Temat: Zakady pralnicze.

ZAKADY KONSERWACJI WYROBW WKIENNICZYCH

Zakady konserwacji wyrobw wkienniczych s to wszelkiego rodzaju jednostki produkcyjno-usugowe, ktrych celem jest przywrcenie wyrobom wkienniczym ich pierwotnych cech, nabytych w procesie wytwarzania tkaniny (wyrobu) jak i podczas konfekcjonowania, a utraconych czciowo w czasie uytkowania.

ZAKADY CZYSZCZENIA CHEMICZNEGO (PRZEMYSOWE, SKLEPOWE)

PRALNIA HOTELOWA PRALNIE WOJSKOWE

PRALNIA SZPITALNA

TYPY PRALNI
PRALNIE ZAKADOWE (PRZYZAKADOWE)

PRALNIE LOKATORSKIE, BLOKOWE, SAMOOBSUGOWE

PRALNIE KOMERCYJNE (CENTRALNE, SPECJALISTYCZNE, PRYWATNE)

Wyroby wkiennicze w trakcie uytkowania ulegaj zanieczyszczeniom lub utracie innych cech decydujcych o ich przydatnoci do okrelonych potrzeb czowieka. Jednym z podstawowych zabiegw zwizanych z konserwacj wyrobw wkienniczych jest pranie, zarwno w roztworach wodnych jak i kpielach rozpuszczalnikowych (czyszczenie chemiczne). Pod pojciem prania rozumie si na og usuwanie z wyrobw wkienniczych wszelkich zabrudzeo naniesionych na nie w czasie uytkowania. Celem zabiegw pralniczych jest wic przywrcenie wartoci uytkowych tym wyrobom. Istnieje podwjny wymg, co do efektu zabiegw pralniczych: 1) usunicie z danego wyrobu substancji tworzcych zanieczyszczenia 2) nie pogorszenie lub przywrcenie wyrobowi innych cech posiadanych przed rozpoczciem uytkowania, a wic np. odpowiedniej wytrzymaoci mechanicznej, wygldu estetycznego (barwa, ksztat, faktura powierzchni) lub takich szczeglnych waciwoci, jak odpornod na micie, na wod itp. W skad pralni wchodz dziay: przyjd bielizny (punkty przyjd, magazyny brudnej bielizny), dezynfekcji {dotyczy tylko pralni szpitalnych} (dezynfektornia, pomieszczenie pomocnicze), pralniczy (sortownia, pralnia mokra, magazyn rodkw piorcych), suszarniczo-prasowalniczy (suszarnia, prasowalnia, sortownia), ekspedycyjny (magazyn czystej bielizny, ekspedycja).

Zakad Pralniczy "MAX" Widok oglny hali magli

Pralnia szpitalna - jest zespoem obsugujcym jednostki suby zdrowia w zakresie prania, dezynfekcji bielizny i sterylizacji (wyjaawiania) bielizny noworodkw i dzieci modszych, ubrao ochronnych, a take w zakresie dezynfekcji (odkaania) i chemicznego oczyszczania pocieli, ubrao roboczych personelu, garderoby pacjentw itp. W zakres usug pralniczych wchodzi pranie bielizny, dezynfekcja bielizny i przedmiotw skaonych oraz chemiczne czyszczenie kocy oraz sterylizacja bielizny niemowlcej.

Pralnie komercyjne (centralne) jak sama nazwa wskazuje wykonuj usugi pralnicze na zasadach komercyjnych na rzecz wszelkich klientw. S to przewanie due obiekty powstae przy zainwestowaniu kapitau rzdu kilku do kilkunastu milionw zotych.

 Pralnie lokatorskie i blokowe, zorganizowane dla gospodarstw domowych s niewielkie, gdy nie przekraczaj 10% popytu efektywnego. Wikszod gospodarstw domowych pierze bielizn w domu. Pralnie hotelowe zlokalizowane s bezporednio w budynku hotelowym i wikszoci przypadkw wykonuj usugi pralnicze tylko na rzecz wasnego hotelu. Technologia prania dopasowana jest do asortymentu hotelu i rodzaju zabrudzeo. Pralnie zakadowe lokalizowane s na terenie danego zakadu przemysowego i wikszoci przypadkw wykonuj usugi pralnicze tylko na rzecz pracownikw wasnego zakadu. Technologia prania dopasowana jest do asortymentu, przewanie odziey ochronnej i rodzaju zabrudzeo. Pralnie wojskowe zlokalizowane s na terenie jednostek wojskowych jako pralnie np. oddziaowe bd jako samodzielne obiekty w ramach organizacji garnizonw wojskowych. Zakady czyszczenia chemicznego to obiekty, w ktrych nastpuje proces czyszczenia odziey w technologii rozpuszczalnikowej ("na sucho").

WYMAGANIA INSTALACJNE
Zakady pralnicze, zwaszcza typu przemysowego nale do obiektw zuywajcych due iloci wody, energii i ciepa. Racjonalne zaprojektowanie instalacji i uytkowanie czynnikw technologicznych wpywa na jakod wykonywanych usug i na wyniki ekonomiczne dziaalnoci zakadu. Naley rwnie pamitad o rnych czasokresach zuycia maszyn i urzdzeo technologicznych (10 lat) w odniesieniu do czasokresu uzbrojenia zewntrznego i instalacji wewntrznych zakadu pralniczego (40 lat). Projektujc uzbrojenie zewntrzne zakadu, rda wody, ciepa i energii elektrycznej, naley przewidywad stay wzrost zapotrzebowania na czynniki technologiczno-energetyczne, a wic i na potrzeb zwikszania wydajnoci podstawowych elementw tego ukadu. Zakad pralniczy wyposaa si w nastpujce systemy technologiczn0-energetyczne: zapotrzebowanie na wod i usuwanie ciekw zapotrzebowanie w energi ciepln zapotrzebowanie w energi elektryczn zaopatrzenie w sprone powietrze W skad kadego z wymienionych systemw zaopatrzenia technologiczno-energetycznego zakadu wchodz elementy uzbrojenia zewntrznego i wewntrznego, tworzce jeden wsplny ukad zasilania. Z maszyn i urzdzeo pralniczych odprowadzane s nastpujce czynniki, bdce odpadem powstajcym podczas przebiegu procesu technologicznego, a mianowicie : cieki (wody pralnicze i z procesw chodzenia) opary gorcego powietrza ciepo emitowane przez maszyny i urzdzenia para wodna (wilgod emitowana przez maszyny i urzdzenia) kondensat (skroplona para wodna) haas pary rozpuszczalnika Wymienione czynniki doprowadzone i odprowadzone odpowiednim ukadem instalacyjnym do i z maszyn i urzdzeo pralniczych maj zapewnid ich prawidowe dziaanie w procesach technologicznych prania.

Zapotrzebowanie na wod
Podstawowym rdem wody dla maych zakadw pralniczych jest wodocig miejski. Zakady due s zaopatrywane w wod z wasnego ujcia oraz z wodocigu miejskiego (cele socjalno-bytowe i rezerwowe rdo zasilania). W zakadach pralniczych mona rozrnid co najmniej szed rodzajw zuywanej wody: dla potrzeb bytowo-gospodarczych chodniczych przeciwpoarowych energetycznych technologicznych instalacyjnych Ukad zapotrzebowania na wod z dwoma rdami zasilania.

Poleca si zwaszcza ukad pierwszy z porednim zasilaniem urzdzeo technologicznych w wod za pomoc zbiornikw bezcinieniowych (wieowych i strychowych). Jest on mniej energochonny, zapewnia prawie stae warunki zasilania ( co wpywa na mniejsze zuycie wody w urzdzeniach), wyrwnuje skad i temperatur wody, bardzo dobrze agodzi nierwnomiernoci rozbioru wody itp. W ukadzie tym jest wymagana zasada pracy penych zbiornikw, tj. wczania pomp przy obnieniu si poziomu wody w zbiorniku do 90% objtoci uytkowej. Z podanych na rysunkach ukadw wynika rwnie, e w zakadzie pralniczym s potrzebne trzy rodzaje wody: zimna woda (surowa), zimna woda zmikczona i ciepa woda zmikczona.

Podstawowymi elementami systemu zaopatrzenia zakadu w wod s nastpujce instalacje: stacja oczyszczania wody, stacja uzdatniania wody, pompownie, stacje hydroforowe, zbiorniki wody, sieci i instalacje rozprowadzajce. Sposb oczyszczania wody, a wic i dobr urzdzeo, zale od jakoci wody w rdle. W zakadach pralniczych bardzo due znaczenie ma stacja uzdatniania wody, w ktrej dokonuje si odelaziania i zmikczania wody. Stacja uzdatniania wody do celw technologicznych

Projektowane elementy systemu zaopatrzenia zakadu pralniczego w wod powinny odpowiadad Rozporzdzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Spoecznej w sprawie warunkw jakim powinna odpowiadad woda oraz warunkw jakim powinna odpowiadad woda do picia i potrzeb gospodarczych (Dz.U. Nr 35/90 poz. 205). Wybierajc objtod zbiornikw wody oczyszczonej naley w nich uwzgldnid zapas wody, umoliwiajcy dziaanie zakadu w razie awarii podstawowego rda zasilania (przecitnie zapas 8 godzinny) oraz dodatkow ilod wody na cele przeciwpoarowe. ODELAZIANIE WODY Odelaziacz jest to zesp urzdzeo sucych do usuwania z wody zwizkw elaza lub elaza i manganu. W praktyce stosowane s najczciej odelaziacze cinieniowe, zamknite. METODY ZMIKCZANIA WODY zmikczanie metod wapno-soda, zmikczanie metod wapno-kationit, zmikczanie kationitem sodowym i wodorowym, demineralizacja wody.

INSTALACJE WODOCIGOWE
Do procesu technologicznego prania powinno si stosowad trzy rodzaje wody: wod surow zimn, wod zmikczon zimn, wod zmikczon ciep. Coraz czciej zaczyna si stosowad dwa rodzaje wody wod zimn i wod ciep zmikczon, a przy wasnych ujciach wody, tylko wod zimn zmikczon. Przewidywana liczba instalacji wodocigowych zaley zatem od jakoci i sposobu uzdatniania wody oraz od rodzaju przewidywanych do stosowania maszyn pralniczych. Poza instalacjami przeznaczonymi do celw technologicznych budynki pralni mog mied niezalenie instalacj wody zimnej i ciepej gospodarczej oraz instalacje przeciwpoarowe. Powinno si przestrzegad nastpujcych zaleceo: Aby w razie awarii sieci energetycznej , sieci cieplnej lub sieci wodnej mona byo usund alkalia z pranej bielizny, zaleca si stosowad zbiorniki rezerwowe wody zimnej , najlepiej zmikczonej. Instalacje wody zimnej naley prowadzid wzdu cian wewntrznych oraz przez pomieszczenia suche. W pomieszczeniach pralni mokrej naley unikad prowadzenia przewodw wody zimnej pod stropem, aby nie dopuszczad do skraplania si na nich pary wodnej. Jeeli nie mona uniknd prowadzenia przewodw gr, naley te przewody izolowad cieplnie. Szczegln uwag naley zwracad na przewody przebiegajce ponad urzdzeniami i pasami komunikacyjnymi. Jeeli obok siebie ma byd wiele rnych instalacji, to przewody wody zimnej powinno si prowadzid najniej. Powyej nich naley prowadzid instalacje wody cieplnej, centralnego ogrzewania i pary technologicznej. Jeeli nie mona zachowad wymienionych warunkw, to naley odizolowad cieplnie przewody gorce od zimnych. Instalacji wodocigowych nie naley prowadzid w kanaach.

Instalacje wodocigowe powinny mied dostatecznie due rednice przewodw. Umoliwia to zarwno szybkie napenienie urzdzeo oraz ewentualn ich wymian na wiksze (ywotnod instalacji ok. 40 lat, urzdzeo 5-10 lat). Do instalacji technologicznych mona przyczyd instalacje wodocigu gospodarczego z czci socjalnej budynku, jeeli woda ta odpowiada warunkom wody zdatnej do picia. Przyczanie instalacji wodocigu gospodarczego powinno si znajdowad w ssiedztwie zaworu odcinajcego lub przycza wodocigu technologicznego. Naley stosowad zalecane rednice przyczeo instalacji wodocigowych do maszyn pralniczych np. zalecane przez producenta. Niezalenie od zaworw odcinajcych, bdcych wyposaeniem maszyn pralniczych, na przyczeniach naley przewidzied dodatkowo zawory odcinajce.

Obliczanie rednic instalacji wodocigowych

Do okrelania rednic przewodw wodocigowych oraz doboru urzdzeo do uzdatniania i podgrzewania wody jest niezbdna znajomod zuycia wody. Podczas projektowania instalacji wodocigowych w pralniach mona przyjd, e najmniej korzystne warunki pracy ma sied zimnej wody surowej. W sieci tej moe przepywad najwiksza ilod wody, a rurocigi zarastajce z czasem osadami bd miay zwikszone jednostkowe straty cinienia. Ustalone obliczeniowo rednice przewodw do instalacji zimnej wody surowej mona rwnie przyjmowad do instalacji zimnej i ciepej wody zmikczonej, chocia w tym ostatnim przypadku w rachub wchodzi dodatkowa strata cinienia na wymienniku jonitowym. Rnice strat cinieo midzy poszczeglnymi instalacjami nie powinny przekraczad wartoci 1020%, nie maj te one wyranego wpywu na dobr rednic przewodw. Obliczeniowe przepywy surowej wody zimnej mona okrelid ze wzoru:

qn jednostkowe zuycie wody w urzdzeniu, dm3/s n liczba sztuk P procent rwnoczesnoci dziaania urzdzeo, % Wspczynnik P rwnoczesnoci poboru wody i pary przez pralnice i pralnico-wirwki mona okrelid wedug nastpujcej tabeli:

Liczba pralnic 1 dla wody 100 Wspczynnik P dla pary 100

2 80 100

3 66 100

4 50 86

5 45 77

6 40 70

7 37 64

8 35 60

9 34 56

10 33 54

11 33 50

12 33 50

Do pralnic i pralnico-wirwek ze wzoru:

ws wskanik zuycia surowej wody zimnej, dm3/kg (przyjmuje si wedug tabelki okrelajcej wskaniki wody przez urzdzenia pralnicze) G adunek znamionowy (nominalny) urzdzenia, kg t czas napeniania urzdzenia, s (0,81)- wspczynnik okrelajcy zawartod wody surowej przeznaczonej do ostatniego pukania bielizny

Do agregatw chemicznego czyszczenia oraz innych urzdzeo o znanym wspczynniku chwilowej nierwnomiernoci rozbioru Kch ze wzoru: Vhsr rednie godzinowe zapotrzebowanie na wod, dm3 Do pozostaych urzdzeo rozbiory wody ustala si zgodnie z przyjt rednic zaworu lub baterii; 15 mm qn=0,25 dm3/s, 20 mm qn=0,5 dm3/s. Czas napeniania urzdzeo pralniczych jest zaleny od ich wielkoci (adownoci, objtoci). W odniesieniu do pralnic , pralnico-wirwek i agregatw farbiarskich naley przyjmowad: 1 minut urzdzenia mae 1015 kg/za., 1,5 minuty urzdzenia due do 100 kg/za., 2 minuty urzdzenia powyej 100 kg/za. Urzdzenia pralnicze wyposaone w zbiorniki porednie mona napenid w czasie 22,5krotnie duszym. Spust wody ze zbiornika urzdzenia wynosi okoo 1 minuty. Przybory sanitarne z czci socjalnej budynku przy pracy jednozmianowej nie bd rwnoczenie czynne z urzdzeniami technologicznymi. Jeeli praca pralni jest dwuzmianowa, zuycie wody przez czd socjaln budynku naley uwzgldnid w obliczeniach sieci zimnej wody surowej.

Urzdzenia do podgrzewania wody

W pralniach zuycie wody, odniesione do rednich rozbiorw godzinowych ksztatuje si w zakresie Kh = 1,5 2,5, rozbiory chwilowe s natomiast kilkakrotnie wysze od rednich rozbiorw godzinowych. Aby do urzdzeo pralniczych mona byo uywad wod w wyrwnanej temperaturze, konieczne jest stosowanie zasobnikw ciepej wody, ktrych objtod okrela Chudow jako: rwn godzinowemu rozbiorowi wody w pralniach o wydajnoci zmianowej do 1000 kg w.w./zm., rwn 45 minutowemu rozbiorowi wody w pralniach o wydajnoci zmianowej wikszej od 1000 kg w.w./zm. Wymagania dotyczce projektowania wykonania i eksploatacji stacji wymiennikw ciepej wody nie odbiegaj od zasad oglnie stosowanych w innych obiektach. Dodatkowo zaleca si jedynie projektowanie co najmniej 2 zasobnikw objtociowych ciepej wody uytkowej ( z wyjtkiem pralni maych). W zakadach maych czd socjaln pracownikw mona zaopatrywad w ciep wod zmikczon, nie uwzgldniajc jej w doborze objtoci zasobnikw.

USUWANIE CIEKW
Ze wzgldu na rodzaj odprowadzonych wd zuytych do kanalizacji komunalnej lub innego odbiornika rozrnia si kanalizacj deszczow, fekaln i technologiczn. Poczenie tych instalacji w jedn wspln sied kanalizacji oglnospawnej jest moliwe po uprzednim oczyszczeniu ciekw technologicznych w osadniku-odstojniku.

Instalacje kanalizacyjne
Sied kanalizacyjna wewntrzna powinna odpowiadad warunkom podanym w zarzdzeniu Ministra Budownictwa i Przemysu Materiaw Budowlanych, a zewntrzna zarzdzeniu Ministra Gospodarki Komunalnej. Projektujc wewntrzn instalacj kanalizacyjn naley spenid ponadto nastpujce warunki: odbiorniki kanalizacyjne (pralnice, pralnico-wirwki, wirwki) o duym i gwatownym odpywie ciekw naley zaopatrzyd w studzienki zapobiegajce rozlewaniu si kpieli po posadce pomieszczeo, nie dopuszczad do prowadzenia przewodw pod fundamentami maszyn i urzdzeo, nie prowadzid przewodw w pomieszczeniach kanaami odkrytymi, nie przewidywad rednic maych przewodw ze wzgldu na zrnicowane przepywy ciekw trudne do jednoznacznego ustalenia, zaopatrzyd instalacj kanalizacyjn w dostateczn liczb pionw wentylacyjnych i czyszczakw. Objtod studzienek kanalizacyjnych zaley od wielkoci urzdzeo pralniczych.

Obliczanie rednic przewodw kanalizacyjnych

rednice przewodw kanalizacyjnych mona okrelid jedynie orientacyjnie, poniewa ilod odpywajcych z urzdzeo ciekw zaley od wielu czynnikw zmieniajcych si w czasie. Obliczeniow ilod odpywajcych ciekw z urzdzeo technologicznych mona okrelid ze wzoru:

Przyjmujc procent rwnoczesnoci dziaania urzdzeo P jak do instalacji wodocigowej. Jednostkowe odpywy z urzdzeo qn mona okrelid wedug nastpujcych zaoeo: Pralnice i pralnico-wirwki maj zapewniony gwatowny spust kpieli (agodny przez studzienk kanalizacyjn i kratk odpywow). Zarwno natenie odpywu kpieli z urzdzenia, jak i ze studzienki zmienia si w czasie (w okresie pocztkowym bdzie najwikszy). Jeeli zaoy si, e pocztkowy odpyw ze studzienki kanalizacyjnej bdzie zbliony do redniego spywu kpieli z pralnicy, jednostkowy odpyw ciekw mona okrelid wzorem: Przyjmujc czas 0,5 min. w odniesieniu do pralnic maych (do 30 kg), 1 min. do pralnic duych (do 100 kg) oraz wartoci wysze dla pralnic powyej 100 kg. Wirwki maj zapewniony gwatowny odpyw wody w 1 minucie ich pracy wynoszcy 60 80% wagi bielizny. Jednostkowy odpyw ciekw wyniesie zatem:

Z pozostaych urzdzeo technologicznych jednostkowe odpywy ciekw mona okrelid na podstawie przewidywanych do odbiornika zaworw lub baterii czerpalnych: dla 15 mm qn = 0,4 dm3/s (kratka 50 mm) dla 20 mm qn = 0,8 - 1 dm3/s (kratka 100 mm) Okrelajc przycza kanalizacyjne naley uwzgldnid rwnoczesnod dziaania urzdzeo technologicznych i przyborw sanitarnych. Jeeli w budynku produkcyjnym znajduj si tylko w ustpach i umywalniach przewidzianych do obsugi personelu mona przyjd, e nie bd one

rwnoczenie czynne z urzdzeniami technologicznymi. W odniesieniu do ciekw technologicznych dopuszcza si wysokie napenienie przewodw kanalizacyjnych H:D = do 0,8. Zwraca si ponadto uwag na moliwod wtrnego wykorzystania ciepa zawartego w wodach zuytych do podgrzewania wody technologicznej. Stosujc do tego celu dodatkowe instalacje i urzdzenia mona wykorzystad do 75% ciepa zawartego w wodach zuytych.

WYMAGANIA BUDOWLANE
Budynki produkcyjne pralni powinny byd jednokondygnacyjne, zbudowane w ukadzie umoliwiajcym ich rozbudow. Pralnie mniejsze mog byd w budynkach dwukondygnacyjnych, w ktrych dzia prania mokrego i ekspedycji powinno si lokalizowad na kondygnacji niszej, a dzia wykaoczalniczy na kondygnacji wyszej. Wysokod pomieszczeo dziau technologicznego nie powinna byd mniejsza od 3,5 m (zalecane 4-5 m). Pomieszczenia pomocnicze i mae pralnie domowe (lokatorskie) mog mied wysokod 2,7 m. Minimalny spadek w kierunku kratek kanalizacyjnych w pomieszczeniu niepodpiwniczonym 1,5%, w podpiwniczonym 1%. Powierzchnie pomieszczeo w zakadach pralniczych okrela si na podstawie wskanikw (dla pomieszczeo)

Powierzchnie pomieszczeo w zakadach pralniczych okrela si na podstawie wskanikw (dla czci technologicznej pralni)

Zasady rozmieszczania maszyn i urzdzeo pralniczych

Rozmieszczenie maszyn i urzdzeo powinno byd zgodne z przebiegiem procesu technologicznego prania. W celu zachowania cigoci procesw prania i wykaoczania bielizny naley unikad krzyowania si drg transportu. Maszyny do procesw prania naley grupowad wedug rodzaju wykonywanych czynnoci lub umieszczad je w formie linii cigej obsugi. Maszyny i urzdzenia naley tak rozmieszczad, aby wiato dzienne uatwio ich uytkowanie (urzdzenia do prasowania, sortowania, cerowania bielizny). Przy owietleniu bocznym pomieszczeo naley umieszczad urzdzenia przy cianach zewntrznych, a pasy komunikacyjne przy cianach wewntrznych. Odlegoci midzy maszynami i urzdzeniami pralniczymi zale od: wielkoci dobranych urzdzeo sposobu ich rozmieszczenia dobranych rodkw transportu bielizny i odziey Odstp maszyn od ciany wynika z koniecznoci podczenia do maszyn i urzdzeo pralniczych przyczy instalacyjnych i moliwoci ich demontau (zwaszcza duych urzdzeo).

Zalecane odlegoci rozmieszczania maszyn i urzdzeo pralniczych:

Podzia maszyn i urzdzeo pralniczych na grupy i typy :

Targi pralnicze

Bibliografia [1] dr in. Edmund Nowakowski: Zakady pralnicze, Arkady, Warszawa 1982 [2] www.pralnik.neostrada.pl [3] www.max.wroc.pl *4+ Dwumiesicznik Pralnictwo *5+ Piotr Pawlak: Instalacje wodne w pralniach