Tytuł oryginału:

No Laughing Matter Wprowadzenie

Niewielu chrześcijan w tym kraju 1 nie słyszało dotąd o

„przeżyciu Toronto". Fala fizycznych manifestacji, takich
Tłumaczenie :
jak leżenie na ziemi, drgawki a zwłaszcza śmiech, pojawiła
Elżbieta Modnicka się i wciąż pojawia się w rozmaitych kościołach, w różnych
częściach świata . Wiele osób twierdzi, że w wyniku tego
przeżycia doznało znamiennych błogosławieństw Bożych.
Powszechnie mówi się o: ,,większej milo.fri 90 Jezusa",
„nowej radości w wierze chrześcijańskiej" i „wzroście
Korekta: świętości" . 2 Niektórzy sugerują, że jest to przebudzenie lub

Jarosław Jankowski przynajmniej jego zapowiedź, aczkolwiek takie stwierdzenia

© Copyright for the Polish edition by Misja Ewangeliczna,
1996
padały częściej w początkowej fazie rozwoju ruchu.3 Dla
wielu chrześcijan, naturalnie poza zwolennikami i tymi,
którzy od początku byli zdecydowanie przeciwni, zjawisko
to pozostaje zagadką. Czy jest to przejaw Bożego działania?
Jak ustosunkować się do tego? Jednego jestem pewien: Bóg
naprawdę nie jest powodem zamieszania wśród świętych ani
też nie pozostawia ich bez Swego prowadzenia w podobnych
okolicznościach. Musimy zatem rozważyć tę sprawę i badać
Pismo, aby zobaczyć, co Bóg mówi do nas przez Swoje
niepodważalne Słowo .

Wydawca:
Misja Ewangeliczna
ul. Myśliwska 2, 87-100 Toruń
tel. 54-55-56
Toruń l 996r.
1. W Wielkiej Brytanii - przypis tłumacza.
2. Dave Roberts „The Toronto Blcssing" (Eastboume: Kingsway Publication, 1994), s. 12:31.
3. Roberts odnosi siQ do „fenomenu przebudzenia" we wstępie (s.9) i pierwszym rozdziale, zatytułowanym
,,Rumours ofRcvival" Patrick Dixon- ,.Signs ofRevival" (Kingsway, 1994).
5
 Nie do śmiechu
I. Fenomen Toronto i jego korzenie.
A. Termin
Nazwa „ Błogosławieństwo Toronto" czy też, bardziej
odpowiadający mi termin, ,,Przeżycie Toronto" odnoszone są do
tego zjawiska, ponieważ w sposób najbardziej znaczący zostało
ono zamanifestowane w Airport Vineyard Church w Toronto.
W rzeczywistości nie ma w nim nic nowego. Pojawiało się ono
już przedtem, zwykle w skrajnych ruchach zielonoświątkowych
i charyzmatycznych. Czymś nowym jest jednak jego intensywność
i zasięg oraz prędkość, z jaką się rozprzestrzenia, jak również
bezkrytyczna jego akceptacja ze strony wielu przywódców
kościelnych.
B. Korzenie
Wiosną 1992 roku, argentyński pastor Claudio Friedzon
odwiedził Orlando Christian Centre i tam znakomity
uzdrawiający ewangelista Benny Hinn 4 modlił się w jego
intencji. Przy innej okazji, także na spotkaniu organizowanym
przez Benny'ego Hinna, modlił się o niego Rodney Howard-
Browne. Po powrocie do Argentyny, Friedzon zauważył poważny
wzrost liczebny swego kościoła, w którym liczba członków już
przedtem była znaczna. Liczba uczęszczających na zgromadzenia
wzrosła z dwóch do czterech tysięcy.
W listopadzie 1993 roku, podczas konferencji w Argentynie,
Friedzon modlił się za Johnem Arnottem, pastorem z Toronto.
W drodze powrotnej do Kanady, Arnott odwiedził przywódców
Association Vineyard Churches i usłyszał o „nowej mocy do
służby", otrzymanej przez Randy'ego Clarka, pastora z St.
Louis, w wyniku modlitwy na spotkaniu prowadzonym przez
Rodney'a Howard-Browne. 5
W lutym 1994 roku, Arnott zaprosił Clarka do Toronto na
czterodniowy cykl spotkań, który przeciągnął się do trzech
4.0avcRoberts .s.!).
S. Tamże, s. I8.
6 7
Fenomen Toronto i jego korzenie
tygodni . Wieści o poruszeniu wywołanym przez te spotkania
rozchodziły się w sposób niezwykle szybki .
Od tamtego czasu począwszy, przywódcy kościelni zaczęli
masowo odwiedzać Kościół Toronto Airport, a ich napływ
zamienił się wręcz w potop. Do września 1994 roku społeczność
tę odwiedziło około 35 OOO ludzi. W liczbie tej znalazło się 1500
przywódców brytyjskich kościołów. 6
Ta krótka informacja dotycząca początków ruchu pozwala
zauważyć, że Benny Hinn i Rodney Howard-Browne w
wyraźny sposób związani sąz omawianym zjawiskiem.7
C. Świadectwa pozytywne
Są ludzie, którzy twierdzą, że
doznali szczególnego
błogosławieństwa dzięki temu ruchowi, wydaje się również, iż
korzystnie wpłynął on na wiele kościołów. Pewna zamężna
kobieta przez wiele lat miała do swego ojca żal z powodu surowej
dyscypliny, jakiej doświadczała w dzieciństwie . Po „upadku"i
po okresie spędzonym „na dywanie" była w stanie przebaczyć
swemu ojcu i poczuła, że lata niechęci odpłynęły od niej.
Umożliwiło to nawiązanie normalnych stosunków między nią a
ojcem. 8 Z pewnością można by opowiedzieć wiele podobnych
historii, jednak w umysłach tych, którzy słuchają tego rodzaju
świadectw, budzi się pytanie: Dlaczego ludzie ci wcześniej nie
byli posłuszni Słowu Bożemu? W niektórych przypadkach
należałoby może zadać pytanie o to, czy ludzie ci byli rzeczywiście
nawróceni przed tym przeżyciem.
Istnieje problem dotyczący wszelkich świadectw, jest to
problem rozbieżności między przekazem a rzeczywistością. Z
pewnością dotyczy on książek, które czytałem. Ich treść nie
przystaje do tego, co widziałem uczestnicząc w zgromadzeniach.
Prawda jest taka, że nie jest czymś niezwykłym to, że ludzie,
6. Patrick Oixon ... s. 18.
7. Tamże, s.14. Howard-Brownc i Hinn są wymieniani również w książce Robcrt'sa p.t . .,The Toronto
Blcssing".
8. Jest to skrócona historia pewnej kob iety. Znam ją z opowiadań pewnego emerytowanego pastora.
 Nie do śmiechu
Fenomen Toronto i jego korzenie
którzy nie są posłuszni prostemu nauczaniu Słowa,
W dalszej części kazania, stwierdza:
niejednokrotnie w wyniku przeżycia wstrząsu, na przykład
wypadku lub żałoby czy też w efekcie bezpośredniego działania ,,A kiedy nie może zupełnie odwieść nas od doktryny Jezusa
Ducha Świętego, stają się gotowi do zrobienia tego, co powinni Chrystusa, pracuje nad tym, by w taki czy inny sposób uczynić
uczynić już wcześniej. ją dla nas nieprzyjemną i wplątać nas w nowe ciekawostki jedynie
po to, by uczynić nas niepewnymi co do otrzymanej wiary. Teraz
Jak zatem powinniśmy oceniać te sprawy? Nie błądźmy, Pan
więc, gdy nasze zachcianki stają się tak niepokojące, pewne jest,
nakazuje nam rozważać zachodzące zjawiska.9 Sam Pan Jezus
że otwiera się możliwość wymazania z naszej pamięci tego
Chrystus ostrzega w sposób jasny i takich też udziela instrukcji. 10
wszystkiego, czego nauczyliśmy się przedtem i prawdopodobnym
Nadmiernym uproszczeniem byłoby wyrwanie z Jego wypowiedzi
staje się to, że damy się zwieść wielu fantazjom i błędnym
stwierdzenia: ,,po owocach poznacie ich". Fragment ten wskazuje
doktrynom służącym zepsuciu i skażeniu czystości naszej wiary. " 13
na to, iż ważne są również korzenie. Co więcej, spektakularne
zjawiska, takie jak proroctwa, autentyczne egzorcyzmy i inne
„potężne dzieła" nie gwarantują tego, iż osoba, która ich
dokonuje, jest choćby „znana" przez Jezusa. 11 Innymi słowy,
fragment ten uczy, że na „dobry owoc" nie składają się proroctwa,
egzorcyzmy i „potężne dzieła", ale „czynienie woli Bożej".
Bezprawie spotyka się z bezwzględnym potępieniem, a
posłuszeństwo Słowu Chrystusa jest gorąco zalecane.

Jeśli trwałym rezultatem czegoś jest posłuszeństwo nauce

Chrystusa, większa świętość, miłość do Boga i ludzi, prawdziwe
nawrócenia, wtedy możemy być pewni, że jest to działanie Boże.
Jednocześnie musimy być bardzo ostrożni w rozróżnianiu,
bowiem Słowo Boże ostrzega nas, że w ostatnich dniach pojawi
się wielkie oszustwo. 12 Musimy modlić się i wyczekiwać Bożego
działania. Musimy nauczyć się odróżniać Jego dzieła od tego, co
pochodzi z ciała lub od diabła, pamiętając o tym, że Duch Święty .
nie tylko przekona o grzechu, wprowadzi we wszelką prawdę,
wyprodukuje Swe wspaniałe owoce, lecz także uwielbi Chrystusa.
Jan Kalwin, w swoim kazaniu na temat Listu do Efezjan,
nadmienia, iż „szatan nieustannie próbuje nakłonić nas do zła".

9.1 List do Koryntian 14:29; I List do Tcsaloniczan 5:21; I List Jana 4:1 i nastc;pnc.
1O. Ewangelia wg Mateusza 7: 15-23.
11. Tamże; wiersze 22 i 23.
12 . Ewangelia wg Mateusza 24:4,11,24; I List do Tymoteusza 4:1 i nastc;;pnc; II List do Tymoteusza 3:1 i
nastc;;pne; II List Piotra 2: I i nastc;;pne.
13. John Calvin's Sennons on Ephesians, (Edinburgh: The 8aTU1er ofTrnth Trust, 1973) s. 8.
8
9
 Nie do śmiechu
Il. Wariacje na temat
Zaobserwowano obecność pewnych cech wspólnych dla
wszystkich spotkań. Nie powinno to budzić naszego zdziwienia,
bowiem przywódcy Kościoła Toronto prowadzili seminaria na
temat tego, jak otrzymać to „błogosławieństwo" i zabrać je do
swoich kościołów. Podobieństwa dotyczą nie tylko używanych
zwrotów: ,,Nie próbuj zrozumieć tego umysłem", ,,Przyjmij",
,,Pij", lecz także stosowanej techniki, obejmującej: szkolenia,
śniadania lub obiady dla przywódców kościelnych. Taki sam
wzorzec obowiązuje we wszystkich miejscach. Wimbledon,
Brompton czy Sunderland . Są jednak pewne cechy
charakterystyczne dla poszczególnych liderów, jak i
poszczególnych miejsc.
A. Rodney Howard-Browne
Człowiekten tkwi w samych korzeniach zjawiska, właściwą
rzeczą będzie więc powiedzenie czegoś o nim samym. Rodney
Howard-Browne ma trzydzieści lat i pochodzi z rodziny
zielonoświątkowej. Przez dwa lata był współpracownikiem Raya
McCawley'a i pracował w Johanesburg Rhema Church;
kościele należącym do potężnej społeczności „Słowo Wiary",
związanej z działalnością Kennetha Hagina. 14 Obecnie mieszka
w USA, często pracuje w kościołach działających w ramach Ruchu
Wiary (Zdrowie, Dobrobyt, Powodzenie); w obiegu znajduje się
nagranie video, na którym usługuje on wraz z Kennethem
Copelandem, innym nauczycielem „Słowa Wiary".
Służbietego człowieka , gdziekolwiek się pojawił ,
towarzyszyły dziwne zjawiska, ale wielu twierdzi, że dzięki niemu
dostąpiło błogosławieństwa. Powodowany zrozumiałą
ciekawością zamówiłem kasetę video ze spotkania, jakie miało
miejsce w Woods ide Pentecostal Church w Birmingham. Byłem
głeboko zaniepokojony tym, co zobaczyłem i usłyszałem.
14. Dave Roberts . s. 84.
10
Wariacje na temat
Pierwsza część spotkania była prowadzona przez małą grupę
śpiewającą przy akompaniamencie gitar, bębnów i keyboardu.
Następnie Rodney Howard-Browne wszedł na podwyższenie i
przechadzał się śpiewając do mikrofonu. Później przeczytał
fragment ósmego rozdziału Drugiego Listu do Koryntian i przed
zebraniem ofiary na jego własną działalność wygłosił półgodzinne
nawoływanie do dawania. Oferował możliwość płacenia kartami
kredytowymi tym, którzy chcieliby złożyć dar w ten właśnie
sposób; mówił do zgromadzonych: ,,Diabeł chce, abyście dali
mały dar, Bóg chce, abyście złożyli duży dar". W swojej
przemowie poinformował zbór o tym, że Jezus był człowiekiem
zamożnym. Tym zapewnieniem zwykle usprawiedliwiał swoje
własne „błogosławieństwo" (powodzenie).
Tym, którzy złożyli obfitą ofiarę, obiecał powodzenie. Po
kolekcie, wezwał różnych ludzi, którzy przybyli z Ameryki, aby
złożyli świadectwo. Większość z nich nie była w stanie wydobyć
z siebie więcej niż kilka słów, bowiem prawie natychmiast tracili
mowę i padali na ziemię. Procedura ta wywoływała ogromną
wesołość i spotykała się z wielkim aplauzem ze strony
zgromadzenia. Śmiech był dopingowany poprzez wysoce
zaraźliwy chichot Rodneya. Potem, podczas znacznego hałasu
spowodowanego śmiechem i piskiem, przeczytał fragment
drugiego rozdziału Dziejów Apostolskich, podkreślając słowa:
,,Nie są pijani, jak mniemacie ... ". Następnie przechadzał się po
podwyższeniu modląc się w ,,językach" i od czasu do czasu
powtarzając frazę w języku angielskim. Modlitwa ta przerodziła
się w coś podobnego do śpiewania mantry a zakończyła się
przedłużającym się piskiem, wyciem i gwizdem.
Wtedy wezwał ludzi do przodu na modlitwę; wszyscy oni
padali, gdy dotknął ich czoła lub brzucha i powiedział: ,,Pij"
lub jakieś podobne słowo. Jego usługa sprawiła, iż na spotkaniu
zapanowało teatralne zamieszanie. Inne nagranie video
pokazywało go błaznującego z Kennethem Copelandem.
Rozmawiali ze sobą i wyglądało na to, że żartują w ,,językach".
Niektórzy kaznodzieje wzywani byli naprzód, by wydać
11
 Nie do śmiechu
świadectwo, lecz zaniemówili ku wielkiej wesołości tłumu.
Howard-Browne zapewnił zebranych, że oniemienie kaznodziei
było cudem porównywalnym ze wskrzeszeniem Łazarza! Kolejni
kaznodzieje zostali zaproszeni do przodu na modlitwę, niektórzy
padali, jeden natychmiast uciekł, a jeszcze inny wydawał się
tańczyć „pogo" przed publicznością.
Dla mnie przedstawienie to nie było w najmniejszym stopniu
budujące, lecz stanowiło jawną manipulację . Było przygnębiające
i bliskie bluźnierstwu.
B. Przykłady brytyjskie
1. Kościół Świętej Trójcy w Brompton
Kiedy moja żona i ja odwiedziliśmy ten znakomity londyński
kościół, staliśmy się świadkami zjawiska podobnego do opisanych
powyżej. Przyszliśmy z sercami przepełnionymi modlitwą i
oczekiwaniem, ale spotkało nas rozczarowanie. Przede wszystkim nie
było prawdziwego głoszenia Słowa Bożego. Kaznodzieja przeczytał
fragment z Pisma Świętego ale prawie wcale nie odwoływał się do
niego. Jego „mowa" (tak właśnie zostało to zapowiedziane w
przedstawionym porządku nabożeństwa i w rzeczywistości było to
trafue określenie, jako że nie można było nazwać tej wypowiedzi
kazaniem) w istocie była obroną, jeśli nie poparciem zjawiska.
Powiedziano nam, że Bóg chce, abyśmy ucztowali. Do „ucztowania"
mówca odwoływał się kilkakrotnie. Powiedziano nam także, jak
wartościową i odprężającą rzeczą jest śmiech, co jest niewątpliwie
prawdą, jeśli ma on miejsce we właściwych okolicznościach. Była
mowa również o padaniu czy też leżeniu. Nic więc dziwnego, że kiedy
pod koniec nabożeństwa dwie kobiety zaczęły manifestować takie
reakcje, stopniowo znajdowały coraz więcej naśladowców .
Wielokrotnie powtarzane przez kaznodzieję wyrażenie: ,,Widzę
Ducha" nie sprzyjało powstrzymaniu tego procesu. Pozwolę sobie w
tym miejscu podkreślić, że Duch Święty jest niewidzialny. Nie ma
więc możliwości „widzenia" Ducha. Można widzieć reakcje, które
mogą, lecz nie muszą być rezultatem pracy Ducha. Jednakże
stwierdzenie, że kiedy ludzie śmieją się, ulegają wstrząsom lub padają,
12
Wariacje na temat
Duch Święty jest widziany nad nimi jest fałszywe i bardzo
niebezpieczne.
Odnieśliśmy wrażenie, że było to, w dużym stopniu zjawisko
samowywołujące się. Możemy mylić się co do naszych obserwacji,
jednak brak zdrowego głoszenia Słowa Bożego, wyrażny brak
bojaźni i szacunku wydawały się wskazywać na to, że to, co
widzieliśmy, nie było rezultatem pracy Ducha Świętego.
2. Chrześcijańskie Centrum w Sunderland
Ponownie oczekiwaliśmy wielkich rzeczy, a zostaliśmy raczej
zasmuceni. Pierwsze pół godziny spotkania składało się ze śpiewu
róznorodnych refrenów, które prowadził młody człowiek przy
elektronicznych organach i dwie śpiewaczki. W większości polegało
to na powtarzaniu pojedynczych linijek. Wydawało się, że jedna
linijka, która brzmiała jakoś tak: ,,Obejmij mnie Twymi ramionami,
Jezu", została powtórzona dziesięć czy dwanaście razy. Spotkanie
prowadziło dwóch mężczyzn, z których jeden był pastorem. Zarówno
jeden,jak i drugi, gdy powstali, by przemawiać, dostawali drgawek,
jak gdyby cierpieli na skurcze żołądka. Zgięci w pół, chrząkali.
Brzm iało to tak: ,,Jesteśmy szczęśliwi- ęę- mogąc powitać was -ęę­
na naszym spot-ęę-kaniu." Dziwne było to, że kiedy zaprosili ludzi,
aby podeszli do przodu i złożyli świadectwo, większość z nich
zachowywała się dokładnie tak samo. W pewnym momencie żona i
mąż wyszli do przodu, zaś pastor trząsł się wraz z nimi i chrząkał
równocześnie z nimi. Był to w istocie najzabawniejszy widok. Po
każdym świadectwie, co wydawało się być powszechnąpraktyką,
składający je modlili się i padali. Sądzę, że to przeżycie bardzo
przypomina narkotyk i potrzeba go coraz więcej i więcej. Składanie
świadectwa, potem modlitwa a następnie padanie na dywan stało
się najnowszą modą charyzmatyczną Podczas tego spotkania nie
było żadnego kazania ani nawet czytania Biblii, chyba że po 21.35,
kiedy to wyszliśmy stamtąd. To chyba jest jednak niemożliwe, gdyż
do tego czasu prowadzący głęboko pogrążyli się w „usługiwaniu" i
zapanował wśród nich, charakterystyczny dla zjawiska„ Toronto",
brak porządku.
13
 Nie do śmiechu Wariacje na temat

3. Ko ści ó ł Baptystyczny Queen 's Road w Wimbledon Wyjątek stanowi kościół Queens Road, gdzie po właściwym
kazaniu nastąpiły zjawiska „Toronto" .
Odwiedziliśmy wraz z żoną ten kościół w czasie niedzielnego
nabożeństwa porannego. Kaznodzieja był nieobecny, lecz dało 5. Powszechnie można było słyszeć słowa: ,,Pij!", ,,Przyjmij!".
się zauważyć znajomy schemat. Refreny, świadectwa, modlitwa Wydawać się mogło, że słowa te działały, jak hasło przy hipnozie.
i „wszyscy padamy". Byliśmy jedynymi, którzy nie podzielali 6. Zarówno w książkach, jak i w artykułach zamieszczanych w
ogólnego zachwytu. Jednakże gościnnie występujący mówca czasopismach, wiele jest wzmianek o „zwierzęcych odgłosach"
wygłosił całkiem niezłe kazanie. Zepsuł jednak wrażenie, jeśli o
takich, jak ryk lwa czy pianie koguta . Odgłosów tych nie
nas chodzi, bowiem po wygłoszeniu kazania zaczął wydawać słyszałem jednak osobiśc i e . Jest niemniej sprawą niezmiernie
chrapliwe dźwięki i począł prosić o modlitwę w intencji powalenia kłopotliwą to, że zakłada się zawsze, iż te anomalie pochodzą od
na podium. Możliwe, i ż chodziło mu o zachęcenie innych do Boga. Wygląda na to, że nikt spośród osób zaangażowanych w
wyjścia na przód pomostu w celu modlitwy.
przeżyci a „Toronto" nie bierze w ogóle pod uwagę tego, iż mogą
4. Inne oś r o d ki one mieć zgoła inne źródło . Wręcz przeciwnie, są one traktowane
jako „prorocki symbolizm" .
Trzech moich współpracowników odwiedziło inne kościoły
typu „Toronto" a ich wrażenia były takie same . W jednym
przypadku młody człowi ek walił głową w ramę oki enną, podczas
gdy członkowi e zboru dobrotliwie uśmiechali się do niego tak,
jakby wyrażali swoją aprobatę dla jego poczynań.
C. Cechy niepokojące
1. Reakcje na opisane zjawiska były zdecydowanie zachęcające .
„Zespoły usługujące" w kilku przypadkach zdawały się być
rozczarowane tym, że składający świadectwo nie upadli . O
śmiechu, ,,czasie na dywanie" i wstrząsach mówiono w sposób
pełen aprobaty, świadczący o tym, że tego wł aśnie oczekiwano.

2. W przeciwieństwie
do minionych przebudzeń, zjawiska te,
niezależn i eod tego, jak hałaśliwe i niszczące, zawsze
przypisywane były Bogu. Nie zauważo n o najmniejszych prób
analizowania ich.
3. W Sunderland i na kasetach video słyszeliśmy ostrzeżenie:
„Nie próbuj zrozumieć tego swoim umysłem", na video
usłyszeliśmy także polecenie: ,,Nie módl się."

4. W prowadzonych spotkaniach zauważyć można było jedynie

niewielki udział Pisma Świętego lub też całkowity jego brak.
14 15
 Nie do śmiechu
III. Zjawiska w czasie historycznych przebudzeń
Obrońcy obecnie zachodzących zjawisk chętnie przypominają
swoim czytelnikom, że niezwykłe zjawiska pojawiały się także w
czasie historycznych przebudzeń. Z pewnościąjest to prawda. Przy
starannym rozpatrzeniu sprawy okazuje się jednak, że różnice są
znaczące.
A. Północna Ameryka
Nazwisko najczęściej używane przez obrońców tego, co się
dzieje dziś, brzmi Jonathan Edwards. Niektóre z jego prac są
dostępne. Gdyby nadano im większy rozgłos i zostałyby
rozpowszechnione, przyniosłoby to niewątpliwy pożytek sprawie.
Edwards wspomina krzyk, łzy, ,,opadnięcie z sił cielesnych"
(zemdlenie) i wielką radość. Jakie więc są różnice? Po pierwsze
to, co wydarzyło się za dni Edwardsa nie pojawiło się w efekcie
nakładania rąk ani powtarzania refrenów, lecz w wyniku
głoszenia Słowa Bożego i śpiewu pieśni. Łzy były rezultatem
przekonania o grzechu i lęku przed możliwościąpójścia do piekła .
Rozradowanie pojawiało się wraz z pewnością przebaczenia
grzechów i przeświadczeniem odnośnie tego, że dana osoba
została przyjęta przez Boga. Omdlenia występowały w obu
przypadkach. Co więcej, Edwards wielokrotnie wspomina o
mieszance prawdy i fałszu, o pracy Ducha Świętego i działaniu
diabła. Trzeba przyznać, że taka możliwość istnieje również dziś.
Podczas spotkań typu „Toronto", w których brałem udział,
wszelkie przejawy przypisywane były pracy Ducha Świętego.
Możliwość demonicznego działania czy też istnienia stanów o
podłożu psychologicznym nie była w ogóle brana pod uwagę i z
pewnością nie podejmowano żadnych wysiłków, by odróżnić
prawdę od fałszu.
Niektórzy obrońcy ruchu „Toronto" odwołują się w sposób
szczególny do przeżyć Sarah Edwards. Przeżycia te jednakże
miały charakter spontaniczny i nie były efektem uczestnictwa w
jakimś zgromadzeniu, nie były też dokładnie takie same, jak
16
Zjawiska w czasie historycznych przebudzeń
obecnie zachodzące zjawiska.15
B. Wyspy Brytyjskie
Sytuacja jest tu podobna, bowiem przebudzeniom
towarzyszyły wszelkiego rodzaju zjawiska. Znów jednak
przywódcy generalnie starali się rozgraniczać pracę Bożą od
działania szatana i zniechęcać do tych zjawisk, uznawanych za
pochodzące od złego, a nawet wręcz zakazywać ich. Dobrym
przykładem jest to, co na temat niekontrolowanego śmiechu
zapisał w swoim dzienniku John Wesley.
Piątek, 9 maja 1740 roku. Byłem nieco zdz iwiony
zachowaniem pewnych osób, które w sposób niezwykły
poniewierane były przez szatana przy pomocy takiego ducha
śmiechu, że w żaden sposób nie były w stanie mu się oprzeć,
chociaż sprawiał im żal i ból. Z trudem uwierzyłbym temu, co
mówiono, gdyby nie to, że poznałem to dziesięć czy jedenaście
lat temu. Mój brat i ja zwykle spędzaliśmy część niedzieli na
spacerze wśród łąk, śpiewając psalmy. Pewnego dnia jednak,
gdy zaczęlismy śpiewać, mój brat wybuchnął głośnym śmiechem.
Zapytałem go, czy oszalał; zdenerwowałem się bowiem na niego.
Wtem opanował mnie taki sam głośny śmiech. Nie byliśmy w
stanie powstrzymać go mus i eliśmy wróc i ć do domu bez
zaśpiewania choćby jednej linijki.
Środa, 21 maja 1740 roku. Wieczorem zapanował wśród nas
taki duch śmiechu, że
wiele osób obraziło się. Nasza uwaga
skupiona była jednak na biednej L.S., co do której wszyscy
wiedzieliśmy, że nie była obłudnicą czy symulantką. Kogoś, tak
gwałtownie i na tak wiele różnych sposobów dręczonego przez
szatana, nie widziałem nigdy przedtem. Wreszcie, bliska
omdlenia, wezwała pomocy Jezusa. Cała gwałtowność jej bólów
skończyła się. Większość naszych braci i sióstr przekonała się
teraz, że ci, którzy wpadli w to dziwne pokuszenie, nie mogą nic
na to poradzić. Jedynie E. B. i A. H byli odmiennego zdania;
15. Można o tym przeczytać w dwutomowym zbiorze prac Johnathana Edwardsa, wydanym przez Banner
ofTruth Trust, Tom l, Część Jl: Mcmoirs of Jonathan Edwards, Rozdział 11: Sarah Edwards.
17
 Nie do śmiechu
pozostając przy przekonaniu, że jeśli ktoś chce, jest w stanie
przestać się śmiać.Powiedzieli to wobec wielu osób w czwartek;
w piątekjednak, dwudziestego trzeciego, Bóg dopuścił, by szatan
czegoś ich nauczył. Oboje wpadli w ten sam nastrój i śmiali się
niemal bez przestanku. Trwało to dwa dni i było dla wszystkich
niesamowitym widowiskiem. Następnie, dzięki modlitwie o nich,
w jednej chwili zostali uwolnieni. 16
Patrick Dixo n potwierdza te przypadki, lecz próbuje
zbagatelizować je mówiąc, że Wesley „nie wiedział, jak
ustosunkować się do tego przeżycia", ale „był wyraźnie
przekonany, że śmiech jest tak nieprzydatny, iż ma
prawdopodobnie podłoże demoniczne". Zdumiewające jest to,
że Dixon przechodzi następnie do stwierdzenia, że gdyby Wesley
żył w 1994 roku, nie jest wykluczone, iż widziałby to w odmienny
sposób.17
C. Chiny
1. Jonathan Goforth
Goforth przeżył
przebudzenie w Mandżurii i widział różne
przeżycia towarzyszącemu. Następujący cytat wskazuje na jego
sposób postępowania w jednym z takich przypadków:
„Aby pokazać, jak bardzo ostrożnie, nawet najbardziej
obdarowany laską, człowiek winien chodzić w obecności Bożej,
wspomnę o wydarzeniu, które miało miejsce pewnego wieczoru.
Wkrótce po rozpoczęciu spotkania, w czasie modlitwy usłyszałem
szczególnyjęk. Rozejrzałem się i dostrzegłem człowieka, którego
Bóg w sposób szczególny używał poprzedniego wieczoru, obecnie
przerażająco wzdychającego i wykonującego wszelkie możliwe
rytmiczne ruchy. Nagle, kiedy obserwowałem go, rzucił się na
ziemię. Stalo się jasnym, że opanował go diabeł. Zdając sobie
sprawę z tego, jak potężny efekt jego modlitwa wywarła
poprzedniego dnia, prawdopodobnie zdecydował, że tym razem
16. Jestem wdzięczny Rev . Paulowi Brown za zwrócenie mi uwagi na powyższe zagadnienie.
17. Patrick Dixon ... s.125 i następne.
18
Zjawiska w czasie historycznych przebudzeń
będzie to coś zupełnie wyjątkowego. Chociaż bardzo nie lubię
się wtrącać, obawiałem się, że jeśli pozostawię go samemu sobie,
wkrótce będzie on mieć grono naśladowców. Podszedłem więc,
dałem mu potężnego szturchańca i powiedziałem: 'wstań i módl
się w przyzwoity sposób'. Przestał natychmiast i zawstydzony
skulił się na swoim krześle. " 18
Nasuwa tu się tak wiele podobieństw i wniosków związanych
z obecną sytuacją, że nie odważyłbym się ich wszystkich
przedstawić . Wystarczy j eśli powiem, że nie spotkałem ani
jednego współczesnego przywódcy, który wykazałby się choćby
w połowie takim zdrowym rozumem, jak Jonathan Goforth.
Zanim zakończymy omawianie interesującego nas zjawiska
w kontekście historycznych przebudzeń, podkreślić należy, że
miało miejsce wiele przebudzeń, podczas których w ogóle nie
wystąpiły żadne dziwne zjawiska. Przebudzenie wśród szkockich
rybaków w 192 1 roku i, następujące po nim, przebudzenie we
wschodniej Anglii są tego rodzaju przypadkami . Wielkie dzieło,
którego Bóg dokonał przez C.H. Spurgeona, kiedy to tysiące
ludzi przeżyło nawrócenie, jest jeszcze jednym przykładem.
Podobnie ma się rzecz z przebudzeniem na Hebryda ch ,
związanym z nazwiskiem Duncana Campbella. Podczas
przebudzenia w Kongo w roku 1953 miało miejsce wiele załamań
a zatem i płaczu, ale nie zauważono niczego, co w najmniejszym
stopniu przypominałoby przeżycia występujące na spotkaniach
typu „Toronto" . Kiedy pojawiały się jakieś fizyczne objawy, było
to konsekwencją głoszenia Bożego Słowa lub śpiewania pieśni. 19
18. Jonathan Goforth „By My Spirit" (London: Marshall, Morgan & Scott, n.d.), s.80.
19. Zob .np: Iain H. Murray „Revival or Revivalism : The Making and Marring ofAmerican Evange lica!i sm
1750- 1858" (Edinburgh : Banner ofTruth Trust, 1994), s. I 65.
19
 Nie do śmiechu
IV. Zjawiska w kontekście niechrześcijańskim
A. Inne religie
1. New Age
Trudno jest jednoznacznie zdefiniować N ew Age. Wśród jego
wielu różnorodnych cech dostrzec można to, iż we wszelkich
publikacjach tego ruchu powszechnie pojawia się termin
„alternatywne stany świadomości". Dla przykładu, jedna z
książek na temat New Age podaje następującą definicję hipnozy
i transu:
Hipnoza - stan przypominający gleboki sen lub trans, lecz
bardziej aktywny, w którym dana osoba ma pewną wolę czy
uczucia, lecz działa zgodnie z przedstawionymi jej sugestiami.
W hipnozie występuje podwyższona zdolność ulegania sugestii i
wyobraźni.
Trans - odmienny stan świadomości, wywołany bądź
spontaniczny, otwierający dostęp do zwykle hamowanych
zdolności układu psychosomatycznego. Stany transu generalnie
są samoindukowalne. 20
Ostatnio pokazywaliśmy członkom naszego kościoła film
video, zatytułowany „Bogowie New Age".21 Podobieństwa między
tym, co oglądaliśmy i tym, co dzieje się na spotkaniach typu
„Toronto" są uderzające. Po pierwsze, na pewno znaczące jest
to, że guru dotykają czoła swoich uczniów „dotknięciem mocy".
Po drugie, niezwykle zdumiało nas podobieństwo fizycznych
ruchów, wykonywanych podczas pewnych sesji New Age i tych,
wykonywanych przez ludzi na spotkaniach „Toronto".
Oczywistym faktem jest to, że ludzie zaangażowani w religie
Wschodu, poddani różnym guru czy szczególnym systemom
Yogi, mają bardzo realne i przyjemne przeżycia. Gdyby było
inaczej, trudno byłoby zrozumieć, dlaczego tak wiele osób ulega
urokowi tych fałszywych religii.
20. Russel! Chandler „Undcrstanding the New Age" (Dallas, Texas: Word, lnc. l 988),s . 256,359.
21 . .,Gods of the New Age" (Jeremiah Fi lms Inc. 198 8).
20
Zjawiska w kontekście niechrześcijańskim
Russell Chandler stwierdza, że: ,,Chociaż nowy w stylu i
słownictwie, ruch jest w istocie tak stary, jak stare są wschodnie
religie mistyczne, czyli hinduizm i buddyzm oraz zachodni
okultyzm a także mistyczne wyrocznie starożytnej Grecji czy
Egiptu". 22
2. Hinduizm
Według Rabindranatha R. Maharaja hinduizm jest:
,,dominującą religią Indii, skomponowaną ztak wielu rozmaitych,
wzajemnie sprzecznych wierzeń, że niemożliwe jest zdefiniowanie
jej. "23
Jednym z najbardziej interesujących
i dla naszych potrzeb
najważniejszym elementem jest „dotknięcie mocy" lub też shakti
pat udzielane uczniom przez guru. R.R. Maharaj definiuje je w
sposób następujący: ,,S!takti pat: Termin używany na określenie
dotknięcia guru, zwykle jest to dotknięcie ręką guru czoła
czciciela, wywołujące ponadnaturalne skutki. Shakti dosłownie
oznacza moc; rozdzielając shakti pat, guru staje się kanałem
pierwotnej mocy, kosmicznej siły, na której opiera się
wszechświat, ucieleśnionej w boginii Shakti, małżonki boga
Shiwy. Nadnaturalne efekty wywołane przez dotknięcie guru
mogą powalić wyznawcę na podłogę, może on także ujrzeć jasne
światło i doświadczyć objawienia lub wewnętrznego oświecenia
albo przeżyć inne mistyczne lub psychiczne stany. " 24
B. Stan hipnozy
Ostatnio przeglądałem różne kanały
telewizyjne. Kiedy
usłyszałem słowo „hipnoza", zaintrygowany, zatrzymałem ~ię
na tym programie i zobaczyłem kilkoro ludzi będących w transie,
którym mówiono, co mają robić po przebudzeniu. Następnie
zostali obudzeni i po kolei wykonywali swoje zadania, potem
zaś ponownie wracali do stanu „snu", padając na przygotowany
wcześniej materac.
22. Russell Chandler ... , s. 17.
23. Rabindranath R. Maharaj „Death ofa Guru" (London: Hoder & Stoughton, 1978), s. 203.
24. Tamże, s. 206. i następne.
21
 Nie do śmiechu
Niedługo po tym wydarzeniu, jeden z członków zboru
zarejestrował program, podczas którego Pa ul McKe nna
przedstawiał różnorakie zastosowania technik hipnotycznych,
między innymi w reklamie, medycynie i dla potrzeb
sądownictwa. 25 Lecz to, co uderzyło nas najbardziej, to moment
w samym środku programu, w którym prowadzący zaprezentował
nagranie przedstawiające ewangelistę modlącego się za kogoś,
kto następnie padł na dywan. McKenna zapytał: ,,Czy on używa
tych samych metod po to, by swe poselstwo uczynić
mocniejszym?"
W pewnej świeckiej książce na temat hipnozy 26 jej autor,
Robert Temple, cytuje pewnego hipnotyzera, który mówi: ,,Stan
hipnozy może być wywołany niekiedy samym widokiem innych
osób znajdujących się w tym właśnie stanie, jak również poprzez
przemowę. Wspomnienie wcześniejszej hipnozy przynosi taki sam
skutek. .. "27
W odniesieniu do innego hipnotyzera, Ainslie'a Meares, pisze
on: ,Jnną ciekawostkąjest to, że ...dotyka on brzucha swego pacjenta
w sposób, który jest jakąś reminiscencją Mesmera i, co znaczące
(biorąc pod uwagę historię mesmeryzmu), powiada: ' głównym i
najbardziej znaczącym środkiem porozumiewania sięjest dotyk'. "28
Temple wspomina przypadek, kiedy on sam poddany został
hipnozie: ,, ... Dołączyłem do żony, która zawsze czekała na mnie,
bowiem po hipnozie nie ufałem sobie jako kierowcy. .. "29 W tej
samej książce czytamy: ,,Powszechnie wiadomo, że człowiek,
który uprzednio widział innych, poddanych hipnozie, może ulegać
jej szybciej i zapadać w nią coraz głębiej. Jeśli jedna osoba
zostanie wprowadzona w trans, następnie druga i tak dalej,
wkrótce wszyscy znajdą się w stanie hipnozy. To po prostu
wskazuje na zaraźliwy charakter sugestii wewnątrz grupy. " 30
25. Paul McKenna „Secrets ofHypnosis" (Network First, l.T.V., 23.03.1995).
26. Robert Temple„ Open to Suggestion: The Uscs andAbuses ofHypnosis" (Aquarian Press,1989).
27. Tamże; s. 329.
28 . Tamże; s. 126.
29. Tamże; s. 96.
30. Tamże; s. 303 .
22
Zjawiska w kontekście niechrześcijańskim
Czytamy też, że ,.,Jeśli ktoś posiada wysoką lub bardzo wysoką
podatność na sugestię i w dodatku odbiera cię jako potężnego
hipnotyzera, nagły rzut oka z twojej strony, wraz ze
zdecydowanym poleceniem ',~pij!' może nieraz wystarczyć do
wprowadzenia go w stan hipnozy. Szczególnie jest to skuteczne,
gdy dana osoba była właśnie świadkiem wywołania przez ciebie
w taki sam sposób hipnozy u innych. Jednostki, które wydają się
odczuwać lęk czy bojaźń wobec ciebie, często zareagują w ten
sposób . ...prostą techniką ajednak całkiem skutecznąjest szybkie
rozprostowanie dłoni przed twarzą osoby poddawanej hipnozie,
strzelenie palcami w pobliżu jej oczu i jednoczesne rzucenie
rozkazu: 'Śpij! Śpij głęboko!' Jeśli jest to przeprowadzone w
sposób właściwy, powieki zamkną się w wyniku refleksu lub w
rezultacie hipnozy i pozostaną zamknięte, jeśli tylko osoba ta
jest w wystarczającym stopniu podatna na sugestię ... " 31
Profesor A.C.P. Sim s pisze : ,,Ważne jest, aby m1ec
świadomość siły sugestii w innych przypadkach, z założenia nie
mających kontekstu hipnotycznego, takich jak ogólnie
praktykowane zabiegi chirurgiczne czy zachęcanie ludzi do tego,
by wyszli do przodu" 32 Cytaty te wskazują na podobieństwo
niektórych technik stosowanych na spotkaniach „Toronto" do
tych, których używają hipnotyzerzy. Nie twierdzę, że przywódcy
świadomie hipnotyzują ludzi, raczej pragnę podkreślić to, że
techniki stosowane w obu przypadkach wykazują duże
podobieństwo, a zatem możliwym jest, że z powodu ignorancji
lub nieświadomości używają metod właściwych hipnozie.
31. Tamże; s. 156.
32. David J. Atkinson and David H. Field„ New Dictionary of Christian Ethics and Pastorał Theology";
(Leicester: Inter- Varsity Press, 1995) zob. tcnnin „Hypnosis" objaśniony przezA.C.P. Simsa.
23
 Nie do śmiechu
V. Biblia i fenomeny
Ci, którzy sympatyzują
z doświadczeniami typu „Toronto",
często cytują teksty biblijne lub wydarzenia mające stanowić
potwierdzenie ich poglądów. Niejednokrotnie cytaty te
wykorzystywane są w dość dziwaczny sposób, jak czyni to Guy
Chevereau, cytując Psalm 23, wiersz 2: ,,Pozwala mi leżeć na
zielonych pastwiskach" 33 i pragnąc w ten sposób usprawiedliwić
padanie i leżenie na dywanie! 34 Jeśli jest to poprawne cytowanie
Pisma Świętego, to następująca opinia na temat śmiechu podczas
zgromadzeń jest również poprawna.
P~alm 80, wiersz 7 powiada: ,, Wystawiłeś nas na zwadę sąsiadom
naszym; a nieprzyjaciołom naszym, aby sobie z nas śmiech stroili". 35
Zwolennicy „Toronto" podpierają się w dyskusjach śmiechem
Abrahama i Sary. Lecz rozdziały 17 i 18 I Księgi Mojżeszowej
pokazują, iż powodem śmiechu była ich niewiara. Wiele fragmentów
Biblii, odnoszących się do śmiechu, związanych jest z wyśmiew,uuem
się i pogardą 36 A skoro tak wiele fragmentów wskazuje na negatywny
charakter śmi echu, z pewnością można by stwierdzić , że śmiech
podczas zgromadzeń jest czymś niewłaśc iwym!
Powyższy paragraf został napisany nieco ironicznie, lecz
dla mnie jest to silniejszym argumentem przeciw śmiechowi
podczas zgromadzeń, niż słowa z Psalmu 23, używane na
poparcie „czasu spędzanego na dywanie". Podczas czytania
publikacji dotyczących ruchu „Toronto", jak i uczestnicząc w
spotkaniach tego typu, niejednokrotnie spotykałem się z
terminem „święty śmiech", nikt jednak nie wspomniał o
„nieświętym" śmiechu ani też nie natknąłem się na żadną
sugestię, że niejeden śmiech mógłby być nieco mniej niż święty .
Czy w ogóle nie ma tu różnicy?
Teraz przyjrzyjmy się jednak kilku biblijnym
33. Bib!ia Tysiąclecia .
34. Guy Chevreau „ Catch the Firc" (London: Marshall Pickcring,_1994), s. 51.
35. Biblia Gdańska .
36. Oto kilka przykładów: II Księga Królewska 19:21; II Księga Kronik 30: IO; Księ~a Nehcm_i~sza 2: 19;
Księga Joba 12:4 i 22; 19; Psalm 22:7 (Biblia Tysiąclecia); Księga Izajasza 37:22; Księga Ezcchie!a 23:32;
Ewangelia wg Mateusza 9:24.
24
Biblia i fenomeny
dotyczącym niezwykłych zjawisk.
A. Stary Testament
1. Abraham zapadł w głeboki sen. 37 Z pewnością może to być
postrzegane jako trans. Nikogo jednak, poza Bogiem i
Abrahamem, nie było przy tym. Nikt nie kładł na niego rąk. Nie
było powtarzanych refrenów. Nie padł rozkaz: ,,Bądź
napełniony!" Nie było również histerycznego śmiechu.
Doświadczenie to wyraźnie różniło się od „transów"
przeżywanych podczas spotkań typu „Toronto".
2. Podobnie można by skomentować niezwykłe doświadczenie
Saula. 38
3. W obronie przeżycia „Toronto", Bill Jackson odwołuje się3 9
do wzmianki o kapłanach, którzy „nie mogli ustać". 40 Tutaj
jednak znowu mamy do czynienia z jednorazowym, suwerennym
działaniem Bożym, bez jakiegokolwiek powiązania z ludzkim
narzędziem czy też interwencją człowieka.
4. Ezechiel miał wiele dziwnych wizji . Były to odosobnione
przeżycia, które czasami prowadziły do tego, że leżał na
twarzy. 41
5. Daniel padł na twarz w bojaźni, kiedy ukazał mu się
Gabriel. 42 Następnie zapadł w głęboki trans. Także tutaj
podobieństwo do omawianych wydarzeń wydaje się być bardzo
odległe . Po trzytygodniowym poście, Daniel miał kolejną wizję
i wpadł w trans. Inni obecni niczego nie widzieli, lecz odczuli
wielki lęk i uciekli. 43
Te starotestamentowe przykłady upadków pokazują, że
padnięcie na twarz było zwykle rezultatem wizj i czy też
głębokiego przeżycia o charakterze duchowym. Nie wiązało się
przykładom,
37. I Ks i ęga Mojżeszowa 15:12.
38. I Księga Samuclowa 19:24.
39. Bill Jackson „What in the World is Happening to us?" (Urbana, Illinois : Vincyard Champaign, 1994), s. 3.
40. Il Księga Kronik 5:13-14.
41. Księga Ezechiela I :28; 3:23.
42. Księga Daniela 8:17.
43 . Tamże, I 0:7-9.
25
 Nie do śmiechu
z żadną istotą ludzką i z pewnością nie towarzyszył temu przeżyciu
hi steryczny śmiech, raczej pojawiało się przerażenie .
B. Nowy Testament
1. Ludzie czasami padali przed Jezusem oddając Mu cześć. 44 lub
błagając o pomoc. 45
2. Uczniowie padli przerażeni. 46
3. Strażnicy l eże li niczym martwi, z powodu strachu przed
ani o ł em . 47
4. Saul upadł na ziemię , kiedy w drodze do Damaszku ukazał
mu s i ę uwielbiony Pan.48
5. Piotr, przebywając w samotności, popadł w zachwycenie.49
6. Jan padł do stóp Chrystusa, gdy ujrzał Go w chwale. ' 0
W żadnym z opisanych przypadków nie czytamy o tym, by na
kogokolwiek z tych osób były wkładane ręce, nie czytamy też, by
ktokolwiek wybuchał histerycznym śmie chem czy to podczas
oddawania czci czy też w czasie wkładani a nań rąk. Innymi słO\vy,
żadne ludzkie narzędzia nie były używane w celu wywołania tych
przeżyć, nie miały one też miejsca w czasie nabożeństw. Rozumie
się samo przez się, że doświadczenia te nie były poprzedzane
długotrwałym powtarzaniem refrenów czy wstępną perswazją lub
świadectwami i demonstracją tego, co ma się wydarzyć! Ostatnio,
podczas spotkania, w którym uczestniczył mój zięć i starszy z naszego
kościoła, a które zapowiadane było jako dotyczące ewangelizacji
wśród muzułmanów, mówca powiedział: ,,Będę się teraz modli! za
ludzi a oni będą padać. Jeśli upadniesz, masz pozostać w pozycji
leżącej dopóki nie każę ci wstać." W tym momencie mój zięć i
starszy naszego zboru natychmiast opuścili zgromadzenie.
44. Ewangelia wg Mateusza 2: 11 .
45. Ewange lia wg Marka 1;40.
46. Ewangelia wg Mateusza 17:6.
47. Tamże, 28:4.
48. Dzieje Apostolskie 9:4.
49. Tamże. 10:10.
50 . Objawienie Jana 1: 17.
26
Niebezpieczeństwo zwiedzenia
VI. Niebezpieczeństwo zwiedzenia
Z pewnością nie bez znaczenia pozostaje fakt, że jednym z
tematów, jakie często porusza Nowy Testament, jest
niebezpieczeństwo oszustwa i potrzeba rozróżniania. Chrzest i
Wieczerza Pańska, będąc sprawami wielkej wagi, pojawiają się
w stosunkowo niewielu miejscach, niebezpieczeństwo zwiedzenia
omawiane jest zaś w Ewangeliach, Listach i Księdze Objawienia.
Nie można zakwestionować wagi tego zagadnienia, skoro Biblia
uwypukla je tak bardzo . Nigdy dotąd ostrzeżenia te nie były tak
potrzebne, jak obecnie.
Możliwe, że chrześcijaństwo stanęło wobec największego
wyzwania w całej
swojej historii: wobec serii potężnych, wciąż
wzrastających odstępstw, które w sposób subtelny zmieniają
interpretację Biblii i podkopują wiarę milionów ludzi.' 1
Richard Owen Roberts, w jednym z rozdziałów swej wspaniałej
książki o przebudzeniu, omawia niebezpieczeństwa związane z
nim. Jedno z nich nazywa „brakiem rozróżniania" .
W żadnym razie, ani przez chwilę nie wolno przyjąć założenia, że
wszystko, co się dzieje w związku z przebudzeniem, automatycznie
.pochodzi od Boga. Nigdy Kościół nie jest bardziej podatny na błędy,
ni ż w czasie wielkich błogosławieństw przebudzenia. Jednym z
najpoważniejszych niebezpieczeństw, na które narażone jest
przebudzenie,jest brak umiejętnośc i odróżniania Bożego działania
nad duszami ludzkimi, od dzieła diabła w kontrprzebudzeniu. 52
Przecież Pismo pełne jest upomnień dotyczących
konieczności rozsądzania i rozróżniania.
Nasz Pan udziela
jasnych ostrzeżeń i daje wyraźne instrukcje, z których wynika,
że znaki, cuda i proroctwa w ogóle nie stanowią dowodu na to, i ż
osoba manifestująca te zjawiska jest Bożym dzieckiem. 53 Również
Listy wzywają nas do badania, poddawania próbie i analizowania
wypowiedzi lub zachodzących zjawisk. 54
51. Dave Hunt & T.A. McMahon „ The Scduction of Christian ity" (Eugcnc, Oregon: Harvcst House, 1985), s. 11.
52. Richard Owen Roberts „Rcvival" (Whcaton, Illinois : Tyndalc House, l 982) s. 120 i nastQpnc.
53. Ewange li a wg Mateusza 7: 15-23.
54. I List do Koryntian 14:29; I List do Tcsaloniczan 5:21; I List Jana 4: l.
27
 Nie do śmiechu Niebezpieczeństwo zwiedzenia

A. Potrzeba rozeznania że musi to pochodzić od Boga. Jednakże, jak nadmienia Os

Guinness w swojej książce pt. ,,Pył śmierci": ,,Nie można
Wiele fragmentów Pisma Świętego mówi o wyrafinowaniu i
utożsamiać rzeczywistości z prawdziwością i prawomocnością.
przebiegłości złego.Na przykład: II List do Koryntian 11, 13-14
W czasie niezliczonych doświadczeń religijnych, urok potężnych
i List do Efezjan 6, 11. W pierwszym, że wspomnianych
zjawisk duchowych znacznie przewyższa ich prawomocność. "62
fragmentów, szatan opisany jest jako ten, który ukrywa się pod
postacią anioła światłości. Na co to wskazuje? Z pewnością
możemy wnioskować, że pojawi się w przebraniu kogoś, kto się
dobrze zapowiada i jest ponętny, atrakcyjny, łagodny i życzliwy .
Coś, co dobrze wygląda, nie musi wcale być dobre.

W Nowym Testamencie znajdujemy przynajmniej dziesięć

greckich słów mówiących o oszustwie lub zwiedzeniu 55 . Fakt ten
świadczy o tym,j ak ważne jest to niebezpieczeństwo oraz o tym,
w jak różnych formach może występować.
B. Polecenie osądzania
Wydaje się, że
pewna grupa osób związanych ze zjawiskiem
„Toronto" gorąco
pragnie uniknąć wszelkiej krytyki. W
szczególności Dave Roberts chętni e nazywa „legalistami" tych,
którzy próbują oceniać lub krytykować ruch.56 A przecież Biblia
naprawdę ostrzega nas przed zwiedzeniem i jednocześnie
nakazuje nam rozsądzanie. 57 Apostoł Paweł zachęca nas do
badania wszystkiego i przestrzega przed odstępstwem, jakie
nadejdzie w czasach ostatecznych.59 To samo czyni apostoł
Piotr, 60 jednocześnie apostoł Jan wzywa nas, byśmy „badali
duchy" 61 . Jak łatwo chrześcijanie bywają zwodzeni! Jeśli mamy
do czynienia z czymś niezwykłym w sferze duchowej, wielu sądzi,
SS.np. Planao - zabłąkać się, zejść zwłasc iwc.j drogi ( Ewangelia wg Mateusza 18:12; 24:4,5,11,24; Ewangelia
wg Marka 13:5,6; Ewangelia wg Łukasza 21 :8; I List do Koryntian 15:33);
Apate - oszustwo ( II List Piotra 2: 13 );
Exapateo - omamić, oszukać (List do Rzymian 16: 17,18; II List do Koryntian 1 I :3; I List do Tymoteusza
2:14);
Phrenapatao - zwodnicze myślenie (List do Galacjan 6:3; List do Tytusa 1: 10);
Do/os - podstęp (li List do Koryntian 11:13 )...
56. Dave Roberts ... s. 112, 176.
57. Istnieje przynajmniej dziesięć słów tłumaczonych jako „rozsądzanie" (pięć z nich występuje w S.T. i
pięć wN .T.).
58. I List do Tcsaloniezan 5:2 l.
59. J List do Tymoteusza 4: I i następne; lJ List do Tymoteusza 4:3-4.
60. II List Piotra 2: 1.
61. J ListJana 4:1 i następne. 62. Os Guinness „The Dust of Death" (London: Inter-Varsity Press, 1973), s.31 I.
28 29
 Nie do śmiechu
VII. Rozpoznawanie i zdrowy rozsądek
Jednym z najbardziej przerażających aspektów manii „Toronto"
jest napomnienie jakie wielokrotnie słyszałem: ,/vie próbuj zr~zumieć
tego swoim umysłem. Po prostu przyjmij to". Pozostaje to w
całkowitej sprzeczności z nauką Nowego Testamentu. 63 Apostoł
Piotr, nalegając, by czytelnicy jego listu, w tym także i my,
przygotowali samych siebie do służby Bogu, pisze: ,,okiełzajcie
umysły wasze" lub, jak mówi Biblia Tysiąclecia: ,,przepasawszy
biodra waszego umysłu, bądźcie trzeźwz°' 64 •
Na Wschodzie, zwłaszcza w czasach biblijnych, zarówno
kobiety, jak i mężczyźni nosili długie obszerne szaty i, jeśli mieh
uciekać, pracować w polu lub staczać bitwę, musieli zawijać sw~ją
długą suknię w pasek, aby im nie przeszkadzała w dzia_łanm.
Musieli przepasać się, aby przystąpić do zajęcia. Piotr mówt nam,
że to właśnie mamy uczynić z naszymi umysłami.
Umysłjestjednym z najważniejszych elementów naszej istoty;
zapewnia nam zdolność myślenia. Całkiem słusznie przywiązujemy
do niego dużą wagę. Większość procesów edukacyjnych
związanych jest z umysłem, wiele czasu i pieniędzy poświęca~y
na ćwiczenie go. Powszechnie uważa się, że największą tragedią,
jaka może przydarzyć się człowiekowi, jest utrata rozumu.
Nie jest więc niczym zaskakującym to, że Biblia kładzie
ogromny nacisk na wagę rozumu. Słowem, często stosowanym
w Biblii w odniesieniu do rozumu, jest ,.,serce". Zwykle dotyczy
ono całego wewnętrznego człowieka, często jednak odnosi się
do zdolności rozumowania. Tak więc, kiedy Pismo mówi:"uwierz
w sercu swoim", oznacza to również zaangażowanie umysłu.
Mamy kochać Boga całym naszym umysłem. 65 Bóg wypisuje
Swe prawa w naszych umysłach. 66 Mamy być przemienieni przez
odnowienie naszych umysłów. 67
63. John MacArthur w książce „Rccklcss Faith: Whcn the Church Loscs lts Wił.I to Disccrn" (W~eaton,
Illinois: Crossway Books, 1994) opisuje współczesne tendencje do odchodzema od rozsądkoweJ oceny
zjawisk.
64. I List Piotra I :13; 4:7; 5:8.
65. Ewangelia wg Mateusza 22:37 .
66. List do Hebrajczyków 8: I O; 10: I 6.
67. List do Rzymian 12:1-2.
30
Rozpoznawanie i zdrowy rozsądek
Wiara angażuje rozum. Mówiąc tak, nie twierdzę, że rozum sam w
sobie jest wstanie dotrzeć do Boga lubże rozumienie jest wiarą samą
w sobie. Musimy jednak rozumieć podstawy Ewangelii, aby prawdziwie
uwierzyć. Kiedy Filip zbliżył się do rydwanu Etiopczyka, zapytał go:
,,Czy rozumiesz to, co czytasz?"68 Pryscylla iAkwila, gdy stwierdzili,
że Apollos ma pewne braki w rozumieniu Pism, wzięli go na stronę i
„wyłożyli mu dokładniej drogę Bożą" .69 Przed odrodzeniem, umysły
nasze pozostają w ciemności70 , są ślepe 7 1, złe 72 i wrogie Bogu73
Przejawem zaś nawrócenia jest odrodzenie umysłu; otrzymujemy
wówczas Ducha powściągliwości74 i całe nasze życie umysłowe
poddajemy pod Jego kontrolę7 5 .
Dr J. Packer, pisząc o wielkim Johnie Owenie, purytańskim
księciu, mówi, iż twierdził on, że: ,,Umysł czy też !rozumienie
jest wiodącą zdolnością duszy. .. jest jej urzędem prowadzącym,
kierującym, dokonującym wyborów ... .jest okiem duszy. " 76
Dlatego więc tak bardzo niebezpieczne jest pomijanie umysłu.
Walter Martin, pisząc o sektach, stwierdza: ,,Przede
wszystkim, ich system wierzeń charakteryzuje się wyłączeniem
umysłu. Sekty nie są zainteresowane racjonalną, rozumową
poznawczą oceną faktów. " 77
W przemówieniu, wygłoszonym w 1971 roku w
Chrześcijańskiej Społeczności Medycznej, Dr M. Lloyd-Jones,
odnosząc się do zaangażowania członków Kościoła Rzymsko-
Katolicki ego w ruch charyzmatyczny, powiedział: ,,W tym
wszystkim dostrzeć można pewien bardzo niebezpieczny element,
wydawać by sie mogla bowiem, iż teologia nie ma znaczenia, a
tym co naprawdę ma znaczenie, jest żywe przeżycie w Duchu,
przejawiające się w szczególnych darach. Tak więc możesz wierzyć
w cokolwiek, jeśli objawiają się u ciebie te dary. Wszystko to
68. Dziej eApostolskie 8:30.
69. Tamże, 18:26.
70. LiSI do Rzymian 1: I 8-32: List do Efezjan 4: 17-18.
71.11 List do Koryntian 4:1-4.
72. List do Rzymian 1:28 .
73 . Tamże, 8:7.
74. Ewangelia wg Marka 5:15; ]J List do Tymoteusza 1:7.
75. Il Cist do Koryntian I 05.
76. I.I. Packcr „Among God's Giants: The Puritan Vision of the Christian Life" (Eastboumc, Kingsway
Publications, 1991 ), s. 255.
77 . Walter Martin „The Kingdom of the Cu!ts" (Bethany House, 1985), s. 26.
31
 Nie do śmiechu
określiłbym jako kapitulację w obliczu zjawisk. Jest to taki stan,
w którym twoja teologia i doktryna są w jakimś stopniu
podporządkowane przeżyciom."
Nieco później, ten sam mówca zauważa: ,.,Jest to dla mnie ważne
również z teologicznego punktu widzenia. Nie wolno nam pozwolić na
to, by nasza doktryna była zależna od określonych zjawisk czy wydarzeń.
Wydaje mi się, że obecnie niebezpieczeństwo to zagraża wielu dobrym
chrześcijanom. .. wielu z nich jest dzisiaj tak zafascynowanych efektami,
że gotowi są porzucić to, w co zawsze wierzyli. "
Jeszcze dalej, mówiąc o Zasadzie Pisma, powiedział: ,,Nasz
Pan ostrzegał, że będą ludzie, którzy przyjdą do Niego i powiedzą:
Panie, czyż nie prorokowaliśmy w imieniu twoim i w imieniu
twoim nie wypędzaliśmy demonów, i w imieniu twoim nie
czyniliśmy cudów? '78 On nie dyskutuje na temat tego wyznania
czy też na temat faktów, lecz oświadcza, że powie im: 'Nigdy was
nie znalem. Idźcie precz ode mnie wy, którzy czynicie bezprawie'. 79 "
Cała Biblia poucza nas, abyśmy badali i sprawdzali duchy.
Wskazuje ona na istnienie wielu mocy i sił, mogących powodować
określone zjawiska i efekty; niektóre z nich są „złymi duchami".
Jak wobec tego podjąć właściwą decyzję? Wciąż podkreślam, że
zjawiska nie mogą być sprawą decydującą. Nie możemy im ulegać;
do wniosków dochodzić powinieneś na innym, mianowicie na
biblijnym gruncie. Cudowne, nadnaturalne wydarzenia nie muszą
potwierdzać czyjegoś posługiwania i z pewnością nie można dopuścić
do tego, by one decydowały o naszych poglądach. Ostrzeżenie
naszego Pana jest wciąż aktualne: ,,Powstaną bowiem fałszywi
mesjasze i fałszywi prorocy i czynić będą wielkie znaki i cuda, aby,
o ile można, zwieść i wybranych" 80 . Dr Lloyd Jones niemal pod
koniec przemowy, powiedział: ,.,Jeśli kiedykolwiek ktoś bezkrytycznie
poddaje się niewidzialnej mocy, szuka kłopotów." 81 Niewiele jest
stwierdzeń wygłoszonych ponad dwadzieścia lat temu, które byłyby
bardziej aktualne w obecnej sytuacji.
78. Ewangelia wg Mateusza 7:22.
79. Tamże, wiersz 23.
80. Tamże, 24:24.
81. D.Martyn Lloyd-Jones „The Supcrnatural in Medicinc" (London: CMF Publications, 1971), s.
5.19,20,21,23 .
32
Ocena
VIII. Ocena
Szczerze mówiąc, jestem zdumiony i bardzo zasmucony.
Ludzie, którzy poprzednio trwali przy Piśmie Świętym, zdrowej
doktrynie i zreformowanej wierze oraz tym wszystkim, co można
przypisać ewangelicznym chrześcijanom, wydają się tracić
rozum! Stają w obronie przeżycia „Toronto" starając się
usprawiedliwić to zjawisko. Podchodzą do niego z dobrotliwą
pobłażliwością, bądź z zapałem, świadczącym raczej o fanatyzmie,
niż o wierze. Zdają się nagle ulegać jawnemu, niezmąconemu
pragmatyzmowi, który, mówiąc bez ogródek, oznacza, że cel
uświęca środki. A zatem, jeśli „Toronto" daje dobre rezultaty,
nie ma znaczenia to, jak dziwaczne, niebiblijne i bliskie sektom
sąjego metody!
Nadszedłczas na jasne myślenie, dokładną egzegezę, jak
również krytyczną ocenę. Pozwólcie, że przedstawię sytuacje w
sposób następujący: Są trzy aspekty tego ruchu, które należy
zbadać. Pierwszym jest doktryna, założenia czy też podstawa
ruchu; drugim praktyka, stosowane techniki i procedury; trzecim
owoce i skutki w życiu ludzi.
Rozpocznę od ostatniego aspektu. Niewatpliwie niektórzy
przyznają i dają
temu świadectwo, że doznali wielkiego
błogosławieństwa poprzez przeżycie „Toronto". Przyjmijmy
zatem, w dobrej wierze, że wszystkie takie wyznania są
prawdziwe. Lecz podkreślmy także to, iż inni, którzy poddani
zostali takim samym działaniom, również doświadczyli „padania
w mocy" i spędzili „czas na dywanie", dają świadectwo temu, że
nie doświadczyli żadnej zmiany lub mówią o negatywnych
skutkach. Ewidentnym przypadkiem jest reporter, który „upadł",
lecz pozostał człowiekiem nienawróconym. 82 O pewnym, znanym
mi, młodym człowieku mówi się, że „padał" około piętnaście
•razy, lecz jak dotąd nie można zaobserwować istotnych zmian w
jego charakterze lub duchowości . 83 Tego rodzaju przykłady
82. Dave Roberts ... , s. 30.
83 . Gdy pewnemu ojcu zadałem pytanie : ,,Jakq istotną zmianę zauważył pan w zachowcmiu :J:vna po jego
przeżyciach?", usłyszałem odpowiedź : ,,Jed_vną zmianą, jaką widzę w JJ'nu, jest to, że stał s ię jeszcze
bardziej nieodpowiedzialny".
33
 Nie do śmiechu
skłaniają nas do stwierdzenia, że o omawianym aspekcie ruchu -
owocu nie można powiedzieć w sposób jednoznaczny, iż jest
dobry, pozytywny.A chociaż rezultaty byłyby dobre, pożyteczne
i błogosławione, nie byłby to wystarczający powód, do tego, by
uznać za właściwą doktrynę głoszoną przez ludzi, którzy dali
początek ruchowi, ani też do tego, by usprawiedliwić stosowane
przez nich metody. Każdy świadomy i uczciwy chrześcijanin musi
bowiem przyznać, że niektórzy ludzie znaleźli Chrystusa lub
doświadczyli innego rodzaju błogosławieństw będąc w rażącym
błędzie, na przykład znajdując się w Kościele Rzymsko-
Katolickim lub w sektach. J.I. Packer, pisząc o „ewangelicznym
pelagianiźm i e", mówi o ,, ... Bogu, który łaskawie błogosławi
prawdę, nawet wtedy, gdy błąd siedzi obok niej. .. " 84 Innymi
słowy, jeśli prawda jest głoszona, nawet przez heretyka, Bóg
często błogosławi słuchaczom. Nigdy jednak nie jest to dowodem
prawdziwości głoszonej herezji an i też nie potwierdza
poprawności używanych sposobów postępowania, a tym bardt1:iej
nie oznacza, że powinniśmy udostępnić nasze kazalnice tym,
którzy prócz prawdy głoszą błędne nauki.
Jestem głęboko przekonany, że jeśli ktoś gorliwie szuka Boga,
pokornym i skruszonym sercem, On łaskawie znajduje go nawet
wtedy, gdy ten tkwi w błędzie i ma ograniczone lub fałszywe
zrozumienie doktryny. Bóg czyni to nie z powodu tego błędu,
ale pomimo jego istnienia.
Poza tym, nawet pozytywne świadectwo nie oznacza
autentyczności źródła. Tony Sargent podaje, że w jednej ze swych
późniejszych wypowiedzi, dr D.M.Lloyd-Jones: ,, ... surowo
krytykował świadectwo, które zmianę w zachowaniu i postawie
określało jako skutekjakiegoś przeżycia. To czyni chrześcijaństwo
otwartym na uderzenia ze strony psychologów, którzy z
powodzeniem mogą podawać podobne przykłady z obszaru
działania kultów. Wiele czynników działa dobrze na ludzi: środki
farmaceutyczne, psychoterapia, autosugestia i tym podobne. " 85
84. J.l. Packer. .. , s. 395.
85. Tony Sargent „ The SacrcdAnointing" ( London, Hodder, 1994), s. 187.
34
Ocena
Oznacza to, że powinniśmy z uwagą i ostrożnością przyglądać
się owocom, szczególnie tym, które pojawiają się w wyniku
działania niekonwencjonalnych metod i czerpania z
nieortodoksyjnych żródeł.
A co z technikami i procedurami stosowanymi przez ruch
„Toronto"? Z moich obserwacji wynika, że są one wysoce
niebiblijne. Podobieństwo między technikami stosowanymi na
spotkaniach typu „Toronto" i tymi, które praktykuje się podczas
określonych pokazów hipnozy oraz w klinikach leczących tą
metodą, jest uderzające. Następnie, wielokrotne powtarzanie
refrenów i wezwania: ,,Nie próbuj zrozumieć tego swoim
umysłem" 86 i ,,Nie módl się", słyszane niejednokrotnie podczas
różnych spotkań wraz z rozkazami: ,,Pij!", ,,Przyjmij'", są
wyjątkowo niepokojące dla uważnych obserwatorów.
Wstrząsające są też podobieństwa do pewnych części nagrań
video, jakie oglądaliśmy ostatnio w filmie „Bogowie New Age".
Kiedy przeanalizujesz te fakty i weźmiesz pod uwagę to, że,
spotykając się ze sprzeciwem, ruch ostrzega, iż ci, którzy nie
przyłączyli się do niego „zasmucają Ducha" lub „omija ich
przebudzenie", oczywistym stanie się podobieństwo tych
zabiegów do metod stosowanych przez niektóre sekty.
Przekręcanie Pisma dla usprawiedliwienia zjawiska, jak na
przykład cytowanie Psalmu 23 :2 dla poparcia leżenia na podłodze
w stanie podobnym do transu, jest bardzo powszechne.
Częste cytowanie zjawisk występujących w przeszłości
podczas przebudzeń, mających potwierdzić bieżące wydarzenia,
wprowadza w błąd,jeśli nie jest zwykłą nieuczciwością. Dlaczego?
Przede wszystkim dlatego, że są one traktowane selektywnie, po
drugie dlatego, iż obrońcy ruchu nie zadbali o to, by powiedzieć,
że podobne wydarzenia w przeszłości były zabronione albo
-powszechnie potępiane, nie zaś popierane i zalecane,jak to czynią
dzisiejsi zwolennicy tych przeżyć. Na przykład,jak widzieliśmy,
zarówno John, jak i Charles Wesleyowie doświadczyli
86. ,,Bóg nie popycha ludzi do wykonania swego dzieła używając zwykłej fizycznej mocy lecz zwraca siQ do
nich poprzez swoje słowo o czc ~jąc rozważnej zgody w rozumnym posłuszeństwie" J.I . Packcr..., s. 370.
35
 Nie do śmiechu
niekontrolowanego śmiechu, lecz osądzili go jako wpływ
demoniczny! 87 Także Watchman Nee zaobserwował to zjawisko
w Chinach i określił je jako „będące wytworem duszy ludzkiej". 88
Co więcej , kiedy niepohamowany śmiech, omdlenia czy drgawki
pojawiały się w przeszłości podczas przebudzeń, przywódcy
najwyraźniej nie kierowali na nie uwagi i nie cieszyły s i ę one ich
poparc iem. Zupełnie inaczej ma się sprawa z dzisiejszymi
przywódcami ruchu. Tak dalece zachęcają oni do doświadczenia
tych przeżyć, iż trzymają mikrofon przy ustach tych, którzy się
śmieją, by dźwięk mógł być słyszany w całym budynku. Kolejną
różnicą jest to, że gdy w przeszłości ludzie padali, generalnie
następowało to pod wpływem głoszonego Słowa, a nie w wyniku
czyjegoś dotknięcia. Powodowane było to bojaźnią, a nie
euforycznym przeżyciem, któremu towarzyszy śmiech i tanie żarty,
co można zaobserwować dzisiaj. Ten aspekt zj awiska „Toronto"
jest zdecydowanie niepodobny do biblijnego chrześc ijaństwa .
A co z doktryną? Uczciwie trzeba powiedzieć, że niektórzy
ludzie, związani z obecnym ruchem w tym kraju89 , są ortodoksyjni
w tym, w co wierzą. Lecz niektórzy, od początku zdecydowanie
zaangażowani w ruch, są, delikatnie mówiąc, nieortodoksyjni.
Ich skrzywienie doktrynalne jest wyjątkowo dobrze
udokumentowane. 90 Z ich ust padają następujące stwierdzenia:
„Wy (chrześcijanie) nie macie boga w sobie, wy jesteście
bogami. " 91 , ,,Wierzący jest wcieleniem Boga w takim samym
stopniu, jak Jego wcieleniem był Jezus z Nazaretu" 92 . Dodaj do
tego heretyckie nauczanie o tym, że śmierć Chrystusa ma krzyżu
nie mogła nas zbawić i nie zbawiła nas 93 , że na krzyżu Jezus stał
się i stotą demoniczną94 , że przez trzy dni był torturowany w
piekle 95, że potem musiał narodzić s ię w piekle na nowo. 96 Połącz
87. Pamiętnik Johna Wcs\ey'a, 9: 21 maja 1740.
88. Watchman Nec„ The Latcnt Power of the Soul" (New York : Christian Fellowship Publishcrs, 1972), s. 71.
89. W Wielkiej Brytanii - przypis tłumacza.
90. Hank Hancgraaff „ Christianity in Crisis" (Eugene, Oregon: Harvcst House, 1993 ),
Daniel R.Mcconne! l „A Diffcrcnt Gospel" (Pcabody, MA: Hcndrickson Publishers, 1988).
91. Roy Livcscy „ Undcrstanding Dcccption (Chichester: New Winc Press, 1987), s. 22,27.
92. E.W. Kenyon, cytowany tamże, s. 332.
93. E.W. Kcnyon, tamże.
94. Benny Hinn & Kenneth Copcland, tamże, s. 155,156.
9 5. Frederick K.C. Price, tamże, s. 163; Hagi n & Copeland, tamże, s. 164; Paul Billheimer tamże, s. 1641 nast1rpne.
96. Kenneth Copeland, cytowany tamże, s. 170.
36
Ocena
to wszystko w jedną całość, a będzies z w stanie dojrzeć
problematyczne korzenie tego ruchu. 97 Pamiętaj także o tym, że
ludzie, którzy początkowo stali za ruchem „Toronto", należą do
organizacji „Zdrowie, Bogactwo, Powodzenie" czy „Słowo
Wiary"- ruchu związanego z Kennethem Haginem i Kennethem
Copelandem. Widziałem film video, w którym Rodney Howard-
Brown e przez pół godziny wyJasnta swoje
„błogosławieństwo"(bogactwo) i przekonuje o tym, że Jezus był
bogaty, a następnie z wielkim naciskiem apeluje o fundusze .
Pewien brytyjski kaznodz ieja baptystyczny, znany z
propagowania przeżycia „Toronto", podkreślił, że nie chce dać
s i ę wciągnąć w dyskusję na temat Kennetha Copelanda i
Rodneya Howard-Browne'a , mimo to jednak przedstawił linię
ich obrony w następującym stwierdzeniu: ,,Ogólnie rzecz biorąc,
należy pamiętać, że Samson działał w mocy Ducha Świętego,
chociaż jego sposób życia nie był właściwy. Balaam prorokował
prawdę przez Ducha Świętego, chociaż był fałszywym
nauczycielem. Jeśli ludzie znajdują się w błędzie, nie musi to
oznaczać, że Bóg ich nie używa. Ci, którzy byli ochrzczeni lub
uzdrowieni przez Judasza z pewnością przeżyli szok, kiedy
dowiedzieli się, że był on synem zatracenia. " 98
Otwarcie mówiąć , uważam taką wypowiedź za zdumiewającą.
Fakt, że Bóg używał Samsona Qak i z pewnością Cyrusa) nie
oznacza, że mamy naśladować styl życia Samsona czy też
stosować jego metody. To, że Bóg miał nadrzędną władzę nad
próbami Balaama, nie oznacza, że akceptujemy naukę Balaama. 99
Kiedy ludzie byli uzdrowieni przez Judasza, nie wiedzieli, że był
on synem zatracenia. Gdyby wiedzieli, być może odrzuciliby jego
usługiwanie. Pan nasz miał Swoje powody ku temu, by wcześniej
nie wyjawić prawdziwego stanu Judasza. Znając prawdę o nim,
któż z grona wiernych naśladowców Pana Jezusa przyjąłby jego
służbę i powielał jego metody? Powyższemu twierdzeniu musimy
przeciwstawić całe nauczanie Listów, mówiące o tym, jaka ma
97. Tamże, Część czwarta, s. 145-177.
. 98. Z prywatnego li stu.
99. Objawienie Jana2:14.
37
 Nie do śmiechu
być nasza postawa wobec fałszywych nauczycieli, oraz ostrzeżenie
naszego Pana 100 , w którym ostrzega nas On przed fałszywymi
prorokami. Poucza nas, że owocem, którego mamy szukać nie
są proroctwa, znaki, cuda lub egzorcyzmy 101 ani nawet właściwe
słowa (,,Panie, Panie") lecz posłuszeństwo Ojcu 102 i temu, czego
On sam naucza 103 . Zjawiska tego typu towarzyszą nam od wielu
lat, lecz zazwyczaj były one odrzucane lub traktowane jako
podejrzane nawet przez tradycyjnych zielonoświątkowców czy
charyzmatyków. Szeroka i bezkrytyczna ich akceptacja ze strony
ludzi, którzy powinni mieć rozeznanie, jest wysoce alarmująca.
Dlaczego ludzie poprzednio zdrowo myślący, dziś przyjmują
te rzeczy? Dlaczego poszukują tego przeżycia i dlaczego ruch
ten wywiera tak potężny wpływ?
Jednym z powodów może być to, że wszyscy tęsknimy za
jakimś szczególnym wydarzeniem i wielu z nas od lat modli się
o przebudzenie. Ludzie zmęczeni tym, że oglądają niewielki
owoc lub wręcz nie widzą żadnego owocu, postrzegają w tym
przeżyciu coś namacalnego i wyraźnie nadprzyrodzonego. Jest
w tym posmak czegoś oczekiwanego. Zjawiskiem tym interesują
się tłumy i niektórzy ludzie wydają się doświadczać znaczących
błogosławieństw . Zatem zastrzeżenia dotyczące hałaśliwych i
niezwykłych zachowań, wątpliwe i czasem dziwaczne techniki
oraz podejrzane doktryny założycieli odkłada się na bok po to,
aby tylko doświadczyć czegoś namacalnego.
Drugim powodem jest fakt, że wczesne przekazy, dotyczące
omawianych zdarzeń, często wymieniały słowo ,przebudzenie",
co przyciągało uwagę wielu osób. Obawiając się tego, że owe
przebudzenie może ich ominąć, włączyli się w to przeżycie i
stwierdzili, że jest ono przyjemne 104 i daje się pomnażać. Porzucili
więc zastrzeżenia po to, aby osiągnąć pewien natychmiastowy owoc.
100. Ewangelia wg Mateusza 7.
101. Tamże, wiersz 22.
102. Tamże, wiersz 21.
103. Tamże, wiersz 24.
104. Faktu tego nie można ignorować. Doświadczenia , jak wskazuje na to wicie świadectw, mogą b~ć
przyjemne. Tc same przeżycia wyst~pują jednak w hipnozie, hinduiźmic czy podczas zażywania
narkotyków.
38
Ocena
Trzecia przyczyna związana jest z tym, że w ciągu ostatnich
lat ewangeliczne kościoły coraz mniej interesowały się doktryną
i z coraz mniejszą dbałością trwały w posłuszeństwie Słowu.
Świadczą o tym chociażby: akceptowanie świeckich,
feministycznych dążeń w niektórych dziedzinach pracy kościoła
i tolerancyjny stosunek do homoseksualizmu. Ruch
charyzmatyczny jest niefortunnym efektem obniżenia czujnoś c i
wielu chrześcijan, tak więc są oni gotowi przyjąć niemal każdą
wypowiedź jako „słowo od Pana" i przywykli do niezwykłych
zdarzeń w czasie nabożeństwa . Te tendencje w ogromnym
stopniu ułatwiły akceptację podejrzanych doktryn i dziwacznych
praktyk.
Konkluzja
Istnieje wyraźne pomieszanie pojęć. Niektórzy propagatorzy
„Toronto" przyznają, że jest tak w istocie, ale jak dotąd nikt nie
wyraził chęci „oczyszczenia" i dokładnego określenia, które z
wydarzeń są fałszem lub wytworem cielesnej natury. Podkreśla
się jedynie błogosławieństwa. Jednakże sam fakt, że pewni ludzie
przeżyli błogosławieństwo nie oznacza jeszcze, że miało ono swe
źródło w doświadczeniu „Toronto". Bóg może błogosławić
szukających po prostu dlatego, że są oni głodni. Bóg może
błogosławić ludziom pomimo przedziwnych wydarzeń. Wiele
aspektów ruchu budzi jednak poważną troskę. Jego pochodzenie,
bezkrytyczne przyjmowanie wszelkich zjawisk, jako mających
swe źródło w Bogu, przeświadczenie o tym, że ludzie jedynie
wtedy są prawdziwie błogosławi eni, gdy padają, hałaśliwy
(niektórzy powiedzieliby, że bluźnierczy), wrzaskliwy śmiech
podczas czytania uroczystych fragmentów Pisma Świętego 105 ,
przekręcanie Pisma, ignorowanie biblijnych ostrzeżeń i zaleceń,
aby badać duchy i odrzucać fałszywe nauki, usprawiedliwianie
. zwierzęcych odgłosów wydawanych przez wiernych a także
zastraszanie i groźby wobec tych, którzy sprzeciwiają się ruchowi
- wszystko to doprowadza mnie do wniosku, że większość tych
wydarzeń, jeśli nie całość, nie pochodzi od Boga. Wobec tych,
105 . Np. Księga Izajasza.53.
39
 Nie do śmiechu Ocena

którzy opierają się padaniu czy śmiechowi, stawia się często Naprawdę zastanawiam się nad tym, czy pewne rzeczy spośród
zarzuty, że zasmucają lub gaszą Ducha Świętego. To są fałszywe tych, które miały miejsce, nie były dziełem diabła, mającego
oskarżenia. Nie możemy zasmucać Ducha Świętego poprzez przerazić nas tak skutecznie, byśmy, gdy przyjdzie to, co
posłuszeństwo biblijnemu poleceniu, by rozsądzać i badać duchy, prawdziwe, odrzucili je, będąc ostrożni wobec „zjawisk".
jeśli tylko czynimy to pokornie i łaskawie. Jest wiele sposobów Ilustracją tego niech będzie przykład lęku, jaki powszechnie
gaszenia Ducha i niewykluczone, że „Toronto" jest jednym z panuje między wieloma chrześcijanami ewangelicznymi, którzy
nich! boją się uczynić coś, co mogłoby sugerować, że są
charyzmatykami. Może to być na przykład podnoszenie rąk
Pismo mówi : ,,Zachowuj przezorność i roztropność" 106 .
podczas modlitwy czy uwielbienia. A przecież, pomijając fakt,
Apostoł Paweł mówi, że Bóg dał nam ducha „powściągliwości" 107
że jest to gest całkowicie biblijny, 114 chrześcijanie czynili to przez
(według innych tłumaczeń : ,,trzeźwego myślenia"I 08 , ,,zdrowego
wiele lat, na długo przed powstaniem ruchu charyzmatycznego.
umyslu" 109). W Pierwszym Liście do Koryntian czytamy: ,,Bóg
Nie wolno nam zatem obawiać się tego, co jest zarówno naturalne,
nie jest Bogiem nieporządku, ale pokoju" 110 oraz: ,,Wszystko niech
jak i biblijne; ale, uciekając od tego, co niebiblijne, nienaturalne,
się odbywa godnie i w porządku." 111 Nie ośmielajmy się
dziwaczne i nieporządne, musimy błagać Boga o to; by dał nam
ignorować Bożych wskazań dotyczących oceny fałszywej doktryny
duchowe rozeznanie. Nieustannie musimy też wołać do Niego o
i praktyk. Nie wolno nam lekceważyć faktu, że Bógjest Bogiem
prawdziwe przebudzenie, oddające Mu cześć i zbawiające dusze
porządku. Jeśli czasami wchodzi On w życie ludzkie i czyni to w
ludzkie . Czy gorliwie w modlitwie szukamy Jego oblicza? Czy
sposób wyglądający na nieporządek (np. dzień Pięćdziesiątnicy),
dokładamy wszelkich starań, by żyć czcząc Boga i zachowując
nie oznacza to, że każdy nieporządek religijny pochodzi od Boga.
posłuszeństwo Jego Słowu? Czy naprawdę, codziennie badamy
Co więcej, cały ten ruch pozostawia na uboczu podstawowe Pisma? Potępiając histeryczny i pozbawiony szacunku śmiech,
pytanie, dotyczące tego,jak pielęgnować duchowe życie. Z moich czy sami jesteśmy ludźmi radosnymi? Czy znamy niewymowną
obserwacji wynika, że ludzie wciąż wracają po to, aby na nowo i chwalebną radość? Czy nasze nabożeństwa są pełne radości,
dostąpić ekstazy. W całym Pismie Świętym nie ma cienia dowodu czy też są ponure? Nie wystarczy krytykować to, co fałszywe,
na to, że tak właśnie rozumieć należy napełnienie Duchem 112 . musimy także gorliwie szukać prawdziwej, realnej, biblijnej drogi.
Niech Bóg nam w tym dopomoże ze względu na Swoje Imię.
Jak pisze John MacArthur: ,, ... najwyższym wyrazem Bożej
mocy w dzisiejszym świecie nie są jakieś spektakularne i
niezwykle znaki czy cuda, ale niczym nie zmącone, pobożne życie
kontrolowane przez Ducha."113
Nasza troska, związana ze zjawiskiem „Toronto" nie może
odstraszyć nas od szukania prawdziwego Bożego przebudzenia.
l 06. Przypowi eści Salomona 3 :21.
107. II List do Tymoteusza 1:7.
108. Biblia Tysiąclecia.
109. Biblia Gdańska.
1IO. I List do Koryntian I4:33.
l 11. Tamże, wiersz 40.
112. List do Efezjan 5: 18. 114. Na przykład: II Księga Mojżeszowa 17 :11; V Ksi1cga Mojżeszowa 32:40; Psalm 28:2; 63:5; 134:2;
113. John MacArthur, Jr „Charismatic Chaos" (Grand Rapids: Zondervan, 1992), s. 151. Treny 2:19; 3:41; Ewangelia wg Łukasza 24:50; I List do Tymoteusza 2:8.
40 41