Khái niệm và phân loại liên vận đường sắt quốc tế

Khái niệm:

Liên vận đường sắt quốc tế là hoạt động vận chuyển hàng hóa hoặc hành khách bằng đường sắt
qua lãnh thổ của hai hoặc nhiều quốc gia, sử dụng các phương tiện, thiết bị và dịch vụ vận tải
đường sắt của các quốc gia tham gia liên vận, có thể kết hợp thêm với các phương thức vận tải
khác như đường bộ, đường biển, đường hàng không để vận chuyển hàng hóa từ điểm xuất phát
đến điểm đến cuối cùng.

Đặc điểm:

Sử dụng vận đơn liên vận quốc tế (FIATA Multimodal Bill of Lading) làm hợp đồng vận chuyển
duy nhất cho toàn bộ hành trình.

Áp dụng quy trình vận chuyển thống nhất theo Điều ước Liên Hợp Quốc về Vận chuyển Hàng
hóa Bằng Đường Bộ, Đường Sắt và Đường Biển (CMR).

Doanh nghiệp chỉ cần làm thủ tục hải quan một lần tại điểm xuất phát và điểm đến cuối cùng.

Giảm thiểu chi phí và thời gian vận chuyển, nâng cao hiệu quả vận chuyển.

2. Phân loại:

Liên vận đường sắt quốc tế được phân loại theo phương thức vận chuyển kết hợp như sau:

Liên vận đường sắt - đường bộ: Vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt kết hợp với vận chuyển
bằng đường bộ tại các điểm đầu và cuối hành trình hoặc tại các điểm trung chuyển.

Liên vận đường sắt - đường biển: Vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt kết hợp với vận chuyển
bằng đường biển tại các điểm đầu và cuối hành trình hoặc tại các điểm trung chuyển.

Liên vận đường sắt - đường hàng không: Vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt kết hợp với vận
chuyển bằng đường hàng không tại các điểm đầu và cuối hành trình hoặc tại các điểm trung
chuyển.

Liên vận đa phương thức: Vận chuyển hàng hóa kết hợp sử dụng ba hoặc nhiều phương thức vận
tải, bao gồm đường sắt, đường bộ, đường biển, đường hàng không.

Ngoài ra, liên vận đường sắt quốc tế còn được phân loại theo loại hình vận chuyển như sau:

Liên vận đường sắt container: Vận chuyển hàng hóa trong container bằng đường sắt.

Liên vận đường sắt hàng rời: Vận chuyển hàng hóa rời bằng đường sắt.
Liên vận đường sắt chuyên dụng: Vận chuyển các loại hàng hóa đặc biệt bằng đường sắt, ví dụ
như hàng nguy hiểm, hàng quá khổ, quá tải.

 Theo phương thức vận chuyển:

o Liên vận một chiều: Hàng hóa hoặc hành khách chỉ được vận chuyển theo một
hướng.
o Liên vận hai chiều: Hàng hóa hoặc hành khách được vận chuyển theo cả hai
hướng.
o Liên vận vòng tròn: Hàng hóa hoặc hành khách được vận chuyển theo một hành
trình vòng tròn, qua lãnh thổ của nhiều quốc gia.
 Theo loại hàng hóa:
o Liên vận hàng hóa: Vận chuyển các loại hàng hóa khác nhau.
o Liên vận hành khách: Vận chuyển hành khách.
 Theo tuyến đường:
o Liên vận trực tiếp: Hàng hóa hoặc hành khách được vận chuyển trực tiếp từ
điểm xuất phát đến điểm đến mà không cần trung chuyển.
o Liên vận trung chuyển: Hàng hóa hoặc hành khách được vận chuyển qua một
hoặc nhiều điểm trung chuyển trước khi đến điểm đến.

Ngoài ra, liên vận đường sắt quốc tế còn có thể được phân loại theo các tiêu chí khác như: thời
gian vận chuyển, phương thức thanh toán, v.v.

3. Ưu điểm:

Giảm chi phí vận chuyển: Doanh nghiệp chỉ cần trả phí vận chuyển một lần cho toàn bộ hành
trình, thay vì phải trả nhiều lần cho từng chặng vận chuyển riêng biệt.

Rút ngắn thời gian vận chuyển: Doanh nghiệp có thể tiết kiệm thời gian làm thủ tục hải quan và
thời gian chờ đợi tại biên giới.

Nâng cao hiệu quả vận chuyển: Doanh nghiệp có thể dễ dàng theo dõi và quản lý tình trạng hàng
hóa trong suốt hành trình vận chuyển.

Mở rộng thị trường: Doanh nghiệp có thể tiếp cận các thị trường mới mà trước đây khó có thể
tiếp cận do hạn chế về hệ thống giao thông vận tải.

4. Nhược điểm:

Tùy thuộc vào hệ thống đường sắt của các quốc gia: Khả năng tiếp cận và hiệu quả vận chuyển
có thể bị ảnh hưởng bởi chất lượng và năng lực của hệ thống đường sắt tại các quốc gia tham gia
liên vận.
Phụ thuộc vào các hãng vận tải: Doanh nghiệp cần lựa chọn các hãng vận tải uy tín và có kinh
nghiệm trong lĩnh vực liên vận đường sắt quốc tế để đảm bảo hàng hóa được vận chuyển an toàn
và hiệu quả.

Yêu cầu về thủ tục pháp lý: Doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định pháp lý của các quốc gia
tham gia liên vận, bao gồm quy định về hải quan, an ninh, bảo hiểm hàng hóa.

Kết luận:

Liên vận đường sắt quốc tế là một phương thức vận chuyển hiệu quả và tiết kiệm chi phí cho
doanh nghiệp vận chuyển hàng hóa xuyên quốc gia. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần cân nhắc kỹ
lưỡng các ưu điểm và nhược điểm của liên vận đường sắt quốc tế trước khi lựa chọn phương
thức vận chuyển này.

Khác nhau giữa vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt quốc
tế và liên vận đường sắt quốc tế
Vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt quốc tế là hoạt động vận chuyển hàng hóa bằng tàu hỏa
qua biên giới quốc gia, nhưng không nhất thiết phải sử dụng hệ thống đường sắt quốc tế. Hoạt
động này có thể sử dụng hệ thống đường sắt nội địa của các quốc gia tham gia vận chuyển, miễn
là đáp ứng các quy định về hải quan, kiểm dịch và an toàn vận tải quốc tế.

Liên vận đường sắt quốc tế là hoạt động vận chuyển hàng hóa bằng tàu hỏa qua lãnh thổ của
hai hoặc nhiều quốc gia, sử dụng hệ thống đường sắt quốc tế. Hệ thống đường sắt quốc tế bao
gồm các tuyến đường sắt và các công trình phụ trợ liên quan, được xây dựng và khai thác bởi hai
hoặc nhiều quốc gia, phục vụ cho hoạt động vận chuyển hàng hóa và hành khách qua biên giới
quốc gia.

Điểm khác biệt chính giữa hai khái niệm này là:

 Hệ thống đường sắt sử dụng:

o Vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt quốc tế: Có thể sử dụng hệ thống đường
sắt nội địa hoặc quốc tế.
o Liên vận đường sắt quốc tế: Phải sử dụng hệ thống đường sắt quốc tế.
 Tính liên kết:
o Vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt quốc tế: Không yêu cầu tính liên kết cao
giữa các tuyến đường sắt của các quốc gia tham gia vận chuyển.
o Liên vận đường sắt quốc tế: Yêu cầu tính liên kết cao giữa các tuyến đường sắt
của các quốc gia tham gia vận chuyển, đảm bảo thông suốt hoạt động vận tải.
 Quy định:
o Vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt quốc tế: Chỉ cần tuân thủ các quy định
về hải quan, kiểm dịch và an toàn vận tải quốc tế.
o Liên vận đường sắt quốc tế: Ngoài các quy định về hải quan, kiểm dịch và an
toàn vận tải quốc tế, còn phải tuân thủ các quy định chung về hoạt động của hệ
thống đường sắt quốc tế, do các quốc gia tham gia thống nhất.
Ví dụ:

 Vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt quốc tế: Vận chuyển container hàng hóa từ Hà
Nội (Việt Nam) sang Côn Minh (Trung Quốc) bằng tàu hỏa. Hoạt động này có thể sử
dụng hệ thống đường sắt nội địa của Việt Nam và Trung Quốc, và tuân thủ các quy định
về hải quan, kiểm dịch và an toàn vận tải quốc tế.
 Liên vận đường sắt quốc tế: Vận chuyển hàng hóa từ Moscow (Nga) đến Vladivostok
(Nga) bằng tàu hỏa TEE (Trans-Europe Express). Hoạt động này sử dụng hệ thống đường
sắt quốc tế Trans-Europe Express, và tuân thủ các quy định chung về hoạt động của hệ
thống đường sắt quốc tế, do các quốc gia tham gia thống nhất, ngoài các quy định về hải
quan, kiểm dịch và an toàn vận tải quốc tế.

So sánh giữa vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt quốc tế
và liên vận đường sắt quốc tế
Vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt
Tiêu chí Liên vận đường sắt quốc tế
quốc tế
Hệ thống
Có thể sử dụng hệ thống đường sắt nội
đường sắt Phải sử dụng hệ thống đường sắt quốc tế
địa hoặc quốc tế
sử dụng
Tính liên
Không yêu cầu tính liên kết cao Yêu cầu tính liên kết cao
kết
Ngoài các quy định về hải quan, kiểm
Chỉ cần tuân thủ các quy định về hải
dịch và an toàn vận tải quốc tế, còn phải
Quy định quan, kiểm dịch và an toàn vận tải quốc
tuân thủ các quy định chung về hoạt động
tế
của hệ thống đường sắt quốc tế
- Chi phí vận chuyển thấp hơn so với vận
- Hiệu quả vận tải cao hơn - An toàn hơn
tải đường bộ - An toàn hơn so với vận tải
Lợi ích - Bảo vệ môi trường tốt hơn - Thúc đẩy
đường bộ - Thân thiện với môi trường
du lịch quốc tế
hơn so với vận tải đường bộ
- Tốc độ vận chuyển chậm hơn so với
- Chi phí đầu tư cao cho hệ thống đường
vận tải đường hàng không - Khả năng
Nhược sắt quốc tế - Yêu cầu sự hợp tác chặt chẽ
tiếp cận hạn chế hơn so với vận tải đường
điểm giữa các quốc gia tham gia - Quy định
bộ - Thủ tục hải quan và kiểm dịch phức
phức tạp
tạp
- Vận chuyển container hàng hóa từ Hà - Vận chuyển hàng hóa từ Moscow (Nga)
Ví dụ Nội (Việt Nam) sang Côn Minh (Trung đến Vladivostok (Nga) bằng tàu hỏa TEE
Quốc) bằng tàu hỏa (Trans-Europe Express)

Lựa chọn phương thức vận chuyển phù hợp

Việc lựa chọn phương thức vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt quốc tế hay liên vận đường sắt
quốc tế phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:
  Loại hàng hóa: Một số loại hàng hóa có yêu cầu đặc biệt về vận chuyển, ví dụ như hàng
hóa nguy hiểm, hàng hóa dễ hư hỏng, v.v., cần được vận chuyển bằng hệ thống đường sắt
quốc tế để đảm bảo an toàn và chất lượng.
 Quãng đường vận chuyển: Vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt quốc tế phù hợp cho
những quãng đường vận chuyển dài, trong khi liên vận đường sắt quốc tế phù hợp cho
những quãng đường vận chuyển ngắn hơn.
 Thời gian vận chuyển: Nếu yêu cầu thời gian vận chuyển nhanh, nên lựa chọn vận
chuyển hàng hóa bằng đường hàng không.
 Chi phí vận chuyển: Vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt quốc tế thường có chi phí
thấp hơn so với vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không, nhưng cao hơn so với vận
chuyển hàng hóa bằng đường bộ.

So sánh
Điểm chung:
- Cả hai đều sử dụng đường sắt để vận chuyển hàng hóa xuyên quốc gia.
- Có thể vận chuyển được nhiều loại hàng hóa đa dạng.
- Thích hợp cho vận chuyển hàng hóa khối lượng lớn.
- An toàn và ít rủi ro hư hỏng hàng hóa hơn so với vận chuyển bằng đường bộ.
- Có thể góp phần giảm thiểu tắc nghẽn giao thông và ô nhiễm môi trường.
Điểm khác biệt:
Đặc điểm Đường sắt quốc tế liên vận đường sắt quốc tế
Lộ trình vận chuyển Chỉ di chuyển trên tuyến Kết hợp vận chuyển bằng
đường sắt của một quốc gia. đường sắt của nhiều quốc gia,
có thể sử dụng thêm các
phương thức vận tải khác như
đường bộ, đường biển.
Quy trình vận chuyển Phải làm thủ tục hải quan tại Chỉ cần làm thủ tục hải quan
mỗi quốc gia mà hàng hóa đi một lần tại điểm xuất phát và
qua. điểm đến cuối cùng.
Tài liệu Cần nhiều loại giấy tờ hơn, Cần ít loại giấy tờ hơn, chỉ
bao gồm vận đơn đường sắt, cần vận đơn liên vận quốc tế
tờ khai hải quan, chứng thư (FIATA Multimodal Bill of
xuất xứ (C/O),... Lading) và các giấy tờ liên
quan khác.
Chi phí Có thể cao hơn do phải trả Thường thấp hơn do chỉ phải
thêm phí hải quan và phí trả phí hải quan một lần và
chuyển tải tại mỗi quốc gia giảm thiểu chi phí chuyển tải.
Thời gian vận chuyển Có thể lâu hơn do phải làm Nhanh hơn do chỉ cần làm thủ
thủ tục hải quan nhiều lần và tục hải quan một lần và giảm
thời gian chờ đợi tại biên thiểu thời gian chờ đợi tại
 giới.
Tính linh hoạt Ít linh hoạt hơn do phụ thuộc
vào hệ thống đường sắt của
mỗi quốc gia.
Phù hợp với Hàng hóa xuất nhập khẩu
trong khu vực có hệ thống
đường sắt liên kết tốt.
biên giới.
Linh hoạt hơn do có thể kết
hợp nhiều phương thức vận
tải khác nhau.
Hàng hóa xuất nhập khẩu đi
xa, cần vận chuyển qua nhiều
quốc gia.

Kết luận:

Lựa chọn phương thức vận chuyển nào phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: loại hàng
hóa, lộ trình vận chuyển, ngân sách, thời gian và tính linh hoạt. Doanh nghiệp nên
cân nhắc kỹ lưỡng các yếu tố này để lựa chọn phương án phù hợp nhất cho nhu cầu
của mình.

Ngoài ra, cần lưu ý rằng vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt quốc tế và liên vận
đường sắt quốc tế đều có những quy định và thủ tục riêng. Doanh nghiệp nên tìm
hiểu kỹ thông tin và tham khảo ý kiến của các công ty vận tải uy tín để đảm bảo
hàng hóa được vận chuyển an toàn và hiệu quả.