WSTĘP DO PSYCHOLOGII

WPROWADZENIE DO PSYCHOLOGII – WYKŁAD III

PERCEPCJA

Gromadzenie doświadczenia zmysłowego. Mamy rozbudowany aparat zmysłów, którymi

odbieramy bodźce. Tymi kanałami płyną informacje, które odkładane są w mózgu.
Ok. 80% informacji przechodzi przez kanał wzrokowy.
Toczy się spór, co to znaczy spostrzegać/budować obraz świata. Czy to jest odbicie
rzeczywistości (leninowska teoria odbicia). Późniejsze badania tego nie potwierdziły,
wskazywały, że jest coś jeszcze.
Fizjologiczne:
Budowa oka – problemy z elementami,
Obraz świata może zależeć od sprawności neuronów wzrokowych np. nierozpoznawania
kolorów.
Obraz świata takiego człowieka jest inny niż człowieka, który widzi kolory.

Eksperyment Hubel/Wiesel
Okazało się, że odpowiednie neurony reagują na konkretne informacje. Jeśli bodziec się
zmieniał to można było zaobserwować falę aktywności neuronów.
Że w korze mózgowej znajdują się neurony zajmujące się integrowaniem informacji z
bodźców (integrowaniem bodźców) i powstaje obraz.

Ważne jest dbanie o to, aby nasze receptory były sprawne , gdyż wpływa to na nasz ogląd
rzeczywistości.
Seymur Letvine – dlaczego zwierzęta żyjące w podobnych warunkach różnie widzą.
Żaby widzą to, co się rusza, więc skaczą aby wzbudzić ruch.
Pritchard
Kiedy człowiekowi unieruchomimy gałkę oczną, to widzi podobnie do żaby. Poruszanie
gałkami ocznymi u ludzi jest niezbędnym warunkiem widzenia.

Aleksander Łuria – skanowanie obrazu

Obserwacja fragmentaryczna a nie kompletna, bo oko nie skanuje wszystkiego
Pewne części obrazu skanowane częściej niż inne – ludzie. Ludzie są uprzywilejowanym
obiektem percepcji człowieka.

Jeśli zadamy zadanie dot. pytania o wiek, to percepcja skanuje głównie głowy.
Czyli można kierować percepcją w zależności od zadania.
Jeśli mamy rozpoznać np. urbanie, człowieka, to skanujemy góra – dół.
Przy jednych zadaniach dostrzegamy coś innego niż przy kolejnych – zależy od zadania.

Alfred Jarbus – też pracował metdoą Łuri

W twarzy ludzkiej uprzywilejowany trójkąt oczy – usta. Koncentrujmy się na tym
najczęściej.
Do niektórych części twarzy nie zaglądamy.

Badania pokazują, że można uczyć się percepcji. Skołow i Roseblatt

Zarówno ludzie, jak i komputery skanują kilkanaście punktów.
W trakcie uczenia się percepcji coraz więcej rozpoznajemy, coraz mniej widzimy.

Richard Held – badania nad kociakami

Aktywność ruchowa sprzyja poznawaniu rzeczywistości, spostrzega więcej.

Figura i tło
Mechanizm selektywnego widzenia – coś się widzi a czegoś się nie widzi. Coś jest figurą
(wyłania się z obrazu) a coś jest tłem.
Nasza percepcja jest fragmentaryczna.
Nasza percepcja z całą pewnością nie jest kompletna.
Kontekst
W jakim kontekście występuje bodziec. Deformacje są wynikiem umieszczenia w
konkretnym sąsiedztwie czy tle. Możemy widzieć, coś czego nie ma lub nie widzimy czegoś,
co jest. Drobne elementy mogą przesądzać o tym, jak spostrzegamy obraz, jak go
analizujemy i jak go zapamiętujemy.

Kontrast
Często „dopowiadamy” obraz – widzimy coś czego nie ma, jeśli mocno odznacza się od
tła.Koncentrujemy uwagę na nich, lekceważąc informacje płynące z tła.

Nastawienia
Ukierunkowanie naszego myślenia, przez wcześniejsze doświadczenia, instrukcje, sugestie,
trening. Widzimy, to, co chcemy zobaczyć, co jest zgodne z naszym doświadczeniem.
Skonfrontowanie z wzorcem obrazu może zmienić sens bodźca. Często widzimy, to co
pamiętamy a nie to widzimy naprawdę.

Złudzenia
Błędy mózgu
Złudzenie wielkości – sposób zakończenia odcinka wpływa na postrzeganie,
wykorzystywanie w architekturze i modzie

Spostrzeganie twarzy
Mamy problem z rozpoznawaniem twarzy jeśli nie jest nam podawana w naturalnym
położeniu.

Organizacja i struktura
Mechanizm bliskości i podobieństwa jest fundamentalny w spostrzeganiu
Reguła nadawania sensu –
Prawo domykania – aby uniknąć chaosu w postrzeganiu.

UCZENIE SIĘ
Szerokie znaczenie uczenia się.
Uczenie się – zmiana w zachowaniu będąca następstwem własnej aktywności.
Niektóre czynności mamy opanowane w momencie narodzin – nie wymagają uczenia się.
Odruchy bezwarunkowe ssanie, unikanie bólu, zwężanie źrenicy.
Wzorce zachowań, które są wdrukowane (imprinting). Konrad Lorenz
Odruch pojawiający się w pierwszych dniach życia, a potem słabnie (u zwierząt).
Istnienie gotowych wzorców.
Rzecz nie jest dokładnie przekładalna na ludzi.
Gotowym wzorcem noworodków jest pełzanie w kierunku piersi po urodzeniu.
Nie wszystkiego trzeba się uczyć – na niektóre trzeba poczekać. Dojrzewanie.

5 sposobów uczenia się:

1) Modelowanie – uczenie się przed obserwację,
Zarówno ludzie jak zwierzęta uczą się szeregu rzeczy przez obserwację innych i
naśladowanie
Uczymy się nie tylko naśladować ale i przejmować sens zachowania. Naśladując
dodajemy również nowe elementy.
Agresja jako efekt modelowania - Alfred Bandura
Eksperymenty Urie Bronfennbrennera – w badaniach stwierdzono różnicę pomiędzy
tymi którzy oglądali mecz koszykówki a ci którzy oglądali bójkę na noże.
Eksperymenty Leonarda Erona i Rowela Huesmana (?)

2) Uczenie się przez instrukcję - np. przepisy kulinarne, b. ekonomiczna, za pomocą 1

instrukcji, 1 instruktor może uczyć wielu uczących się.

3) Uczenie się asocjacyjne - Uczenie się asocjacyjne jest rozumiane jako proces, w
którym istoty ludzkie i inne żywe istoty ustanawiają powiązanie lub związek między
dwoma lub więcej zjawiskami, w taki sposób, że uczą się i reagują na ten związek.
np. poranna rutyna, rytuały przed posiłkiem, przed zaśnięciem.

4) Warunkowanie:
 Warunkowanie klasyczne (Pawłow) – 4 prawa Pawłowa
 Warunkowanie sprawcze (Skinner) – Skinner box (slajd 50), + dążenie i
unikanie (do slajdu 52),
Prawa Pawłowa:

 Prawo wzmacniania – odruch warunkowy zyskuje na sile wskutek występowania w

bliskim czasowym związku z odruchem bezwarunkowym.
 Prawo wygasania – jeżeli wywołuje się odruch warunkowy i nie następuje po nim
bodziec bezwarunkowy, to odruch warunkowy stopniowo słabnie lub przestaje
działać.
 Prawo generalizacji – odruch warunkowy powstaje w odpowiedzi nie tylko na
bodziec warunkowy, ale także na bodźce do niego podobne.
 Prawo różnicowania - w miarę powtarzania związku między bodźcem
warunkowym i bodźcem bezwarunkowym reakcja warunkowa powstaje tylko na
określony bodziec warunkowy.
Warunkowanie sprawcze:
- rola popędu
- aktywność nieukierunkowana
- zachowanie skuteczne
- redukcja popędu

5) Uczenie się przez wgląd/Odkrywanie

Efekt natychmiastowy – jeśli na coś wpadniemy, to już pamiętamy
Większość procesów uczenia się jest ukształtowany ewolucyjnie (oprócz uczenia się przez
instrukcję);
Uczenie się przez odkrywanie związków:
- faza prób
- faza zastoju i pozornego zniechęcenia
- faza odkrycia
- faza nabywania wprawy.

Istnieje kilka niezależnych dróg uczenia się. W większości przypadków proces uczenia się
jest odwracalny – wyjątkiem jest uczenie się lęku. Proces uczenia się jest u człowieka i u
zwierząt podobny ale tempo uczenia się jest u człowieka większe.