﻼم از زاوﯾﻪاي دﯾﮕﺮ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ اﺳﺘﻘﻼل اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺎﻣﻌﻪ و رﯾﺸﻪﮐﻦ ﮐﺮدن ﻓﻘﺮ و ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ و ﺑﺮآوردن ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﻧﺴﺎن در ﺟﺮﯾﺎن رﺷﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ‬
‫ﺣﻔﻆ آزادﮔﯽ او‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺑﺮ اﺳﺎس ﺿﻮاﺑﻂ زﯾﺮ اﺳﺘﻮار ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫‪ .1‬ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﺳﺎﺳﯽ‪ :‬ﻣﺴﮑﻦ‪ ،‬ﺧﻮراك‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎك‪ ،‬ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬درﻣﺎن‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻻزم ﺑـﺮاي ﺗـﺸﮑﯿﻞ‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻂ و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﮐﺎر ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﺷﺘﻐﺎل ﮐﺎﻣﻞ و ﻗﺮار دادن وﺳﺎﯾﻞ ﮐـﺎر در اﺧﺘﯿـﺎر ﻫﻤـﻪ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﮐﺎرﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ وﺳﺎﯾﻞ ﮐﺎر ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬در ﺷﮑﻞ ﺗﻌﺎوﻧﯽ از راه وام ﺑﺪون ﺑﻬﺮه ﯾﺎ ﻫﺮ راه ﻣﺸﺮوع دﯾﮕـﺮ ﮐـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻤﺮﮐﺰ و ﺗﺪاول ﺛﺮوت در دﺳﺖ اﻓﺮاد و ﮔﺮوهﻫﺎي ﺧﺎص ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻧﺸﻮد و ﻧﻪ دوﻟﺖ را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﯾـﮏ ﮐﺎرﻓﺮﻣـﺎي ﺑـﺰرگ‬
‫ﻣﻄﻠﻖ درآورد‪ .‬اﯾﻦ اﻗﺪام ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﺿﺮورتﻫﺎي ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﻋﻤﻮﻣﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﻮر در ﻫﺮ ﯾـﮏ از راه رﺷـﺪ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪٣١‬‬
‫‪ .3‬ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ و ﻣﺤﺘﻮا و ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر ﭼﻨﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻫـﺮ ﻓـﺮد ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﺗـﻼش‬
‫ﺷﻐﻠﯽ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ و ﺗﻮان ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاي ﺧﻮدﺳﺎزي ﻣﻌﻨﻮي ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺷﺮﮐﺖ ﻓﻌـﺎل در رﻫﺒـﺮي ﮐـﺸﻮر و اﻓـﺰاﯾﺶ‬
‫ﻣﻬﺎرت و اﺑﺘﮑﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .4‬رﻋﺎﯾﺖ آزادي اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻐﻞ و ﻋﺪم اﺟﺒﺎر اﻓﺮاد ﺑﻪ ﮐﺎري ﻣﻌﯿﻦ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺑﻬﺮهﮐﺸﯽ از ﮐﺎر دﯾﮕﺮي‪.‬‬

‫‪ .5‬ﻣﻨﻊ اﺿﺮار ﺑﻪ ﻏﯿﺮو اﻧﺤﺼﺎر و اﺣﺘﮑﺎر و رﺑﺎ و دﯾﮕﺮ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺎﻃﻞ و ﺣﺮام‪.‬‬

‫‪ . 6‬ﻣﻨﻊ اﺳﺮاف و ﺗﺒﺬﯾﺮ در ﻫﻤﻪ ﺷﺌﻮن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬اﻋﻢ از ﻣﺼﺮف‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻮزﯾﻊ و ﺧﺪﻣﺎت‪.‬‬

‫‪ .7‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﻮن و ﺗﺮﺑﯿﺖ اﻓﺮاد ﻣﺎﻫﺮ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ اﺣﺘﯿﺎج ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﻮر‪.‬‬

‫‪ . 8‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺳﻠﻄﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﻮر‪.‬‬

‫‪ .9‬ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﮐﺸﺎورزي‪ ،‬داﻣﯽ و ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐـﻪ ﻧﯿﺎزﻫـﺎي ﻋﻤـﻮﻣﯽ را ﺗـﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨـﺪ و ﮐـﺸﻮر را ﺑـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬
‫ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و از واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﺮﻫﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫واﺑﺴﺘﮕﯽ اﻗﺘﺼﺎدي ﯾﮏ ﮐﺸﻮر‪ ،‬اﻫﺮم ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬـﻢ در اﻗﺘـﺼﺎد‪،‬‬
‫واردات اﺳﺖ‪ .‬در رژﯾﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺒﺎدﻻت ﻫﺮ روز ﺑﺎ ﺷـﺪت ﺑﯿـﺸﺘﺮي ﺑـﻪ ﺳـﻮي ﮐـﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑـﯽ ﺑـﻪ وﯾـﮋه اﻣﺮﯾﮑـﺎ‬
‫ﺟﻬﺖﮔﯿﺮي ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻮﺷﯿﺪ اﯾﻦ ﺟﻬﺖﮔﯿﺮي را ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﺪ و ﺳﻬﻢ ﻋﻤﺪهاي از ﺗﺠـﺎرت‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ را ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﺳﻮم ﻣﺮﺑﻮط ﮐﻨﺪ و اﻣﺮﯾﮑﺎ را دﺳﺖﮐﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و اﺳﺮاﺋﯿﻞ و ﺑﻌﻀﯽ از ﮐـﺸﻮرﻫﺎي دﯾﮕـﺮ را از‬
‫اﯾﻦ ﮔﺮدوﻧﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺣﺬف ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ دﯾﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﺼﻮر ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺧﺪﻣﺎت ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺒﯽ رﺷـﺪ‬
‫ﮐﺮده و اﻓﺮاد زﯾﺎدي ﺑﻪ آن ﺟﺬب ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي دارد‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﻬﻢ آن‪ ،‬ﺣﻤـﻞ‬
‫و ﻧﻘﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ وﺳﺎﯾﻞ ﻧﻘﻠﯿﻪ و راهﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﺮان در ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ درﯾﺎﯾﯽ ﺑﻪوﯾﮋه در زﻣﯿﻨﻪ ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﭘﯿـﺸﺮﻓﺖﻫـﺎي‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ داﺷﺘﻪ و ﭼﻨﺪ ﭘﺮوژه ﺑﻨﺪري ﺑﻪ وﯾﮋه اﺳﮑﻠﻪ ﺷﻬﯿﺪ رﺟـﺎﯾﯽ را در ﺑﻨـﺪرﻋﺒﺎس ﺗﮑﻤﯿـﻞ ﮐـﺮده و ﺗﻮﺳـﻌﻪ داده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ ﻫﻮاﯾﯽ ﺑﻪوﯾﮋه در زﻣﯿﻨﻪ ﺣﻤﻞ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ زﯾﺎدي ﭘﯿﺪا ﮐﺮده ﮐﻪ ﻣﻬﻢﺗـﺮﯾﻦ ﺟﻨﺒـﻪ آن‪ ،‬اﻧﺘﻘـﺎل دهﻫـﺎ‬
‫ﻫﺰار زاﯾﺮ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺧﻂ راهآﻫﻦ )ﮐﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ آﻧﻬﺎ ﺧﻂ ﺑـﺎﻓﻖ ‪ -‬ﺑﻨـﺪرﻋﺒﺎس اﺳـﺖ( و ﺟـﺎدهﻫـﺎي ﻣﺎﺷـﯿﻦرو‬
‫زﯾﺎدي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و راهﻫﺎي روﺳﺘﺎﯾﯽ ﮔﺴﺘﺮش زﯾﺎدي ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬از دﯾﮕﺮ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ‪ ،‬اﯾﺠـﺎد و ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬
‫آﻣﻮزش‪ ،‬ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﻤﺎر داﻧﺶآﻣﻮزان و داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن اﺷﺎره ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺑﺤﺚاﻧﮕﯿﺰﺗﺮﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻫﺮ اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺑﺰرگ آن را ﻣﺤﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻗﺮار دادهاﻧـﺪ‪ .‬ارزﯾـﺎﺑﯽ‬
‫ﺻﻨﻌﺖ در ﭘﺮﺗﻮ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺟﺎي ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت وﺳﯿﻊ و ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﺎﻧﻪاي دارد‪ .‬ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻮﻧﺘﺎژ واﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰي ﺑﻮد ﮐـﻪ از‬
‫رژﯾﻢ ﻗﺒﻠﯽ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ارث رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ دارد‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮ‪ :‬ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺳﻨﮕﯿﻦ و ﻣﺎدر‪ ،‬ﺻﻨﺎﯾﻊ واﺳﻄﻪاي‪ ،‬ﮐﺎﻻﻫﺎي ﻣﺼﺮﻓﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺮاﺣﻠﯽ ﭼـﻮن‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺳﻔﺎرش ﻣﺎﺷﯿﻦ آﻻت‪ ،‬ﻧﺼﺐ‪ ،‬راه اﻧﺪازي‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري و ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻤﯿﺮات و ﻧﮕﻪداري‪ ،‬آﻣـﻮزش و ﺗـﺄﻣﯿﻦ‬
‫ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎزﺳﺎزي و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب درﻣﯽﯾﺎﺑﯿﻢ ﮐﻪ در‬
‫زﻣﯿﻨﻪ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺳﻨﮕﯿﻦ و ﻣﺎدر ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮﻋﻬﺪه دوﻟﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻫﺪاف ﺑﻠﻨﺪي دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿـﻞ‪ ،‬ﺻـﻨﺎﯾﻊ ﮐﻼﻧـﯽ ﻧﻈﯿـﺮ‬

‫‪٣٢‬‬
‫ﻣﺲ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‪ ،‬ﻓﻮﻻد ﻣﺒﺎرﮐﻪ‪ ،‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺳﺎزي و ﻧﯿﺮوﮔﺎهﻫﺎ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص دوﻟﺖ ﺑﻮده‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐـﻪ ﺣﺘـﯽ‬
‫در ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﯿﺰ از ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺗﮑﻤﯿﻞ و ﺗﻮﺳﻌﻪ آﻧﻬﺎ ﻏﻔﻠﺖ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻔﺖ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﮐﺸﻮر اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر واﻗﻌﯽ‪ ،‬ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻠﯽ ﺷـﺪ و ﻫﺠـﺪه ﻫـﺰار ﻧﻔـﺮ از‬
‫ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺧﺎرﺟﯽ آن از ﮐﺎر ﺑﺮﮐﻨﺎر ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻫﺸﺖ ﺳﺎل ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ ﮐﻪ ﺻـﻨﺎﯾﻊ ﻧﻔـﺖ اﯾـﺮان از اﻫـﺪاف اﺻـﻠﯽ‬
‫ﻣﻮرد ﻫﺠﻮم دﺷﻤﻦ ﺑﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ در ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ ﺣﻔﻆ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢآوردن ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺳﻮﺧﺘﯽ زﻧﺪﮔﯽ روزاﻧـﻪ‬
‫ﻣﺮدم و ﺳﻮﺧﺖ وﺳﺎﯾﻞ و اﺑﺰار ﺟﻨﮕﯽ و ﮐﺴﺐ درآﻣﺪ و ﻓﺮوش ﺻﺎدرات ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺨﺶ دﯾﮕﺮ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺎﺷﯿﻦآﻻت ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﺷﯿﻦﺳﺎزي اراك و آذرآب ﺗﺒﺮﯾﺰ در اﯾـﻦ راﺳـﺘﺎ‬
‫ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪات آﻧﻬﺎ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫در زﻣﯿﻨﻪ ﻧﺼﺐ ﻣﺎﺷﯿﻦ آﻻت ﻧﯿﺰ ﺗﮑﻨﺴﯿﻦﻫﺎ و ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن اﯾﺮاﻧﯽ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽﻫﺎي ﭼﺸﻢﮔﯿﺮي از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌـﺪاد‬
‫ﮐﺎرﮐﻨﺎن و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح‪ ،‬ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺧﺎرﺟﯽ ﺷﺎﻏﻞ در اﯾﺮان ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬در زﻣﯿﻨﻪ راهاﻧﺪازي و‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻧﯿﺰ ﮔﺰارشﻫﺎي اﻣﯿﺪوارﮐﻨﻨﺪهاي از ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﺻﻨﻌﺖ و ﺗﻌﻤﯿﺮات و ﻧﮕﻪداري ﺷﻨﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‪،‬‬
‫ﮐﺎرﻧﺎﻣﻪ درﺧﺸﺎﻧﯽ دارد و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﺜﺎلزدﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺪت‪ ،‬آﻣﻮزش و ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿـﺮوي اﻧـﺴﺎﻧﯽ ﺑـﻪ ﺷـﺪت‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮده و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﮐﻤ‪‬ﯽ ﻣﺤﺴﻮس اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﮐﯿﻔﯽ و ﻣﺤﺘﻮاﯾﯽ ﻧﯿـﺰ اﻧﺪﯾـﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺮوري ﮐﻮﺗﺎه ﺑﻪ دﺳﺘﺎوردﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ و ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﻬﺎ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬

‫‪ .1‬ﭘﯽرﯾﺰي اﻗﺘﺼﺎد اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻣﺤﺮوﻣﺎن‬

‫از دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻣﻬﻢ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ اﻗﺘﺼﺎد اﺳﻼﻣﯽ و ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﻗـﻮاﻧﯿﻦ اﺳـﻼﻣﯽ‬
‫در ﻗﻠﻤﺮو ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ‪ .‬رژﯾﻢ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﭼـﻮن ﺑـﻪ اﺳـﻼم و ﻗـﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘـﺮرات ﺷـﺮﻋﯽ اﻋﺘﻘـﺎد ﺟـﺪي ﻧﺪاﺷـﺖ‪،‬‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎ و ﺟﻬﺖﮔﯿﺮيﻫﺎ و ﻗﻮاﻋﺪ و ﻣﻘﺮرات آن در ﻗﻠﻤﺮو ﺣﻮزه اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﯿﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دﯾﮕﺮ ﺣـﻮزهﻫـﺎ ﻓـﺎرغ از ﺿـﻮاﺑﻂ‬
‫ﺷﺮﻋﯽ و اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮد‪ .‬از آنﺟﺎ ﮐﻪ در ﻧﮕﺮش اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬دﯾﻦ اﺳﻼم‪ ،‬دﯾﻨﯽ اﺳﺖ ﺟﺎﻣﻊ و ﮐﺎﻣﻞ ﮐـﻪ در ﺗﻤـﺎﻣﯽ ﺣـﻮزهﻫـﺎي‬
‫زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﻗﺎﻋﺪه و ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺸﺨﺺ دارد‪ ،‬ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﯿـﺰ ﺟﻬـﺖﮔﯿـﺮي اﻗﺘـﺼﺎدي‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات اﺳﻼﻣﯽ ﻗﺮار داد‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﻟﻠﻬﻬﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎ رد ﻣﮑﺘـﺐﻫـﺎي اﻗﺘـﺼﺎدي‬
‫ﻏﯿﺮاﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ وﯾﮋه دو ﻣﮑﺘﺐ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺑﺨـﺸﯿﺪن ﺑـﻪ اﻗﺘـﺼﺎد ﻣﺒﺘﻨـﯽ ﺑـﺮ اﺳـﻼم ﺗﺄﮐﯿـﺪ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬اﯾﺸﺎن در ﯾﮑﯽ از ﭘﯿﺎمﻫﺎي ﺧﻮﯾﺶ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫و ﯾﮑﯽ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻋﻠﻤﺎ و ﻓﻘﻬﺎ و روﺣﺎﻧﯿﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺟﺪي ﺑﺎ دو ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻇﺎﻟﻤﺎﻧـﻪ و ﻣـﻨﺤﻂ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺮق و ﻏﺮب و ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و اﺷﺘﺮاﮐﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪1.‬‬

‫اﯾﺸﺎن در وﺻﯿﺖﻧﺎﻣﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ـ اﻟﻬﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﻧﯿﺰ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫اﺳﻼم ﻧﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ و ﺑﯽﺣﺴﺎب و ﻣﺤﺮومﮐﻨﻨﺪه ﺗﻮدهﻫﺎي ﺗﺤﺖ ﺳﺘﻢ و ﻣﻈﻠﻮم ﻣﻮاﻓﻖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑـﻪ آن را ﺑـﻪ‬
‫ﻃﻮر ﺟﺪي در ﮐﺘﺎب و ﺳﻨﺖ ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽداﻧﺪ و ﻧﻪ رژﯾﻤﯽ ﻣﺎﻧﻨـﺪ رژﯾـﻢ ﮐﻤﻮﻧﯿـﺴﺘﯽ و‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻟﻨﯿﻨﯿﺴﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﻓﺮدي ﻣﺨﺎﻟﻒ و ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اﺳﻼم ﯾـﮏ رژﯾـﻢ ﻣﻌﺘـﺪل ﺑـﺎ‬

‫‪٣٣‬‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ و اﺣﺘﺮام ﺑﻪ آن ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﺤﺪود در ﭘﯿﺪا ﺷﺪن ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ و ﻣﺼﺮف ﮐـﻪ اﮔـﺮ ﺑـﻪ ﺣـﻖ ﺑـﻪ آن ﻋﻤـﻞ ﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﭼﺮخﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ راه ﻣﯽاﻓﺘﺪ و ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﻻزﻣﻪ ﯾﮏ رژﯾﻢ ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ ﺗﺤﻘﻖ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫اﺻﻞ ‪ 29‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﻣﻘﺮر ﻣﯽدارد‪:‬‬

‫ﺑﺮﺧﻮرداري از ﺗﺄﻣﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ از ﻧﻈﺮ ﺑﺎزﻧﺸـﺴﺘﮕﯽ‪ ،‬ﺑـﯽﮐـﺎري‪ ،‬ﭘﯿـﺮي‪ ،‬از ﮐﺎراﻓﺘـﺎدﮔﯽ‪ ،‬ﺑـﯽﺳﺮﭘﺮﺳـﺘﯽ‪ ،‬در راهﻣﺎﻧـﺪﮔﯽ‪،‬‬
‫ﺣﻮادث و ﺳﻮاﻧﺢ‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ و درﻣﺎﻧﯽ و ﻣﺮاﻗﺒـﺖﻫـﺎي ﭘﺰﺷـﮑﯽ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺑﯿﻤـﻪ و ﻏﯿـﺮه‪ ،‬ﺣﻘـﯽ اﺳـﺖ‬
‫ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ‪ .‬دوﻟﺖ ﻣﻮﻇﻒ اﺳﺖ ﻃﺒﻖ ﻗﻮاﻧﯿﻦ از ﻣﺤﻞ درآﻣﺪﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت و ﺣﻤﺎﯾـﺖﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﯽ‬
‫ﻓﻮق را ﺑﺮاي ﯾﮏ ﯾﮏ اﻓﺮاد ﮐﺸﻮر ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺻﻞ ‪ 43‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﻧﯿﺰ ﺳﯿﺎﺳﺖ و ﺟﻬﺖﮔﯿﺮي اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان را ﭼﻨﯿﻦ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ اﺳﺘﻘﻼل اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺎﻣﻌﻪ و رﯾﺸﻪﮐﻦ ﮐﺮدن ﻓﻘﺮ و ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ و ﺑﺮآوردن ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﻧﺴﺎن در ﺟﺮﯾﺎن رﺷﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ‬
‫ﺣﻔﻆ آزادﮔﯽ او‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺑﺮ اﺳﺎس ﺿﻮاﺑﻂ زﯾﺮ اﺳﺘﻮار ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫‪ .1‬ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺴﮑﻦ‪ ،‬ﺧﻮراك‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎك‪ ،‬ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬درﻣﺎن‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و اﻣﮑﺎﻧـﺎت ﻻزم ﺑـﺮاي ﺗـﺸﮑﯿﻞ‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻂ و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﮐﺎر ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﺷﺘﻐﺎل ﮐﺎﻣﻞ و ﻗﺮاردادن وﺳـﺎﯾﻞ ﮐـﺎر در اﺧﺘﯿـﺎر ﻫﻤـﻪ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﮐﺎرﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ وﺳﺎﯾﻞ ﮐﺎر ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬در ﺷﮑﻞ ﺗﻌﺎوﻧﯽ‪ ،‬از راه وام ﺑﺪون ﺑﻬﺮه ﯾﺎ ﻫﺮ راه ﻣﺸﺮوع دﯾﮕﺮ ﮐـﻪ ﻧـﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ و ﺗﺪاول ﺛﺮوت در دﺳﺖ اﻓﺮاد و ﮔﺮوهﻫﺎي ﺧﺎص ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺷﻮد و ﻧﻪ دوﻟﺖ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾـﮏ ﮐﺎرﻓﺮﻣـﺎي ﺑـﺰرگ‬
‫ﻣﻄﻠﻖ درآورد‪ .‬اﯾﻦ اﻗﺪام ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﺿﺮورتﻫﺎي ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﻋﻤﻮﻣﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﻮر در ﻫـﺮ ﯾـﮏ از ﻣﺮاﺣـﻞ‬
‫رﺷﺪ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪ .3‬ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ و ﻣﺤﺘﻮا و ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر ﭼﻨﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻫـﺮ ﻓـﺮد ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﺗـﻼش‬
‫ﺷﻐﻠﯽ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ و ﺗﻮان ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاي ﺧﻮدﺳﺎزي ﻣﻌﻨﻮي‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺷﺮﮐﺖ ﻓﻌـﺎل در رﻫﺒـﺮي ﮐـﺸﻮر و اﻓـﺰاﯾﺶ‬
‫ﻣﻬﺎرت و اﺑﺘﮑﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .4‬رﻋﺎﯾﺖ آزادي اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻐﻞ و ﻋﺪم اﺟﺒﺎر اﻓﺮاد ﺑﻪ ﮐﺎري ﻣﻌﯿﻦ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺑﻬﺮهﮐﺸﯽ از ﮐﺎر دﯾﮕﺮي‪.‬‬

‫‪ .5‬ﻣﻨﻊ اﺿﺮار ﺑﻪ ﻏﯿﺮو اﻧﺤﺼﺎر و اﺣﺘﮑﺎر و رﺑﺎ و دﯾﮕﺮ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺎﻃﻞ و ﺣﺮام‪.‬‬

‫‪ . 6‬ﻣﻨﻊ اﺳﺮاف و ﺗﺒﺬﯾﺮ در ﻫﻤﻪ ﺷﺌﻮن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬اﻋﻢ از ﻣﺼﺮف‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻮزﯾﻊ و ﺧﺪﻣﺎت‪.‬‬

‫‪ .7‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﻮن و ﺗﺮﺑﯿﺖ اﻓﺮاد ﻣﺎﻫﺮ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ اﺣﺘﯿﺎج ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﻮر‪.‬‬

‫‪ . 8‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺳﻠﻄﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﻮر‪.‬‬

‫‪٣۴‬‬
‫‪ .9‬ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﮐﺸﺎورزي‪ ،‬داﻣﯽ‪ ،‬ﺻـﻨﻌﺘﯽ ﮐـﻪ ﻧﯿﺎزﻫـﺎي ﻋﻤـﻮﻣﯽ را ﺗـﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨـﺪ و ﮐـﺸﻮر را ﺑـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬
‫ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و از واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﺮﻫﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺻﻞ ‪ 48‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺗﺒﻌﯿﺾ و ﺗﻮزﯾﻊ ﻧﺎﻋﺎدﻻﻧﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت و درآﻣﺪﻫﺎي ﻣﻠﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺸﻮر‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫در ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ و اﺳﺘﻔﺎده از درآﻣﺪﻫﺎي ﻣﻠﯽ در ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺎنﻫﺎ و ﺗﻮزﯾﻊ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖﻫـﺎي اﻗﺘـﺼﺎدي ﻣﯿـﺎن‬
‫اﺳﺘﺎنﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺒﻌﯿﺾ در ﮐﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮريﮐﻪ ﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻓﺮاﺧـﻮر ﻧﯿﺎزﻫـﺎ و اﺳـﺘﻌﺪاد رﺷـﺪ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻻزم در دﺳﺖرس داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .1‬آﯾﯿﻦ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪) ،‬ﮔﺰﯾﺪهاي از اﻧﺪﯾﺸﻪ و آراي اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ(‪ ،‬ص ‪.455‬‬

‫‪ .2‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ﻣﺎﻟﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ ﯾﮑﯽ از دﻻﯾﻞ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧﻮد ﺑﺎ رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي را ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺮ ﮐﺸﻮر و ﻓـﺴﺎد اﻗﺘـﺼﺎدي‬
‫اﯾﻦ رژﯾﻢ ﻋﻨﻮان ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ رژﯾـﻢ ﭘﻬﻠـﻮي ﺑـﻪﮔﻮﻧـﻪاي ﺑـﻮد ﮐـﻪ ﻓﻘـﻂ ﻣﺘﻨﻔـﺬان و ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪداران ﺑـﺰرگ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﭘﺴﺖﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي ﮐﺸﻮر دﺳﺖ ﯾﺎﺑﻨﺪ و ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ آن‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻓـﺴﺎد اﻗﺘـﺼﺎدي‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﮐﺎرﮔﺰاران ﻧﻈﺎم ﺑﻮد‪ .‬ارﺗﺸﺒﺪ ﺳﺎﺑﻖ‪ ،‬ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺮدوﺳﺖ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫اﺻﻔﯿﺎ‪ ،‬رﺋﯿﺲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻣﻘﺎﻃﻌﻪﻫﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﻓﺮح اﺧﺘـﺼﺎص داده ﺑـﻮد و ﭘـﺲ از او ﮐـﻪ ﻣﺠﯿـﺪي‪ ،‬رﺋـﯿﺲ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﯿﻦ روﯾﻪ اداﻣﻪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اﻃﻼع دﻗﯿﻖ دارم ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻬﻨﺪس ﻗﻄﺒﯽ )داﯾﯽ ﻓﺮح ﮐﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﻓـﺮح و‬
‫ﻣﺎدرش را داﺷﺖ(‪ ،‬ﻣﺠﯿﺪ اﻋﻠﻢ )دوﺳﺖ ﺷﺐ و روز ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮي( و ﻣﻬﻨﺪس دﯾﺒﺎ )ﯾـﮏ ﺟـﻮان ﺣـﺪاﮐﺜﺮ ‪ 35‬ﺳـﺎﻟﻪ(‬
‫ﺣﺪود ‪ %80‬ﻣﻨﺎﻗﺼﻪﻫﺎي ﺑﺰرگ ﮐﺸﻮر را از ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ‪ %25‬ﺣﻖ و ﺣﺴﺎب ﺑﻪ دﯾﮕﺮان ﻣﯽدادﻧﺪ‪1.‬‬

‫در ﺑﺨﺸﯽ از ﮔﺰارش ﮐﻤﯿﺘﻪ ﮐﻨﮕﺮه اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺗﻌﺪادي از اﻓﺮادي ﮐﻪ ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﻤﮏ اﻗﺘـﺼﺎدي اﻣﺮﯾﮑـﺎ ﺑـﻪ‬
‫اﯾﺮان را ﺑﻪ ﯾﻐﻤﺎ ﺑﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻗﯿﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺎمﻫﺎ اﺷـﺎره ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪» :‬ﺧـﺎﻧﻢ ﻟـﻮي ﻫﻨﺪرﺳـﻮن‪،‬‬
‫ﻫﻤﺴﺮ ﺳﻔﯿﺮ اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﺗﻬﺮان )ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر(؛ ﺷﻤﺲ ﭘﻬﻠﻮي )ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر(؛ اف ﻣﯿﺸﻞ )ﻧﯿﻢ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر(؛ آﻟـﻦ‬
‫داﻟﺲ‪ ،‬رﺋﯿﺲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎ )ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر(؛ ﻫﻨﺮي ادﻻس‪ ،‬ﻧﺎﺷﺮ ﻣﺠﻠﻪﻫﺎي ﺗﺎﯾﻢ‪ ،‬ﻻﯾﻒ و ﻓﻮرﭼﻮن )ﻧﯿﻢ ﻣﯿﻠﯿـﻮن دﻻر(؛‬
‫ﺟﺮج وي آﻟﻦ‪ ،‬ﺳﻔﯿﺮ اﺳﺒﻖ اﻣﺮﯾﮑﺎ در اﯾﺮان )ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر(؛ ﺷﻬﻨﺎز ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﺷﺎه )دو ﻣﯿﻠﯿـﻮن دﻻر(؛ ﺣﻤﯿﺪرﺿـﺎ‬
‫ﭘﻬﻠﻮي )ﻧﯿﻢ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر(؛ ﺳﻼﯾﻦ ﭼﺎﭘﻠﯿﻦ‪ ،‬ﺳﻔﯿﺮ ﭘﯿﺸﯿﻦ اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﺗﻬﺮان )ﯾـﮏ ﻣﯿﻠﯿـﻮن دﻻر(؛ اﺣﻤـﺪ ﺷـﻔﯿﻖ‪ ،‬ﺷـﻮﻫﺮ‬
‫ﺳﺎﺑﻖ اﺷﺮف )ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر(؛ ژﻧﺮال ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﯽ‪ ،‬ﺷﻮﻫﺮ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﭘﻬﻠﻮي )ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿـﻮن دﻻر(؛ ﻓـﺮح ﭘﻬﻠـﻮي )ﭘـﺎﻧﺰده‬
‫ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر(؛ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﭘﻬﻠﻮي )دو ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر(؛ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮي )دو ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر(؛ ﻏﻼمرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮي )دو ﻣﯿﻠﯿـﻮن دﻻر(؛‬
‫دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯽ اﻣﯿﻨﯽ )دو ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر(؛ راﮐﻔﻠﺮ )دو ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر(؛ ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮي )ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿـﻮن دﻻر(؛ اردﺷـﯿﺮ زاﻫـﺪي‬
‫)ﺳﻪ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر(؛ اﺷﺮف ﭘﻬﻠﻮي )ﺳﻪ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر(؛ اﺳﺪاﷲ ﻋﻠﻢ )ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر(؛ ﺣﺴﯿﻦ ﻋـﻼ )ﯾـﮏ ﻣﯿﻠﯿـﻮن دﻻر(‬
‫و‪2.«...‬‬

‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤـﻪاﷲ در ﺳـﺨﻨﺮاﻧﯽ ‪ 4‬آذر ‪ 1357‬ﺧـﻮﯾﺶ در ﭘـﺎرﯾﺲ در ﻣـﻮرد ﻓـﺴﺎد اﻗﺘـﺼﺎدي درﺑﺎرﯾـﺎن و‬
‫ﮐﺎرﮔﺰاران رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫‪٣۵‬‬
‫ﻣﻦ ﺧﻮاﻧﺪم اﯾﻦ را ﯾﺎ در ﯾﮏ ﭼﯿﺰ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ را ﮐﻪ ﯾﮏ وﯾﻼﯾﯽ ﺑﺮاي ﺧﻮاﻫﺮ ﺷﺎه‪ ،‬ﯾـﮏ ﮐـﺪام از اﯾـﻦ‬
‫ﺧﻮاﻫﺮاﻧﺶ‪ 3،‬ﯾﮏ وﯾﻼﯾﯽ ﺧﺮﯾﺪهاﻧﺪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻗﯿﻤﺖ‪ ،‬آن را ﻣﻦ ﯾﺎدم ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑـﻮد ﮐـﻪ ﺷـﺶ ﻣﯿﻠﯿـﻮن دﻻر ﺧـﺮج‬
‫ﮔﻞﮐﺎري آنﺟﺎ ﺷﺪه! ﯾﮏ ﻫﻤﭽﻮن وﯾﻼﯾﯽ از ﭘﻮل ﮐﯽ؟ ﻣﺎ ﮐﻪ رﺿﺎﺧﺎن را ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺘﯿﻢ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ آﻣﺪ اﯾﻦﺟـﺎ‪ ،‬ﯾـﮏ آدم‬
‫ﻟﺨﺘﯽ ﺑﻮد‪4.‬‬

‫ﻣﻨﺼﻮر رﻓﯿﻊزاده‪ ،‬آﺧﺮﯾﻦ رﺋﯿﺲ ﺷﻌﺒﻪ ﺳﺎواك در اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﮐﺘﺎب ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮد درﺑﺎره ﺟـﺸﻦ ﻫﻨـﺮ اﻓـﺴﺎﻧﻪاي ﺷـﺎه در‬
‫ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ ﺷﯿﺮاز ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻧﻈﺎم ‪ 2500‬ﺳﺎﻟﻪ ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ در اﯾﺮان ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪:‬‬

‫ﯾﮏ ﻟﯿﺴﺖ ﮐﺎﻣﻞ از ﺑﺨﺶ ﺧﺮﯾﺪﻫﺎي ﺳﺎواك ﺑﻪ دﺳﺖ آوردم ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳـﺎس آن‪ ،‬ﮐـﺎر ﻃـﺒﺦ اﻏﺬﯾـﻪ ﺟـﺸﻦ ﺑـﻪ رﺳـﺘﻮران‬
‫ﻣﺎﮐﺰﯾﻢ در ﭘﺎرﯾﺲ ﻣﺤﻮل ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺰﯾﯿﻦ ‪ 59‬ﭼﺎدر ﻣﯿﻬﻤﺎنﻫﺎ و ‪ 3‬ﭼﺎدر ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﮕﯽ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺗﻬﻮﯾﻪ ﻣﻄﺒـﻮع ﺑﻮدﻧـﺪ‬
‫در ﺻﺤﺮا‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺷﺮﮐﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺟﺎﻧﺴﻦ در ﭘﺎرﯾﺲ ﮔﺬارده ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ دﮐﻮر ﻣﺠﺪد ﮐﺎخ ﺳﻔﯿﺪ ﺑﺮاي‬
‫ژاﮐﻠﯿﻦ ﮐﻨﺪي را ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺒﻞﻫﺎ از ﻧﻮع ﻟﻮﯾﯽ ‪ ،XV‬ﺣﻤﺎمﻫﺎ از ﺳﻨﮓ ﻣﺮﻣﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻮي‪ ،‬ﺷﻤﻊدانﻫﺎ ﻟﯿﻤـﻮﮔﯿﺲ‬
‫ﭼﯿﻨﯽ و ﻇﺮوف ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ ﺑﺎﮐﺎرات ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺟﺸﻦﻫﺎ ‪ 165‬ﭘﯿﺶﺧﺪﻣﺖ زن و ﻣﺮد‪ 25 ،‬ﻣﺘﺨـﺼﺺ زﯾﺒـﺎﯾﯽ )زن و‬
‫ﻣﺮد(‪ 1500 ،‬ﮐﻼهﮔﯿﺲ ﻣﺮداﻧﻪ‪ 300 ،‬ﻧﯿﻢ ﮐﻼه ﮔﯿﺲ‪ 400 ،‬ﺟﻔﺖ ﻣﮋه و ﻟﺒﺎسﻫﺎي ﻓﺮاﻧﺴﻮي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪ‪ .‬ﻃﺒـﻖ‬
‫ﮔﺰارش ‪ 15‬اﮐﺘﺒﺮ ﻣﺠﻠﻪ ﺗﺎﯾﻢ‪ 3/5 ،‬ﺗﻦ ﮐﺮه و ﭘﻨﯿﺮ‪ ،‬ﻧﯿﻢ ﺗﻦ ﺧﺎﻣﻪ‪ 250 ،‬ﺑﻄﺮي ﺷﺮاب ﻣﻌﺎدل ‪ 840/000‬دﻻر‪ ،‬ﻻﻣـﭗﻫـﺎي‬
‫رﻧﮕﯽ و ﻓﺮش و ﻗﺎﻟﯿﭽﻪ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﯽ ﭼﺎدرﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻮﻃﻪﺳﺎزي ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪ ﻫﺰار ﻗﻄﻌﻪ ﻓﻀﺎي ﺳﺒﺰ و ﭼﻨﺪ ﻫﺰار ﺗـﺎج ﮔـﻞ‬
‫ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﯿﺮوي ﻫﻮاﯾﯽ اﯾﺮان از ﭘﺎرﯾﺲ آورده ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪ .‬ﺗـﺄﻣﯿﻦ اﺟﻨـﺎس و اﺷـﯿﺎي اﯾـﻦ ﻣﺮاﺳـﻢ‪ ،‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧـﺎن‬
‫ﭘﺎرﯾﺴﯽ را ﮐﻪ ﺗﻬﯿﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﺎل ﺗﻤﺎم ﻣﺸﻐﻮل ﮐﺮد‪ .‬ﭘﺮوازﻫﺎي دوﺑﺎر در ﻣﺎه ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ و ﺳـﺘﻮن‬
‫ﮐﺎﻣﯿﻮنﻫﺎ ﮐﻠﯿﻪ اﻗﻼم ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را از ﭘﺎرﯾﺲ ﺑﻪ ﺻﺤﺮا ﺣﻤﻞ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﺧﻠﺒﺎﻧﺎن اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎي‬
‫‪ 707‬ﺧﻮد ﺑﻪ اﻧﺪازه ﯾﮏ ﺳﺎل ﭘﺮواز ﻓﺮش و ﮐﺮﯾﺴﺘﺎل و ﻣﺸﺮوب و ﺳﻨﮓ ﻣﺮﻣـﺮ ﺑـﺮاي ﺣﻤـﺎمﻫـﺎ ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ ﮐـﺮدهام‪.‬‬
‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻓﺮش اﯾﺮان در دﻧﯿﺎ از ﺷﻬﺮت ﭼﻨﺪﺳﺎﻟﻪ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻓﺮشﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﭼﺎدرﻫﺎ ﺑﻪ ﻓﺮاﻧـﺴﻪ ﺳـﻔﺎرش‬
‫داده ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮع ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي اﯾﻦ ﺟﺸﻦ ‪ 300‬ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ﺑﺮآورد ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي واﻗﻌﯽ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﯿﺶ از ﻣﺒﻠـﻎ ﻓـﻮق‬
‫ﺑﻮد؛ زﯾﺮا ﻋﻤﺪه ﻣﺨﺎرج ﺑﻪ ﮔﺮدن وزارتﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮد و ﻫﯿﭻ ﯾﮏ از وزرا ﺟﺮﺋـﺖ ﻣﻄـﺮح ﻧﻤـﻮدن آن را ﻧـﺰد ﺷـﺎه‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﯽ و ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺒﺎﻟﻐﯽ را ﺑﻪ ﺑﺮﮔـﺰاري اﯾـﻦ ﺟـﺸﻦ‬
‫اﺧﺘﺼﺎص دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﯾﮏ ﺑﺮآورد ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺎه ‪ 800‬ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر در اﯾﻦ ﺟﺸﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺷﺪ‪5.‬‬

‫اﯾﻨﻬﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮐﻮﭼﮑﯽ از ﻫﺰاران ﻣﻮرد ﻣﻔﺎﺳﺪ اﻗﺘﺼﺎدي دوران رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ ﭘﯿـﺮوزي اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﯽ ﺑـﻪ‬
‫اﯾﻦ ﺗﺒﺎﻫﯽﻫﺎ ﭘﺎﯾﺎن داده ﺷﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ و ﺷﺨﺼﯿﺖ رﻫﺒﺮان و ﮐﺎرﮔﺰاران اﺻﻠﯽ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫـﺪ ﮐـﻪ‬
‫اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻗﺎﻃﻊ آﻧﻬﺎ از اﻗﺸﺎر ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ و ﻋﺎدي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﺻﻨﻒ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداران ﺑـﺰرگ ﺗﻌﻠـﻖ ﻧﺪاﺷـﺘﻪاﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﺑﺮﮐـﺖ‬
‫اﻧﻘﻼب ﻧﯿﺰ ﻣﻔﺎﺳﺪ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺗﺎراج ﺑﯿﺖاﻟﻤﺎل ﺑﻪ ﺷﺪت ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻇﻬﻮر و ﺳﻘﻮط ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.215‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.567‬‬
‫‪ .3‬ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻤﺲ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺮ ﺑﺰرگﺗﺮ ﺷﺎه اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻬﺮدﺷﺖ ﮐـﺮج ﺑـﺎ ﮐﻤـﮏ ﺑـﺰرگﺗـﺮﯾﻦ ﻣﻌﻤـﺎران اﻧﮕﻠﯿـﺴﯽ‪،‬‬
‫ﻗﺼﺮي اﻓﺴﺎﻧﻪاي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺮوارﯾﺪ ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎد ﮐﻪ اﻧﺒﻮﻫﯽ از ﮔﯿﺎﻫﺎن و درﺧﺘﺎن زﯾﺒﺎ آن را آراﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﻣﻌﻤﺎران ﺗﺒﺎﻫﯽ‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪.431‬‬
‫‪ .5‬ﺧﺎﻃﺮات ﻣﻨﺼﻮر رﻓﯿﻊ زاده آﺧﺮﯾﻦ رﺋﯿﺲ ﺷﻌﺒﻪ ﺳﺎواك در اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﺻﺺ ‪230‬ـ‪.237‬‬

‫‪٣۶‬‬
 ‫‪ -3‬ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺗﻮﻟﯿﺪ داﺧﻠﯽ‬
‫ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از دﺳﺘﺎوردﻫﺎي اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﮔﺴﺘﺮش ﺑﯽروﯾﻪ واردات ﮐﺎﻻﻫﺎي ﺧـﺎرﺟﯽ اﺳـﺖ‪ .‬ﮐـﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑـﯽ و‬
‫اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻓﺮوش اﻧﻮاع ﮐﺎﻻﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ و اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬـﺎ از اﯾـﻦ واردات‬
‫ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ ﺑﻪ اﯾﺮان ﺳﻮد ﺳﺮﺷﺎري ﻧﺼﯿﺐ ﺧﻮد ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ واﺑﺴﺘﻪ ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﺑـﻪ ﺧـﻮد‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳـﺖﻫـﺎي‬
‫ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺧﻮﯾﺶ را ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﺷﺎه ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﺪول زﯾـﺮ ﻣﯿـﺰان واردات اﯾـﺮان از اﻣﺮﯾﮑـﺎ را در‬
‫ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪1.‬‬
‫ﺟﺪول واردات از اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1350‬ـ ‪1354‬‬
‫ﺳﺎل‬
‫‪13501351‬‬
‫‪1352‬‬
‫‪1353‬‬
‫‪1354‬‬
‫ﻣﯿﺰان واردات ﺑﻪ ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر‬
‫‪22‬‬
‫‪32‬‬
‫‪33‬‬
‫‪89‬‬
‫‪158‬‬
‫اﯾﻦ آﻣﺎر ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ در ‪ 5‬ﺳﺎل‪ ،‬ﻣﯿﺰان واردات ﮐﺎﻻ از اﻣﺮﯾﮑـﺎ از ‪ 22‬ﻣﯿﻠﯿـﺎرد دﻻر در ﺳـﺎل ‪ 1350‬ﺑـﻪ ‪ 158‬ﻣﯿﻠﯿـﺎرد‬
‫دﻻر در ﺳﺎل ‪) 1354‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﯿﺶ از ﻫﻔﺖ ﺑﺮاﺑﺮ( رﺳﯿﺪ‪ .‬وﯾﻠﯿﺎم ﺳﻮﻟﯿﻮان‪ ،‬آﺧﺮﯾﻦ ﺳﻔﯿﺮ اﻣﺮﯾﮑﺎ در دوران رژﯾـﻢ ﭘﻬﻠـﻮي در‬
‫ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮد ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪:‬‬

‫در ﺳﺎل ‪ (1356) 1977‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ روزاﻧـﻪ ﻧﻔـﺖ در ﺣـﺪود ‪ 5/800/000‬ﺷـﺒﮑﻪ ﺑـﻮد ﮐـﻪ ‪ 5‬ﻣﯿﻠﯿـﻮن ﺑـﺸﮑﻪ آن در‬
‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﯽرﺳﯿﺪ و اﯾﺮان ﭘﺲ از ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدي‪ ،‬دوﻣﯿﻦ ﺻﺎدرﮐﻨﻨﺪه ﺑﺰرگ ﻧﻔﺖ در ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣﯽرﻓﺖ‪ .‬درآﻣﺪي ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ 1977‬از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﻧﺼﯿﺐ اﯾﺮان ﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺮﯾﺐ ‪ 240‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻬـﻢﺗـﺮﯾﻦ ﻣﻨﺒـﻊ‬
‫درآﻣﺪ ارزي و ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽآﻣﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﮐﺸﺎورزي‬
‫و اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺼﺮف داﺧﻠﯽ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺘﯽ از درآﻣﺪ ﻧﻔﺖ ﺻـﺮف واردات ﻣـﻮاد ﻏـﺬاﯾﯽ و ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﮐـﺸﺎورزي و ﻋﺮﺿـﻪ آن در‬
‫ﺑﺎزارﻫﺎي داﺧﻠﯽ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ارزانﺗﺮ از ﺧﺮﯾﺪ ﻣﯽﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ وارد ﮐﻨﻨﺪه ﺑـﺮﻧﺞ اﻣﺮﯾﮑـﺎﯾﯽ ﺑـﻮد و‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪه ﮔﻨﺪم ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺧﻮد را ﻫﻢ از اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮد‪2.‬‬

‫ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺗﻮﻟﯿﺪ داﺧﻠﯽ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ رﻫﺒﺮان ارﺷﺪ ﻧﻈﺎم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳـﺖ‬
‫در ﺑﻨﺪ ﻧﻬﻢ اﺻﻞ ‪ 43‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺪﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺷﺪ‪:‬‬

‫ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﮐـﺸﺎورزي‪ ،‬داﻣـﯽ و ﺻـﻨﻌﺘﯽ ﮐـﻪ ﻧﯿﺎزﻫـﺎي ﻋﻤـﻮﻣﯽ را ﺗـﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨـﺪ و ﮐـﺸﻮر را ﺑـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬
‫ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و از واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﺮﻫﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٣٧‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺑﻨﺪ ﺳﯿﺰدﻫﻢ اﺻﻞ ﺳﻮم ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ در ﻋﻠﻮم و ﻓﻨـﻮن و ﺻـﻨﻌﺖ و ﮐـﺸﺎورزي و اﻣـﻮر‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻨﻬﺎ را ﯾﮑﯽ از وﻇﺎﯾﻒ دوﻟﺖ ﺑﺮﺷﻤﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﯿـﺮد‪.‬‬
‫ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺗﻮﻟﯿﺪ داﺧﻠﯽ در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﻪ رﺷﺪ اﺑﺘﮑﺎرات‪ ،‬ﺧﻼﻗﯿﺖﻫـﺎ و ﺳـﺎزﻧﺪﮔﯽﻫـﺎي ﻓـﺮاوان در زﻣﯿﻨـﻪ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻗﺒﯿﻞ ﻣﺨﺎﺑﺮات‪ ،‬ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻧﻔﺘﯽ‪ ،‬ﺳﺪﺳﺎزي‪ ،‬ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ‪ ،‬ﮐﺸﺎورزي‪ ،‬ﺳﯿﻠﻮﺳﺎزي و ﺻﻨﺎﯾﻊ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿﺎ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻣﻬﺪوي‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ اﯾﺮان در دوران ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ص ‪.426‬‬
‫‪ .2‬ﺧﺎﻃﺮات دو ﺳﻔﯿﺮ‪ ،‬ص ‪.106‬‬

‫‪ .4‬ﮔﺴﺘﺮش ﺷﺒﮑﻪ ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﯽ‬

‫اﻣﺮوزه ﺷﺎﻫﺪ ﺗﺤﻮﻻت ﭼﺸﻢﮔﯿﺮي در ﺷﺒﮑﻪ ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﯽ ﮐﺸﻮر در زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﺗﻠﻔﻦ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه‪ ،‬ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎي ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﯽ‬
‫و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﯽ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ‪ .‬راه اﻧﺪازي ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي اﻃﻼعرﺳﺎﻧﯽ و ﭘﯿﻮﺳﺘﻦ ﺑـﻪ ﺑـﺰرگراهﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﯽ از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮي از ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮﯾﻦ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻓﻦآوري ﻣﺨﺎﺑﺮات و‪ ...‬از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﻦ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﭘﯿـﺮوزي‬
‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ ﻋﺮاق ﻋﻠﯿﻪ اﯾﺮان از ﺳـﺎل ‪ 1357‬ﺗـﺎ ‪) 1363‬ﯾﻌﻨـﯽ در ﻫﻤـﺎن ﭘـﻨﺞ ﺳـﺎل اول(‪،‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ‪ 351000‬ﺷﻤﺎره ﺗﻠﻔﻦ در ﮐﺸﻮر داﯾﺮ ﺷﺪ‪ 1363 .‬روﺳﺘﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﮐﺸﻮر ﭘﯿﻮﺳﺖ و ‪ 101‬ﺷﻬﺮ اﻣﮑـﺎن‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﺷﻬﺮي ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اوﻟﯿﻦ ﻃﺮح آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﺎﺑﻞ ﻧﻮري در ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﺨﺎﺑﺮات ﻋﻤﻠـﯽ ﺷـﺪ‪ .‬در ﺳـﺎل‬
‫‪ ،1364‬ﮐﺎﺑﻞﻫﺎي ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﯽ ﺷﻬﯿﺪ ﻗﻨﺪي ﯾﺰد ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺪ و در ﺳﺎل ‪ 1368‬ﺑﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري رﺳﯿﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1368‬اوﻟﯿﻦ‬
‫ﻣﺮﮐﺰ ﺳﻮﯾﯿﭽﯿﻨﮓ دﯾﺠﯿﺘﺎل داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان ﺑـﻪ ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداري رﺳـﯿﺪ‪ .‬در ﺳـﺎل ‪ 1370‬ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداري از اوﻟـﯿﻦ ﻣـﻮجﮔﯿـﺮ‬
‫ﻣﺎﻫﻮارهاي اﻧﯿﻤﺎرﺳﺖ آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1371‬ﻣﻮاﻓﻘﺖ اﺻﻮﻟﯽ ﺑﺮاي اﯾﺠـﺎد داﻧـﺸﮑﺪه ﻋﻠﻤـﯽ و ﮐـﺎرﺑﺮدي ﻣﺨـﺎﺑﺮات ﺑـﻪ‬
‫دﺳﺖ آﻣﺪ ﮐﻪ در ﭘﯽ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬در دﯾﮕﺮ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ادﻏﺎم ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪ .‬در ﺳـﺎل ‪ ،1372‬ﺷـﺮﮐﺖ ﻣﺨـﺎﺑﺮات اﯾـﺮان‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از اوﻟﯿﻦ ﻣﻮجﮔﯿﺮﻫﺎي ويﺳ‪‬ﺖ را آﻏﺎز ﮐﺮد‪ .‬از ﺗﺤﻮﻻت ﻣﻬﻢ در ﺳﺎل ‪ ،1373‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﺒﮑﻪ ﺗﻠﻔـﻦ ﺗﻬـﺮان ﺑـﻪ‬
‫‪ 1/945/000‬ﺷﻤﺎره ﻣﻨﺼﻮﺑﻪ و اﯾﺠﺎد ﺷﺒﮑﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه در ﺳﺎل ‪ 1375‬و ﮔﺴﺘﺮش ﺷـﺒﮑﻪ ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻤـﺮاه در ﺳـﻄﺢ ‪35‬‬
‫ﺷﻬﺮ و ﻃﺮاﺣﯽ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺷﻤﺎره ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه‪ ،‬اﺗﺼﺎل ‪ 90‬ﺷﻬﺮ ﮐـﺸﻮر ﺑـﻪ ﺷـﺒﮑﻪ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت دادهﻫـﺎ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺷـﺒﮑﻪ‬
‫ويﺳ‪‬ﺖ )‪ (VSAT‬ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪ %70‬ﺑﻮد‪1.‬‬

‫ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،1377‬ﺷﺒﮑﻪ ‪ 850‬ﺧﻄﯽ آﻧﺎﻟﻮگ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﻓﻦآوري اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ ‪ 7/2‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺧﻄﯽ ﺗﺒـﺪﯾﻞ‬
‫ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﯽ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻨﮏ اﯾﺮان در ﺷﻤﺎر ﭘﻨﺞ ﮐﺸﻮري اﺳﺖ ﮐـﻪ در ﺳـﺎلﻫـﺎي اﺧﯿـﺮ در زﻣﯿﻨـﻪ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﺒﮑﻪ ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﯽ‪ ،‬ﺑﺎ رﺷﺪي اﻓﺰون ﺑﺮ ‪ 20‬درﺻﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺣﺠﻢ ﺗﻮﺳﻌﻪ را داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬آﻣـﺎر ﯾـﺎد ﺷـﺪه ﻧـﺸﺎن‬
‫ﻣﯽدﻫﺪ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﯽ در اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻧـﺪﮔﯽ ﺑـﺸﺮ‪ ،‬ﺗـﻼش ﻓﺮاواﻧـﯽ در زﻣﯿﻨـﻪ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﺠﻬﯿﺰ ﺷﺒﮑﻪ ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .1‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت در اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ 7‬و ‪.54‬‬

‫‪ .5‬ﺗﺤﻮل در ﮔﺎزرﺳﺎﻧﯽ‬
‫ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻨﺞ ﺷﻬﺮ ﮐﺸﻮر از ﻟﻮﻟﻪﮐﺸﯽ ﮔﺎز ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﺴﯿﺮ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺳﺮاﺳﺮي‬
‫ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ دوران‪ ،‬ﻫﺪف اﺻﻠﯽ از ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮔﺎز‪ ،‬ﺻﺎدرات ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﯿﺰان در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘـﻼب‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫وﯾﮋه در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1367‬ﺗﺎ ‪ 1374‬ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﭼﺸﻢﮔﯿﺮي اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﭘﺎﯾـﺎن ﺳـﺎل ‪ 1375‬ﺟﻤﻌـﺎ ﺣـﺪود ‪ 280‬ﺷـﻬﺮ‬
‫ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ ﮔﺎزرﺳﺎﻧﯽ ﭘﯿﻮﺳﺘﻨﺪ‪ 1.‬در ﺳﺎل ‪ 1379‬ﺗﻌﺪاد ﺷﻬﺮﻫﺎي زﯾﺮ ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺒﮑﻪ ﮔﺎزرﺳﺎﻧﯽ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ‪ 379‬ﺷـﻬﺮ‬

‫‪٣٨‬‬
‫رﺳﯿﺪ‪ 2.‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺷﻬﺮﻫﺎي زﯾﺮ ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺒﮑﻪ ﮔﺎزرﺳﺎﻧﯽ در ﺳﺎل ‪ 1379‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪) 1357‬ﯾﻌﻨـﯽ ﭘﺎﯾـﺎن‬
‫دوران رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي(‪ 76 ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬در ‪ 22‬ﺳﺎل ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﯽ‪ 75 ،‬ﺑﺮاﺑـﺮ ﮐـﻞ‬
‫دوران رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﺷﻬﺮﻫﺎي ﮐﺸﻮر زﯾﺮ ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺒﮑﻪ ﮔﺎزرﺳﺎﻧﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﮑﻪﮔﺬاري ﮔﺎز ﻃﺒﯿﻌﯽ در ﮐﺸﻮر ﻧﯿﺰ ﺗـﺎ‬
‫ﭘﺎﯾﺎن دوره رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي دوﻫﺰار ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ 1379‬ﺑﻪ ‪ 59‬ﻫﺰار ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ 3،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﯿﺰان ﺷﺒﮑﻪ‬
‫ﮔﺬاري ﮔﺎز ﻃﺒﯿﻌﯽ در اﯾﻦ ﻣﺪت‪ 30 ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﯿﺰان اﻧﺸﻌﺎب ﮔﺎز ﻃﺒﯿﻌﯽ در ﺳﺎل ‪ 51/879 ،1357‬ﻣﻮرد ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ 1367‬ﺑﻪ ‪ 802/729‬ﻣـﻮرد؛ در ﺳـﺎل ‪1377‬‬
‫ﺑﻪ ‪ 2/793/669‬ﻣﻮرد و در ﺳﺎل ‪ 1379‬ﺑﻪ ‪ 3/300/000‬ﻣﻮرد اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ 4.‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد اﻧﺸﻌﺎب ﮔـﺎز ﻃﺒﯿﻌـﯽ‬
‫ﻧﯿﺰ از ﺳﺎل ‪ 1357‬ﺗﺎ ‪ 1379‬ﺣﺪود ‪ 62‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪه و ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 61‬ﺑﺮاﺑﺮ ﮐـﻞ دوران رژﯾـﻢ ﭘﻬﻠـﻮي‪ ،‬اﻧـﺸﻌﺎب ﮔـﺎز ﻃﺒﯿﻌـﯽ‬
‫ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎ آﻣﺎري ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ 1386‬ﻗﺎﺑﻞ اراﺋﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از آﻣﺎرﻫﺎي ﻣﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ .1‬ﺳﯿﻤﺎي ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.187‬‬
‫‪ .2‬ﻧﻔﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ص ‪.128‬‬
‫‪ .3‬ﮔﺎز‪ ،‬ﻣﺤﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ص ‪.4‬‬
‫‪ .4‬ﻧﻮد و دو دﺳﺘﺎورد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ص ‪.275‬‬

‫‪ -6‬اﺣﯿﺎي ﮐﺸﺎورزي‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1340‬ﺗﺎ ‪ 1357‬ﻧﺸﺎن ﻣـﯽدﻫـﺪ ﮐـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﯾـﺰان و ﻣـﺴﺌﻮﻻن وﻗـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزي اﻋﺘﻘﺎدي ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﻣﺘﻼﺷﯽ ﮐﺮدن ﺟﺎﻣﻌـﻪ روﺳـﺘﺎﯾﯽ و ادﻏـﺎم آن در ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﺷـﻬﺮي را‬
‫ﺳﺮﻟﻮﺣﻪ اﻫﺪاف ﺧﻮد ﻗﺮار داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻓـﺰاﯾﺶ ﺷـﺪﯾﺪ درآﻣـﺪ ﻧﻔـﺖ‪ ،‬اﯾﺠـﺎد ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣـﺼﺮﻓﯽ و ﮔـﺴﺘﺮش ﺑـﯽ ﺗﻨﺎﺳـﺐ‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮﻧﺘﺎژ‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺰاراﻧﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ وﯾﺮاﻧﯽ روﺳﺘﺎﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد و اﯾﻦ ﺑﺎ ﺳﯿﺎﺳـﺖﻫـﺎي‬
‫اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﮐﺸﺎورزي اﯾﺮان ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از دﻫﻪ ‪ ،1340‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺷـﯿﻮه ارﺑـﺎب رﻋﯿﺘـﯽ‪ ،‬ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ اﺣﺘﯿﺎﺟـﺎت ﻏـﺬاﯾﯽ و ﺻـﻨﺎﯾﻊ‬
‫ﻧﺴﺎﺟﯽ و دﯾﮕﺮ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﮐﺸﺎورزي را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از ﺗﻮﻟﯿﺪات ﮐﺸﺎورزي ﺑﻪ ﺧﺎرج ﺻﺎدر ﻣـﯽﺷـﺪ‪ .‬از‬
‫اﯾﻦ دﻫﻪ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﻧﺎﺑﺠﺎ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺎﻣﻮزون‪ ،‬وﺿﻊ ﮐﺸﺎورزي اﯾﺮان دﭼﺎر ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﯽ ﺷـﺪ‪ .‬در‬
‫دﻫﻪﻫﺎي ‪ 1340‬و ‪ ،1350‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ از ﺧﺎرج ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑـﻪ واﺑـﺴﺘﮕﯽ ﻫﺮﭼـﻪ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺧﺎرج ﺑﺮاي ورود ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﺸﺎورزي اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ‪ .‬ﺳﻬﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﮐﺸﺎورزي در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از دﻫـﻪ‬
‫‪ 40‬ﺑﯿﺶ از ‪ %40‬ﺑﻮد‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1354‬ﺑﻪ ‪ %10‬ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪1.‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬واﺑﺴﺘﻪ ﮐﺮدن ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎنﮐﻪ رﻣﺰي ﮐﻼرك‪ ،‬وزﯾﺮ ﺳﺎﺑﻖ دادﮔﺴﺘﺮي‬
‫اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫ﻫﺴﺘﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ ﻣﺎ اﯾﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ و اﺳﺘﻘﻼل دوﻟﺖﻫﺎ و ﻣﺮدم در زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻮاد ﻏـﺬاﯾﯽ ﺷـﻮﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺎ دوﻟﺖ دﻣﻮﮐﺮات اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﻣﺮدم اﯾﺮان را ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﯿﻢ وﺷﺎه را ﺟﺎيﮔﺰﯾﻦ آن ﮐـﺮدﯾﻢ‪ 2.‬ﺑـﺮاي ‪ 25‬ﺳـﺎل )‪1332‬ــ‪(1357‬‬
‫اﯾﺮان‪ ،‬ﻧﮕﻬﺒﺎن و ﺣﺎﻓﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺎ در ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻬﺎن ﯾﻌﻨﯽ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪3.‬‬

‫‪٣٩‬‬
‫ﺑﺎ ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ و واژﮔﻮﻧﯽ ﻧﻈﺎم ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ وﯾﮋه ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزي در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺣﯿـﺎت اﻗﺘـﺼﺎدي ‪-‬‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺸﻮر‪ ،‬اوﻟﻮﯾﺖ ﺑﺎزﺳﺎزي و ﺗﻮﺳﻌﻪ آن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻣﻌﯿﺸﺘﯽ ﻧﯿﻤﯽ از ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮐـﺸﻮر ﺑـﻪ اﯾـﻦ ﺑﺨـﺶ و‬
‫ﺗﺄﻣﯿﻦ اﺳﺘﻘﻼل اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﺸﻮر در ﺣﯿﺎﺗﯽﺗﺮﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ )ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ(‪ ،‬در رأس ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻧﻈـﺎم ﻧﻮﭘـﺎي اﺳـﻼﻣﯽ ﻗـﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ 4.‬در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﮐﺸﻮر ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﻬﻢ‪ ،‬در ﺑﻨﺪ ﻧﻬﻢ اﺻﻞ ‪ 43‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﮐـﺸﺎورزي‪ ،‬داﻣـﯽ و ﺻـﻨﻌﺘﯽ ﮐـﻪ ﻧﯿﺎزﻫـﺎي ﻋﻤـﻮﻣﯽ را ﺗـﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨـﺪ و ﮐـﺸﻮر را ﺑـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬
‫ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و از واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﺮﻫﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻫﻨﻮز از ﻧﻈﺮ ﮐﺸﺎورزي در وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ ﻗﺮار ﻧﺪارﯾﻢ‪ ،‬وﻟﯽ در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﺑﺎوﺟﻮد ﻣﺸﮑﻼت ﻓـﺮاوان‪،‬‬
‫ﺳﻬﻢ ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزي در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﯽ روﻧﺪ ﺻﻌﻮدي داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﯾـﻦ ﺳـﻬﻢ از ‪ 8/4‬درﺻـﺪ در ﺳـﺎل ‪ 1356‬ﺑـﻪ‬
‫‪ 19/5‬درﺻﺪ در ﺳﺎل ‪ 1367‬اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ 5.‬در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ‪ ،‬ﮔﺎمﻫﺎي ﻣﻬﻤﯽ ﻧﯿـﺰ ﺑـﺮاي اﻓـﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻣﻬﺎﺟﺮت روﺳﺘﺎﯾﯿﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ ﮐـﻪ در اﯾـﻦ زﻣﯿﻨـﻪ‪ ،‬از واﮔـﺬاري ﻣﺎﺷـﯿﻦ آﻻت ﮐـﺸﺎورزي‬
‫)‪ 7878‬دﺳﺘﮕﺎه(‪ ،‬واﮔﺬاري ﭘﻤﭗ و ﻣﻮﺗـﻮرآﻻت )‪7098‬دﺳـﺘﮕﺎه(‪ ،‬واﮔـﺬاري وﺳـﺎﯾﻞ ﻧﻘﻠﯿـﻪ )‪ 2302‬دﺳـﺘﮕﺎه( و اﺣـﺪاث‬
‫ﭼﺎهﻫﺎي ﻋﻤﯿﻖ و ﻧﯿﻤﻪ ﻋﻤﯿﻖ )‪5726‬ﺣﻠﻘﻪ( ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺎم ﺑﺮد‪ 6.‬در ﺳﺎل ‪ ،1377‬ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺑﺨﺶ ﮐـﺸﺎورزي ﺑـﯿﺶ از ﺳـﻪ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯿﺰان ﺗﻮﻟﯿﺪات ﮐﺸﺎورزي در ﺳﺎل زراﻋﯽ ‪ 1355‬ـ ‪ 1356‬ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬رﺷﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري در ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزي ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﻣﻨﻔـﯽ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ 7.‬در دوره ﭘـﺲ از اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺳـﻄﺢ زﯾـﺮ ﮐـﺸﺖ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻋﻤﺪه زراﻋﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺴﺒﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻼش ﮐﺸﺎورزان‪ ،‬آﻣﻮزش آﻧـﺎن‪ ،‬ﺑـﺎﻻرﻓﺘﻦ ﮐﯿﻔﯿـﺖ‬
‫ﺑﺬرﻫﺎ و ﭘﮋوﻫﺶ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري و اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺎﺷﯿﻦﻫﺎي ﮐـﺸﺎورزي اﺳـﺖ ﮐـﻪ در ﻣﺠﻤـﻮع‪ ،‬ﺗـﻼش‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻻن را در ﻋﺮﺻﻪ ﮐﺸﺎورزي ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽﮔﺬارد‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿﺎ رﮐﻦاﻟﺪﯾﻦ اﻓﺘﺨﺎري و ﻋﻠﯽ دﯾﻨﯽ ﺗﺮﮐﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان‪ ،‬ص ‪.125‬‬
‫‪ .2‬اﺷﺎره ﺑﻪ ﮐﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪.1332‬‬
‫‪ .3‬ﻧﻮد و دو دﺳﺘﺎورد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ص ‪.277‬‬
‫‪ .4‬اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان‪ ،‬ص ‪.144‬‬
‫‪ .5‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.165‬‬
‫‪ .6‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.148‬‬
‫‪ .7‬ﺻﺪﯾﻘﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻫﺎﺷﻤﯽﭘﻮر‪ ،‬ﺗﺤﻮل ﮐﺸﺎورزي در ﺑﺴﺘﺮ زﻣﺎن‪ ،‬ص ‪.17‬‬

‫‪ .7‬ﺳﺪﺳﺎزي و آبرﺳﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ و اﻫﻤﯿﺖ آب در ﺑﺨﺶ ﻧﯿﺎز آﺷﺎﻣﯿﺪﻧﯽ‪ ،‬ﮐﺸﺎورزي‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﯿﺮو و ﻣﻬﺎر ﺳﯿﻼبﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب‬
‫اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﺗﺤﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ در ﺣﻮزه ﻓﻦآوري و ﺗﻮان ﺳﺪﺳﺎزي ﮐﺸﻮر و ﺧﻮداﺗﮑﺎﯾﯽ در اﯾﻦ ﻋﺮﺻﻪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ 13‬ﺳﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ‪ 59‬ﺳﺪ دﯾﮕﺮ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺖ ﻣﺘﺨﺼـﺼﺎن‬
‫داﺧﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬در ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 4/5‬ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﻞ دوران رژﯾـﻢ ﭘﻬﻠـﻮي‬
‫ﺳﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﺳﺎل ‪ ،1377‬ﺳﺪﻫﺎي دﯾﮕﺮي ﻧﯿـﺰ ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪ ﮐـﻪ از ﺟﻤﻠـﻪ ﻣـﯽﺗـﻮان از ﺳـﺪ ﮐﺮﺧـﻪ‪،‬‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺳﺪ ﻣﺨﺰﻧﯽ ﮐﺸﻮر و ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ و ﺷﺸﻤﯿﻦ ﺳﺪ ﻃﻮﯾﻞ ﺟﻬﺎن و ﺳﺪ ﻣـﺴﺠﺪﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻠﻨـﺪﺗﺮﯾﻦ ﺳـﺪ ﮐـﺸﻮر و‬
‫دوﻣﯿﻦ ﺳﺪ ﺑﻠﻨﺪ ﺧﺎﮐﯽ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ ﯾﺎد ﮐﺮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﺪﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺪﻫﺎي دﯾﮕﺮي ﻧﯿـﺰ در دﺳـﺘﻮر ﮐـﺎر‬
‫ﻗﺮار دارد‪.‬‬

‫‪۴٠‬‬
‫در ﻣﻮرد ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺪﻫﺎي اﻧﺤﺮاﻓﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﺤﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﯽ ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺒـﻞ‬
‫از اﻧﻘﻼب ﺗﻨﻬﺎ ‪ 26‬ﺳﺪ اﻧﺤﺮاﻓﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 55 ،1377‬ﺳﺪ اﻧﺤﺮاﻓﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎرت دﯾﮕـﺮ‪ ،‬در‬
‫ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از دو ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﻞ دوران ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﺳﺪ اﻧﺤﺮاﻓﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤـﻪ‬
‫اﯾﻦ آﻣﺎر و ارﻗﺎم ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﻗﺪمﻫﺎي ارزﻧﺪه ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﺑﻬﯿﻨﻪ آب اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻣﺮﺑﻮط‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻬـﺎر آبﻫـﺎي‬
‫ﺳﺮﮔﺮدان و اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻄﻠﻮب از آن ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺎﻣﻞ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .8‬ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ‬
‫آﻏﺎز ﺑﻪ ﮐﺎر ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ در اﯾﺮان ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1337‬و ﺗﺄﺳﯿﺲ واﺣﺪ ﮐﻮد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻣﺮودﺷﺖ ﺑﺎز ﻣـﯽﮔـﺮدد‪ .‬از آﻏـﺎز‬
‫ﭘﯿﺪاﯾﺶ اﯾـﻦ ﺻـﻨﻌﺖ در اﯾـﺮان ﺗـﺎ ﺳـﺎل ‪) 1357‬ﯾﻌﻨـﯽ ‪ 20‬ﺳـﺎل( ﺣـﺪود ‪ 2/4‬ﻣﯿﻠﯿـﺎرد دﻻر در ﺻـﻨﻌﺖ ﭘﺘﺮوﺷـﯿﻤﯽ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﯾﺎ ﺗﻌﻬﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻪ ﻣﺮز ‪ 4/1‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ در ﺳـﺎل رﺳـﯿﺪ‪ .‬در زﻣـﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ در ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل رﺷﺪ و ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻮد‪ ،‬اﯾﺮان ﺑﻪ ﻋﻠﺖ در اﺧﺘﯿﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻦ داﻧﺶ ﻓﻨـﯽ و‬
‫ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻏﯿﺮﻣﺮدﻣﯽ‪ ،‬از ﻗﺎﻓﻠﻪ رﺷﺪ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪ و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ارزﺷﻤﻨﺪي را در اﯾﻦ زﻣﯿﻨـﻪ از‬
‫دﺳﺖ داد‪ .‬در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1352‬ﺗﺎ ‪ 1357‬ﮐﻪ ﺑﻪ دوران ﻃﻼﯾﯽ رﺷﺪ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ در ﺟﻬـﺎن ﻣﻌـﺮوف اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري در اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ در اﯾﺮان ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺪود ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر ﺑـﻮد‪ 1.‬ﭘـﺲ از اﻧﻘـﻼب ﻧﯿـﺰ‪ ،‬ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1358‬ﺗـﺎ‬
‫‪ ،1367‬ﺳﺎلﻫﺎي رﮐﻮد و ﺗﻮﻗﻒ در ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽرﻓﺖ‪ .‬در اﯾﻦ دوره‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﯿﺸﺘﺮ واﺣﺪﻫﺎي ﭘﺘﺮوﺷـﯿﻤﯽ‬
‫در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﮕﯽ و در ﻣﻌﺮض ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ در ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﯿﺰان ﺧﻮد ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ وﺟـﻮد اﯾـﻦ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺻـﺮف ‪2/26‬‬
‫ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر‪ ،‬ﺗﻮان ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان ‪ 1/3‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ در ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ‪ 5/4‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ در ﺳﺎل رﺳـﯿﺪ‪ .‬ﺳـﺎل ‪ 1367‬ﺗـﺎ‬
‫‪ ،1375‬دوران اوج ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﺮان اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ دوره ﮐﻮﺗﺎه‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔـﺬاري ﺣـﺪود‬
‫‪ 7/2‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر‪ ،‬ﻣﺠﺘﻤﻊﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎ ﻇﺮﻓﯿﺖ ‪ 5/4‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ در ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﺎزﺳﺎزي ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠـﻪ‪ ،‬ﻇﺮﻓﯿـﺖ ﺗﻮﻟﯿـﺪ‬
‫ﻣﻮاد ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ ﮐﺸﻮر در ﺳﺎل ‪ 1375‬ﺗﺎ ﻣﺮز ‪ 10/5‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ در ﺳﺎل اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اﯾـﻦ ﻣﯿـﺰان در ﺳـﺎل ‪ 1379‬ﺑـﻪ‬
‫ﺑﯿﺶ از ‪ 13‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ رﺳﯿﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1379‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺳﻬﻢ را در ﺻﺎدرات ﻏﯿـﺮ ﻧﻔﺘـﯽ ﮐـﺸﻮر‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺻﺎدرات ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ از ‪29‬ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر در ﭘﺎﯾﺎن ﺟﻨﮓ )‪ (1367‬ﺑﻪ ‪ 800‬ﻣﯿﻠﯿـﻮن دﻻر در ﺳـﺎل ‪ 1379‬رﺳـﯿﺪ‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺪود ‪ 28‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻓﺮوش داﺧﻠﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻠﯽ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ ﻧﯿﺰ از ‪ 578‬ﻫﺰار ﺗﻦ در ﺳﺎل ‪ ،1368‬ﺑـﻪ‬
‫‪ 3900‬ﺗﻦ در ﺳﺎل ‪ 1379‬رﺳﯿﺪ و ﺣﺪود ‪ 7‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪ‪2.‬‬
‫‪ .1‬ﻧﻮد و دو دﺳﺘﺎورد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺻﺺ ‪288‬ـ‪289‬؛ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از‪ :‬ﮐﺎرﻧﺎﻣﻪ ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ 4‬و ‪.16‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬

‫‪ .9‬ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق‪1‬‬
‫ﺑﺎﮔﺬﺷﺖ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق رﺷﺪ ﭼﺸﻢﮔﯿﺮي ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻇﺮﻓﯿﺖ اﺳﻤﯽ ﻧﯿﺮوﮔﺎهﻫﺎ ﺑﺎ ‪ 17/413‬ﻣﮕﺎوات اﻓﺰاﯾﺶ از ‪ 7/024‬ﺑﻪ ‪ 24/437‬ﻣﮕﺎوات و اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺑـﯿﺶ‬
‫از ‪ 463‬درﺻﺪ رﺷﺪ ﺑﻪ ‪ 97/9‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﮐﯿﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ در ﺳﺎل ‪ 1377‬رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫رﺷﺪ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق در ﻃﻮل دﻫﻪﻫﺎي ﺑﻌـﺪ از ﭘﯿـﺮوزي اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ اﯾﻨﮑـﻪ از ﻧﻈـﺮ ﮐﻤ‪‬ـﯽ و ﺑـﺎ ﻣﻼﺣﻈـﻪ‬
‫دﺷﻮاريﻫﺎي ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻ و درﺧﻮر ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ‪ ،‬ﻓﺮﺻـﺖ ﺑـﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﯾـﺰي در ﻫﻤـﻪ اﺑﻌـﺎد‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ دﺷﻮاريﻫﺎ ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق ﮐﺸﻮر ﺑﺪان ﺣﺪ از ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ رﺳـﯿﺪه اﺳـﺖ‬
‫ﮐﻪ رﻓﺘﻪ رﻓﺘﻪ از ﻣﺮزﻫﺎي ﻣﻠﯽ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﯽرود‪ .‬آﻣﺎر ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه رﺷﺪ ﻋﻈﯿﻢ ﮐﻤ‪‬ﯽ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق اﺳﺖ‪ ،‬وﻟـﯽ ﻧﺒﺎﯾـﺪ از‬

‫‪۴١‬‬
‫ﻧﻈﺮ دور داﺷﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬از رﺷﺪ ﮐﯿﻔﯽ در زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﻓﻦآوري ﺟﺪا ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬وزارت ﻧﯿـﺮو ﻋـﻼوه‬
‫ﺑﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﺨﺖاﻓﺰاري ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬ﭘﺮورش ﻧﯿﺮوﻫـﺎ و اﺳـﺘﻌﺪادﻫﺎي اﻧـﺴﺎﻧﯽ و ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ و ﭘـﮋوﻫﺶ‬
‫ﻋﻨﺎﯾﺖ ﺧﺎﺻﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮐﻮﺷـﺶﻫـﺎي ﻣﺘﺨﺼـﺼﺎن داﺧﻠـﯽ‪ ،‬ﺻـﻨﻌﺖ ﺑـﺮق ﮐـﺸﻮر‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ از ﻧﻈﺮ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ در ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ درﺧﻮر ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﯿـﺮد‪ ،‬ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي ﮐـﻪ ﺑـﺮ اﺳـﺎس آﻣﺎرﻫـﺎي ﺳـﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﻠﻞﻣﺘﺤﺪ در ﺳﺎل ‪ 1995‬ﻣﯿﻼدي )‪ (1374‬اﯾﺮان از ﻧﻈﺮ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق در ﻣﯿﺎن ﮐـﺸﻮرﻫﺎي ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧـﻪ و ﻏـﺮب آﺳـﯿﺎ در‬
‫ﻣﻘﺎم ﻧﺨﺴﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪2.‬‬
‫‪ .1‬از دﺳﺖآوردﻫﺎي ﻣﻬﻢ و اﺳﺎﺳﯽ در زﻣﯿﻨﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮق‪ ،‬دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ اﯾﺮان اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري ﻏﻨﯽﺳﺎزي اوراﻧﯿﻮم ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮﻗﻪ ﻫﺴﺘﻪاي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي آﮔﺎﻫﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ رﺟﻮع ﮐﻨﯿـﺪ ﺑـﻪ‪ :‬اﯾـﺮان و اﻧـﺮژي ﻫـﺴﺘﻪاي‪ ،‬ﺗـﺄﻟﯿﻒ ﺳـﯿﺪ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻤﺠﯿﺪ اﺷﮑﻮري و ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ روزﺑﻬﺎﻧﯽ از اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺮﮐﺰ ﭘﮋوشﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﺻﺪا و ﺳﯿﻤﺎ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻧﻮد و دو دﺳﺘﺎورد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺻﺺ ‪289‬ـ‪. 291‬‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ آﺛﺎر و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺪون اﻃﻼع از وﺿﻌﯿﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﯾﺮان ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﻣﯿﺴﺮ ﻧﯿـﺴﺖ‪ .‬رژﯾـﻢ‬
‫ﭘﻬﻠﻮي از ﯾﮏﺳﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ اﺣﯿﺎي ارزشﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﯾﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣـﺪرﻧﯿﺰه ﮐـﺮدن ﮐـﺸﻮر‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺎﺑﻮدي ارزشﻫﺎ و ﺳﻨﺖﻫﺎي دﯾﻨﯽ و رﺳﻮم اﺻﯿﻞ ﻣﻠﯽ و ﺗﺮوﯾﺞ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮب ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺣﺮﮐﺖ اﺳﻼمزداﯾـﯽ از زﻣـﺎن‬
‫رﺿﺎﺷﺎه ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﮐﺸﻒ ﺣﺠﺎب« و ﺑﺎ ﺷﻌﺎر ﻓﺮﯾﺒﻨﺪه »آزادي زﻧﺎن« آﻏﺎز ﺷـﺪ و ﺗﻤـﺎﻣﯽ وﺳـﺎﯾﻠﯽ ﮐـﻪ ﺑﺎﯾـﺪ در ﺧـﺪﻣﺖ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧـﺎﺑﻮدي آن ﺑـﻪ ﮐـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪ‪ .‬رژﯾـﻢ در ﺳـﯿﻨﻤﺎﻫﺎ‪ ،‬رادﯾـﻮ‪ ،‬ﺗﻠﻮﯾﺰﯾـﻮن‪،‬‬
‫روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻣﺠﻼت‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂﻫﺎي آﻣﻮزﺷﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬ﻣﺮاﮐﺰ ورزﺷﯽ و ﺗﻔﺮﯾﺤـﯽ و ﮐﻮﭼـﻪ و ﺑـﺎزار ﺑـﻪ ﺗـﺮوﯾﺞ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺒﺘﺬل ﻏﺮﺑﯽ داﻣﻦ ﻣﯽزد‪ .‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺑﺮﮔﺰاري ﻣﺠـﺎﻟﺲ ﻋـﺰاداري و روﺿـﻪﺧـﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ روﺣﺎﻧﯿـﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﯿﻮهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺑﺮﭼﺴﺐ زدن »ارﺗﺠﺎع ﺳﯿﺎه« ﺑﻪ آن‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﺎرﯾﺦ ﻫﺠﺮي ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ‪ ،‬ﺗﺮوﯾﺞ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿـﺴﻢ‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺳﻼم‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﭼﺎپ ﮐﺘﺎبﻫﺎ و ﻧﺸﺮﯾﺎت ﺳﺎزﻧﺪه‪ ،‬ﺗﺒﻠﯿﻎ ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪي اﺳﻼم در ﺟﻮاﻣﻊ اﻣﺮوز و ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺟﺪاﯾﯽ‬
‫دﯾﻦ از ﺳﯿﺎﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺼﺮفﮔﺮاﯾﯽ‪ ،‬ﺗﺠﻤـﻞﮔﺮاﯾـﯽ و ﻣﺪﭘﺮﺳـﺘﯽ‪ ،‬ﺗـﺮوﯾﺞ ﻣـﺪلﻫـﺎي ﻏﺮﺑـﯽ و ﺑﺎزﮔﺬاﺷـﺘﻦ‬
‫دروازهﻫﺎي ﮐﺸﻮر ﺑﻪ روي اﺟﻨﺎس ﻣﺼﺮﻓﯽ و ﺑﻨﺠﻞ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن و ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮدﻧـﺪ ﮐـﻪ ﺑﺮاﯾﻨـﺎﺑﻮدي‬
‫دﯾﻦ و ﻧﻔﯽ ارزشﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻣﻠﯽ و ﻣﺮدﻣﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎري از دﺧﺘﺮان و ﭘﺴﺮان ﺟﻮان اﯾﻦ ﮐﺸﻮر‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺑﯽﺑﻨﺪوﺑﺎري و اﻋﺘﯿﺎد ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻏﺮب اﺣﺴﺎس ﺧﻮدﺑﺎﺧﺘﮕﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧـﺪ و در‬
‫ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ در داﺧﻞ ﮐﺸﻮر‬

‫‪ .1‬اﺣﯿﺎي اﺳﻼم‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﺛﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﻧﻘﻼب‪ ،‬اﺣﯿﺎي اﺳﻼم و ﻣﻄﺮح ﮐﺮدن آن در دﻧﯿﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﮑﺘﺐ ﺣﯿﺎتﺑﺨﺶ ﺑﻮد‪ .‬اﻧﻘـﻼب ﻣﻮﻓـﻖ‬
‫ﺷﺪ ﺗﺎ ﺣﺪودي زﻧﮕﺎرﻫﺎ و ﭘﯿﺮاﯾﻪﻫﺎ را از اﺳﻼم ﺑﺮﮔﯿﺮد و ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻧﺎب آن را ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﻨﻤﺎﯾﺎﻧﺪ و ﻧﺸﺎن دﻫﺪ دﯾﻨﯽ ﺟﺎوداﻧﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻫﻤﻪ ﺟﻮاﻣﻊ را در ﻫﺮ زﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮآورد و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪﺳﻮي ﺳﻌﺎدت دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت رﻫﻨﻤﻮن ﺳﺎزد‪.‬‬

‫‪۴٢‬‬
 ‫‪ .2‬اﺣﯿﺎي اﻧﺪﯾﺸﻪ ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‬
‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﺑﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮداﻧﯽ ﺑﺎ ﺷﺨﺼﯿﺖ و ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ ﺑـﺎ ﺗﻮﮐـﻞ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ و ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮي از ﻧﯿﺮوﻫﺎي دروﻧﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ روي ﭘﺎي ﺧـﻮد ﺑﺎﯾـﺴﺘﻨﺪ و در ﺑـﺴﯿﺎري از‬
‫زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﯿﺖﻫﺎي ﭼﺸﻢﮔﯿﺮي ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ اﻓﺮاد آﮔﺎه ﭘﻮﺷﯿﺪه ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ .3‬ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و اﻋﺘﯿﺎد‬

‫اﻧﻘﻼب ﺑﺎ ﺗﻬﯿﻪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺣﻤﻞ ﻫﺮ ﻧﻮع ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﺑﻪ داﺧـﻞ ﮐـﺸﻮر و ﺗﻮزﯾـﻊ آن‪ ،‬ﻣﺒـﺎرزه ﺟـﺪي و ﺑـﯽاﻣـﺎن ﮐـﺮد و در‬
‫ﺑﺎزداﺷﺘﻦ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان از اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري و ﺑﻼي ﺧﺎﻧﻤﺎنﺳﻮز اﻋﺘﯿﺎد‪ ،‬ﻧﺠﺎت دادن اﻓﺮاد ﻣﻌﺘﺎد و ﺑﺎزﭘﺮوري و واداﺷـﺘﻦ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺗﺮك اﻋﺘﯿﺎد و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺗﻼش ﭘﯽﮔﯿﺮ و ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪاي ﮐﺮد و ﻣﻮﻓﻘﯿﺖﻫﺎي ﭼﺸﻢﮔﯿﺮي ﺑﻪ دﺳـﺖ آورد ﮐـﻪ‬
‫در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ﺑﯽﻧﻈﯿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .4‬اﻫﻤﯿﺖ دادن ﺑﻪ ﮐﺎﻧﻮن ﺧﺎﻧﻮاده‬

‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻘﺶ ﺧﻄﯿﺮ ﺧﺎﻧﻮاده را در ﺗﻌﺎﻟﯽ و ﺳﻌﺎدت اﻧﺴﺎن ﮔﻮﺷﺰد ﮐﺮد‪ .‬در ﭘﻨﺎه آﻣﻮزهﻫﺎي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻣـﺮدم‬
‫ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﺧﺎﻧﻮاده داراي ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ و ﻓﻮقاﻟﻌﺎدهاي در ﺗﺰﮐﯿﻪ و ﺑﻘﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﻘﻼب ﺑـﺎ ﺑﯿـﺎن اﻫﻤﯿـﺖ‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺧﺎﻧﻮاده و ﺑﻘﺎي آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻓﻬﻤﺎﻧﺪ ﮐﻪ از اﯾﻦ راه ﻣﯽﺗﻮان از ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻧﺴﻠﯽ ﻓﺎﺳﺪ و ﺑﯽﺑﻨﺪوﺑﺎر ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪ .5‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻏﺮب‬

‫ﻏﺮبزدﮔﺎن و واﺑﺴﺘﮕﺎن رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﮐﻪ اروﭘﺎ و اﻣﺮﯾﮑﺎ را ﻗﺒﻠﻪ آرزوﻫﺎي ﺧﻮﯾﺶ ﻣـﯽداﻧـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗـﻼش داﺷـﺘﻨﺪ ﻏـﺮب را‬
‫ﺟﻠﻮه ﺗﻤﺎم ﻓﻀﺎﯾﻞ اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮ از آﻧﭽﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻗﻠﻤﺪاد ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ آﺷﮑﺎر ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﻧﻘـﺎط‬
‫ﺿﻌﻒ ﻏﺮب‪ ،‬ﭘﻮﭼﯽ اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت را ﻧﺸﺎن داد و ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮد ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮب ﺑﺎ ﺗﺮوﯾﺞ ﻣﺎديﮔﺮاﯾـﯽ و زﻧـﺪﮔﯽ ﻣـﺼﺮﻓﯽ‪،‬‬
‫اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﻓﺴﺎد و ﻟﺬتﭘﺮﺳﺘﯽ و ﻣﻠﻞ ﺿﻌﯿﻒ را ﺑﻪ ﺿﻌﻒ و ﻧﺎﺑﻮدي و اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .6‬ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺳﻄﺢ آﮔﺎﻫﯽ ﻣﺮدم‬

‫اﻧﻘﻼب ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺮاﮐﺰ آﻣﻮزﺷﯽ و ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ و ﮔﺴﺘﺮش ﮐﺘﺎبﻫﺎ و ﻧﺸﺮﯾﺎت‪ ،‬ﺗﺄﺳﯿﺲ ﮐﺘﺎبﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬اﯾﺠﺎد اﻧﮕﯿـﺰه‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﮐﺘﺎبﺧﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺰاري ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ و داﺧﻠﯽ ﮐﺘﺎب‪ ،‬اﻫﺪاي ﺟﻮاﯾﺰ ﺑﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﺟـﺴﺘﻪ و‬
‫ﺗﺸﻮﯾﻖ آﻧﺎن و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن‪ ،‬در راه ﮔﺴﺘﺮش و ﺗﻘﻮﯾﺖ آﮔﺎﻫﯽ ﻣﺮدم ﻗﺪم ﺑﺮداﺷﺖ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬دﺷـﻤﻨﺎن اﻧﻘـﻼب ﮐـﻪ در‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ ﻫﻤﻪ راهﻫﺎي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ راه ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻧﻘﻼب و ﻧـﺎﺑﻮد ﮐـﺮدن آن را ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ اﯾﻦ ﻣﻠﺖ و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﻫﻤﺎن ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺗـﻮان ﺧـﻮد را در اﯾـﻦ راه ﺑـﺴﯿﺞ‬
‫ﮐﺮده و ﺗﺎ ﺣﺪودي ﻧﯿﺰ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺗﻼش ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ارزش دﯾﻦ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ارج و ﻣﻨﺰﻟـﺖ‬
‫آن ﺑﮑﺎﻫﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮرد دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺎ دﯾﻦ‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ دﯾﺮﯾﻨﻪاي دارد‪ ،‬ﭼﻨﺎنﮐﻪ در زﻣﺎن ﻧﺰول وﺣﯽ ﺑﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻧﯿﺰ‬
‫ﮔﺎﻫﯽ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ ﺳﺤﺮ اﺳﺖ ﯾﺎ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﯽ ﺑﺸﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ از دﯾﮕﺮان آﻣﻮﺧﺘﻪ اﺳـﺖ ﯾـﺎ ﺑـﻪ اﯾـﺸﺎن ﻧـﺴﺒﺖ ﺟﻨـﻮن‬
‫ﻣﯽدادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻘﺎﻟـﻪ و ﮐﺘـﺎب در ﺳـﻄﺢ وﺳـﯿﻊ‪ ،‬ﺑـﺮ ﺿـﺪ دﯾـﻦ و اﻧﻘـﻼب ﺑـﻪ ﺗﺒﻠﯿـﻎ‬

‫‪۴٣‬‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﻄﻪ اوج اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺗﺨﺮﯾﺒﯽ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎر ﮐﺘﺎب آﯾﺎت ﺷﯿﻄﺎﻧﯽ ﺑـﻮد ﮐـﻪ ﺑـﺎ ﻓﺘـﻮاي ﺗـﺎرﯾﺨﯽ ﺣـﻀﺮت اﻣـﺎم‬
‫ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ‪ .‬ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺑﺎزﺗﺎب ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آن ﻓﺘﻮا در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن اداﻣﻪ دارد‪.‬‬

‫در ﻋﺮﺻﻪ داﺧﻠﯽ ﻧﯿﺰ ﻋﺪهاي ﺑﺎ ﮐﻮﺷﺶ ﺑﺮاي ﺑﺸﺮي ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدن ﻣﻌﺎرف دﯾﻨﯽ و زﯾﺮ ﺳﺆال ﺑـﺮدن ﻋـﺼﻤﺖ و ﺧﻄﺎﭘـﺬﯾﺮ‬
‫ﺟﻠﻮه دادن ﭘﯿﺸﻮاﯾﺎن دﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮاه ﻧﺎﺧﻮاه‪ ،‬از ارزش و ﻣﻨﺰﻟﺖ دﯾﻦ و ﻧﻔﻮذ ﻣﻌﺎرف دﯾﻨـﯽ و ﭘﯿـﺸﻮاﯾﺎن دﯾـﻦ در ﻧﻈـﺮ ﻣـﺮدم‬
‫ﻣﯽﮐﺎﻫﻨﺪ‪ .‬دﺷﻤﻦ ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش و ﺗﺮوﯾﺞ ﻓﺴﺎد در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم در ﭘﯽ ﺿﺮﺑﻪزدن ﺑﻪ دﯾﻦ و ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮوﯾﺞ ﻓـﯿﻠﻢﻫـﺎي‬
‫ﻣﺒﺘﺬل وﯾﺪﺋﻮﯾﯽ‪ ،‬ﻧﻮار ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻣﺴﺘﻬﺠﻦ‪ ،‬ﻋﮑﺲﻫﺎي ﻣﺤﺮك‪ ،‬داﻣﻦزدن ﺑﻪ ﺑﺪﺣﺠﺎﺑﯽ زﻧﺎن‪ ،‬ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﮐﻮﺷـﺶ‬
‫ﺑﺮاي ﮔﺴﺘﺮش اﻋﺘﯿﺎد ﻣﯿﺎن ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬راهﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ دﺷﻤﻨﺎن اﻧﻘﻼب ﺑﺮاي ﺑﺪﺑﯿﻦ ﮐـﺮدن ﻣـﺮدم ﺑـﻪ اﻧﻘـﻼب ﺑـﻪ ﮐـﺎر‬
‫ﻣﯽﺑﻨﺪﻧﺪ‪ .‬دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺮاي دلﺳﺮد ﮐﺮدن ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﺗﻮان ﺧﻮد واﻧﻤﻮد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐـﻪ اﻧﻘـﻼب در ﻫـﯿﭻ زﻣﯿﻨـﻪاي ﻣﻮﻓـﻖ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ازاﯾﻦرو‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﺠﺎد اﺧﺘﻼل در زﻧﺪﮔﯽ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﺤﺎﺻﺮه اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬داﻣﻦ زدن ﺑﻪ اﺣﺘﮑﺎر ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮔﺮاﻧﯽ‬
‫را در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﻘﻼب ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ دﺷـﻤﻦ‪ ،‬در ﻫﻤـﻪ‬
‫زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺪرت و دراﯾﺖ ﮐﺎﻓﯽ‪ ،‬راهﻫﺎي ﺿﺮﺑﻪﭘﺬﯾﺮي اﻧﻘﻼب و ﻧﻔﻮذ دﺷﻤﻦ را ﺳﺪ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪ -7‬اﯾﺠﺎد وﺣﺪت ﻣﯿﺎن ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي در راﺳﺘﺎي ﺳﯿﺎﺳﺖ دﯾﻦﺳﺘﯿﺰي‪ ،‬ﺗﻼش زﯾﺎدي ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﺟﺪاﯾﯽ و ﺷﮑﺎف ﺑﯿﻦ ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه ﻣﯽﮐـﺮد و‬
‫ﺣﺘﯽ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﯾﺠﺎد دﺷﻤﻨﯽ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻬﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﻟﻠﻬﺪر وﺻﯿﺖﻧﺎﻣﻪ ﺳﯿﺎﺳـﯽ ـ اﻟﻬـﯽ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬از اﯾﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎﭘﻬﻠﻮي ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺮدهﺑﺮداري ﮐﺮد‪:‬‬

‫ﯾﮑﯽ از روشﻫﺎي ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮي در ﺑﻪ اﻧﺰوا ﮐﺸﺎﻧﺪن روﺣﺎﻧﯿﺖ‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﻋﺪاوت ﺑﯿﻦ داﻧﺸﮕﺎﻫﯿﺎن و روﺣـﺎﻧﯿﻮن ﺑـﻮد ﮐـﻪ‬
‫ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت وﺳﯿﻌﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺷﺪ و ﻣﻊاﻷﺳﻒ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺑﯽﺧﺒﺮي ﻫﺮ دو ﻗﺸﺮ از ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺷﯿﻄﺎﻧﯽ اﺑﺮﻗـﺪرتﻫـﺎ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠـﻪ‬
‫ﭼﺸﻢﮔﯿﺮي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬از ﯾﮏ ﻃﺮف از دﺑﺴﺘﺎنﻫﺎ ﺗﺎ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﮐﻮﺷﺶ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻤـﺎن و دﺑﯿـﺮان و اﺳـﺎﺗﯿﺪ و رؤﺳـﺎي‬
‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ از ﺑﯿﻦ ﻏﺮبزدﮔﺎن ﯾﺎ ﺷﺮقزدﮔﺎن و ﻣﻨﺤﺮﻓﺎن از اﺳـﻼم و ﺳـﺎﯾﺮ ادﯾـﺎن اﻧﺘﺨـﺎب و ﺑـﻪ ﮐـﺎر ﮔﻤـﺎرده ﺷـﻮﻧﺪ و‬
‫ﻣﺘﻌﻬﺪان ﻣﺆﻣﻦ در اﻗﻠﯿﺖ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﺸﺮ ﻣﺆﺛﺮ را ﮐﻪ در آﺗﯿﻪ‪ ،‬ﺣﮑﻮﻣﺖ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬از ﮐﻮدﮐﯽ ﺗﺎ ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ‬
‫و ﺗﺎ ﺟﻮاﻧﯽ ﻃﻮري ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ از ادﯾﺎن ﻣﻄﻠﻘﺎ و اﺳﻼم ﺑﻪﺧـﺼﻮص و از واﺑـﺴﺘﮕﺎن ﺑـﻪ ادﯾـﺎن ﺧـﺼﻮﺻﺎ روﺣـﺎﻧﯿﻮن و‬
‫ﻣﺒﻠﻐﺎن ﻣﺘﻨﻔّﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﯾﻨﺎن را ﻋﻤ‪‬ﺎل اﻧﮕﻠﯿﺲ در آن زﻣﺎن و ﻃﺮفدار ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداران و زﻣﯿﻦﺧـﻮاران و ﻃﺮﻓـﺪار ارﺗﺠـﺎع و‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺗﻤﺪن و ﺗﻌﺎﻟﯽ در ﺑﻌﺪ از آن ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﻧﻤﻮدﻧﺪ و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺳﻮء‪ ،‬روﺣﺎﻧﯿﻮن و ﻣﺒﻠﻐﺎن و ﻣﺘـﺪﯾﻨﺎن‬
‫را از داﻧﺸﮕﺎﻫﯿﺎن ﺗﺮﺳﺎﻧﯿﺪه و ﻫﻤﻪ را ﺑﻪ ﺑﯽدﯾﻨﯽ و ﺑﯽﺑﻨﺪوﺑﺎري و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻣﻈﺎﻫﺮ اﺳﻼم و ادﯾـﺎن ﻣـﺘﻬﻢ ﻣـﯽﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ آﻧﮑﻪ راه را ﺑﺮاي ﭼﭙﺎوﻟﮕﺮان آنﭼﻨﺎن ﺑﺎز ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺌﻮن ﮐﺸﻮر در ﺗﺤﺖ ﻗﺪرت آﻧﺎن و ﺗﻤﺎم ذﺧﺎﯾﺮ ﻣﻠـﺖ در‬
‫ﺟﯿﺐ آﻧﺎن ﺳﺮازﯾﺮ ﺷﻮد‪1.‬‬

‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم راﺣﻞ در دﯾﺪار ﺑﺎ داﻧﺸﮕﺎﻫﯿﺎن‪ ،‬از زاوﯾﻪ دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮي اﺷﺎره ﮐﺮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫از اول ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﯾﻦﻃﻮر درﺳﺖ ﺑﮑﻨﻨﺪ داﻧﺸﮕﺎه را و ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ را از اول ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻓﺮﻣـﯽ ﺑـﺎر ﺑﯿﺎورﻧـﺪ ﮐـﻪ‬
‫دﺷﻤﻦ ﺑﺸﻮﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﻼم و ﺑﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺳﻼم اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺳﻢ آﺧﻮﻧﺪ را ﺗﻮي داﻧﺸﮕﺎه ﻧﻤﯽﺷﺪ ﺑﺒﺮي‪ .‬اﺳﻢ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﻫﻢ در ﻣﺤﯿﻂ ﻓﯿﻀﯿﻪ ﻧﻤﯽﺷﺪ ﺑﺒـﺮي‪ .‬ﻫـﺮ ﯾـﮏ از اﯾﻨﻬـﺎ اﮔـﺮ‬
‫ﻣﯽرﻓﺘﻨﺪ آﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن را ﻏﺮﯾﺐ ﻣﯽدﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن را ﻫﯿﭻ ﻣﯽدﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﯽدﯾﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﺤـﯿﻂ ﺑـﺪي وارد ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬

‫‪۴۴‬‬
‫ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻃﻮري درﺳﺖ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ اﯾﻦ دو ﺟﺒﻬﻪاي ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮐـﺸﻮر را ﺣﻔـﻆ ﮐﻨﻨـﺪ و ﻣـﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫ﻧﺠﺎت ﺑﺪﻫﻨﺪ از ﮔﺮﻓﺘﺎريﻫﺎ‪ ،‬اﯾﻨﻬﺎ دﺷﻤﻦِ ﻫﻢ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ‪ ،‬ﺳﺮﮐﻮﺑﯽ او را ﺑﮑﻨﺪ‪ .‬او ﺳﺮﮐﻮﺑﯽ اﯾﻦ را ﺑﮑﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻧﺘﯿﺠـﻪاش را‬
‫ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و ﻧﺘﯿﺠﻪ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬آن ﻗﺪر ﭘﺎﻓﺸﺎري در دﺷﻤﻨﯽ اﯾﻦ دو ﻗﺸﺮ ﺑﺮاي ﭼﻪ ﺑﻮد؟ آنﻗﺪر ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺳﻮء از ﻫﻤﻪ اﻃـﺮاف‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﻈﻠﻮم ﻋﻠﻤﺎ و از آن ﻃﺮف در آﻧﺠﺎ‪ ،‬آن ﻫﻢ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺑﺮاي داﻧـﺸﮕﺎﻫﯽ و داﻧـﺸﮕﺎه و اﯾﻨﻬـﺎ ﭼـﻪ ﺑـﻮد؟‬
‫ﺑﺮاي ﭼﻪ اﯾﻦ ﻃﻮر ﺑﻮد؟ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽﺗﺮﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ اﯾﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑـﺸﻮﻧﺪ و ﺗﻔـﺎﻫﻢ ﮐﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﻔﻬﻤﻨـﺪ ﮐـﻪ‬
‫اﺳﻼم ﭼﻪ ﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺮوﻧﺪ اﯾﻦ آﻗﺎﯾﺎن اﺳﺎﺗﯿﺪ داﻧﺸﮕﺎه در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ و ﭘﯿﺶ اﺳﺎﺗﯿﺪ ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﺳﻼم ﭼﯿﺴﺖ‪،‬‬
‫وﺣﺸﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ آن وﻗﺖ‪ .‬آن وﻗﺖ ﻣﯽﻓﻬﻤﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﭼﻪﻗﺪر ﻣﺼﯿﺒﺖ ﮐﺸﯿﺪﯾﻢ در اﯾﻦ دورانﻫﺎ و ﺧـﺼﻮﺻﺎ اﯾـﻦ ﭘﻨﺠـﺎه‬
‫ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺑﺮادرﻫﺎي ﺧﻮدﻣﺎن دﺷﻤﻦ ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬ﻫﺮ ﮐﺪام دﯾﮕﺮي را ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﯿﻦ داﻧﺸﮕﺎه و ﻓﯿﻀﯿﻪ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ دو ﻗﺸﺮ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑـﺸﻮد و اﮔـﺮ ﺻـﺎﻟﺢ ﺑـﺸﻮد‬
‫اﯾﻦ دو ﻗﺸﺮ داﻧﺸﻤﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻫﯿﭻ ﻧﻘﺺ دﯾﮕﺮي ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﭘﯿﺪا ﺑﮑﻨﺪ‪2.‬‬

‫ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻧﯿﺰ در ﻣﺠﻤﻊ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن و ﻃﻼب ﺑﺎ ﺗﺠﻠﯿﻞ از ﺗﺎرﯾﺦ ﻋﻠﻢ و دﯾﻦ و ﺗﺄﺛﯿﺮ اروﭘﺎ در اﯾﺠﺎد ﺟﺪاﯾﯽ ﺑـﯿﻦ‬
‫آن دو و ﻧﯿﺰ اﺛﺮ ﻣﻨﻔﯽ آن ﺑﺮ ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻫﺰار ﺳﺎل ﻋﻠﻢ و دﯾﻦ در ﮐﻨﺎر ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻤﺎ و ﭘﺰﺷﮑﺎن و ﻣﻨﺠﻤﺎن و رﯾﺎﺿﯽدانﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺎ ـ‬
‫آن ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻣﺮوز ﻧﺎﻣﺸﺎن و اﮐﺘﺸﺎﻓﺸﺎن ﻫﻨﻮز در دﻧﯿﺎ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ ـ ﺟﺰو ﻋﻠﻤـﺎي ﺑـﺎﷲ و ﺻـﺎﺣﺒﺎن دﯾـﻦ و ﻣﺘﻔﮑـﺮان‬
‫دﯾﻨﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﺑﻦﺳﯿﻨﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﮐﺘﺎب ﻃﺐ او در دﻧﯿﺎ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﯾـﮏ ﮐﺘـﺎب زﻧـﺪه ﻋﻠﻤـﯽ ﻣﻄـﺮح اﺳـﺖ و در ﺷـﺌﻮن‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﭼﻬﺮه ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺸﺮ‪ ،‬در ﻫﻤﻪ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ دﻧﯿﺎ در اﯾﻦ ﻫﺰار ﺳﺎل ﻣﻄـﺮح ﺑـﻮد و ﻫﻨـﻮز‬
‫ﻫﻢ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ و ﺑﻌﻀﯽ ﮐﺎرﻫﺎ در ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻧﺎم او ﺛﺒﺖ ﺷـﺪه‪ ،‬ﯾـﮏ ﻋـﺎﻟﻢ دﯾﻨـﯽ ﻫـﻢ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺤﻤـﺪ ﺑـﻦ‬
‫زﮐﺮﯾﺎيرازي و اﺑﻮرﯾﺤﺎن ﺑﯿﺮوﻧﯽ‪ [،‬و[ دﯾﮕﺮ ﻋﻠﻤﺎ و داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﻣﺘﻔﮑـﺮان و ﻣﮑﺘـﺸﻔﺎن و ﻣﺨﺘﺮﻋـﺎن دﻧﯿـﺎي اﺳـﻼم ﻧﯿـﺰ‬
‫ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ‪ ،‬وﺿﻊ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ و دﻧﯿﺎي اﺳﻼم ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ دﯾﻦ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﻮد و ﺻﺤﻨﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮدم از دﯾـﻦ و‬
‫ﻧﻔﻮذ ﻣﻌﻨﻮي آن ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﺧﺎﻟﯽ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ ،‬وﺿﻊ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑـﻮد‪ .‬از وﻗﺘـﯽ ﮐـﻪ اروﭘـﺎﯾﯽﻫـﺎ و ﻏﺮﺑـﯽﻫـﺎ و ﺳﯿﺎﺳـﺖﻣـﺪاران‬
‫ﺻﻬﯿﻮﻧﯿﺴﺖ و ﻣﺘﻔﮑﺮان ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻧﺎﺑﻮدي دﻧﯿﺎي اﺳﻼم ﻧﻘﺸﻪ ﻣﯽﮐﺸﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬داﻧـﺶ را ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﺳﯿﺎﺳـﺖ وارد ﮐـﺸﻮر ﻣـﺎ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ را از دﯾﻦ ﺟﺪا ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﻧﺘﯿﺠﺘﺎ رﺷﺘﻪ دﯾﻦ‪ ،‬ﯾﮏ رﺷﺘﻪ ﺧﺎﻟﯽ از ﻋﻠﻢ ﺷﺪ و رﺷﺘﻪ ﻋﻠـﻢ‪ ،‬ﯾـﮏ رﺷـﺘﻪ ﺧـﺎﻟﯽ از‬
‫دﯾﻦ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ ﮐﻪ اوج ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻤﯽ در ﻋﺎﻟﻢ ﻏﺮب ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت از ﻗﺮن ﺟﺪاﯾﯽ از دﯾﻦ و ﻃـﺮد دﯾـﻦ از‬
‫ﺻﺤﻨﻪ زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻔﮑﺮ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻫﻢ اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺖ و ﭘﺎﯾﻪ اﺻﻠﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﻨـﺎي ﻏﯿﺮدﯾﻨـﯽ ﮔﺬاﺷـﺘﻪ ﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻤﺎ از داﻧﺸﮕﺎه روﮔﺮدان ﺷﺪﻧﺪ و داﻧﺸﮕﺎه ﻫﻢ از ﻋﻠﻤﺎ و ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﯿﻪ روﮔﺮداﻧﯿﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺪﯾـﺪه ﻣـﺮارتﺑـﺎر‪ ،‬ﻫـﻢ در‬
‫ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﯿﻪ و ﻫﻢ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺳﻮء اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﯿﻪ ﺳﻮء اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺖ؛ زﯾﺮا ﻋﻠﻤﺎي دﯾـﻦ را ﺻـﺮﻓﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ذﻫﻨﯽ دﯾﻨﯽ ـ و ﻻ ﻏﯿﺮ ﻣﺤﺪود و ﻣﺤﺼﻮر ﮐﺮد و آﻧﻬﺎ را از ﺗﺤﻮﻻت دﻧﯿﺎي ﺧﺎرج ﺑﯽﺧﺒـﺮ داﺷـﺖ‪ .‬ﭘﯿـﺸﺮﻓﺖﻫـﺎي‬
‫ﻋﻠﻢ از ﻧﻈﺮ آﻧﻬﺎ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﻣﺎﻧﺪ و روح ﺗﺤﻮلﮔﺮاﯾﯽ و ﺿﺮورت ﺗﺤﻮل در ﻓﻘﻪ اﺳﻼم و اﺳﺘﻨﺒﺎط اﺣﮑﺎم دﯾﻨﯽ ﮐﻪ ﻫﻤـﻮاره در‬
‫ﺗﺤﻮﻻت ﻋﻈﯿﻢ ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺤﻮﻟﯽ در اﺳﺘﻨﺒﺎط دﯾﻦ و ﻓﻘﻪ اﺳﻼم وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻓﻘـﻪ ﺑـﺮاي رﻓـﻊ ﻧﯿـﺎز ﺟﺎﻣﻌـﻪ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻗﺮآن و ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﻮزهﻫﺎ از ﺑﯿﻦ رﻓﺖ‪ .‬ﺣﻮزهﻫﺎ از واﻗﻌﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ و ﺣـﻮادث دﻧﯿـﺎي ﺧـﺎرج و ﺗﺤـﻮﻻت‬
‫ﻋﻈﯿﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﯽﭘﯿﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯽﺧﺒﺮ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻘﻬـﯽ و ﻏﺎﻟﺒـﺎ ﻓﺮﻋـﯽ ﻣﺤـﺪود ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣـﺴﺎﺋﻞ‬
‫اﺻﻠﯽ ﻓﻘﻪ ﻣﺜﻞ ﺟﻬﺎد و ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ و اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻮاﻣﻊ اﺳﻼﻣﯽ و ﺧﻼﺻﻪ ﻓﻘـﻪ ﺣﮑـﻮﻣﺘﯽ‪ ،‬ﻣﻨـﺰوي و ﻣﺘـﺮوك و ﻧـﺴﯿﺎ‬
‫ﻣﻨﺴﯿﺎ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﺴﺎﯾﻞ ﻓﺮﻋﯽ و ﻓﺮعاﻟﻔﺮع و ﻏﺎﻟﺒﺎ دور از ﺣﻮادث و ﻣـﺴﺎﯾﻞ ﻣﻬـﻢ زﻧـﺪﮔﯽ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑﯿـﺸﺘﺮي ﮔﺮدﯾـﺪ‪ ،‬اﯾـﻦ‬
‫ﺿﺮﺑﻪاي ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﯿﻪ وارد آﻣﺪ‪.‬‬

‫و اﻣﺎ داﻧﺸﮕﺎه ـ ﮐﻪ ﺧﺸﺖ اوﻟﺶ از ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﯿﻪ و دﯾﻦ ﺟﺪا ﻧﻬﺎده ﺷﺪه ﺑﻮد ـ در ﻣﺸﺖ ﮐﺴﺎﻧﯽ اﻓﺘﺎد ﮐﻪ ﻧﻪ از دﯾـﻦ و ﻧـﻪ‬
‫از اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ و ﻧﻪ از اﺧﻼق ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻧﻪ از اﺣﺴﺎس وﺟـﺪان ﯾـﮏ ﺷـﻬﺮوﻧﺪ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﮐـﺸﻮر و ﻣﻠﺘـﺸﺎن ﺑﻬـﺮهاي‬

‫‪۴۵‬‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻃﻮل ﻫﻔﺘﺎد ﺳﺎل اﺧﯿﺮ ﺑﻪ ﺟﺰ ﻋﺪه ﻣﻌﺪودي از ﻗﺒﯿﻞ اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ و ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻫﻢ ﭼﻨﺪ ﻧﻔـﺮي ﮐـﻪ ﺑـﺴﯿﺎر ﻣﻌـﺪود‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ زﻣﺎم اﻣﻮر ﺗﺤﺼﯿﻼت ﻋﺎﻟﯿﻪ در اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ دﺳﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ...‬ﮐـﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧـﺪ ﮐـﻪ ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬
‫ﻣﻠﺖ اﯾﺮان در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ از ﻫﯿﭻ رﺟﺤﺎﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮد و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﭼﯿﺰﻫﺎي دﯾﮕـﺮي ﺑﻮدﻧـﺪ‬
‫ﺗﺎ آﯾﻨﺪه اﯾﻦ ﻣﻠﺖ و ﮐﺸﻮر‪ ...‬ﻋﻠﻤﺎ و داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻋﻠﻮم ﻃﺒﯿﻌﯽ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬از دﯾﻦ ﺟﺪا ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫درد ﻣﺮدم و ﮐﺸﻮر و ﻣﻠﺘﺸﺎن ﻧﺨﻮردﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮبﺗﺮﻫﺎ و ﺑﻬﺘﺮﯾﻦﻫﺎﯾﺸﺎن رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺮاي ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﻣﻔﯿﺪ واﻗﻊ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﺪهاي ﻫﻢ‬
‫در ﻫﻤﯿﻦ ﺟﺎ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺮاي ﺑﯿﮕﺎﻧﻪﻫﺎ ﮐﺎر ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬روﺷﻦﻓﮑﺮاﻧﯽ ﮐﻪ در ﻫﻤﯿﻦ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ درس ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻫﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫در ﻃﻮل ﺣﮑﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬اداره اﯾﻦ ﮐﺸﻮر را ﺑﻪ ﺧﺎﺋﻨﺎﻧﻪﺗﺮﯾﻦ وﺟﻬﯽ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻠﺖ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪3.‬‬

‫ﺧﻮشﺑﺨﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺪاﯾﯽ ﺑﯿﻦ ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺎﯾﺎن داد و ﻃﺮﺣﯽ ﻧـﻮ ﺑـﺮاي دوﺳـﺘﯽ و ﻧﺰدﯾﮑـﯽ‬
‫اﻓﮑﻨﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ‪:‬‬

‫در اﯾﻦ ﻧﻬﻀﺖ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﺑﺮﮐﺎت اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻗﺸﺮﻫﺎ را ﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﺰدﯾﮏ ﮐﺮد‪ .‬ﻗﺸﺮ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﺑـﺎ ﻗـﺸﺮ روﺣـﺎﻧﯽ و ﻃﺒﻘـﻪ‬
‫ﺟﻮان ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺰدﯾﮏ و ﻫﻤﮑﺎر ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻗﺸﺮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺧﺪاي ﺗﺒﺎرك و ﺗﻌﺎﻟﯽ ﯾﮑﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪4.‬‬

‫از ﻣﻨﻈﺮ رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﻼب ﻧﯿﺰ وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه را ﻣﯽﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪:‬‬

‫در ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و دﯾﻦ ﭘﺎ ﺑﻪ ﭘﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧـﺸﮕﺎه ﯾﻌﻨـﯽ اﯾـﻦ‪ .‬وﺣـﺪت ﺣـﻮزه و داﻧـﺸﮕﺎه‬
‫ﻣﻌﻨﺎﯾﺶ اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺣﺘﻤﺎ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺗﺨﺼﺺﻫﺎي ﺣﻮزهاي در داﻧـﺸﮕﺎه و ﺗﺨـﺼﺺﻫـﺎي داﻧـﺸﮕﺎﻫﯽ در ﺣـﻮزه دﻧﺒـﺎل‬
‫ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻟﺰوﻣﯽ ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮ ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﻫﻢ وﺻﻞ و ﺧﻮشﺑﯿﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﻢ ﮐﻤﮏ ﺑﮑﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻫﻤﮑﺎري‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬دو ﺷﻌﺒﻪ از ﯾﮏ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻋﻠﻢ و دﯾﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ...‬اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ و ﺧﻮشﺑﯿﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻢ ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﻫـﻢ‬
‫ﺟﺪا ﻧﺸﻮﻧﺪ و از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻮﻣﯽ را ﮐﻪ اﻣﺮوزه ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﯿﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻓﺮاﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬داﻧـﺸﮕﺎﻫﯽﻫـﺎ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬دﯾﻦ و ﻣﻌﺮﻓﺖ دﯾﻨﯽ را ﻫﻢ ﮐﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽﻫﺎ اﺣﺘﯿﺎج دارﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎي ﺣﻮزه ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮّ ﺣـﻀﻮر‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن روﺣﺎﻧﯽ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺖ‪5.‬‬
‫‪ .1‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ،20‬ص ‪.182‬‬
‫‪ .2‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﻧﺸﺮ آﺛﺎر اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬آﯾـﯿﻦ اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﯽ ﮔﺰﯾـﺪهاي از اﻧﺪﯾـﺸﻪ و آراء اﻣـﺎم ﺧﻤﯿﻨـﯽ‬
‫رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬ص ‪.165‬‬
‫‪ .3‬ﺣﺪﯾﺚ وﻻﯾﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي‪ ،‬ج ‪ ،3‬ﺻﺺ ‪ 86‬ـ ‪.90‬‬
‫‪ .4‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم‪ ،‬دﻓﺘﺮ دﻫﻢ‪ ،‬ص ‪.379‬‬
‫‪ .5‬ﺣﺪﯾﺚ وﻻﯾﺖ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪.90‬‬

‫‪ .8‬ﺧﻮدﺑﺎوري ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬
‫اﺻﻼﺣﺎت ﻓﮑﺮي و ﺗﺤﻮﻻت اﻧﺪﯾﺸﻪاي از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ و رﯾﺸﻪاي در ﻫﺮ دﮔﺮﮔـﻮﻧﯽ ﺑﻨﯿـﺎدي و اﻧﻘـﻼب اﺳـﺖ‪ .‬ﺗـﺎ اﻧﺪﯾـﺸﻪ‬
‫اﺻﻼح ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻫﯿﭻ ﺗﺤﻮﻟﯽ ﺻﻮرت ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺧﻮدﺑﺎﺧﺘﮕﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ در دوران ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻓـﻀﺎﯾﯽ ﺑـﻪ وﺟـﻮد آورده ﺑـﻮد ﮐـﻪ‬
‫ﻣﺮدم ﻣﯽﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ از ﻧﻈﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬ﺣﻘﯿﺮ و ﺑﯽﻣﺤﺘﻮا ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ﻏﺮب‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ و ﻣﺘﺮﻗـﯽ و ﺑﺮﺗـﺮ دارد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﯿﺮو آن ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬اﯾـﻦ ﺧﻮدﺑـﺎﺧﺘﮕﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕـﯽ در داﻧـﺸﮕﺎهﻫـﺎ‪ ،‬ﻣـﺪارس‪ ،‬ادارهﻫـﺎ‪ ،‬اﺟﺘﻤـﺎع‪ ،‬ﺧـﺎﻧﻮاده‪،‬‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﺎت و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺮدم ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺜﻞ ﻏﺮﺑﯽﻫﺎ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ آﻧﻬـﺎ‬

‫‪۴۶‬‬
‫ﻟﺒﺎس ﺑﭙﻮﺷﻨﺪ و در ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬اﺻﻄﻼﺣﺎت ﻏﺮﺑﯽ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و ﺣﺘﯽ ﻧﺎم ﻓﺮزﻧﺪان و ﮐﺎﻻﻫﺎﯾﺸﺎن ﻏﺮﺑـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در‬
‫ﻧﮕﺎه آﻧﺎن‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ ﺑﯽﺑﻨﺪوﺑﺎر و ﺧﻼف ﻋﻔﺖ‪ ‬ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ﻣﻼك ﻋﻤﻞ ﺑﻮد‪ .‬رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﺑﻪ ﯾﺎري اﺳﺘﮑﺒﺎر ﻏﺮب‪ ،‬ﺑﺮاي اﻟﻘﺎي اﯾـﻦ‬
‫ﺗﻔﮑﺮ در ذﻫﻦ ﻣﺮدم اﯾﺮان‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﺮدم را ﺷﯿﻔﺘﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮب ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ ﻣﺮدم ﻫﻤﯿـﺸﻪ ﺑـﺎ ﺣﻘـﺎرت‪،‬‬
‫دﺳﺖ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺳﻮي ﻏﺮﺑﯽﻫﺎ دراز ﮐﻨﻨﺪ و ﺳﺮﺳﭙﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم در وﺻﯿﺖﻧﺎﻣﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ـ اﻟﻬﯽ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺗﻠﺨﯽ ﺷﺪﯾﺪ‪ ،‬از اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ اﺳﻔﺒﺎر ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ ﮐﻪ ﻣﻊاﻷﺳﻒ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺰرﮔﯽ در ﮐﺸﻮرﻫﺎ و ﮐﺸﻮر ﻋﺰﯾﺰ ﻣﺎ ﮔﺬاﺷﺖ و آﺛﺎر آن ﺑـﺎز ﺗـﺎ ﺣـﺪ زﯾـﺎدي ﺑـﻪ ﺟـﺎ‬
‫ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﻧﻤﻮدن ﮐﺸﻮرﻫﺎي اﺳﺘﻌﻤﺎرزده از ﺧﻮﯾﺶ و ﻏﺮبزده و ﺷﺮقزده ﻧﻤﻮدن آﻧﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮري ﮐـﻪ ﺧـﻮد را و‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻗﺪرت ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻏﺮب و ﺷﺮق‪ ،‬دو ﻗﻄﺐ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ را ﻧﮋاد ﺑﺮﺗﺮ و ﻓﺮﻫﻨﮓ آﻧﺎن را واﻻﺗﺮ و آن دو‬
‫ﻗﺪرت را ﻗﺒﻠﻪﮔﺎه ﻋﺎﻟﻢ داﻧﺴﺘﻨﺪ و واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از دو ﻗﻄﺐ را از ﻓﺮاﯾﺾ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﻗﺼﻪ اﯾـﻦ‬
‫اﻣﺮ ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰ‪ ،‬ﻃﻮﻻﻧﯽ و ﺿﺮﺑﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از آﻧﺎن ﺧﻮردهاﯾـﻢ و اﮐﻨـﻮن ﻧﯿـﺰ ﻣـﯽﺧـﻮرﯾﻢ‪ ،‬ﮐـﺸﻨﺪه و ﮐﻮﺑﻨـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺗـﺎ اﯾـﻦ‬
‫ﻏﺮبزدﮔﯽ و ﺷﺮقزدﮔﯽ در ﻣﻠﺖ ﻣﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﯿﭻ اﻣﯿﺪي ﺑﻪ اﺻﻼﺣﺎت ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻤﺎم ﻫﻤﺘﻤـﺎن را ﺻـﺮف ﮐﻨـﯿﻢ ﮐـﻪ‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن را از اﯾﻦ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻓﮑﺮي ﺑﯿﺮون ﺑﯿﺎورﯾﻢ‪1.‬‬
‫ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ دوران ﺣﻘﺎرتﺑﺎر ﺧﻮدﺑﺎﺧﺘﮕﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﭘﺎﯾﺎن داد و ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺑﻪ اﯾﻦ رﺷـﺪ و آﮔـﺎﻫﯽ رﺳـﯿﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﻮدي و اﺳﻼﻣﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ واﺑﺴﺘﮕﯽﻫﺎ ﭘﺎﯾﺎن دﻫﺪ‪ .‬رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﻼب در ﻣﻮرد اﯾـﻦ دﺳـﺘﺎورد‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺑﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎر در ﻃﻮل دورانﻫﺎي ﻣﺘﻮاﻟﯽ روي آن در ﻫﻤﻪ ﻣﻠﺖﻫﺎي ﻋﻘـﺐاﻓﺘـﺎده ﮐـﺎر ﮐـﺮده ﺑـﻮد‪ ،‬ﺑـﺖ‬
‫ﺑﺮﺗﺮي ﻧﮋاد ﺳﻔﯿﺪ و ﻧﮋاد اروﭘﺎﯾﯽ و اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﺮ ﻧﮋادﻫﺎي آﺳﯿﺎﯾﯽ و اﻓﺮﯾﻘﺎﯾﯽ و اﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺴﺎس ﺣﻘـﺎرت در‬
‫ﻣﻠﺖﻫﺎ را زﻧﺪه ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوز در ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻠﺖﻫﺎ ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ ﻫﻨـﻮز ﺑﻘﺎﯾـﺎي آن ﻫـﺴﺖ و در ﻣﻘﺎﺑـﻞ آﻣﺮﯾﮑـﺎﯾﯽﻫـﺎ‬
‫اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪2.‬‬
‫ﺧﻮدﺑﺎوري ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬زﻣﯿﻨﻪ از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدن واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ را ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮد و زﻣﯿﻨﻪ ﺳﺎز اﺳﺘﻘﻼل ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮐﺸﻮر ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .1‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم‪ ،‬دﻓﺘﺮ دﻫﻢ‪ ،‬ص ‪.244‬‬
‫‪ .2‬ﺧﻄﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ‪.1365/11/18 ،‬‬

‫‪ .9‬اﺳﺘﻘﻼل ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬
‫اﺳﺘﻘﻼل ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ آزادﮔﯽ و واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬ﻧﻤﺎد‪ ‬ﺣﻘﺎرت و ﺑﯽﻫﻮﯾﺘﯽ ﯾﮏ ﻣﻠـﺖ اﺳـﺖ‪ .‬رژﯾـﻢﭘﻬﻠـﻮي‪ ،‬ﻣﻈﻬـﺮ‬
‫واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ از ﺳﻮي ﻏﺮب دﯾﮑﺘﻪ ﻣﯽﺷـﺪ و رژﯾـﻢ ﺑـﺎ اﺷـﺘﯿﺎق و ﭘﯿـﺮوي ﮐﻮرﮐﻮراﻧـﻪ از‬
‫ﻏﺮب‪ ،‬آﻧﻬﺎ را در ﺣﻮزهﻫﺎي اﻋﺘﻘﺎدي‪ ،‬اﺧﻼﻗﯽ‪ ،‬رﻓﺘﺎر و ﻣﻌﺎﺷﺮت و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن اﺟﺮا ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕـﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﺑﺎﻻﺗﺮ از اﻧﺪﯾﺸﻪ اﺳﺖ و از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺧﻮدﺑﺎﺧﺘﮕﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرود‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺮﮐـﺖ اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﯽ‪ ،‬اﺳـﺘﻘﻼل‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ رخ داد و در ﭘﺮﺗﻮ آن‪ ،‬اﺳـﺘﻘﻼل ﺳﯿﺎﺳـﯽ‪ ،‬اﻗﺘـﺼﺎدي و ﻧﻈـﺎﻣﯽ ﻧﯿـﺰ ﻣﻤﮑـﻦ ﺷـﺪ‪ .‬در ﺣـﻀﺮت اﻣـﺎم رﺣﻤـﻪاﷲ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫اﺳﺘﻘﻼل و ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ از اﺳﺘﻘﻼل ﻓﺮﻫﻨﮓ آن ﻧﺸﺌﺖ ﻣـﯽﮔﯿـﺮد و ﺳـﺎدهاﻧﺪﯾـﺸﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﮔﻤـﺎن ﺷـﻮد ﺑـﺎ‬
‫واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼل در اﺑﻌﺎد دﯾﮕﺮ ﯾﺎ ﯾﮑﯽ از آﻧﻬﺎ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯽﺟﻬﺖ و ﻣ‪‬ﻦ ﺑﺎب اﺗﻔﺎق ﻧﯿـﺴﺖ ﮐـﻪ ﻫـﺪف‬
‫اﺻﻠﯽ اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان ﮐﻪ در رأس ﺗﻤﺎم اﻫﺪاف آﻧﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺠﻮم ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﻮاﻣﻊ زﯾﺮ ﺳﻠﻄﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯽﺷـﮏ‪ ،‬ﺑـﺎﻻﺗﺮﯾﻦ و‬
‫واﻻﺗﺮﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮي ﮐﻪ در ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ دﺧﺎﻟﺖ اﺳﺎﺳﯽ دارد‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ آن ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ اﺳﺎﺳﺎً ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‪،‬‬
‫ﻫﻮﯾﺖ و ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ آن ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﺪ و ﺑﺎ اﻧﺤﺮاف ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﺑﻌـﺪﻫﺎي اﻗﺘـﺼﺎدي‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳـﯽ‪،‬‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ و ﻗﻮي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﭘﻮچ و ﭘﻮك و ﻣﯿﺎنﺗﻬﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﺎﻣﻌـﻪاي‪ ،‬واﺑـﺴﺘﻪ و ﻣﺮﺗـﺰق از‬

‫‪۴٧‬‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر‪ ،‬دﯾﮕﺮ اﺑﻌﺎد آن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﮔﺮاﯾﺶ ﭘﯿـﺪا ﻣـﯽﮐﻨـﺪ و ﺑـﺎﻻﺧﺮه در آن ﻣـﺴﺘﻬﻠﮏ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ ﺧﻮد را در ﺗﻤﺎم اﺑﻌﺎد از دﺳﺖ ﻣﯽدﻫﺪ‪1.‬‬

‫در ﻣﻮرد اﻫﻤﯿﺖ و ارزش اﯾﻦ دﺳﺘﺎورد ﻣﻬﻢ‪ ،‬رﻫﺒﺮ ﻓﺮزاﻧﻪ اﻧﻘﻼب در ﺧﻄﺒﻪﻫـﺎي ﻧﻤـﺎز ﺟﻤﻌـﻪ )‪ 10‬ﻓـﺮوردﯾﻦ ‪ (1369‬ﺑـﺎ‬
‫اﺷﺎره ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫از ﻫﻤﻪ اﯾﻨﻬﺎ ﻣﻬﻢﺗﺮ‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼل ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ از اول ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ زﯾﺮ ﺑﺎر ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺒﺘﺬل و ﻓﺎﺳﺪ ﻏﺮﺑـﯽ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﻣﻦ ﻋﺮض ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺳﻠﻄﻪ واﻗﻌﯽ ﻗﺪرتﻫﺎ‪ ،‬ﺳـﻠﻄﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕـﯽ اﺳـﺖ‪ .‬ﯾﻌﻨـﯽ اﮔـﺮ ﻣﻠﺘـﯽ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺑﺎورﻫﺎ و اﻋﺘﻘﺎدات و رﺳﻮم و آداب و ﻋﺎدات ﺧﻮد را؛ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬زﺑﺎن و ﺧﻂ ﺧﻮﯾﺶ را در ﻣﻠـﺖ دﯾﮕـﺮي‬
‫ﻧﻔﻮذ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺮ آن ﻣﻠﺖ ﻣﺴﻠﻂ اﺳﺖ و ﺳﻠﻄﻪ او ﯾﮏ ﺳﻠﻄﻪ ﺣﻘﯿﻘﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﮐـﺎري ﮐـﻪ در دو دوره از اﯾـﻦ دوﯾـﺴﺖ ﺳـﺎل‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴﻮيﻫﺎ ﺑﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﮐﺮدﻧﺪ و در ﯾﮏ دوره دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﮐﺮدﻧـﺪ و در اﯾـﻦ اواﺧـﺮ‪ ،‬اﻣﺮﯾﮑـﺎﯾﯽﻫـﺎ‬
‫اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻫﻨﮓ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻫﻤﯿﻦ رﺳﻮم و آداﺑﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ ﺣﺎﮐﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻫﻨﮓ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺎورﻫﺎ و اﻋﺘﻘﺎدات‬
‫و ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺨﺼﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و داﺧﻞ ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺴﺐ ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ روﺑـﻪ روﺳـﺖ‪ .‬ﺟﻤﻬـﻮري‬
‫اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮﺑﯽ را رد ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ ﻣﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﻼﻣﯽ دارﯾﻢ‪ .‬اﺳﻼم‪ ،‬ﺗﮑﻠﯿﻒ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را در ﻣﻌﺎﺷﺮت‪ ،‬در‬
‫ﮐﯿﻔﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮدي‪ ،‬در ﺧﻮرد و ﺧﻮراك‪ ،‬در ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﯿﺪن‪ ،‬در درس ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬در رواﺑـﻂ ﺑـﺎ ﺣﮑﻮﻣـﺖ‪ ،‬در رواﺑـﻂ ﺑـﺎ‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ و در ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﺸﺎن ﻣﻌﯿﻦ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ اﯾﻨﻬﺎ را از ﻏﺮﺑﯽﻫﺎ ﯾﺎد ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ و از آﻧﻬﺎ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﻨﯿﻢ‪2.‬‬
‫‪ .1‬آﯾﯿﻦ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ )ﮔﺰﯾﺪهاي از اﻧﺪﯾﺸﻪ و آراي اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ(‪ ،‬ص ‪.322‬‬
‫‪ .2‬ﺣﺪﯾﺚ وﻻﯾﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪.50‬‬

‫‪ -10‬دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ارزشﻫﺎي زﻧﺪﮔﯽ‬

‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﺳﺮ در ﻻك ﺧﻮد ﻓﺮو ﺑﺮده‪ ،‬در دﻧﯿﺎي ﺧـﻮد ﻏﻮﻃـﻪور ﺑﻮدﻧـﺪ و ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ دﯾﮕـﺮان اﺣـﺴﺎس‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺷﻨﯿﺪن ﻧﻮاي اﻧﻘﻼب‪ ،‬روﺣﯿﻪ اﯾﺜﺎر و ازﺧﻮدﮔﺬﺷﺘﮕﯽ در ﺑﯿﻦ آﻧﺎن زﻧﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺑـﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿـﺐ‪،‬‬
‫ﻫﺮ ﻓﺮد و ﮔﺮوﻫﯽ از آﻧﭽﻪ در ﺗﻮان داﺷﺖ‪ ،‬در راه ﻣﺮدم و اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ درﯾﻎ ﻧﻤﯽﮐﺮد و ﺑـﻪ وﯾـﮋه ﺻـﺪﻫﺎ ﻫـﺰار ﻧﻔـﺮ از‬
‫ﻫﻤﺎن ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﯽاﺣﺴﺎس ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﻘﻼب‪ ،‬در راه اﻧﻘﻼب و ارزشﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑـﯽ و دﯾـﻦ و ﻣﻘﺪﺳـﺎت‬
‫ﻣﻤﻠﮑﺖ و ﻣﺮدم ﺧﻮد‪ ،‬ﺟﺎﻧﺒﺎزي و ﺟﻬﺎد ﮐﺮدﻧﺪ و از ﺟﺎن ﺧﻮد در اﯾـﻦ راه ﻣﺎﯾـﻪ ﮔﺬاﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬وﺟـﻮد ﺷـﻬﯿﺪان و ﺟﺎﻧﺒـﺎزان‬
‫ﺑﺴﯿﺎر در ﻫﺮ ﮐﻮي وﺑﺮزن‪ ،‬ﮔﻮاه روﺷﻨﯽ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣـﺮدم در ﭘـﺸﺖ ﺟﺒﻬـﻪ ﻧﯿـﺰ ﺑـﺎ اﺧـﻼص ﻓـﺮاوان ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖزداﯾﯽ‪ ،‬ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺑﯿﻨﻮاﯾﺎن و ﺷﺮﮐﺖ در ﺟﺸﻦﻫﺎي ﻧﯿﮑﻮﮐﺎري و ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﮐﺸﻮر در اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬ﺗـﻼشﻫـﺎي‬
‫ﻓﺮاوان ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬اﻧﻘﻼب‪ ،‬روح ﺗﻘﻮا‪ ،‬ﻋﺒﺎدت‪ ،‬دﻋﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺟﺎت‪ ،‬ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻋﻔﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻋـﺖ‪ ،‬ﻗﻨﺎﻋـﺖ و دﯾﮕـﺮ ﻓـﻀﺎﯾﻞ‬
‫اﺧﻼﻗﯽ را در ﺑﯿﻦ ﺟﻮاﻧﺎن زﻧﺪه ﮐﺮد ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﮕﻮﯾﯽ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻣﺴﺘﻀﻌﻒ و‬
‫اﻓﺘﺨﺎري ﺑﺮاي ﻣﻠﺖ و ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺧﻮد ﺟﻠﻮه ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﺮﺧﯽ از ارزشﻫﺎي ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﺿﺪارزش و ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ارزشﻫﺎي ﺗـﺎزه و ﻧـﺎب‪ ،‬از دﺳـﺘﺎوردﻫﺎي ﻣﻬـﻢ‬
‫اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ در دوران ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ارزشﻫﺎي ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨـﮓ وارداﺗـﯽ ﻏـﺮب‪ ،‬ﺗﺒﻠﯿـﻎ ﺷـﺪه و ﺟـﺎ‬
‫اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﯽ و در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻠـﯽ ﻣـﺎ ﻫـﯿﭻ ﺗﻨﺎﺳـﺒﯽ ﻧﺪاﺷـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ‬
‫ارزشﻫﺎي ﭘﻮﺷﺎﻟﯽ در دو ﻋﺮﺻﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺑﻮد‪ .‬دﺳﺘﻪ اول‪ ،‬ارزشﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬ارزش ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺧﻮرداري از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺰرگ و ﮔﺮان ﻗﯿﻤﺖ و ﻟﻮﮐﺲ‪ ،‬داﺷﺘﻦ ﭘﺴﺖ و ﻣﻘـﺎم و داﺷـﺘﻦ ﭘـﻮل و ﺛـﺮوت زﯾـﺎد‪ ،‬داﺷـﺘﻦ‬

‫‪۴٨‬‬
‫ﻣﺎﺷﯿﻦﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ و ﮔﺮانﻗﯿﻤﺖ‪ ،‬ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎسﻫﺎي ﻓﺎﺧﺮ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺰاري ﻣﻬﻤﺎﻧﯽﻫﺎي ﭘﺮ زرق و ﺑﺮق و ﭘﺮﻫﺰﯾﻨﻪ‪ ،‬داﺷﺘﻦ وﯾـﻼ‬
‫در ﮐﻨﺎر درﯾﺎ و ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﯾﯿﻼﻗﯽ‪ ،‬ﮔﺮدش و ﺗﻔﺮﯾﺢ آن ﭼﻨﺎﻧﯽ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن‪ .‬دﺳﺘﻪ دوم‪ ،‬ارزشﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑـﺮاي ﺧـﻮاص و‬
‫اﻗﺸﺎر ﻣﺮﻓﻪ و داراي ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻄﺮح ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑـﯽدﯾﻨـﯽ‪ ،‬ﺑـﯽﺣﺠـﺎﺑﯽ زﻧـﺎن و ﺑـﯽﻏﯿﺮﺗـﯽ ﻣـﺮدان‪،‬‬
‫ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎسﻫﺎي ﻣﺴﺘﻬﺠﻦ و ﺿﺪاﺧﻼﻗﯽ‪ ،‬رواﺑﻂ ﺑﯽﺑﻨﺪوﺑﺎر زﻧﺎن و ﻣﺮدان‪ ،‬ﺷـﺮﮐﺖ در ﻣﺠـﺎﻟﺲ رﻗـﺺ و آواز و ﻟﻬـﻮ و‬
‫ﻟﻌﺐ و ﻣﻮﺳﯿﻘﯽﻫﺎي ﻣﻄﺮﺑﯽ و ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬اﺧﺘﻼط زن و ﻣﺮد و ﺑﺮﻫﻨﮕﯽ در ﮐﻨﺎر درﯾﺎ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺪن ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺑﯿﻨﺶ دﯾﻨﯽ و اﻧﻘﻼﺑﯽ‪ ،‬ارزشﻫﺎي دﺳﺘﻪ اول ﺗﺎ ﺣﺪود زﯾﺎدي ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺷـﺪ و ﻣـﺮدم ﺑـﻪ داﺷـﺘﻦ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺛﺮوت‪ ،‬ﻣﺎﺷﯿﻦ‪ ،‬وﺳﺎﯾﻞ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺧﻮراك‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎك‪ ،‬ﺗﻔﺮﯾﺢ و ﮔﺮدش در ﺣﺪ ﻧﯿﺎز ﻗﺎﻧﻊ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ در ﻧﻈﺮ ﻗـﺸﺮﻫﺎﯾﯽ از‬
‫ﻣﺮدم‪ ،‬داﺷﺘﻦ ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺎﺷﯿﻦ ﮔﺮانﻗﯿﻤﺖ و ﺧﻮراك ﻣﻔﺼﻞ و ﭘﻮﺷﺎك ﺗﺠﻤﻼﺗﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺿﺪارزش درآﻣـﺪ‪ .‬دﺳـﺘﻪ دوم‬
‫از ارزشﻫﺎي دوران ﻃﺎﻏﻮت ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﮐﻠﯽ در ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ﻣﺆﻣﻦ و اﻧﻘﻼﺑـﯽ ﮐـﺸﻮرﻣﺎن ﺑـﻪ ﺿـﺪارزش ﺗﺒـﺪﯾﻞ ﺷـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از‬
‫اﻧﻘﻼب‪ ،‬ارزشﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻠﻢ و ﺗﻘﻮا‪ ،‬دﯾﻦداري‪ ،‬ﻧﻤﺎز و ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﺣﺠﺎب و ﻋﻔـﺖ‪ ،‬دوري از ﻟﻬـﻮ و ﻟﻌـﺐ و اﺧـﺘﻼط زن و‬
‫ﻣﺮد‪ ،‬اﺣﯿﺎ ﮔﺸﺖ و ارزشﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪي ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﺜﺎر و ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺷﻬﺎدتﻃﻠﺒﯽ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺖﮔﺰاري‪ ،‬ﺗﻨﻔـﺮ از ﺧﻮدﺳـﺘﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻓـﺮار از‬
‫ﺷﻬﺮت و ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺳﺎدهزﯾﺴﺘﯽ و ﻣﻌﻨﻮﯾﺖﮔﺮاﯾﯽ وارد ادﺑﯿﺎت اﻧﻘﻼب ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎمﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ در راﺳﺘﺎي اﯾﻦ ﺗﺤﻮل ارزﺷﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫اﯾﻦ ﺗﺤﻮﻟﯽ ﮐﻪ اﻻن در اﯾﺮان ﭘﯿﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﺻﻼً ﻧﻈﯿﺮ ﻧﺪارد ﮐﻪ در ﻇﺮف ﻣﺪت ﮐﻮﺗـﺎﻫﯽ ﯾـﮏ ﻣﻠﺘـﯽ ﮐـﻪ در ﻓـﺴﺎدﻫﺎ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﯾﮏدﻓﻌﻪ ﻣﺘﺤـﻮل ﺷـﺪﻧﺪ ﺑـﻪ اﯾﻨﮑـﻪ داوﻃﻠـﺐ ﺷـﺪﻧﺪ ﺑـﺮاي ﺟﻨـﮓ‪ ،‬داوﻃﻠـﺐ ﺷـﺪﻧﺪ ﺑـﺮاي ﺷـﻬﺎدت و‬
‫ﺧﻮشﺣﺎﻟﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﻌﻀﯽﻫﺎ ﮐﻪ ﻣﺎ را اﺟﺎزه ﻧﻤﯽدﻫﻨﺪ ﺑﺮوﯾﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﯾﮏ ﮐﺎري ﺑﮑﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﺟـﺎزه ﺑﺪﻫﻨـﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺗﺤﻮل ﻣﻌﺠﺰهآﺳﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺪه و اﻣﯿﺪوارم ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﺤﻮل ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻣـﺎداﻣﯽ ﮐـﻪ ﻣﺤﻔـﻮظ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬آﺳـﯿﺐ‬
‫ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﺪ اﯾﻨﺠﺎ و ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ دﺧﺎﻟﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻫﻢ ﺑﮑﻨﻨﺪ و ﻫﺮ ﮐﺎري ﮐﻪ ﺑﮑﻨﻨﺪ آﺳﯿﺒﯽ ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﻨﺪ‪1.‬‬

‫ﭼﻪ ﺗﺤﻮﻟﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ از اﯾﻨﮑﻪ ﯾﮏ ﺟﻮان در وﺻﯿﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮد‪ ،‬روﺣﯿﻪ ﺧﻮﯾﺶ را ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ روﺣﻢ ﻋﻮض ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﺮا ﺣﺎل دﯾﮕﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﯽداﻧﻢ ﭼﺮا وﻗﺘـﯽ ﺳـﺮ ﺑـﻪ ﺳـﺠﺪه ﻣـﯽﮔـﺬارم‪،‬‬
‫ﺑﯽاﺧﺘﯿﺎر ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻢ در ﺧﺎﻃﺮم زﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد و اﺷﮏﻫﺎﯾﻢ ﻣﻬﺮ ﻧﻤﺎز را ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ و در آن ﺣﺎل ﻧﻤﯽداﻧﻢ ﮐـﻪ ﭼـﻪ ﻫـﺴﺘﻢ و‬
‫ﮐﺠﺎ ﻫﺴﺘﻢ؟ ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﮑﺮ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺟﺎي آورم ﮐﻪ ﻣﺮا رﻫﺮو راه ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻧـﺎ راه ﺧـﻮن و ﺷـﻬﺎدت‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺮار دادي‪2.‬‬

‫ﻫﻤﯿﻦ روﺣﯿﻪ ﻣﻌﻨﻮﯾﺖﮔﺮاﯾﯽ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﮐﺸﻮر را از ﻣﺮزﻫﺎي اﯾﺜﺎر و ﺷﻬﺎدتﻃﻠﺒﯽ ﮔﺬراﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻋـﺸﻖ و ﻋﺎﺷـﻘﯽ و‬
‫ﺷﻬﻮد و وﺻﺎل ﺣﻖ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﻬﻀﺖ اﺳﻼم ﺑﺮاي اﯾﻦ دﺳﺘﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﺤﻮل را ﺑـﻪ ﺑـﺎر آورده ﮐـﻪ اﺷﺨﺎﺻـﯽ ﮐـﻪ اﺻـﻼً وارد در اﯾـﻦ ﮐﺎرﻫـﺎي ﺟﻨﮕـﯽ‬
‫ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﯾﮏدﻓﻌﻪ ﻣﺘﺤﻮل ﺷﺪهاﻧﺪ و اﺷﺨﺎﺻﯽ ﮐﻪ ﺟﻨﮕﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ و اﺷﺨﺎﺻـﯽ ﮐـﻪ در راه اﺳـﻼم ﻓـﺪاﮐﺎري ﮐـﺮدهاﻧـﺪ و‬
‫ﺷﻬﯿﺪ دادهاﻧﺪ و ﻣﻦ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺄﺳﻔﻢ از اﯾﻦ ﻋﺰﯾﺰاﻧﯽ ﮐﻪ از دﺳﺖ ﻣﺎ رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯿﮑﻦ ﻣﺒﺎﻫﺎت ﻣﯽﮐـﻨﻢ ﺑـﻪ‬
‫اﯾﻦ ﺗﺤﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪3.‬‬
‫‪ .1‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم‪ ،‬دﻓﺘﺮ دﻫﻢ‪ ،‬ص ‪.381‬‬
‫‪ .2‬ﺳﺨﻦ آﺷﻨﺎ )ﮔﺰﯾﺪهاي از وﺻﯿﺖﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺷﻬﺪاي ﮔﺮانﻗﺪر ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ( ص ‪. 82‬‬
‫‪ .3‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم‪ ،‬دﻓﺘﺮ دﻫﻢ‪ ،‬ص ‪.382‬‬

‫‪۴٩‬‬
 ‫‪ .11‬ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﻤﺎز‬
‫ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻣﻬﻢ اﻧﻘﻼب اﺳـﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ و ﺗﻘﻮﯾـﺖ ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻧﻤـﺎز و ﻧﻤـﺎزﺧﻮاﻧﯽ و ﺑﺮﮔـﺰاري ﮔـﺴﺘﺮده‬
‫ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﺟﻤﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﻧﻘـﻼب‪ ،‬ﺑـﻪ ﻓﺮﻫﻨـﮓ و ﻓﺮﯾـﻀﻪ ﻧﻤـﺎز اﻫﻤﯿـﺖ داده ﻧﻤـﯽﺷـﺪ‪ .‬ﺣﺘـﯽ ﺑـﺎ اﯾﺠـﺎد ﻓـﻀﺎي‬
‫ﺿﺪاﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻧﻤﺎزﺧﻮان در ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻮرد ﺗﻤﺴﺨﺮ و ﺗﻮﻫﯿﻦ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﻀﺎي رواﻧﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازهاي ﻣﻨﻔـﯽ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از ﻧﻤﺎزﺧﻮاﻧﺎن ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻣﯽﮐـﺸﯿﺪﻧﺪ در ﻣﮑـﺎنﻫـﺎي ﻋﻤـﻮﻣﯽ و ﻣﺤـﯿﻂﻫـﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ از ﻗﺒﯿـﻞ ادارهﻫـﺎ‪،‬‬
‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺪارس‪ ،‬ﻣﺮاﮐﺰ ﯾﺎ ﭘﺎدﮔﺎنﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از اﻓﺮاد ﺣﺘﯽ از‬
‫اﯾﻨﮑﻪ در ﻣﻬﻤﺎﻧﯽﻫﺎ و ﺧﺎﻧﻪ دﯾﮕﺮان ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﯾﮕﺮان ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻣﯽﮐـﺸﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﯿﻦ‬
‫دﻟﯿﻞ ﯾﺎ ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ ﻣﯽاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ آﻫﺴﺘﻪ و ﭘﻨﻬﺎﻧﯽ در ﮔﻮﺷﻪاي‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺧﻮد را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﯿـﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﻔﺮادي ﺑﻮد و ﺻﺮﻓﺎ در ﻣﺴﺎﺟﺪ و ﺟﻤﻊﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﯽﺷﺪ ﺟﻠﻮهاي از ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬دﯾﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﮐﻠﯽ دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺘﺤﻮل ﺷﺪن دﯾـﺪﮔﺎه ﺣﮑﻮﻣـﺖ و‬
‫ﺑﯿﻨﺶ ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻓﺮﯾﻀﻪ اﻟﻬﯽ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎري از اﻓﺮاد ﺑﯽﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﺧﯿﻞ ﻧﻤﺎزﮔﺰاران ﭘﯿﻮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ دﮔﺮﮔـﻮﻧﯽ‬
‫در ﻗﺸﺮ ﺟﻮان‪ ،‬اﻋﻢ از ﻣﺪرﺳﻪاي و داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﻣﺤﺴﻮس و ﭼﺸﻢﮔﯿﺮ ﺑـﻮد‪ .‬اﻣـﺮوز وﻗﺘـﯽ ﺻـﺪاي اذان ﻇﻬـﺮ از ﺑﻠﻨـﺪﮔﻮي‬
‫ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪ ادارهﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﭘﺨﺶ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺸﺮ وﺳﯿﻌﯽ از ﮐﺎرﮐﻨﺎن وﺿﻮ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و در ﺻﻔﻮف ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﻪ اﻗﺎﻣﻪ‬
‫ﻧﻤﺎز و ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮﯾﺶ ﻣﯽﭘﺮدازﻧـﺪ‪ .‬در ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪ ،‬از ﺣـﻀﻮر ﺟﻮاﻧـﺎن در ﻣـﺴﺎﺟﺪ ﺧﺒـﺮي ﻧﺒـﻮد و ﺑـﻪ ﭘﺎﯾﮕـﺎه‬
‫ﮐﻬﻦﺳﺎﻻن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺟﺎﯾﮕﺎه اﺻﻠﯽ ﺧﻮد را ﺑﺎز ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﺴﺎﺟﺪ در دوران ﻣﺒـﺎرزه‬
‫و ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎي روﺷﻨﮕﺮي و دادن آﮔﺎﻫﯽﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﺑـﻪ ﻣـﺮدم ﻣﺒـﺎرز و اﻧﻘﻼﺑـﯽ‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪﻧﺪ و اﯾﻦ ﻫﻤﺎن ﭼﯿﺰي ﺑﻮد ﮐﻪ اﻣﺎم راﺣﻞ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ‪:‬‬

‫ﻣﺴﺠﺪ و ﻣﻨﺒﺮ در ﺻﺪر اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﺮﮐﺰ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺟﻨﮓﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﺳﻼم ﻣﯽﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑـﺴﯿﺎري از آن در‬
‫ﻣﺴﺠﺪ ﻃﺮﺣﺶ رﯾﺨﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪1.‬‬

‫ﻣﺴﺎﺟﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺳﻨﮕﺮﻫﺎ و ﺟﻤﻌﻪ و ﺟﻤﺎﻋﺎت‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﯾﻦ ﻣﯿﺪان ﺗﺸﮑﻞ و ﺑﯿـﺎن ﻣـﺼﺎﻟﺢ ﻣـﺴﻠﻤﯿﻦ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬اﻣـﺮوز‬
‫دوﻟﺖﻫﺎ و ﺳﺮﺳﭙﺮدﮔﺎن اﺑﺮﻗﺪرتﻫﺎ اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺟﺪي ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻫﺮﮔﺰ ﺟﺮﺋﺖ و ﻗـﺪرت ﺗﻌﻄﯿـﻞ‬
‫ﻣﺴﺎﺟﺪ و ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ را ﺑﺮاي ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻧﻮر ﻋﺸﻖ و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻣﯿﻠﯿﻮنﻫﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎن را ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﺎﻣﻮش ﮐﻨﻨﺪ‪2.‬‬

‫اﮐﻨﻮن‪ ،‬ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺷﺎﻫﺪ ﺣﻀﻮر ﺟﻮاﻧﺎن ﭘﺮﺷـﻮر و ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖﻫـﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن و ﮔـﺴﺘﺮدهاي در رﺳـﯿﺪﮔﯽ ﺑـﻪ اﻣـﻮر رﻓـﺎﻫﯽ و‬
‫ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ‪ ،‬اﻣﻮر ﺧﯿﺮﯾﻪ و رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺎﻟﯽ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ و ﻧﯿﺰ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖﻫـﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕـﯽ و ﻫﻨـﺮي اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺎﺟﺪ در دوران دﻓﺎع ﻣﻘﺪس ﻧﯿﺰ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ از ﺧﻮد ﺑﻪ ﯾﺎدﮔﺎر ﮔﺬاﺷﺖ و ﺑﻪ ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑـﺴﯿﺞ ﺗﺒـﺪﯾﻞ ﺷـﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺮوز ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎي ﺑﺴﯿﺞ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﮐﺎﻣﻼً ﮔﺮه ﺧﻮرده و ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﺴﺘﺤﮑﻤﯽ ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ وﺟـﻮد آﻣـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺴﯿﺞ‪ ،‬ﺑـﺎزوي‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﺴﺎﺟﺪ و ﺣﺎﻓﻆ اﺳﻼم و اﻧﻘﻼب اﺳﺖ و ﻣﺴﺠﺪ ﻧﯿﺰ در ﻫﺪاﯾﺖ دﯾﻨﯽ و ﺣﻔﻆ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺴﯿﺞ و ﻧﯿـﺰ ﺣﻤﺎﯾـﺖﻫـﺎي‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻣﺎدي از آن‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد‪.‬‬
‫‪ .1‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ، 8‬ص ‪.184‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،20‬ص ‪.338‬‬

‫‪۵٠‬‬
 ‫‪ .12‬ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻗﺮآﻧﯽ‬
‫ﻗﺮآن‪ ،‬ﮐﻼم اﻟﻬﯽ و ﮐﺘﺎب آﺳﻤﺎﻧﯽ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﻀﻮر آن در ﺟﺎﻣﻌﻪ در زﻣﺎن ﭘﻬﻠﻮي ﺗﻨﻬﺎ ﺑـﻪ ﻗﺮاﺋـﺖ در ﻣﺠـﺎﻟﺲ‬
‫ﺧﺘﻢ و ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﺒﻮر اﻣﻮات‪ ،‬ﺳﻔﺮه ﻋﺮوﺳﯽ‪ ،‬اﺳﺒﺎب ﮐﺸﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﻮ و رد ﺷﺪن از زﯾﺮ آن ﺑﺮاي رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻣﺤـﺪود‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد و در اﻣﻮر ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﻘﺸﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﯾـﻦ ﻧﮕـﺮش در ﺟﻤـﻊ ﺧـﻮاص و دﯾـﻦداران‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺟﻮ‪ ‬ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺮآن‪ ،‬ﻧﺎدرﺳﺖ و دﯾﺪﮔﺎه و ﺳﯿﺎﺳﺖ رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ﺧـﺼﻤﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﺗﺤﻮﻻت ﭼﺸﻢﮔﯿﺮ و ﻣﻬﻤﯽ در اﻣﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺮآن ﭘﺪﯾـﺪ آﻣـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي ﮐـﻪ‪،‬‬
‫ﻗﺮآن از اﻧﺰوا درآﻣﺪ و در ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮدم ﺣﻀﻮر ﭘﯿﺪا ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻣﺮدم درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻗﺮآن‪ ،‬ﮐﺘـﺎﺑﯽ‬
‫ﺗﺸﺮﯾﻔﺎﺗﯽ و ﻣﺨﺼﻮص ﺗﻼوت ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﺒﺮ و ﺳﻔﺮه ﻋﻘﺪ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﮐﺘﺎﺑﯽ آﺳﻤﺎﻧﯽ و داراي دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺟـﺎﻣﻊ و ﮐﺎﻣـﻞ‬
‫ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺸﺮاﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻋﻤﻠﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ اﯾﻦ ﻧﮕﺮش ﻫﻢ در ﺷﮑﻞ و ﻗﺎﻟﺐ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳـﻼﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾـﺎن ﺷـﺪ‪.‬‬
‫اﺻﻮﻻً ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﺻﻮل و ﻣﺒﺎﻧﯽ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﮐﺘﺎب آﺳـﻤﺎﻧﯽ »ﻗـﺮآن« ﺑﯿـﺎن ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ازاﯾـﻦرو‪،‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻗﺮآن )ﻫﻤﺎن وﺣﯽ اﻟﻬـﯽ( اﺳـﺖ‪ .‬وﻗﺘـﯽ ﺟﺎﯾﮕـﺎه واﻻي‬
‫ﻗـــــﺮآن در ﺑـــــﯿﻦ ﻣـــــﺮدم ﺷـــــﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـــــﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟـــــﻪ ﺑـــــﻪ ﻓﺮاﮔﯿـــــﺮي ﻗـــــﺮآن و ﻋﻤـــــﻞ ﺑـــــﻪ‬

‫ﻣﻔﺎد آن در ﺳﻄﺢ ﻣﺮاﮐﺰ آﻣﻮزﺷﯽ و ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﭼﺸﻢﮔﯿﺮي ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ -13‬اﺣﯿﺎي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‬

‫ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺧﺒﺮي از ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﻘﺪس و ﭘﺮﺛﻤﺮ اﺣﯿـﺎ ﺷـﺪ‪ .‬ﺣـﻀﺮت‬
‫اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﻟﻠﻬﺪر اﯾﻦ ﺑﺎره ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﯾﮑﯽ از ﺑﺮﮐﺎت ﺑﺴﯿﺎر ﻋﻈﯿﻢ اﺳﻼم ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻊاﻷﺳﻒ ﻗﺒﻞ از ﭘﯿـﺮوزي اﻧﻘـﻼب در ﺑـﯿﻦ ﻋﻠﻤـﺎي ﺷـﯿﻌﻪ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ ﺟﻠﻮه و ﺑﺮادران اﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﻫﻢ ﮐﻪ اﻗﺎﻣﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺒﻪﻫﺎﯾﺸﺎن ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﺣـﺪودي ﺧـﺎص ﺑـﻮد‪ 1.‬ﯾﮑـﯽ از‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﻧﻘﻼب ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻀﯿﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ در زﻣﺎن ﺳﺎﺑﻖ در ﺑﯿﻦ ﻣـﺎ ﻣﺘـﺮوك و در ﺑـﯿﻦ‬
‫اﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر دلﺧﻮاه ﻧﺒﻮد و ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺗﺤﺖ ﻧﻔﻮذ ﻗﺪرتﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺤﻤﺪاﷲ در اﯾﻦ ﻧﻬﻀﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺤﺘﻮاي ﺣﻘﯿﻘﯽ آن ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﻓﺖ‪2.‬‬

‫رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﻼب درﺑﺎره دﺳﺘﺎورد ﻣﻬﻢ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺮاي ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﻧﺪاﺷﺖ و از اﯾﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﺤﺮوم ﺑﻮد‪ .‬اﻧﻘﻼب ﺑﻪ او ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ داد‪ 3.‬ﻣﺎ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌـﻪ را از اﻧﻘـﻼب و‬
‫از اﻣﺎم دارﯾﻢ‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﻫـﻢ از ﻟﺤـﺎظ‬
‫ﮐﻤﯿﺖ ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ در آن ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺳﺨﻨﺎﻧﯽ ﮐـﻪ ﮔﻔﺘـﻪ ﻣـﯽﺷـﺪ‪ 4.‬ﯾﮑـﯽ از ﺑـﺰرگﺗـﺮﯾﻦ‬
‫ﮐﺎرﻫﺎي اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮارﻣﺎن‪ ،‬ﻫﻤﯿﻦ اﯾﺠﺎد و ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﺟﻤﻌـﻪ ﺑـﻮد‪] .‬ﻣـﺎ از[ ﻧﻤـﺎز ﺟﻤﻌـﻪ ﻣﺤـﺮوم ﺑـﻮدﯾﻢ ﯾـﺎ آن را‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ‪ .‬در ﺟﺎﻫﺎﯾﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺧﯿﻠﯽ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﭘﯿﺪا ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬آن ﺗﺄﺛﯿﺮي را ﮐﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳـﻼﻣﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻬﺮا ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬در ﺟﺎﻫﺎﯾﯽ ﻫﻢ اﺻﻼً اﻓﺮاد ﻧﺎﺟﻮري ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﺤﺚ ﻧﯿﺴﺖ‪5.‬‬

‫‪۵١‬‬
‫ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻣﺮدم ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ روزﻫﺎي ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺎ ﺷﻮر و ﺷﻮق ﻓﺮاواﻧﯽ در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻀﻮر ﺑﺎ ﺷﮑﻮه ﻣﺮدم در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ در ﺳﺮﻣﺎ و ﺑﺮف و ﺑﺎران زﻣﺴﺘﺎن و ﮔﺮﻣﺎي ﺳﻮزان ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن و در اﯾﺎﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺷﮏ‬
‫ﺑﺎران و ﺑﻤﺐﮔﺬاريﻫﺎ ﮐﻪ ﺧﻄﺮ ﺟﺎﻧﯽ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻋﻤﻖ اﯾﻤﺎن و ﻋـﺸﻖ و ﻋﻼﻗـﻪ ﻣـﺮدم ﺑـﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﻓﺮﯾﻀﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ دﯾﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﻼب‪:‬‬

‫اﺳﻼم ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺧﯿﻠﯽ اﻫﻤﯿﺖ ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ‪ ...‬از ﻗﻮل ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣ‪‬ﻦْ ﮐﺎنَ ﯾ‪‬ﺆْﻣ‪‬ﻦُ ﺑِﺎﻟﻠّﻪ‪ ‬و‪ ‬اﻟْﯿ‪‬ـﻮ‪‬مِ‬
‫اﻻَْﺧ‪‬ﺮِ ﻓَﻌ‪‬ﻠﯿ‪‬ﻪ‪ ‬ﺑِﺎﻟْﺠ‪‬ﻤ‪‬ﻌ‪‬ﮥِ ﯾ‪‬ﻮ‪‬م‪ ‬اﻟْﺠ‪‬ﻤ‪‬ﻌ‪‬ﮥ؛ ﻫﺮ ﮐﺲ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا و روز آﺧـﺮت اﯾﻤـﺎن دارد‪ ،‬در روز ﺟﻤﻌـﻪ ﻧﺒﺎﯾـﺪ ﻧﻤـﺎز ﺟﻤﻌـﻪ را‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ‪6.‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﻟﻠﻬﻤﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫آﻗﺎﯾﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ ﻣﺮدم و ﻧﺴﻞﻫﺎي آﯾﻨﺪه ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ در رأس ﻫﻤﻪ اﻣﻮر اﺳﺖ و‬
‫ﻣﺮدم را ﻣﺠﺘﻤﻊ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ اﻣﺮ ﺧﻠﻠﯽ وارد ﻧﺸﻮد‪7.‬‬

‫اﻫﻤﯿﺖ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ را ﺑﺎﯾﺪ در آﺛﺎر ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آن ﺟﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از اﯾـﻦ ﭘـﯽآﻣـﺪﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﻫـﺪاﯾﺖ‬
‫دﯾﻨﯽ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻫﺪاﯾﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺮدم‪ ،‬اﯾﺠﺎد وﺣﺪت ﺑﯿﻦ ﻣﺮدم و ﻧﯿﺰ ﻣﺮدم و ﻣﺴﺌﻮﻻن‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻗـﺪرت و ﻋﻈﻤـﺖ‬
‫اﺳﻼم و ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺮدم در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ و داﺧﻠﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﻼم‪.‬‬
‫‪ .1‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم‪ ،‬دﻓﺘﺮ دﻫﻢ‪ ،‬ص ‪.412‬‬
‫‪ .2‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ،18‬ص ‪.195‬‬
‫‪ .3‬ﺣﺪﯾﺚ وﻻﯾﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي‪ ،‬ج ‪ ، 6‬ص ‪.215‬‬
‫‪ .4‬ﺧﻄﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﻼﻋﺎت ‪.1377/8/9‬‬
‫‪ .5‬ﺣﺪﯾﺚ وﻻﯾﺖ‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪.232‬‬
‫‪ .6‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ، 6‬ص ‪.215‬‬
‫‪ .7‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ،18‬ص ‪.195‬‬

‫‪ .14‬اﺣﯿﺎي اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽ از ﻣﻨﮑﺮ‬

‫ﻓﺮﯾﻀﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽ از ﻣﻨﮑﺮ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎﻣﻼً ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮي‪ ،‬اﺻﻼً ﻣﻌﻨﺎ و ﻣﻔﻬـﻮﻣﯽ‬
‫ﻋﻤﻠﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬رژﯾﻢ ﻓﺎﺳﺪ ﭘﻬﻠﻮي ﺟﻮ ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ ﮔـﺴﺘﺮدﮔﯽ ﻓـﺴﺎد و ﻓﺤـﺸﺎ و‬
‫ﻣﻔﺎﺳﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬زﻣﯿﻨﻪاي ﺑﺮاي ﻃﺮح اﯾﻦ ﻓﺮﯾﻀﻪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﯾﻀﻪ اﻣـﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف از ﻓﺮوع دﯾﻦ و واﺟﺒﺎت اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫و‪ ‬اﻟْﻤ‪‬ﻮٔﻣ‪‬ﻨُﻮنَ و‪ ‬اﻟْﻤ‪‬ﻮٔﻣ‪‬ﻨﺎت‪ ‬ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﻀُﻬ‪‬ﻢ‪ ‬أَو‪‬ﻟ‪‬ﯿﺎء‪ ‬ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﺾٍ ﯾ‪‬ﺄْﻣ‪‬ﺮُونَ ﺑِﺎﻟْﻤ‪‬ﻌ‪‬ﺮُوف‪ ‬و‪ ‬ﯾ‪‬ﻨْﻬ‪‬ﻮ‪‬نَ ﻋ‪‬ﻦِ اﻟْﻤ‪‬ﻨْﮑَﺮِ‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪(71 :‬‬

‫ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ ﻫﻤﻪ ﯾﺎور و دوﺳﺘﺪار ﯾﮑﺪﯾﮕﺮﻧﺪ‪ .‬ﺧﻠﻖ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﻧﯿﮑﻮ‪ ،‬اﻣﺮ و از ﮐﺎر زﺷﺖ ﻧﻬﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫رﺳﻮل ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ﻧﯿﺰ در رواﯾﺘﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫‪۵٢‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽ از ﻣﻨﮑﺮ ﻧﮑﻨﻨﺪ و از ﻧﯿﮑﺎن ﺧﺎﻧﺪاﻧﻢ ﭘﯿﺮوي ﻧﮑﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﺪان را ﺑـﺮ‬
‫آﻧﺎن ﻣﺴﻠﻂ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺑﺎن دﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ دﻋﺎﯾﺸﺎن ﻣﺴﺘﺠﺎب ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪1.‬‬

‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻓﺮﯾﻀﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽ از ﻣﻨﮑﺮ‪ ،‬وﻇﯿﻔﻪاي ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤـﻪاﻟﻠﻬـﺪر اﯾـﻦ ﻣـﻮرد‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽ از ﻣﻨﮑﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻠﺖ واﺟﺐ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﯾﮏ ﺧﻼف ﯾﮏ ﮐﺴﯽ ﮐﺮد ﺑﺎﯾـﺪ او را ﻧﻬـﯽ ﮐﻨـﺪ‪ 2.‬اﻣـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽ از ﻣﻨﮑﺮ از اﻣﻮري اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﮐﺲ واﺟﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑـﺮ ﯾﮑـﯽ واﺟـﺐ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑـﺮ‬
‫دﯾﮕﺮي ]ﻧﻪ[‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﮑﻠﻔﯿﻢ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﯿﻢ و ﺧﺎرج ﮐﻨﯿﻢ از ﻇﻠﻤﺖ ﺑﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ﻣﮑﻠـﻒ ﻫـﺴﺘﯿﻢ ﮐـﻪ‬
‫دﯾﮕﺮان را ﻫﻢ ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر دﻋﻮت ﮐﻨﯿﻢ‪3.‬‬

‫در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﺻﻞ ﻫﺸﺘﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﻢ‪:‬‬

‫در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬دﻋﻮت ﺑﻪ ﺧﯿﺮ‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽ ازﻣﻨﮑﺮ‪ ،‬وﻇﯿﻔﻪاي اﺳﺖ ﻫﻤﮕـﺎﻧﯽ و ﻣﺘﻘﺎﺑـﻞ ﺑـﺮ ﻋﻬـﺪه‬
‫ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬دوﻟﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدم و ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دوﻟﺖ‪ .‬ﺷﺮاﯾﻂ و ﺣـﺪود و ﮐﯿﻔﯿـﺖ آن را ﻗـﺎﻧﻮن ﻣﻌـﯿﻦ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﮐﻨﺎر ﻧﻬﯽ از ﻣﻨﮑﺮ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﺟﺪي ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد ﺗﺎ ﺷﺎﻫﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﻣﻄﻠﻮب و ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻣﯿﺰان اﻟﺤﮑﻤﻪ‪ ،‬ص ‪.12429‬‬
‫‪ .2‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﻫﺠﺪﻫﻢ‪ ،‬ص ‪.125‬‬
‫‪ .3‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ،11‬ص ‪ 386‬و ‪.387‬‬

‫‪ .15‬ﺑﺮﭼﯿﺪه ﺷﺪن ﺷﺮابﻓﺮوﺷﯽﻫﺎ‬

‫وﺟﻮد ﻣﺸﺮوب ﻓﺮوﺷﯽﻫﺎي ﻓﺮاوان در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر در ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ و ﻣﺤﻠﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﯾﮑـﯽ از ﻫـﺰاران ﻣﻔﺎﺳـﺪ و ﻣﻨﮑـﺮات رژﯾـﻢ‬
‫ﭘﻬﻠﻮي ﺑﻮد‪ .‬رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﺑﺎ ﺗﺄﺳﯿﺲ و ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺸﺮوبﻓﺮوﺷﯽﻫﺎ و ﻣﯿﮑﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﻗﺼﺪ رﺳﻤﯿﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﻋﻠﻨﯽ ﺑﻪ اﻣﺮ ﺣـﺮام‬
‫ﺷﺮابﻓﺮوﺷﯽ و ﺷﺮابﺧﻮاري داﺷﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﮔﺴﺘﺎﺧﯽ و ﺷﻬﺎﻣﺖ ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﻨﯽ ﮐـﺮدن ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻮازﯾﻦ ﺷﺮﻋﯽ ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﺪ و ﻗﺪرت ﺧﻮد را ﺑﻪ رخ ﻣﺮدم ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻋﻠﻤﺎي دﯾﻦ ﺑﮑﺸﺪ‪ .‬وﺟـﻮد اﯾـﻦ ﻣﺮاﮐـﺰ و ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ‬
‫ﻣﺴﺘﻤﺮ آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺣﺮام و ﺧﻼف ﺷﺮع را در ﺑﯿﻦ ﺗﻮده ﻣﺮدم‪ ،‬ﻋﺎدي ﺟﻠﻮه ﻣﯽداد‪ .‬در واﻗـﻊ‪ ،‬ﻋﻤـﻞ ﮔﻨـﺎه و ﺣـﺮام ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺪرﯾﺞ در ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻋﺎدي و ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺻﺮف‪ ‬وﺟﻮد ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﺸﺮوب ﻓﺮوﺷﯽ آن ﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻓﺮاوان در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر‪،‬‬
‫زﻣﯿﻨﻪ و آﻟﻮده ﺷﺪن ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻣﺸﺮوبﺧﻮاري و ﻣﯽﮔﺴﺎري ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐـﺮد‪ .‬از ﻧﻈـﺮ اﺳـﻼم‪ ،‬ﺷـﺮابﺧـﻮاري از ﮔﻨﺎﻫـﺎن‬
‫ﮐﺒﯿﺮه اﺳﺖ و در ﻗﺮآن ﻣﻮرد ﻧﻬﯽ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ در آﯾﻪ ‪ 219‬ﺳﻮره ﺑﻘﺮه ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫از ﺗﻮ درﺑﺎره ﻣﯽ و ﻗﻤﺎر ﻣﯽﭘﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﮕﻮ در آن دو‪ ،‬ﮔﻨﺎه ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ و ﺳﻮدﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﻣﺮدﻣﺎن دارد‪ ،‬وﻟﯽ ﮔﻨﺎه آﻧﻬـﺎ از آن‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ و ﺑﺮﭼﯿﺪه ﺷﺪن ﻣﺮاﮐﺰ ﺷﺮابﻓﺮوﺷﯽ‪ ،‬ﻣﺸﺮوبﺧﻮاري و ﻣﯽﮔﺴﺎري ﻋﻠﻨﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ از ﺑﯿﻦ‬
‫رﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬از ارﺗﮑﺎب ﮔﻨﺎه ﮐﺒﯿﺮه‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ رﻓﺘﻦ ﻧﯿﺮوي ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﺑـﺮاي ﻧـﻮاﻣﯿﺲ ﻣـﺮدم‪ ،‬ﺳـﺴﺖ‬

‫‪۵٣‬‬
‫ﺷﺪن رواﺑﻂ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ و ﻧﻬﺎد ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ارﺗﮑﺎب ﺟـﺮاﯾﻢ و ﺗﺨﻠﻔـﺎت اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻗﺘـﻞ و آدمﮐـﺸﯽ‪ ،‬درﮔﯿـﺮيﻫـﺎ و‬
‫دﻋﻮاﻫﺎي ﻣﺴﺘﺎﻧﻪ و ﻋﺮﺑﺪهﮐﺸﯽﻫﺎ در ﮐﻮﭼﻪﻫﺎ و ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ و ﺳﻠﺐ اﻣﻨﯿﺖ و آﺳﺎﯾﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .16‬ﺑﺮﭼﯿﺪه ﺷﺪن ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺴﺎد‬

‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺴﺎد ﺑﻪ ﺻﻮرت رﺳﻤﯽ‪ ،‬زﻧﺎن ﻓﺎﺳﺪ را در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺮدان ﻫﻮسﺑﺎز و ﺷﻬﻮتران ﻗـﺮار ﻣـﯽدادﻧـﺪ‪ .‬زﻧـﺎ از ﮔﻨﺎﻫـﺎن‬
‫ﮐﺒﯿﺮه اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫و ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ زﻧﺎ ﻧﺰدﯾﮏ ﻧﺸﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﮐﺎري ﺑﺴﯿﺎر زﺷﺖ و راﻫﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ اﺳﺖ‪) .‬اﺳﺮاء‪(32 :‬‬

‫ﻋﻤﻞ زﺷﺖ زﻧﺎ در زﻣﺎنﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪ و ﻣﺨﺘﺺ اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﺮاﮐﺰ ﻧﺒـﻮد‪ ،‬ﺑـﺎ اﯾـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬وﺟـﻮد اﯾـﻦ‬
‫ﻣﺮاﮐﺰ ﮐﻪ از ﺣﻤﺎﯾﺖ دوﻟﺖ ﺑﺮﺧﻮدار ﺑﻮد و روزاﻧﻪ ﻫﺰاران رواﺑﻂ ﻧﺎﻣﺸﺮوع در آﻧﻬﺎ رخ ﻣﯽداد‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﻣﯽﺷـﺪ ﻫـﺰاران زن و‬
‫ﻣﺮد ﺑﺎ آﻟﻮده ﺷﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ ﮔﻨﺎه ﮐﺒﯿﺮه‪ ،‬از ﻣﻌﻨﻮﯾﺖ و ﺣﺘﯽ اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ‪ ،‬ﺧﺎرج و ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮداﺗﯽ ﺗﺒـﺪﯾﻞ ﺷـﻮﻧﺪ ﮐـﻪ ﺻـﺮﻓﺎ ﺑـﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ارﺿﺎي ﻏﺮاﯾﺰ ﺷﻬﻮاﻧﯽ و ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻃﻐﯿﺎن ﻏﺮاﯾﺰ ﺟﻨﺴﯽ در ﺟﻮاﻧﯽ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﺎﯾﻪ آﻟﻮدﮔﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ آﻧﺎن ﻣـﯽﺷـﺪ و از ﺗﻤﺎﯾـﻞ آﻧـﺎن ﺑـﻪ ﺗـﺸﮑﯿﻞ‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده و ازدواج ﻣﯽﮐﺎﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺮاﮐﺰ‪ ،‬ﺷﺨﺼﯿﺖ زﻧﺎن ﺑـﻪ ﻣﺮاﺗﺒـﯽ ﭘـﺎﯾﯿﻦﺗـﺮ از ﺣﯿﻮاﻧـﺎت ﮐـﺎﻫﺶ ﻣـﯽﯾﺎﻓـﺖ و ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﻮداﺗﯽ ﺧﻮار و ﺑﯽﻫﻮﯾﺖ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺮاﮐﺰ ﻓﺤﺸﺎ را از ﺑﯿﻦ ﺑﺮد و ﻋﻔﺖ و ﭘﺎكداﻣﻨـﯽ را‬
‫ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن آورد‪.‬‬

‫‪ -17‬ﺗﺤﻮل در ﻣﺤﺘﻮاي ﮐﺘﺎبﻫﺎ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت‬

‫در دوران ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﮐﺘﺎبﻫﺎي زﯾﺎدي در زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻨﺮي‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺗـﺎرﯾﺨﯽ‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﯽ‪،‬ﻣﻨﺘـﺸﺮ ﻣـﯽﺷـﺪ ﮐـﻪ از‬
‫اﺑﺘﺬال و ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺿﺪاﺧﻼﻗﯽ و ﻣﺴﺘﻬﺠﻦ ﭘﺮ ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺑـﺎ ﭼـﺎپ ﮐﺘـﺎبﻫـﺎي ﭘﺮﻣﺤﺘـﻮاي اﺳـﻼﻣﯽ در ﻣﻮﺿـﻮعﻫـﺎي‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﮐﺘﺎبﻫﺎي ﺿﺪاﺧﻼﻗﯽ و ﺿﺪاﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮد و ﺣﺘﯽ در ﭼﺎپ‬
‫اﯾﻦ ﮐﺘﺎبﻫﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺧﻮد ﺷﺨﺺ ﺷﺎه در ﺿﺪﯾﺖ ﺑـﺎ اﺳـﻼم ﺟـﺪﯾﺖ ﺑﯿـﺸﺘﺮي از ﺧـﻮد ﻧـﺸﺎن‬
‫ﻣﯽداد‪ ،‬ﺧﺴﺮو ﻣﻌﺘﻀﺪ در ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻮرد ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪:‬‬

‫در دوران رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن ﺳﺤﺮ و اﻓﺴﻮن‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮا ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﻋﺪه از ﺷﺮقﺷﻨﺎﺳـﺎن و اﺳـﻼمﺷﻨﺎﺳـﺎن‬
‫ﺷﻮروي ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ]ﺑﻮد [و در آن ﺗﻼش ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ اﯾﻤﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را زﯾﺮ ﺳﺆال ﺑﺮده و از ﺑﯿﻦ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬اﯾـﻦ ﮐﺘـﺎب در‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﭼﺎپ ﺷﺪه و ﺗﻌﺪادي ﺑﻪ اﯾﺮان ارﺳﺎل ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎه ﺑﻪ ﻣﺰﯾ‪‬ﻨﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺟﺮﯾـﺎن اﯾـﻦ ﮐﺘـﺎب ﭼﯿـﺴﺖ؟‬
‫ﻣﺰﯾ‪‬ﻨﯽ ﺟﺮﯾﺎن را ﮔﻔﺘﻪ و اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﻗﺮﺑﺎن ﺟﻠﻮ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ را ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﺮان ارﺳﺎل ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺟﻤﻊآوري ﮐـﺮدم‪.‬‬
‫ﺷﺎه اﻋﺘﺮاض ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺷﻨﯿﺪهام در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎ اﻫﺎﻧﺖ زﯾﺎدي ﺑﻪ دﯾﻦ اﺳﻼم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا‬
‫ﺟﻠﻮ اﻧﺘﺸﺎر آن را ﮔﺮﻓﺘﻪاﯾﺪ؟ اي ﮐﺎش ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﯾﺪ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب در ﻣﯿﺎن ﻣﺤﺎﻓﻞ روﺣﺎﻧﯽ‪ ،‬اﺻـﻨﺎف و ﺑـﺎزاريﻫـﺎ و ﮐـﺴﺒﻪ‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﭼﺮا اﯾﻦ ﮐﺘﺎب را ﺑﺮاي آﯾﺖاﷲ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ‪ ،‬آﯾﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي و آﻗﺎي ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ ﻧﻔﺮﺳﺘﺎدﯾﺪ ﺗﺎ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪1.‬‬

‫‪۵۴‬‬
‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي اﯾﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺷﻮم را ﻫﻢ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮداﺷﺖ و ﺗﺤﻮل ﭼﺸﻢﮔﯿﺮي در ﻣﺤﺘﻮاي ارزﺷـﯽ ﮐﺘـﺎبﻫـﺎ و‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﻤﺎرﮔﺎن آﻧﻬﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬اﯾﻦ اﻣﮑﺎن ﺑﺮاي ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻣﺘﻌﻬﺪ و اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻓـﺮاﻫﻢ ﺷـﺪ‬
‫ﺗﺎ ﻫﺰاران ﻋﻨﻮان ﮐﺘﺎب ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮعﻫﺎي ﯾﺎد ﺷﺪه ﭼﺎپ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫اﻫﻤﯿﺖ اﻧﺘﺸﺎرات‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﻫﻤﯿﺖ ﺧﻮنﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﺒﻬﻪﻫﺎ رﯾﺨﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺪاد اﻟﻌﻠﻤﺎ اﻓﻀﻞ ﻣـﻦ دﻣـﺎء اﻟـﺸﻬﺪاء‪.‬‬
‫دﻣﺎء ﺷﻬﺪا اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺴﯿﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ و ﺳﺎزﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﮑﻦ ﻗﻠﻢﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺎزﻧﺪه ﺑﺎﺷـﻨﺪ و اﺻـﻮﻻً ﺷـﻬﺪا را ﻗﻠـﻢﻫـﺎ‬
‫ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ و ﻗﻠﻢﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﻬﯿﺪ ﭘﺮورﻧﺪ‪2.‬‬

‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎﻧﺪ در زﻣﺎن ﺣﮑﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺠﻠﻪﻫﺎ و ﻧﺸﺮﯾﻪﻫـﺎ ﻧﯿـﺰ ﺻـﺮﻓﺎ ﺑـﻪ ﺗـﺼﺎوﯾﺮ ﺑـﺴﯿﺎر ﻣـﺴﺘﻬﺠﻦ اﺧﺘـﺼﺎص‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم در وﺻﯿﺖﻧﺎﻣﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ـ اﻟﻬﯽ ﺧﻮد در ﻧﮑﻮﻫﺶ اﯾﻦ ﻣﺠﻼت ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫ﻣﺠﻠﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و ﻋﮑﺲﻫﺎي اﻓﺘﻀﺎح ﺑﺎر و اﺳﻒاﻧﮕﯿﺰ و روزﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ ﺑـﺎ ﻣـﺴﺎﺑﻘﺎت در ﻣﻘـﺎﻻت ﺿـﺪﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺧـﻮﯾﺶ و‬
‫ﺿﺪاﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺘﺨﺎر‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﻪوﯾﮋه ﻃﺒﻘﻪ ﺟﻮان ﻣﺆﺛﺮ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﻏﺮب ﯾﺎ ﺷﺮق ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪3.‬‬

‫ﺻﺪﻣﻪاي ﮐﻪ اﺳﻼم از ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﻃﺎﻏﻮﺗﯽ ﺧﻮرد‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ از دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺧﻮرد و آن ﻗﺪر ﮐﻪ ﺟﻮانﻫـﺎي‬
‫ﻣﺎ را اﯾﻦ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻓﺎﺳﺪ و آن ﻣﺠﻠﻪﻫﺎي ﻓﺎﺳﺪﺗﺮ و آن رادﯾﻮ و ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﻓﺎﺳﺪﺗﺮ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ﮐﺸﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠـﻮم ﻧﯿـﺴﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﻣﺮاﮐﺰ ﻓﺴﺎد‪ ،‬آنﻗﺪر ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ﮐﺸﯿﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺠﻼت ﺑـﻮد و اﯾـﻦ ﻣﻄﺒﻮﻋـﺎت و اﯾـﻦ رادﯾـﻮ و ﺗﻠﻮﯾﺰﯾـﻮن و ﺗﻤـﺎم اﯾـﻦ‬
‫رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﮔﺮوﻫﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟﻮانﻫﺎي ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺟﺎي اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف داﻧﺸﮕﺎه ﺑﮑﺸﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮف ﻋﻠﻢ و ادب ﺑﮑﺸﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﺮف‬
‫ﻓﺴﺎد ﮐﺸﺎﻧﺪ‪4.‬‬
‫‪ .1‬ﺧﺴﺮو ﻣﻌﺘﻀﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮐﺎﻣﺎن ﮐﺎخ ﺳﻌﺪآﺑﺎد‪ ،‬ج ‪ ،2‬ﺻﺺ ‪568‬ـ‪.580‬‬
‫‪ .2‬آﯾﯿﻦ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ )ﮔﺰﯾﺪهاي از اﻧﺪﯾﺸﻪ و آراي اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ(‪ ،‬ص ‪.236‬‬
‫‪ .3‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ،21‬ص ‪.195‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.237‬‬

‫‪ .18‬ﺗﺤﻮل در رﺳﺎﻧﻪ ﻣﻠﯽ رادﯾﻮ و ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن و ﺳﯿﻨﻤﺎﻫﺎ‬

‫از ﻣﯿﺎن رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﻤﻌﯽ‪ ،‬ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﭼﻪ در ﺟﻬﺖ ﻣﺜﺒﺖ ﯾﺎ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺴﯿﺎر اﺛﺮﮔﺬار اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻀﻮر ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن در ﻫﻤﻪ ﺧﺎﻧﻪﻫـﺎ‬
‫و وﺳﯿﻊ ﺑﻮدن داﻣﻨﻪ و ﺑ‪‬ﺮد آن‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮ ﺑﯿﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺳﻤﻌﯽ و ﺑـﺼﺮي ﺑـﻮدن آن‪ ،‬اﺷـﺘﻐﺎل ﯾـﮏ ﯾـﺎ ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎﻋﺘﻪ‬
‫اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎي آن در روز و ﺗﻨﻮع ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن آن از ﻧﻈﺮ ﺳﻨﯽ‪ ،‬ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه اﻫﻤﯿﺖ اﯾﻦ رﺳـﺎﻧﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺣـﻀﺮت‬
‫اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ در ﺳﺨﻨﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫رادﯾﻮ و ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن از ﺗﻤﺎم رﺳﺎﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺣﺴﺎسﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬رادﯾﻮ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮏ ﻣﻤﻠﮑﺖ را اﺻـﻼح ﮐﻨـﺪ و‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ﺑﮑﺸﺪ‪ .‬اﯾﻦ را ﻧﻪ روزﻧﺎﻣﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺳﯿﻨﻤﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﺌﺎﺗﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﻟﻔﻈﯽ ﮐﻪ در ﻣﻨﺎﺑﺮ‬
‫اﺳﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ اﯾﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﺷﻌﺎﻋﺸﺎن ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ 1.‬رادﯾﻮ و ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﯾﮏ دﺳﺘﮕﺎﻫﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻢ در ﻃـﺮف‬

‫‪۵۵‬‬
‫ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﻓﺎﺳﺪ اﻫﻤﯿﺖ زﯾﺎدي دارد و ﻫﻢ در ﻃﺮف ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺻﺤﯿﺢ‪ ...‬ﺗﻤﺎم ﻣﻄﺒﻮﻋـﺎت اﯾـﻦ ﻃـﻮر اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻨﺘﻬـﺎ اﻫﻤﯿـﺖ‬
‫ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻫﻤﻪ اﺳﺖ‪2.‬‬

‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي از اﯾﻦ رﺳﺎﻧﻪ ﭘﺮ اﻫﻤﯿﺖ در ﺟﻬﺖ ﻣﻨﻔﯽ و ﺗﺨﺮﯾﺒﯽ آن ﺑﻬﺮه ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﺑﺎ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺗﺼﺎوﯾﺮ‬
‫ﻣﺴﺘﻬﺠﻦ و ﺿﺪاﺧﻼﻗﯽ و ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﻣﺒﺘﺬل و ﮔﻤﺮاهﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺷﻮﻫﺎي ﻣﺴﺘﻬﺠﻦ‪ ،‬ﭘﺨﺶ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ و رﻗﺺ و آوازﻫﺎي ﺣـﺮام‪،‬‬
‫ﺑﺮ اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺑﻪ وﯾﮋه ﻧﺴﻞ ﺟﻮان اﺛﺮ وﯾﺮاﻧﮕـﺮي داﺷـﺖ‪ .‬ﺗـﺮوﯾﺞ ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻣـﻨﺤﻂ ﻏﺮﺑـﯽ‪ ،‬ﺗـﺮوﯾﺞ رواﺑـﻂ ﻧﺎﻣـﺸﺮوع و‬
‫ﺿﺪاﺧﻼﻗﯽ ﺑﯿﻦ زﻧﺎن و ﻣﺮدان‪ ،‬ﺗﺮوﯾﺞ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﯽﺣﺠﺎﺑﯽ و ﺑﯽﻋﻔﺘﯽ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓـﯽ و ﺗﺒﻠﯿـﻎ اﻓـﺮاد ﻓﺎﺳـﺪ و ﻣﻨﺤـﺮف از ﻗﺒﯿـﻞ‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻨﺮﭘﯿﺸﻪﻫﺎ و رﻗﺎﺻﻪﻫﺎي داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻟﮕـﻮ‪ ،‬ﺗﺤﺮﯾـﮏ و ﺗﻘﻮﯾـﺖ روﺣﯿـﻪ ﺷـﻬﻮاﻧﯽ و ﺣﯿـﻮاﻧﯽ‪،‬‬
‫ﺑﯽﺣﺮﻣﺘﯽ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﯿﺖ زن و اﺳﺘﻔﺎده از او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰار ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﯽ ﺑﺮاي ﭘﺮ ﮐﺮدن ﺟﯿـﺐ ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪداران‪ ،‬از ﭘـﯽآﻣـﺪﻫﺎي‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﯾﻦ رﺳﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻮشﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب‪ ،‬اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ اﺳﻔﻨﺎك ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺖ و رادﯾﻮ و ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﺑـﺎ اراﺋـﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪه و ﻣﻔﯿﺪ در ﺟﻬﺖ رﺷﺪ و ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻣﺮدم‪ ،‬ﮔﺎمﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮي ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﯿﻨﻤﺎﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از ﻣﺤﯿﻂﻫﺎي ﻓﺎﺳـﺪ و ﺿـﺪاﺧﻼﻗﯽ دوران رژﯾـﻢ ﭘﻬﻠـﻮي ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬اﻧﺤﻄـﺎط و ﻓـﺴﺎد اﺧﻼﻗـﯽ در‬
‫ﺳﯿﻨﻤﺎﻫﺎ ﺑﯿﺶ از رادﯾﻮ و ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻢ ﻓﻀﺎ و ﻣﺤﯿﻂ ﺳﯿﻨﻤﺎﻫﺎ‪ ،‬ﻓـﻀﺎﯾﯽ ﺑـﺴﺘﻪ وﻣـﺴﺘﻌﺪ ﺑـﺮاي اﻧـﻮاع آﻟـﻮدﮔﯽﻫـﺎ و‬
‫اﺧﺘﻼط ﻧﺎﻣﺸﺮوع زﻧﺎن و ﻣﺮدان و دﺧﺘﺮان و ﭘﺴﺮان ﺟﻮان ﺑﻮد و ﻫﻢ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺮ از ﺻﺤﻨﻪﻫـﺎي‬
‫زﺷﺖ و ﻣﺴﺘﻬﺠﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺴﺎد اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﻤﺎﺷـﺎي آن را در اﻟﻈـﺎﻫﺮ ﺑـﺮاي اﺷـﺨﺎص‬
‫ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 18‬ﺳﺎل ﻣﻤﻨﻮع ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﯾﻦ ﺿﺎﺑﻄﻪ در ﻋﻤﻞ رﻋﺎﯾﺖ ﻧﻤﯽﺷﺪ و ﺑﺴﯿﺎري از دﺧﺘﺮان و ﭘﺴﺮان ﻧﻮﺟﻮان ﻧﯿـﺰ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎي اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ ﻣﯽﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ؛ زﯾﺮا روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺳﺮﺷﺎر از آﮔﺎﻫﯽﻫﺎي ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﯽ ﺳﯿﻨﻤﺎﻫﺎ و دﻋﻮت ﻣﺮدم ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎي ﻓﯿﻠﻢﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎي آن ﺑﺮاي اﺷﺨﺎص ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 18‬ﺳﺎل ﻣﻤﻨﻮع ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﻓﯿﻠﻢﻫـﺎ‪ ،‬آﺛـﺎر ﺗﺒـﺎهﮐﻨﻨـﺪه‬
‫ﺷﺪﯾﺪي ﺑﺮ زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﺑﻪوﯾﮋه ﺟﻮاﻧﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از رواﺑﻂ ﻧﺎﻣﺸﺮوع و ﺿـﺪاﺧﻼﻗﯽ ﻧﻘـﺶ ﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﺮ ﭘـﺮده‬
‫ﺳﯿﻨﻤﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺟﻮاﻧﺎن ﺟﻨﺒﻪ آﻣﻮزﺷﯽ داﺷﺖ و ﺟﻮاﻧﺎن را ﺑﻪ ﺗﻘﻠﯿﺪ از اﻋﻤﺎل و ﮐﺮدار آﻧﻬﺎ در ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻣﺤـﯿﻂ ﺧـﺎﻧﻮادﮔﯽ وا‬
‫ﻣﯽداﺷﺖ‪ .‬ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻔﺴﺪه ﻫﻢ ﭘﺎﯾﺎن داد‪ .‬اﻣﺮوز ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﺳﺎﻟﻢ و ﻣﻔﯿـﺪ زﯾـﺎدي‬
‫در ﺳﯿﻨﻤﺎﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﺮده ﻧﻤﺎﯾﺶ در ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ .1‬آﯾﯿﻦ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﮔﺰﯾﺪهاي از اﻧﺪﯾﺸﻪ و آراي ﺣﻀﺮت اﻣﺎم‪ ،‬ص ‪.240‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.236‬‬

‫‪ -19‬اﺣﯿﺎي ارزش و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻣﻌﻨﻮي زﻧﺎن‬

‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ زﻧﺎن اﯾﺮان را ﮐﻪ در رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺷﺨﺼﯿﺖ اﺳﻼﻣﯽ و ﻣﻠﯽ و ﻫﻮﯾﺖ‬
‫واﻗﻌﯽ و ﻓﻄﺮي ﺧﻮﯾﺶ را از دﺳﺖ داده و وﺳﯿﻠﻪاي ﺑﺮاي ارﺿﺎي ﻫﻮسﻫﺎي ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه واﻗﻌـﯽﺷـﺎن‬
‫ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬اﻧﻘﻼب اﯾﻦ ﺑﺎور را ﺑﻪ وﺟﻮد آورد ﮐﻪ زن‪ ،‬ﻧﯿﻤﯽ از ﭘﯿﮑﺮه ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﺪ و ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ در ﺑـﺴﯿﺎري از‬
‫زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺣﻀﻮر ﻓﻌﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﻘﻼب ﺑﻪ زن ﻓﻬﻤﺎﻧﺪ ﮐﻪ اﺻﺎﻟﺖ و ﺳﻼﻣﺖ ﺧﺎﻧﻮاده و‬
‫ﻧﺴﻞ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻋﻬﺪه اوﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﻘﺎم و اﺣﺘﺮام وﯾﮋهاي ﺑﺮاي زن ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ و ﻣﺎدر ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺳﻬﻢ را در ﭘـﺮورش‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ دارد‪ .‬اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ در ﻫﻤﯿﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬از داﻣﻦ زن‪ ،‬ﻣﺮد ﺑﻪ ﻣﻌﺮاج ﻣﯽرود«‪1.‬‬

‫اﺣﯿﺎي ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻣﻌﻨﻮي زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان از دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ اﻧﻘﻼب اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮕﺮش رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﺑﻪ زﻧـﺎن و دﺧﺘـﺮان‪،‬‬
‫ﻣﺎدي‪ ،‬ﻣﻨﻔﻌﺖﻃﻠﺒﺎﻧﻪ و ﻟﺬتﺟﻮﯾﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬دﻟﯿﻞ اﯾﻦ ادﻋﺎ ﻧﯿﺰ ﺳﯿﺎﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده اﺑﺰاري رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي از زن ﺑﺮاي ﺷﻬﻮتراﻧـﯽ‬

‫‪۵۶‬‬
‫ﻣﺮدان ﻋﯿﺎش ﺑﻮد‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ از ﻫﻤﺎن دوران ﻣﺒﺎرزه و ﻗﺒﻞ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑـﻪ اﻓـﺸﺎﮔﺮي‬
‫اﯾﻦ رﻓﺘﺎر اﻫﺎﻧﺖآﻣﯿﺰ ﭘﺮداﺧﺖ و ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺎﺳﺪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮐﺮد‪ .‬اﯾﺸﺎن در ﺷﻬﺮﯾﻮر ‪ 1357‬در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪاي ﺑﺎ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫اﯾﻦ ﺷﺎه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺐ ﻧﻘﻞ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﻣﺨﺒﺮ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎﯾﯽ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ درك ﻣﻦ از زن آن اﺳﺖ ﮐـﻪ او ﺑﺎﯾـﺪ زﯾﺒـﺎ و‬
‫ﻓﺮﯾﺒﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺎه اﺳﺖ ﮐﻪ زنﻫﺎ را ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ‪2.‬‬

‫اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه اﺑﺰاري در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﯿﻨﺶ اﺻﯿﻞ و ﻧﺎب اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﻟﻠﻬﺒﯿﺸﺘﺮ ﻧﻤﻮد ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫اﺳﻼم زنﻫﺎ را از آن ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺟﺎﻫﻠﯿﺖ ﺑﻮده‪ ،‬ﻧﺠﺎت داده اﺳﺖ‪ .‬آنﻗﺪر ﮐﻪ اﺳﻼم ﺑﻪ زن ﺧﺪﻣﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺧـﺪا‬
‫ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺮد ﺧﺪﻣﺖ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ در ﺟﺎﻫﻠﯿـﺖ زن ﭼـﻪ ﺑـﻮده و در اﺳـﻼم ﭼـﻪ ﺷـﺪه؟ اﺳـﻼم‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﻫﻤﺎن ﻃﻮري ﮐﻪ ﻣﺮد ﻫﻤﻪ ﮐﺎرﻫﺎي اﺳﺎﺳﯽ را ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬زن ﻫﻢ ﺑﮑﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻪ اﯾﻨﮑﻪ زن ﯾﮏ ﭼﯿﺰي ﺷﻮد ﮐﻪ آﻗـﺎ‬
‫دﻟﺸﺎن ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺰك ﮐﺮده ﺑﯿﺎﯾﺪ ﺗﻮي ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺟﻮانﻫﺎآن ﻃﻮري ﻣﺨﻠـﻮط ﺷـﻮد! اﺳـﻼم‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﺟﻠﻮ اﯾﻨﻬﺎ را ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬اﺳﻼم ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﺣﯿﺜﯿﺖ و اﺣﺘﺮام زن را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ زن ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺑﺪﻫﺪ ﮐـﻪ‬
‫از اﯾﻦ ﻓﻌﻠﯿﺖ ﺑﯿﺮون ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ .‬اﯾﻨﻬﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ زن را ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ و او را از اﯾﻦ دﺳﺖ ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ را ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳـﺖ‬
‫اﺳﻼم‪3.‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﮕﺮش ﺣﻀﺮت اﻣﺎم در ﺳﺨﻨﺎن دﯾﮕﺮ اﯾﺸﺎن ﻧﯿﺰ ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻧﻘﺶ زن در ﻋﺎﻟﻢ از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺧﺎص ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﺻﻼح و ﻓﺴﺎد ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﺻﻼح و ﻓـﺴﺎد زﻧـﺎن در آن ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬زن‪ ،‬ﯾﮑﺘﺎ ﻣﻮﺟﻮدي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از داﻣﻦ ﺧﻮد اﻓﺮادي ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺤﻮﯾـﻞ دﻫـﺪ ﮐـﻪ از ﺑﺮﮐـﺎﺗﺶ‬
‫ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪﻫﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ و ارزشﻫﺎي واﻻي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮐﺸﯿﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻋﮑـﺲ آن ﺑﺎﺷـﺪ‪ 4.‬ﻋﻨـﺎﯾﺘﯽ‬
‫ﮐﻪ اﺳﻼم ﺑﻪ زﻧﺎن دارد‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻋﻨﺎﯾﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدان دارد‪ ،‬در اﯾﻦ ﻧﻬﻀﺖ‪ ،‬زﻧﺎن ﺣـﻖ ﺑﯿـﺸﺘﺮي از ﻣـﺮدان دارﻧـﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺮدان ﺷﺠﺎع را در داﻣﺎن ﺧﻮد ﺑﺰرگ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ‪ ،‬اﻧﺴﺎنﺳﺎز اﺳﺖ و زﻧﺎن ﻧﯿﺰ اﻧﺴﺎنﺳﺎز‪ .‬اﮔﺮ زﻧﺎن ﺷـﺠﺎع‬
‫و اﻧﺴﺎنﺳﺎز از ﻣﻠﺖﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖ و اﻧﺤﻄﺎط ﮐﺸﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺳﻼم ﻫﻤـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻼح زن و‬
‫ﻣﺮد اﺳﺖ‪ .‬زن ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻘﺪرات اﺳﺎﺳﯽ ﻣﻤﻠﮑﺖ دﺧﺎﻟﺖ ﮐﻨﺪ‪5.‬‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﮕﺮش دﯾﻨﯽ و اﻧﻘﻼﺑﯽ‪ ،‬ﻣﻨﺰﻟﺖ زن در ﭘﺮﺗﻮ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬اﺣﯿﺎ و ﮐﺮاﻣﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ او ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪ‪ .‬در اﯾـﻦ‬
‫ﻧﮕﺎه‪ ،‬زن‪ ،‬اﺑﺰار ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺒﺪأ ﻫﻤﻪ ﺳﻌﺎدتﻫﺎﺳﺖ‪ .‬زن‪ ،‬ﻣﺮﺑﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ و ﺷﻘﺎوت و ﺳﻌﺎدت ﮐﺸﻮر ﺑـﻪ وي واﺑـﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان اﻓﺰون ﺑﺮ اﯾﺠﺎد ﮐﺮاﻣﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ در زﻧﺎن‪ ،‬ﺗﺤـﻮل روﺣـﯽ و ﻓﮑـﺮي ﻋﻈﯿﻤـﯽ ﺑـﻪ‬
‫وﺟﻮد آورد و آﻧﺎن را از ﻣﻮﺟﻮدي ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻟﺒﺎس و آراﯾﺶ ﺑﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎﯾﯽ ﺷﺠﺎع‪ ،‬ﻓﺪاﮐﺎر و ﺷﻬﯿﺪﭘﺮور‪ ،‬ﻣﻘﺎوم و ﺻﺒﻮر‪ ،‬ﻓﻌـﺎل‬
‫و ﺧﺪﻣﺖﮔﺰار ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد و ﻧﻘﺶ آﻧﺎن را در ﻣﺤﯿﻂ ﺧﺎﻧﻪ و اﺟﺘﻤﺎع ﭘﺮرﻧﮓ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺮﮐـﺖ اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﯽ‪ ،‬زﻧـﺎن و‬
‫دﺧﺘﺮان در ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از ﺟﺒﻬﻪﻫﺎ و ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺣـﻀﻮري ﮔـﺴﺘﺮده داﺷـﺘﻨﺪ و ﺟﻠـﻮه‬
‫دﯾﮕﺮي از ﺗﺤﻮﻻت روﺣﯽ و ﻓﮑﺮي اﯾﺠﺎد ﺷﺪه را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﻟﻠﻬﺪر ﺳﺨﻨﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫‪۵٧‬‬
‫در رژﯾﻢ ﺳﺎﺑﻖ‪ ،‬ﺷﺄن و ﻣﺮﺗﺒﺖ ﻋﺒﺎرت از آراﯾﺶ ﻣﻬﻮ‪‬ع و ﻟﺒﺎسﻫﺎي ﮐﺬا و ﻣﻨﺰﻟﮕـﺎهﻫـﺎي ﮐـﺬا ﺑـﻮد و اﻣـﺮوز ارزش‪ ،‬ارزش‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ؛ ارزش اﺧﻼﻗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺗﺤﻮل در ﻗﺸﺮ ﺑﺎﻧﻮان‪ ،‬دﯾﮕﺮ آﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐـﻪ ﺑـﺎ آراﯾـﺶﻫـﺎي ﻓﺎﺳـﺪ و‬
‫ﻟﺒﺎسﻫﺎي ﻓﺎﺧﺮ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻓﺨﺮﻓﺮوﺷﯽ ﮐﻨﻨﺪ در ﺑﯿﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ ﻣﺤﮑﻮﻣﻨﺪ و ﺧﺠﺎﻟﺖ زدهاﻧﺪ‪6.‬‬

‫‪ .20‬ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ از زﻧﺎن‬

‫از دﯾﮕﺮ دﺳﺘﺎوردﻫﺎي اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ از ﺑﺎﻧﻮان در اﻣﻮر ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻓـﺮدي‪ ،‬ﺧـﺎﻧﻮادﮔﯽ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ اﺳـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ‬
‫ﺣﻤﺎﯾﺖﻫﺎ در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﻼﻣﯽ اﯾـﺮان‪ ،‬ﻗـﻮاﻧﯿﻦ ﻣـﺼﻮب ﻣﺠﻠـﺲ ﺷـﻮراي اﺳـﻼﻣﯽ و ﻧﯿـﺰ ﻣـﺼﻮﺑﻪﻫـﺎ و‬
‫آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎي دوﻟﺖ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه اﺳـﺖ و در اﺑﻌـﺎد ﻣﺨﺘﻠـﻒ رﻓـﺎﻫﯽ‪ ،‬ﺧـﺎﻧﻮادﮔﯽ‪ ،‬ازدواج و ﻃـﻼق‪ ،‬ﻣﻬﺮﯾـﻪ‪ ،‬ﺣـﻀﺎﻧﺖ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان‪ ،‬ﺣﻤﺎﯾﺖ دوران ﺑﺎرداري‪ ،‬دادﮔﺎه ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﻧﻔﻘﻪ‪ ،‬ﺗﺴﺎوي ﺑﺎ ﻣﺮد در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﻠﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺪ ﭼﻬـﺎردﻫﻢ‬
‫اﺻﻞ ﺳﻮم ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ در ﻣﻮرد ﺗﺴﺎوي زن و ﻣﺮد در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺣﻘﻮق ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ اﻓﺮاد از زن و ﻣﺮد و اﯾﺠﺎد اﻣﻨﯿﺖ ﻗﻀﺎﯾﯽ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ و ﺗﺴﺎوي ﻋﻤﻮم در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن‪.‬‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﺑﯿﻦ زن و ﻣﺮد در ﺟﻬﺖ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺣﻘﻮق ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒـﻪ آﻧﻬـﺎ وﺟـﻮد ﻧـﺪارد و دوﻟـﺖ ﻣﻮﻇـﻒ اﺳـﺖ‬
‫ﺣﻘﻮق ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ زﻧﺎن را ﻧﯿﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدان ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﺻﻞ ‪ 21‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‪ ،‬دوﻟﺖ ﻣﻮﻇﻒ اﺳﺖ ﺣﻘﻮق زن را‬
‫در ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎت ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﻣﻮازﯾﻦ اﺳﻼﻣﯽ ﺗﻀﻤﯿﻦ ﮐﻨﺪ و اﻣﻮر زﯾﺮ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪:‬‬

‫‪ .1‬اﯾﺠﺎد زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺷﺨﺼﯿﺖ زن و اﺣﯿﺎي ﺣﻘﻮق ﻣﺎدي و ﻣﻌﻨﻮي؛‬

‫‪ .2‬ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﺎدران ﺑﺎﻟﺨﺼﻮص در دوران ﺑﺎرداري و ﺣﻀﺎﻧﺖ ﻓﺮزﻧﺪ و ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﯽﺳﺮﭘﺮﺳﺖ؛‬

‫‪ .3‬اﯾﺠﺎد دادﮔﺎه ﺻﺎﻟﺢ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﮐﯿﺎن و ﺑﻘﺎي ﺧﺎﻧﻮاده؛‬

‫‪ .4‬اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻤﻪ ﺧﺎص ﺑﯿﻮهﮔﺎن و زﻧﺎن ﺳﺎلﺧﻮرده و ﺑﯽﺳﺮﭘﺮﺳﺖ؛‬

‫‪ .5‬اﻋﻄﺎي ﻗﯿﻤﻮﻣﯿﺖ ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﻪ ﻣﺎدران ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ در ﺻﻮرت ﻧﺒﻮدن وﻟﯽ ﺷﺮﻋﯽ‪.‬‬

‫ﻣﺎده ‪ 642‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺠﺎزات اﺳﻼﻣﯽ ﻧﯿﺰ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﮑﺮدن ﻧﻔﻘﻪ را ﺟﺮم ﻣﯽداﻧﺪ‪:‬‬

‫ﻫﺮ ﮐﺲ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ اﺳﺘﻄﺎﻋﺖ ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬ﻧﻔﻘﻪ زن ﺧﻮد را در ﺻﻮرت ﺗﻤﮑﯿﻦ ﻧﺪﻫﺪ ﯾﺎ از ﺗﺄدﯾﻪ ﻧﻔﻘﻪ ﺳﺎﯾﺮ اﺷﺨﺎص واﺟﺐاﻟﻨﻔﻘﻪ‬
‫اﻣﺘﻨﺎع ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬دادﮔﺎه او را از ﺳﻪ ﻣﺎه و ﯾﮏ روز ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﻣﺎه ﺣﺒﺲ ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ وﯾﮋه ﺑﺎﻧﻮان در اﻣﻮر ﺷﻐﻠﯽ و ﺧﺪﻣﺘﯽ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺪﻣﺖ ﻧﯿﻤﻪ وﻗﺖ ﺑﺎﻧﻮان ﻣـﺼﻮب ‪1362/9/10‬‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪت اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎﻧﻮان ﺑﺎردار از ﻣﻌﺬورﯾﺖ ﻣﺼﻮب ‪ 1367/3/25‬ﻫﯿﺌﺖ وزﯾـﺮان‪،‬‬
‫از دﯾﮕﺮ ﻣﻘﺮرات ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ از زﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ اﻟﺤﺎق ﯾـﮏ ﺗﺒـﺼﺮه ﺑـﻪ ﻣـﺎده ‪ 1082‬ﻗـﺎﻧﻮن ﻣـﺪﻧﯽ درﺑـﺎره ﻣﻬﺮﯾـﻪ‪،‬‬

‫‪۵٨‬‬
‫)ﻣﺼﻮب ‪ 1376/4/29‬ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ( ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻬﺮﯾﻪ وﺟﻪ راﯾﺞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﻗﯿﻤـﺖ ﺳـﺎﻻﻧﻪ‬
‫زﻣﺎن ﺗﺄدﯾﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل اﺟﺮاي ﻋﻘﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﺣﺸﻤﺖزاده‪ ،‬ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‪ ،‬ﺻﺺ ‪356‬ـ‪.360‬‬
‫‪ .2‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﺳﻮم‪ ،‬ص ‪.26‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.28‬‬
‫‪ .4‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ،16‬ص ‪.125‬‬
‫‪ .5‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﺳﻮم‪ ،‬ص ‪.31‬‬
‫‪.6‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬دﻓﺘﺮ دﻫﻢ‪ ،‬ص ‪.406‬‬

‫‪ .21‬ﺗﺤﻮل در ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﯽ‬

‫ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﮐﻼن آﻣﻮزﺷﯽ و ﭘﺮورﺷﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺮوﯾﺞ ﺟـﺪاﯾﯽ دﯾـﻦ از ﺳﯿﺎﺳـﺖ و ﻧﺎﮐﺎرآﻣـﺪي‬
‫دﯾﻦ‪ ،‬ﺑﯽﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻣﻮزهﻫﺎي دﯾﻨﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺑـﯽﺣﺠـﺎﺑﯽ و ﺑـﯽﻋﻔﺘـﯽ‪ ،‬اﺧـﺘﻼط دﺧﺘـﺮان و ﭘـﺴﺮان در ﻣـﺪارس‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺰاري اردوﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻂ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻓﺎﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮي ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﻣﺪﯾﺮان ﻧﺎﻻﯾﻖ و ﻓﺎﺳﺪ و ﻏﺮبزده‪ ،‬ﺗﺒﻠﯿﻎ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮﺑﯽ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎ و ﺟﻬـﺖﮔﯿـﺮيﻫـﺎي ﻏﻠـﻂ ﮔﺬﺷـﺘﻪ‬
‫ﮐﻨﺎر رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ دﺳﺖاﻧﺪرﮐﺎران آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎ و ﺟﻬﺖﮔﯿﺮيﻫﺎي درﺳـﺖ در ﺟﻬـﺖ ﭘـﺮورش‬
‫ﻣﺬﻫﺒﯽ و دﯾﻨﯽ داﻧﺶآﻣﻮزان ﮔﺎمﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮي ﺑﺮدارﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﮐﻮﺷﯿﺪﻧﺪ ﺗﺎ اﺻﻮل و ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪي را ﭘﯽرﯾﺰي ﮐﻨﻨـﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ آﺷﻨﺎﯾﯽ داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﺎ واﻗﻌﯿﺖ دﯾﻦ و ﻣﺬﻫﺐ و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖﻫـﺎي ﻣـﺬﻫﺒﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕـﯽ در‬
‫ﻣﺪارس‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪ در ﻣﺪارس‪ ،‬ﺗﺮوﯾﺞ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﻤﺎزﺧﻮاﻧﯽ و ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺗﺮوﯾﺞ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺣﺠﺎب و ﻋﻔـﺎف در ﺑـﯿﻦ‬
‫داﻧﺶآﻣﻮزان دﺧﺘﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ و ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻣﻈﺎﻫﺮ ﻓﺴﺎد اﺧﻼﻗﯽ و ﺑﯽﻋﻔﺘﯽ و ﺑﯽﺣﺠـﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺗﺄﮐﯿـﺪ ﺑـﺮ اﻫﻤﯿـﺖ داﻧـﺶ از ﻧﻈـﺮ‬
‫اﺳﻼم‪ ،‬ﺗﺸﻮﯾﻖ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي ﺑﺮﺗﺮ و درﺧﺸﺎن‪ ،‬آﺷﻨﺎ ﮐﺮدن داﻧـﺶآﻣـﻮزان ﺑـﺎ ﺳﯿﺎﺳـﺖﻫـﺎي اﺳـﺘﮑﺒﺎري ﺷـﺮق و ﻏـﺮب و‬
‫واﻗﻌﯿﺖﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺗﺮوﯾﺞ ﻓﺮﻫﻨﮓ آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻗﺮآن و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻋﺎﻟﯽ آن‪ ،‬ﺗﺮوﯾﺞ ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﺳﺎﻟﻢ و ﺳﺎزﻧﺪه داﻧـﺶآﻣـﻮزي‬
‫از ﻗﺒﯿﻞ اﻣﻮر ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ و اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﯽ و ﺑﺴﯿﺞ‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﻓﻀﺎي ﺳﺎﻟﻢ دﯾﻨﯽ در ﻣﺤﯿﻂﻫﺎي ورزﺷﯽ دﺧﺘـﺮان داﻧـﺶآﻣـﻮز و‬
‫زدودن ﻣﻔﺎﺳﺪ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﯽﺗﻮان اﺷﺎره ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﯾﮑﯽ از دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻣﻬﻢ اﻧﻘﻼب در ﺣﻮزه آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ارﺗﻘﺎي ﺳﻄﺢ ﻋﻠﻤﯽ و اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻌﻠﻮﻣـﺎت داﻧـﺶآﻣـﻮزان و‬
‫ﮐﺴﺐ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ در اﻟﻤﭙﯿﺎدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾـﺮان‪ ،‬داﻧـﺶآﻣـﻮزان اﯾﺮاﻧـﯽ در‬
‫ﻫﯿﭻ ﯾﮏ از اﻟﻤﭙﯿﺎدﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺑﻨﯿﻪ دروس رﯾﺎﺿﯽ ﻣـﺪارس و ﻋﻼﻗـﻪﻣﻨـﺪ‬
‫ﮐﺮدن داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﻪ رﺷﺘﻪ رﯾﺎﺿﯽ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﺳﺮاﺳﺮي داﻧﺶآﻣﻮزان رﺷﺘﻪ رﯾﺎﺿﯽ دﺑﯿﺮﺳﺘﺎنﻫﺎي ﮐـﺸﻮر در ﻓـﺮوردﯾﻦ‬
‫‪ 1363‬در ﺷﯿﺮاز ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ ‪ 90‬ﻧﻔﺮ از ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ‪ .‬از آن ﭘﺲ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺳﺎﻟﻪ اﯾـﻦ ﻣـﺴﺎﺑﻘﺎت ﺑـﺎ‬
‫ﺟﺪﯾﺖ و اﻫﺘﻤﺎم ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ اﯾﺮان در رﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻟﻤﭙﯿﺎدﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ داﻧﺶآﻣﻮزي‪ ،‬ﺳﺎل ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺪه و ﺳﻪ ﺑﺎر ﻣﻘﺎم اول ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬دو ﺑﺎر ﻣﻘﺎم دوم ﺟﻬﺎﻧﯽ و دو ﺑﺎر ﻧﯿﺰ ﻣﻘﺎم ﺳﻮم ﺟﻬـﺎﻧﯽ را ﺑـﻪ دﺳـﺖ آورده‬
‫اﺳﺖ‪1.‬‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﻘﻮﯾﺖ آﻣﻮزش در اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬از دﯾﮕﺮ دﺳﺘﺎوردﻫﺎي اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﯽ در ﺣـﻮزه آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺪارس ﻓﻨﯽ و ﺣﺮﻓﻪاي‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان ﭘﻮﺷﺶ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ‪ ،‬ارﺗﻘﺎي ﻣﯿﺰان ﮔﺬر ﺗﺤـﺼﯿﻠﯽ‪،‬‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺮخ ﻗﺒﻮﻟﯽ داﻧﺶآﻣﻮزان‪ ،‬اﻓـﺰاﯾﺶ ﻓـﻀﺎﻫﺎي آﻣﻮزﺷـﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ آﻣـﻮزش ﮐﻮدﮐـﺎن اﺳـﺘﺜﻨﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﭘـﺮورش‬

‫‪۵٩‬‬
‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي درﺧﺸﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺪارس ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻄﺢ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ آﻣﻮزﮔﺎران و اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﺪﻣﺎترﺳـﺎﻧﯽ ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﯿﺎن از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﻦ ﻣﻮارد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺪف ﻣﻘﺪس ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان در ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻗﺸﺎر ﻣﺤﺮوم و ﻣﺴﺘﻀﻌﻒ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‪ ،‬وزارت آﻣـﻮزش و‬
‫ﭘﺮورش‪ ،‬رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ وﺿﻊ داﻧﺶآﻣﻮزان ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺤﺮوم را در اوﻟﻮﯾﺖﻫﺎي اﺟﺮاﯾﯽ ﺧﻮد ﻗﺮار داده و در اﯾﻦ راه‪ ،‬ﮔـﺎمﻫـﺎي‬
‫ﺑﻠﻨﺪي ﺑﺮاي ﻣﺪرﺳﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ آﻣﻮزﮔﺎران و ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز در روﺳـﺘﺎﻫﺎ و ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﻣﺤـﺮوم ﺑﺮداﺷـﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از آنﺟﺎ ﮐﻪ ﻣﺘﻦ و ﻣﺤﺘﻮاي ﮐﺘﺎبﻫﺎي درﺳﯽ‪ ،‬ﻣﺒﻨﺎي ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ داﻧﺶآﻣـﻮزان اﺳـﺖ و در ﻓﺮﻫﻨـﮓﺳـﺎزي و‬
‫ﺟﻬﺖﮔﯿﺮيﻫﺎي ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ آﻧﺎن ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺴﺰاﯾﯽ دارد‪ ،‬ﺗﻼش ﮔﺴﺘﺮدهاي ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﺤﺘﻮاي آﻧﻬﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻣﺮوري ﺑﺮ دو دﻫﻪ ﺗﻼش ﺑﺮاي اﻋﺘﻼي ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﺸﻮر‪ 1357 ،‬ـ ‪ ،1358‬ص ‪. 6‬‬

‫‪ -22‬اﺳﺘﻘﻼل داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬
‫اﻫﻤﯿﺖ و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻟﯽﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮاﮐﺰ آﻣﻮزش ﮐﺸﻮر در ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕـﯽ‬
‫و اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮ ﮐﺴﯽ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﻟﻠﻬﺪر اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺒﺪأ ﺗﺤﻮﻻت اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻣﺮﮐﺰ ﺳﻌﺎدت و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﻘﺎوت ﯾﮏ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ‪ .‬از داﻧـﺸﮕﺎه ﺑﺎﯾـﺪ ﺳﺮﻧﻮﺷـﺖ‬
‫ﯾﮏ ﻣﻠﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺑﺸﻮد‪1.‬‬

‫رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﭼﻮن واﺑﺴﺘﻪ و ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ ﻏﺮب ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي واﺑﺴﺘﻪ ﮐﺮدن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﻪ ﻏﺮب ﺗﻼش ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺗـﻼشﻫـﺎ ﺗـﺎ‬
‫ﺣﺪود زﯾﺎدي ﺑﻪ ﺛﻤﺮ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ واﺑﺴﺘﮕﯽﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺣﻮزهﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳـﺖﮔـﺬاري‪ ،‬ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ‪ ،‬آﻣـﻮزش‪ ،‬اﻧﺪﯾـﺸﻪ و‬
‫رﻓﺘﺎر و ﮐﺮدار داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻧﻘﺸﯽ ﮐﻪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ در ﺟﻬﺖ واﺑﺴﺘﻪ ﮐﺮدن ﮐﺸﻮر ﺑـﻪ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕـﺎن‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬از دﯾﮕﺮ ﮔﺮوهﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﺑﺮﻧﻤﯽآﻣﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ داﻧﺸﮕﺎه از ﻣﺴﯿﺮ اﺻﻠﯽ ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﺧـﺎرج ﺷـﻮد‪ ،‬اﯾـﻦ‬
‫اﻧﺤﺮاف و واﺑﺴﺘﮕﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮبﮔﺮاﯾﯽ و واﺑﺴﺘﮕﯽ را ﺑﻪ دﯾﮕﺮ ﺣﻮزهﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﺮاﯾﺖ ﻣﯽدﻫﺪ و داﻣﻨﻪ ﺑﯽﻫـﻮﯾﺘﯽ و‬
‫ﻏﺮبﮔﺮاﯾﯽ را ﮔﺴﺘﺮش ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫ﻣﺮدم ﺑﺎزار ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎ را ﺑﮑﺸﻨﺪ ﺑﻪ داﻣﻦ ﺷﻮروي ﯾﺎ اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ .‬ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ دﻫﻘﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤـﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣـﺎ را ﺑﮑـﺸﻨﺪ ﺑـﻪ‬
‫داﻣﻦ اﯾﻦ و آن‪ .‬ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﮑﻨﻨﺪ‪ .‬آن ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎ را واﺑـﺴﺘﻪ ﮐﻨـﺪ و در‬
‫داﻣﻦ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﯾﺎ ﺷﻮروي ﺑﮑﺸﺪ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﻣﺎ در داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﺑـﺎ ﻫـﻢ داﻧـﺸﮕﺎه را‬
‫اﺻﻼح ﮐﻨﯿﻢ‪2.‬‬

‫اﯾﺸﺎن ﺑﺮاي اﺳﺘﻘﻼل داﻧﺸﮕﺎه اﻫﻤﯿﺖ ﺧﺎﺻﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮد‪ .‬ازاﯾﻦرو‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻨﺞ روز ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫اﯾﻨﻬﺎ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ را ﺑﺎ ﻫﺮ ﻗﺪرﺗﯽ ﮐﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻘﺐ ﻧﮕﻪ ﻣﯽداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﺳﺎﺗﯿﺪ ﻣﺎ درﺳـﺖ ﺑﭽـﻪﻫـﺎي ﻣـﺎ را‬
‫ﺗﻌﻠﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﭽﻪﻫﺎ ﺗﻌﻠﯿﻤﺎﺗﺸﺎن درﺳﺖ ﺷﻮد اﯾﻦ ﻫﻢ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽدﯾﺪﻧﺪ‪ ...‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺑـﻪ‬
‫ﻃﻮر ﺻﺤﯿﺢ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺟﻮانﻫﺎ از داﻧﺸﮕﺎه ﺑﯿﺮون ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺿﺪاﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﯿـﺮون ﻣـﯽآﯾﻨـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ‬
‫ﻫﻢ ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪاي ﺑﻮد ﮐﻪ اﯾﻨﻬﺎ ﮐﺸﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ 3.‬ﻣﺎ از ﺣﺼﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﻤﯽﺗﺮﺳﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ از داﻧﺸﮕﺎه ﻣﯽﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻪ ﺟـﻮانﻫـﺎي‬

‫‪۶٠‬‬
‫ﻣﺎ را آنﻃﻮر ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻏﺮب ﺑﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ از داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﻣﯽﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻪ آن ﻃﻮر ﺟﻮانﻫﺎي ﻣﺎ را ﺗﺮﺑﯿـﺖ ﮐﻨﻨـﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪4.‬‬

‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم در ﺳﺨﻨﺎﻧﯽ دﯾﮕﺮ اﺑﻌﺎد ﭘﺮ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺘﻘﻼل داﻧﺸﮕﺎه را ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫ﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﺨﺼﺺ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﻮﮐﺮي اﺟﺎﻧﺐ ﻣﺨﺎﻟﻔﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﮐﻪ ﻣـﺎ را ﺑـﻪ‬
‫داﻣﻦ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﮑﺸﺪ ﯾﺎ اﻧﮕﺴﺘﺎن‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﻪ داﻣﻦ ﺷﻮروي و ﭼﯿﻦ ﺑﮑﺸﺪ‪ ،‬اﯾـﻦ ﺗﺨـﺼﺺ ﻣﻬﻠـﮏ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻧـﻪ ﺗﺨـﺼﺺ ﺳـﺎزﻧﺪه‪...‬‬
‫ﺗﺨﺼﺼﯽ ﮐﻪ در ﺧﺪﻣﺖ اﺟﺎﻧﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﺿﺮرش از ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ را ﺑﮑﺸﺪ ﺑﻪ ﻃﺮف اﻣﺮﯾﮑﺎ ﯾﺎ ﺷﻮروي‪،‬‬
‫آن ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻣﻀﺮ اﺳﺖ‪ .‬آن ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﻠﺖﻫﺎ ﻫﻼك ﻣﯽآورد‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﯾﮏ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﯿﻢ و‬
‫ﯾﮏ ﮐﺸﻮري داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻣﻐﺰي را ﮐﻪ ﻣﻘﺪم ﺑﺮ ﻫﻤﻪ واﺑﺴﺘﮕﯽﻫﺎﺳﺖ و ﺧﻄﺮﻧﺎكﺗﺮ از ﻫﻤـﻪ واﺑـﺴﺘﮕﯽ‬
‫ﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺠﺎت ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﺳﺎﺗﯿﺪ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ را ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐﻪ آن اﺳﺎﺗﯿﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻐﺰﻫﺎي ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ را ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎر ﺑﯿﺎورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻏﺮﺑﯽ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻗﯽ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬رو ﺑﻪ ﻏﺮب ﻧﺎﯾـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﺗـﺎﺗﻮرك ﻧﺒﺎﺷـﻨﺪ و ﺗﻘـﯽزاده ﻫـﻢ ﻧﺒﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻣـﺎ ﻣـﯽﺧـﻮاﻫﯿﻢ ﯾـﮏ‬
‫داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ ﺳﺎل دﯾﮕﺮ ﺗﻤﺎم ﺣﻮاﯾﺞ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺧﻮدﻣﺎن ﺗﺤﺼﯿﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪5.‬‬

‫رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي در ﻋﺮﺻﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و دﯾﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﺴﺖ ﮐﺮدن اﻋﺘﻘﺎدات و ﺑﺎورﻫﺎي دﯾﻨﯽ در ﺑـﯿﻦ اﺳـﺘﺎدان و داﻧـﺸﺠﻮﯾﺎن‬
‫ﺗﻼش زﯾﺎدي ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ اﺳﺘﺎدان و داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن از ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﺣﺘـﯽ در‬
‫ﺳﺎل ‪ 1356‬ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ از ورود دﺧﺘﺮان داﻧﺸﺠﻮي ﭼﺎدري ﺑﻪ ﻣﺤﻮﻃﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﮐﻨﺪ ﮐـﻪ اﯾـﻦ ﻃـﺮح ﭼﻨـﺪ‬
‫روز ﺑﯿﺸﺘﺮ دوام ﻧﯿﺎورد و رژﯾﻢ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﯿﻨﯽ ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﻣﻔﺎﺳﺪ و ﺑﯽﺑﻨﺪوﺑﺎريﻫﺎ ﭘﺎﯾﺎن داد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺮﮐـﺖ اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺑﺎورﻫـﺎي دﯾﻨـﯽ در‬
‫ﺑﺨﺶ ﻋﻈﯿﻤﯽ از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻇﻬﻮر ﮐﺮد و ﻓﻀﺎي اﺳﻼﻣﯽ و ﺳﺎﻟﻤﯽ ﺑﺮ ﻣﺤﯿﻂ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬـﺎ داﻧـﺸﺠﻮﯾﺎن‬
‫و اﺳﺘﺎدان ﺣﺠﺎب اﺳﻼﻣﯽ را در ﺣﺪ ﺿﺮورت ﺑﺎ ﻣﯿﻞ و اﺧﺘﯿـﺎر اﻧﺘﺨـﺎب ﮐﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑـﻪ ﻗـﺸﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﯽ از دﺧﺘـﺮان‬
‫داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﺣﺠﺎب ﺑﺮﺗﺮ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﭼﺎدر را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺠﺎب ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻧﺪ‪ .‬در زﻣﯿﻨﻪ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ اﺣﮑﺎم و واﺟﺒﺎت اﺳﻼﻣﯽ ﻧﯿـﺰ‬
‫ﺗﺤﻮﻻت ﭼﺸﻢﮔﯿﺮي ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬اﻧﺠﺎم ﻓﺮﯾﻀﻪ ﻧﻤﺎز و روزه و ﺗﻮﺟﻪ ﺟﺪي ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ادﻋﯿـﻪ‪ ،‬زﯾـﺎرات‪ ،‬اﻋﺘﮑـﺎف و‬
‫ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﻪ ﻗﺮآن در زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ روﺧﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﻗﺮاﺋﺖ‪ ،‬ﺣﻔﻆ‪ ،‬ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ و ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮔـﺴﺘﺮده و ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﯽ در‬
‫ﻣﺤﯿﻂ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ رواج ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اوج ﺗﺤﻮﻻت ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﻣﻌﻨﻮي در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ را در اﯾﺜﺎر و ﻓـﺪاﮐﺎريﻫـﺎي داﻧـﺸﺠﻮﯾﺎن در‬
‫دوران دﻓﺎع ﻣﻘﺪس ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد‪ .‬ﺣﻀﻮر داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ دهﻫﺎ ﻫﺰار داﻧﺸﺠﻮ از ﺳﺮاﺳﺮ ﮐـﺸﻮر در ﺻـﺤﻨﻪﻫـﺎي دﻓـﺎع‬
‫ﻣﻘﺪس و ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻫﺰاران ﺷﻬﯿﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻧﺒﺎز و آزاده‪ ،‬ﺟﻠﻮهاي از ﺗﺤﻮﻻت ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه در ﻋﺮﺻـﻪ داﻧـﺸﮕﺎهﻫـﺎي ﮐـﺸﻮر‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﮑﻤﯿﻞ اﯾﻦ ﺗﺤﻮﻻت و ﻧﻬﺎدﯾﻨﻪ ﺷﺪن آﻧﻬﺎ از اﺑﺘﺪاي ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب‪ ،‬اﯾﺠﺎد اﺻﻼﺣﺎت ﻻزم در داﻧـﺸﮕﺎهﻫـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺟﺪي در دﺳﺘﻮر ﮐﺎر ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫ﻣﺎ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﯾﺪ از ﺑﻨﯿﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﮑﻨﺪ و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﻨﯿﺎدي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻋﻠﻮم اﺳﻼم را در آﻧﺠﺎ ﺗﺪرﯾﺲ ﮐﻨﻨﺪ‪ ...‬ﻣﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ﮐﻪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺎ ﻣﺎﻧﻊ از ﺗﺮﻗﯽ ﻓﺮزﻧﺪان اﯾﻦ آب و ﺧﺎك اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺎ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ﮐﻪ ﺟﻮانﻫﺎي ﻣﺎ اﮔﺮ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﻣﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﺑﯿﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﻬﺬا آن ﭼﯿﺰي ﮐـﻪ‬
‫از داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺎ ﺑﯿﺮون آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﮏ اﻧﺴﺎن ﻣﺘﻌﻬﺪ‪ ،‬ﯾﮏ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺧـﻮدش دلﺳـﻮز ﺑﺎﺷـﺪ و ﺗﻤـﺎم‬
‫ﻧﻈﺮش ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮدش را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورد‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﺪارﯾﻢ‪ ...‬ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﮐﻪ داﻧﺸﮕﺎهﻫـﺎي ﻣـﺎ ﺑﺎﯾـﺪ در‬
‫اﺣﺘﯿﺎﺟﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻠﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻠﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ در ﺧﺪﻣﺖ اﺟﺎﻧﺐ‪6.‬‬

‫‪۶١‬‬
‫ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﺗﺤﻮﻻت ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻻزم در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻬﺎدﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﺗـﺸﮑﯿﻞ ﺷـﺪﻧﺪ ﮐـﻪ اﻧﺠﻤـﻦﻫـﺎي اﺳـﻼﻣﯽ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺞ داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ‪ ،‬ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ و ﻧﻬﺎد ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ وﻟﯽﻓﻘﯿﻪ در داﻧـﺸﮕﺎهﻫـﺎ از ﺟﻤﻠـﻪ اﯾـﻦ ﻣـﻮارد اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ در ﺣﻮزه آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ در ﺳﺎلﻫﺎي ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳـﻼﻣﯽ اﯾـﺮان ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ در اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ آن ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎﺻﯽ ﮐـﺮده و ﭘﯿـﺸﺮﻓﺖ ﭼـﺸﻢﮔﯿـﺮي داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻓـﺰاﯾﺶ ﺗﻌـﺪاد‬
‫داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن در ﺣﺎل ﺗﺤﺼﯿﻞ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻌﺪاد ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪﺷﺪﮔﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻌﺪاد داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و داﻧﺸﮑﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺄﺳـﯿﺲ‬
‫و ﺗﻮﺳﻌﻪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ در ﻣﻨﺎﻃﻖ و ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻣﺤﺮوم و ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺎﺧﺺ ﺣﻀﻮر دﺧﺘﺮان داﻧﺸﺠﻮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ‬
‫ﮐﺸﻮر و اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﺎدر آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬از دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان در ﺣﻮزه داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در راﺳﺘﺎي ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺤﺮوم و ﺷﻬﺮﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ و دوراﻓﺘﺎده ﮐـﻪ ﯾﮑـﯽ از ﺳﯿﺎﺳـﺖﻫـﺎي اﺻـﻮﻟﯽ ﻧﻈـﺎم‬
‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺗﻼش ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺗﻮزﯾﻊ ﺟﻤﻌﯿﺘـﯽ داﻧـﺸﺠﻮﯾﺎن در ﻣﻨـﺎﻃﻖ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫‪ .1‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه ﮐﻼم اﻣﺎم‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ‪ ،‬ص ‪.20‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.24‬‬
‫‪ .3‬ﮐﻮﺛﺮ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽﻫﺎي ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ ره‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪.384‬‬
‫‪ .4‬آﯾﯿﻦ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﮔﺰﯾﺪهي اﻧﺪﯾﺸﻪ و آراء اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬ص ‪.249‬‬
‫‪ .5‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻮرخ ‪.1360/3/4‬‬
‫‪ .6‬آﯾﯿﻦ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ )ﮔﺰﯾﺪهاي از اﻧﺪﯾﺸﻪ و آراي اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ(‪ ،‬ص ‪245‬‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ در ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ آﺛﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ داﺧﻠﯽ‪ ،‬اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ در ﺧﺎرج از ﻣﺮزﻫﺎي ﮐﺸﻮر ﻧﯿﺰ آﺛـﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕـﯽ ﺑﺮﺟـﺴﺘﻪاي داﺷـﺖ ﮐـﻪ از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽﺗﻮان از ﻣﻮارد زﯾﺮ ﯾﺎد ﮐﺮد‪:‬‬

‫‪ .1‬اﺣﯿﺎي دﯾﻦ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن‬

‫ﻗﺒﻞ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬دﯾﻦ در ﺑﺴﯿﺎري از ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﻪ ﺑﻮﺗﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﺳﭙﺮده ﺷﺪه ﯾﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﺳﺮي ﻣﺮاﺳـﻢ‬
‫و اﻋﻤﺎل ﻋﺒﺎدي ﻓﺮدي ﻣﻄﺮح ﺑﻮد‪ .‬در ﻧﻈـﺎمﻫـﺎي اﺛﺮﭘﺬﯾﺮﻓﺘـﻪ از ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻏﺮﺑـﯽ‪ ،‬دﯾـﻦ در اﻧـﺰوا ﺑـﻮد؛ زﯾـﺮا ﻧﻈﺮﯾـﻪ‬
‫ﺳﮑﻮﻻرﯾﺴﻢ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺟﺪاﯾﯽ دﯾﻦ از ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺗﺄﮐﯿـﺪ داﺷـﺖ‪ ،‬دﯾـﻦ را از ﺟﺎﻣﻌـﻪ و زﻧـﺪﮔﯽ ﮐﻨـﺎر زده ﺑـﻮد‪ .‬در ﻧﻈـﺎمﻫـﺎي‬
‫ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ و ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻧﯿﺰ از ﺟﻨﺒﻪ ﻓﮑﺮي و ﻧﻈﺮي ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﺎ دﯾﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽﺷﺪ و آن را اﻓﯿﻮن ﻣﻠـﺖﻫـﺎ و ﻣـﺎﻧﻊ‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫دﻟﯿﻞ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮﺿﻊﮔﯿﺮيﻫﺎﯾﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﯾﻦ را ﺑﺎﯾﺪ در ﺳﺘﻢ ﻫـﺎﯾﯽ ﺟـﺴﺖ ﮐـﻪ ﮐﻠﯿـﺴﺎ و ﺻـﺎﺣﺒﺎن ﻗـﺪرت ﺳﯿﺎﺳـﯽ و‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻪ ﻧﺎم دﯾﻦ ﺑﻪ ﻣﺮدم و ﻣﻠﻞ ﺿﻌﯿﻒ روا ﻣﯽداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺼﺐﻫﺎي ﻧﺎرواﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺑﻪ وﯾﮋه در زﻣﯿﻨﻪﻫـﺎي ﻋﻠﻤـﯽ و‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ داﻧﺶ و داﻧﺸﻤﻨﺪان از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽدادﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ اﺛﺮ را داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﭼﻨﯿﻦ وﺿﻌﯽ در ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬دﯾـﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﯿﺮوي ﻋﻈﯿﻢ اﻧﻘﻼﺑﯽ و ﺣﺮﮐﺖآﻓﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺗﻮدهﻫﺎي ﻋﻈﯿﻢ اﻧﺴﺎﻧﯽ را در ﮔﻮﺷﻪ و ﮐﻨﺎر اﯾﺮان‪ ،‬ﻣﺘﺤﺪ و ﻣﺘﺤﻮل ﮐـﺮد‬
‫و ﺑﺎ ﺑﺴﯿﺞ آﻧﺎن ﺑﺮ ﺿﺪ اﺳﺘﺒﺪاد داﺧﻠﯽ و اﺳﺘﮑﺒﺎر ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬ﻗﺪرتﻫﺎي اﺳﺘﮑﺒﺎري را ﺳﺨﺖ ﺑﻪ وﺣﺸﺖ اﻧـﺪاﺧﺖ و ﺧﻄـﺎي‬
‫ﻧﻈﺮي ﻣﮑﺘﺐﻫﺎي اﻟﺤﺎدي ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ و ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ را در اﻓﯿﻮن ﺧﻮاﻧﺪن دﯾﻦ آﺷﮑﺎر ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫‪۶٢‬‬
‫ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬اﺳﻼم ﺑﺎ ﺑﻪدﺳﺖ آوردن دوﺑﺎره ﻧﺸﺎط و ﻗﺪرت ﺧﻮد ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﻮدهﻫﺎي ﻋﻈﯿﻢ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را در دﻧﯿـﺎ ﺑـﺴﯿﺞ‬
‫ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﯿﺎ ﺑـﻪ وﯾـﮋه در ﮐـﺸﻮرﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻋﻠﯿـﻪ اﺳـﺘﺒﺪاد و اﺳـﺘﮑﺒﺎر‬
‫ﺳﺮﺑﺮآوردﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺷـﺪﻧﺪ و اﺳـﺘﮑﺒﺎر ﭼﻨـﺎن ﺑـﻪ وﺣـﺸﺖ اﻓﺘـﺎد ﮐـﻪ‬
‫ﺳﺮﮐﻮﺑﯽ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺟﺰو ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﺻﻠﯽ و اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺧﻮد ﻗﺮار داد‪.‬‬

‫‪ .2‬اﺣﯿﺎي ارزشﻫﺎ و ﺳﻨﺖﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﻮي ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﺣﺎﮐﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﺑﺴﯿﺎري از ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺑﻪ وﯾﮋه ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪ و‬
‫ﻧﻔﻮذ اﻓﮑﺎر‪ ،‬ارزشﻫﺎ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮب ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ واز ﺗﻈﺎﻫﺮ ﺑﻪ دﯾـﻦداري و آداب و رﺳـﻮم دﯾﻨـﯽ ﺑـﻪ ﻧﺎﭼـﺎر ﺧـﻮدداري‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ارزشﻫﺎ و ﺳﻨﺖﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻮرد ﻏﻔﻠﺖ ﯾﺎ ﺗﻐﺎﻓﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﯾﮑﯽ از آﺛﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﻦ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن روﺣﯿﻪ و ﺟﺴﺎرت داد ﮐﻪ ﭘﺎيﺑﻨﺪي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﻘﺎﯾﺪ و ارزشﻫـﺎي دﯾﻨـﯽ ﺧـﻮد ﻧـﺸﺎن دﻫﻨـﺪ و ﺑـﺎ‬
‫ﺳﺮﺑﻠﻨﺪي و اﻓﺘﺨﺎر‪ ،‬آﻧﻬﺎ را در دﻧﯿﺎ و ﺣﺘﯽ در ﻗﻠﺐ اروﭘﺎ ﺑﻪ وﯾﮋه در ﻣﺮاﮐﺰ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ آﻧﺠﺎ ﻣﻄﺮح ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .3‬اﺣﯿﺎي ﻓﺮﯾﻀﻪ ﺣﺞ‬

‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ ﺗﻮﺟﻪ دﻧﯿﺎ و ﺑﻪ وﯾﮋه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺑﻪ اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺟﻠﺐ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺞ‪ ،‬ﻓﺮﯾـﻀﻪ ﻋﺒـﺎدي و ﻋﻤـﻞ‬
‫ﻣﺮدﻣﯽ ﺻﺮف ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ از ﺑﻌﺪ ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ اﯾـﻦ ﺑﻌـﺪ ﻣﻬـﻢ ﺣـﺞ ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﮐﺎﻓﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮐﺸﻮرﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ را از زﯾﺮ ﺑﺎر ﺳﺘﻢ ﻗﺪرتﻫـﺎي اﺳـﺘﮑﺒﺎري رﻫـﺎﯾﯽ ﺑﺨـﺸﻨﺪ و ﺑـﻪ ﺣـﻞ‬
‫ﻣﺸﮑﻼت داﺧﻠﯽ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺞ‪ ،‬ﻋﺪاوت و ﺑﺮاﺋﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺘﻢﮐﺎران و ﻗـﺪرتﻫـﺎي اﺳـﺘﮑﺒﺎري‬
‫ﺑﺮ ﻣﯽاﻧﮕﯿﺰد و ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﯾﺎد ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ اﺳﻼم‪ ،‬ﺟﺎذﺑﻪ و داﻓﻌﻪ را در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد و رﺷﺪ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺣﺞ‪ ،‬ﮐﻨﮕـﺮه‬
‫ﻋﻈﯿﻢ اﺳﻼﻣﯽ و اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﯾﯽ از آﮔﺎﻫﯽ و ﺧﻮدﺑﺎوري ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﻧﯿﺮوﻫﺎ و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي دروﻧﯽ ﺧﻮد روي ﭘﺎي ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎﯾﺴﺘﻨﺪ‪1.‬‬
‫‪ .1‬ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ ﺣﺸﻤﺖزاده‪ ،‬ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‪ ،‬ﺻﺺ ‪365‬ـ‪. 366‬‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﯽ‬

‫‪ -1‬ﻗﻄﻊ دﺧﺎﻟﺖ اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽﻫﺎ در اﻣﻮر ﻧﻈﺎﻣﯽ‬

‫در دوران ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﻼش ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺗﺴﻠﻂ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ارﺗﺶ اﯾﺮان و ﺑﻪ ﮐـﺎر ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﻧﯿﺮوي آن در راﺳﺘﺎي اﻫﺪاف ﻣﻨﻄﻘﻪاي و ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺧﻮد و ﺣﻔﻆ رژﯾﻢ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﭘﻬﻠﻮي ﻣﻌﻄﻮف ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻪ ﻧﻘـﺶ‬
‫ﮐﻠﯿﺪي ارﺗﺶ اﯾﺮان در ﺣﻔﻆ رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي و ﻋﻤﻞ ﮐﺮدن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎزوي ﻧﻈﺎﻣﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﺴﺎس ﺧﻠﯿﺞ ﻓـﺎرس‬
‫و ﯾﮑﯽ از ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﻣﺴﺘﺤﮑﻢ اﻣﻨﯿﺘﯽ و دﻓﺎﻋﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎﻫﯿﺮ ﺷﻮروي ﺳﺎﺑﻖ ﺑﻪﺧـﻮﺑﯽ ﭘـﯽ ﺑـﺮده ﺑـﻮد‪ .‬ازاﯾـﻦرو‪،‬‬
‫ﺗﻼش ﻣﯽﮐﺮد ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﯿﺖ و ﻫﺮ وﺳﯿﻠﻪ ﻣﻤﮑﻦ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﺑﺎ ﻇﺮاﻓﺖ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ارﮐﺎن اﺳﺎﺳـﯽ ارﺗـﺶ ﻧﻈـﺎرت و‬
‫ﺗﺴﻠﻂ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و آن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ در ﺧﺪﻣﺖ اﻫﺪاف و ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﺧﻮد درآورد‪ .‬ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ دﺧﺎﻟﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﺣـﻀﻮر‬

‫‪۶٣‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮده ﻧﻈﺎﻣﯿﺎن اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ در اﯾﺮان ﺑﻮد‪ .‬در اﯾﺮان‪ ،‬ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﺳﯽﻫﺰار ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺧﺎرﺟﯽ ﻣﺸﻐﻮل ﮐﺎر ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻫﺮ ﺷﺶ ﻧﻈﺎﻣﯽ اﯾﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﯾﮏ اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ در ارﺗﺶ اﯾﺮان ﺣﻀﻮر داﺷﺖ و ﺗﺎ ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻣﺸﺎوران )ﻣﺴﺘـﺸﺎران( ﻧﻈـﺎﻣﯽ‬
‫ارﺗﺶ اﯾﺮان‪ ،‬دو ﺑﺮاﺑﺮ )ﯾﻌﻨﯽ ﺷﺼﺖ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ( ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ اﯾﻦ ﺣﻀﻮر ﮔﺴﺘﺮده و ﺣﺘـﯽ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ رﻧـﮓ و ﻟﺒـﺎس‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺧﺎﻧﻪ درآوردن ﺑﯽﺟﻬﺖ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺳﻮﻟﯿﻮان در ﺑﺨﺸﯽ از ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮد ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪:‬‬

‫اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎدي ﺑﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ اﯾﺮان ﻣﻌﻄﻮف ﻣـﯽداﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﯿـﺴﯿﻮن ﻧﻈـﺎﻣﯽ اﻣﺮﯾﮑـﺎ در اﯾـﺮان ﻫـﻢ وﺿـﻊ‬
‫ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮدي داﺷﺖ‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﻋﯿﺴﯿﻮن ﻧﻈﺎﻣﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ در اﯾﺮان ﺑﺎ ﻫﯿﺌﺖﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﯽ در ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن اﯾﻦ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻧﻈﺎﻣﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ در اﯾﺮان ﻋﻤﻼً ﺟﺰو ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ اﯾﺮان ﺑﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣـﯽآﻣﺪﻧـﺪ و در اواﺧـﺮ ﺳـﻠﻄﻨﺖ ﺷـﺎه ﺑـﻪ‬
‫اﺳﺘﺜﻨﺎي ﺷﺶ ﻧﻔﺮ از اﻓﺴﺮان ارﺷﺪ اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻘﯿﻪ ﻣﺴﺘﺸﺎران و ﮐﺎرﮐﻨﺎن اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣـﺴﻠﺢ اﯾـﺮان‪ ،‬ﺣﻘـﻮقﺑﮕﯿـﺮ‬
‫دوﻟﺖ اﯾﺮان ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﻘﻮق و ﻣﺰاﯾﺎ و ﻫﺰﯾﻨﻪ اﯾﺎب و ذﻫﺎب و ﻣﺨﺎرج ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻓﺮزﻧﺪان آﻧﻬـﺎ از ﻃـﺮف دوﻟـﺖ اﯾـﺮان ﺗـﺄﻣﯿﻦ‬
‫ﻣﯽﺷﺪ و ﻋﻼﯾﻤﯽ ﮐﻪ روي اوﻧﯿﻔﻮرم آﻧﻬﺎ دوﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻋﻀﻮ ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ اﯾﺮان ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣـﯽآورد‪1.‬‬
‫اﺧﺒﺎر و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ارﺗﺶ اﯾﺮان را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ و ﻋﻼﻗﻪ ﺧﺎﺻـﯽ دﻧﺒـﺎل ﻣـﯽﮐـﺮدم‪ .‬ﮐﻤـﯽ ﭘـﺲ از ورود ﺑـﻪ ﺗﻬـﺮان ﺑـﺎ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن و ﻣﻘﺎﻣﺎت ارﺷﺪ ارﺗﺶ اﯾﺮان ﺗﻤﺎسﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮدم و ﺿﻤﻦ آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ از ﺳﺎزﻣﺎن و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻧﯿﺮوﻫﺎي‬
‫ﻣﺴﻠﺢ اﯾﺮان آﮔﺎﻫﯽ ﯾﺎﻓﺘﻢ‪2.‬‬

‫ﭘﺮورش ﻧﻈﺎﻣﯿﺎن اﯾﺮاﻧﯽ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻫﺪاف و ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬از دﯾﮕﺮ اﻫﺪاف اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯿﺎن ﺑﻮد‪ .‬آﻧﺎن ﺗﻼش ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ از‬
‫ﻧﻈﺮ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬ارﺗﺸﯿﺎن را ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ آداب و رﺳﻮم اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺴﺘـﺸﺎران اﻣﺮﯾﮑـﺎﯾﯽ در اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫اﻓﺮاد ﺑﺮاي ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﺑﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻧﻘﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪهاي داﺷﺘﻨﺪ و ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ اﻓﺴﺮان آﻣﻮزشدﯾﺪه اﯾﺮاﻧﯽ در اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻧﯿﺰ‬
‫وﻇﯿﻔﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﭘﺴﺖ و ﻣﻘﺎم اﯾﻦ اﻓﺴﺮان ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﻣﺴﺘﺸﺎران اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﻮد‪ .‬در ﺗﺎرﯾﺦ ‪ 11‬ارديﺑﻬﺸﺖ ‪ ،1327‬اوﻟﯿﻦ ﮔﺮوه‬
‫از اﻓﺴﺮان و درﺟﻪداران ﻧﯿﺮوي ﻫﻮاﯾﯽ اﯾﺮان ﺑﺮاي ﮐﺴﺐ آﻣﻮزشﻫﺎي وﯾﮋه‪ ،‬راﻫﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗـﺎ ﺳـﺎل ‪ ،1353‬ﯾـﺎزده‬
‫ﻫﺰار ﻧﻔﺮ از اﻓﺴﺮان و ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻧﻈﺎﻣﯽ اﯾﺮان در اﻣﺮﯾﮑﺎ آﻣﻮزش دﯾﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد‪ ،‬ﻏﯿﺮ از اﻓﺴﺮاﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐـﻪ ﭘﻠـﯿﺲ اﯾـﺮان‬
‫ﺑﺮاي آﻣﻮزش ﺑﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﻣـﻮرد آﻣـﻮزش اﻓـﺴﺮان اﯾـﺮان ﺑـﻪ وﺳـﯿﻠﻪ ارﺗـﺶ اﺳـﺮاﺋﯿﻞ‪،‬‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ دوﻟﺖ اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬آﻧﺎن ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﻈﺎﻣﯽ اﯾﺮاﻧﯽ در ﻃﻮل آﻣﻮزش ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬
‫ﺧﻮد اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت ﮐﻨﺪ و ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ را ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺮﺗﺮ و ﻣﺘﺮﻗﯽ ﺑﺸﻤﺎرد‪ .‬ژﻧﺮال ﻫﺎﯾﺰر در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫ﺗﯿﻤﺴﺎر اﻣﯿﺮﺣﺴﯿﻦ رﺑﯿﻌﯽ ﻣﺜﻞ ﻫﻤﯿﺸﻪ دوﺳﺘﺎﻧﻪ از ﻣﻦ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﮐﺮد‪ .‬او در اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ آن ﮐﺸﻮر‬
‫ﻋﺸﻖ ﻣﯽورزﯾﺪ‪ 3.‬اﻏﻠﺐ ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت او ]درﯾﺎﺳﺎﻻر ﮐﻤﺎلاﻟﺪﯾﻦ ﻣﯿﺮ ﺣﺒﯿﺐ اﻟﻬﯽ[ در ﻧﯿﺮوي درﯾﺎﯾﯽ اﻣﺮﯾﮑـﺎ ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﯿﻦ‬
‫ﻋﻠﺖ ﻧﯿﺰ داراي ﭘﯿﻮﻧﺪﻫﺎي ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺑﺎ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﯽ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺳﻼﻣﺘﯽ ﻫﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ اﻣﺮﯾﮑـﺎ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد‪4.‬‬

‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﻟﻠﻬﺒﺎ اﻧﺘﻘﺎد از اﯾﻦ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻏﻠﻂ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫ارﺗﺶ ﻣﺎ را ﯾﮏ ارﺗﺶ ﻏﯿﺮﻣﻠﯽ و ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ﻏﯿﺮﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ 5.‬ﻣﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﯾﮏ ارﺗـﺶ ﻣـﺴﺘﻘﻞ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﯿﻢ‪ ،‬ﯾـﮏ‬
‫ارﺗﺶ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ارﺗﺶ ﻣﺎ آزاد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺳﺮاﺋﯿﻞ در آن ﺗﺼﺮف ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺮﯾﮑـﺎ‬
‫در آن ﺗﺼﺮف ﻧﮑﻨﺪ‪6‬‬

‫ژﻧﺮال ﻫﺎﯾﺰر درﺑﺎره اﺳﺘﻔﺎده از ارﺗﺶ اﯾﺮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎزوي ﻧﻈﺎﻣﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻧﯿﺮوي ﻧﻈﺎﻣﯽ اﯾﺮان در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﺑﺮاي ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺟﻬﺎن ﻏﺮب ﺑﺴﯿﺎر ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺑﻮد‪7.‬‬

‫‪۶۴‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي دﺧﺎﻟﺖ اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽﻫﺎ در اﻣﻮر ﻧﻈﺎﻣﯽ و ارﺗﺶ اﯾﺮان‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺮﯾﺪ ﺳﻼح اﯾﺮان از ﺧﺎرج ﺑﻮد‪ .‬آﻧﻬﺎ‬
‫ﮐﻪ ﺧﻮد را ﻣﺎﻟﮏ ﺑﯽرﻗﯿﺐ و ﺷﺮﯾﮏ ارﺗﺶ اﯾﺮان ﻣﯽﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﺧﺮﯾـﺪ ﺳـﻼح اﯾـﺮان‬
‫ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺣﺘﯽ از ﺑﯿﺎن اﯾﻦ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺻﺮﯾﺢ ﻧﯿﺰ اﺑﺎﯾﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺟﺮج ﺑﺎل‪ ،‬ﻣﻌﺎون ﺳﺎﺑﻖ وزارت ﺧﺎرﺟـﻪ‬
‫اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫از ﺳﺎل ‪ 1332‬ﮐﻪ ﺷﺎه ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،1351‬ﻣﺎ ﺷﺎه را ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت داﺷﺘﯿﻢ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣـﺎ ﺑـﻮدﯾﻢ‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻔﺘﯿﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻓﻼن ﺳﻼح اﺣﺘﯿﺎج ﻧﺪارﯾﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻓﻼن ﺳﻼح اﺣﺘﯿﺎج دارﯾﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬در ﻃـﻮل ‪ 19‬ﺳـﺎل‪ ،‬ﮐـﻞ‬
‫اﺳﻠﺤﻪاي ﮐﻪ ﺷﺎه از اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺧﺮﯾﺪاري ﮐﺮد‪ ،‬از ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿـﺎرد‪ .‬و ‪ 300‬ﻣﯿﻠﯿـﻮن دﻻر ﺗﺠـﺎوز ﻧﻤـﯽﮐـﺮد‪ ،‬وﻟـﯽ ﺑﻌـﺪ از آﻧﮑـﻪ‬
‫ﻧﯿﮑﺴﻮن و ﮐﺴﯿﻨﺠﺮ ﺑﻪ او اﺧﺘﯿﺎر دادﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺧﺮﯾﺪ اﺳﻠﺤﻪ ﺷﺎه از اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﻣﺪت ‪ 7‬ﺳﺎل‪ 20 ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪ‪8.‬‬

‫ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﻫﺪاﯾﺖﻫﺎ و دﺧﺎﻟﺖﻫﺎي اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯿﺎن در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﺮﯾﺪ ﺳﻼح اﯾﺮان ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺑﻮد ﮐﻪ ارﺗﺶ اﯾـﺮان از ﻧﻈـﺮ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي ﺳﻼحﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺎﻣﯿﺎن و ﻣﺴﺘﺸﺎران اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻣﺮﯾﮑﺎ از ﻓﺮوش اﻧﺤـﺼﺎري ﺳـﻼح ﺑـﻪ‬
‫اﯾﺮان‪ ،‬درآﻣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻪدﺳﺖ آورد‪ .‬از دﯾﮕﺮ ﺣﻘﻮق ﺗﺒﻌﯿﺾآﻣﯿﺰ و ﻏﯿﺮﻋﺎدﻻﻧﻪاي ﮐـﻪ ﺑـﺮاي ﻣﺴﺘـﺸﺎران اﻣﺮﯾﮑـﺎﯾﯽ و‬
‫اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده آﻧﺎن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ از ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻗﻀﺎﯾﯽ در اﯾﺮان ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﻗﺪر واﺑﺴﺘﮕﯽ رژﯾـﻢ ﺷـﺎه ﺑـﻪ‬
‫اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻧﺎﻣﺸﺮوع اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻧﯿﺰ ﻓﺰوﻧـﯽ ﻣـﯽﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬در ﺳـﺎل ‪ 1340‬اﻣﺮﯾﮑـﺎ درﺧﻮاﺳـﺖ اﻋﻄـﺎي‬
‫ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﺘﺸﺎران ﻧﻈﺎﻣﯽ و اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎﯾﺸﺎن را ﮐﺮد ﺗﺎ در ﺻﻮرت ارﺗﮑﺎب ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ ﺟﺮﻣـﯽ از ﻃـﺮف‬
‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬دادﮔﺎهﻫﺎي اﯾﺮان ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ آﻧﺎن را ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﻟﻠﻬﺒﺮاي ﻟﻐﻮ اﯾﻦ ﺗﺒﻌﯿﺾ ﺑـﻪ ﺻـﺤﻨﻪ آﻣـﺪ و ﺑـﺎ‬
‫اﯾﺮاد ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ آﺗﺸﯿﻦ و اﻓﺸﺎﮔﺮاﻧﻪاي‪ ،‬اﯾﻦ ﺧﯿﺎﻧﺖ رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي را آﺷﮑﺎر ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬رژﯾﻢ ﮐﻪ ﺧﻮد را در ﺧﻄﺮ ﻣﯽدﯾﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫راه را در ﺗﺒﻌﯿﺪ اﻣﺎم ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﻪ دﯾﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ در ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ‪ 17‬آﺑﺎن ‪ 1357‬ﻧﯿـﺰ ﺑـﻪ ﺷـﺪت ﺣـﻀﻮر‬
‫ﻣﺴﺘﺸﺎران اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ را ﻧﮑﻮﻫﺶ ﮐﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫ﺗﺎ ﮐﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺎ و دوﻟﺖﻫﺎي ﻣﺎ ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪ اﺟﺎﻧﺐ ﺑﺎﺷﯿﻢ؟ ﺗﺎ ﮐﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺴﺘﺸﺎران اﻣﺮﯾﮑﺎ و ﺷﻮروي ﺑﻪ ﻣﺎ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﻨﻨـﺪ؟‬
‫ﺗﺎ ﮐﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﮔﺮوهﺑﺎن ﺷﻮروي‪ ،‬ﯾﮏ ﮔﺮوهﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‪ ،‬ﯾﮏ ﮔﺮوهﺑﺎن اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﺮ ارﺗﺶ ﻣﺎ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﻨـﺪ؟ ﻣـﺎ آﻧﻬـﺎ را‬
‫ﺑﯿﺮون ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﺑﯿﺮون ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻤﺎﻟﮏ ﻫﻢ ﺑﯿﺮون ﮐﻨﻨﺪ‪9.‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﺑﺮﮐﺎت اﻧﻘﻼب اﺳـﻼﻣﯽ اﯾـﺮان‪ ،‬ﭘﺎﯾـﺎن دادن ﺑـﻪ ﺣـﻀﻮر ﻧﻨﮕـﯿﻦ ﻣﺴﺘـﺸﺎران اﻣﺮﯾﮑـﺎﯾﯽ در ارﺗـﺶ و‬
‫ﻋﺰتآﻓﺮﯾﻨﯽ‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼلﺑﺨﺸﯽ و اﻓﺘﺨﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺑﺮاي ارﺗﺸﯿﺎن ﺑﻮد‪ .‬اﺻﻞ ‪ 145‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﻘﺮر ﻣـﯽدارد‪ :‬ﻫـﯿﭻ ﻓـﺮد‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﻪ ﻋﻀﻮﯾﺖ در ارﺗﺶ و ﻧﯿﺮوﻫﺎي اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ ﮐﺸﻮر ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .1‬ﺧﺎﻃﺮات دو ﺳﻔﯿﺮ‪ ،‬ص ‪.75‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.74‬‬
‫‪ .3‬ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ ﻣﺨﻔﯽ در ﺗﻬﺮان ﺧﺎﻃﺮات ژﻧﺮال ﻫﺎﯾﺰر‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬ﺳﯿﺪﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﻋﺎدﻟﯽ‪ ،‬ﺻﺺ‪66‬ـ‪. 81‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪. 61‬‬
‫‪ .5‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﻫﺠﺪﻫﻢ‪ ،‬ص ‪.44‬‬
‫‪ .6‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪. 82‬‬
‫‪ .7‬ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ ﻣﺨﻔﯽ در ﺗﻬﺮان ﺧﺎﻃﺮات ژﻧﺮال ﻫﺎﯾﺰر ص ‪.46‬‬
‫‪ .8‬روﯾﺎروﯾﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان و اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ص ‪.47‬‬
‫‪ .9‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﻫﺠﺪﻫﻢ‪،‬ص ‪.52‬‬

‫‪۶۵‬‬
 ‫‪ -2‬ﻣﺮدﻣﯽ ﺷﺪن ارﺗﺶ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺣﮑﻮﻣﺖ از ﻧﻈﺎم ﻃﺎﻏﻮﺗﯽ و ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ارﺗـﺶ و‬
‫ﻗﻮاي اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ ﻧﯿﺰ از ﺳﻠﻄﻪ ﺣﺎﮐﻤﺎن ﻃﺎﻏﻮﺗﯽ رﻫﺎﯾﯽ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ و در ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ و ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺘﮑـﯽ ﺑـﻪ رأي ﻣـﺮدم‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺷﺎهﭘﺮﺳﺘﯽ و ﺷﺨﺺﻣﺤﻮري ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﺪاﭘﺮﺳﺘﯽ و دﯾـﻦﻣﺤـﻮري ﺗﺒـﺪﯾﻞ ﺷـﺪ‪ .‬اﻣـﺎم‬
‫ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﻟﻠﻬﺒﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ اﯾﻦ دﺳﺘﺎورد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻗﻮاي اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫اﻣﺮوز ﺗﻤﺎم ﻗﻮاي اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬اﯾﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ در ﺧﺪﻣﺖ اﺳﻼم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ وﻗﺖ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ و ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﺳﺎﯾﺮ ﮔـﺮوهﻫـﺎي‬
‫اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ در ﺧﺪﻣﺖ ﻃﺎﻏﻮت ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وﺿﻊ ﭘﻠﯿﺲ در دﻧﯿﺎ و در رژﯾـﻢ ﺳـﺎﺑﻖ اﯾـﻦ ﺑـﻮد ﮐـﻪ ﻫﻤـﻪ در ﺧـﺪﻣﺖ ﻗﺪرﺗﻤﻨـﺪان‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪1.‬‬

‫رژﯾﻢ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﻟﻘﺎي اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﮐﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺗﺎج و ﺗﺨـﺖ ﺷـﺎه ﺧـﺪﻣﺖ ﮐﻨـﺪ‪ ،‬ﺳـﺒﺐ ﺷـﺪه ﺑـﻮد‬
‫ﺷﮑﺎف ﺑﯿﻦ ﻣﺮدم و ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ روز ﺑﻪ روز ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻮﺿـﻮع از ﻣﺤﺒﻮﺑﯿـﺖ ارﺗـﺸﯿﺎن ﻧـﺰد اﻓﮑـﺎر ﻋﻤـﻮﻣﯽ‬
‫ﮐﺎﺳﺘﻪ ﺑﻮد و ﻧﻮﻋﯽ ﺗﺮس آﻣﯿﺨﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﻨﻔﺮ را در ﭘﯽ داﺷﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫در زﻣﺎن ﻃﺎﻏﻮت‪ ،‬ارﺗﺶ از ﻣﻠﺖ ﺟﺪا ﺑﻮد و از روﺣﺎﻧﯿﺖ‪ ،‬ﺟﺪاﺗﺮ‪ .‬ﻣﺮدم را ﻃﻮري ﺑﺎر آورده ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺻـﻮرﺗﯽ از ارﺗـﺶ و‬
‫ﺳﺎﯾﺮ ﻗﻮاي اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ ﺗﺮﺳﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ دﯾﺪن آﻧﻬﺎ اﺣﺴﺎس ﻧﺎراﺣﺘﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ 2.‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ارﺗﺶ وﻗﺘﯽ ﻣﯽآﻣﺪ‬
‫ﺗﻮي ﻣﺮدم ﻣﺜﻞ اﯾﻨﮑﻪ دﺷﻤﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ و ﺟﻤﻌﯿﺖ از او ﻓﺮار ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﭘﺸﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻪ او و ﭘﺎﺳﺒﺎن وﻗﺘﯽ ﻣﯽآﻣـﺪ‬
‫در ﺑﯿﻦ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﺮدم از او ﻓﺮار ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻔﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪ 3.‬ارﺗﺶ را ﻃﻮري ﺑﺎر ﻣﯽآوردﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻠﺖ ﺑﺎﯾﺴﺘﺪ‪ .‬ﻣﻠـﺖ‬
‫و ارﺗﺶ در آن ﻧﻈﺎمﻫﺎ ﻫﻤﯿﺸﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ و ارﺗﺶ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم اﯾﺠﺎد رﻋﺐ ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﺮدم ﻫﻢ ﺗـﺎ ﺟـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﺎرﺷﮑﻨﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪4.‬‬

‫رژﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮي از ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ و ارﺗﺒﺎط ﻧﺰدﯾﮏ ﻣـﺮدم و ارﺗـﺶ‪ ،‬دﻏﺪﻏـﻪ و ﻧﮕﺮاﻧـﯽ داﺷـﺖ و آن را ﺧﻄـﺮي ﻋﻠﯿـﻪ ﺣﮑﻮﻣـﺖ‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺧﻮد ﻣﯽدﯾﺪ و ﺗﻼش ﻣﯽﮐﺮد ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ دو ﺟﺪاﯾﯽ اﻧﺪازد‪ .‬ﭘﺎرﺳـﻮﻧﺰ‪ ،‬ﺳـﻔﯿﺮ اﻧﮕﻠـﯿﺲ در ﺗﻬـﺮان در اﯾـﻦ زﻣﯿﻨـﻪ‬
‫ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪:‬‬

‫ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ اﯾﺮان ﯾﮏ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﻤﺘﺎز و ﻧﺎزﭘﺮورده ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدادﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻏﺮق در ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻣـﺪرن و ﭘﯿﭽﯿـﺪه‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮐﺎﻣﻼً از ﻧﻈﺎﻣﯿﺎن ﺟﺪا ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻃـﻮر ﮐﻠـﯽ‪ ،‬ﻧﯿﺮوﻫـﺎي ﻣـﺴﻠﺢ در ﻣﯿـﺎن ﻣـﺮدم ﻣﺤﺒﻮﺑﯿـﺖ زﯾـﺎدي‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻔﺮﻋﻦ و ﺗﺒﺨﺘﺮ اﻓﺴﺮان در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺮدم در ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻣﻐﺎزهﻫﺎ و ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ‪ ،‬اﻣﺘﯿﺎزاﺗﯽ ﮐﻪ رژﯾﻢ ﺑـﺮاي‬
‫آﻧﻬﺎ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺳﻬﻢ درﺷﺘﯽ ﮐﻪ از ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ اﺧﺘﺼﺎص داده ﺑﻮدﻧﺪ و در ﻣﺠﻤﻮع‪ ،‬ﯾـﮏ ﻧـﻮع اﺣـﺴﺎس‬
‫ﺗﺒﻌﯿﺾ ﺑﯿﻦ ﻧﻈﺎﻣﯽﻫﺎ وﻧﻈﺎﻣﯽﻫﺎ‪ ،‬اﯾﻦ اﺣﺴﺎس را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪5.‬‬

‫ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان و اﺳﺘﻘﺮار ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺮدﻣﯽ و ﻣﺘﮑـﯽ ﺑـﻪ رأي و ﺧﻮاﺳـﺘﻪ ﻣـﺮدم‪ ،‬ﺗﻤـﺎﻣﯽ اﺟـﺰا و‬
‫ارﮐﺎن ارﺗﺶ و ﻗﻮاي اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ در ﺧﺪﻣﺖ ﻣﺮدم اﯾﺮان ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﺴﺘﺤﮑﻤﯽ ﺑـﯿﻦ ﻧﯿﺮوﻫـﺎي ﻣـﺴﻠﺢ و ﻣـﺮدم ﺑـﻪ‬
‫وﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺑﺮادران ارﺗﺸﯽ ﺧﻮد ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ و ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ ﻧﯿـﺰ ﺧـﻮد را ﺧـﺎدم‬
‫ﻣﻠﺖ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﻟﻠﻬﺪر اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫‪۶۶‬‬
‫ارﺗﺶ‪ ،‬ارﺗﺶ ﻣﺮدﻣﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ارﺗﺶ ﻃﺎﻏﻮﺗﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﮐﻮب ﮐﻨﺪ‪ .‬ارﺗﺸﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم زﯾﺮ ﯾﮏ ﺳﻘﻒ ﺟﻤﻊ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و‬
‫ﻣﺮدم ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺗﻈﺎﻫﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و اﯾﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺗﻈﺎﻫﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﮏ ﭼﯿﺰ ﺗﺎزهاي اﺳﺖ ﮐـﻪ ﺧـﺪاي ﺗﺒـﺎرك و‬
‫ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﮐﺮده و اﯾﻦ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﻠﺖ ﺑﺪون ارﺗﺶ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ اداﻣﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ارﺗـﺶ ﻫـﻢ‬
‫ﺑﺪون ﻣﻠﺖ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ اداﻣﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺪﻫﺪ‪6.‬‬

‫ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻫﻢ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫ارﺗﺶ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ اﻣﺮوز دارد ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺪر ﺑﺪاﻧﺪ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ از ﻫﻤـﻪ ﭼﯿـﺰ ﺑﺮﺗـﺮ و ﺑـﯿﺶ از ﻫﻤـﻪ‪،‬‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺎه و ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻣﺮدﻣﯽ ارﺗﺶ اﺳﺖ‪7.‬‬
‫‪ .1‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮي ﮔﺮدآوري دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎ و رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎ‪ ،‬ص ‪.5‬‬
‫‪ .2‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﻫﺠﺪﻫﻢ‪ ،‬ص ‪.44‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.45‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.48‬‬
‫‪ .5‬ﺧﺎﻃﺮات دو ﺳﻔﯿﺮ‪ ،‬ص ‪.300‬‬
‫‪ .6‬ﻧﺸﺮﯾﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻋﻘﯿﺪﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ارﺗﺶ‪ ،‬ش ‪ ،250‬ص ‪.4‬‬
‫‪ .7‬از ‪ 29‬ﻓﺮوردﯾﻦ ﺗﺎ ارﺗﺶ ﺣﺰب اﷲ‪ ،‬ص ‪ ،75‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ‪.1370/5/9‬‬

‫‪ -3‬ﻧﻮآوري در ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﯽ‬

‫ﯾﮑﯽ از دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻣﻬﻢ اﻧﻘﻼب‪ ،‬از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ روﺣﯿﻪ ﺣﻘﺎرت و ﺧـﻮدﮐﻢﺑﯿﻨـﯽ و اﯾﺠـﺎد روﺣﯿـﻪ اﺑﺘﮑـﺎر و ﺧﻼﻗﯿـﺖ در‬
‫ﮐﺎرﮐﻨﺎن و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺤﻮل ﺑﻪ ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ اﺳـﺘﻌﺪادﻫﺎي ﻧﯿﺮوﻫـﺎي ﻣـﺴﻠﺢ و اﯾﺠـﺎد ﺗﺤـﻮﻻت‬
‫ارزﺷﻤﻨﺪ در ﺣﻮزه ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ ﮐﺸﻮر ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﯿﺎن اﺣـﺴﺎس ﻫﻮﯾـﺖ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺧﻮدﺑﺎوري رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺿﻤﻦ ﺗﺄﯾﯿﺪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫ﻣﺎ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻮﻻت ﺷـﮕﺮف ﺻـﻨﻌﺘﯽ از ﻗﺒﯿـﻞ راهاﻧـﺪازي ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠـﺎت و دﮔﺮﮔـﻮﻧﯽ در ﺧﻄـﻮط ﺗﻮﻟﯿـﺪ و‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ و اﺧﺘﺮاع دهﻫﺎ وﺳﺎﯾﻞ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ و ﻣﺪرن ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬آن ﻫﻢ ﺑﺪون ﺣﻀﻮر ﻫﯿﭻ ﻣﺴﺘﺸﺎري و ﺑﺪون ﻫﯿﭻﮔﻮﻧـﻪ ﮐﻤـﮏ‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪاﯾﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ دﯾﺪﯾﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ آﻣﺪ و ﻣﺤﺎﺻﺮه اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺧﻮد اﯾﺮاﻧﯽﻫـﺎ‪،‬‬
‫ﺧﻮد ارﺗﺸﯽﻫﺎ‪ ،‬اﯾﻦ ﻗﻄﻌﺎت را درﺳﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺒﻞ از اﯾﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﮑﯽ از آن ﻗﻄﻌﺎت را ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧـﺴﺘﻨﺪ درﺳـﺖ ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬از‬
‫ﺑﺎب اﯾﻨﮑﻪ ﺷﺨﺼﯿﺘﺸﺎن را ﮔﻢ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﯿﺎﯾﺪ‪1.‬‬

‫رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﻼب ﻧﯿﺰ در دﯾﺪار ﺑﺎ اﺟﺘﻤﺎع دوﯾﺴﺖﻫﺰار ﻧﻔﺮي ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻣﺎﻧﻮر ﺑﺰرگ ذواﻟﻔﻘﺎر ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫در رژﯾﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐﺸﻮر ﻋﺰﯾﺰ ﻣﺎ‪ ،‬ﭘﻮلﻫﺎي ﮔﺰاف و ﺑﯽﺣﺴﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن داده ﻣﯽﺷﺪ و اﺑﺰارﻫﺎي ﻧﻈـﺎﻣﯽ در اﺧﺘﯿـﺎر آن‬
‫رژﯾﻢ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﮐﺎﻣﻼً ﺗﺤﺖ اﺧﺘﯿﺎر وزﯾﺮ ﮐﻞ و در ﮐﻨﺘﺮل ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﺮان ﻣﯽﻓﺮوﺧﺘﻨـﺪ‪ ،‬ﺣﺘـﯽ‬
‫اﺟﺎزه ﻧﻤﯽدادﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﯾﺪﮐﯽ آﻧﻬﺎ در اﯾﻨﺠﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘﯽ ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺮﮐـﺐ آﻧﻬـﺎ در اﯾﻨﺠـﺎ ﺑـﺎزﮔﺮدد و ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺑﺸﻮد‪ .‬آن ﻗﻄﻌﻪ را ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر درﺑﺴﺘﻪ ﺳﻮار ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﮐﺸﻮر ﺳﺎزﻧﺪه ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬در آﻧﺠﺎ ﯾﮏ ﻗﻄﻌﻪ دﯾﮕـﺮ ﺑـﺎ‬
‫ﻗﯿﻤﺖ ﮔﺰاﻓﯽ ﻣﯽﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ و ﺑﻪ اﯾﺮان ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽﮐﻪ اﯾﺮاﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ آن را ﺗﻌﻤﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺟﻮان ﺻـﻨﻌﺘﮕﺮ‬
‫اﯾﺮاﻧﯽ ﮐﻪ اﻣﺮوز در ﻧﯿﺮوي ﻫﻮاﯾﯽ ارﺗﺶ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺑﻪ ﺧﻮد اﯾﻦ ﮔﺴﺘﺎﺧﯽ و ﺟﺮﺋﺖ را ﻣﯽدﻫﺪ ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﻓﮑـﺮ‬

‫‪۶٧‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﯾﮏ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎي ﺷﮑﺎري ـ ﺑﻤﺐاﻓﮑﻦ ﺑﯿﻔﺘﺪ و ﯾﮏ ﺟﻨﮕﻨﺪه ﻣﺠﻬﺰ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﺴﺎزد‪ ،‬ﻫﻤـﯿﻦﻫـﺎ در ارﺗـﺶ آن روز‬
‫اﯾﺮان و در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﮐﺎرآﯾﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻗﺪرت ﺑﻪ ﮐﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻧﺒـﻮد و ﺑـﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻓﺮﺻﺖ داده ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖﮔﺮان ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﻓﻦآوران ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﺑﺘﮑـﺎري ﮐـﻪ ﻣﺨـﺼﻮص ﻣﻠـﺖ‬
‫ﻣﺎﺳﺖ ‪ -‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﺤﻤﺪاﷲ از آن ﺑﻪ ﺻﻮرت وﯾﮋهاي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳـﺖ ‪ -‬در زﻣﯿﻨـﻪ ﺳـﺎﺧﺖ ﺗﺠﻬﯿـﺰات‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎي زﯾﺎدي را ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎي آذرﺧﺶ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺮﺑﯿـﺎت ﺧـﻮد ﺳـﺎﺧﺘﻨﺪ؛‬
‫ﭼﻮن ﻣﺎ اﻧﻮاع ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﻫﺎي ﺳﺎﺧﺖ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را در اﯾﻨﺠﺎ دارﯾﻢ‪ ،‬ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﻫﺎي ﺳﺎﺧﺖ ﮐـﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑـﯽ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺖ‬
‫ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺷﺮﻗﯽ‪ .‬آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ در آﻣﻮزشﻫﺎ و ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ روي ﻫﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و اﯾﻦ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ‬
‫اﻣﺮوز ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺆﻣﻦ ﻣﺎ‪ ،‬در ﻋﺪاد ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺟﻨﮕﻨﺪهﻫـﺎي‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ دﻧﯿﺎ درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﯾﯽ داده ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ .‬ﻋﺰﯾﺰان ﻣﻦ! ﺟﻮاﻧﺎن اﯾﺮان! ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﻈـﺎﻣﯽ و‬
‫ارﺗﺶ! رژﯾﻢﻫﺎي ﺧﺎﯾﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﮐﺸﻮر و ﺑﺮ اﯾﻦ آب و ﺧﺎك ﻣﻘﺪس ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺳـﺎلﻫـﺎي ﻣﺘﻤـﺎدي ﭘـﺪران‬
‫ﺷﻤﺎ را ﺗﺤﻘﯿﺮ ﮐﺮدﻧﺪ و اﺟﺎزه دادﻧﺪ ﮐـﻪ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕـﺎن‪ ،‬ﻣـﺮدم اﯾـﺮان را ﺗﺤﻘﯿـﺮ ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻧـﻪ ﺳﯿﺎﺳـﺖﻣـﺪاران اﯾﺮاﻧـﯽ ﺟﺮﺋـﺖ‬
‫ﻧﻔﺲﮐﺸﯿﺪن داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪ و ﻓﻦآور اﯾﺮاﻧﯽ ﻗﺪرت ﮐﺎرﮐﺮدن داﺷﺖ‪ .‬ﻧـﻪ ﺟـﻮان اﯾﺮاﻧـﯽ‪ ،‬ﻗـﺪرت ﻧـﻮآوري و اﺑﺘﮑـﺎر‬
‫داﺷﺖ و ﻧﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽ اﯾﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺗﻮان دﻓﺎع از ﻣﺮزﻫﺎي اﯾـﻦ ﮐـﺸﻮر را داﺷـﺖ‪ .‬اﻣﺮﯾﮑـﺎﯾﯽﻫـﺎ‪ ،‬اﺳـﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان‪ ،‬اﻣﭙﺮاﺗـﻮري‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮ ﭘﯿﺮ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ـ اﻧﮕﻠﯿﺲ ـ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان را اﯾﻦﻃﻮر ﻣﯽﻃﻠﺒﯿﺪﻧﺪ و اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽﭘﺴﻨﺪﯾﺪﻧﺪ‪2.‬‬

‫اﻣﺮوزه در ﭘﺮﺗﻮ ﺧﻼﻗﯿﺖ و ﻧﻮآوري ارﺗﺶ‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺘﺎوردﻫﺎﯾﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﺑﺎزﺳﺎزي رادارﻫﺎي ﺗﻮﻧﯿﮏ‪ ،‬ﺑﺎزﺳـﺎزي ﻫﻠﯿﮑﻮﭘﺘﺮﻫـﺎي‬
‫ﻓﺮﺳﻮده‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ اﺳﮑﻠﻪ ﺷﻨﺎور‪ ،‬ﺗﻌﻤﯿﺮ ﻗﻄﻌﺎت راداري‪ ،‬راهاﻧﺪازي ﻧﺎوﺷﮑﻦﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎزﺳﺎزي ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﻫﺎي ﺟﻨﮕﻨﺪه‪ ،‬ﺗﻌﻤﯿﺮ ﻣﻮﺗﻮر‬
‫ﺟﺖ‪ ،‬ﺗﻌﻤﯿﺮ ﻣﻮﺗﻮر ﺗﺎﻧﮏ‪ ،‬ﺗﺠﻬﯿﺰ و ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎي اف ‪ 4‬ﺑﻪ ﺑﺎكﻫﺎي ﺧـﺎرﺟﯽ و اﻓـﺰاﯾﺶ ﺑـﺮد ﭘـﺮوازي‪ ،‬ﺑﻬـﺴﺎزي‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫـﺎي رادار ﮐﻨﺘـﺮل آﺗـﺶ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﻫـﺎي اف ‪ ،4‬ﺳـﺎﺧﺖ ﻫﻠﯿﮑـﻮﭘﺘﺮ آﻧـﻮري‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺖ ﻗﻄﻌـﺎت ﺗﺎﻧـﮏﻫـﺎ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺖ‬
‫ﻣﻮﺷﮏﻫﺎي ﺑﺎ ﺑﺮد ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎﻧﮏ ذواﻟﻔﻘﺎر‪ 2‬و ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻮﺷﮏ ﻓﺎﺗﺢ ‪ 110‬روﺑﻪ رو ﻫﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻋﻠﯽ ﺷﯿﺨﯿﺎن و ﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪي و ﻣﻬﺪي ﻋﺒﺪاﻟﻠﻬﯽ‪ ،‬ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣـﺴﻠﺢ در وﺻـﯿﺖﻧﺎﻣـﻪ ﺳﯿﺎﺳـﯽ ‪ -‬اﻟﻬـﯽ اﻣـﺎم ﺧﻤﯿﻨـﯽ‬
‫رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬ص ‪.200‬‬
‫‪ .2‬ﻧﻮد و دو دﺳﺘﺎورد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺻﺺ ‪340‬ـ‪ ،341‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از‪ 29 :‬ﻓﺮوردﯾﻦ ﺗﺎ ارﺗﺶ ﺣﺰب اﷲ‪ ،‬ص‪.77‬‬

‫‪ -4‬ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﯿﻦ‬

‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ارﺗﺶ ﮔﺴﺘﺮده اﺳﻼﻣﯽ و ﻣﺮدﻣﯽ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن از دﯾﮕﺮ دﺳﺘﺎوردﻫﺎي اﻧﻘﻼب اﺳـﻼﻣﯽ اﺳـﺖ‪ .‬ارﺗـﺶ‬
‫ﺑﯿﺴﺖ ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﯽ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﺑﺎزوﻫﺎي ﻣﻬﻢ دﻓﺎﻋﯽ ﮐﺸﻮر ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑـﻪ دﺳـﺘﻮر اﻣـﺎم ﺧﻤﯿﻨـﯽره در ﺗـﺎرﯾﺦ ‪ 5‬آذر ‪ 1358‬ﺑﻨﯿـﺎن‬
‫ﻧﻬﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺣﻀﺮت آﯾﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬ﺑﺴﯿﺞ ﯾﮑﯽ از ﺑﺮﮐﺎت اﻧﻘﻼب و از ﭘﺪﯾـﺪهﻫـﺎي ﺑـﺴﯿﺎر‬
‫ﺷﮕﻔﺖآور ﻣﺨﺼﻮص اﯾﻦ اﻧﻘﻼب اﺳﺖ‪ .‬اﯾﺸﺎن ﺑﺴﯿﺞ را ﯾﮑﯽ از اﻓﺘﺨﺎرات اﻧﻘﻼب داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫ﯾﮑﯽ از اﻓﺘﺨﺎرات اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ و ﺑﺨﺼﻮص از اﻓﺘﺨﺎرات ﺑﺰرگ اﻣﺎم راﺣﻞ ﻋﻈﯿﻢاﻟﺸﺄن رﺣﻤﻪاﷲ ﺗﺸﮑﯿﻞ ارﺗـﺶ ﺑﯿـﺴﺖ‬
‫ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﯽ ﺑﻮد‪1.‬‬

‫دﯾﻦداري‪ ،‬ﺧﻤﯿﺮﻣﺎﯾﻪ اﺻﻠﯽ اﻋﻀﺎي ﺑﺴﯿﺞ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺞ‪ ،‬ﺗﺠﻠﯽ ارﺗﺶ ﻣﺮدﻣﯽ و ﻋﺎﻟﯽﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺗﻌﺎﻣـﻞ ﻧﯿﺮوﻫـﺎي ﻣـﺴﻠﺢ‬
‫ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺑﺎ ﺗﻮده ﻣﺮدم ﺧﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺑﺴﯿﺞ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﯿﻞ و رﻏﺒﺖ و ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺧﺘﯿـﺎري و داوﻃﻠﺒﺎﻧـﻪ ﺑـﻪ ﻋـﻀﻮﯾﺖ‬
‫اﯾﻦ ﻧﻬﺎد ﻣﻘﺪس در ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ﺗﻮده ﻣﺮدم ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﻼب ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫‪۶٨‬‬
‫ﺑﺴﯿﺞ ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺸﺨﺺ رزﻣﯽ ‪ -‬ﻣﺜﻞ دﯾﮕﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ـ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺞ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺘﻦ ﻣﻠﺖ و ﻫﻤـﻪ آﺣـﺎد ﻣـﺆﻣﻦ و ﯾـﮏ‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ ﮔﺴﺘﺮده در ﺗﻤﺎم زواﯾﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ‪2.‬‬

‫ﺣﻀﻮر ﻫﻤﻪ اﻗﺸﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﺑﺴﯿﺞ ﻧﻤﺎﯾﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻫﻢ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫ﺑﺴﯿﺞ در ﻫﻤﻪ ﻗﺸﺮﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬در ﻗﺸﺮﻫﺎي ﺟﻮان‪ ،‬در ﻗﺸﺮﻫﺎي ﭘﯿﺮ‪ ،‬در ﻗﺸﺮﻫﺎي داﻧـﺸﮕﺎﻫﯽ‪ ،‬در ﻗـﺸﺮﻫﺎي داﻧـﺸﺠﻮﯾﯽ‪ ،‬در‬
‫ﻗﺸﺮﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي‪ ،‬در ﻗﺸﺮﻫﺎي ﮐﺎﺳﺐ و ﭘﯿﺸﻪور‪ ،‬در ﻗﺸﺮﻫﺎي روﺣﺎﻧﯽ‪ .‬ﺑﺴﯿﺞ اﺧﺘﺼﺎص ﺑـﻪ ﯾـﮏ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺟﻐﺮاﻓﯿـﺎﯾﯽ و‬
‫ﯾﮏ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﻗﺸﺮي ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻫﺴﺖ‪3.‬‬

‫ﻫﻤﻪ اﻗﻮام ﮐﺸﻮر از ﻓﺎرس‪ ،‬ﺗﺮك‪ ،‬ﮐﺮد‪ ،‬ﻟﺮ‪ ،‬ﺑﻠﻮچ‪ ،‬ﻋﺮب و ﮔﯿﻠﮏ در آن ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ و وﺣـﺪت و ﻫـﻢدﻟـﯽ ﺑـﺮ آن ﺣـﺎﮐﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺴﯿﺞ ﻣﯽﺗﻮان اﻓﺮاد ﮐﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎل ﯾﺎ ﮐﻬﻦﺳﺎل را دﯾﺪ ﮐﻪ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﭘـﺬﯾﺮي و ﺗﮑﻠﯿـﻒﮔﺮاﯾـﯽ در‬
‫ﻣﯿﺎن اﻋﻀﺎي آن اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان ﻧﯿﺰ در آن‪ ،‬ﺣﻀﻮري ﻣﻔﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺆﺛﺮ و ﻓﻌﺎل دارﻧﺪ‪ .‬از دﯾﮕـﺮ وﯾﮋﮔـﯽ ﺑـﺴﯿﺠﯿﺎن‪،‬‬
‫اﺧﻼص و اﯾﺜﺎر آﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎن ﺻﻔﺎي روح و ﺑﺎﻃﻦ ﺑﯽآﻻﯾﺸﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎمﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﻟﻠﻬﺪر ﻣﻮرد اﯾﻦ وﯾﮋﮔـﯽ‬
‫ﺑﺴﯿﺠﯿﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫ﺑﺴﯿﺞ ﺷﺠﺮه ﻃﯿﺒﻪ و درﺧﺖ ﺗﻨﺎور و ﭘﺮﺛﻤﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﮑﻮﻓﻪﻫﺎي آن‪ ،‬ﺑﻮي ﺑﻬﺎر وﺻﻞ و ﻃﺮاوت ﯾﻘـﯿﻦ و ﺣـﺪﯾﺚ ﻋـﺸﻖ‬
‫ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﺧﻠﻮص و ﺻﻔﺎي ﺑﺴﯿﺠﯿﺎن ﻏﺒﻄﻪ ﻣﯽﺧﻮرم و از ﺧﺪا ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺑﺴﯿﺠﯿﺎﻧﻢ ﻣﺤـﺸﻮر ﮔﺮداﻧـﺪ؛‬
‫ﭼﺮا ﮐﻪ در اﯾﻦ دﻧﯿﺎ اﻓﺘﺨﺎرم اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺑﺴﯿﺠﯽام‪4.‬‬

‫ﺑﺴﯿﺠﯿﺎن اﻣﺘﺤﺎن اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ و ﭘﺎﯾﺪاري را در ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ ﭘﺲ دادهاﻧﺪ و در ﺗﻤـﺎم ﻋﺮﺻـﻪﻫـﺎ ﻓﻌـﺎل و ﻣـﺴﺌﻮﻟﯿﺖﭘـﺬﯾﺮ‬
‫ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬در ﺻﺤﻨﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ و ﺑﺎزﺳﺎزي و ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖزداﯾﯽ از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺤﺮوم ﻧﯿﺰ در ﻫﻤﻪ ﻣﯿﺪانﻫﺎﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪاﻧـﺪ‪.‬‬
‫رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ در ﺗﻮﺻﯿﻒ اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ ﺑﺴﯿﺠﯿﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺟﺎن ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎل ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺣﻀﻮر ﺗـﻦ و ﺟﺴﻤـﺸﺎن ﻻزم ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬آن را‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺤﺚ ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎ وﺳﻂ ﻣﯿﺪان ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺤﺚ دﻓﺎع ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در وﺳـﻂ ﻣﯿـﺪان ﻣـﯽآﯾﻨـﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاي ﻫﺪفﻫﺎي ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺧﻮد را از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﯽ آﻣﺎده ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻫـﺪفﻫـﺎي واﻻ از‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ آن را ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﮑﻨﻨﺪ‪ .‬آن ﺟﻤﻌﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت را دارﻧﺪ‪ ،‬اﺳﻤﺸﺎن ﺑﺴﯿﺞ اﺳﺖ‪5.‬‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻋﻤﻠﯽ اﻧﻘﻼب ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎه آرﻣﺎنﻫﺎ و اﻫﺪاف اﻧﻘﻼب در ﺧﻄﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺠﯽ‪ ،‬ﻣﯿﺪاندار و‬
‫ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ اﻧﻘﻼب ﺑﻮده اﺳﺖ‪ 6.‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﻟﻠﻬﻤﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫رﺣﻤﺖ و ﺑﺮﮐﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ ﺑﺮ ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﻖ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ ﻧﯿﺰ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻗﻮام اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﺑﺴﯿﺞ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺮف ﮔﺰاﻓﯽ ﻧﮕﻔﺘﻪاﯾﻢ‪ 7.‬دﻓﺎع از اﯾﻦ ﻧﻈﺎم‪ ،‬اوﻟﯿﻦ و ﻣﻘﺪسﺗـﺮﯾﻦ و واﺟـﺐﺗـﺮﯾﻦ‬
‫ﻓﺮاﯾﺾ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان اﺳﺖ و ﺑﺴﯿﺠﯽ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻓﺎع از اﻧﻘﻼب را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﯽﮔﯿـﺮد؛ ﭼـﻮن در ﺣﻘﯿﻘـﺖ‪ ،‬از اﺳـﻼم و‬
‫ﻗﺮآن دﻓﺎع ﮐﺮده اﺳﺖ‪8.‬‬

‫‪۶٩‬‬
 ‫‪ .1‬ﺣﺪﯾﺚ وﻻﯾﺖ‪ ،‬ج ‪ ، 6‬ص ‪.17‬‬
‫‪ .2‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ‪.1374/9/8‬‬
‫‪ .3‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ‪.1377/9/2‬‬
‫‪ .4‬ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ در وﺻﯿﺖﻧﺎﻣﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ـ اﻟﻬﯽ اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬ص ‪.38‬‬
‫‪ .5‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ‪ 79/7/29‬در اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺰرگ ﺑﺴﯿﺠﯿﺎن اردوي اﻣﺎم ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم‪.‬‬
‫‪ .6‬ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ در وﺻﯿﺖﻧﺎﻣﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ‪ -‬اﻟﻬﯽ اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ‪ ،‬ص ‪.38‬‬
‫‪ .7‬ﺣﺪﯾﺚ وﻻﯾﺖ‪ ،‬ج ‪ ، 6‬ص ‪.18‬‬
‫‪ .8‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،11‬ص ‪.154‬‬

‫‪ -5‬ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‬

‫از دﯾﮕﺮ دﺳﺘﺎوردﻫﺎي اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻨﯿﺎنﮔـﺬار ﻧﻈـﺎم اﺳـﻼﻣﯽ ﺑﻨـﺎ‬
‫ﻧﻬﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﻟﻠﻬﺪر دوم ارديﺑﻬﺸﺖ ‪ 1358‬در ﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﺑـﻪ ﺷـﻮراي اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺗﺄﺳـﯿﺲ‬
‫ﻧﻬﺎد ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ را رﺳﻤﺎً اﻋﻼم ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻗـﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳـﯽ ﻧﯿـﺰ در ‪ 30‬ﻣﻬـﺮ‬
‫‪ 1358‬ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﻧﻘﺶ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران‪ ،‬در اﺻﻞ ﯾﮏﺻﺪ و ﭘﻨﺠﺎﻫﻢ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮ آن ﺻﺤﻪ ﮔـﺬارد‪ .‬ﺳـﭙﺎه ﭘﺎﺳـﺪاران‬
‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻪ در ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ روزﻫﺎي ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي اداﻣـﻪ ﻧﻘـﺶ ﺧـﻮد در ﻧﮕﻬﺒـﺎﻧﯽ از اﻧﻘـﻼب و‬
‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎي آن ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺣﺪود وﻇﺎﯾﻒ و ﻗﻠﻤﺮو ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺳﭙﺎه در ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﺑﺎ وﻇﺎﯾﻒ و ﻗﻠﻤـﺮو ﻣـﺴﺌﻮﻟﯿﺖ دﯾﮕـﺮ‬
‫ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﻫﻤﮑﺎري و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﺑﺮادراﻧﻪ ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ ﺑﻪ وﺳـﯿﻠﻪ ﻗـﺎﻧﻮن ﺗﻌﯿـﯿﻦ ﺷـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺎه ﭘﺎﺳـﺪاران در‬
‫ﻋﺮﺻﻪ دﻓﺎع ﻣﻘﺪس ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻦ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺮدﻣﯽ ﺑﻪوﯾﮋه در ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺴﯿﺞ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﻘﺶ وﯾﮋهاي را ﺑـﺮ‬
‫ﻋﻬﺪه ﺑﮕﯿﺮد و ﺑﻪ اﻋﺘﺮاف ﺧﻮد دﺷﻤﻨﺎن‪ ،‬از ﻧﻈﺮ روﺣﯽ و ﺑﺎ ﻋﻤﻠﯿﺎتﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده و ﻏﺎﻓﻞﮔﯿﺮاﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺸﺖ دﺷﻤﻦ را ﺑﻠﺮزاﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي در ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻧﻘﺶ ﺳﭙﺎه در دﻓﺎع ﻣﻘﺪس ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران در ﺳﺎﯾﻪ روﺣﯿﻪ اﻧﻘﻼﺑﯽ و ﻣﻌﻨﻮﯾﺘﯽ ﮐﻪ از ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺟﻮﺷﺎن دل ﻣﻨﻮر و روح ﻣﺼﻔﺎي آن اﻣـﺎم ﻋﺎرﻓـﺎن و‬
‫ﻗﺪوه ﺻﺎﻟﺤﺎن ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻣﯽﺟﻮﺷﯿﺪ و ﺑﯿﺶ از ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن رزﻣﻨﺪه و ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺎه و ﺑﺴﯿﺞ را ﺳـﯿﺮاب ﻣـﯽﮐـﺮد‪ ،‬ﺗﻮاﻧـﺴﺖ‬
‫ﻧﻘﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪهاي را در دﻓﻊ ﺣﻤﻠﻪ اﯾﺎدي اﺳﺘﮑﺒﺎر ﺑﻪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﻔﺎ ﮐﻨﺪ و در ﮐﻨﺎر ارﺗﺶ و ﺑـﺎ ﺑـﻪ ﮐـﺎرﮔﯿﺮي‬
‫ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺮدﻣﯽ‪ ،‬درس ﺗﻠﺨﯽ ﺑﻪ دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم ﺑﺪﻫﺪ و ﺣﻔﻆ و اﺳﺘﻤﺮار ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ را ﺗﻀﻤﯿﻦ ﮐﻨﺪ‪1.‬‬

‫ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران در ارﺗﻘﺎي ﻓﻦآوريﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺗﻮانﻣﻨﺪيﻫﺎي دﻓﺎﻋﯽ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﻧﺎوﭼـﻪ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺖ‬
‫اﺳﮑﻠﻪﻫﺎ و ﺑﻨﺪرﻫﺎ و ﺳﺎزهﻫﺎي درﯾﺎﯾﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻧﺎوﮔﺎن درﯾﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﻮدروي ﻧﻈـﺎﻣﯽ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﯽ و‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎﻟﮕﺮد ﺷﺎﻫﺪ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺖ اﻧﻮاع ﻗﺎﯾﻖﻫﺎي ﺳﺒﮏ ﺗﻬﺎﺟﻤﯽ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻮﺷﮏﻫﺎي ﺑﺎ ﺑﺮد ﮐﻮﺗﺎه‬
‫و ﻣﺘﻮﺳﻂ از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﻬﺎب‪ 2،‬ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺖ ﻗﻄﻌﺎت اﺻﻠﯽ ﺑﺴﯿﺎري از ﺑﺎﻟﮕﺮدﻫﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎﻟﮕﺮدﻫـﺎي ﻫﯿـﻮر‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﯽ و‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﺳﮑﻮﻫﺎي ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻮﺷﮏ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳـﺎﺧﺖ ﭘﺮﻧـﺪهﻫـﺎي ﺑـﺪون ﺳﺮﻧـﺸﯿﻦ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﯽ و ﺳـﺎﺧﺖ ﺑﺪﻧـﻪ و ﻗﻄﻌـﺎت‬
‫ﮐﺎﻣﭙﻮزﯾﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺎزﺳﺎزي ﮐﻠﯽ ﺳﺎﯾﺖﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﻣﻮﺷﮑﯽ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي رادار‪ ،‬ﺑﺎزﺳﺎزي ﻗﻄﻌﺎت ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ در ﺻـﻨﺎﯾﻊ‬
‫ﻫﻮاﯾﯽ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﭘﺮوژه ﺑﺎزﺳﺎزي ﺗﻌﺪادي ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎي ﺟﻨﮕﯽ ﺳﻮﺧﻮي ‪ 25‬دﺳﺖ زده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﭘﺎﯾﺎن دﻓﺎع ﻣﻘـﺪس‪ ،‬رﻫﺒـﺮ‬
‫ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران را ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ در ﺑﺎزﺳﺎزي و ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﮐﺸﻮر ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬

‫ارﺗﺶ و ﺳﭙﺎه و ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺸﻤﻮل ﺿﻤﻦ آﻧﮑﻪ آﻣﺎدﮔﯽﻫﺎي رزﻣﯽ را ﺣﻔﻆ ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ ،‬در ﺷـﺮاﯾﻂ ﺻـﻠﺢ ﮐﺎﻣـﻞ‪ ،‬ﺑﺎﯾـﺪ در‬
‫ﺧﺪﻣﺖ آﺑﺎداﻧﯽ و ﺑﺎزﺳﺎزي ﮐﺸﻮر ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ 3.‬ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ‪ ،‬ارﺗﺶ و ﺳﭙﺎه ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳـﻬﻢ ﺧـﻮد را در ﺑﺎزﺳـﺎزي ﻋﻤـﻮﻣﯽ‬

‫‪٧٠‬‬
‫ﮐﺸﻮر ﻫﻢ اﯾﻔﺎ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎنﮐﻪ اﻣﺮوز ﻫﺮ دو ﺳﺎزﻣﺎن و ﺑﻪﺧﺼﻮص ﺳـﭙﺎه‪ ،‬ﻃـﺮحﻫـﺎي ﺑﺰرﮔـﯽ را از ﺳـﺎزﻧﺪﮔﯽ ﻋﻤـﻮﻣﯽ‬
‫ﮐﺸﻮر ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺷﺮﯾﮏ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺲ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ ﻧﻪ ﻓﻘـﻂ در دوران ﺟﻨـﮓ‪ ،‬ﺑﻠﮑـﻪ در‬
‫دوران ﺑﺎزﺳﺎزي ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﯿﺶﮔﺎم و ﭘﯿﺶﻗﺪم ﺑﺎﺷﻨﺪ‪4.‬‬

‫ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس‪ ،‬ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 1382‬ﺑﯿﺶ از ‪ 1300‬ﻃﺮح ﺑﺰرگ را در ﮐﺸﻮر اﺟﺮا ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﺧﺖ ﮔﻞدﺳـﺘﻪ‬
‫ﺣﺮم ﻣﻄﻬﺮ اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬اﺣﺪاث ﺳﺪ ﮔﺘﻮﻧﺪ ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ دﮐﻞ و اﺳـﮑﻠﻪ ﺑﻌﺜـﺖ و اﺳـﮑﻠﻪ ﺷـﻬﯿﺪ ﺑـﺎﻫﻨﺮ‪،‬‬
‫ﺳﺎﺧﺖ دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻔﺎري ﭼﺎل ﻣﻮازي‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ دﺳﺘﮕﺎه ﺳﻨﮓﺷﮑﻦ ﻣﺨﺮوﻃﯽ ﻫﯿﺪروﮐﺴﻦ‪ ،‬اﺣﺪاث ‪ 75000‬ﻫﮑﺘـﺎر ﺷـﺒﮑﻪ‬
‫آﺑﯿﺎري و زهﮐﺸﯽ‪ ،‬اﺟﺮاي ‪ 55‬ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﺗﻮﻧﻞ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﺣـﺪاث ‪ 1400‬ﮐﯿﻠـﻮﻣﺘﺮ راه اﺗﻮﺑـﺎن‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﯽ و اﺣـﺪاث‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺑﻨﺪري ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ ﮐﺸﻮر و ﺟﻬﺎن در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭘﺎرس ﺟﻨﻮﺑﯽ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﻌﻤﯿـﺮ ﺷـﻨﺎورﻫﺎ و دارا ﺑـﻮدن‬
‫ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺑﺰرگ ﯾﺎرد‪ ،‬ﺑﺎزﺳﺎزي ﭘﻞﺧﺮﻣﺸﻬﺮ و اﺳﮑﻠﺖ ﻻﻓﺖ‪ ،‬اﺟﺮاي ﺳﺪﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺗﺒﺎرك و ﭼﺮي در اﺻﻔﻬﺎن از ﺟﻤﻠﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﻣﻮارد اﺳﺖ‪5.‬‬
‫‪ .1‬ﺣﺪﯾﺚ وﻻﯾﺖ‪ ،‬ج ‪ ، 8‬ص ‪.31‬‬
‫‪ .2‬ﻧﻮد و دو دﺳﺘﺎورد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺻﺺ ‪365‬ـ‪.366‬‬
‫‪ .3‬ﺣﺪﯾﺚ وﻻﯾﺖ‪ ،‬ج ‪ ،2‬ﺻﺺ ‪ 154‬ـ ‪.155‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،9‬ص ‪.116‬‬
‫‪5‬ﻧﻮد و دو دﺳﺘﺎورد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺻﺺ ‪365‬ـ‪.366‬‬

‫ﻓﺮﺟﺎم ﺳﺨﻦ‬
‫در ﯾﮏ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﮐﻠﯽ دﺳﺘﺎوردﻫﺎي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ را ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻮارد زﯾﺮ ﺟﺴﺖ‪:‬‬

‫‪ .1‬اﺳﺘﻘﺮار ﺣﮑﻮﻣﺖ دﯾﻨﯽ‪ :‬ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺣﯿﺎت »دﯾﻦ« در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ را ﮐﻪ ﻗـﺮن اﻓـﻮل ﻣﻌﻨﻮﯾـﺖ در ﺟﻬـﺎن‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ دﺳﺘﺎورد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮاي ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن و ﻣـﺮدم اﯾـﺮان ﺑﺮﺷـﻤﺮد‪ .‬ﮔـﺮاﯾﺶ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨﻮﯾـﺖ‪ ،‬ارزشﻫـﺎ و‬
‫ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ دﯾﻦ در اداره ﮐﺸﻮر‪ ،‬از ﺛﻤﺮات ارزﺷﻤﻨﺪ اﯾﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﻋﻈﯿﻢ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﮐﺴﺐ اﺳﺘﻘﻼل‪ :‬اﻣﺮوزه در ﭘﺮﺗﻮ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬اﯾﺮان‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞﺗﺮﯾﻦ ﮐـﺸﻮر دﻧﯿﺎﺳـﺖ‪ .‬اراده ﻣـﺮدم در اداره ﺟﺎﻣﻌـﻪ و‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮﯾﺶ و واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﻗﺪرتﻫﺎ را ﺑﺎﯾﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺰرگ اﻧﻘﻼب ﺷﻤﺮد‪.‬‬

‫‪ .3‬آزادي‪ :‬ﻣﻠﺖ اﯾﺮان از ﺑﻨﺪ اﺳﺘﻌﻤﺎر و اﺳﺘﺒﺪاد رﻫﺎﯾﯽ ﯾﺎﻓﺖ و در ﺳـﺎﯾﻪ اﺳـﺘﻘﺮار ﺣﮑﻮﻣـﺖ دﯾﻨـﯽ‪ ،‬آزادي‪ ،‬اﯾـﻦ ﻧﻌﻤـﺖ‬
‫ﺑﺰرگ را ﺑﻪدﺳﺖ آورد‪ .‬آزادي ﺑﯿﺎن‪ ،‬آزادي اﺣﺰاب و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺰرگ اﻧﻘﻼب اﺳـﻼﻣﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻣﻠـﺖ‬
‫اﯾﺮان ﺑﺎ ﺗﻤﺎم وﺟﻮد آن را ﻟﻤﺲ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .4‬اﺣﯿﺎي روﺣﯿﻪ ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‪ :‬اﺣﯿﺎي ﻫﻮﯾﺖ اﻧـﺴﺎﻧﯽ و ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﮐﺮاﻣـﺖ و ﻋـﺰت اﻧـﺴﺎن در ﺳـﺮﻟﻮﺣﻪ‬
‫اﻫﺪاف و آرﻣﺎنﻫﺎي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮده‪» .‬اﮐـﺴﯿﺮي« ﮐـﻪ ﺑـﺎ ﺗﮑﯿـﻪ ﺑـﺮ آن‪ ،‬ﻫـﺮ ﻧـﺎﻣﻤﮑﻨﯽ در اﻧﻘـﻼب‪ ،‬ﻣﻤﮑـﻦ ﺷـﺪ‪«.‬‬
‫دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ اﯾﺮان ﺑﻪ ﻓﻦآوري ﻫﺴﺘﻪاي ﺑﺮاي ﻣﺼﺎرف ﺻﻠﺢآﻣﯿﺰ ﺛﻤﺮه ﻫﻤﯿﻦ ﺧﻮدﺑﺎوريﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .5‬ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ‪ :‬اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮاي ﮔﺴﺴﺘﻦ ﺣﻠﻘﻪﻫـﺎي واﺑـﺴﺘﮕﯽ ﮔـﺎمﻫـﺎي ﺑﻠﻨـﺪي ﺑﺮداﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ و در ﺑـﺴﯿﺎري از‬
‫ﻋﺮﺻﻪﻫﺎ ﮐﻪ واردﮐﻨﻨﺪه ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬اﻣﺮوز در ﻣﻘﺎم ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ و در ﺣﺎل ﺻﺎدرات ﻫﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬

‫‪٧١‬‬
‫‪ .6‬ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺪاﻟﺖﻃﻠﺒﯽ‪ :‬ﻋﺪاﻟﺖ ﻫﻤﻮاره در ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﯽ از ﺟﺎﯾﮕﺎه وﯾـﮋهاي ﺑﺮﺧـﻮردار اﺳـﺖ‪ .‬ﺟﻬـﺖﮔﯿـﺮي‬
‫ﮐﻼن اﻧﻘﻼب ﺑﺮاي ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖزداﯾﯽ و ﮐﺎﻫﺶ ﺷﮑﺎف ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻣﯿﺎن ﻓﻘﯿﺮ و ﻏﻨﯽ‪ ،‬اﻗﺪاﻣﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ در‬
‫اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ‪ ،‬راه زﯾﺎدي ﺑﺮاي ﭘﯿﻤﻮدن دارﯾﻢ‪.‬‬

‫‪ .7‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﺑﺎداﻧﯽ روﺳﺘﺎﻫﺎ‪ :‬اﻣﺮوزه ﭼﻬﺮه روﺳﺘﺎﻫﺎ ﺑﺎ ﺧﺪﻣﺎت اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ دﮔﺮﮔـﻮن ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در دوران ﭘـﺲ از‬
‫اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﮔﺎمﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻠﻨﺪي ﺑﺮاي آﺑﺎداﻧﯽ و ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ روﺳﺘﺎﻫﺎ و رﻓﻊ ﻓﻘﺮ و ﻣﺤﺮوﻣﯿـﺖ از آﻧﻬـﺎ ﺑﺮداﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺎرﻧﺎﻣﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺠﺎﻫﺪ ﺟﻬﺎد ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺳﻨﺪي ﻣﻠﯽ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﺪﻋﺎاﺳﺖ ﮐﻪ در ﻟﻮح زرﯾﻦ اﻧﻘﻼب ﻣﺤﻔﻮظ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .8‬اﻫﺘﻤﺎم ﺑﺮاي اﺣﯿﺎي ﺟﺎﯾﮕﺎه زن‪ :‬زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ از ﻣﻨﺰﻟﺖ وﯾﮋهاي ﺑﺮﺧـﻮردار ﺷـﺪﻧﺪ و اﮐﻨـﻮن‬
‫در ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮔﺴﺘﺮدهاي دارﻧﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺣﺠﺎب و ﻋﻔﺎف در ﻋﺮﺻـﻪ ﻣـﺸﺎرﮐﺖ و ﺧـﺪﻣﺖ‪ ،‬از زﻧـﺎن اﯾـﺮان‬
‫اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري ﺑﺮاي ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن آﻓﺮﯾﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .9‬ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬داﻧﺶ و آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ‪ :‬ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬در ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﻧﻘـﺎط ﻣـﯿﻬﻦ اﺳـﻼﻣﯽ‪» ،‬داﻧـﺸﮕﺎه« و‬
‫»ﻣﺮاﮐﺰ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ« ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ داﻧﺶ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻫﻨـﺮ در ﻣﯿـﺎن ﺟﻮاﻧـﺎن ﮐـﺸﻮر‪ ،‬ﺑـﯽﻧﻈﯿـﺮ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از ﻧﺨﺒﮕﺎن اﻣﺮوز ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﭘﺮورشﯾﺎﻓﺘﻪ دوران ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .10‬ارﺗﻘﺎي ﻓﻀﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﺸﻮر‪ :‬ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﻣﺪﻧﯽ و ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ ﭼﻮن اﺣﺰاب و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت‪ ،‬در اﻓﺰاﯾﺶ و ارﺗﻘﺎي داﻧﺶ و‬
‫ﺑﺎز ﺷﺪن ﻓﻀﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﺸﻮر ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯾﺮان ﺑﻪ وﯾﮋه ﺟﻮاﻧـﺎن آن در ﺷـﻤﺎر آﮔـﺎهﺗـﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﺮدﻣﺎن ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .11‬آﺑﺎداﻧﯽ ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﮔﺴﺘﺮش ﺧﺪﻣﺎت رﻓﺎﻫﯽ‪ :‬اﻣﺮوز ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈـﻪاي از ﮐـﺸﻮر‪ ،‬از ﺧـﺪﻣﺎت ﻋﻤﺮاﻧـﯽ و ﺷـﻬﺮي‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦ‪ ،‬ﮔﺎز‪ ،‬ﺑﺮق‪ ،‬آب‪ ،‬ﻣﺪرﺳﻪ و‪ ...‬در ﺑﺴﯿﺎري از ﻧﻘـﺎط ﮐـﺸﻮر در اﺧﺘﯿـﺎر‬
‫ﻣﺮدم ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن اﺻﻠﯽ اﻧﻘﻼب ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .12‬ارﺗﻘﺎي ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮدم‪ :‬ﮐﺴﯽ ﺗﺮدﯾﺪ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬درﻣﺎن‪ ،‬ﺑﯿﻤﻪ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت درﻣﺎﻧﯽ و ﺗﺄﻣﯿﻦ اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﭘـﺲ‬
‫از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻧﻘﺶ ارزﻧﺪهاي در ﺑﻬﺒﻮد زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮدم اﯾﻔﺎ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺸﮑﻼت اﻗﺘﺼﺎدي ﮐـﺸﻮر‪ ،‬ﺗـﻼش ﺑـﺮاي ﺗﺤﻘـﻖ‬
‫زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﺎﯾﺪ از ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ آﻣﺎر رﺳﻤﯽ ﮐـﺸﻮر در ﻣﻘﺎﯾـﺴﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪» ،‬اﻣﯿﺪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ« در زﻧﺎن ‪ %10‬و در ﻣﺮدان ‪ %50‬اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪1.‬‬

‫‪ .13‬ﻇﻬﻮر ﻗﻄﺐ ﺟﺪﯾﺪي در ﻗﺪرت ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ :‬در ﻧﻈﺎم دو ﻗﻄﺒﯽ ﺣﺎﮐﻢ در ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻇﻬﻮر اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻗﻄﺐﻫﺎي ﻋﻈـﯿﻢ‬
‫اﺳﺘﮑﺒﺎري را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮐﺸﯿﺪ و درﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺪرتﻫﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﺎدي آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺮداﻧـﻪ اﯾـﺴﺘﺎد‪ .‬اﯾـﻦ ﻗـﺪرت ﻫﻤـﺎن اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﻣﺎرﮔﺎرت ﺗﺎﭼﺮ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ وزﯾﺮ وﻗﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫وﻗﻮع اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺧﻄﺮ ﺑﺮاي اروﭘﺎ و ﺟﻬﺎن در دوران ﺟﻨﮓ ﺳﺮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺨﺴﺖ وزﯾﺮ رژﯾﻢ ﺻﻬﯿﻮﻧﯿﺴﺘﯽ ﻫﻢ ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ زﻟﺰﻟﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ زودي ﮐﻞ ﺟﻬﺎن را ﺑﻪ ﻟﺮزه درﺧﻮاﻫﺪ آورد‪2.‬‬

‫‪٧٢‬‬
‫‪ .14‬زدودن ﻓــﺴﺎد و آﻟــﻮدﮔﯽ از ﭼﻬــﺮه ﮐــﺸﻮر‪ :‬ﺟﺎﻣﻌــﻪ اﻣــﺮوزي ﻣــﺎ ﺳﺮﺷــﺎر از ﻋﻔــﺎف و ﭘــﺎكداﻣﻨــﯽ اﺳــﺖ‪ .‬ﻓــﺴﺎد‪،‬‬
‫ﻣﺸﺮوبﺧﻮاري‪ ،‬ﻗﻤﺎرﺑﺎزي و آﻟﻮدﮔﯽﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮔﺴﺘﺮدهاي از ﮐﺸﻮر رﺧﺖ ﺑﺮﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎ ﺑـﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺳـﻼﻣﺖ و‬
‫اﻣﻨﯿﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﺎﯾﺪ از ﺛﻤﺮات اﻧﻘﻼب ﺑﺮﺷﻤﺮد‪.‬‬

‫‪ .15‬ﻋﺰت و اﻗﺘﺪار ﻣﻠﯽ‪ :‬ﺑﺎ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬دﺳﺖ ﻗﺪرتﻫﺎي ﺑﺰرگ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ در ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﯾﺮان ﻗﻄﻊ ﺷﺪ‪ .‬اﮐﻨﻮن اﯾـﺮان‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژي و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﺷﯿﻮه ﺗﻌﺎﻣﻞ و رواﺑﻂ ﺧﻮد را ﺑﺎ دﻧﯿﺎي ﺧﺎرج ﺗﻌﯿﯿﻦ و اﺟﺮا ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﺰت و اﻗﺘﺪار ﻣﻠﯽ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ در ﻋﺮﺻﻪ رواﺑﻂ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ و ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه در ﺗﺤـﻮﻻت ﻣﻨﻄﻘـﻪاي‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ در ﺗﺤﻮﻻت ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ و ﻋﺮاق‪ ،‬ﺣﻀﻮري ﺳﺎزﻧﺪه‪ ،‬ﻣﺆﺛﺮ و ﻣﻘﺘﺪراﻧﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﮐـﻪ اﻣﺮﯾﮑـﺎ ﺑـﺎ وﺟـﻮد‬
‫دﺷﻤﻨﯽ ﺑﺎ اﯾﺮان‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪ ﺑﻪ آن اﻋﺘﺮاف ﮐﻨﺪ و ﻣﻘﺎﻣﺎت اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﺑﺎرﻫـﺎ ﺗﺄﮐﯿـﺪ ﮐﺮدﻧـﺪ ﮐـﻪ ﻧﻘـﺶ اﯾـﺮان را در‬
‫ﺗﺤﻮﻻت ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻧﻤﯽﺗﻮان ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ .16‬اﺻﻼح ﻣﺎدي و ﻣﻌﻨﻮي اﻧﺴﺎن‪ :‬ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه اﺻﻠﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ در ﺑﺤﺚ اﺻﻼﺣﺎت‪ ،‬اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺺ ﻗﺮآن‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿـﺮات‬
‫ﺑﯿﺮوﻧﯽ زﻣﺎﻧﯽ ﭘﺎﯾﺪار و ﻣﺤﺴﻮس ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن از درون ﻣﺘﺤﻮل ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻈﺮ ﻗﺮآﻧﯽ اﯾﻦ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻣـﺎ ﺑﺎﯾـﺪ ﻣﺘﺤـﻮل‬
‫ﺷﻮﯾﻢ و دﻧﯿﺎي ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﯽ ﺧﻮد را ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺮداﺷﺖ را اﻣﺎم راﺣﻞ در آﻏﺎز اﻧﻘﻼب ﻣﻄﺮح ﮐﺮد‪ .‬ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﻼﻣﯽ‬
‫در اﻧﺠﺎم اﺻﻼﺣﺎت ﻣﺎدي و ﻣﻌﻨﻮي‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ اﻧﺴﺎن را درﻧﻈﺮ دارد‪.‬‬

‫‪ .17‬ﻣﺮدم ﺳﺎﻻري دﯾﻨﯽ‪ :‬ﺣﻀﻮر ﮔﺴﺘﺮده ﻣﺮدم در ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي و ﺣﻔﻆ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻣﻈﻬﺮ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺮدم ﺳﺎﻻري‬
‫دﯾﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺮب ﭼﻮن از ﻋﺮﺿﻪ ﻋﻤﻠﯽ ﻣﺮدمﺳﺎﻻري دﯾﻦ ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان واﻫﻤـﻪ دارد‪ ،‬ﻫﻤـﻪ اﻣﮑﺎﻧـﺎت‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ ﺟﻠﻮه دادن ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ و ﺑﻪ ﺷﮑـﺴﺖ ﮐـﺸﺎﻧﺪن آن در اﯾـﻦ ﻋﺮﺻـﻪ ﺑـﻪ ﮐـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫واﻗﻌﯿﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺗﻬﺎمﻫﺎﯾﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﻧﻘﺾ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در اﯾـﺮان‪ ،‬اﺧـﻼل در روﻧـﺪ ﺳـﺎزش ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧـﻪ و ﺗـﻼش ﺑـﺮاي‬
‫دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺳﻼحﻫﺎي ﻫﺴﺘﻪاي و ﮐﺸﺘﺎر ﺟﻤﻌﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺎﻧﻪاي ﺑﯿﺶ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ .18‬ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﻈﺮﯾﻪ وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ‪ :‬از دﯾﮕﺮ دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻣﻬﻢ اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺗﻌﯿـﯿﻦ ﻧـﻮع ﺣﮑﻮﻣـﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﺳﻼم و اﻧﺪﯾﺸﻪ وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ‪ ،‬ﺗﻔﮑﺮي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺮﻗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺨـﺶ ﺑﺰرﮔـﯽ از ﻻﯾـﻪﻫـﺎي اﯾـﻦ‬
‫اﻧﺪﯾﺸﻪ در ﻓﺮﻫﻨﮓﺳﺎزي ﯾﺎ اﻧﺪﯾﺸﻪﭘﺮوري ﻧﻈﺎم ﺧﻮد ﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﮐﺎوﯾﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻟﮕﻮي ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ‪ ،‬ﮐﺎرآﻣﺪي ﺧﻮد را‬
‫در ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﯿﺪه‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﻼب در ﻣﻮرد وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫رﻫﺒﺮي ﻧﯿﺰ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺜﻞ دﯾﮕﺮ آﺣﺎد ﻣﺮدم اﺳﺖ و وﻻﯾﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﯿﻪ ﮐﻪ در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ آﻣﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﻄﻠـﻖ‬
‫اﻟﻌﻨﺎن ﺑﻮدن رﻫﺒﺮي ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ در اداره ﮐﺸﻮر و اﺟﺮاي ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﺮاي ﻗﻮاي ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﻣـﺸﮑﻠﯽ‬
‫ﭘﯿﺶ آﻣﺪ‪ ،‬رﻫﺒﺮي ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ اﺧﺘﯿﺎرات ﻣﺸﮑﻞ را ﺣﻞ ﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﻣـﺴﺎﺋﻞ را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﻌـﻀﻞ ﺑـﻪ ﻣﺠﻤـﻊ‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ارﺟﺎع دﻫﺪ‪.‬‬

‫درﺑﺎره دﺳﺘﺎوردﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﯽ ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺤﻮﻻت ﭼﺸﻢﮔﯿﺮ در زﯾﺮﺳـﺎﺧﺖﻫـﺎي ﮐـﺸﻮر ﭼـﻮن‬
‫ﺳﺪﺳﺎزي‪ ،‬ﺳﯿﻠﻮﺳﺎزي‪ ،‬ﻓﻮﻻد‪ ،‬ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ‪ ،‬ﮔﺎز‪ ،‬ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺷﺒﮑﻪ ارﺗﺒﺎﻃﯽ‪ ،‬ﺷﺒﮑﻪ راهآﻫﻨﯽ‪ ،‬ﺧﻄﻮط ﭘـﺮوازي‪ ،‬ﺻـﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻌـﺪن‪،‬‬
‫ﮐﺸﺎورزي‪ ،‬ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﺳﺎزي و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن‪ ،‬ﮐﺎرﻧﺎﻣﻪ ﺑﯽﺑﺪﯾﻠﯽ از ﺧﺪﻣﺎت ارزﻧﺪه اﻧﻘﻼب را ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٧٣‬‬
‫اﺻﻼﺣﺎت در ﻋﺮﺻﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﺳﯿﻨﻤﺎ‪ ،‬ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت‪ ،‬رادﯾﻮ و ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن‪ ،‬آﻣﻮزش ﻋـﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺗﻌﻠـﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿـﺖ‪ ،‬ﭼـﺎپ و ﻧـﺸﺮ‪،‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻗﺮآﻧﯽ و ﻣﻌﻨﻮﯾﺖ‪ ،‬اﻫﺘﻤﺎم ﺑﻪ ﻓﺮﯾﻀﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽ از ﻣﻨﮑﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﺨﺸﯽ دﯾﮕﺮ از ﮐﺎرﻧﺎﻣﻪ درﺧﺸﺎن‬
‫اﻧﻘﻼب اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﺣﻮزه ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﯽ اﺳﻼم ﺑـﻪ ﺟﻬﺎﻧﯿـﺎن‪ ،‬وﺣـﺪت ﺟﻬـﺎن اﺳـﻼم‪ ،‬ﺣﻤﺎﯾـﺖ از ﻧﻬـﻀﺖﻫـﺎي آزاديﺑﺨـﺶ‪،‬‬
‫ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از ﻣﺤﺮوﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﺳﺘﮑﺒﺎر‪ ،‬اﻫﺘﻤﺎم ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﺷﻌﺎر »ﻧﻪ ﺷﺮﻗﯽ‪ ،‬ﻧﻪ ﻏﺮﺑﯽ« از ﮔﺎمﻫﺎي ﺑﺰرﮔﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 25 .1‬ﮔﻔﺘﺎر ﭘﯿﺮاﻣﻮن اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي‪ ،‬ص ‪.259‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ﺻﺺ ‪.269 - 268‬‬

‫ﮐﺘﺎبﻧﺎﻣﻪ‬
‫‪ .1‬اﺑﻮﻋﻤﺮو‪ ،‬زﯾﺎد‪ ،‬ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ در ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‪ ،‬ﺑﯽ ﺟﺎ‪ ،‬ﺳﻔﯿﺪ‪.1371 ،‬‬

‫‪ .2‬ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻣﻬﺮ‪.1375 ،‬‬

‫‪ .3‬ﺟﻤﻌﯽ از ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ و ﭼﺮاﯾﯽ و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ رخداد آن‪ ،‬ﻗـﻢ‪ ،‬ﻧﻬﺎدﻧﻤﺎﯾﻨـﺪﮔﯽ ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي در‬
‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻌﺎوﻧﺖ اﻣﻮر اﺳﺎﺗﯿﺪ و دروس ﻣﻌﺎرف اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﭼﺎپ ﯾﺎزدﻫﻢ‪ ،‬ﺑﯽ ﺗﺎ‬

‫‪ .4‬ﺣﺸﻤﺖ زاده‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ‪ ،‬ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ داﻧـﺶ‬
‫و اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬اول‪.1378 ،‬‬

‫‪ .5‬ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬ﻋﻠﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ وﻻﯾﺖ و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت اﺳﻼﻣﯽ‪.1378 ،‬‬

‫‪ .6‬ﺧﻤﯿﻨﯽ‪ ،‬روح اﷲ‪ ،‬در ﺟﺴﺖوﺟﻮي راه از ﮐﻼم اﻣﺎم )دﻓﺘﺮ ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬دﻓﺘـﺮ دﻫـﻢ‪ ،‬دﻓﺘـﺮ ﭼﻬـﺎردﻫﻢ(‪ ،‬ﺗﻬـﺮان‪ ،‬اﻣﯿﺮﮐﺒﯿـﺮ‪،‬‬
‫‪.1362‬‬

‫‪ .7‬ﺧﻤﯿﻨﯽ‪ ،‬روح اﷲ‪ ،‬ﺻﺤﯿﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﻧﺸﺮ آﺛﺎر اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ‪.1378 ،‬‬

‫‪ .8‬ــــــــــــــــــ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ از دﯾﺪﮔﺎه اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬ﺗﻬـﺮان‪ ،‬ﻣﺆﺳـﺴﻪ ﺗﻨﻈـﯿﻢ و ﻧـﺸﺮ آﺛـﺎر اﻣـﺎم ﺧﻤﯿﻨـﯽ‬
‫رﺣﻤﻪاﷲ‪.1373 ،‬‬

‫‪ .9‬ــــــــــــــــــ‪ ،‬وﺻﯿﺖﻧﺎﻣﻪ اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﻧـﺸﺮ آﺛـﺎر اﻣـﺎم ﺧﻤﯿﻨـﯽ رﺣﻤـﻪاﷲ‪،‬‬
‫‪.1384‬‬

‫‪ .10‬دﻓﺘﺮ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻣﺆﺳﺴﻪ ﮐﯿﻬﺎن‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎران ﺗﺒﺎﻫﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﮐﯿﻬﺎن‪.1376 ،‬‬

‫‪٧۴‬‬
 ‫‪ .11‬دﻻﻧﻮآ‪ ،‬ﮐﺮﯾﺴﺘﯿﻦ‪ ،‬ﺳﺎواك‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﯿﻦ ﻧﯿﮏ ﮔﻬﺮ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻃﺮح ﻧﻮ‪.1371 ،‬‬

‫‪ .12‬دﻟﺪم‪ ،‬اﺳﮑﻨﺪر‪ ،‬اﺳﺮار زﻧﺪان اوﯾﻦ‪ ،‬ﺑﯽ ﺟﺎ‪ ،‬ﺑﻬﺮوز‪ ،‬ﺑﯽ ﺗﺎ‪.‬‬

‫‪ .13‬ذوﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻋﻠﯽ‪) ،‬ﮔﺮدآورﻧﺪه(‪ ،‬ﺟﺮﻋﻪ ﺟﺎري‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻓﺮﻫﻨﮓ و اﻧﺪﯾﺸﻪ اﺳﻼﻣﯽ‪.1377 ،‬‬

‫‪ .14‬رﻓﯿﻊ زاده‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮر‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات ﻣﻨﺼﻮر رﻓﯿﻊ زاده )آﺧﺮﯾﻦ رﺋﯿﺲ ﺷﻌﺒﻪ ﺳﺎواك در اﻣﺮﯾﮑﺎ(‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻫﻞ ﻗﻠﻢ‪.1376 ،‬‬

‫‪ .15‬ﺻﻤﯿﻤﯽ‪ ،‬ﻣﯿﻨﻮ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﭘﺮده ﺗﺨﺖ ﻃﺎووس‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬ﺣﺴﯿﻦ اﺑﻮﺗﺮاﺑﯿﺎن‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺗﻬﺮان‪ ،‬اول‪.1372 ،‬‬

‫‪ .16‬ﻃﻠﻮﻋﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮد‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات دو ﺳﻔﯿﺮ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻋﻠﻢ‪.1373 ،‬‬

‫‪ .17‬ﻋﻤﯿﺪ زﻧﺠﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻋﺒﺎسﻋﻠﯽ‪ ،‬ﻓﻘﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‪.1382 ،‬‬

‫‪ .18‬ﻓﺮدوﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺴﯿﻦ‪ ،‬ﻇﻬﻮر و ﺳﻘﻮط ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت‪.1370 ،‬‬

‫‪ .19‬ﻗﺎدري‪ ،‬ﺣﺎﺗﻢ‪) ،‬ﮔﺮدآورﻧﺪه(‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺟﻬﺎن ﺳﻮم‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺳﻔﯿﺮ‪.1369 ،‬‬

‫‪ .20‬ﮐﺪﯾﻮر‪ ،‬ﺟﻤﯿﻠﻪ‪ ،‬اﻧﺘﻔﺎﺿﻪ‪ ،‬ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت‪.1375 ،‬‬

‫‪ .21‬ﮐﺪﯾﻮر‪ ،‬ﺟﻤﯿﻠﻪ‪ ،‬روﯾﺎروﯾﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان و اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت‪.1374 ،‬‬

‫‪ .22‬ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ ﻣﺨﻔﯽ در ﺗﻬﺮان )ﺧﺎﻃﺮات ژﻧﺮال ﻫﺎﯾﺰر(‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﯿﻦ ﻋﺎدﻟﯽ‪ ،‬ﺗﻬـﺮان‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕـﯽ رﺳـﺎ‪،‬‬
‫‪.1365‬‬

‫‪ .23‬ﻣﺤﻤﺪي ري ﺷﻬﺮي‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺰان اﻟﺤﮑﻤﻪ‪ ،‬ﻗﻢ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ داراﻟﺤﺪﯾﺚ‪.1377 ،‬‬

‫‪ .24‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﮋوﻫﺶ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ‬

‫‪ 25 .25‬ﮔﻔﺘﺎر ﭘﯿﺮاﻣﻮن اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ‪ ،‬اول‪.1382 ،‬‬

‫‪ .26‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾـﺮان در ﭼـﺸﻢاﻧـﺪاز دﯾﮕـﺮان‪ ،‬ﺗﻬـﺮان‪ ،‬ﺳـﺘﺎدﺑﺮﮔﺰاري‬
‫ﻫﻔﺘﻤﯿﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪.1364 ،‬‬

‫‪ .27‬ﻣﻌﺘﻀﺪ‪ ،‬ﺧﺴﺮو‪ ،‬ﻧﺎﮐﺎﻣﺎن ﮐﺎخ ﺳﻌﺪآﺑﺎد‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬زرﯾﻦ‪.1375 ،‬‬

‫‪ .28‬ﻣﻬﺪوي‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿﺎ ﻫﻮﺷﻨﮓ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ اﯾﺮان در دوران ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﭘﯿﮑﺎن‪.1380 ،‬‬

‫‪٧۵‬‬
‫‪ .29‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﻧﺸﺮ آﺛﺎر اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬آﯾﯿﻦ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﮔﺰﯾﺪهاي از اﻧﺪﯾـﺸﻪ و آراي اﻣـﺎم ﺧﻤﯿﻨـﯽ‬
‫رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﻧﺸﺮ آﺛﺎر اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ‪.1373 ،‬‬

‫‪ .30‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﻧﺸﺮ آﺛﺎر اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ‪ ،‬ﺑﺎزﺗﺎب رﺣﻠﺖ ﺑﻨﯿﺎنﮔﺬار ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻪ‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﻧﺸﺮ آﺛﺎر اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﻪاﷲ‪.1374 ،‬‬

‫‪ .31‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻗﺪر وﻻﯾﺖ‪ ،‬ﻧﻮد و دو دﺳﺘﺎورد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺳﺘﺎد ﻣﺸﺘﺮك ﺳـﭙﺎه‪ ،‬اداره‬
‫ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت‪ ،‬ﭼﺎپ دوم‪.1382 ،‬‬

‫‪ .32‬وزارت ﭘﺴﺖ و ﺗﻠﮕﺮاف و ﺗﻠﻔﻦ‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت در اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﺒﻠﻐﺎن‪.1378 ،‬‬

‫‪٧۶‬‬